linguistik Bahasa Melayu

KULIAH 3

MORFOLOGI  Definisi  Bidang ilmu bahasa seperti kajian mengenai struktur, bentuk dan penggolongan kata.  Struktur bahasa – susunan bentuk bunyi ujaran atau lambang (tulisan yang menjadi unit bahasa yang bermakna)  Bentuk bahasa – unit tatabahasa sama ada berbentuk tunggal atau hasil daripada proses pengimbuhan, pemajmukan dan penggandaan.

PROSES PEMBENTUKAN KATA  Proses pembentukan kata menerangkan cara sesuatu kata itu terbentuk sehingga menghasilkan ayat dan ujaran dalam sesuatu bahasa.  Ada perkataan yang berbentuk tunggal, misalnya makan, minum, dan tidur.  Terdapat perkataan yang terbentuk daripada proses pengimbuhan, seperti pemakanan, minuman, dan tertidur.  Ada juga perkataan yang terbentuk hasil daripada pemajmukan dan penggandaan, contohnya antarabangsa, alat tulis, pilihan raya,kuih-muih, tolong-menolong dan buku-buku.

PROSES PEMBENTUKAN KATA (sambung)  Proses bagaimana sesuatu kata itu dicipta, dibentuk, atau diwujudkan dalam sesuatu bahasa, daripada tiada kata kepada ada kata. Pewujudannya melalui dua sumber, iaitu:  A. Asal usul bahasa  B. Pembentukan melalui proses tertentu

ASAL BAHASA Keluarga Indonesia Keluarga Melanesia Keluarga Mikronesia Keluarga Polinesia

PEMBENTUKAN MELALUI PROSES TERTENTU  Pengimbuhan  Penambahan  Penggabungan  Analogi  Makna Khusus  Penciptaan  Akronim  Peleburan Fonem  Peluasan Kata  Penyingkatan  Pinjam Terjemah  Peluasan Makna  Penyempitan Makna  Perubahan Makna

BENTUK KATA AKAR  Ialah perkataan yang belum diberi apa-apa imbuhan..  Kata akar boleh merupakan morfem bebas dan morfem terikat.  Contohnya  rawat dalam perkataan jururawat  jatuh dalam perkataan terjatuh

BENTUK KATA DASAR  Ialah perkataan yang menjadi dasar dalam sesuatu perkataan sama ada perkataan itu telah menerima imbuhan atau belum menerima imbuhan.  Contohnya : paksa menjadi terpaksa

PERBEZAAN ANTARA KATA AKAR DAN KATA DASAR  Kata akar boleh menjadi kata dasar tetapi kata dasar tidak semestinya menjadi kata akar.

MORFEM  Adalah suatu bentuk bahasa yang tidak mengandung bahagian-bahagian yang mirip dengan bentuk lain, baik bunyi maupun maknanya (Bloomfield,19714:6).  Morfem adalah unsur-unsur terkecil yang memiliki makna dalam tutur suatu bahasa.  Morfem dapat juga dikatakan unsur terkecil dari pembentukan kata dan disesuaikan dengan aturan suatu bahasa.  Morfem boleh bersifat bebas dan terikat.

MORFEM TERIKAT Morfem terikat ialah morfem yang hanya wujud bersama-sama morfem lain, tidak boleh berdiri sendiri dan tidak mengandungi makna. Morfem terikat hanya wujud dalam pembentukan kata melalui pengimbuhan.  Cth: rama dalam rama-rama

MORFEM BEBAS  Morfem bebas ialah morfem yang dapat berdiri dengan sendiri dan mengandungi makna.  Cth: pergi,sekolah,cepat

PEMBENTUKAN KATA  Proses pembentukan kata  i. Bentuk kata tunggal  ii. Bentuk kata terbitan iii. Bentuk kata majmuk  iv. Bentuk kata ganda

BENTUK KATA TUNGGAL  Tidak menerima apa-apa bentuk imbuhan kata dasar yang lain.  Bentuk kata yang terdiri daripada hanya satu bentuk dasar.  Terdapat dua jenis kata tunggal iaitu: i. kata sempurna ii. Kata tugas

KATA TUNGGAL (SAMBUNG) i. Kata ii. Kata tugas sempurna • Memerlukan sekurang-kurangnya satu kata sempurna untuk Ialah kata tunggal yang melaksanakan tuga tatabahasa. dapat berdiri sendiri. •Tidak dapat berdiri sendiri tanpa Cth. bantuan daripada kata yang  Dia. mengikutinya. Itu.  di sekolah Cantik. dengan bas Keluar! untuk siapa? Siapa? oleh mereka?

BENTUK KATA TERBITAN  Bentuk kata yang mengandungi kata dasar yang mendapat atau menerima imbuhan baik awalan, sisipan, akhiran atau apitan.  Awalan – penyanyi, juruwang, ketua  Sisipan – telunjuk, kemuning, serabut  Akhiran – jahitan, usahawan, dekati  Apitan - pelaksanaan, pembinaan, melalui

GOLONGAN KATA  Golongan kata terdiri daripada  a. Kata nama  b. Kata kerja  c. Kata adjektif  d Kata tugas

Latihan  1. Nyatakan maksud morfologi.  2. Senaraikan empat jenis imbuhan dan contoh ayat- ayat bagi imbuhan tersebut (1 imbuhan 5 ayat).  3. Jelaskan tentang pembentukan kata serta contoh tersebut.  4. Jelaskan tentang golongan kata serta contoh.