ส33101 สงั คมศึกษา ม.6 บทที่ 2 พฒั นาการทางประวัตศิ าสตรแ์ ละศาสนาในโลกตะวนั ออก n.io/inrsrwEsdotsVorin หลักคำสอนและความเชือ่ ▪ หลักปรมาตมนั (พรหมนั ปุรุษะ) minion §> rrtronriounioronoono> ปรvมsาwตtมoัoนnwคือsrสิ่งยิ่งใหญ่อันเป็นศูนย์รวมวิญญาณ nvrwnjyoin-oinair.ioini unoi .inอาตมนั (ชีวาตมนั )คอื วิญญาณทแี่ ยกออกมาจากปรมาตมัน แล้วเขา้ ไปสิงสถิตในสิง่ มีชีวิต เมื่อ และสรรพสิ่งในสากลโลก (วิญญาณสากล) แหล่งกำเนิดสรรพสิ่ง (ปฐมวิญญาณ) เกิดขึ้นเอง เป็นนามธรรม ไม่มีรูปร่างหรือตัวตน เป็นสัจธรรม เท่ียงแท้ ไมม่ ีจดุ เรมิ่ ต้นและส้ินสุด ตายร่างกายจะเสื่อมสลาย อาตมันไม่แตกดับจะออกจากร่างเก่าไปอาศัยร่างใหม่ เรียกว่า “ภพ” (ชาติ) เวียนว่ายตายเกดิ (สังสารวฏั ) สาเหต-ุมาจาก0ผลกรรมหรอื ยดึ ถือในอวชิ ชา คอื ความหลงผิด (ความไมร่ )ู้ atniirosññ > ricin ; -- vivid / ▪ หลกั โมกษะ : จดุ มงุ่ หมายสูงสุดtขinอhงชoวี rติ n iiñoirios Fโiมnกaษl dะeคsือtinภaาtiวoะnทีอ่ าตมันรู้แจ้งในอวิทยา และหลดุ พน้ จากสังสารวัฏ (ไม่เวียนว่ายตายเกิดอีก) กลับไปรวมในปรมาตมนั เปน็ นริ ันดรd์ (nอaนrนัgตyะu)rdโดwย-วwิธwีปฏovบิ -ตั nิเoพa่อื iเnขnา้ oถcึงโoมvกuษoะvเvรoยี oกnวl่าonโยioคvะa3osไoดnแ้ .กn่ oiNñUNiijo ) { Noon ! 1. กรรมโยคSะnsค:อืÑoการทำแต่ความดีตามหนา้ ท่ี เพอื่ ดับความปรารถนาทเี่ ปน็ เหตใุ หเ้ กดิ กรรม = = 2. ชยานโยคะ คือ การกระทำโดยใช้ปญั ญาด้วยจติ อันบรสิ ทุ ธ์ิ เพอื่ ให้เกดิ ความรูแ้ จง้ 3.①ภักติโยñคnะñคือ การกระทำความจงรักภักดีต่อพระเจา้ โดยสวดสรรเสรญิ ปฏิบตั ติ ามคำสอน ▪ หลักอาศรม 4 คือ ขั้นตอนการดำเนินชีวิตตามช่วงวัยของชาวพราหมณro์oโdด>ย1แ2บ5่ง8ช่วงชีวิตไว้ 4 ช่วง ดังนี้ 1. พรVหirมgจinารี ค1อื 8 -ว2ัย5ศJึกษ)าเลา่ เรียนทเี่ หมาะสมตามวรรณะ เช่ือฟังคำส่งั สอนครอู าจารย์ - ว1ัย25คร-อsงoเรiือliนnปgระกอบอาชีพสจุ รติ เล้ียงดูครอบครัว 2. คือ คฤหสั ถ์ 3. วานปรสั ถ์ คCอืsoว-ัย7ช5ร4าท)แ่ี สวjงoหาiคnวาtมinสงgบ ออกปฏิบตั ิธรรมในป่า 4. สันยาสี คือ ว7ยั 5ช8ราmสVละชีวติ ทางโลก ออกบวช แสวงหาความจริงของชวี ติ เพือ่ มุ่งสู่โมกษะ - ▪ หลกั ปุรษุ ารถะคอื จดุ มงุ่ หมายสงู สดุ ของชีวิตตามหลกั อาศรม เพือ่ ดำเนนิ ชวี ิตท่ดี ี 4 ประการ ได้แก่ จุดม่งุ หมายทางโลก (วยั คฤหัสถ์) - กาม คอื การแสวงหาความสขุ ทางโลกตามแนวทางของหลกั ธรรม - อรรถ คือ ความสมบรู ณด์ ว้ ยทรัพย์ เกnยี oรrตaิยdศreชnื่อaเสliียnง, สร้างฐานะทางเศรษฐกิจ จุดมุ่งหมายทางธรรม - ธรรม คอื การถึงพร้อมด้วยคุณธรรม (ทำความดี ละเว้นความช่วั ) เหมาะกับวยั วานปรสั ถ์ - โมกษะ คอื การเขา้ ถึงความหลุดพน้ จากทกุ ขส์ นิ้ เชงิ (สังสารวฏั ) เหมาะกับวัยสนั ยาสี ▪ หลกั ธรรม 10 ประการ wsaeai.org ธฤติ (ความเพียร) กษมา (ความอดทน) ทมะ (ความมีสติ ข่มจิตใจ) อโกธะ (ความไม่โกรธ) อนิ ทรียนคิ รหะ (การตรวจสอบร่างกาย) เศาจะ (การกระทำตนให้บริสทุ ธ์ิท้งั กายและใจ) อัสเตยะ (การไม่ ลกั ขโมย) ธี (การมคี วามรแู้ ละปญั ญา) วิทยา (การมีความรูท้ างปรัชญา) และสัตยะ (ความซ่อื สัตย์) 27
ส33101 สงั คมศึกษา ม.6 บทที่ 2 พฒั นาการทางประวตั ิศาสตร์และศาสนาในโลกตะวนั ออก ศาสนพธิ ี ▪ ข้อปฏิบตั เิ กย่ี วกบั วรรณะ - อาชพี : ตอ้ งประกอบอาชพี ตามทก่ี ำหนดในวรรณะของตนเองเทา่ น้นั - การสมรส : คู่สมรสต้องเหมาะสมกับวรรณะ วรรณะชาวอารยันห้ามสมรสก*ับว*รรณะศูทร มฉิ ะน้ันบตุ รจะกลายเป็น0จัณฑาล ซง่ึ การสมรสถอื เปน็ หนา้ ทข่ี องทกุ คน - อาหาร : หา้ มคนวรรณะตำ่ ปรงุ อาหารใหค้ นวรรณะสูง ▪ พิธีสังสกาrรnnพoiิธinีปoรrnะiจvำ!บ้านของชาวอารยัน (ยกเว้นวรรณะศูทร) ทุกคนต้องผ่านพิธีนี้จึงจะเป็น ผู้บรสิ ุทธิ์ โดยมีพราหมณ์เป็นผปู้ ระกอบพธิ ี เดมิ มีท้ังหมด 13 พธิ ี ไดแ้ ก่ ครรภาธาน (ทราบการต้ังครรภ์) ปุงสวัน (ปฏิบัติต่อทารกในครรภ์ให้เกิดเป็นเพศชาย) สีมันโตนยัน (ตัดผมมารดาระหว่างท่ีตั้งครรภ์) ชาตกรรม (คลอดบุตร) นามกรรม (ตั้งชื่อเด็ก) นิษกรมณ์ (นำทารกออกไปดูดวงอาทิตย์ยามเช้า) อันนปราศัน (ป้อนข้าวเด็ก*) *อุปานยัน (พิธีคล้องด้ายศักดิ์สิทธ์ิให้แก่เด็กชาย เรียกว่า “ยัชโญrñปivวnีตin”ños แสดงการเข้าสู่วัยพรหมจรรย์) เกศานตกรรม (ตัดผม) สมาวรรตนะ (กลับบ้านหลังจบการศึกษา) วิวาหะ (พิธีสมuรสmแmสดงmกาmรเข้าสู่วัยคฤหัสถ*์ วรรณะOศูทNรทำได้เฉพาะพิธีนี้) และเปรตกรรม (พิธีศพ) แต่ปัจจุบนั เหลือเพยี ง 4 พธิ ี ไดแ้ ก่ นามกรรม อนั นปราศัน อปุ านยนั และววิ าหะ ▪ พธิ ีศราทธ์ rhคhอื nพooธิ aีพrลoกีitรioรvมiaโuดkยwกluารii.ถnวuาrยigข้าวปิณฑะ (ขา้ วสกุ ป้ัน) ให้แกว่ ิญญาณบรรพบรุ ษุ ▪ พิธีศวิ าราตรี คือ พิธีบชู าพระศวิ ะ เพือ่ ลอยบาปและล้างบาปดว้ ยการอาบน้ำในแม่น้ำคงคา (เช่ือ 1- ว่ามาจากพระเศยี รของพระศิวะ) 1ÉoiinonVoNWV V0)wfpfjI การแยกนิกาย ศาสนาพราหมณ-์ ฮนิ ดูมีเหตุผลในการแยกนิกาย คือ หลงั สมัยฮินดู ชาวฮินดูไม่ไดใ้ ห้ความเคารพ เทพเจ้าตรีมรู ติเท่าเทียมกัน เปลี่ยนมาเคารพบชู าเทพเจ้าองคใ์ ดองคห์ นง่ึ มากกวา่ เกิดเป็นนิกายดังนี้ ▪ นกิ ายไศวะ นบั ถอื พระuศsวิ loะnเiปro็นitเnทivพarเoจji้าnสooงู สrrุดoiriเoนir้นloกnารบชู าศวิ ลึงค์ ▪ นิกายไวษณะ นบั ถอื พรeะnนาjoรyายdณ. Wเ์ aปsน็hiเnทtoพnเoจih้าoสooงู vสfoดุ n และเชอื่ ในลทั ธนิ ารายณ์อวตาร ▪ นกิ ายพรหม.jnnนVบั ñถ'ือinพirรrnะiพioร.nหlมเป็นเทoพirเsจiñ้าinสoงู oสlดุinhov ▪ นกิ ายศกั ติ นับถือพระมเหสีเทวีของตรีมูรติ ได้แก่ พระสุรัสวดี พระลักษมี พระอุมา ยกย่อง และใหค้ วามสำคัญแก่สตรี แต่ไมไ่ ดแ้ ยกเป็นนิกายเฉพาะ จะเคารพบชู าตามพระสวามใี น 3 นิกายหลัก 1. พระสรุ ัสวดี : เทพีแหง่ วาจาและการศึกษา เปน็ พระเทวขี องพระพรหม 2. พระลักษมี : เทพแี หง่ ความงามและโชคลาภ เปน็ พระเทวขี องพระนารายณ์ ทรงอวตารคกู่ ัน 3. พระอมุ า : เทพแี ห่งอำนาจ เปน็ พระเทวีของพระศวิ ะ มี 3 ปาง ได้แก่ ปาUรDวÑตoีเvทoวorี W(เทÑพีโสภา) ทุรคาเทวี (เทพแี ห่งสงคราม) และกาลinีเsทoวmี n(iเaท;พีแห่งความโหดร้าย) - wreniwniwsfosovoswornioiivwr.ir> WvoÑ inwrriin.nirioaioorovvdnlnsint.hr ÑIÑJ Vrindavan, 28
ส33101 สังคมศึกษา ม.6 บชทือ่ ท__ี่ _2__พ_ัฒ__น__า_ก_า__ร_ท_า__ง_ป_ร_ะ__ว_ัต_ศิ__า_ส_ต__ร_์แ_ล_ะชศ้นั าสมน.6า/ใ_น_โ_ล_กเตละขวทัน่ี_อ__อ_ก_ อ▪ารเอยเธชียรตรมะวจันีนออก07:0เ4ก9\"าg27ห... ลnnnีเ..Vคdannยoarอirroยuom่ภูswsñาnrยH.>Aใ9rTตvV้กnÑาrñรdปVก0คPรอvoงÑขอ^งNจ%ีนเÑปÑ็น4เวลานาน jyrvyqtñiuvavivviv > ñv จงึ ได้รับอารยธรรมจีน favj อย่างสมบูรณ์ แต่ญี่ปุ่นเลือกรับและปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมจีนให้เหมาะสมกับพื้นฐานวัฒนธรรมญี่ปุ่น เชน่ ตวั อกั ษร ความเชอื่ วรรณคดี ▪ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ : เวียดนามเคยอยู่ภายในการปกครองของจีนเป็นเวลานาน จึงได้รับ อารยธรรมจีนอย่างสมบูรณ์เช่นกัน ส่วนประเทศอื่นรับอารยธรรมจีนนro้อjยwมnrาirกrrhสtoิ่งsทaี่เyหcc็นhชinัดatเoจwนhค) ือ การยอมรับการคา้ แบบบรรณาการกบั จนี เพ่อื ผลประโยชน์ทางการค้า 11020741564 www.nwoninwivivwdnirvnsaudi-hrabiaqol▪ เอเช→ยี ใต้ : อินเดยี ไมป่ รากฏวา่ รับอิทธิพลจากอารยธรรมจนี เดน่ ชดั hioniovofrfvlooeivrohrcfovoosqowvotnrwvirws.lv ▪ เอเชียตะวันตกเฉียงใต้และเอเชียกลาง : เป็นบริเวณที่เส้นทางสายไหมผ่าน จึงเป็นดินแดนที่ ronniivan เชอ่ื มอารยธรรมจีนกบั อารยธรรมตะวนั ตก แรกเรม่ิ ชาวอาหรบั ได้นำวิทยาการและสิง่ ประดษิ ฐต์ า่ งๆ ของ wiviohrhi)n4yN จีน เช่น rกioาoรsแixiพooทย์ กOระrดาษ การพิมพ์ และดiินfปืนไปเผยแพร่ให้ชาวยุโรปอีกต่อหนึ่ง ต่อมาในสมัย wfrniaslqiv-omgn.oiar msn.oจักรวรรดิมองโกลทีข่ ยายอาณาเขตไปถึงยุโรปส่งผลให้เสน้ ทางสายไหมปลอดภัยและเดินทางได้สะดวก ชาวยโุ รปจึงเข้ามาตดิ ตอ่ กับจีนได้โดยตรง โดยไมต่ ้องผา่ นชาวอาหรบั หรอื มุสลิมอีกต่อไป การแลกเปลีย่ นสนิ ค้าและวทิ ยาการผ่านเส้นทางสายไหม อารยธรรมอินเดีย ▪ เอเชียตะวันออก : อินเดียสมัยราชวงศ์กุษาณะเจริญรุ่งเรืองดF้วuยrพryระพุทธศาสนานิกายมหายานoonoiriñv ทำให้เผยแผ่ไปยังจีนที่ส่งพระสมณทูตมารับพระพุทธศาสนาที่อินเดีย เช่น หลวงจีนฟาเหียนในสมัย ราชวงศฮ์ น่ั พระเสวียนจังในสมยั ราชวงศ์ถัง Mtlnvrioosnoovivosowrñw ▪ เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ : เป็นภมู ภิ าคทีร่ ับอทิ ธิพลของอารยธรรมอินเดียเดน่ ชัดมากท่ีสดุ หลาย ประเทศรับอารยธรรมอินเดียเกอื บทุกดา้ น ท้ังศาสนา ความเช่ือ การปกครอง ศิลปกรรม และตวั อกั ษร riihlnioñonvnoisruoovohrñlvvironirño ▪ เอเชียตะวันตกเฉียงใต้ : พบเครื่องปั้นดินเผาสมัยสินธุของอินเดียบริเวณลุ่มแม่น้ำไทกริส- ยูเฟรติส และพบเหรียญเมโสโปเตเมียบริเวณเมืองโบราณสมัยสินธุ จึงสันนิษฐานว่า 2 อารยธรรมมีการ ติดต่อกัน ต่อมาชาวอาหรับได้นำวิทยาการของอินเดียไปใช้หลายด้าน ได้แก่ การแพทย์ คณิตศาสตร์ และดาราศาสตร์ โดยเฉพาะการแพทย์ทชี่ าวอาหรับรบั จากอนิ เดยี แลว้ นำไปเผยแพร่ในยุโรปอีกทอดหนึ่ง W' oniovofrjvlooeivrohrcfovoosqowvotnruvirwilvfonn.ir anwiviohrn, )n4yw 29
ส33101 สังคมศึกษา ม.6 บทที่ 2 พฒั นาการทางประวตั ิศาสตร์และศาสนาในโลกตะวันออก ▪ เอเชยี กลาง : ก่อนศาสนาอิสลามจะขยายอิทธิพลเข้ามา ภูมิภาคนีไ้ ด้รับอิทธิพลของอารยธรรม อนิ เดียมากอ่ น โดยเฉพาะศาสนสถานและศาสนวัตถุในพระพุทธศาสนา นิกายมหายาน โลกตะวันออกและโลกตะวันตกมีการติดต่อระหว่างกันเป็นระยะเวลานาน ทำให้เกิดการรับ แลกเปลี่ยนและถ่ายทอดความเจริญแก่กันทั้งทางตรงและการนำมาปรับปรุงให้เหมาะส มกับสังคม ของตน อันส่งให้เกิดการผสมผสานของอารยธรรมตะวันออกและตะวันตก โดยปัจจัยสำคัญในการ ตดิ ตอ่ กันเพอื่ แสวงหาประโยชน์ทางการค้า ความตอ้ งการขยายดินแดน และความตอ้ งการเผยแผศ่ าสนา รปู แบบการติดตอ่ vosirwvif-unvnovoihvnr nidovmsoiuldwt.io▪ การตดิตอ่คา้ขาย *- เHสi้gนhทliาghงtสายไหม เป็นเส้นทาง การค้าระหว่างโลกตะวันออกและโลก ตะวนั ตกทใ่ี ช้ติดต่อคา้ ขายเปน็ เวลากวา่ 1,000 ปี จนกระทั่งมีการสำรวจทางทะเลในปลาย คริสต์ศตวรรษที่ 15 ความสำคัญจึงลดลง เส้นทางสายไหมเริ่มจากนคrรiฉskางfoอrานของจีน ไปทางทิศตะวันตก ผ่านอินเดีย ทะเลทรายใน ภูมิภาคเอเชียกลาง เมโสโปเตเมีย จนถึงชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนทาง อารยธรรมในทกุ สาขาระหว่างโลกตะวนั ออกและโลกตะวันตก นักเดินทางคนสำคัญท่ใี ช้เส้นทางสายไหม ในการเดินทาง เช่น พระเสวยี นจังชาวจนี มารโ์ ค โปโลชาวอิตาเลยี น เป็นต้น 30
ส33101 สงั คมศึกษา ม.6 บทท่ี 2 พฒั นาการทางประวตั ิศาสตร์และศาสนาในโลกตะวนั ออก - เส้นทาnงoเครhื่อiงnเทtศ เป็นการติดต่อกันระหว่างโลกตะวันออกและโลกตะวันตกทางทะเล favorเน่ืองจากชาวตะวันตกต้องการเคร่ืองเทศไวถ้ นอมอาหาร claimed it loravroirrfoavrrsn - การเดินทางสำรวจทางทะเลของนายพลเจิ้งเหอ ระหว่าง ค.ศ.1405 – 1433 สมัยราชวงศ์ 0หมิงของจีน โดยเดินทางสำรวจไปถึงชายฝั่งตะวันออกของทวีปแอฟริกา ทำให้สินค้าจีนโดยเฉพาะ ผ้าไหม เครือ่ งเคลอื บ และใบชาไดร้ บั ความนิยมแพรห่ ลาย ▪ การเผยแผ่ศาสนา rñniirwiownvn ñnñoñoviu . การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจากอินเดียไปยังจีน (นิกายมหายาน) และดินแดนเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ (นิกายเถรวาท) ล้วนมีอิทธิผลต่อการสร้างสรรค์วัฒนธรรมของโลกตะวันออก ส่วนการเผยแผ่ ศาสนาครสิ ตข์ องชาวตะวันตกไปยังโลกตะวันออกเกดิ ข้นึ พร้อมกับการติดต่อค้าขาย ชาวตะวนั ตกมีความ เชื่อวา่ พระเจา้ จะพอพระทยั มากหากเชิญชวนให้ผคู้ นหันมานบั ถือศาสนาคริสต์ได้มากขึน้ ▪ การขยายอำนาจ - การขยายอำนาจของพระเจ้า อเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งจักรวรรดิ กรีกจากคาบสมุทรบอลข่านไปจนถึง บริเวณปากสี ถานในปจั จุบนั ส่งผลให้อารย ธรรมกรีกแผ่ขยายไปถึงทวีปเอเชียและ แอฟริกา เช่น พระพุทธรูปศิลปะคันธาระ แผนที่แสดงอาณาเขตของจักรวรรดิกรีกสมยั พระเจ้าอเลก็ ซานเดอร์มหาราช (คันธาราฐ) ของอินเดียที่คล้ายคลึงกับ เทพอะพอลโลของกรกี n.un-vnovi on.it/yj98kingsorkevo4o-irosrBosrinoi-การขยายอำนาจของจกั รพรรดิ เจงกีส ข่านแห่งจักรวรรดิมองโกลมา จนถึงฮงั การใี นยุโรปตะวนั ออก - สงครามครูเสด เป็นสงคiรnา}ม ระหว่างชาวคริสต์ (โลกตะวันตก) กับชาว มGุOสWลNิม (โลกตะวันออก) ส่งผลให้เกิด แผนที่แสดงอาณาเขตของจักรวรรดิมองโกสมยั ราชวงศห์ ยวนของจีน การแลกเปลี่ยนสินค้าและอารยธรรม ระหวา่ งกนั แผนทีก่ ารเคลือ่ นทัพของชาวคริสต์ในสงครามครเู สด 31
ส33101 สังคมศึกษา ม.6 บทท่ี 2 พฒั นาการทางประวัติศาสตร์และศาสนาในโลกตะวันออก ▪ การแสวงหาพนั ธมติ ร การแสวงหาพันธมิตรมีจุดเริ่มต้นจากจักรพรรดิจีนสมัยราชวงศ์ฮั่นได้ส่งจางเชียนเป็นทูตไป ดินแดนทางตะวันตกของจีน เพื่อแสวงหาพันธมิตรช่วยปราบปรามพวกgซงห-นูtoซwึ่งwเปw.็นosอoนw-าoรsnยvชนที่มา รุกรานจีน จางเชียนเดินทางไปจนถึงดินแดนในภูมิภาคเอเชียกลาง และได้รับรู้เรNื่อoงrรtาoวnขwอooงlจnoักรวรรดิ โรมนั ที่รงุ่ เรืองมากในขณะนนั้ ซ่ึงจีนเรียกวา่ “ต้าฉิน” or odor n% rivalry noon horns round ▪ การแสวงหาดินแดนใหม่ ชาวตะวันตกสนใจดินแดนโลกตะวันออกโดยเฉพาะจีนและอินเดีย เนื่องจากเป็นดินแดนที่มี ทรัพยากรและสนิ คา้ สำคัญเปน็ ทตี่ ้องการ เช่น ผ้าไหม เคร่อื งเทศ ซึง่ เป็นทต่ี อ้ งการของชาวตะวันตกเป็น อย่างมาก จึงเริ่มมีนักเดินเรือชาวตะวันตกแสวงหาเส้นทางเดินเรือสู่ดินแดนโลกตะวันออกในสมัยใหม่ นำไปสูก่ ารคน้ พบดินแดนใหม่ท่ีเขา้ ไปสำรวจ ตง้ั ถ่ินฐาน และเผยแพร่วัฒนธรรมในเวลาต่อมา ▪ การผจญภยั การผจญภัยเริ่มจากมีนักเดินทางระหวา่ งทวีปที่ชื่นชอบการผจญภัย เพื่อไปยังดินแดนที่ตนเอง ไม่รู้แน่ชัด มีความลี้ลับ ท้าทาย และไม่เกรงกลัวอันตราย เรื่องราวของนักเดินทางทั้งหลายได้กลายเป็น แรงบันดาลใจใหน้ ักเดินทางรนุ่ ใหม่ทำตาม เชน่ อิบน์ บะฏเู ฏาะฮ์ (ค.ศ.1325 - 1356) ชาวโมร็อกโก Ibn Battuta และการเดินทาง ตัวอย่างการแลกเปลี่ยนอารยธรรม ▪ ความตอ้ งการสนิ ค้าจากโลกตะวนั ออก ชาวยุโรปมีความต้องการสินค้าจากโลกตะวันออก เช่น ผ้าไหม เครื่องเทศและพริกไทย ใบชา รวมไปถึงเส้นบะหมจ่ี นี ท่มี าร์โค โปโลนำไปเผยแพร่ในอิตาลี จนเกิดเปน็ เสน้ สปาเกต็ ตี อังกฤษซื้อใบชาจากจีนไปปลูกในอาณานิคม เช่น ศรีลังกา อินเดีย และนำไปปรุงรสและกล่ิน จนเกดิ เป็นชาฝรง่ั ▪ เลขอารบิกและระบบการคำนวณ ชาวยโุ รปใชเ้ ลขอารบิกและตวั เลข 0 ท่ีชาวอาหรับรบั มาจากอินเดยี สมัยราชวงศ์คุปตะที่มีความ เจริญสูงสุดทางศลิ ปวทิ ยาการ ▪ เข็มทิศ ชาวยโุ รปนำความรูเ้ ร่อื งเขม็ ทิศทีช่ าวอาหรับรับมาจากจีนไปใช้ 32
Search
