mgakarunungangbayanatkantahingbayan-180212083504 (2)

KARUNUNGANG BAYAN SALAWIKAIN, SAWIKAIN, BUGTONG, PALAISIPAN, BULONG, KASABIHAN, KAWIKAAN Inihanda ni: Charissa Aranco Longkiao-Canubas

May anim na ibon ang nakadapo sa isang maliit na sanga ng puno.Tatlo ang maya, dalawa ang pipit, at ang isa ay uwak. Binato ni Mart ang sanga.Tinamaan at nalaglag ang uwak. Ilang maya ang naiwan sa sanga? Ano ang nakikita mo sa gitna ng DAGAT?

Munting palay, puno ang buong bahay. Tulak ng bibig kabig ng dibdib Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili. Maitim ang gilagid Tabi, tabi nuno, kami lang po’y makikiraan.  Ang kasipagan ay kapatid ng kayamanan.

A. KARUNUNGANG BAYAN (FOLK SPEECH) Ang karunungang bayan ay isang sangay ng pantikan kung saan nagiging daan upang maipahayag ang mga kaisipan na nabibilang sa bawat kultura ng mga tao. Nakakatulong ito sa pag-angkin ng kamalayang tradisyunal, na nagpapatibay ng pagpapahalagang kultural.

1. Salawikain – Isang patalinghagang pahayag na ginagamit ng mga matatanda noong unang panahon upang mangaral at akayin ang mga kabataan sa mabuting asal.  Padre Gregorio Martin at Mariano Cuadrado - unang nagtipon ng mga salawikaing Tagalog.

Damiana Eugenio- gumawa ng masusing pag-aaral tungkol sa mga salawikain ng Pilipinas. Pangkat ng Salawikain: 1. Nagpapahayag ng panlahat na paningin sa buhay at sa batas ng buhay. 2. Nagpapahayag ng mabuting asal. 3. Nagpapahayag ng pagpapahalaga ng mga tao. 4. Nagpapahayag ng panlahat na katotohanan sa buhay at kalikasan ng tao. 5. Nakapagpapatawa

1. Maikling pangungusap 2. Payak 3. Karaniwang mga pananalita 4. Kinasasalaminan ng mga puna sa buhay 5. May tugma ang karamihan 6. Pag-uulit ng mga salita

Walang masamang kanya May tainga ang lupa Walang mabuti sa iba. May pakpak ang balita. Aanhin pa ang damo Anak na di paluhain Kung patay na ang kabayo Ina ang patatangisin. Kapag may isinuksok Ang taong walang kibo May madudukot Nasa loob ang kulo.

Ito ay mga patalinghagang pananalita. Ito ay isang paraan ng pagpukaw at paghasa sa kaisipan ng tao.Nakalilibang bukod sa nakadaragdag ng kaalaman. Halimbawa: Hulog ng langit – biyaya o suwerte Maluwang ang turnilyo – luko-luko Makati ang dila – madaldal Bukambibig – laging sinasambit Anak pawis – dukha

pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Binubuo ng isa o dalawang taludtod na maikli at may sukat at tugma. Halimbawa: Munting palay, puno ang buong bahay. Dala mo, dala ko, dala ka ng iyong dala. Di hari, di pari, nagsusuot ng sari-sari.

Ito’y gumigising sa isipan ng tao upang bumuo ng isang kalutasan sa isang suliranin. Halimbawa. May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sumbrero. Paano nakuha ang bola na di man lang nagalaw ang sumbrero. Sagot: Butas ang tuktok ng sumbrero

Ang halimbawa nito’y ang sinasabi kapag may nadadaanang punso sa lalawigan na pinaniniwalaang siyang tinitirhan ng mga duwende o nuno. Halimbawa: Huwag magalit kaibigan, aming pinuputol lamang, ang sa ami’y napag-utusan.

ito ay bukambibig ng mga bata at matatanda na kung tawagin sa Ingles ay Mother Goose o Nursery Rhymes. Ito ay mga tulang pambata o tugmang walang diwa o mababaw ang isinasaad na kahulugan. Halimbawa: Putak ng putak batang duwag, matapang ka’t nasa pugad

GAMIT NG KASABIHAN 1. PANG-ALIW, tulad ng katuwaan ng mga naglalarong bata. 2. PANUDYO, ginagawa ng mga bata sa kalaro kapag nagkapikunan. 3. SABI-SABI lamang o bukambibig 4. PAMPADULAS-dila – ito’y larong pangkasanayang dila nang lumaking hindi utal ang bata.

KAWIKAAN kauri ng salawikain na ang kaibahan lamang ay laging nagtataglay ng aral sa buhay. Hal. Ang taong matiyaga anuman ay nagagawa.

B. AWITIN/KANTAHING BAYAN (FOLK SONGS) Isang tulang inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, at karanasan ng mga taong naninirahan sa isang pook. Oral na pagpapahayag ng damdamin ng mga katutubo. Isa sa mga matatandang uri ng panitikang Filipino na lumitaw bago dumating ang mga katutubo.

1. Oyayi – awiting panghele sa bata, o \"lullabies” 2. Soliranin- Awit sa paggaod o “rowing” 3. Kumintang – Awit sa pandigma o “war/battle songs”

4. Kundiman – Awit ng pag-ibig o \"love songs” 5. Dalit- awit na panrelihiyon, o \"hymns” 6. Diyona –awitin tungkol sa kasal, o \"nuptial/courtship songs”

7. Talindaw- Awit sa pamamangka/pagsagwan 8. Maluway – awit sa sama- samang paggawa o \"work songs” 9. Kutang-kutang – awiting panlansangan o “street songs”

10. Pananapatan – panghaharana sa Tagalog, o \"serenades” 11. Sambotani – awit sa pagtatagumpay o \"victory songs”

12. Balitaw – awit sa paghaharana ng mga Bisaya 13. Dung-aw- awit para sa patay ng mga Ilokano. 14. Paninitsit – (Kapampangan) \"O kaka, o kaka” 15. Pangangaluwa – awit sa araw ng mga patay ng mga Tagalog o \"dirges”