กษณิ านุสรณ วชั รศกั ดิ์ สุจรติ
ราชการขา้ แผน่ ดนิ เล่าเรยี นเขยี นอา่ น ๑ พฤษภาคม 2524 คร2ู 2510-2516 ป.๗ โรงเรยี นบา้ นขามอ. โรงเรยี นบา้ นดนิ ทรายอ่อน หนองบวั ฯจ.อดุ รธานี 2516-2519 ม.ศ.๓ ร.ร.หนองบวั พทิ ยา ๙ มนี าคม 252๖ คร2ู โรงเรยี นบา้ น คาร 2519-2522 ป.กศ.วทิ ยาลยั ครอู ดุ รธานี พรา้ ว 2522-2524 ป.กศ.สงู วทิ ยาลยั ครเู ลย 2527-2529 ศษ.บ.(ประถมศกึ ษา) ๑๙ สงิ หาคม 2528 คร๒ู มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช โรงเรยี นบา้ นป่ าไมง้ าม ๑๕ ธนั วาคม 254๑ อาจารย ์2 โรงเรยี นบา้ นหนองแสงนาลอ้ ม ๒ กรกฎาคม 2542 ผชู ้ ว่ ยอาจารย ์
คานา แด่ ตามแนวปฏบิ ตั ขิ องทาง “พอ่ ผูก้ อ่ รา่ งสรา้ งโลกลูก ราชการน้ัน นับเอาวนั ที่ 30 กนั ยายนตามปี ปฏทิ นิ เป็ นวนั สนิ้ แม่ ผูพ้ นั ผูกเกนิ ขานไข นอ้ ง ผูเ้ ปี่ ยมรกั ถกั สายใย ปี งบประมาณ วนั เกษยี ณอายุ เพอื่ น ผูจ้ ากไปไม่กลบั คนื ” ราชการก็เชน่ กนั ถอื เอาวนั นีเ้ ป็ นวนั สนิ้ สดุ การรบั ราชการ ของคนทเี่ กดิ ระหวา่ งวนั ที่ 1 มกราคม ถงึ วนั ที่ 1 ตลุ าคม นับเป็ นวนั สาคญั ยงิ่ ในชวี ติ การรบั ราชการของผม เพราะเป็ น วนั สดุ ทา้ ยทไี่ ดม้ โี อกาสปฏบิ ตั ิ ราชการภายใตโ้ ครงการ พระราชดารสิ มเด็จพระกนิษฐาธิ ราชเจา้ กรมพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ซงึ่ ทรงเป็ น ตวั อยา่ งทดี่ ใี หค้ นไทยดา้ นการอา่ น การบนั ทกึ การเสยี สละเพอื่ สขุ ภาพ โภชนาการตลอดจนการศกึ ษาทดี่ ี ของเยาวชนไทยทงั้ ประเทศ ไม่เวน้ ่
ครูคนแรก ทางานของผูห้ ญงิ ” แม่เฒ่าบา้ นใกล ้ กนั หยอกเยา้ ทกุ ครง้ั ทผี่ มหาบนา้ ผ่าน ผมเป็ นเด็กบา้ นนอก ถนนทใี่ ช ้ เดนิ ทางเขา้ ตวั เมอื ง เป็ นทางหนิ สี หนา้ บา้ นแก คา่ นิยมของคน แดง เวลารถแลน่ จะมฝี ่ นุ สแี ดงมว้ นตวั ตามหลงั ตน้ ไมใ้ บหญา้ รมิ ทางกลบั สมยั กอ่ น ผชู ้ ายตอ้ งทางานนอกบา้ น กลายเป็ นสแี ดง ความแดง เขรอะ หาเงนิ หาอาหารมาเลยี้ งครอบครวั ของฝ่ นุ จะจางไปแลเห็นสเี ขยี วของ สว่ นผูห้ ญงิ มหี นา้ ทที่ างานครวั ใบไม้ เมอื่ ถกู นา้ ฝนชะลา้ ง เด็กบา้ น ทงั้ หมด มองไดส้ องแง่ คอื หนึ่ง เขา นอกอยา่ งผม ไม่เคยเดนิ ทางไปใน เมอื งใหญ่อยา่ งตวั จงั หวดั ไม่เคยเห็น คงคดิ วา่ ผมอ่อนแอ หรอื ไม่ก็เป็ นกระ ความเจรญิ โดยเฉพาะรถยนต ์ อยากจะขนึ้ ไปน่ังตรงทคี่ นขบั คงโกไ้ ม่ เทย สอง คดิ วา่ ผมเป็ นลกู กตญั ญไู ม่ เบา ตอนยงั เด็กเคยเห็นรถลากซงุ ทุก วนั ไม่รเู ้ ขาขนไมม้ าจากไหนมากมาย มผี ชู ้ ายคนไหนเอางานของผหู้ ญงิ มา ขนกนั ทกุ วนั ไม่หมด กองรวมกนั ทาอยา่ งผม แตผ่ มก็ภมู ใิ จทสี่ ามารถ ฟากฝ่ังถนน นี่เองเป็ นสนามเด็กเล่น แบ่งเบาภาระ พ่อ กบั แม่ มาตง้ั แต่ เลน่ ยงิ ปื นเหมอื นพระเอกในหนัง ไม่ เรยี นชนั้ ประถม “เป็ นพเี่ ขา ตอ้ ง เคยไดซ้ อื้ ของเลน่ เพราะเงนิ เดอื นพ่อ เสยี สละไดเ้ พอื่ นอ้ ง” ผมเขา้ ใจ แค่ 700 บาท มรี ถประจาทางคนั ป้ อม ความหมายทพี่ ่อสอนไดด้ ี ผมเตบิ โต มาพรอ้ มกบั บทเรยี นทไี่ ดร้ บั จากพ่อ มากมาย โดยเฉพาะ เรยี นรกู ้ ารวาง ขา่ ยดกั ปลา หรอื ภาษาถนิ่ เรยี กว่า “มอง” ซงึ่ หมายความวา่ “ดาง” หรอื “ตาขา่ ยดกั ปลา” เรยี นรกู ้ ารเอาตวั
นอ้ งๆเป็ นฝ่ังเป็ นฝามคี รอบครวั รบั ตบจกั จน่ั จากถงุ พลาสตกิ และเศษ ราชการอยคู่ นละจงั หวดั เวน้ แต่ ลวดเกา่ มดั ตดิ กบั ปลายไมไ้ ผ่ลาเล็ก พยาบาล กบั นอ้ งชายคนเล็ก ทอี่ ยกู่ บั เทา่ นีเ้ ด็กอยา่ งผมก็สามารถหา พ่อแม่ เพยี งไม่นานพ่อตอ้ งมา อาหารกนิ ได ้ พอถงึ หนา้ นา พ่อสอน สญู เสยี ลกู สาว พยาบาลคนเกง่ แต่ วธิ เี หลาไมค้ นั เบ็ด การผกู เบ็ด สว่ น การออกลา่ เหยอื่ น้ัน เด็กอยา่ งเราไป เอาตวั ไม่รอด กนั เองหลงั เลกิ เรยี น “ในนา้ มปี ลาใน “ลกู ” ขณะมชี วี ติ ทาความเดอื ดรอ้ น นามขี า้ ว” กลบั บา้ นโดยมปี ลาหมอ ใหพ้ ่อแม่เป็ นทุกขเ์ พยี งใด พ่อยงั คง ปลาชอ่ น ปลาดกุ รอ้ ยมาเป็ นพวง ขนึ้ ชน้ั ประถมศกึ ษาปี ทหี่ า้ พ่อซอื้ รกั ลกู ดงั เดมิ นอ้ งชายคนเล็กก็ไปๆ มาๆทางานยงั ไม่ม่นั คง จกั รยาน “แกน่ หลอ่ น”(จกั รยานเกา่ “สงสารแตบ่ กั นอ้ ยทางานรบั จา้ งไม่ ไม่มเี บรก ไม่มบี งั โคลน ไม่มอี ะไร มน่ั คงเหมอื นพเี่ ขาเอาตวั ไม่รอด” พ่อ ทงั้ น้ัน) ใหห้ นึ่งคนั จะเบรกแตล่ ะที บน่ ใหผ้ มไดย้ นิ เป็ นประจา ตอ้ งใชร้ องเทา้ แหยเ่ ขา้ ไปตรงลอ้ หลงั เดอื นหก ฝนตกครง้ั แรกกอ่ นฤดทู า หรอื ลอ้ หนา้ ก็ไดต้ ามถนัดถา้ ไม่กลวั นาจะมาถงึ พ่อจะออกไปจบั กบกอ่ น หวั คะมา ผมดใี จมาก เพราะมนั คอื สวา่ ง กลบั มาพรอ้ มกบั กบแน่นขอ้ ง “รถคนั แรก” ยกระดบั จากการเดนิ ไป เสมอ ดา้ นทกั ษะการประชาสมั พนั ธ ์ โรงเรยี นมาเป็ นป่ันจกั รยาน สนุกไม่ พ่อก็ไม่เป็ นรองใครงานบุญประจาปี ที่ เหนื่อยเหมอื นเดนิ สว่ นการเก็บ วดั เสยี งหล่อของพ่อจะดงั เจอื้ ยแจว้
นอ้ ยมนั ก็ทาใหผ้ มเป็ นคนอดทน ไม่ วา่ ”เพชฌฆาตหนา้ หยกดกี รี ชอบทาเรอื่ งเล็กใหเ้ ป็ นเรอื่ งใหญ่ และ ปัญญาชน” คอื ชอื่ ทใี่ ชช้ กมวยครง้ั ไม่ทาเรอื่ งงา่ ยใหเ้ ป็ นเรอื่ งยากตราบ แรกและครง้ั เดยี ว ออ้ ผลการชกไม่ จนปัจจบุ นั หนังสอื ของพ่อทผี่ มชอบ บอกก็คงรู ้ วา่ แพ ้ เพราะหมด อา่ นไดแ้ ก่ แดค่ ณุ ครดู ว้ ยคมแฝก เรยี่ วแรงในยกที่ สอง พ่อไม่ไดไ้ ปดแู ต ใหข้ อ้ คดิ ในเชา้ วนั รงุ่ ขนึ้ วา่ “คดิ จะทา ของนิมติ ภมู ถิ าวร ประเภทนิยาย สงิ่ ใด ตอ้ งสารวจความพรอ้ ม วา่ ตนมี ความพรอ้ มหรอื ไม่ การเรมิ่ ตน้ ทดี่ ี คอื ศวิ าราตรี ของพนมเทยี น อา่ นจน เท่ากบั สาเรจ็ ไปแลว้ ครงึ่ หนึ่ง” ตาแฉะวางไม่ลงผมชอบอา่ นชว่ งที่ วทิ ยาลยั ครปู ิ ดเทอม สเี่ ลม่ จบรวด ครคู นแรกเรมิ่ มสี ขุ ภาพ เดยี ว ผมเคยหาซอื้ เก็บแตไ่ ม่พบตาม ยา่ แยห่ ลงั เกษยี ณอายรุ าชการมาได ้ 10ปี ดว้ ยโรคทคี่ นมอี ายมุ กั เป็ นกนั คอื รา้ นหนังสอื เสยี แลว้ ตอ่ มลกู หมากโต ทนทรมานกบั นา้ เมอื่ ผมอายคุ รบบวชพระมา15 ปี ได ้ ปัสสาวะทไี่ หลนอกเหนือการสง่ั การ ลาบวช 90 วนั พธิ กี ารเรยี บงา่ ยไม่ ของสมอง หลงั ผ่าตดั ครคู นแรกของ เอกิ เกรกิ ใหญ้ าตสิ นิทมติ รสหายตอ้ ง ผม ยงั อดทน เขม้ แข็งแมส้ งั ขารจะ เดอื ดรอ้ น ยงั นึกขอบคณุ โรยรา ผูบ้ งั คบั บญั ชาในวนั นั้น และเพอื่ น ทสี่ ดุ แลว้ มนุษยท์ ุกคนก็หนี รว่ มงานรนุ่ นอ้ งอกี คนทเี่ ขา้ รว่ มพธิ ี อปุ สมบทอนั เรยี บง่ายทอี่ โุ บสถวดั ถา้ ไม่พน้ “ความตาย” แมว้ า่ วทิ ยาการ กลองเพล นับเป็ น 90 คนื วนั ทตี่ อ้ ง ่
นาวาน ชาวบา้ นชว่ ยกนั โดยไม่คดิ ค่าจา้ งแต่ ตอ้ งชดใชด้ ว้ ยแรงงาน วนั นีเ้ กยี่ วขา้ ว “หนาวเรมิ่ เยอื นมาแลว้ นอ้ ง พรี่ า่ นาพ่อใหญ่คา พรงุ่ นีน้ าป้ าจนั ทร ์ ดาเนินไปอยา่ งนีท้ กุ วนั จนกวา่ จะครบ รอ้ งเรยี กนอ้ งบวั ลอย” เสยี งเพลงไร่ เจา้ ของนาจะจดั เลยี้ งอาหารกลางวนั ออ้ ยคอยรกั เจอื้ ยแจว้ จากวทิ ยุ ทรานซสิ เตอรใ์ ชแ่ ลว้ ฤดหู นาวเรมิ่ สว่ นอาหารเย็นตามอธั ยาศยั สว่ น ยา่ งกราย ตน้ ไมข้ าดนา้ สลดั ใบทงิ้ เพอื่ ใหญจ่ ะเป็ นนา้ ขนุ่ ขาวผลติ จากขา้ ว ความอยรู่ อด นา้ ในนาขา้ วถกู ระบาย ออกเพอื่ สะดวกตอ่ การเก็บเกยี่ ว ปลา เหนียวหมกั ” เรอื งบรรยายดว้ ยความ ทยี่ งั หลงระเรงิ นา้ ก็ล่องลอยอยใู่ นทอ้ ง นาทนี่ า้ ขอดใกลแ้ หง้ รอเวลาแหง้ ตาย ภาคภมู ใิ จ แสงแดดออ่ นยามเชา้ ไปกบั นา้ ทอ้ งทงุ่ นา ณ วนั นีก้ าลงั กาลงั ขบั ไลน่ า้ คา้ งบนยอดหญา้ ให ้ เหลอื งอรา่ มไปดว้ ยรวงขา้ วลานตา เหอื ดหาย รวงขา้ วเหลอื งแกเ่ ต็มทุ่ง เต็มทอ้ งท่งุ ดอกจานสแี สด เรมิ่ ผลิ กวา้ ง เจา้ ภาพนาวานวนั นีค้ อื พ่อ บาน ยงิ่ ทวคี วามรอ้ นแลง้ อยา่ งไรก็ไม่ ใหญ่คา ชาวบา้ นทง้ั หนุ่มสาวกาลงั รู ้ บา้ นไมห้ ลงั เกา่ ปลกู สรา้ งในที่ เก็บเกยี่ วทา่ มกลางแสงแดดอบอนุ่ สาธารณะหนา้ โรงเรยี นไรร้ ว้ั รอบมตี น้ ยามเชา้ หมวกปี กกวา้ งขบั แสงสแี ดง พทุ ราใหญ่ใหร้ ม่ เงาและหมากผลอยู่ กระทบผวิ แกม้ สาวนอ้ ยแดงระเรอื่ น่า ชมยงิ่ นัก “ มาๆลกู หลานครมู ากนิ หนา้ บา้ น สงั เกตเห็นไดง้ ่ายเพราะอยู่ ตดิ ถนนใหญ่ เป็ นทพี่ กั หลบั นอนของ ขา้ วรองทอ้ งกนั กอ่ น” เสยี งพ่อใหญ่ คารอ้ งเรยี กพวกเรารว่ มวง
งานกนิ ดอง ขาดลาบกอ้ ย ถอื วา่ งาน ดว้ ยตน้ ขา้ วรวงขา้ ว บดั นีก้ ลบั กลาย น้ันไม่สมบรู ณแ์ บบ พ่อใหญค่ าสง่ กระตกิ ทมี่ นี า้ สขี าวเหมอื ขา้ วสารมา เหลอื เพยี งตอซงั โด่เด่ กบั ฟ่ อนขา้ ว ให ้ไอเ้ รอื งเพอื่ นเราเทใส่ขนั ส่งต่อให ้ เพอื่ นดมื่ เป็ นวง “เอา้ !.... ดมื่ กนั ทกุ คน วางเป็ นแถว 4 – 5 แถว ดเู ป็ นระเบยี บ นะโวย้ ! แซบหลาย” เสยี งเรอื งกาชบั งามตา เพอื่ นใหช้ มิ รสชาตขิ องนา้ อมฤตสี นาวานวนั นีเ้ รมิ่ เลกิ รา ผ่อนคลาย ขาวขนุ่ ผมเรมิ่ จะตดิ ใจรสหวานของ ดว้ ยการสมุ หวั น่ังรวมกลมุ่ พูดคยุ นา้ “อมฤต” เสยี แลว้ สิ หนา้ เรมิ่ ชา ตา เรมิ่ ลาย หยอกเยา้ กระเซา้ แหย่ เสยี งหวั เราะดงั งานนาขณะนี้ รวงขา้ วเรมิ่ โดนคม ลน่ั ผ่อนคลายความเมอื่ ยลา้ พ่อใหญ่ คาเดนิ ถอื กระตกิ นา้ สขี าวเดนิ เท เคยี วตดั มาวางเป็ นกองเรยี งรายเป็ น แจกจา่ ย คนโนน้ ที คนนีท้ ี ดว้ ยสี แนวยาวตามหลงั คนเกยี่ วขา้ วแลงาม หนา้ ทอี่ มิ่ เอบิ ตา ตอซงั ขา้ วเพงิ่ โดนย่าเพอื่ วาง ฟ่ อนขา้ ว แดดเรมิ่ รอ้ น แรงงาน “ครฝู ึ กสอนรนุ่ พวกลกู มแี ต่ นาวานเป็ นแถวหนา้ กระดานเต็มงาน คนงามๆ ถกู ใจพ่อใหญห่ ลาย เสยี ดายไม่มลี กู สาว” พ่อใหญค่ าเรมิ่ นา เสยี งพดู คยุ หยอกลอ้ เฮฮา สนุกสนาน ครฝู ึ กสอนทงั้ 5 คนก็หา ออ้ แอ ้ ปากก็พูดมอื ก็รนิ เหลา้ ใสข่ นั ทแี่ ทรกกายเกยี่ วขา้ วกนั ตามความ สง่ ใหบ้ รรดาครฝู ึ กสอนดมื่ ดมื่ บอ่ ย พอใจ เออื้ ยนอ้ ยเกยี่ วขา้ วอยขู่ า้ งผม เขา้ แอลกอฮอลเ์ รมิ่ แผ่ซา่ นเขา้ สู กระแสเลอื ด หนา้ รอ้ นวบู วาบ หเู รมิ่ ออื้ ตาเรมิ่ พรา่ มวั เรยี่ วแรงหดหาย ไม่
ครบู า้ นนอกเขา้ กรงุ วชิ าการใหต้ อ่ เนื่อง ผอ.คงคดิ เชน่ เดยี วกบั ฉัน จงึ มคี าสง่ั แตง่ ตงั้ ครู รถตคู ้ นั เกา่ กาลงั เคลอื่ นตวั สอนประจาชน้ั ฉันจงึ เป็ นครปู อสอง เนิบชา้ เพอื่ นาพาเราสจู่ ดุ หมายคอื ตงั้ แตว่ นั น้ันถงึ ปัจจบุ นั ใชค้ วามรู ้ ความสามารถทมี่ อี บรมสง่ั สอนลกู กรงุ เทพฯเมอื งฟ้ าอมร ความมดื โรย ศษิ ย ์ แตไ่ ม่เคยเลยสกั ทที่ จี่ ะนาพา ตวั ลงคลมุ ทบั หมู่บา้ นไวใ้ นม่านทบึ ศษิ ยต์ วั นอ้ ยไดร้ างวลั เหรยี ญทอง ระดบั จงั หวดั การไปศกึ ษาดงู านครง้ั ลาแสงจากไฟหนา้ รถสาดเป็ นทาง นี้ ฉันตง้ั ใจไวว้ า่ การแขง่ ขนั ทกั ษะ ยาวพรอ้ มกบั เสยี งครวญครางของ วชิ าการปี หนา้ ตอ้ งควา้ เหรยี ญทองให ้ เครอื่ งยนต ์เสยี งกกึ ๆกกั ๆของ อปุ กรณภ์ ายในรถทโี่ ยกคลอนตาม ได ้ อายกุ ารใชง้ าน แขง่ กบั เสยี งออื้ องึ รถตบู ้ ด้ั ดอี้ ซี ซู คุ นั เกา่ ครา่ ครา่ สขี าว เครอื่ งยนตเ์ กา่ ตลอดเวลา แสงไฟฟ้ า หม่นยงั ซอื่ สตั ยต์ ่อหนา้ ทหี่ อ้ ตะบงึ ไป ไม่หยดุ แมจ้ ะหวั สน่ั หวั คลอน ดจุ คน จากบา้ นเรอื นสองขา้ งทางวบั แวม แกห่ งอ่ มไปบา้ ง ถนนลาดยางสดี า จากม่านฟิ ลม์ กระจกหนา้ ต่าง ทอดตวั ยาวตรงสลบั กบั คดเคยี้ วไป ดา้ นขา้ งรถเป็ นสมี ่วง บางครงั้ ก็เกดิ ตามลาแสงไฟหนา้ รถสอ่ งไปถงึ ประกายคลา้ ยรงุ ้ หลงั ฝนซาเหลอื ประดจุ งูยกั ษเ์ ลอื้ ยไปไม่สนิ้ สดุ ใน ยามทรี่ ถแลน่ ผ่านเมอื งสองขา้ งทาง ละอองไอตกกระทบกบั ลาแสงอาทติ ย ์ ฝ่ังตรงกนั ขา้ ม เสยี งคนตะโกน สวา่ งดว้ ยแสงขาวนวลของหลอดไฟ โหวกเหวกแขง่ กบั เสยี งเครอื่ งยนต ์ อยา่ งตอ่ เนื่องตรงเบาะหนา้ ขา้ งคนขบั
“จากทนี่ ี่ไปเมอื งทองธานีใชเ้ วลา อะไรกนั รถมาพงั ในเวลาเรง่ ดว่ น อยา่ งนีก้ ็อดดงู านกนั น่ะสิ ฉันอด เดนิ ทางไม่ถงึ สามสบิ นาท”ี ครมู ธรุ สผู ้ กงั วลไม่ได ้คนขบั ทงั้ สามสารวจกนั ทเี่ ปิ ดตวั วา่ ชานาญเสน้ ทางในเมอื ง ทว่ั รถทกุ อยา่ งปกติ หลวงเป็ นอย่างดบี อกคณะครใู หท้ ราบ “พบแลว้ ครบั ตน้ เหตุ รองเทา้ ผมเอง ทว่ั กนั มนั กลงิ้ ไปรองแป้ นคนั เรง่ ถงึ วา่ เหยยี บ คนั เรง่ อยา่ งไรก็เรง่ ไม่ขนึ้ ” คนขบั มอื “ผมเคยขบั รถเมลใ์ นกรงุ เทพฯมาเป็ น หนึ่งอธบิ ายพรอ้ มยมิ้ แหยๆแทบจะ สบิ ปี ถนนหนทางหลบั ตายงั ไปถกู รอ้ งไห ้ เลย” คนขบั รถมอื หนึ่งคยุ โวพรอ้ ม หวั เราะอยา่ งอารมณด์ ี ยงิ่ สรา้ งความ “อกี นานไหมเราจงึ จะไปถงึ เมอื งทอง ม่นั ใจแกส่ มาชกิ อกี อกั โข คนขบั รถ ธานี” ครอู งิ อรชะโงกหนา้ ถามโชเฟอร ์ มอื สอง มอื สามตา่ งก็คยุ ถงึ หลงั จากรถเคลอื่ นออกไปนาน พอควร ก็ยงั หาทางเขา้ แยกหลกั สี่ ประสบการณใ์ นการท่องเมอื งหลวง มาทกุ ตรอกซอกซอยอยา่ งจดั เจน ทง้ั ไม่ได ้ครมู ธรุ สผชู้ านาญเสน้ ทางกบั ครมู ธรุ สและคนขบั รถทง้ั สาม ในเวลา คนขบั รถทง้ั สามมองหนา้ กนั เลกิ่ ลก่ั นีฉ้ ันคดิ วา่ ครใู นรถทกุ คนคงรสู ้ กึ ไม่ สหี นา้ บอกอาการกงั วลชดั เจน ตา่ งไปจากฉันเทา่ ใดนัก “ใครมญี าตอิ ย่กู รงุ เทพฯลองโทรถาม แสงสวา่ งของดวงอาทติ ยย์ ามเชา้ เขา้ มาขบั ไลค่ วามมอื ไปแลว้ สงิ่ ทฉี่ ันและ ดซู วิ า่ เราจะไปเมอื งทองธานีกนั ครคู นอนื่ ๆเห็นเป็ นอย่างเดยี วกนั คอื อยา่ งไร” ประธานกลมุ่ เรงิ่ หงุดหงดิ ฉันคดิ ถงึ นอ้ งชายทที่ างานอยแู่ ถวๆ ่
คนขบั รถเลยี้ วซา้ ยตามป้ ายทางออก เด็กๆทว่ั ประเทศทมี่ ารวมตวั กนั ในงาน เพอื่ เตมิ นา้ มนั รถตง้ั หลกั กนั ใหม่ ใหญค่ รงั้ นีอ้ บอวลไปดว้ ยรอยยมิ้ “เอาอยา่ งนี้ จา้ งรถแท็กซนี่ าทาง ขบั รอ่ งรอยความสขุ อาบอมิ่ ในจติ ไปเรอื่ ยๆอย่างนี้ เตมิ นา้ เทา่ ไรก็ไปไม่ วญิ ญาณของความเป็ นครู เวลาชา่ ง ถงึ ” ประธานกลมุ่ ใชอ้ านาจความเป็ น ผูน้ าตดั สนิ ใจแกป้ ัญหาครง้ั นี้ ผ่านไปเรว็ ดนู าฬกิ า 16 นาฬกิ า ได ้ เวลานัดหมายขนึ้ รถกลบั บา้ น “อยา่ ขบั เรว็ นักนะ รถตผู ้ มมนั เกา่ ขบั เรว็ กลวั ตามไม่ทนั ” คนขบั รถมอื หนึ่ง ประธานกลมุ่ และท่านผอ.มาถงึ พรอ้ ม กลวั หลงทาง ยมิ้ แหยๆยงั เต็มใบหนา้ คนขบั รถมอื หนึ่งมอื สองสว่ น พรอ้ มเหงอื่ เม็ดโต รถแท็กซนี่ าทางพาเรามาถงึ เมอื ง คนขบั รถมอื สามยงั ไม่เห็นมาตามนัด หมายเรารออยถู่ งึ สโี่ มงครงึ่ ก็เงยี บไร ้ ทองธานีเวลาหา้ โมงเชา้ ลาน วแี่ วว คอนกรตี มโหฬารแทบไม่มที วี่ า่ งใหเ้ รา “ไปเทยี่ วอยธุ ยากลบั กอ่ นมนั เลย ไม่รู ้ ไปหลบั อยทู่ ไี่ หน” ประธานกลมุ่ โมโห เขา้ จอด รถโดยสารปรบั อากาศสอง จนหนา้ แดงกา่ คนขบั รถพาเรา ชนั้ คนั โต รถยนตก์ ระบะ รถเกง๋ เต็ม ออกไปตามเสน้ ทางบางปะอนิ – บรเิ วณจอดรถหมดแลว้ ภายใน อยธุ ยา ภายในรถไรเ้ สยี งพดู คยุ ตา่ ง อาคาร ครนู ักเรยี น ประชาชน แน่น คนตา่ งเครยี ด อาจจะเป็ นหว่ งสมาชกิ ขนัด “จอดตรงนีแ้ หละใหค้ รลู งกอ่ นค่อยวน มาดว้ ยกนั แตไ่ ม่ไปดว้ ยกนั ไม่ใช่ หาทจี่ อดเอาเอง” ประธานกลมุ่ ยงั ใช ้ เลอื ดอสี านนี่นา ฉันคดิ แวะเทยี่ ว ศนู ยศ์ ลิ ปาชพี บางไทร แบบเงอื่ งหงอย
รถตคู ้ นั เกา่ แลน่ ปุเลงๆไปตามถนน แปดเลน ไม่มกี ลางวนั กลางคนื ใน เมอื งฟ้ าอมรเห็นจะจรงิ ผคู้ นยงั อดั ออ ตามป้ ายรถเมล ์ “สามทมุ่ แลว้ ทาไมเรายงั ไม่ไดอ้ อก จากกรงุ เทพฯสกั ทลี ะ่ ” ฉันสงสยั เพราะรถวงิ่ วนไปมาเห็นป้ ายโฆษณา ยกั ษใ์ หญค่ รงั้ แลว้ ครง้ั เลา่ “นา้ มนั รถกาลงั จะหมดเดย๋ี วแวะเตมิ นา้ มนั เต็มถงั ตงั้ ตน้ อกี ท”ี คนขบั รถยงั ใจเย็นทงั้ ๆทหี่ ลงทางอกี เป็ นครง้ั ทสี่ อง “ชว่ ยกนั สงั เกตป้ ายบางปะอนิ -อยธุ ยา หรอื ไม่ก็ วภิ าวด-ี ดอนเมอื ง” ครมู ธรุ ส ผชู้ านาญทางบอก หา้ ทมุ่ ปรมิ าณ รถบนถนนคอ่ ยเบาบาง “บางปะอนิ -อยธุ ยา อยหู่ นา้ น่ันไง ไชโย เห็นทางกลบั บา้ นเราแลว้ ” คนขบั รถ มอื สองลมื ตวั ดใี จเหมอื นไดข้ นึ้ สวรรค ์ “การพดู น้ันมนุษยท์ ุกคนสามารถฝึ ก แลว้ สอื่ สารกนั เขา้ ใจตง้ั แตเ่ กดิ จา
เหด็ ฟางรางวลั การเรยี นรู ้ โรงเรยี นของเราเป็ นโรงเรยี นขนาด เวลา ๑๕ นาฬกิ าเศษๆของ เล็กเปิ ดสอน สองระดบั คอื อนุบาล ปลายเดอื นกมุ ภาพนั ธ ์ไอแดดเตน้ และประถม (อนุบาล ๑ ถงึ ป.๖) ระรกิ ความอบอา้ วแผ่ขยายท่วั โรงเรยี น ลมโชยมาวบู เย็นชว่ั นักเรยี น ๑๒๐ คน ครู ๗ คน สอนกนั ประเดย๋ี ว คละเคลา้ กบั ไอรอ้ นวบู วาบ ประจาชนั้ คนละ ๑ ชนั้ ยกเวน้ ขา้ พเจา้ อาศยั รม่ ตน้ ไมท้ มี่ ชี อื่ เป็ นฝรง่ั อาจารยใ์ หญไ่ ม่ตอ้ งสอนบรหิ ารไปทว่ั แตม่ าเตบิ โตในเมอื งไทยชอื่ วา่ ”ยคู า (ทว่ั ไป) เป็ นอยา่ งนีช้ ว่ั นาตาปี ไม่มเี งนิ ลปิ ตสั ” ทสี่ งู ชะลดู เป็ นทกี่ าบงั แสงแดดยามบา่ ยชว่ั คราว เสยี ง อดุ หนุนพเิ ศษอะไรนอกจากเงนิ นักเรยี นชนั้ ประถมศกึ ษาปี ทหี่ ก จานวน ๒๘ คน คยุ กนั ออื้ องึ ขา้ พเจา้ อดุ หนุนรายหวั นักเรยี น กอ่ นประถม ลกุ ขนึ้ สลดั ฝ่ นุ จากกน้ เดนิ ตามกล่มุ คนละ ๑๙๐ บาทตอ่ ปี ประถมรายหวั ๆ นักเรยี นสทู่ อ้ งท่งุ นาดา้ นทศิ ตะวนั ตก ละ๒๗๐บาทตอ่ ปี ซอื้ วสั ดุ ฝึ ก สอน สอบ หมดพอดี บางทเี ป็ นหนีถ้ งึ ของโรงเรยี น เหลอื ตอซงั ขา้ วโดเ่ ด่ ผ่านการเก็บเกยี่ วไปเมอื่ เดอื น ปี งบประมาณหนา้ ตน้ ทนุ ทกุ อยา่ งใน ธนั วาคมนี่เอง รบี หลบเขา้ ใตต้ น้ การทากจิ กรรมเพาะเห็ดฟางจงึ อยู่ที่ มะม่วง บอกใหน้ ักเรยี นถอนตอซงั ครแู ละนักเรยี นรว่ มกนั เสยี สละเงนิ คา่ ขา้ วทง้ั รากทงั้ โคน เสยี งหยอกลอ้ กนั ขนมประจาวนั มาลงขนั กนั ขา้ พเจา้ จา่ ยเงนิ สว่ นตวั ซงึ่ ไม่สามารถเรยี กคนื จากงบประมาณได ้ ๓๐๐ บาท จา่ ย เป็ นคา่ พลาสตกิ ใสสาหรบั คลมุ แปลง เห็ดใหน้ ักเรยี นสว่ นนักเรยี นลงขนั คน
“ใหง้ านเสรจ็ กอ่ นครจู งึ จะอนุญาต” ระยะห่างระหวา่ งแปลงเพาะประมาณ ๕ นิว้ ในกรณีทอี่ ากาศรอ้ น และจะ ความโกลาหล ดาเนินไป อยา่ ง ตอ่ เนื่อง ตะวนั เรมิ่ ออ่ นแรงคลาย ปรบั ระยะของแปลงชดิ เขา้ ในกรณี ความรอ้ นลงไปมาก เสอื้ เปี ยกชมุ่ ดว้ ยเหงอื่ ของเด็กชายและหญงิ กลนิ่ อากาศหนาวเย็นลง ถา้ อากาศรอ้ น เหม็นของเหงอื่ ไคลกบั ความเหม็น ของป๋ ยุ คอกคอื กลนิ่ ไอของการ ตอ้ งปรบั ระยะหา่ งระหว่างแปลงออกไป อกี เพอื่ เป็ นการปรบั อณุ หภมู ใิ ห ้ ทางานกลางแจง้ พอเหมาะ” ขา้ พเจา้ อธบิ าย “สองกลมุ่ กลมุ่ ละ ๕ แปลง ประกอบการปฏบิ ตั ขิ องนักเรยี น อกี ๓ กลมุ่ กลมุ่ ละ ๖ แปลง” หลงั จาก แบง่ กลมุ่ แลว้ นักเรยี นกล่มุ ที่ ๑ เรมิ่ นา ผา้ พลาสตกิ ถกู ตดั ออกเป็ น กระบะไมท้ รงสเี่ หลยี่ มฐานกวา้ งปลาย สองท่อน นาไปคลมุ ทบั แปลงเพาะ แคบเล็กนอ้ ยมาวางเป็ นแบบพมิ พ ์ ตามแนวทคี่ รกู าหนด อกี สกี่ ลมุ่ ที่ เห็ดจานวน ๒ แถว แถวละ ๑๔ แปลง เหลอื คอยสงั เกต ตา่ งแบง่ หนา้ ทกี่ นั คลมุ ตามยาวแลว้ ทบั ดว้ ยฟางขา้ วอกี ทา ลมพดั วบู คายขา้ วปลวิ ว่อนเกดิ ชนั้ หนึ่ง ตะวนั เลยโคง้ ขอบฟ้ าไปแลว้ อาการระคายคนั ตามเนือ้ ตวั ครกู ็ โรงเรยี นกลบั มาเงยี บอกี ครง้ั หลงั จาก อยากชาระลา้ งรา่ งกายเต็มทแี ลว้ นักเรยี นทยอยกลบั บา้ นหมดแลว้ เชา้ วนั ทสี่ ามของกจิ กรรมการเพาะ วางตอซงั ขา้ วอดั แน่นในแบบพมิ พไ์ ม้ ดว้ ยการขนึ้ ไปใชน้ า้ หนักตวั กดทบั เห็ดฟางผมเดนิ นานักเรยี นหญงิ ชาย ทง้ั หลายลงสแู่ ปลงเพาะเห็ดฟาง “สารวจดแู ปลงเห็ดของแต่ ละกลมุ่ มอี ะไรเกดิ ขนึ้ บา้ ง” ขา้ พเจา้
อยขู่ า้ งแปลงเห็ดเรยี บรอ้ ยแลว้ นี่ถา้ เห็ด สามถงั ถกู นามาแปรรปู เป็ น การบา้ นคณิตศาสตร ์ภาษาไทยเสรจ็ อาหารกลางวนั “แกงเห็ดฟาง” เรว็ อยา่ งนีค้ รคู งเบาใจลงไปมาก ไม ้ อาหารกลางวนั วนั นีเ้ ป็ น เป็ นรางวลั ไผ่ถกู นามาปักลงทา้ ยหวั ของแปลง แห่งการเรยี นรขู ้ องเด็กๆ เสยี งใหญ่มาหาผมทบี่ า้ น เห็ด เวน้ ระยะห่าง ๖๐ เซนตเิ มตร เป็ นรปู โคง้ ครงึ่ วงกลมตลอดความ สบิ ปี หลงั จบชนั้ ประถมศกึ ษาปี ที่ หก ยาวทงั้ ๒๘ แปลง ผา้ พลาสตกิ ถกู กบั ความเปลยี่ นแปลง เขาโตเป็ น ผูใ้ หญท่ งั้ ตวั และความคดิ นามาวางคลมุ ทบั บนโครงไมไ้ ผ่ และ ตามดว้ ยฟางขา้ วคลมุ ทบั เป็ นชนั้ “ครคู รบั ผมเพาะเห็ดฟาง ขายเป็ นอาชพี เสรมิ วสั ดทุ ใี่ ชเ้ พาะ สดุ ทา้ ย “นับจากวนั นีอ้ กี ๓ วนั จงึ มา เขาเลกิ ใชต้ อซงั ขา้ วและคายขา้ วแลว้ สงั เกต ระหวา่ งเวลาทรี่ อคอย หา้ ม ครบั มนั เสยี เวลา เขาใชก้ ากมนั นักเรยี นมาแอบเปิ ดดเู ด็ดขาด เพราะ สาปะหลงั และป๋ ยุ เคมี สตู ร 16-16-16 แทน สะดวกหาไดง้ ่ายจากการสง่ั ซอื้ มนั จะทาใหอ้ ณุ หภมู ใิ นแปลงเห็ด แปรปรวน ดอกเห็ดทกี่ าลงั งามจะฝ่ อ คราวละเป็ นรถบรรทกุ เห็ดดอกโต แฟบไปในทสี่ ดุ ” ขา้ พเจา้ กาชบั ราคางาม ครบั ” เสยี งใหญพ่ ดู ดว้ ย นักเรยี นพรอ้ มกบั บอกเหตผุ ล ความภาคภมู ใิ จ แลว้ ยกมอื ไหวล้ าครู “นักเรยี นรไู ้ หมว่าทาไมเรา กลบั บา้ น จงึ ตอ้ งหาไมไ้ ผ่มาทาเป็ นโครงยกสงู (วทิ ยาจารย ์; มนี าคม 2556) ใหแ้ ปลงเห็ดหรอื วา่ เราจะใชว้ สั ดุ
อาจารยใ์ หญช่ ายขอบ เสยี งอกึ ทกึ ครกึ โครมของ นักเรยี นเงยี บไปแลว้ หลงั จากครู ประจาชน้ั เขา้ หอ้ งสอนตามปกติ ครู อตั ราจา้ งสาวพรอ้ มทจี่ ะลาออกแลว้ และผมก็พรอ้ มทจี่ ะนาสง่ สานักงาน การประถมศกึ ษาอาเภอในแบบฉบบั ของหนังสอื ราชการเหมอื นกนั ซงึ่ ใน วนั นีเ้ ขาไม่มาปฏบิ ตั หิ นา้ ที่ ฉะน้ัน หนังสอื ลาออกจะมผี ลตง้ั แตว่ นั ที่ 31 พฤษภาคม เป็ นตน้ ไป ผมรสู ้ กึ เสยี ดายบคุ ลากร เท่าทมี่ กี ็นอ้ ยอยู่ แลว้ กอ่ นหนา้ นี้ อนุญาตใหไ้ ปชว่ ย ราชการ 1 ราย เพราะชาวบา้ นไม่ ตอ้ งการใหส้ อนลกู หลานเขา เนื่องจากพฤตกิ รรมไม่เหมาะสม 16 พฤษภาคม ประเดมิ เปิ ดเทอมวนั แรก สง่ ขนึ้ รถ ขนของกลบั บา้ น เชา้ วนั ที่ 17 พฤษภาคม วนั ทสี่ องของการเปิ ด
โดยไม่ตอ้ งสง่ ใบลา เมอื่ ผมอา่ นจบ เมาแลว้ สรา้ งความราคาญให ้ ชาวบา้ น เยยี่ วแบบหมา... ผมน่ัง รสู ้ กึ สงสารตวั เองเหลอื เกนิ อะไรกนั วะ...เพงิ่ จะมารบั ตาแหน่งไดไ้ ม่กเี่ ดอื น พมิ พห์ นังสอื ราชการยนื ยนั ก็ตอ้ งพบกบั เหตกุ ารณเ์ ลวรา้ ยต่างๆ ขอ้ เท็จจรงิ ส่ง สานักงานการ นานา ประถมศกึ ษาอาเภอเป็ นลายลกั ษณ์ อกั ษรอกี ครง้ั หลงั หวั หนา้ การ “มมี ูลหรอื เปล่าละ่ ท่าน ประถมศกึ ษาเดนิ ทางกลบั เป็ นอนั วา่ อาจารยใ์ หญ่” หวั หนา้ การ ระยะเวลา เดอื นเดยี วโรงเรยี นมอี นั ประถมศกึ ษาอาเภอถามดว้ ยสหี นา้ ตอ้ งขาดครไู ป 2 คน บรรยากาศการ เครง่ ขรมึ เรยี นการสอนจาดาเนินไปแบบ ครู 1 “มี บา้ ง แต่ เป็ นสว่ นนอ้ ย คนตอ้ งสอน 2 ชน้ั บ่ายวนั น้ัน ผม ครบั ท่าน” ผมตอบดว้ ยสหี นา้ ปกตทิ งั้ ทรี่ เู ้ ต็มอกวา่ เป็ นใคร เรยี กครู “สรุ าชยั ” มาถาม พรอ้ มกบั ครอู ตั ราจา้ งสาว ตอ่ หนา้ ทง้ั สองคน “เคลยี รใ์ หจ้ บทโี่ รงเรยี น ก็ เขาไม่ยอมรบั ตา่ งกลา่ วหาซงึ่ กนั และ แลว้ กนั อยา่ ใหเ้ รอื่ งราวมาถงึ อาเภอ กนั ผมทาหนา้ ทวี่ เิ คราะหป์ ัญหาและ และจงั หวดั ” หวั หนา้ การประถมศกึ ษา รวบรวมขอ้ มลู อกี แลว้ สรปุ ไดว้ า่ คร”ู สรุ าชยั ” คนนีแ้ อบรกั ครอู ตั ราจา้ งสาว อาเภอกาชบั มาดเครง่ ขรมึ ดงั เดมิ กลั ยาทง้ั ทรี่ วู ้ า่ เขามแี ฟนเป็ นตวั ตน “ไม่มปี ัญหาครบั ” เป็ น แลว้ ก็ไม่ยอมลดละ คงยดึ ตดิ กบั “รกั คาตอบทตี่ อ้ งตอบดว้ ยความม่นั ใจแม้ แทแ้ พใ้ กลช้ ดิ ”จนขนึ้ สมอง ไม่ยอ้ น จะรสู ้ กึ อดึ อดั เต็มที เหตกุ ารณท์ สี่ องทตี่ อ้ นรบั วนั เปิ ด
สว่ นรถยนตค์ นั ของผมนาสองหญงิ กฎหมายครทู วี่ า่ ดว้ ยความผดิ ปรากฏ กบั เด็กหนึ่งคนเดนิ ทางเขา้ ไปใน ชดั แจง้ ยกเวน้ โทษทางวนิ ัย เมอื่ ได ้ หม่บู า้ นทอี่ ยถู่ ดั ไปเพอื่ แจง้ ขา่ วญาติ พนี่ อ้ งกอ่ นอนื่ จากนั้นจงึ คอ่ ยมา กระทาความผดิ โดยประมาท หรอื จดั การเรอื่ งศพตอ่ ไป ความผดิ ลหโุ ทษ ผมสอบถามถงึ สาเหตจุ ากภรรยาครู “ผตู ้ อ้ งหากระทาความผดิ โดย ผตู้ าย จงึ รคู ้ วามจรงิ วา่ ครสู รุ าเกยี รติ ไม่ไดเ้ สยี ชวี ติ ตามทไี่ ดย้ นิ และเขา้ ใจ ประมาท ไดแ้ กก่ ระทาความผดิ มใิ ช่ ในตอนตน้ คงเป็ นเพราะความอกสน่ั ขวญั แขวนของผปู้ ระสบเหตกุ ารณท์ ี่ โดยเจตนา แตก่ ระทาโดยปราศจาก ไม่คาดคดิ จงึ ทาใหก้ ารสอื่ สาร ความระมดั ระวงั ซงึ่ บคุ คลในภาวะ คลาดเคลอื่ นไป ครสู รุ าเกยี รตไิ ม่ได ้ เชน่ นั้นจกั ตอ้ งมตี ามวสิ ยั และ ตาย แตเ่ ป็ นการขบั รถยนตช์ นคน พฤตกิ ารณ์ บคุ คลอาจตอ้ งใชค้ วาม ระมดั ระวงั เชน่ วา่ น้ันไดแ้ ตห่ าไดใ้ ชใ้ ห ้ ตายตา่ งหาก ความรสู ้ กึ ของผม ขณะนั้นเหมอื นยกภเู ขาออกจากอก เพยี งพอไม่” เป็ นบนั ทกึ ของตารวจ ในความหน่วงหนักทปี่ ัญหาตา่ ง ๆ จะ เชา้ ตรวู่ นั อาทติ ยท์ ี่ 3 ตามมาเมอื่ ขา้ ราชการกระทา มถิ นุ ายน เสยี งโทรศพั ทด์ งั ตงั้ แตย่ งั ไม่ ความผดิ โดยประมาท ผมรบี ขบั รถ หกโมงเชา้ เป็ นเสยี งของอาจารย ์ พาญาติ ๆ ของครไู ปตาม ถนนลาดยางมุ่งหนา้ ไปยงั ทเี่ กดิ เหตุ ใหญจ่ ากโรงเรยี นในกล่มุ เดยี วกนั น่ันเอง บอกใหผ้ มไปดลู กู นอ้ ง(ครใู น โรงเรยี น) “ยงุ่ ตายหา่ !!!!! เหตกุ ารณ์ อะไรอกี หนอ” ผมคดิ ทง้ั ทจี่ ติ ใจเรมิ่
พยายามระงบั อารมณท์ พี่ ลกุ พลา่ น ตารวจสอบสวนแลว้ คดอี าญารบั รบี เดนิ ทางออกจากบา้ นเพอื่ ดแู ล ทกุ ขส์ ขุ ของผูใ้ ตบ้ งั คบั บญั ชาอกี ครง้ั โทษเพยี งจาคกุ แต่รอลงอาญา และ รวบรวมรายชอื่ ญาตพิ นี่ อ้ ง ไม่จาเป็ นตอ้ งจา้ งทนาย การแนะนา ใครๆก็แนะนาได ้ ผมคดิ ครง้ั แรกที่ ของผตู ้ าย จาก พ่อตา ลงุ ป้ า นา้ อา ทงั้ หลาย เดนิ ทางกลบั มาทอี่ าเภอ ไดร้ บั คาแนะนายงั ไม่รเู ้ หมอื นกนั วา่ จะ เพอื่ จา้ งพมิ พบ์ ตั รเชญิ ขา้ วสกั เม็ดยงั ถกู หรอื ผดิ เรอื่ งทคี่ ยุ กนั ในวงเหลา้ สว่ นใหญเ่ นน้ ไปทเี่ รอื่ ง การจา่ ยหรอื ไม่ ไม่ตกถงึ กระเพาะอาหาร หวิ มาก ตก ลงเย็นนีค้ ณะครู และพ่อตาแม่ยาย จา่ ยคา่ เสยี หายแกญ่ าตผิ ตู้ าย เขาวา่ พรอ้ มภรรยาครผู ตู้ ายเป็ นเจา้ ภาพ อยา่ ไปจา่ ยมนั ถา้ เขาอยากไดใ้ หเ้ ขา สวดพระอภธิ รรมเย็นนีเ้ ป็ นคนื แรก ฟ้ องเอา นี่แหละ ทฟี่ ังแลว้ ขดั แยง้ กบั ทกุ อยา่ งดจู ะฉุกละหกุ ไปหมด ภารกจิ ความรสู ้ กึ ของผมมากครเู ราไป ของผม ตง้ั แตว่ นั ที่ 3-4-5 มถิ นุ ายน จงึ รว่ มงาน ฌาปนกจิ ศพของผตู้ าย อยกู่ บั งานศพครตู ลอดกลบั ถงึ บา้ น ดกึ ดนื่ เทยี่ งคนื วนั ที่ 5 มถิ นุ ายน เป็ น ในชว่ งบ่ายกลางคนื มาคยุ กบั ญาติ ผูต้ ายเพอื่ ตกลงทจี่ ะจา่ ยคา่ เสยี หายที่ วนั กาหนดการฌาปนกจิ ศพ ไดร้ บั บา้ นผตู ้ ายเป็ นครง้ั แรกทเี่ กดิ การคยุ ความรว่ มมอื จากครู เพอื่ นๆ พๆี่ กนั เรอื่ งนีผ้ มพลาดโอกาสไปเพราะ โรงเรยี นทผี่ มเคยดารงตาแหน่ง เหนื่อยมากเลยกลบั บา้ นพกั ผ่อนคนื นีจ้ งึ ตอ้ งมาพดู ดว้ ยตนเองใหไ้ ด ้ ผชู้ ว่ ยอาจารยใ์ หญ่ชว่ ยกนั จดั แต่ง เพอื่ ใหเ้ รอื่ งมนั จบไป แตค่ ณะนี่สิ จะ เมรชุ ว่ั คราว ตงั้ แต่ 2 โมงเชา้ กระท่งั จา่ ยใหเ้ ขาแค่ ๑๕,๐๐๐ บาท จากที่
เหงอื่ เม็ดโตผุดเต็มหนา้ รอหนังสอื เชา้ วนั ที่ 19 กรกฎาคม เป็ นวนั ที่ สาคญั ทสี่ ดุ ในชวี ติ ครสู รุ าเกยี รตกิ ็วา่ รบั รองเงนิ เดอื นสาหรบั ประกนั ตวั คา ได ้ วา่ จะตดิ คกุ หรอื จะเป็ นครเู หมอื น รอ้ งไดด้ าเนินการไวพ้ รอ้ มหมดแลว้ ดงั เกา่ ทหี่ อ้ งอยั การ เราจา่ ยเงนิ เจา้ หนา้ ทศี่ าลก็รอเรา นักโทษเต็ม 52,000 บาท กนั ตรงนี้ ฉีกสญั ญาทงิ้ หอ้ งขงั ออกนั เต็มรอขนึ้ รถไปขงั ที่ รอฟังผลคาพพิ ากษา เวลา 11.40 น. เรอื นจาจงั หวดั ผมตอ้ งอดทนต่อคา ขขู่ องเจา้ หนา้ ทศี่ าลตารวจยศจา่ มา คาพพิ ากษาปรากฏออกมาว่า “โทษ ขคู่ รง้ั แลว้ ครง้ั เล่า พยายามเก็บความ จาคกุ 3 ปี รอลงอาญา 1ปี จา่ ยคา่ ปรบั โกรธไวใ้ นใจไม่ใหม้ นั ระเบดิ ออกมา เดย๋ี วจะเสยี งาน 14.45 น. ครทู ี่ ศาล 7,000 บาท ฝ่ ายญาตผิ เู ้ สยี หาย (ผตู ้ าย) ทกุ คน ทมี่ ที ่าทแี ข็งกระดา้ ง โรงเรยี นพรอ้ มภรรยาครสู รุ าเกยี รติ บดั นีต้ า่ งเดนิ เขา้ มายกมอื ไหว ้ ขอบคณุ อาจารยใ์ หญ่ เขาซาบซงึ้ใน เดนิ ทางมาถงึ ผมโลง่ ใจเหมอื นมใี คร นา้ ใจของอาจารยใ์ หญ่ ความเป็ นผูม้ ี มาชว่ ยยกภเู ขาทที่ บั อย่อู อกไป ยนื่ เอกสารทเี่ หลอื เพอื่ แลกกบั อสิ รภาพ มนุษยธรรม เราเดนิ ทางกลบั ดว้ ยความสบายใจ “ถา้ ฉันไม่เห็นแกค่ ณุ ความดขี อง ไดข้ า้ วหนึ่งจานดว่ นรองทอ้ ง ที่ อาจารยใ์ หญแ่ ลว้ ละก็ พวกฉันยอม รา้ นอาหารเจา้ เกา่ ประจาอาเภอ ลา้ ง ขายนาฟ้ องครคู นนีใ้ หไ้ ดอ้ อกจาก ความเซง็ อนั อดุ อดู ้ ว้ ยเรอื่ งทไี่ ม่ คร”ู ภรรยาผตู ้ ายกลา่ วกบั ผม เป็ น สรา้ งสรรคอ์ อกจากสมองกบั เบยี ร ์ ประโยคสดุ ทา้ ยกอ่ นทเี่ ราจะหนั หลงั
สามเกลอ รถไฟขบวนน้ันแลน่ ไปตามรางที่ พาดยาว ผ่านทงุ่ นา ป่ า เขา ลอดถา้ ผคู ้ นขวกั ไขว่ ตา่ งมจี ดุ หมายปลายที่ ทกี่ รงุ เทพฯเหมอื นกนั ความมดื แผ่ ปกคลมุ รอบดา้ นเสยี งลอ้ เหล็กบดกบั รางเหล็กดงั ซา้ ซากเป็ นจงั หวะอยู่ อยา่ งเดมิ จนหนวกหู เมอื่ โรงเรยี นเลกิ ผม สมั ฤทธิ ์และ อทิ ธพิ ล หวิ้ กระเป๋ า ใสเ่ สอื้ ผา้ คนละใบ เดนิ ทางสจู่ งั หวดั ดว้ ยรถโดยสารประจาทางสายหา้ สาม สอง สสี ม้ “ครง้ั แรกในชวี ติ นะนี่ทจี่ ะได ้ น่ังรถไฟแบบเป็ นๆ” ผมบอกเพอื่ นทงั้ สองทนี่ ่ังขา้ งๆดว้ ยความลงิ โลดใจแข่ง กบั เสยี งครางของเครอื่ งยนตร์ ถ โดยสาร “โอย๊ เรอื่ งขผี้ ง ขรี่ ถไฟ เหมอื นเทยี วไปนา ตอนยงั ไม่ไดบ้ รรจุ ลงไปกรงุ เทพฯบ่อย” จอมโวอยา่ ง สมั ฤทธอิ ์ วดสรรพคณุ ชว่ งเวลาทตี่ ก
พลนั ก็มสี าวสวยพรอ้ มคนขบั มอร ์ “ดมื่ กบั สหายทรี่ ใู ้ จ พนั จอกไหนเลยจะ ไซคร์ บั จา้ งมาถามหาอาจารยใ์ หญ่ เมา” อทิ ธพิ ล จาเอาคาพดู จากหนัง เพอื่ จะรายงานตวั เป็ นครใู หม่ของทนี่ ี่ จนี กาลงั ภายในมาพูด หนา้ เรมิ่ ตงึ กวี จากน้ันไม่นานตน้ รกั ก็บงั เกดิ เมอื่ ในวงเหลา้ ก็เรมิ่ กอ่ ตวั ดอกรกั บานสะพรง่ั เต็มตน้ สมั ฤทธิ ์ “เหลา้ ใดในโลกลว้ นกนิ เมา พอตนื่ แตง่ งานกบั สายหยดุ ชว่ั เวลาไม่ถงึ ขนึ้ เชา้ เขาสรา่ งได ้ ใครยงั ไม่ทเุ ลารบี สองเดอื น “น่ังตามสบายนะนอ้ งๆ ดมื่ ถอนนา จงอยา่ มวั รอใหค้ ่าแลว้ จงึ กวา่ รถไฟจะออกก็โน่นแหละสองทุ่ม ถอน” เสยี งหวั เราะ เฮฮา สนุกสนาน พขี่ บั รถไปสง่ เอง” ครรู นุ่ พเี่ จา้ ของ บา้ นเชอื้ เชญิ ดว้ ยไมตรจี ติ ความ ผสมผสานกบั บทกลอนแปลกๆ กงั วลเรอื่ งอาการ”ตกรถ” พลนั มลาย จากน้ันสมั ฤทธทิ ์ มี่ คี วามคดิ วทิ ยา ไปกบั นา้ ใจไมตรแี ละ”นา้ อมฤต”ยหี่ อ้ ฝรง่ั วงเหลา้ ทคี่ ละเคลา้ ดว้ ยกลนิ่ ไอ เหมอื นอาวธุ ประเสรฐิ สดุ ซอ่ นใส่เสยี ความเป็ นลกู ทุ่งกบั คนในเมอื งเรมิ่ ขนึ้ แบบไม่รงั้ รอ รสชาตทิ นี่ ุ่มละมุนละไม ในฝัก สงวนคมสมนึกใครฮกึ ฮกั จงึ มนั ชา่ งตา่ งกนั เสยี นี่กระไรกบั เหลา้ ขาวสสี่ บิ ดกี รี “จรงิ ไม่กลวั กลวั ไม่จรงิ คอ่ ยชกั เชอื ดฟันใหบ้ รรลยั ก็ นอ้ ยกระทงิ ส”ู ้ เป็ น “คาคม”ของ ท่าน สาธยายภาษติ อสี านความวา่ อาจารยใ์ หญต่ ดิ หราไวห้ นา้ หอ้ งคง “ซาก บ่ เคย ขี่ซา่ ง ยา่ นแยงมนั พา เพราะลกู นอ้ งชอบ”นอ้ ยทงิ ”(เหลา้ ขาว ตก ซาก บ่ เคย ตาครก สากกะเบอื สิ พาเตน้ ” “แปลดว้ ย” ผมสง่ั หลงั จาก ทสี่ มั ฤทธพิ ์ ูดจบ “หมายความวา่ คนเราจะทาอะไรก็ ตามตอ้ งมสี ติ สมั ปชญั ญะในการ
“ใชๆ่ ลงทสี่ ถานีอยธุ ยา เหมารถตกุ๊ ๆ มะม่วงกาลงั อวดสายตาผูม้ าเยอื น “ กลบั ออกมาวงั นอ้ ยคอ่ ยขนึ้ รถประจา มนั คงจะโตมาพรอ้ มๆกบั เรอื นไมท้ รง ทางกรงุ เทพกลบั ไปสระบรุ อี กี กไ็ ด”้ ไทยใตถ้ นุ โลง่ นี่เอง” ผมนึกเอาเอง ครกู งุ ้ วนั นีอ้ ยใู่ นชดุ เจา้ สาวตามแบบ อทิ ธพิ ลผมู้ ปี ระสบการณเ์ ดนิ ทางไป ฉบบั ไทยๆ สวยเหมอื นนางฟ้ า ขบวน กรงุ เทพฯบ่อย พูดจรงิ จงั รถไฟถงึ เจา้ บ่าว “ครดู า” มาถงึ กอ่ นสามเกลอ อยธุ ยาแลว้ แตไ่ ม่จอดสนิทเพราะไม่มี ผโู ้ ดยสารลงขณะทรี่ ถเคลอื่ นตวั ชา้ ๆ ไม่นานนัก เราจงึ เขา้ แทรกกายใน อยนู่ ้ันผมและเพอื่ นขยบั ลกุ จากทนี่ ่ัง เดนิ ออกมาทขี่ อ้ ต่อระหว่างโบกี้ ขบวนขนั หมาก เสยี วกลองยาว แตร “โยนกระเป๋ าลงแลว้ กระโดด หนึ่ง สอง สาม “ สมั ฤทธบิ ์ อกเพอื่ นทงั้ ทยี่ งั มี วง บรรเลงเพลง “แห่ขนั หมาก” เสยี ง อาการสะลมึ สะลอื เสยี งตบุ๊ ๆๆ กระเป๋ า แตร เสยี งทรมั เป็ ด สอดประสานเป็ น และรา่ งสามเกลอลอยละลวิ่ ลงไปยนื มองหนา้ กนั เลกิ่ ลก่ั !สลบั กบั ดรู ถไฟ จงั หวะ บรรดาหญงิ ชายราวงกนั ขบวนนั้นแลน่ ออกไป ครนื้ เครง เจา้ บ่าวเจา้ สาวน่ังบน สถานทที่ จี่ ดั เตรยี มบนบา้ นทรงไทยมี “ขอโทษนะครบั จากนี่ไปวงั นอ้ ย ดา้ ยมงคลผกู โยงบนหวั ของทง้ั สอง คดิ ราคาเทา่ ไหรค่ รบั ” อทิ ธพิ ลถาม มอื พนมวางเหนือหมอนรองสชี มพู จา้ งรถตกุ๊ ๆดว้ ยวาจาทสี่ ภุ าพออ่ น รองรบั นา้ สงั ขจ์ ากญาติ มติ ร เสรจ็ พธิ แี ตง่ งานทงั้ เจา้ บ่าวและเจา้ สาว นอ้ ม เดนิ ทางกลบั ไปทสี่ ระโบสถ ์เราจงึ ไป คา้ งคนื ทนี่ ่ัน “ความแข็งแรง มกั อยใู่ น รา่ งกายทหี่ นุ่มแน่น” แตเ่ ป็ นขา้ ว
เมอื่ รถไฟแล่นเขา้ ชานชาลาเมอื งอดุ ร รถจอดนิ่งตา่ งคนรบี วงิ่ หาทปี่ ัสสาวะ อยา่ งทลุ กั ทเุ ล อากาศยามบา่ ยสโี่ มง รอ้ นอบอา้ วการเดนิ ทางดว้ ยรถไฟ ครง้ั นี้ ก็บรรลวุ ตั ถปุ ระสงคข์ องคนที่ ไม่เคยน่ังรถไฟอยา่ งผม ความสขุ เกดิ จากความพอใจ เต็มใจ ผสมผสาน กบั วยั ทยี่ งั ฉกรรจ ์ทาใหก้ ารเดนิ ทาง อาบอมิ่ ไปดว้ ยรอยยมิ้ และความสขุ แมจ้ ะกลนั้ ปัสสาวะนานหลายชว่ั โมง ความรสู ้ กึ ดๆี บนรถไฟยงั ตดิ ตรงึ ใจ กระตนุ ้ เตอื นถงึ มติ รภาพกอ่ นเก่ามริ ู ้ คลาย “ไม่รวู ้ า่ รอดตายมาได ้ อยา่ งไร”สามหนุ่มชแู กว้ ส่ง แอลกอฮอลใ์ หซ้ มึ ซา่ นส่กู ระแสธาร ผสมผสานอมตะแห่งเมรยั เสยี ง หวั เราะเอกิ้ อา้ กทบี่ อกถงึ ความจรงิ ใจ ไม่เสแสรง้ ของหนุ่มรปู หลอ่ ยงั เปิ ดเผย ไม่เปลยี่ น แตส่ งิ่ ทเี่ รมิ่ เปลยี่ นในวนั นี้
นวกะ 1 ใน 10 อยา่ งของภกิ ษุ คอื ลงอโุ บสถ บณิ ฑบาตเลยี ้ งชพี สวดมนตไ์ หว ้ วนั นีม้ นี าคมาบวชอกี สอง พระ กวาดอาวาสวหิ ารลานพระเจดยี ์ คน ใกลว้ นั ทผี่ มจะไดบ้ วชทกุ ขณะ รกั ษาผา้ ครอง อยปู่ รวิ าสกรรม ปลง การท่องคาขอบวชยงิ่ เขม้ ขน้ ทกุ เย็น ผมโกนหนวดตดั เล็บ ศกึ ษาสกิ ขาบท กอ่ นกลบั รวมทมี ท่องครงั้ ละสามคน และปฏบิ ตั พิ ระอาจารย ์ แสดงอาบตั ิ โกนผมอกี ครงั้ กอ่ นเขาพธิ บี วชหนัง พจิ ารณาปัจจเวกทงั้ 4 เสน้ ทางเดนิ ศรี ษะลอกออกเป็ นแผ่น โกนไปแสบ บณิ ฑบาตเลยี้ งชพี ผมและพระจมิ มี่ เลอื กทจี่ ะขนึ้ เขาลงหว้ ยสหู่ มู่บา้ นหว้ ย ไป สาเหตเุ พราะใชส้ บแู่ ทนแชมพู และ ตากแดดทางานทง้ั ทหี่ วั โลน้ เดอื่ ดว้ ยเหตผุ ลส่วนตวั 5 ประการ หนึง่ โกรธตวั เองทมี่ กั ง่าย ทมุ่ ครงึ่ ทาวตั ร เย็นเชน่ เคย ในทสี่ ดุ วนั สาคญั ก็ สายบา้ นโนนทนั ตอ้ งเดนิ รวดเดยี ว4 มาถงึ กอ่ นนี้ ครบู ากอ้ ง ซงึ่ เป็ นพระ กโิ ลเมตร สองรถรบั พระสายโนนทนั หนุ่มบวชมาเจ็ดเดอื นสามารถท่อง แน่นมากเวลาขากลบั วดั สาม สาย โอวาทปาตโิ มกขไ์ ดป้ รอ๋ เป็ นคนเปิ ด หว้ ยเดอื่ มภี มู ทิ ศั นส์ วยงามภเู ขา แมก ตาราตง้ั ฉายา(นามสกลุ ของพระ)บวช ไม้ สายนา้ สี่ระยะทางไปกลบั เหมาะ ใหม่ ผมมฉี ายา “สิรวิ ฑฒฺ โน” กบั การเดนิ เทา้ เปลา่ (สวมรองเทา้ หมายความวา่ ผมู้ คี วามเจรญิ ดว้ ยศิริ ตอ้ งถอดรองเทา้ ขณะทเี่ ดนิ เจ็ดวนั ทตี่ อ้ งนุ่งขาวห่มขาวถอื ศลี แปด เครอื่ งอฏั ฐบรขิ าร(อฏั ฐบรขิ าร บณิ ฑบาตตอ่ หนา้ โยม) ขณะรอพระ เกา่ เราไดห้ ยดุ พกั เหตผุ ลสดุ ทา้ ย ฝึ กความเพยี ร ตดั กเิ ลส ดว้ ยใชก้ าร
หลวงป่ เู พ็งเวลาสโี่ มงเย็น เพอื่ ปฏบิ ตั ิ พระอปุ ัชฌายาจารย ์และฟังพระ ธรรมคาสอน ตดั กเิ ลสดว้ ยความเพยี ร บทอวยพรโยมทเี่ ขาใสบ่ าตร จาเป็ นตอ้ งท่องใหไ้ ดผ้ มเลอื กบทสวด ทเี่ ป็ นมงคล “มงคลจกั รวาลนอ้ ย อา ยวุ ฑั ฒะโก ธะนะวฑั ฒะโก สิรวิ ฑั ฒะ โก ยะสะวฑั ฒะโก พะละวฑั ฒะโก วณั ณะวฑั ฒะโก สขุ ะวฑั ฒะโก โหตุ สพั พะทา” กอ่ นฉัน ขา้ ว เป็ นพระตอ้ ง พจิ ารณาอาหารกอ่ นวา่ “ปฏสิ งั ขา โยนิโสปิ ณฑะปาตงั ปฏเิ สวามิ เรา ยอ่ มพจิ ารณาโดยแยบคายแลว้ วา่ ฉันบณิ ฑบาตไม่ใหเ้ ป็ นไปดว้ ยความ เพลดิ เพลนิ สนุกสนาน เมามนั เกดิ พลงั ทางกาย ไม่ใหเ้ ป็ นไปเพอื่ ความ ประดบั (ไม่ใหก้ นิ เพอื่ หลอ่ และสวย) แตใ่ หเ้ ป็ นไปเพอื่ ความตงั้ อย่แู ห่งกาย นี้ เพอื่ ความเป็ นไปไดข้ องอตั ตภาพ เพอื่ ความสนิ้ ไปแห่งความลาบากกาย
เดก็ ไรอ่ อ้ ย จากไรอ่ อ้ ยกลบั มาบา้ น ทาใหเ้ วลา ถนนดนิ ปนหนิ สแี ดงทอดตวั ยาว เรยี นไม่พอผปู ้ กครองของสนุ ันทก์ ็ ประดจุ ผา้ กามะหยสี่ แี ดงปทู บั ลงไปบน ไม่ไดว้ ติ กกงั วลเกยี่ วกบั การมสี ทิ ธิ ์ พนื้ หญา้ รายรอบดว้ ยตน้ ไมเ้ ขยี วขจี หรอื ไม่มสี ทิ ธสิ ์ อบของลกู ตวั เองนัก สองขา้ งทางเป็ นท่งุ นาสลบั ป่ าโปรง่ หรอก ขอแตเ่ พยี งครอู นุญาต (จรงิ นานๆจะมรี ถยนต ์รถมอเตอรไ์ ซคส์ กั ๆ แลว้ ครจู ะอนุญาตหรอื ไม่อนุญาต คนั แลน่ ผ่าน เสยี งเครอื่ งยนตค์ าราม เขาก็จะไป) จงึ ไม่แปลกทพี่ อยา่ งเขา้ ภาคเรยี นทสี่ องของปี การศกึ ษา ฟังดคู ลา้ ยเสยี งประหลาด ทา่ มกลาง หลายๆโรงเรยี นในชนบทจงึ มแี ตช่ อื่ นักเรยี นแตไ่ รต้ วั ตน ซงึ่ ก็ไม่ ความเงยี บสงบของดนิ แดนชนบทใน ยามค่าคนื ขา้ งแรมบนทอ้ งฟ้ ามเี ดอื น มากมายถงึ กบั รฐั บาลตอ้ งขาดดลุ เสยี้ ว และดวงดาวพราวแพรวประดบั รายหวั เมอื่ ตอ้ งเดนิ ทางไปกบั ทอ้ งฟ้ าชว่ ยขบั สแี สงแห่งฟ้ ากวา้ งให ้ ผปู ้ กครองทกุ ปี การเรยี นของสนุ ันท ์ เลอื่ มระยบั มเี สยี งแมลงกลางคนื คอย จงึ ไม่ตอ่ เนื่องผูป้ กครองทไี่ ปตดั ออ้ ย ขบั ขาน เชน่ เดยี วกบั ค่าคนื ขา้ งขนึ้ นอ้ ยคนนัก ถงึ ไม่มเี ลย ทตี่ อ้ งคอย ดวงจนั ทรอ์ วดแสงขาวนวล ชว่ ยขบั รบั สง่ ลกู เขา้ โรงเรยี นในป่ าออ้ ยอย่าง น้ัน จงึ ไม่ตอ้ งหวงั เลยวา่ สนุ ันทจ์ ะอา่ น เนน้ แสงสี ถนน ท่งุ นา ป่ าไม้ ใหด้ ู ออกเขยี นไดอ้ ย่างเด็กทว่ั ๆ ไป ถา้ ครู ใหต้ กซา้ ชนั้ ทกุ ปี สนุ ันทค์ งกลายเป็ น สวา่ งไสวดจุ กลางวนั แตก่ ารมาของ หนุ่มใหญใ่ นโรงเรยี นทงั้ ทยี่ งั ไม่จบ เสาไฟฟ้ า ทมี่ สี ายโยงใยยาวตามถนน ปนหนิ สแี ดง ไดข้ บั ไล่แสงจนั ทรแ์ สง
เหมอื นกนั นะ” ผมพยายามเลา่ จาก ในทสี่ ดุ บญุ เลศิ กบั ครอบครวั ของ เขาก็เดนิ ทางไปกบั รถสบิ ลอ้ ทมี่ ารอ ประสบการณค์ วามเป็ นครใู หบ้ ุญเลศิ รบั ถงึ หนา้ บา้ น การเอากาลงั แรงงาน ฟัง “ผมอยากจะใหม้ นั จบแค่ ป.๖ ได ้ เขา้ แลก เพอื่ ใหไ้ ดม้ าซงึ่ เงนิ ตรา ที่ ไหมคร”ู บญุ เลศิ ขอรอ้ ง จาเป็ นตอ่ การดารงชพี ความอยรู่ อด ของครอบครวั กาลงั เรมิ่ ขนึ้ ทไี่ รอ่ อ้ ย “ไม่ไดห้ รอก มนั ผดิ กฎหมาย เพราะ ความจน ความดอ้ ยโอกาส ความไม่ พระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาภาคบงั คบั เทา่ เทยี มกนั ของคน ไม่เคยลา้ สมยั กาหนดวา่ เด็กตอ้ งเรยี นอย่างนอ้ ย ๙ และหมดไปจากสงั คมไทย โดยเฉพาะ ปี ถา้ ไม่เรยี น ผปู้ กครองมคี วามผดิ กลมุ่ แรงงานรบั จา้ งหากนิ ไปวนั วนั โดนปรบั เงนิ ดว้ ย และตดิ คกุ ดว้ ยนะ” เป็ นปัญหาทสี่ ่งผลต่อการพฒั นา ผมอธบิ าย แกม ขู่ บญุ เลศิ การศกึ ษาของไทยส่งผลใหก้ าร พฒั นาการศกึ ษาของไทยไม่ถงึ ฝ่ังฝัน “บกั นันท ์เรยี นจบ ป.๖ หรอื จบ ม.๓ มนั ก็ คอื กนั น่ันแหละครู อา่ นไม่ออก สกั ที ผปู ้ กครองอยา่ งบญุ เลศิ และ เขยี นไม่ได ้ เหมอื นเดมิ ” บญุ เลศิ ยงั ไม่ นักเรยี นอย่าง”สนุ ันท”์ ยงั มอี กี มากมายในสงั คมไทย ตราบใดที่ เห็นดว้ ยกบั ผมอยดู่ ี เถยี งขา้ งๆคๆู ไม่ แปลกเลยทสี่ นุ ันทอ์ า่ นไม่ออกเขยี น ความจน ความดอ้ ยโอกาส ความ ไม่ได ้เพราะทงั้ พ่อและแม่จบแค่ปอ แหง้ แลง้ นา้ ท่วม และ ความไม่เท่า สองพ่อแม่ก็ใหอ้ อกมาเลยี้ งควาย เทยี มกนั ของคน ยงั อยคู่ กู่ บั สงั คมไทย ชว่ ยทานา หากนิ จงึ อา่ นไม่ออกเขยี น คกู่ บั โลกทหี่ มุนไปไม่หวนกลบั เราก็ ไม่ไดเ้ ชน่ กนั “เด็กมนั จะอา่ นหนังสอื ไดอ้ ยา่ งไร มาลาโรงเรยี นใหล้ กู ครงั้ ละ
หน่วยกยู ้ มื ธรรมชาตใิ หม้ ายงั อดุ มสมบรู ณ์ ภาพ โรงเรยี นทผี่ มเลอื กมาเป็ นครหู ลงั จาก เด็กนอ้ ย หนุ่มสาว ผเู้ ฒ่าจงู ควาย ประกาศผลสอบเมอื่ กลางเดอื น ตามทงุ่ นา ตกเย็นพาควายลงอาบนา้ เมษายน อยใู่ นหม่บู า้ นชนบทห่างไกล ตามลาหว้ ยทา้ ยหมู่บา้ น มปี ่ นปลา แกงไก่ ออ่ มกบเขยี ด แลกเปลยี่ น ความเจรญิ เสน้ ทางเขา้ หม่บู า้ นเป็ น แบ่งปันกนั กนิ ยงั ชนิ ตา ถนนดนิ ปนทรายตดั ผ่านป่ าไมเ้ ต็ง รงั หลงั จากทผี่ มเรยี นจบ ประกาศนียบตั รวชิ าการศกึ ษาชนั้ ตน้ สองขา้ งทางเรยี งรายดว้ ยป่ าละเมาะ เตยี้ ๆเหมอื นเกดิ ไดไ้ ม่นาน การ (ป.กศ.) ก็สมคั รสอบบรรจไุ ดเ้ ป็ นครดู งั เดนิ ทางไปมายากลาบากยงิ่ นัก ตง้ั ใจ รบั เงนิ เดอื น หนึ่งพนั แปดสบิ หนา้ แลง้ ฝ่ นุ ฟ้ ุงกระจายเหมอื นยก บาท อาวทดิ เคนพรอ้ มญาตๆิ รว่ มกนั ทะเลทรายมาไวก้ ็ไม่ปาน พอถงึ หนา้ มาสง่ ตวั ครใู หม่พรอ้ มดว้ ย “คณู ป่ า” ฝน ฝนตกนิดหน่อยถนนจะกลายเป็ น สองตน้ “ตน้ ไมอ้ ยไู่ ดค้ นก็ตอ้ งอยไู่ ด”้ ท่งุ นาทนั ที หลมุ บอ่ โคลนตม นา้ ขงั เจงิ่ นอง ดยู งั ไงๆมนั ไม่ใชถ่ นนสกั ที อาวทดิ เคนพูดเป็ นปรศิ นา ผมนาไป การเดนิ ทางดว้ ยรถยนตม์ าถงึ ทาง ปลกู ไวต้ รงหนา้ อาคารเรยี นหลงั เกา่ แยกเขา้ หมู่บา้ น เหลอื สองกโิ ลเมตร คงเป็ นเพราะ”คณู ป่ า” ปรศิ นาสองตน้ น่ันเองทาใหผ้ มอย่ทู นี่ ี่ตงั้ แตแ่ รกบรรจุ ตอ้ งเดนิ เทา้ ไปบนคนั นา ยานพาหนะ ถงึ ปัจจบุ นั อาจนานไปกระท่งั วนั มเี พยี งจกั รยานกบั มอเตอรไ์ ซค ์ เกษยี ณก็ไดอ้ าวทดิ เคนเป็ นนอ้ งคน เท่าน้ันทผี่ ่านไปมาได ้ นอกจากถนน
โรงเรยี นจรงิ เวลา สภาพแวดลอ้ ม กา้ วเทา้ ดมุ่ เดนิ ไม่รบี รอ้ น พอถงึ เวลา ลว้ นของจรงิ ทงั้ น้ัน มนั เหมอื นเหรยี ญ เก็บเงนิ หลงั ฤดเู ก็บเกยี่ ว “นี่ เจก๊ เป็ ดลอื้ โตขนึ้ มามนั กลบั ดา้ น เงนิ เดอื นเพยี งนอ้ ยนิด จะ เอาเวลาหลงั เลกิ เรยี นมาน่ังเขยี น กลายเป็ นเป็ ดตวั ผหู ้ มดทุกตวั ไม่ แผนการสอน ออกแบบวสั ดอุ ปุ กรณ์ เหมอื นคยุ ตอนหาบมาขายเลยนะ” เป็ นสอื่ การเรยี นการสอนไดอ้ ยา่ งไร “ก็ อวั๊ ม่าย ลา่ ย บอกลอื้ นี่ วา่ มงั จะ ในเมอื่ ปากยงั ตอ้ งกนิ ทอ้ งยงั โหยหวิ เป็ ง เป็ ก ตวั เมยี ” ฐานะทางการเงนิ ยงั คลอนแคลน “ไม่บอกวา่ เป็ นเป็ ดตวั เมยี ไดย้ งั ไง นี่ ความตอ้ งการพนื้ ฐานของมนุษยส์ งิ่ พยานไดย้ นิ กนั ทง้ั หม่บู า้ น ก็ลอื๊ บอก แรกคอื ปัจจยั สใี่ นการดารงชพี ทที่ ง้ั วา่ เป็ ดแม่หมด จาไม่ไดห้ รอื ไง” คนจนคนรวย ยาจก คนพกิ าร ลว้ น “น่าน งาย เห็งหมาย ลอื้ ยงั จาลา่ ย แสวงหา คอื อาหาร เครอื่ งนุ่งห่ม ทอี่ ยู่ เลย เป็ ก แม่ เหมดิ ๆ” อาศยั และยารกั ษาโรค สว่ นความ ไม่รเู ้ หมอื นกนั วา่ ป่ านนีเ้ จก๊ ขายเป็ ด วงิ่ หนีเทา้ คนซอื้ เป็ ดทนั ไหม ไดเ้ งนิ ปลอดภยั การไดร้ บั การยอมรบั ใน สงั คม เกยี รตยิ ศชอื่ เสยี ง ความ คา่ ขายเป็ ดหรอื ไม่ สมหวงั ในชวี ติ มนั จะตามมาเมอื่ ความ ตอ้ งการพนื้ ฐานไดร้ บั การตอบสนอง การคา้ ขายหารายไดเ้ สรมิ ระหวา่ ง วนเวยี นเหมอื นหนังมว้ นเกา่ ฉายแลว้ วนั หยดุ ยงั คงดาเนินตอ่ ไปอยา่ ง ฉายเลา่ อย่อู ย่างนี้ ตอ่ เนื่อง ชอื่ “เจก๊ หมาน” เรมิ่ เป็ นที่ รจู ้ กั ของชาวบา้ นแถบนี้ หนึ่งปี ผ่าน ผมจดั การกบั เงนิ เดอื นหนึ่งพนั ไปผมมเี งนิ เก็บสองหมนื่ เศษ
คา่ อาหารเครอื่ งดมื่ ในงานเจ็ดพนั จะพบวา่ มตี านา้ ใสๆเรมิ่ ผุดออกมาไม่ บาท แตง่ งานเสรจ็ ยงั เหลอื เงนิ เก็บ ขาดสาย รายไดจ้ ากการรบั จา้ งขดุ บ่อ บาดาลหลงั หกั คา่ ใชจ้ า่ ยเฉลยี่ แลว้ เอาไวเ้ ป็ นทนุ สาหรบั อาชพี เสรมิ ตกอยทู่ 3ี่ 00-400บาทตอ่ คนตอ่ หนึ่งบ่อ รายไดง้ ามแต่เหนื่อยกจิ การเดนิ มา ตอ่ ไป ถกู ทางลกู คา้ เพมิ่ จานวน “รถกระบะ” จงึ จาเป็ นอยา่ งยงิ่ ในการบรรทกุ วสั ดุ “ขา้ ราชการ คอื ผทู ้ างานแทนหลวง อปุ กรณต์ ามมา หลวงทา่ นใหค้ า่ ตอบแทนคอื เงนิ เดอื น เมอื่ ความเจรญิ ทางวตั ถเุ ตบิ โต ความ ตอ้ งการสงิ่ อานวยความสะดวกของ แมจ้ ะไม่มากแตก่ ็ไม่นอ้ ย เรยี กวา่ นา้ ซมึ บ่อทราย กนิ ใชจ้ นตายก็ไม่ มนุษยจ์ งึ ตามตดิ เป็ นเงา เงนิ อนาคต หมด เวน้ เสยี แต่วา่ เจา้ ของบ่อนา้ ซมึ น้ันจะกนิ ใชอ้ ยา่ งตะกละตะกลาม ถกู นามาใชผ้ ่านกระบวนการ “กยู ้ มื ” เทา่ นั้น” ภมู ปิ ัญญาโบราณอย่างอาว สหกรณอ์ อมทรพั ยค์ รกู อ้ นแลว้ กอ้ น ทดิ เคนใหแ้ ง่มุมการใชช้ วี ติ เป็ นคติ เลา่ หนีส้ นิ กบั รายรบั กลบั สวนทาง เตอื นใจวนั ทผี่ มสละโสดยงั กอ้ งอยไู่ ม่ กนั แมว้ า่ การออกเรเ่ จาะบ่อบาดาลจะ รหู ้ าย “กนิ จนคงุ คอ แตบ่ ่อว้ น บ่ไข”่ ผทู ้ ซี่ อื้ สรา้ งรายไดก้ าไรงาม แตร่ ายจา่ ย คา่ เป็ ดแกบ้ ไปเลยี้ งตา่ งเออื มระอาใน สง่ งวดรถกระบะ คา่ แรงคนงาน ความกนิ เกง่ ของเป็ ด กนิ เทา่ ไหรก่ ็ยงั ตน้ ทนุ วสั ดอุ ปุ กรณ์ รวมถงึ อาหาร ลบี แหง้ เหมอื นเกา่ แมจ้ ะไม่คมุ ้ คา่ รา การกนิ ในแตล่ ะมอื้ ลว้ นแลว้ เป็ น คา่ ปลายขา้ วพอโตเป็ นเป็ ดหนุ่มเป็ ด คา่ ใชจ้ า่ ยถาวร จากละแวกใกลบ้ า้ น สาวยงั สามารถหาประโยชนด์ ว้ ยการ
แรง้ สาหรบั บดั กรี ครบครนั เครอื่ ง อยา่ งนอ้ ยมนั ก็เป็ นมรดกตกทอดไป นอนหมอนผา้ ห่ม ถกู จดั วางอยา่ งเป็ น ถงึ รนุ่ ลกู หลาน ผมจงึ ตดั สนิ ใจโดย ระเบยี บ คนงานสองคน ค่าไหนนอน น่ัน สว่ นใหญอ่ าศยั ศาลาพกั ญาติ ความยนิ ยอมของภรรยา ราคาไรล่ ะ หา้ พนั บาท จานวนสสี่ บิ ไรเ่ ศษ เป็ น ตามวดั ตา่ งเป็ นเรอื นนอน ไม่ตอ้ งเสยี เงนิ สองแสนบาท ทพี่ งึ่ ยามนี้ คอื คา่ ใชจ้ า่ ย “วดั เป็ นทพี่ งึ่ ของคนจร” คา สหกรณอ์ อมทรพั ยค์ รนู ี่เอง กทู ้ ไี รได ้ นีเ้ ห็นจะจรงิ ทกุ ที จนเพอื่ ครเู ราเปลยี่ นชอื่ ใหม่เป็ น รางนา้ ฝนมหี ลายราคารางบางเมตร “สหก”ู ้ เสยี แลว้ วนั นีผ้ มมบี า้ นเป็ น ของตวั เองสองหลงั บนทสี่ องแปลง ละแปดสบิ บาท รางกลางเมตรละรอ้ ย เงนิ เดอื นทเี่ พมิ่ มากขนึ้ กบั เวลา สว่ นรางหนารอ้ ยยสี่ บิ สว่ นใหญ่ ราชการสามสบิ หา้ ปี “รายรบั ” กบั เจา้ ของบา้ นจะเลอื กอย่างแรก “รายจา่ ย” เดนิ สวนทางกนั อยอู่ ย่างไร หลงั จากรถปิ คอพั คนั แรกหมดงวดได ้ เมอื่ แรกบรรจุ วนั นีก้ ็ยงั เหมอื นเดมิ หา้ ปี ปัญหากวนสตางคเ์ รมิ่ รกุ คบื กวนใจ น่ันคอื ดอกยางหมดซดนา้ มนั เหลอื เวลาสองปี จะเกษยี ณแตภ่ าระ ควนั ดา แอรไ์ ม่เย็น แบตฯเสอื่ ม หนีส้ นิ กลบั ท่วมทน้ หนีส้ หกรณอ์ อม ทรพั ยค์ รสู ามลา้ นเต็มอตั รา หนี้ สานึกแหง่ ความพอเพยี งบอกวา่ “พอ กระดกู เขา้ ไฟแนนซส์ ามลา้ น หนี้ เถอะคา่ ซอ่ มมนั ไม่แพงเหมอื นคา่ งวด” โครงการพฒั นาชวี ติ ครอู กี ลา้ นหา้ แตก่ ระแสแห่งความอยากกลบั สวน ทกุ โครงการเงนิ กลู ้ ว้ นมปี ระกนั ชวี ติ ทนั ควนั วา่ “รถเกา่ ซอ่ มไปไม่นานพงั เป็ นไฟตบ์ งั คบั ตายลงลกู เมยี ไม่ เพ เกดิ มนั พงั ระวา่ งเราเดนิ ทางไกล
วงิ่ ...สเู่ สน้ ชยั แห่งชวี ติ ม่านหมอกขาวโพลนปก คลมุ ทว่ั สนามหญา้ โรงเรยี น เสยี ง ประชาสมั พนั ธป์ ระจางานวงิ่ บอก เสน้ ทางไปหอ้ งนา้ หอ้ งสขุ า คนรกั สขุ ภาพในชดุ พรอ้ มวงิ่ ตา่ งก็จดั การ กบั ธรุ ะสว่ นตวั ชาย หญงิ เด็ก หนุ่ม แก่ รปู รา่ งทะมดั ทะแมงสมสว่ น ออก แรงวงิ่ เหยาะๆ เรยี กเหงอื่ เพอื่ กระตนุ ้ กลา้ มเนือ้ ใหต้ นื่ ตวั “อรณุ สวสั ดิ ์ครบั เพอื่ นๆ นัก วงิ่ ทรี่ กั สขุ ภาพ ชมรมวงิ่ เพอื่ สขุ ภาพ จงั หวดั เรา ขอตอ้ นรบั เพอื่ นพอ้ งพี่ นอ้ งนักวงิ่ ทกุ ทา่ น วงิ่ ตา้ นยาเสพตดิ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเด็จพระ เจา้ อยหู่ วั เนื่องในวโรกาสพระชนมายุ ครบ 7 รอบ “โฆษกประจางานสง่ เสยี ง เจอื้ ยแจว้ แทรกบรรยากาศเชา้ ตรู่ บอกกลา่ วเชญิ ชวน ตอ้ นรบั ชมรมวงิ่
ฮอรโ์ มน ก็จะหลง่ั ออกมา เพอื่ นักวงิ่ บางอยา่ ง ทง้ั ความอดทนของรา่ งกาย อาจจะสงสยั วา่ เจา้ โกรธ๊ ฮอรโ์ มนนี้ คอื อะไร ผมขออธบิ ายสนั้ ๆ อยา่ งนี้ ความสขุ และความทกุ ขใ์ นคราว เดยี วกนั ” กลมุ่ นักวงิ่ ทวี่ อรม์ อพั ครบั โกรธ๊ ฮอรโ์ มน คอื ฮอรโ์ มนชนิด หนึ่งเกยี่ วขอ้ งกบั การเจรญิ เตบิ โต ขา้ งหนา้ ผมคยุ กนั ไป อบอนุ่ รา่ งกาย ของคน เมอื่ เราอายุ 20-25 ปี ฮอรโ์ มน ชนิดนีจ้ ะหลง่ั นอ้ ยลง บางคนอาจจะ ไป ไม่หลง่ั เลย รา่ งกายก็จะเรมิ่ เสอื่ ม ความแกก่ ็เขา้ มายดึ พนื้ ที่ ดงั นั้นการ “จา่ ตอ๋ ย ครอู รญั ครอู านนท ์ วงิ่ 10 กโิ ลเมตร 20 กโิ ลเมตร จงึ เป็ น การกระตนุ ้ ใหโ้ กรธ๊ ฮอรโ์ มนหลง่ั ทกุ สรุ ชยั และราเชนทร ์มาครบหมดแลว้ ” วนั ทเี่ ราวงิ่ แบบเหนื่อยสดุ ๆ จงึ เท่ากบั กลมุ่ นักวงิ่ ทวี่ งิ่ มาหลายสนามจน สามารถบอกไดว้ า่ ลาดบั ที่ 1-5 น้ัน มา เราไดย้ าวเิ ศษ ประจาตวั โดยไม่ตอ้ ง เสยี เงนิ ” เสยี งโฆษกประจางานวงิ่ ครบแลว้ “วรี ะ! สบายดไี หมนอ้ ง พไี่ ม่ นุ่มนวล เป็ นจงั หวะ แฝงไวด้ ว้ ยความรู ้ สบายมาหลายเดอื นเพงิ่ กลบั มาลง อยา่ งน่าฟัง สนามไดน้ ี่แหละ ”เสยี งดาบศกั ดริ ์ อ้ ง ทกั มา เหงอื่ เป็ นมนั วบั เมอื่ ตอ้ งแสงไฟ อากาศกลางเดอื นธนั วาคม เดนิ เขา้ มาหา ผมจาไดว้ า่ พบกบั พี่ ดาบศกั ดิ ์งานวงิ่ มาราธอนนานาชาติ กาลงั หนาว ลมหนาวพดั หวดื หวอื เมอื่ ตน้ ปี นีเ้ อง ป้ ายตดิ หนา้ อกบอก กระชากกงิ่ ประดตู่ ามแนวถนนใหโ้ งน กลมุ่ อายุ 60 กลา้ มเนือ้ เป็ นมดั ตรง เงน ประดจุ การประลองกาลงั ของ ขา้ มกบั อายุ “ไม่เจอกนั นาน ดอู วบน่ารกั
แทนเสยี งพูดคยุ ตา่ งคนตา่ งตง้ั ใจวงิ่ เรมิ่ ตน้ ใสใ่ จ เรอื่ ง การกนิ การนอน การออกกาลงั กาย แต่ ในความเป็ น ไปใหถ้ งึ จดุ หมาย ม่านฟ้ าทศิ จรงิ แลว้ ทกุ ๆ ชวี ติ หนีไม่พน้ เสน้ ชยั ตะวนั ออกเรมิ่ คลจี่ างเปิ ดทางใหแ้ สงสี แห่งชวี ติ ทรี่ ออยู่ ทองจบั ขอบฟ้ า เงาตะคมุ่ ของแมกไม้ (วทิ ยาจารย ์; มถิ นุ ายน 2559) ตกึ อาคาร เรมิ่ เห็นชดั เจน สะพานมติ รภาพไทยลาว แหง่ ที่ 2 ทอดตวั ยาวดจุ พญานาค ตานาน แหง่ มหานที ลมุ่ ลานา้ โขง ตอ้ นรบั นัก วงิ่ ดว้ ยมติ รภาพ ระลอกคลนื่ ตอ้ งแสง ทองจากขอบฟ้ าเป็ นเกล็ดวาวระยบิ ประหนึ่งลาตวั มหมึ าของพญานาค ราช คดเคยี้ วน่าเกรงขาม อากาศอนั บรสิ ทุ ธไิ ์ รม้ ลพษิ ถกู สดู เขา้ เต็มปอด ของนักแสวงหาสขุ ภาพ สารแห่ง ความสขุ ของนักวงิ่ คงหลง่ั ทงั้ ๆ ที่ เจา้ ของไม่รตู ้ วั ความเหน็ดเหนื่อย ของกลา้ มเนือ้ ไม่รมู ้ ลายไปตง้ั แต่ เมอื่ ไหร่ เสน้ ชยั แห่งสขุ ภาพ กาลงั ใกล ้ เขา้ มา “วงิ่ กนั มนั ดเี ราตอ้ งบกี้ นั หน่อย ถงึ
เปิ ดใจ และอกี สารพดั เกดิ อยตู่ ามป่ าโคกสอง ขา้ งทางตงั้ แตฝ่ นแรกของฤดเู ป็ นตน้ ดวงตะวนั กลมโตลอยโอเ้ ออ้ ยตู่ รงหนา้ ไป แมจ้ ะตากแดด กราฝน ทนหนาว เหนือทวิ ออ้ ยไกลลบิ ลบั รถ จากการเดนิ ทางฉันไม่เคยไหวหวน่ั มอเตอรไ์ ซคค์ นั เกา่ พ่งุ ไปตามทางหนิ ความขาดแคลนครใู นโรงเรยี น สแี ดง คดเคยี้ วผ่านนาโคกทอี่ าศยั เพยี งนา้ ฝนทหี่ ล่อเลยี้ งตน้ ขา้ วในฤดู ประถมศกึ ษาไดส้ รา้ งครกู ลา้ ครเู ก่ง ทานา เมอื่ หลายปี กอ่ น กลายเป็ น สวนป่ ายคู าลปิ ตสั แตว่ นั นีบ้ า้ นเรามี มานักตอ่ นักแลว้ ความจรงิ ฉันจบจบ โรงงานผลติ น้าตาลจากออ้ ยสด ผนื นา ป่ ายคู า ถกู เครอื่ งจกั รกลทาลาย จากวทิ ยาลยั ครดู ว้ ยวชิ าเอกประวติ ิ ลา้ งสนิ้ พลกิ ผนื ดนิ ใหเ้ ป็ นเงนิ สอง ศาสตรไ์ ม่มโี อกาสไดใ้ ช ้ผลผลติ คอื ขา้ งทางจงึ เขยี วขจไี ปดว้ ยตน้ ออ้ ยใบ นักเรยี นตวั เล็กกลบั เกง่ ไปหมดแทบ เรยี วๆ พชื เศรษฐกจิ ใหม่แห่งแผ่นดนิ ทกุ เรอื่ ง งานรอ้ ยมาลยั เย็บใบตองเป็ น พานบายศรแี กะสลกั ผลไม้ ซงึ่ อยใู่ น อสี าน “คนปลกู ออ้ ยเจา้ จะไดน้ อนเฝ้ า ขอบขา่ ยวชิ าการงานอาชพี ใบ คนปลกู ขา้ วเจา้ จะไดแ้ อบกนิ ” ผญา อสี านวนั นีว้ า่ ไว ้ เมอื่ ออ้ ยผ่าน ประกาศเกยี รตบิ ตั รระดบั อาเภอคอื ตวั บง่ ชคี้ วามสามารถ จากรนุ่ สรู่ นุ่ กระบวนการตดั ขนสง่ ไปขายยงั หมนุ เวยี นอย่อู ยา่ งนี้ โรงงานรถจอดเรยี งรายกวา่ จะถงึ ควิ จากการเปลยี่ นแปลงโครงสรา้ ง ปลอ่ ยตอ้ งผกู เปลนอนสองวนั สองคนื การบรหิ ารของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร ครง้ั ใหญส่ านักงานการประถมศกึ ษา อาเภอถกู ยบุ กลายมาเป็ นสานักงาน
เพราะบรเิ วณนีเ้ องเป็ นทตี่ งั้ โรงเรอื น จงึ ทาใหไ้ ม่เคยโกรธการกระทาของ เลยี้ งไกไ่ ข่ บ่อปลาดกุ (บอ่ ซเี มนต)์ และ คอกหมูป่ า ในการประชมุ ครคู รง้ั กอ่ น ลกู ศษิ ย ์เพยี งอยากจะบอกว่า “พ่อแม่ เลยี้ งเธอใหเ้ ตบิ ใหญด่ ว้ ยขา้ วและ ผอู้ านวยการโรงเรยี นมอบหมายให ้ อาหารทมี่ ปี ระโยชนต์ อ่ รา่ งกาย ครู ฉันดาเนินการเกยี่ วกบั “กลว้ ยหา้ สบิ อบรมกลอ่ มเกลาจติ ใจใหเ้ ป็ นคนดี มี กอมะละกอหา้ สบิ ตน้ ” กลว้ ยมอี ยกู่ อ่ น ความรู ้อยรู่ ว่ มกนั อยา่ งมคี วามสขุ แลว้ ฉันจงึ เพาะเมล็ดมะละกอระหว่าง ทาไมเมอื่ เธอโตขนึ้ จงึ หนั ไปเอา อาหารพษิ สงิ่ เสพตดิ เขา้ ส่รู า่ งกาย ปิ ดเทอม พอโรงเรยี นเปิ ดก็ปลกู ได ้ ทนั ที แนวรวั้ ดา้ นหนา้ โรงเรยี น เชา้ เสยี ละ่ ” เย็นจะเห็นลกู ศษิ ยต์ วั นอ้ ยหวิ้ บวั รด ความรสู ้ กึ ทสี่ องบอกว่าเสยี ดาย นา้ ทาหนา้ ทเี่ ป็ นภาพชนิ ตาอยา่ งนี้ กาลเวลาเนิ่นนานทบี่ ่มเพาะ กอ่ ทกุ วนั เป็ นความภาคภมู ใิ จของเขา รปู รา่ งเป็ นความผูกพนั ตอ่ ครู ตอ่ อยา่ งนอ้ ยมพี ชื ผกั ไดร้ บั ผดิ ชอบสกั ศษิ ยด์ จุ ญาตมิ ติ รและลกู หลาน ตน้ ฉันตอ้ งการดนิ ดา ดนิ ทขี่ ดุ จาก กจิ กรรมการเกษตรน้ันทาไปเพอื่ กน้ บงึ ผอู้ านวยการก็จดั ให ้ รอบๆตน้ อาหารกลางวนั ของนักเรยี นโดย มะละกอจงึ โอบลอ้ มดว้ ยดนิ ดา พชื ได ้ แทจ้ รงิ ภาพนักเรยี นกล่มุ กจิ กรรมตดั นา้ ไดป้ ๋ ยุ ลาตน้ กงิ่ ใบดอู วบอว้ น ผกั กะหลา่ ปลี กะหลา่ ดอก บรอ็ คโคลี่ เชน่ เดยี วกบั การเรยี นรู ้ประสบการณ์ เก็บเห็ดนางฟ้ า เก็บไขไ่ ก่ จบั ปลาดกุ มาชง่ั นา้ หนัก บนั ทกึ บญั ชี กลมุ่ ตรงในการเรยี นรู ้นักการศกึ ษากลา่ ว กจิ กรรมสหกรณน์ ักเรยี นรบั ซอื้ ขาย ไวว้ า่ “การลงมอื ทาเพยี งครง้ั เดยี วมี
คณุ ธรรม จรยิ ธรรมในการทาความดี รอหมอรกั ษาเพอื่ นครยู งั สาทบั อกี หลกั ธรรมของคนดที นี่ ักเรยี นตอ้ งทา ดว้ ยวา่ ทา่ นผอู ้ านวยการสง่ั ใหร้ อ้ ง ใหไ้ ดใ้ นชวี ติ ประจาวนั คอื ความเป็ น เพลงทกุ คน ฉันกระอกั กระอว่ นใจจะ ทาอยา่ งไรหนอคราวนี้ ตง้ั แตเ่ ด็กจวบ ผรู้ จู ้ กั เหตุ รจู ้ กั ผล รตู ้ น รปู ้ ระมาณ รู ้ จนวนั นีไ้ ม่เคยสกั ทกี บั การรอ้ งเพลง กาลเทศะ รชู ้ มุ ชนรบู ้ คุ คล และที่ จากวนั น้ันเรมิ่ หาแผ่นเพลงคาราโอ สาคญั ทนี่ ักเรยี นท่องทุกเชา้ วา่ สงิ่ ที่ เกะเพลงทชี่ อบฟัง “จากบา้ นนาดว้ ย ตอ้ งทาคอื ความดี สงิ่ ทตี่ อ้ งมคี อื คณุ ธรรม สงิ่ ทตี่ อ้ งจาคอื ผูม้ พี ระคณุ รกั ” ของต่าย อรทยั มาฝึ กรอ้ ง จะเป็ นหลกั ชยั ในชวี ติ นักเรยี น” สาเนียง ทว่ งทานอง ไปกนั ไม่ไดเ้ อา ตวั แทนนักเรยี นตงั้ แต่ ป.หนึ่ง ถงึ ป. เสยี เลย นา้ ตกใสส่ งั กะสยี งั ไพเราะเสยี หก ออกมาอวยพรตามประสาซอื่ นา้ กวา่ จากเหตกุ ารณน์ ้ันเองบนั ดาลใจ ใสๆไหลอาบแกม้ ไรก้ ารสง่ั การใดๆ ใหส้ ง่ คารอ้ งขอยา้ ยเรอื่ ยมาจนสาเรจ็ ในวนั นีท้ ง้ั ทไี่ ม่อยากยา้ ยไปไหนแตก่ ็ ภายในโรงอาหาร ผปู้ กครอง ครู นักเรยี น น่ังรอบๆพานบายศรพี ่อใหญ่ จนใจเพราะกลวั การรอ้ งเพลงเป็ น ทสี่ ดุ จะอยา่ งไรก็ตามฉันขอขอบคณุ พราหมณน์ าทาพธิ บี ายศรสี ่ขู วญั ผูก ทกุ ๆคาอวยพร ขอบคณุ ในความ แขนดว้ ยฝ้ ายสขี าวเป็ นการใหข้ วญั เมตตาทผี่ ูอ้ านวยการจดั งานเลยี้ งให ้ แลกาลงั ใจอนั เป็ นความจาเป็ น ถา้ การกระทาใดของดฉิ ันไปสรา้ ง พนื้ ฐานทที่ กุ คนไม่วา่ ยาก ดี มี จน ความกระเทอื นใจแกเ่ พอื่ นรว่ มงาน อาจจะโดยไม่ตงั้ ใจกราบขออภยั ไว ้ ณ ลว้ นตอ้ งการ พธี กี รเชญิ ครอู อกมา กลา่ วแสดงความรสู ้ กึ นานาทศั นะ
ผพี ุ่งไต้ เบ็ดใหไ้ ดผ้ ลไดป้ ลาคมุ ้ ค่า ตอ้ งรจู ้ กั สงั เกตวา่ นาแปลงไหนทมี่ เี สยี งปลาฮบุ หลงั เลกิ เรยี นงานสอนนักเรยี น เหยอื่ หรอื ไม่ก็เสยี งนา้ ดงั ”ตมู ตาม” เป็ นอนั จบในวนั นี้ ครบู า้ นนอกทมี่ ี ถา้ เสยี งดงั ออ๊ ดๆ น่ันแหละคอื ปลาดกุ ปักเบ็ดทมี่ ไี สเ้ ดอื นเป็ นเหยอื่ ลงไปไม่มี เงนิ เดอื นแบบชกั หนา้ ไม่ถงึ หลงั ก็ ตอ้ งดนิ้ รนเพอื่ ปากทอ้ ง หมดสทิ ธทิ ์ ี่ พลาด จะไปเสาะแสวงหาความศวิ ไิ ลซ ์ โดยธรรมชาตขิ องปลาจะออก หากนิ เวลาพลบคา่ ไปจนถงึ สามถงึ สี่ เหมอื นครใู นเมอื ง ชวี ติ ความเป็ นอยู่ ทมุ่ อกี เวลาคอื เชา้ ตรู่ ตสี ี่ ถงึ ตหี า้ น่ันแหละ แตถ่ า้ วนั ไหนมฝี นตกดว้ ยจะ ผคู้ นตามชนบทยงั ดาเนินไปแบบ ยงิ่ ทาใหป้ ลามนั หลงระเรงิ ออกเทยี่ ว หาดมกลนิ่ ดนิ ผสมนา้ ใหม่ชวน เรยี บงา่ ย ทามาหากนิ ตามทงุ่ นา หลงใหล ตามสายนา้ ใหม่ไปเรอื่ ย ปลาทชี่ อบวา่ ยระรกิ ระรไี้ ปมา โคก ป่ า ภเู ขาตามสภาพภมู ปิ ระเทศ ท่ามกลางสายนา้ สายฝนทหี่ อมและ จะเออื้ อานวย ใหม่สว่ นใหญ่เป็ นปลาหมอ ปลาชอ่ น การปักเบ็ดเป็ นอกี วธิ หี ากนิ เรยี บง่ายทขี่ นั้ ตอนไม่สลบั ซบั ซอ้ น และปลาดกุ กวา่ จะกลบั ตวั ลงสบู่ งึ เกา่ คนั เบ็ด 50-60 คนั โคมไฟ หมอ้ ก็สายเกนิ การณ์ แบตเตอรชี่ นิดพกพา หาเหยอื่ ทใี่ ช ้ ผมเรมิ่ ปักเบ็ด ดว้ ยวธิ ปี ักลงไป เป็ นอาหารล่อใหป้ ลาตดิ เบ็ด คอื บนคนั นากอ่ น น่ันหมายถงึ การจบั ไสเ้ ดอื นตวั เล็กทซี่ อ่ นตวั อยตู่ ามทอ้ ง ท่งุ นาน่ันคอื อาหารอนั โอชะบรรดา ปลา ดกุ ปลาชอ่ น และปลาหมอ แตก่ ็
อยใู่ นขอ้ งใบเล็กทมี่ ดั ไวร้ อบเอว เพอื่ ดาวตกจะพุ่งเขา้ สบู่ รรยากาศของ โลกวนั หนึ่งประมาณ 10,000 ลา้ นดวง ความสะดวกกบั การกม้ ๆเงยๆ ปลด ขนาดของดาวตกมตี ง้ั แตช่ นิ้ เล็กทสี่ ดุ สายสะพายขอ้ งออกนาลงแชน่ ้าใน ทเี่ ราสามารถถอื ไวไ้ ดใ้ นองุ ้ มอื เป็ น พนั ๆดวง จนถงึ มขี นาดใหญ่มนี ้าหนัก แปลงนาใหป้ ลาอยา่ งนอ้ ยก็ยดื ชวี ติ เป็ นตนั ๆ ความเรว็ ของดาวตกอยู่ ปลาดกุ ตวั นอ้ ยออกไปบา้ งแมจ้ ะมอง ระหวา่ ง 72 กโิ ลเมตร ตอ่ วนิ าที และ วา่ จะอยา่ งไรมนั ก็ตอ้ งตายอยแู่ ลว้ ลมเย็นยามดกึ ทาใหห้ ายเหนื่อยกลนิ่ 12 กโิ ลเมตรตอ่ วนิ าที สดุ แทแ้ ตว่ า่ ดาวตกนั้นพุ่งเขา้ มาในบรรยากาศ ดอกไมป้ ่ าหอมอบอวลกระตนุ ้ ความรสู ้ กึ กลบั มาใหส้ ดชนื่ อกี ครง้ั ของโลก หรอื แฉลบไป ความสวา่ ง ของดาวตกน้ันเป็ นแสนเท่าของ หลงั จากออ่ นลา้ จากการเดนิ ไปๆมาๆ ความสวา่ งของหลอดไฟตาม ตามคนั นา ดวงดาวระยบิ เต็มทอ้ งฟ้ า บา้ นเรอื น นา้ หนักของ ดาวตก 10,000 ประดจุ ม่านกามะหยสี่ ดี าแตง่ แตม้ ลา้ นดวง เท่ากบั 10 กโิ ลกรมั ถา้ มนั ดว้ ยดวงไฟใหญน่ อ้ ยลานตา ไฟบน ตกลงสพู่ นื้ โลกหมดโดยไม่มกี ารเผา หวั ของเพอื่ นรว่ มหาปลาหายไป ไหมก้ ็จะทาใหน้ า้ หนักของโลก หมดแลว้ เขาเหลา่ น้ันคงไดป้ ลาเต็ม เพมิ่ ขนึ้ วนั ละ 10 กโิ ลกรมั สงิ่ ทนี่ ่า สงั เกต คอื ในคนื วนั ที่ 11 สงิ หาคม 20 ขอ้ งจงึ กเู ้ บ็ดกลบั บา้ น พระจนั ทร ์ เสยี้ วขา้ งแรมแกๆ่ กาลงั เดนิ ทางอยา่ ง เมษายน 20-27 พฤศจกิ ายน ตน้ เชอื่ งชา้ ลบั หายเขา้ ไปในเมฆกอ้ น เดอื นพฤษภาคม 19 ตลุ าคม และ 11 ทะมนึ ทางฟ้ าตะวนั ออก ลมเย็นโชย วบู เหงอื่ กายแหง้ หายกลบั กลายเป็ น
ปี่ ซงั ขา้ ว ฤดเู ก็บเกยี่ วขา้ วมาถงึ อกี แลว้ ลมโชยมาแผ่วเบา หอบเอากลนิ่ หอม จางๆของขา้ วทกี่ าลงั เป็ นสที อง อรา่ ม เหลอื งเต็มทอ้ งท่งุ หนึ่งปี จะมสี กั หนึ่ง ครง้ั ทจี่ ะไดก้ ลนิ่ หอมอนั วเิ ศษอยา่ งนี้ ฤดหู นาวกาลงั ยา่ งกราย เกง่ สดู กลนิ่ รวงขา้ วใหม่ในนาเขา้ ปอดอยา่ งเป็ น สขุ ทนี่ าขณะนีช้ าวนาตงั้ ตาเก็บเกยี่ ว หลงั สฟู ้ ้ าหนา้ สดู ้ นิ ตง้ั แตห่ ลงั อาหาร เชา้ หวั หนา้ ครอบครวั ตนื่ แต่เชา้ เดนิ ดมุ่ ๆ อยกู่ ลางทุ่งนาเพอื่ มดั รวง ขา้ วทเี่ ก็บเกยี่ วซงึ่ ถกู วางเรยี งแถว อยา่ งเป็ นระเบยี บ ตอซงั ขา้ วสเี หลอื ง ลม้ ราบกบั ดนิ เป็ นทางยาวหลกี ทางให ้ รวงขา้ ววางเรยี ง ตากแดดมาสามวนั พอดี เสยี งตอกไมไ้ ผ่เสยี ดสกี บั รวง ขา้ วใหร้ วมกนั เป็ นฟ่ อนๆ ดงั เอยี๊ ดๆๆ อยเู่ ป็ นจงั หวะตามความชานาญของ
จะใหเ้ หมาะตอ้ งมรี ม่ ไมใ้ หญใ่ หร้ ม่ เงา ใตต้ รงขอ้ ตอซงั ขา้ วลงมาเล็กนอ้ ย ตลอดทงั้ วนั เป็ นทอี่ าศยั รม่ เงาคลาย รอ้ นจากแสงแดด นาขคี้ วายใสค่ ถุ งั จดั การใหม้ นั ระบายอากาศไดแ้ ลว้ เป่ า ผสมนา้ พอประมาณมาลาดตาม ปี่ เกดิ เสยี งดงั แวๆ้ ๆ เหมอื นเด็กรอ้ งให ้ งอแง เกง่ ทาตามทพี่ ่อสอน ดงั บา้ ง บรเิ วณใหเ้ ป็ นลานโล่ง เรยี กวา่ การทา ไม่ดงั บา้ ง ไม่เป็ นไร ปี่ เกง่ มอี ยเู่ ต็มท่งุ ลาน เมอื่ การเขา้ มาของเครอื่ งยนต ์ แทนแรงงานควายไม่วา่ จะเป็ น รถไถที่ นา เสยี งแหลมเล็ก เกดิ จากตอซงั ลา มคี นบงั คบั เลยี้ วคอยเดนิ ตาม รถ เล็ก เสยี งใหญ่เกดิ จากตอซงั ลาใหญ่ อแี ตก๊ รถอแี ตน๋ รถสกายแล็ป เป็ น เสยี งปี่ ของเกง่ ไม่ไดด้ งั ไปตามโนต้ สญั ญาณปลกุ ใหช้ าวนาชาวไร่ ตนื่ แตเ่ กดิ ขนึ้ จากความพยายาม อาจจะ จากการทเี่ คยใชแ้ รงคนแรงควายเป็ น ไม่ไพเราะสะกดใหค้ นหลบั ใหลเหมอื น หลกั มาซมึ ซบั รบั เอาเทคโนโลยโี ดย ปี่ พระอภยั มณี แตอ่ ยา่ งนอ้ ยเสยี งปี่ ม”ี นา้ มนั ”เป็ นตวั แปรสรา้ งพลงั ขบั เคลอื่ น คนก็สบาย ความถกู ของเกง่ ก็ทาลายความเงยี บของ ยกเลกิ ใชง้ าน กลางทงุ่ นา หวั ไรป่ ลาย บรรยากาศ สรา้ งความสขุ ใจใหผ้ ใู้ หญ่ นา มเี ครอื่ งตดั หญา้ กนิ นา้ มนั ไม่ได ้ คลายความเหน็ ดเหนื่อยจากงานนา กนิ หญา้ เหมอื นควาย ครางกระหมึ่ ทว่ั ลงไปไดบ้ า้ ง แมบ้ างครงั้ จะราคาญ ทกุ หวั ระแหง ลานขา้ วแปรสภาพมา บา้ งก็ตาม เป็ นใยสงั เคราะหส์ เี ขยี ว แทนขคี้ วาย อาหารเทยี่ งหลงั เก็บเกยี่ ว แม่เตรยี ม สม้ ตา ขนมจนี นา้ ยามาดว้ ย พ่อ คนั นาถกู พ่อใชจ้ อบถากรองรบั ลอ้ รถ จดั แจงปรงุ ลาบเนือ้ ทซี่ อื้ มาเตรยี มไว ้ ตง้ั แตเ่ ชา้ ซงึ เป็ นอาหาทใี่ หพ้ ลงั งาน
ไม่หมดไม่ตอ้ งมาใหก้ เู ห็นหนา้ ลูกเลยี้ ง เทา่ น้ันแหละเป็ นเรอื่ ง เจา้ เซยี งเมยี่ งก็ ไดน้ อนเว็นอยขู่ า้ งๆตน้ พรกิ ทง้ั วนั ค่าคนื ทพี่ ลกุ พลา่ นลมเย็นหยดุ ทางานเหมอื นเบอื่ หน่ายกบั ภาระอนั โดยมพี รกิ สกุ สแี ดงวางอยขู่ า้ งๆ 5-6 ซา้ ซากจาเจ เสยี งนกดเุ หวา่ ตวั เดมิ เม็ด ตะวนั ตกดนิ เซยี งเมยี่ งกลบั ยงั คงรอ้ งแว่วยนิ เสยี งไกลๆ และ มาถงึ วดั หลวงพ่อโกรธมากเตรยี มไม้ บางครงั้ เหมอื นมารอ้ งอยใู่ กลๆ้ เรยี วจะเฆยี่ น แตต่ อ้ งไตส่ วนเสยี กอ่ น วนเวยี นอยอู่ ยา่ งน้ัน เหมอื นกาลงั เซยี งเมยี่ งก็ตอบวา่ มพี รกิ สกุ อยู่ 5-6 เม็ดเท่าน้ันนอกนั้นมตี พิ รกิ ดบิ ผมจงึ รอ้ งเรยี กหาอะไรสกั อย่าง หรอื มนั นอนคอยใหม้ นั สกุ ทง้ั วนั ครบั ” เกง่ ชอบเจา้ เซยี งเมยี่ งอยากใหพ้ ่อเล่าต่อ กาลงั สบั สน โตะ๊ ทางานรมิ หนา้ ตา่ งบา้ นชนั้ ใหจ้ บ แตพ่ ่อบอกวา่ เอาไวว้ นั ต่อไป วนั นีไ้ ดเ้ วลาทางานแลว้ บน หญงิ สาวในชดุ ซาฟารสี กี ากี ลด กลางวนั ฤดหู นาวมกั จะสนั้ พอ สายตาลงมาทอดยาวออกไปทาง บ่ายตะวนั ก็คลอ้ ยเหมอื นจะมดื คา่ เรว็ ทง้ั ๆทเี่ วลามนั ก็เดนิ ไปตามปกติ ปี่ ตอ หนา้ ตา่ ง แสงไฟฟ้ าสว่างไสว รถบน ซงั ขา้ วของเกง่ เป็ นเครอื่ งดนตรี เท่าทเี่ ด็กทอ้ งท่งุ จะหาไดแ้ มจ้ ะมอี ายุ ถนนยงั ขวกั ไขว่ หลอ่ นเผลอหลบั ตา การใชง้ านไม่ถงึ ขา้ มคนื แตก่ ็มี พลางถอนหายใจ คณุ คา่ ทางจติ ใจ เสยี งปี่ บง่ บอกความ สสี่ บิ ปี ใหห้ ลงั เด็กหญงิ รปู รา่ ง ทะมดั ทะแมงคลอ่ งแคลว่ พดู จา ฉอเลาะเกง่ กาลงั เรยี น ชนั้ ป.สอง ความสามารถเกนิ วยั ตกั นา้ ใสต่ มุ่
มโี รงสขี า้ ว ฟารม์ เลยี้ งหมูขนาดย่อม ทง้ั หมด มนั เป็ นเสยี งแห่งความสุข สมบตั ขิ องนา้ สองอยา่ งหลงั เธอ จวบจนขายหมูเงนิ ทกุ บาทถกู นา้ ยดึ รบั หนา้ ทดี่ แู ล เชา้ เย็นเดนิ เข็นรถ (กระบะสองลอ้ ) ไปตามหม่บู า้ นขนึ้ ลง หมด ไม่เหมอื นเวลาพูดสกั อยา่ ง เลา้ ขา้ วของชาวบา้ นเพอื่ กรอก ความสขุ ความกระฉับกระเฉงถกู แยง่ ขา้ วเปลอื กใสถ่ งุ ป๋ ยุ อนั คนุ ้ ชนิ ยกลง ไปเสยี สนิ้ เธอดแู ลนอ้ งทง้ั สองคนที่ รถกระบะสองลอ้ เข็นกลบั ไปโรงสี แปร กาลงั น่ารกั ดว้ ยความรกั ความจรงิ ใจ รปู เป็ นขา้ วสาร แยกแกลบ รา ปลาย เอาใจใส่ แมส้ ายตาของแม่ (นา้ ) จะ ขา้ ว ออกจากกนั เป็ นอาหารหมู มองมาดว้ ยความหวาดระแวงระคน อาหารคน อาหารเป็ ดไก่ จากรายได ้ เหยยี ดหยาม เขาอาจจะคดิ วา่ เธอผู้ เหลา่ นีเ้ องทอี่ ดุ หนุนเธอไดเ้ รยี นจบ ชนั้ ปวส. จากวทิ ยาลยั เกษตรกรรม เป็ นบตุ รบญุ ธรรมของสามอี าจจะมา มสี ว่ นไดเ้ สยี กบั ทรพั ยส์ มบตั ทิ งั้ หลาย ประจาจงั หวดั ทาใหเ้ ธอมวี ชิ าตดิ ตวั อยา่ งน้ันกระมงั ไม่ตอ้ งกลวั อดตาย สามกี ลายเป็ นคชู่ วี ติ และเพอื่ น วนั เวลาผ่านไปอาจจะไวสาหรบั ตาย เธอแยกครอบครวั ออกมาพกั อาศยั อยบู่ า้ นอกี หลงั หนึ่งโดยคา ใครบางคน แตส่ าหรบั เธอมนั ชา่ ง เชอื่ งชา้ เสยี นี่กระไร แสงแดดยามสาย บญั ชาการของพ่อ(นา้ ) กบั รถ ปลายฤดหู นาวเรมิ่ เปล่งประกาย รอ้ นแรงยงิ่ ขนึ้ เชา้ วนั เสารเ์สยี ง มอเตอรไ์ ซคซ์ ซู กู เิ อฟอาร8์ 0 เครอื่ งยนตจ์ ากรา้ นซอ่ มขา้ งบา้ น โกโรโกโสคนั หนึ่งน่ันคอื สมบตั ชิ นิ้ แรก ทไี่ ดร้ บั และโรงสขี า้ วเล็กๆเป็ น เครอื่ งมอื หาเลยี้ งชพี ของเธอทพี่ ่อ
คนรา้ ยยงั ลอยนวล เบอื้ งลกึ เธอคดิ วา่ แกรง่ อยแู่ ลว้ ยงิ่ เพมิ่ ความเขม้ ขน้ ใน โรงเรยี นแห่งนี้ เงนิ เดอื นแรกบรรจหุ ก สาเหตเุ กดิ จากความขดั แยง้ กอปรกบั พนั บาท ประหยดั อดออม ไม่เป็ นหนี้ อปุ นิสยั ของพ่อพูดจาขวานผ่าซากไร ้ แบง่ เบาภาระสามไี ดบ้ า้ ง เธอเดนิ ทาง กลบั บา้ นเดอื นละครง้ั ไม่นานนักเธอ ศลิ ปะการครองใจคนจงึ เป็ นการสรา้ ง และสามตี ดั สนิ ใจซอื้ รถกระบะไวใ้ ช ้ ศตั รมู ากกวา่ มติ ร เมอื่ พ่อเสยี ชวี ติ งาน นี่เองทยี่ ่อเวลาและระยะทางให ้ เข็มทศิ ชวี ติ จงึ เปลยี่ น แม่ทาทกุ อย่าง กระชบั ขนึ้ สายตาหยามเหยยี ดทเี่ คย ทเี่ ป็ นการบบี บงั คบั เธอกบั สามใี ห ้ มมี าเรมิ่ เรมิ่ ลางเลอื นไป ตรงกนั ขา้ ม หมดความอดทน นอ้ งชายพาเพอื่ น ตาแหน่งหนา้ ที่ กลายเป็ นสะพาน มาสรวลเสเฮฮาไม่เกรงอกเกรงใจ มติ รภาพ ทอดไปสสู่ มั พนั ธไมตรขี อง พสี่ าวพเี่ ขยเลยสกั นอ้ ย เหมอื นจะ ประกาศใหร้ วู า่ บา้ นหลงั นีเ้ ป็ นสมบตั ิ เครอื ญาตอิ ยา่ งน่าอศั จรรย ์เธอ เรมิ่ ตน้ ชวี ติ ราชการดว้ ยความเป็ น ของขา้ แตเ่ พยี งผูเ้ ดยี ว ในจติ สานึก อสิ รภาพทางการเงนิ ปัจจยั สี่ ลงตวั แลว้ “นอ้ งฆ่าพไี่ ดแ้ ต่พจี่ ะไม่ฆ่านอ้ ง” ยา้ ยกลบั ภมู ลิ าเนาอยรู่ ว่ มกบั อาจเป็ นเพราะลกู ชายโทน ทรพั ย ์ สมบตั ทิ มี่ ถี กู ผลาญไม่หยดุ หย่อน ครอบครวั ในเวลาสองปี สามเี รยี นต่อ ปรญิ ญาโทเพอื่ ความกา้ วหนา้ ใน นอ้ งชายของแม่ก็มาชว่ ยโกงกนิ ชวี ติ ราชการ ลกู ชาย(ลกู พสี่ าว)เรยี น ยกั ยอก สรา้ งหนีส้ นิ ชว่ ยผลาญอกี ตอ่ ราชภฎั นอ้ งสาวแต่งงานมี แรง รถจกั รยานยนตค์ นั ใหม่โกห้ รู คบ ครอบครวั สามเี ป็ นชาวเยอรมนั ไปตง้ั สตรไี ม่เลอื กหนา้ การใชช้ วี ติ ในวยั หนุ่มของนอ้ งชายคมุ ้ คา่ ทเี่ กดิ มาชาติ
กวา้ งใหญไ่ พศาล การอดทน อดออม ดาเนินชวี ติ อยา่ งมสี ติ เดนิ ตามรอย พระบาทองคพ์ ่อหลวง พอเพยี ง ทางานดว้ ยหวั ใจ ในวนั ทชี่ วี ติ ดง่ั ไมใ้ กลฝ้ ่ัง แม่(นา้ ) เรมิ่ มสี ขุ ภาพอ่อนแอ โรคเบาหวาน ความดนั หวั ใจตามคกุ คาม นอ้ งสาว ยา้ ยกลบั มาอยจู่ งั หวดั ใกลเ้ คยี ง ทกุ วนั หยดุ นักขตั ฤกษ ์ เธอ สามี พรอ้ ม เจา้ ตวั เล็กรวมทง้ั ป้ าๆก็เดนิ ทาง กลบั มาเยยี่ มทา่ นเสมอ ดว้ ยจติ สานึก ของความกตญั ญตู า่ งหากทคี่ อยรบ เรา้ เธอใหม้ าคอยดแู ล ความสมบรู ณ์ เกดิ ขนึ้ ไดเ้ สมอจากการเรมิ่ ตน้ เพยี งแตเ่ ราไม่หวงั พงึ่ โชคชะตา ใน สภาพแวดลอ้ มทเี่ ต็มไปดว้ ยคนดมี ี คณุ ธรรม เจา้ ทารกนอ้ ยของเธอจะไม่ มใี ครมาตราหนา้ วา่ “ลกู เลยี้ ง” อยา่ ง ในนิทานปรมั ปรา เหมอื นทเี่ ธอพบมนั มาครงึ่ คอ่ นชวี ติ
ดวงใจลบั ลาดวงตาสนิ้ แสง ลกู สะใภโ้ ทรมาระบายทุกขก์ บั ยา่ ลกู ไม่มเี งนิ ใช ้เมาเหลา้ ขบั รถไปเฉี่ยวชน “แม่เป็ นอะไรไม่รอู ้ อกมาดดู ว้ ย” ภรรยารอ้ งเรยี กเสยี งดงั ในขณะทผี่ ม ตน้ ไม้ ซอ่ มรถ เมาแลว้ ยงิ ปื น สมอง นอ้ ยๆรา่ งกายบอบบางดว้ ยนา้ หนัก กาลงั จะเขา้ นอน ใบหนา้ แม่ซดี เหลอื ง รา่ งออ่ นระทวย แขนทง้ั สอง เพยี งสามสบิ เจ็ดกโิ ลกรมั แม่รบั ทราบ ขา้ งวางบนทวี่ างแขนของเกา้ อี้ ทกุ เรอื่ งราวของลกู พลาสตกิ ผมรบี พยงุ รา่ งทบี่ อบบาง ของแม่ขนึ้ รถเกง๋ หลานชาย ตลอดหกเดอื นทพี่ ่อจากเราไป เตรยี มพรอ้ มแลว้ นี่ถา้ ถา้ ไม่ปวดเอว ผมอมุ ้ แม่ขนึ้ รถไม่ตอ้ งใหแ้ ม่เดนิ หรอก อยา่ งไม่หวนกลบั ความซมึ เศรา้ เขา้ เขา้ มาเป็ นเพอื่ นแม่อย่ทู กุ ววี่ นั “หายใจไม่ทว่ั ทอ้ ง” เสยี งแม่แผ่ว นอ้ งสาวพาทา่ นไปผ่าตดั เปลยี่ นเลนส ์ เบาพยายามบอกอาการทเี่ ป็ น ผมเอา ตาเทยี มเป็ นเพราะตอ้ หนิ เกาะกนิ ยาดมใหแ้ ม่ดมตลอดทาง ภาวนาอยา่ ดวงตามานาน จรงิ ๆแลว้ หมอที่ ใหแ้ ม่เป็ นอะไร เสยี เวลาทหี่ อ้ งผูป้ ่ วย คลนิ ิกเขาไม่อยากผ่าใหแ้ ม่เลย ฉุกเฉินเพราะพยาบาลตอ้ งซกั ถาม เนื่องจาก แม่กนิ ยารมู าตอยย ์ยา ประวตั คิ นไข ้อาการทเี่ ป็ น ราวๆสอง รกั ษากระดกู พรนุ โรคอาจแทรกซอ้ น ท่มุ หมอจงึ ไดต้ รวจรา่ งกายแม่อย่าง แตค่ วามราคาญใจในสายตาทฝี่ ้ าฟาง ละเอยี ด ทาใหแ้ ม่ตดั สนิ ใจ กอ่ นผ่าตดั ผมเคย “ตอ้ งสง่ โรงพยาบาลศนู ยป์ ระจา ถามแม่วา่ มองเห็นชดั แคไ่ หน คาตอบทไี่ ดค้ อื “เลอื นราง” แตก่ ็พอดู ออกวา่ เป็ นหมาหรอื แมว หมอใหแ้ ม่
หกโมงเชา้ วนั ทแี่ ปดมนี าคม แม่ถกู แปดนาฬกิ า เทยี่ งวนั ถงึ บา่ ยโมง และสี่ พนั ธนาการดว้ ยสายยาง ระโยง ปาก โมงเย็นถงึ หกโมงเย็น ลกู ทกุ คนเฝ้ า อก แขน คาพดู สดุ ทา้ ยทแี่ ม่พูดกบั ผม ”อยา่ ทงิ้ แม่นะ” ซงึ่ ในเวลาน้ันถา้ ปรนนิบตั ิ บบี นวดมอื ขา ปลาย นิว้ เทา้ ทงั้ หา้ เรมิ่ คลา้ เลอื ดไปเลยี้ งไม่ เป็ นผมก็ตอ้ งพดู เหมอื นแม่ แม่มโี รค ถงึ พูดเรอื่ งราวใหแ้ ม่ฟัง ตาทมี่ องไม่ เห็น ประสาทสมั ผสั ขณะนีม้ เี พยี งฟัง รมุ เรา้ มานาน รมู าตอยย ์กระดกู พรนุ ตอ้ กระจกทที่ าใหแ้ ม่สญู เสยี การ เสยี ง ตอบรบั ดว้ ยอาการพยกั หนา้ มองเห็น “ยาเม็ด” ของหมอกลายเป็ น ปลายภาคเรยี นผมตอ้ งกลบั ไป โรงเรยี นเพอื่ ลงลายมอื ชอื่ ในแบบ สว่ นหนึ่งในชวี ติ เสยี แลว้ “เจบ็ ” ระเบยี นแสดงผลการเรยี น (ปพ.1) มนุษยท์ กุ คนหนีไม่พน้ อยุ ้ จบั แขนจบั ใหแ้ กน่ ักเรยี นทจี่ บชน้ั ประถมศกึ ษาปี ขาแม่ทง้ั นา้ ตา ผมแอบเมนิ ไปทางอนื่ ทหี่ ก ตอ้ งจากแม่เพยี งไม่กชี่ ว่ั โมง ลกู เพราะนา้ ตาไหล หมอนาแม่เขา้ หอ้ ง ปลอดเชอื้ โรค ในน้ันมคี นป่ วยหลาย สาวลกู สะใภค้ งดแู ลตามเวลามไิ ด ้ คน ห่าง เสรจ็ จากภารกจิ สองโมงเชา้ ผม “หวั ใจของคณุ ยายเตน้ ไม่เป็ นปกติ รบี ขบั รถกลบั ไปหาแม่ เหลอื เพยี ง ตอนนีด้ ขี นึ้ สามารถเดนิ ทางไดห้ มอ ยสี่ บิ กโิ ลเมตรก็จะถงึ จะสง่ ไปโรงพยาบาลศนู ยห์ วั ใจนะ “แม่ออ่ นแรงลงมาก หมอใหถ้ ามวา่ ให ้ ญาตนิ ่ังไปดว้ ยสองคน” หมอวา่ เมอื่ รออา้ ยไหม” เสยี งสะอนื้ ของอยุ ้ ทาง เฝ้ าดอู าการหวั ใจของแม่ทงั้ คนื โทรศพั ท ์ นา้ ตาผมไหลไม่รสู ้ กึ ตา กระทง่ั เวลานีบ้ ่ายสามโมง ผมกบั พรา่ มวั ขบั รถดว้ ยความระมดั ระวงั
พระมงิ่ ขวญั การศกึ ษาปวงชน ทราบขา่ วจากหวั หนา้ หน่วย ศกึ ษานิเทศก ์สานักงานการ ประถมศกึ ษาอาเภอศรบี ุญเรอื งว่า ตวั แทนสานักงานโครงการสมเด็จ พระเทพรตั นราชสดุ าฯสยามบรมราช กมุ ารี จะเดนิ ทางมานิเทศตดิ ตาม โรงเรยี นในโครงการดว้ ยรกั และหว่ งใย เป้ าหมาย 3 โรงเรยี น คอื โรงเรยี นบา้ น โคกป่ ากงุ อาเภอโนนสงั โรงเรยี น กดุ หานสามคั คี อาเภอศรบี ญุ เรอื ง และโรงเรยี นบา้ นวงั หนิ ซา อาเภอ สวุ รรณคหู า รายละเอยี ดเหล่านีเ้ ป็ น คาบอกกลา่ วเมอื่ เวลา 19.00 น.ของ วนั ที่ 5 พฤศจกิ ายน ความลาบากใจ เรมิ่ กอ่ ตวั ขนึ้ ในใจบา้ งแลว้ เพราะจาก สภาพทว่ั ไปในพนื้ ทเี่ ท่าแมวดนิ้ ตาย จานวน 6 ไร่ ของโรงเรยี นขณะนี้ จะ เอาอะไรใหเ้ ขาดู ความวติ กกงั วล
พนื้ ทใี่ หร้ ม่ รนื่ สะอาดสวยงาม ดาเนิน ไดเ้ งนิ มาจาดการจดั กจิ กรรมลงปลา ไปอยา่ งตอ่ เนื่อง วนั ทสี่ องทาสรี ว้ั กดุ หานซงึ่ จดั ขนึ้ เป็ นประจาทกุ ปี โรงเรยี นทเี่ พงิ่ สรา้ งเสรจ็ โดยใชส้ ขี าว รองพนื้ นาทมี โดยพผี่ ใู ้ หญบ่ า้ น เชา้ ตรวู่ นั ที่ 11 พฤศจกิ ายน ผม สงกรานต ์ ตอู ้ อ๊ ด ตพู ้ า อาจารย ์ รบี เดนิ ทางเขา้ ถงึ โรงเรยี นแตเ่ ชา้ ตรู่ ดี สวสั ดิ ์ และ ศกั ดิ ์ทกุ คนชว่ ยกนั ทมุ่ เท ใจทเี่ ห็นครมู ากนั แตเ่ ชา้ กากบั การ แรงกายแรงใจชว่ ยงานเต็มที่ ยากที่ ผมจะลมื ความสามคั คี มนี า้ ใจ ทาความสะอาดของนักเรยี น เก็บ โดยเฉพาะตอู ้ อ๊ ด สมแลว้ ทเี่ ป็ นชา่ ง ทาสมี อื สมคั รเลน่ ทงั้ ผม ทง้ั เสอื้ ผา้ กวาดบรเิ วณ เนน้ หอ้ งสว้ มจนให ้ เปรอะเปื้อนไปดว้ ยสขี าว “ผมจะเก็บ ไวเ้ ป็ นทรี่ ะลกึ วา่ ครงั้ หนึ่งไดช้ ว่ ยงาน สะอาด คณะกรรมการสถานศกึ ษา เตรยี มรบั เสด็จ” น่ันเป็ นคาพดู ของตอู ้ ๊ ของโรงเรยี นออกมาพรอ้ มหนา้ กนั ที่ อดทใี่ ชเ้ ป็ นขอ้ อา้ งไม่ใหเ้ มยี ดุ “สรุ า” โรงเรยี นตงั้ แต่ยงั ไม่ถงึ สองโมงเชา้ จดั บางครง้ั ก็มปี ระโยชนม์ ากทเี ดยี วถา้ สถานทโี่ รงฝึ กงานเพอื่ รบั คณะ ใชใ้ หถ้ กู ที่ ถกู เวลา และทสี่ าคญั ตอ้ ง ตวั แทนจากสานักงานโครงการ ถกู คนดว้ ย มนั ทาใหบ้ รรยากาศใน สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯสยาม การทางาน ออกรสชาติ คยุ กนั สนุก บรมราชกมุ ารี เวลา 10 นาฬกิ า พรอ้ มๆกบั การทางานทตี่ อ่ เนื่อง แนวรว้ั โรงเรยี นดา้ นในเรมิ่ เจดิ จา้ เมอื่ รถยนตต์ วั แทนจอดหนา้ อาคารเรยี น เป็ นผหู ้ ญงิ 2 คน ท่าทางคลอ่ งแคลว่ วอ่ งไว หวั หนา้ การประถมศกึ ษา อาเภอ และศกึ ษานิเทศก ์มารว่ ม ตอ้ นรบั หลงั จากผมรายงานขอ้ มูล พนื้ ฐานของโรงเรยี นแลว้ จงึ มอบ
Search
