กฎแห่งกรรม

สวนนางทองใบภรรยาหมอพอฟน ไดส ติก็รอ งไหโฮคลายคนบา ว่ิงไปทีท่ า น้าํ ลงไปประคองสามีทรี่ ัก เมือ่ รูวาสามี สดุ ทรี่ กั หมดลมไปกอ นแลว ไมมีโอกาสไดส ่ังเสียบุตรภรรยา กก็ อดศพผวั รกั รํ่าไหส ะอกึ สะอืน้ แทบจะขาดใจ ตายตามสามี ครน้ั จะอมุ ศพสามขี ึ้นจากนํา้ กอ็ ุม ไมไหว พวกคนงานกย็ ังอยูในปา เหลือแตล ูกกย็ งั ชวยเหลอื อะไร ไมได จําเปนตอ งหาเชอื กมาผกู ศพไวกบั เสาสะพานทา น้ํา เพราะเกรงวา เม่อื นา้ํ ขึ้นศพจะลอยไปไกล หรือจมหาง ออกออกไปจากทาน้ําจะลาํ บาก รบี ไปแจงความใหท างบา นเมอื งรบี มาชนั สูตรศพตามระเบยี บ นางทองใบน้ันคร้นั สามที ร่ี กั ไดส ้ินบุญไปแลว ทั้งตอ งสญู เสยี พ่ีชายของสามี ทงั้ ตวั กเ็ ปน หญงิ ทําอะไรไมถ ูกมีแต ความหวาดกลวั และเศรา โศกเสยี ใจอยางหนกั ย่งิ คิดก็ยง่ิ ใจหาย เพราะสามีตอ งมาตายลงสดๆ รอ นๆ ตวั กม็ แี ต ความวาเหวยงั ไมเ คยประสบกรรมหนกั เชน น้มี ากอนในชวี ิต จงึ ไมส ามารถจะอยใู นดงปาตามลาํ พงั หลานๆ ตอ ไปได จึงตดั สินใจนําศพสามพี รอ มดว ยพชี่ ายจัดการเผาอยางตามมตี ามเกดิ ใหเ สรจ็ สน้ิ ไปโดยเรว็ ในเขตท่ี กลางลานบา น มเี จา หนาท่มี ารบั รูในการเผาคร้งั นี้ดว ย เมอื่ เสร็จแลว ก็จดั แจงเกบ็ กระดกู หอผาขาวไว แลวมิไดรออยชู ารีบเกบ็ ขาวของเทา ทม่ี ีอยู พอจะนําตดิ ตัวไปได กพ็ าลูกๆ ลงแพแลวกร็ บี ลอ งแพไปตามลําน้ําแควเพอื่ กลับภมู ิลําเนาเดมิ แตเคราะหก รรมมไิ ดสิ้นสุดลงเพยี ง เทา นน้ั ไดติดตามสนองครอบครวั ของหมอชลอตอไป การลอ งแพน้ัน เปนการเสีย่ งอนั ตรายมาก หากไมช าํ นาญรอ งนาํ้ แลว อาจชนหนิ เกาะแกง ใตนา้ํ ทําใหแ พแตกได แพทน่ี างทองใบภรรยาของหมอชลอลอ งมากเ็ ชน กนั คนถอ แพคงไมชาํ นาญจงึ เกดิ ไปกระทบโขดหนิ ใตนํา้ จนแพ แตก พวกเด็กๆ ตอ งลอยคออยใู นนาํ้ แตเ คราะหดีทไ่ี ดม ีชาวบานชว ยกันไวท ัน จงึ ไมมีใครเปนอนั ตรายถึงแก ชีวติ เพราะพาเขา ฝง ได เคราะหก รรมมไิ ดห ยดุ ย้งั ไดติดตามซาํ้ เตมิ บุตรภรรยาหมอชลอ กวาจะกลบั มาถงึ ภูมิลําเนาเดมิ ท่ีบา นบางสําโรง อําเภอพรหมบุรี จังหวดั สิงหบรุ ี กไ็ ดรบั ความลําบากยากแคนแสนสาหสั เลือดตาแทบกระเด็นเปนเรอื่ งเศรา สลดใจเทา ท่เี คยไดยินมา เม่ือมาถงึ บานบางสาํ โรงแลว พวกญาติพ่ีนอ งก็พากนั มาเยย่ี มแสดงความเสยี ใจในการตายของหมอชลอ และ ความทุกขย ากลาํ บากของนางทองใบและลกู ๆ ในการเดินทางตองผจญชวี ติ แมๆ ลูกๆ พวกพีน่ อ งไดพ รอ มใจ กนั กาํ หนดวนั จดั การทาํ บญุ กระดกู เพอื่ อทุ ิศสวนกศุ ลใหหมอชลอกบั พชี่ าย เจา ภาพไดม านมิ นตใหอาตมาไปรว ม ในงานน้ี แตบ ังเอญิ รบั นิมนตทอี่ ื่นไวกอ นจงึ ไมไดไปในวนั งาน แตอาตมาก็ไดไ ปเทศนกอนงานสองวัน เพ่ือให ญาตโิ ยมทงั้ หลายไดท ราบถึงกรรมในอดตี ชาตนิ ้ันมจี รงิ สามารถจะกลับมาสนองในชาตนิ ้ีได ไมมปี ญหา ขอ ความใดๆ สงสัยอกี หลงั จากวนั ทอ่ี าตมาไปเทศนก อนวนั งานนน้ั ไดม ญี าตพิ ี่นอ งเพื่อนฝงู ผทู ่ีคนุ เคยไดพากันไปเย่ียม และซักถามถึง สาเหตุการตายของหมอชลอ ทาํ ใหน างทองใบระลกึ ถงึ สามคี ชู ีวติ ตอ งมาตายอยา งนา อเนจอนาถใจ กเ็ รม่ิ เสียใจ รอ งไหส ะอกึ สะอ้ืนปม วาชวี ิตจะจากรา งตามสามีไป 51

ผูที่ไดย ินไดฟงเหตุการณท่เี กิดข้นึ กบั หมอชลอจนทสี่ ุดกต็ องตายอยางนาสงสาร ที่ประสบโชครา ยเชน น้ีตา งก็ พลอยเศรา โศกสลดใจไปดวย และตา งกเ็ หน็ ใจนางทองใบทีร่ ักสามอี ยางสดุ ซึง้ เลาไปรอ งไหไ ปทามกลางหมู ญาตพิ นี่ อ งมติ รสหายผูคนุ เคย ซ่ึงบางคนกไ็ มส ามารถจะกล้นั นํา้ ตาไดก ็พลอยรอ งไหไ ปดว ย ความเศราเสียใจ หนกั จนทําใหน างทองใบสลบแนนง่ิ ไป หมูญาตติ อ งชวยกันแกไ ขใหรตู ัวขน้ึ มาแลว นางทองใบกม็ ไิ ดส รา งความเศราโศก ย่ิงนกึ ยง่ิ เสียใจรอ งไหร ําพันถงึ ความดีของหมอชลอผสู ามีมไิ ดห ยุด มไิ ดระงบั ความทกุ ขไวเ พราะขาดสตไิ ดปลอ ยตามอารมณ และในทส่ี ดุ ก็ เปน ลมสน้ิ สติไปอกี เพราะเสียใจมากเกนิ ไป แนน่ิงไปในทา มกลางลอ มรอบดวยญาติพ่ีนอ งเพอื่ นฝงู ตางพากนั ตกตะลงึ ชวยกันแกไขอกี ครง้ั หนง่ึ แตไ มม ใี ครสามารถทจ่ี ะชว ยอะไรได เพราะนางทองใบไดส ิ้นใจลงเพราะหวั ใจ วายเมอ่ื วันท่ี ๘ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๐๔ ตองทิง้ ใหห ลานผจญชวี ิตอยใู นโลกตอ ไป หลงั จากนั้นไมนานกไ็ ดข าววา ทางเจา หนาท่ีตํารวจมิไดน ่ิงนอนใจ ทานผูกํากับ พันตาํ รวจเอกยงยุทธ เกษร มาลา ไดน าํ กําลงั ตาํ รวจหลายหนว ย ตดิ ตามเพือ่ จบั กมุ พวกโจรผูรา ยทท่ี ําการอุกอาจ เที่ยวปลนทําลายชวี ิต และทรพั ยสินของประชาชนชาวบา น ผลกรรมตามสนอง ตาํ รวจไดลอมไว เสือไมย อมมอบตวั และไดย งิ ตอสู เจาหนา ท่ี ท่ีสุด เสือสวัสด์ิ อุดม และเสือป ปย ะพันธ ซึ่งเปนหวั หนา โจรและรองหวั หนา โจรเปนผเู ขา ปลนและฆาพีช่ าย หมอชลอ และตอมากย็ งิ หมอชลออยางใจเยน็ กถ็ ูกกระสุนปน ของตํารวจตายตามกรรมท่ไี ดกอ ไว สว นสมุนโจร กย็ อมเขามอบตวั และถกู จบั รวม ๓๘ คน เม่อื เจาหนา ทไ่ี ตส วนแลวกฟ็ องลงโทษทางโรงศาลตอไป น่อี าตมากค็ ิดวา เปน ตัวอยางทม่ี ีผสู รา งบาปอยา งอนนั ตกรรมไวใ นอดตี ชาตแิ ลว ซง่ึ ไดต ามมาสนองในชาตนิ ้ี ขอใหญาติโยมทัง้ หลายพจิ ารณาดูวา ทกุ คนเกดิ มาใชหน้กี รรมไมว าจะเปนกรรมดหี รอื กรรมช่วั ยอ มตามสนอง เราอยเู สมอ ไมม ีใครหนพี น กรรมไปได ขอใหญาติโยมทงั้ หลายใชสติปญญาพจิ ารณาดเู ปนตัวอยางในเรอ่ื งนี้ เมื่อทา นพระครเู ลาเร่ืองนจี้ บลงแลว พวกเรากส็ นทนากบั ทา นอยพู กั หนึ่ง เห็นเวลาจะเทย่ี งคนื แลว เดอื น กําลังแจมฟา เรามองตากนั แลว พยักหนา ตางกก็ มลงกราบนมัสการลาทา นอาจารยพระครูภาวนาวสิ ทุ ธ์ิ เพอ่ื ทา นจะไดพักผอ นจําวดั เพราะรสู กึ วา ทานจะมแี ขกมาสนทนากบั ทา นตลอดเวลา เมือ่ เราขึน้ รถออกจากวดั อมั พวัน แลว มงุ กลบั จงั หวดั ลพบรุ ี ขากลับนี้แสงจนั ทรส วา งกระจายออกไปท่ัว เพราะ เปน เวลาเพยี งแรมหนึ่งคาํ่ แตพวกเรากน็ ั่งเงียบมไิ ดปริปากพดู อะไรเพราะทุกคนก็ใชหัวคดิ จะพดู ออกมาแตละ คาํ กม็ ักจะพูดถงึ เรื่องกรรมในอดตี ชาติ นอกจากเสยี งเครื่องยนตของรถ ซ่งึ กําลงั ผา นทงุ นาปา ดงริมเขาลําเนา ไพร ซง่ึ มีดวงจันทรส อ งกระจางอยกู ลางเวหาเพราะเวลากําลงั จะยา งเขาวนั ใหม ท่สี ดุ เราก็กลบั ถงึ ท่ีพกั ในคา ย ทหาร สงิ่ ทเ่ี ราไดความรใู นคืนน้นั ก็คือ “เร่ืองอดตี ชาติ” ไมม ีขอสงสัยอะไรเหลอื ไวเปนปญ หาอกี แลว หากจะมี เฉพาะบคุ คลทม่ี รี ะดบั จติ แตกตา งกนั เทา น้นั ผูเขยี นเรียบเรยี งเรื่องนข้ี ้ึนจากทา นผบู ันทกึ ซง่ึ เปน นายทหารผหู นึง่ ไดก รณุ าสงมาให หากทานผูอา นสงสัยเรือ่ ง อดีตชาติทีไ่ ดบรรยายมาน้ี ยังมสี ่ิงใดไมแจม แจง กไ็ ดก รณุ าถามไปทางทา นพระครูภาวนาวิสทุ ธ์ิ ทวี่ ัดอมั พวัน อําเภอพรหมบรุ ี จังหวดั สงิ หบ ุรี ทานคงจะไดข อ ความแจม แจง กวา น้ี ทา นอาจใหค วามรลู กึ ซึ้งกวา ทไ่ี ดบรรยาย 52

มา และขอกราบนมสั การขอบคณุ ทา นพระครภู าวนาวิสุทธิท์ ี่ไดกรุณาใหลงชอ่ื จริงไดท กุ ทาน และตาํ บลทีอ่ ยู อยา งแจมแจง เพ่อื คล่ีคลายทบี่ างทา นจะนึกสงสยั วาเรือ่ งจรงิ หรือเร่ืองแตง และคงหมดหนาที่ผเู ขยี นจะตอ ง คอยตอบคาํ ถาม และนบั วาเร่ืองนีค้ งจะเกดิ ประโยชนข น้ึ บางไมมากก็นอ ย ขอใหความดขี องเร่อื งทง้ั หมด อทุ ศิ ใหแกบ คุ คลทเ่ี กยี่ วของในเร่ืองที่ไดล วงลับไปแลวทุกทาน และผเู รียบเรียงจะ ลืมเสยี มไิ ดกค็ อื ขอขอบคณุ พันเอกวสันต พานิช และ พนั ตรีเทย่ี ง คนานุวตั ร ผูไดใหความกรุณาบนั ทกึ เรือ่ ง จากทานพระครูภาวนาวสิ ทุ ธิ์ ที่เกดิ แลวสง มา เพื่อจะไดเ กิดประโยชนส วนรวมตอไป. ....................................... 53

ชวี ติ ของลงุ หวาน จากหนงั สอื กฎแหงกรรม ทําดไี ดด ี ทาํ ชว่ั ไดชัว่ เลม ๕ ............................................... ผมไดบันทกึ เร่อื งของชายสงู อายุผหู น่ึง อดีตทานเปน ขาราชการชน้ั โท ผมเรียกทา นผนู ีว้ าลงุ หวาน ปจจุบันนสี้ ังขารของลงุ หวานไมส มประกอบ ทพุ ลภาพ จะไปไหนมาไหนกต็ อ งใชไมเทา พยงุ รางเดนิ กะโผลก กะเผลก มอื ขวาใชก ารไมได ไมม ีแรง ผมไดม โี อกาสสนทนากบั ลงุ หวาน ถามถงึ สาเหตทุ ที่ า นไดเ กดิ ทพุ ลภาพ เพราะผมเหน็ แลว รสู กึ สงสารทท่ี า นตอง รบั การทรมานทงั้ รา งกายและจติ ใจ ผมอยากจะบันทกึ ชวี ิตเหตุการณทเี่ กดิ ข้นึ เพ่อื เปน ประโยชนแ กอ นุชนใน ปจจบุ นั และอนาคตสว นรวมตอ ไป ลงุ หวานทานก็ยนิ ดที จี่ ะเลา เร่อื งใหผ มฟง ถงึ สาเหตทุ ีร่ างกายไมสมประกอบ ในปจจบุ ันนวี้ า ... “กอนหนาลุงไดร ับราชการอยทู ีจ่ งั หวัดลาํ ปาง ตอ มาเมอ่ื พ.ศ.๒๕๐๗ ทางราชการมคี าํ สง่ั ยา ยลงใหไปรบั ราชการทจี่ ังหวัดปทมุ ธานี ตามปกตริ างกายของลงุ นนั้ สมบรู ณแ ข็งแรงไมคอยเจบ็ ไขไ ดปวย เมอ่ื ไดมาอยจู งั หวัด ปทุมธานไี ดไ มนานนกั คนื หนึ่งลุงไดน่งั ดโู ทรทศั น พรอ มทงั้ บตุ รภรรยา เวลานนั้ ประมาณ ๒๑.๐๐ น.เศษ นัง่ ดู อยดู ๆี ลงุ กเ็ กิดมอี าการปวดเมื่อยตามเนือ้ ตามตวั ตลอด ทั้งแขนและขา จงึ จดั แจงรีบลกุ ขนึ้ เขานอนกอ นภรรยา รูสกึ วาความปวดเมอื่ ยไดทรมานลงุ มาก เมอ่ื ประมาณตี ๓ ลงุ ตองลกุ ขึน้ เพราะปวดปส สาวะ จงึ เขา ไปหอ งน้ํา หอ งสว ม เมอ่ื ปส สาวะเสรจ็ แลวจะใชมอื ขวายกขนั น้าํ แตปรากฏวามือขวาชาจนไมมกี าํ ลังจะใชไดต อ ไป ตองใช มอื ซายแทน เมอื่ จะกา วขาออกจากหอ งนาํ้ กร็ สู ึกขาขวาหมดกาํ ลังลงอกี จงึ ตองใชมือซายเกาะไตขางขวาคอยๆ ลากขาขวาซึ่งหมดกาํ ลงั ไมม แี รง คอยๆ คบื เขาไปในหองนอนไดกต็ องหยุดหลายพกั หลายครง้ั ทง้ั ลงุ ก็ไมคอย อยากจะรบกวนลกู เมียในยามดกึ ซง่ึ เปนเวลาทพ่ี ักผอ นหลับนอน ลงุ ตองใชกาํ ลงั รา งกายเพยี งซีกซายอยางทลุ ักทุเล กวาจะถงึ ทนี่ อนไดก็หมดแรง เม่ือถงึ ทีน่ อนแลว รสู ึกปวด เมอ่ื ยทงั้ ตวั มากขึน้ ทง้ั อาเจียนออกมาหลายหน อาการเร่ิมทรุดอยางรวดเรว็ ปากกเ็ บย้ี วพูดจาไมช ดั นํา้ ลาย ไหลออกมาตลอดเวลา ภรรยาไดยนิ เสียงลุงอาเจยี นก็ตื่นจากท่ีนอนลกุ ขึน้ มาดู เหน็ อาการของลงุ ผิดปกตกิ ็ตกใจ ยามดึกคนื น้นั ลูกเมยี ผูค นในบา นตกใจตืน่ กนั หมดโกลาหลวนุ วายกนั ท้งั บา น รุงข้นึ แตเ ชากร็ บี ไปเชญิ นายแพทยป ระจาํ จงั หวัดมาตรวจดว น นายแพทยล งความเห็นวาใหร ีบสงโรงพยาบาล ประสาท พญาไท ในพระนคร ฉะนน้ั ลุงจงึ ถูกสงมารกั ษาท่โี รงพยาบาลประสาท พญาไททันที การเดนิ ทาง ตลอดเวลาลงุ ไดอาเจยี นหลายครง้ั แมจ ะถึงโรงพยาบาลนายแพทยรบี พาเขา หอ งตรวจ ลงุ กย็ งั อาเจียนไมห ยดุ เวลานัน้ ลงุ พูดอะไรไมไดเ พราะปากเบีย้ วบูด เมือ่ นายแพทยไ ดต รวจดอู ยา งละเอยี ดถถี่ ว นแลว ลงความเห็นวา ลงุ ไดเปนอัมพาต จงึ ตอ งใหพกั รักษาตวั อยูท โี่ รงพยาบาล ภรรยาของลงุ เปนเจา ของคนไขก ย็ อมใหอยู โรงพยาบาล การรักษาอยูในโรงพยาบาลนนั้ หมอไดฉดี ยาวนั หนง่ึ ประมาณ ๔-๕ เข็ม ลงุ ตองนอนรกั ษาตัวอยู โรงพยาบาล ๒ เดอื นเศษ เน้ือหนงั แทบจะหาท่วี างไมได 54

การรกั ษานอกจากฉีดยากนิ ยาแลว ยังมวี ิธตี รวจคล่ืนทางสมอง มสี ายไฟซ่งึ ปลายกดลงบนหวั แลว อกี ทางหนึ่งก็ เขาเคร่อื งวดั นอกจากตรวจวัดคล่นื ทางสมองแลว ยงั มีวิธีเจาะคอเปา ลมเขา ไปทางสมอง ในเวลากาํ ลงั เปาลม เขา ทางสองนั้นรสู กึ สบายและเบาหวั แตห มอตองคอยควบคมุ จับชพี จรดูการเตน ของหวั ใจตลอดเวลา มฉิ ะนั้น กลวั จะตกใจ ทําใหห ัวใจหยุดเตน คอยเรยี กชอ่ื ตลอดเวลา เมื่อไดนอนรกั ษาตวั อยโู รงพยาบาลไดส ามอาทิตย กน็ ึกถึงตวั เองเสมอวา ไดส รางกรรมทาํ ชั่วอะไรไว จงึ ตองมา ชดใชหนีก้ รรมถงึ ทรมานขนาดน้ี คนอนื่ ลงุ ก็ไมเ คยเหน็ ทกุ ขท รมานเหมือนลงุ เลย กรรมชั่วอนั ใดนะที่ตามสนอง ลงุ เชน น้ี ทาํ ใหล งุ นกึ คดิ ยอ นหลงั เมือ่ ลงุ ไดร บั ราชการอยูในจังหวัดลําปาง ลงุ ไมเ คยลมื เลย ลุงอยากจะเรมิ่ ตนเลาสาเหตุใหฟ ง บางทเี ร่ืองนจ้ี ะเปน ประโยชนบ างไมม ากก็นอ ย เพราะเวลาน้ลี งุ พิจารณาดรู ู วา มนษุ ยเ ราเกดิ มายอมจะมที ง้ั ความดแี ละความชัว่ อยเู บือ้ งหลงั ทีผ่ า นมาแลว ผิดแตว า ความดมี ากหรอื ช่ัวมาก เทา นน้ั หนีไมพ นกฎแหง กรรม เมื่อรูวาเรื่องของลุงนจี้ ะบันทกึ สง ไปให ท.เลยี งพิบลู ย เพอื่ เขาในชดุ กฎแหง กรรม ลุงกป็ ติยินดเี ลาความจรงิ ท้ังหมดใหฟ ง เพอื่ จะไดระบายความรสู กึ ของลุงออกมา จะไดน าํ เอาไปเรยี บเรยี งข้ึนเพ่อื ใหอ นชุ นรนุ หลงั จะไดม ี ตัวอยา ง เพราะลงุ เชื่อวา มนุษยเรานนั้ หากทาํ อะไรดว ยจติ ใจอาฆาตมาดรา ย พยาบาท ยอ มจะกอกรรมทางจติ เกดิ ผลขึน้ มาผลนัน้ กจ็ ะติดตามสนอง เพราะจติ โกรธแคน พยาบาทจติ มงุ ทําลายโดยเจตนา หากวาเราทาํ สงิ่ ใดลงไปโดยไมต้งั ใจ ไมมคี วามเจตนาพยาบาทโกรธแคนอาฆาต ลงุ เชอื่ แนจ ะไมเกดิ ผลกรรม ตามสนอง แมจ ะมกี รรมบาปกจ็ ะนอ ย นกี่ เ็ หน็ วา เปน ตนเหตุหน่ึง ที่ลงุ แนใ จวาไดรับกรรมตามสนองในปจ จบุ ัน นี้เกิดขนึ้ เพราะจติ พยาบาทโกรธแคน เปน ตน เหตุ ลงุ อยากใหค นรุน หลงั พจิ ารณาดูจะไดร ะงับความโกรธ ความ อาฆาต ความพยาบาท เพราะเรามีพลงั จิตเจตนาสรางกรรมข้ึนแลว ก็หนกี รรมทเี่ ราทํามาแลว ไมพ น ลุงเหน็ วา จะเปน กุศลจงึ ยินดจี ะเลาเรอ่ื งชีวิตของลงุ ใหฟง ลุงมภี ูมลิ ําเนาบานเกดิ ของลงุ เปนคนภาคกลาง เม่ือวัยหนมุ ก็เปน นักแสวงโชค เมอื่ พ.ศ. ๒๔๗๑ ลงุ ไดเ ดนิ ทาง ไปภาคเหนือ ไดเ ขาทาํ งานรบั ราชการในหนวยงานของรฐั บาลหลายแหง ตอมาก็ไดเขา รบั ราชการสงั กดั อยใู น กระทรวงการคลงั ลงุ เปนคนขยันในการงานตลอดทัง้ หนาทก่ี ารงานของลงุ ก็เรยี บรอยเปน ทถ่ี ูกใจ เปนทช่ี ่นื ชอบ ของผูบ งั คบั บญั ชา ตลอดจนผูร ว มงานทัว่ ไป เปนท่รี กั ใครนบั ถือของเพ่ือนฝงู เพราะลงุ ไมเ ปนคนเหน็ แกตัว ไม เอารดั เอาเปรยี บใคร เม่ือไดรบั ราชการสงั กัดกระทรวงการคลงั ทใี่ นจังหวัดลําปางได ๒ ป ลงุ กไ็ ดเ ลอ่ื นหนา ที่สงู ข้ึนตามลําดบั ในความ ดีความชอบ เปนโชคดีของลงุ หลังจากตาํ แหนง สงู ขึน้ ไมนาน ลุงก็ไดทาํ การสมรสกบั สตรสี าวสวยในเวลานั้นผู หนง่ึ ซงึ่ อยใู นจงั หวดั ลําปาง นับวา ลงุ มโี ชค ๒ ชัน้ เพราะไดเ ลื่อนตําแหนง และไดภ รรยาสาวสวย เมอื่ มคี รอบครวั แลว กเ็ ปน ธรรมดาทจ่ี ะตอ งหารายไดเพม่ิ เพ่ืออนาคตทจี่ ะตอ งเกิดบุตรตามมาภายหลงั เม่ือเพ่มิ สมาชกิ ในครอบครัว การใชจายกจ็ ะเพิ่มข้ึนเปนเงาตามตัวเปนธรรมดา เพ่อื ไมป ระมาทลุงจึงเตรียมรบั เหตุการณอนาคต ฉะนั้น ลุงจงึ คิดหารายไดเ พม่ิ โดยการลงทนุ ซื้อไกพันธด ีมาเลยี้ ง การเลีย้ งไกเ พอื่ คอยๆ จะได 55

ขยายกิจการออกไปใหมรี ายไดม ากยงิ่ ขน้ึ นอกจากจะเลยี้ งไกข ายไขแลว ก็ยังฟก ลูกไกขาย ตอ มากน็ บั วาเปน รายไดทง่ี ดงามพอดู ลุงกเ็ พลิดเพลนิ อยกู ับลูกไกทฟ่ี ก ขน้ึ ใหมๆ มากมาย พอเย็นกลับมาจากงานแลว ลงุ กไ็ ปขลุกอยใู นเลาไก วนั หยุดราชการลงุ กข็ ลกุ อยกู บั ไกตลอดเวลา ลงุ มองดูลกู ไก เล็กๆ ท่อี อกจากไขด วยความนยิ มชมช่นื บางครงั้ ภรรยากต็ อ งเอาอาหารเขาไปใหก นิ ในเลา ไกใตถ นุ เพราะลงุ เพลดิ เพลนิ สบายใจกบั ลกู ไกเ ล็กๆ นารกั นาเอน็ ดู ตลอดเวลาวา งไมไ ดไ ปไหนเลย มวั อยูกบั พวกไก จําไดเ วลา น้นั ภรรยาของลงุ ไดตัง้ ทอ งลกู คนแรกได ๒ เดือน ลงุ ก็มองเห็นอนาคตแจม ใสเพราะรายไดทางขายไกแ ละไข และลกู ไกทวีข้ึน วนั หนงึ่ ขณะทีร่ าชการหยดุ พกั เทย่ี ง ลงุ ไดกลบั มาถึงบานกจ็ ะตรงเขา ไปดพู วกไกในเลา ยังไมท นั เขา ไปก็เห็นแมว วง่ิ สวนทางออกมา เมื่อเขาไปกเ็ ห็นลูกไกห ายไปหลายตัว กน็ กึ ไดวาจะตองเปน แมวขโมยทมี่ ันยอ งขโมยลกู ไกไ ป กิน เมอ่ื คิดไดเ ชนน้ันก็นึกโกรธขึ้นมาทันที ความโกรธ ความแคนที่แมวตวั นน้ั มนั บงั อาจมาขโมยลกู ไกไป จงึ อาฆาตอยากจะฆามันใหตาย เม่ือความโกรธเชน น้ันก็ขึน้ ไปหยบิ ดาบบนบานลบั ใหค ม ตง้ั ใจจะฟนมันใหขาด สองทอน สมกับความโกรธความแคน ทม่ี ันขโมยลูกไก เมื่อกลับไปทํางานตอนบายความแคน ของลงุ คกุ รุนอยใู นใจ เรียกภรรยามาคอยเฝา อยาใหแ มวตวั น้นั เขา ไปกนิ ลกู ไกอ กี อยาทําอะไรมัน ขอเวลาใหล งุ กลบั จากงานมากอนแลวจะคิดบัญชีกบั มนั ใหถงึ ตายจงึ จะสมกบั ความแคน วันน้นั ตลอดเวลาบายไมเ ปนอนั ทาํ งาน คอยแตค ดิ จะหาทางจะกาํ จัดเจาแมวตัวนใ้ี หได เมอ่ื เยน็ กลบั มาถงึ บา นแลว พจิ ารณาทางหนีทไี ลวามนั เขามาทางใดและออกทางใด ลงุ ควรจะดกั อยูทีไ่ หนจึงจะ ฟน มนั ไดเ ต็มที่ เมอ่ื คิดหาทางหนที ไี ลเสร็จ ลงุ กซ็ มุ คอยทีอยคู ิดวา มนั ตอ งมาแน ลงุ กําดาบอยูในมอื แนน กดั ฟน แลวนกึ ในใจวา คราวนีแ้ ละอายแมวขโมยคงจะอยมู อื แน ลงุ คอยซมุ อยูไมนานัก เจา แมวขโมยก็ยอ งๆ มองซา ย มองขวา ลุงจะฟนมันก็คงไมถนัด เพราะมันอาจว่ิงหนีไป จงึ ตองปลอยใหมันเขา ไปในเลาไก แลวกแ็ อบมาทาง ชอ งทม่ี ันเขา เตรียมเง้อื ดาบไวคอยตง้ั ทา คอยฟน เม่ือเวลามนั ออกมา เพราะไมมที างอื่น มนั คงไมร อด สกั ครหู นงึ่ ก็ไดยินเสยี งลกู ไกร อ งกนั แซ ลุงยงิ่ เพม่ิ ความโกรธมากขน้ึ แตอ ดใจรอเวลาคอยจองอยา งไมกะพรบิ ตา แลว ก็มองเห็นแมวขโมย อายศัตรูตัวรา ยยอ งออกมา ในปากคาบลูกไกยงั ไมต ายสนทิ ตัง้ ทา จะว่ิงออกมาเหมอื น จะรวู ามีภยั อันตราย ลงุ เง้อื ดาบไวคอยทีอยแู ลว ความโกรธความแคน ตงั้ ใจเกนิ ไปวา จะฟน ใหส ุดแรงเกดิ ใหม ัน ขาดกลางสองทอ น เหน็ จะเปนการตงั้ ใจเกนิ ไป พอไดระยะดาบลงุ กฟ็ น ไปทนั ที แตแ มวขโมยตวั น้ีมนั อดทนวอ งไว เน้อื หนังมนั เหนยี วกวา แมวธรรมดา ลงุ ฟนไปเต็มแรงมันกระโดด ลงุ กเ็ พียงฟน พลาดไปถกู ตีนขวาของมันทงั้ สองขา งแตไ ม ขาด แตค งบาดเจบ็ มาก มนั ทนเกนิ แมวธรรมดา ท่สี ามารถกระโดดวิ่งหนีออกไปไดอยางวอ งไว แตเลือดสาด แดงไปตลอดทาง แตลุงยงั ไมห ายแคน โมโหตวั เองทฟี่ น ไมถ กู ตามตัว บงั เอญิ เวลามันมืดคาํ่ ไมสามารถจะ ตดิ ตามมนั ไปได ตง้ั แตวนั นัน้ เปนตนมากไ็ มเ ห็นแมวตัวนนั้ อีก ลุงคดิ วา มันคงตายเพราะบาดแผลฉกรรจส าหสั จากคมดาบท่ีลงุ ฟน ฉะนน้ั เรอ่ื งนเ้ี ห็นจะเปนเพราะอํานาจจิตทผี่ กู ใจเจ็บแคนเจาแมวตวั นั้น ดว ยความพยาบาทอาฆาต แม เหตุการณนีจ้ ะลว งเลยมาแลว ประมาณสามสบิ กวาป บาปกรรมอนั น้ีไดตดิ ตามมาสนอง ลุงฟน ถูกแถบดานขวา 56

ของแมว แตล ุงก็เกดิ พกิ ารทางดานขวารางกายทงั้ แถบเชนเดียว กันกับทีล่ ุงไดท ํากบั แมวตัวน้ัน ดวยแรงอาํ นาจ จิตอาฆาตพยาบาท บาปกรรมจงึ ไดต ิดตามมาสนองลงุ ชวี ิตมนุษยเ ร่อื งกรรมดกี รรมชั่วเปนสง่ิ ลล้ี บั ลงุ แนใจวา ผูส รา งกรรมดีกรรมชั่วแลว ยอมจะหนไี มพ น กรรมท่ตี นสรางขึน้ นนั้ ตามมาสนอง ฉะนัน้ ลงุ จงึ อยากใหเ ร่ืองของลุงนเ้ี ปน ตวั อยา งอนชุ นรนุ ตอ ไป นําไปพิจารณาดู จะเห็นไดว าแรงอาํ นาจโกรธ แคน พยาบาทดวยพลงั จิต ทาํ ใหก อ เกิดกรรมตามสนอง เปน การจองเวรจองกรรมไมม สี ิ้นสดุ การกระทาํ เกดิ จากพลังอาํ นาจจิตน้นั มผี ลรายแรงจะฝงอยใู นความรสู กึ วันหนึง่ วันใดกจ็ ะแสดงผลออกมาตามสนอง ลงุ พอใจทเี่ ร่อื งของลงุ วนั หนงึ่ จะเปนประโยชนใ นสวนรวมบาง เพอื่ เตอื นใจผทู มี่ คี วามรสู ึกอยางลงุ จะไดม ี โอกาสดบั ความโกรธ ความแคน ความพยาบาท การฆา ฟน อยางเหย้ี มโหด ดุรา ยกจ็ ะบรรเทาลงบาง ฉะน้นั ลุง จงึ ยนิ ดีใหเ รอื่ งของลงุ แมจ ะเปน เรอื่ งเลก็ แตกเ็ กิดจากอาํ นาจจติ พยาบาท ลงุ ตองมาชดใชห น้ีกรรม ดังทลี่ ุงได บรรยายมาแลว เปนตวั อยา งตอ ไป ...” ขา พเจา ผเู ขียนและเรียบเรียงตามทผ่ี ูบันทกึ สง มาใหไดพจิ ารณาดูแลว จึงอยากจะอนุเคราะหเรอ่ื งของลงุ หวาน เขา ในชุดกฎแหงกรรม ตามทท่ี า นเจาของเรือ่ งมคี วามประสงค และในปจจุบนั นที้ า นกย็ งั มีชวี ิต หากทา นผูใด สนใจกส็ ามารถจะติดตอ กบั ทา นได ท่ีโรงงานสรุ าในจังหวดั นครราชสีมา ทา นทีไ่ ดอา นเรอ่ื งน้ีแลวคงไมอยากใหก รรมตามสนอง กต็ องใชหลักสจั ธรรมใชส ติปญ ญาไมป ระมาท เม่อื จะทํา สงิ่ ใดกค็ ดิ กอนจงึ ทาํ อยา ทาํ กอ นคดิ ตามอารมณ โทสะรุนแรงหุนหันพลนั แลน ยอ มจะเปนโทษมากกวาเปน คณุ เมอื่ จิตมคี วามอาฆาตมาดราย ยอ มจะกอกรรมตามสนองหนไี มพ น ทางพุทธศาสนา ทา นสอนใหก ําจัดความโลภ ความโกรธ ความหลง ฉะนนั้ หากจะฝกจิตพยายามทําลายความ โกรธใหส ูญส้นิ ไปจากความรสู กึ แมจะยงั ไมห มดส้ินลงในทนั ที ก็ขอใหม อี ารมณเ ยอื กเยน็ ลง ทาํ ใหโกรธยาก พอจะมสี ติไมป ระมาณรสู กึ ถงึ ผลกรรมจะตามสนองภายหลัง กรรมชั่วตามสนองไมเ กิดข้ึน จติ กส็ งบเพราะเปนผู มอี ารมณโ กรธยาก หากเร่ืองนจี้ ะเกดิ ประโยชนแกอ นชุ นและผูอา นตอ ไป และเปนบญุ กศุ ลขนึ้ ทางจิตใจ ทีส่ ามารถจะระงบั จติ ใจ ของผูทก่ี าํ ลงั จะโกรธแคน คดิ พยาบาทอาฆาตไดแลว ขา พเจา ผเู รียบเรยี งจากบนั ทกึ เรื่องน้ี ขอสงบจิตอธษิ ฐาน ขอใหกุศลผลบญุ ของเรือ่ งนจ้ี งบันดาลใหลงุ หวานหายจาก การรบั ทกุ ขท รมาน จงเกิดความสงบทางใจดว ยผล บญุ บารมขี องเรอ่ื งนเี้ ถดิ . ......................................... 57

คนด-ี คนชวั่ จากหนงั สอื กฎแหงกรรม ทาํ ดีไดด ี ทําช่วั ไดชวั่ เลม ๔ ........................................................ เย็นวันหนึง่ ขา พเจา ไดมโี อกาสไปในงานเล้ียงฉลองวันคลา ยวนั เกิด ครบหา รอบ ของทานผเู คยรักนบั ถือกันมาเกาแก มงี านในบรเิ วณเขตบานท่กี วา งขวางใหญโ ต สนามหญา ตดั เรยี บมองดคู ลายปลู าดดว ยพรมสี เขียวสดผืนใหญ รอบๆ สนามปลูกไมดอกออกดอกบานเต็มตนทวั่ ๆ ไป มีสตี า งๆ สวยสดงดงาม สว นไมใ บกจ็ ดั ไวเปนพวกเปน หมเู ปนกอเปนระเบียบ ระยะหา งกนั พองาม พวกสภุ าพสตรีเมอ่ื เขาในเขตบานไดเ ห็นไมดอกไมใ บ ก็ตองรองอุทานดว ยความตืน่ เตน วา “อยุ ! สวยงาม เหลือเกนิ แตสาํ หรบั ขา พเจาเหน็ แลวก็ทําใหเ พลดิ เพลินตาและสบายใจ อดนึกไมไดวา น่เี ปนการแสดงถึงความ ม่งั คงั่ ของเจาบา น ทส่ี ามารถจะเนรมิตใหเ ปนสวนสวรรคภ ายในเขตบานไดต ามใจชอบ เจา ของบานหรือ เจาภาพเวลานม้ี ีช่ือเสียงมีคนนบั หนา ถือตาผูหนง่ึ ในสงั คมเมอื งไทย แตเปนคนดเี สมอตน เสมอปลาย ไมเ คยลมื เพ่ือนฝงู เมือ่ ครง้ั วัยหนมุ ๆ เยน็ วนั นัน้ ขาพเจาไดพบเพอื่ นฝงู เกา แกห ลายทา น เราตางมีความยนิ ดี ชวนกันยกเกาอ้ีออกมานัง่ โคนตน ไม หา งไกลจากหมคู น เพอื่ หาโอกาสจะไดสนทนากนั อยา งเตม็ ที่ตามลาํ พังลว นแตพ วกเรา เพราะนานๆ จะมี โอกาสพบปะเพอื่ นเกา แกม ากคนพรอ มหนา กันสกั คร้ังหนงึ่ บางทา นไมไ ดพบกนั มาเปน เวลานานนบั สบิ ๆ ป บางทา นก็ไปเปนขุนนางอยูต า งจงั หวดั พอลาออกจากราชการแลว กถ็ ือโอกาสตง้ั รกรากครอบครัวอยูบานนอก ถือสนั โดษมักนอย นานๆ จะเขามาเมืองหลวงสกั คร้งั หนึ่ง ฉะนั้น เราจงึ มคี วามดใี จตางร้อื ฟน ชวี ิตเกา ๆ ขึน้ มาคุยกนั ใหมเ รยี กรองความสนทิ สนมเหมอื นคร้งั หนุมๆ ใครมี อะไรเรือ่ งเกา ๆ นึกไดก น็ ํามาเลาสกู ันฟง บางครง้ั ก็งดั เอาเรอื่ งเกา แกข าํ ขนั พอทจี่ ะทาํ ใหเ พื่อนๆ หัวเราะจนทอ ง คัดทองแขง็ ไอจามสําลักได เราก็ชว ยกันขุดข้ึนมาเลา ใหก นั ฟง มนั ทาํ ใหบ รรยากาศสดช่นื และกระชับ ความสัมพนั ธใหแ นบแนน เปน กนั เองยิง่ ขึ้น ในงานคนื นั้นเจาภาพไดจ ดั พณิ พาทยไ มน วมมาบรรเลงเพลงไทยเดิม มหี ญิงสาวใหญนักรอ งเสยี งไพเราะมารอ ง สงเสยี งจงึ ทมุ ๆ เยน็ ๆ นิ่มนวล ฟง แลว สบายใจ เหมาะสาํ หรบั พวกเราไมชอบเผด็ รอ นโลดโผน ผดิ กวา บางงานท่ี ขาพเจาเคยพบ เขาจัดดนตรสี มยั ใหมย งั ใชเ คร่ืองขยายเสียง มกี ลอง ฉาบ ดงั จนแสบแกวหู พูดคุยกนั ไมรเู รอ่ื ง แตก ย็ งั มีผอู ยากสนทนากับขา พเจา ทง้ั ๆ ทเี่ สียงดนตรกี ลบเสยี งพดู ขาพเจา ไดแ ตมองดปู ากคสู นทนาจะไดไ ม เกอ ตัวเรากไ็ มเ สียกริ ยิ าแสดงวา ตัง้ อกตงั้ ใจฟง แตค วามจรงิ ไมร ูว า เขาพดู เรอ่ื งอะไร ตอ เม่อื วงดนตรหี ยุดพักจึง บอกความจริงใหรวู า หูไมคอ ยดี เทาท่ีคุยใหฟ ง น้นั ไมร เู รอื่ งอะไรเลยเพราะไมได ยิน แลว เราก็หวั เราะกันอยาง ขบขัน ดนตรีสมัยใหมเ หมาะสมกบั หนมุ สาว สาํ หรับพวกนยิ มชอบเพลงชาติอน่ื เขามารอง นกึ วา ตัวเราเอง ถา ยังหนมุ ๆ ก็คงจะมคี วามรูสกึ เชนเดยี วกนั แตเมอ่ื มอี ายุแลว รสู กึ วา ไมม เี พลงและดนตรชี าตใิ ดดีกวาเพลงไทยเดมิ ซง่ึ มี 58

ความไพเราะน่มิ นวลออนหวาน เยน็ ซง้ึ เขา ถงึ ความรสู กึ ภายใน ดวยความละเอยี ดออ นในศลิ ปะการรอ งบรรยาย เนื้อเรื่องเหมอื นจะลอ งลอยไปตามเสยี งเพลงและเสียงดนตรบี รรเลง เหมาะสมกบั ชีวติ ไทยๆ คิดวา ผูม อี ายุคงจะ มคี วามคิดเหน็ เชน เดียวกบั ขาพเจา ที่ชอบเพลงนมิ่ นวลเยน็ ๆ ไมช อบเพลงทรี่ อนแรงแสบแกว หู เม่อื ถงึ เวลาหนงึ่ ทมุ ตรง เจาภาพไดเชญิ เล้ยี งอาหารแบบชวยตนเอง (บุฟเฟต) ดว ยการจัดตงั้ โตะ ยาวไวข า ง สนาม มมุ หนง่ึ เปนอาหารไทยๆ โตะ ยาวอีกโตะหนึง่ ตง้ั ไมหา งไกลกันนกั มอี าหารจีน และโตะ ยาวอีกโตะหนึง่ มี อาหารฝรง่ั ต้ังเรียง มชี อ งเดนิ ผานไดส ะดวกทกุ โตะ มีจานชามขนาดใหญใ สอ าหารเตม็ เรียงราย เพื่อจะใหผ มู าในงานเลอื กหารบั ประทานไดต ามความพอใจ สว นอกี มมุ หนง่ึ หางไกลพอสมควรอยโู ดดเดย่ี ว เปนโตะท่ีจัดอาหารอิสลาม และชาวไทยอิสลามคอยบริการตกั อาหาร ใหผ ูท่ตี อ งการ นอกนั้นอกี มุมหนง่ึ กม็ ีโตะผลไมแ ละของหวาน มบี ารเ ครอื่ งดื่มสรุ าไทยและตางประเทศ ทง้ั เบียร น้ําอัดลมตางๆ เปนทถ่ี ูกใจของนกั ดืม่ ท่วั ไป ขาพเจา เหน็ วาการเล้ียงแบบนีเ้ ปน ระเบยี บสะดวกดี เมือ่ ถงึ เวลาตา งกเ็ ขาไปตักอาหาร ใครตอ งการอาหารไทย จนี แขก ฝรงั่ เลือกไดตามโตะ มากนอ ยตามชอบใจ ใครจะมาชามาเรว็ อาหารเขามไี วค อยเพ่มิ เตมิ ตามโตะ เสมอ ผิดกับโตะจนี ซง่ึ จําเปน ตองไปนั่งรอคอยเกนิ เวลา บางงานกําหนดเวลาลงมอื รบั ประทาน ๑๘.๓๐ น. ไป น่งั คอยจน ๒๐.๐๐ น. กวาก็ยังรอตอ ไป บางทานไมม อี ะไรรองทอ งมาแตบาน เพราะเคยกนิ เวลา ๑๘.๐๐ น. ก็ หิวจนทนไมไหว คอ ยๆ เลยี่ งแอบกลบั ไปกอนทจี่ ะยกอาหารมาต้งั โตะกม็ ี นเ่ี พราะแขกพวกเราสวนมากมัวโอเอจ นเคยตวั ทําใหพวกชาวตางประเทศทเี่ ชญิ เขามาตรงเวลาตอ งนงั่ คอย คง จะนึกวางานเล้ียงของคนไทยคนจีน นด่ี ูไมมรี ะเบียบเลย โดยมารยาทแลว เขากไ็ มก ลาติไมบ น ตอ หนา แตลบั หลงั เขาอาจไปพูดไปเลาสกู ันฟง นกึ แลวก็นาละอายใจทส่ี ดุ สงั คมของเราคงจะเห็นวาเปน เรื่องธรรมดาไม สาํ คัญ จึงมิไดช ว ยกันปรับปรงุ แกไ ขใหดีข้ึน ปลอ ยใหเปนอยอู ยา งนต้ี ลอดมา เราควรจะมองเหน็ เปนเรอ่ื งสําคัญมาก ถา เราคิดพจิ ารณาดูใหด ีแลว ยอ มจะมองเห็นความเสียหายมากมาย เกีย่ วกับวฒั นธรรมเปนประการแรก ถูกหาวาไมซ ่ือตรงตอเวลา ท้งั พวกเรากช็ อบเชญิ ชาวตางประเทศใหเ ขามา เหน็ แบบอยา งทไ่ี มด ี เขาก็อาจจะตาํ หนิวาคนไทยชอบโอเ อไ มตรงเวลาแบบน้ี งานไหนกง็ านนัน้ เกดิ จนเปน นิสยั ทําใหเ สียหายสวนรวม ไมอ ยากนกึ วามันเสียหายมากเพยี งไร ขา พเจาเคยพบเคยเห็นบางงานท่ีเลีย้ งโตะจนี เหน็ แขกรบั เขญิ มาลา ชา เกนิ กําหนดเวลาอาหาร ๑๙.๐๐ นกึ วาจะ ลงมอื ทานก็ ๒๐.๐๐ น. กวา ก็นับวา เกินเวลามากแลว แตแ ขกบางคนบางพวกยงั มาเลยเวลา ๒๑.๐๐ น. เมอ่ื การเลีย้ งจวนจะสุดสิ้นลงแลว แขกพวกน้นั ก็มายืนชะเงอ มองหาโตะวา ง ทําใหเจาภาพลาํ บากใจ หากหาโตะ สาํ รองไดไ มมีปญ หาอะไร ถา จํากดั ไมมโี ตะ สํารองไวเ จา ภาพก็ไมสบายใจ แมแ ขกจะมาผดิ เวลามากไมน กึ ถึงอก ผจู ดั งาน ทําความยุงยากใหแกเ จาภาพไมมากกน็ อยทุกรายไป เร่อื งนห้ี ากไมแ กไขใหม รี ะเบียบก็จะเปนอยา งนี้ ตลอดไปไมส นิ้ สดุ อยา เหน็ เปนสงิ่ ไมส ําคัญ 59

ปจจุบันนี้เราติดตอกบั ชาวตา งประเทศมาก ฉะน้นั ในสง่ิ เล็กๆ นอยๆ น้ี ไมค วรจะใหตางชาตเิ ขา ใจผดิ วา เปน นสิ ัยของคนไทย หากสงั คมรว มใจชวยกนั แกไขก็คงไมยากนกั เพียงแตในบัตรเชญิ ตอนทา ยระบลุ งไปวา “อาหารตรงเวลา หากผใู ดขดั ของมาไมไ ดโปรดตอบ” ผูรบั เชญิ กค็ งตรงเวลา แลว เจาภาพทกุ รายกต็ องปฏิบตั ิใหต รงเวลา เปนระเบียบชวยกนั รกั ษาความเท่ียงตรง สังคมชว ยกนั ดดั นสิ ัยคนโอเ อใหเปนคนตรงเวลา เมื่อทกุ คนปฏบิ ตั กิ เ็ หมอื นกนั ทกุ งาน ไมชา กจ็ ะเปนระเบียบ เดยี วกนั พวกเจาภาพกจ็ ะประหยัดคา อาหารลงไปอีกมาก เมอ่ื รจู าํ นวนแขกแนนอน ขาพเจาฝากขอ คดิ นไี้ วใหอนชุ นนาํ ไปพิจารณาเพ่อื ปรบั ปรงุ สงั คม ท่จี ะทําใหเ จา ภาพและผทู ี่รบั เชญิ มคี วาม สบายใจข้ึนทกุ ฝา ย หากยคุ ปจ จบุ ันแกไ ขไมได หวังวา อนาคตคงจะเกดิ ผลบา ง คืนน้นั เราไดรับความสนกุ สนานในหมเู พื่อนเกา ซง่ึ บางทานกย็ ังเปน ขาราชการ และบางทา นกเ็ ปนนกั การคา และกฎหมายนกั ปกครอง อาหารแบบชวยตวั เอง ทําใหพวกเรารวมพวกนง่ั สนทนากันเปน หมูและไดเ ลอื ก อาหารท่ีถกู ปากถูกรสนิยม ผสมที่ไดคยุ กบั เพ่ือนเกา ๆ อยางออกรสสนกุ สนาน ทาํ ใหเ จรญิ อาหารมากกวา ธรรมดา และทําใหเพือ่ นๆ ไดม ีโอกาสปลอ ยอารมณคล่คี ลายความเครง เครยี ด เกิดความครื้นเครงร่นื เรงิ ทาํ ให ชวี ิตสดช่ืนแจมใสข้ึน เราตางก็มคี วามพอใจทมี่ ีโอกาสพบกัน ในโลกน้ไี มม สี ่ิงใดแนน อน ทกุ อยางยอ มจะเปลีย่ นแปลงไปไดอยา งนึกไมถ งึ และไมรตู ัว ปญหาชีวิตเกิดขึ้นไดไม วาเวลาใด จะรายแรงใหญโตหรือเล็กนอ ยแลวแตเ หตกุ ารณ และผแู กปญ หาจะปฏบิ ตั คิ นื นนั้ ทามกลางการ สนทนากนั อยา งสนกุ สนานรน่ื เริงสรวลเสเฮฮา ก็มีคนรับใชจ ากบนตกึ ใหญ เทีย่ วตามหาตัวเพอ่ื นผูห นงึ่ ในพวกเรา แทนทจ่ี ะรองเรียกทางขยายเสียงเชนงาน อืน่ ๆ เหน็ จะเปน เพราะเพ่อื นผูน ี้คนุ เคยกบั ครอบครวั เจา บานมาก คนในบานทุกคนรูจกั ดแี ละรวู า เรามา รวมกลมุ อยทู ี่ไหน เม่ือหาผตู อ งการพบคนรบั ใชผนู ้นั กบ็ อกวา “มผี ขู อพูดโทรศพั ทด ว ย” เพ่ือนผูถกู ตามตัวหันมาขอโทษพวกเพอื่ นๆ ไปพูดโทรศัพทแ ลวจะรบี กลับมาคยุ กันใหส นกุ ใหม แลว กเ็ ดินตาม คนรับใชหายข้ึนไปบนตกึ สกั พกั ใหญก ็เหน็ เดนิ กลบั มา มสี หี นา บึง้ แสดงอารมณอ อกซึ่งความขง้ึ เครยี ด ดวงตา แข็งกรา วกดั กรามนนู ดวยความโกรธ มองเห็นกร็ วู า กาํ ลังมเี รอื่ งกระทบกระเทอื นใจ ทาํ ใหเ กดิ โทสะจัด แตเมือ่ ไดเ ดนิ เขา มาในหมเู พื่อนฝูง ก็รสู กึ วา ไดพ ยายามระงบั ความรูส กึ ภายใน ใหเขา สูค วามเปนปกติ เมอ่ื ไดม า นงั่ ลงระหวางเพอื่ นฝงู แลว ก็ยงั ไมพ ดู อะไร เหน็ จะแคน จนพูดไมออก ทาํ ใหเ พอ่ื นๆ มองเห็นไดชัดถึงกริ ิยาท่ี ผิดปกติ แตแ ลว กม็ ีเพ่ือนผหู น่ึงอดรนทนความน่ิงของเพอ่ื นไมไ หว จงึ เอยถามขน้ึ วา “ถาทางบา นมเี ร่อื งอะไร สาํ คัญ หรอื แมบ านรเู รือ่ งเราไปโดดรม ไวทีไ่ หนกระมงั จงึ ไดแ สดงกริ ยิ าไมส บายใจ” เพอ่ื นผกู ําลงั อยใู นอารมณไ มปกติ ไดพ ยายามขม ความรสู ึกระงับอารมณเ ขา สูความสงบ แลวพูดข้ึนอยาง ระมัดระวังวา “มันไมใชเ รอื่ งภายในครอบครัว มันเปน ปญ หานอกบาน ผมเปน คนโชคราย พบแตค นใจชั่วจติ ทราม เหน็ แกต วั คอยเบยี ดเบียน ผมหนไี มพ น คนใจบาป ไมม ีศลี ธรรม มันคอยขม เหงนาํ้ ใจ เหน็ จะสุดขดี ของ ความอดทนเสียแลว ” 60

เม่ือเพื่อนพดู มาถงึ เพยี งน้แี ลว ก็รูสกึ วาความกดดันอัดไวภ ายในกําลังจะระเบดิ ออกมาภายนอก เสียงพดู เรม่ิ จะ สั่น โทสะกาํ ลงั จะเรม่ิ พงุ ออกมาอกี เพอื่ นหยุดพูดพกั หนึ่งกําลงั ระงบั ตอสกู ับความรสู ึกอันแรงใหส งบลง พวก เพ่ือนๆ ตา งกน็ งิ่ หยดุ พดู เลน เยาแหยส นกุ สนานเชน เมอ่ื ครู เพราะตา งกร็ วู า มันไมใ ชเ วลาจะพดู เลนสนกุ สนาน ในเวลาเพือ่ นกําลงั ทุกขเ ชนนี้ เพือ่ นทกุ คนกก็ ําลังคอยฟง เรื่องราวเหตกุ ารณข องเพอ่ื นที่เกดิ ขึ้น แตเพอื่ นผนู น้ั ได พยายามขม ความรสู กึ ระงับเปนปกติแลว กพ็ ดู ขึ้นอยา งรตู ัวเสยี ใจวา “ผมตอ งขอโทษทเี่ ผลอเอาเร่อื งสว นตัวมา ทําลายความรสู ึกของเพื่อนที่กําลงั มคี วามสนกุ สนาน ซงึ่ นานๆ จะไดรวมกนั เชน น้สี ักครง้ั หน่ึง ผมไมรจู ะขอโทษ อยา งไรดี และขอใหเ พ่อื นๆ จงสนกุ สนานกันตอไปใหเ ต็มที่ ผมจะตอ งลากลับบานกอ นละ ขนื อยูเพ่ือนๆ กค็ ง หมดสนกุ แน” เสยี งเพอ่ื นหลายคนตา งไมย อมใหกลบั เพอื่ นผหู นง่ึ พดู ขึ้นวา “ถา ไมเปน ความลบั จะตองปดบงั แลว ขอใหพวก เราเพื่อนฝงู ไดร บั รูไวดว ย เพื่อหากหนักเบากจ็ ะชว ยแบง ภาระ หากจะมีทางชวยเหลอื แนะนําไดบ า งกจ็ ะ ชว ยกันคดิ หลายหวั ดีกวา หัวเดยี ว สาํ หรับเพอ่ื นฝงู ทด่ี เี มอื่ เพอื่ นเดือดรอนก็ควรเห็นใจ ถา ชวยกันไดกต็ อ งชว ย” เพอื่ นผูนนั้ น่ังนึกเพื่อตดั สนิ ใจอยูครหู นึง่ จึงพูดข้นึ วา “ขอบใจเพือ่ นฝงู ที่เห็นใจ ผมออกจะเปน คนเห็นแกตัวสัก หนอย นานๆ จะไดพ บกัน มีโอกาสพอพบกนั กท็ าํ ใหเ พื่อนๆ พลอยไดรบั ความไมสบายใจไปกบั ผมดว ย” แตเราเพอ่ื นทกุ คนในทนี่ น้ั ตา งกเ็ ห็นอกเห็นใจ ตางก็คะย้นั คะยอใหเลาถงึ ตน เหตุทาํ ใหเ กดิ ความไมส บายใจ แต แลว เพ่อื นผูนน้ั ขม ความรสู ึกจนปกติ แลว เรมิ่ เลา นบั แตต น ขา พเจา ไดพ ยายามเรียบเรยี งลําดบั ขน้ึ จากคําบอก เลา ของเพือ่ นวา ... ในยคุ ปจ จบุ นั นใ้ี ครๆ กเ็ ห็นวา บา นเมอื งกาํ ลงั เจริญรุงเรอื ง โลกกําลงั กาวหนาทางวิทยาศาสตร ประเทศเราได เจรญิ ทางวตั ถอุ ยา งผิดหูผิดตา ตึกรามบา นชองโรงแรมกาํ ลงั จะแขง ขันกันกอสรา งในดา นความสูง ความใหญโต ความสวยงาม ถนนขยายมากมายเปน ถนนชนั้ ดีชั้นหนงึ่ ตัดผานจังหวดั ติดตอแทบจะทัว่ ประเทศ มพี ลเมอื ง มากมายในกรุงเทพฯ มผี คู นแออดั ยดั เยยี ดกันอยทู ่ัวทุกแหง มีรถยนตวิ่งตดิ ตอไมขาดระยะนี่เปน ความเจรญิ ทางวตั ถทุ ่มี องเหน็ ได แตทางดา นศลี ธรรมของมนุษยเสอ่ื มทรามลง คนโลภคนเหน็ แกต ัวมากขน้ึ คอยหาโอกาสกอบโกยไมร จู กั อมิ่ ไม รจู ักพอ ทางอาชพี การงานของผมไดปฏบิ ตั ิหนา ท่ตี งั้ แตหนมุ จนแกดว ยความซือ่ สัตยสจุ รติ ตลอดมา ไมเ คยมี ความมวั หมองเลย แตก ระนั้นกย็ งั มคี นอจิ ฉาคอยปด แขงปด ขา หวังจะชว งชิงตาํ แหนง หนาทอี่ ยางหมดยางอาย พวกจติ ทรามไดพ ยายามเจาะจงวิ่งเตนเสนอตัวขอตําแหนง ของผมตอผมู ีอํานาจสงู แตเจานายชั้นผใู หญท า นยงั ทรงไวซ ่งึ ความเท่ียงธรรม พจิ ารณามองเห็นตัวตนของผูเสนอวา เปน ผูเ ห็นแกป ระโยชนส ว นตวั มากกวา ประโยชนส วนรวม และหาความคดิ มไิ ด เร่อื งจงึ ระงับลงดว ยความไมส มหวัง พรอ มกบั คําตาํ หนขิ องผใู หญ อนั คนดีมคี วามรไู มส นใจในตาํ แหนง แตต าํ แหนง หนาท่ีวง่ิ มาหาทา นเอง หากพอใจทา นกร็ ับหากไมพ อใจก็ไมร บั เพราะทานถือวางานทีท่ าํ น้ันตองนําความเจริญมาสูชาติบา นเมอื งสว นรวม มิใชเปนความเจรญิ สวนตวั ซึง่ ทา น จะตอ งรับผดิ ชอบ ช่อื เสียงความดีของทานเปนประกนั ทา นเหลานีค้ วรยกยอ งเคารพ เพราะเปนผทู ซ่ี ่ือสัตย สจุ ริตเทีย่ งตรงตอหนาท่ี นน่ั แหละครบั มนุษยในยคุ นม้ี ที ้ังคนดคี นชว่ั 61

การเบียดเบยี นของมนษุ ยใ จช่ัวในยุคน้ี ไมส นใจวา ใครจะไดร บั ความเดือดรอ นอยา งไร อยากจะสรางความมง่ั คงั่ แกต ัวเองบนเลอื ดเนือ้ ผอู ่นื เหตนุ ผี้ มจงึ รสู กึ เบอ่ื ชีวติ ในเมืองหลวง เพือ่ ความเจรญิ รุงเรอื งของตกึ รามบา นชอง ถนนหนทางทจ่ี อแจไปดวยยวดยานอยางคับคั่ง อบุ ัตเิ หตเุ กดิ ข้ึนในทอ งถนนทําลายชีวิตมนษุ ยไ มเวนแตล ะวนั เบ่อื มนุษยท ่ีเหน็ แกตัว คอยเบียดเบยี น โลภไมมสี ้ินสดุ จึงอยากจะไปใหห างไกลในชวี ิตเปนชาวไรช าวดง ผมจงึ ตดั สินใจออกจากงาน จะไปอยูตามปา ตามดงทเี่ ราแกแ ลว หาความสขุ ความสงบไป วนั หนงึ่ ๆ ผมจงึ ไปหา ซ้ือที่ทม่ี ีผจู บั จองทําไรไวแลว รวบรวมไดหลายแปลง ผมจะใชชวี ิตในบ้นั ปลายหาความเงียบสงัดถอื ความ สนั โดษ ผมจึงใหผ ดู แู ลจัดการใหล ูกจางปลกู พืช และลงไมย นื ตน ไวกอ น เมือ่ ถงึ เวลาผมกจ็ ะไปอยูใชช วี ติ งายๆ นึกวา มันลําบากกาย เพราะความสะดวกสบายมันคงไมเ หมอื นอยใู นเมอื ง หลวง แตม ันสบายทางใจใชไ ดแมม นั จะไกลมดไกลหมออยบู า งกไ็ มเ ดอื ดรอน เมอื่ พดู ถงึ ความตายเมือ่ ถงึ เวลาจะ อยูที่ไหนมันกต็ าย ผมไมค อยจะวิตกทกุ ขรอนอะไร ผมจะปรับปรงุ ตัวเองใหก นิ งา ยอยงู า ย เขา กับความเปนอยู ชนบทตามปาตามดง ท่หี างไกลความเจรญิ แตทุกอยางทผี่ มตง้ั ใจทาํ ทาจะเกดิ อปุ สรรคเสยี แลว สมกบั พระทา นวาในโลกน้ไี มม ีอะไรแนน อน ยอมจะ เปล่ยี นแปลงได เรือ่ งของผมกเ็ ชน เดยี วกัน คือ เมอ่ื ครนู ท้ี ีผ่ มไปรบั โทรศัพท ทางบา นไดโ ทรมาบอกวา ผจู ัดการ ไรไ ดโ ทรศัพทท างไกลมาบอกวา เจา ของทีม่ ไี รต ดิ ตอกับไรของผม มนั ไดใหคนมารกุ ล้ําในเขตของผม ซาํ้ รายมนั ยงั ใหคนตดั ไมย นื ตน ฟน พชื ทป่ี ลกู ไว ซง่ึ กาํ ลงั จะเติบโตใหผ ลอยแู ลว พวกทไ่ี รคอยวา ผมจะสงั่ ใหจัดการอยางไร พอผมไดย ินรเู รอ่ื งเทา น้นั เลอื ด มนั ฉดี ขึน้ หนารอ นผาวทันที ผมโกรธจนตัวสน่ั ใจส่ันขาดสตยิ ับยัง้ ลืมอะไรทงั้ หมดมแี ตค วามโกรธแคน โชคดที ี่ ผมอยไู กลกบั ทเี่ กดิ เหตุ หากวา อยูใกลผ มจะแลน ไปถึงตัวอายคนใจชัว่ ส่งั สอนมนั ดวยเลอื ด เสร็จแลวก็ไมแ นใจวา จะมีอะไรเกิดขนึ้ ภายหลัง ชะตาชีวิตจะเปลยี่ นแปลงไปอยางไรก็ไมแ นถ ึงผมมีอายุมาก แตผ มยังอยูในกเิ ลสตณั หา ผมตงั้ ใจจะ หนไี ปอยูป าแลวก็ยังไมพ นคนใจช่วั เมอ่ื เหน็ วามนั ขมเหงรังแกอยางไมเ ปนธรรม แลว เหลอื ความอดทนก็ตอง ระเบิดโทสะ จิตเกิดอกุศลขน้ึ มา อยากลา งกนั ดว ยชีวิต มันถงึ จะสมกบั ความแคนความเจบ็ ใจ ผมรสู ึกวาดวง ชะตาของผมนีไ้ มพ น มนุษยใ จทราม พวกเปนภยั ของสงั คมไมใ ชม ีแตในเมอื งใหญ ทปี่ า ดงมันยงั ตามไปรงั ควาน เหน็ จะเปนกรรมของผมอดีตชาติตดิ ตามมาจงึ คอยจองลา ง พบแตม นษุ ยท่เี ปน มารสังคมคอยเบยี ดเบียนอยู เสมอ พวกเพอื่ นๆ ไดฟงทราบเหตกุ ารณท เี่ กดิ ขน้ึ กบั เพื่อนแลวกร็ สู ึกเศรา ใจ มีเพอื่ นกาํ ลงั เมาและมทุ ะลุเกิด ความเจ็บแคนแทนเพอื่ น พดู ออกมาดว ยความเมาวา “น่ีมนั ดถู กู ขมเหงเกยี รตลิ ูกผชู าย มนั ตอ งลางกนั ดวย เลือด ไมต อ งกลัวมัน พวกเราชวยกัน ตอ งเอามันเลยจะเฉยไมได ตองส่งั สอนมนั เสยี บา ง มันรายมาเรากร็ าย ตอบไป ถูกไหมพวกเรา” แตก็ไมมเี สยี งสนับสนนุ ทาํ ใหเ พอื่ นข้ีเมาเพมิ่ ความโกรธยงิ่ ขึ้น หาวาพวกเราไมเ จบ็ รอ นแทนเพอ่ื นจงึ พากนั นงิ่ เพราะกลัว แตพวกเราไมไ ดออกความเหน็ อะไร นงั่ ฟง ดวยความอดทน แมจ ะถูก บรภิ าษใสห นา พวกเราไดยนิ ไดฟ ง คนเมาพูดแลว ก็เศรา ใจ เพราะเห็นวาความทกุ ขข องเพือ่ นเหมอื นไฟสมุ อยใู น อก แทนที่เราจะชว ยกันเอาความเยน็ เขาดับดวยสตแิ ละเหตผุ ล นี่กลบั ไปยใุ สไ ฟเพื่อความโกรธแคน ใหมากขนึ้ เทา กบั เอานาํ้ มันไปราดบนกองไฟ 62

แตกเ็ ปนธรรมดาของคนสว นมากที่ดม่ื เมาไปแลว ก็พดู อะไรออกมาโดยขาดสติขาดความระมดั ระวังไมใช ความคิด และไมส นใจวา จะเกิดความเสียหายรายแรงแกใ คร นีก่ ็เปนสาเหตตุ นเรือ่ งใหเกดิ ความไมส งบข้ึนจาก คนเมา ทาํ ใหเ กดิ การฆาตกรรมหรอื ทํารา ยกนั ถึงเลอื ดตกยางออก บางรายก็ถงึ แกชวี ติ เปนขาวประจําอยเู สมอ ตนเหตุเกิดข้ึนจากความเมาสว นมาก ขาพเจา นัง่ ฟง อยดู ว ยใจไมสบายตอ คาํ ยุยงสง เสรมิ ใหเ กิดการกอ เวรข้ึน ยอมจะหนกี ารลา งกนั ดว ยเลอื ดไปไมได การจองเวรแลว ก็คอยจองลางกันไมสน้ิ สดุ ขาพเจา นง่ิ ฟงดเู หตกุ ารณด ว ยความสงบ เพราะไมรจู ะทําอยางไร มเี พ่อื นทง้ั รุน อาวโุ สและท่อี อนวัยกวาตา งก็ หันมามองดขู าพเจา เชิงขอความเห็นวา จะทําอยา งไรดี จะปลอ ยใหค นเมามาพลา มเปนภยั อยา งนต้ี อไปหรอื ขาพเจา กไ็ ดแตส น่ั หัว เพราะรตู ัวดีวา ไมส ามารถจะพดู อะไรกบั คนเมาใหร เู รือ่ ง เปนเวลาหนาสิ่วหนาขวานใน เมื่อยังมคี นขเี้ มากําลงั สาํ แดงความเกงกลา มีความคิดเห็นอนั ตรงกันขา มกับความสงบของเรา เพราะเพ่ือนขเ้ี มาคนนีผ้ ดิ กบั คนอนื่ ด้อื ดงึ ถอื ดีวา ตวั เปน ผใู หญเอาความคิดของตัวฝายเดยี ววา ถกู ไมยอมฟง เหตผุ ลของใครทงั้ หมด เวลาเมามากๆ ความคดิ เหมอื นทารก พดู วนไปเวยี นมาตองการใหค นอ่ืนคลอยตาม เหน็ พวกเราน่งิ ไมเ ขาดวยกแ็ สดงกิรยิ าไมพ อใจ เอะอะทําทา จะอาละวาดหาวา ไมร ักเพ่อื นฝงู ไมเ จ็บรอ นแทนกนั ใช คําพดู หยาบๆ เคราะหดที ี่พวกเราออกมาหางจากหมูคน แมจ ะพดู ดังไปบา งก็ไมเ ปนทรี่ บกวนรําคาญแกผ อู น่ื นอกจากพวกเรา กนั เอง ปลอ ยใหคนเมาพดู พลา มคนเดียว เรานงั่ ฟง ดวยความสงบ เสยี งเพอ่ื นทเ่ี มาพดู อยา งไมพอใจทไี่ มมใี คร สนับสนนุ เห็นดวยกันแกวา “น่ีคณุ อยาไปเชื่อพวกนี้ ลว นแตแกศลี ธรรมทงั้ นน้ั คงแนะนําใหใชอ หงิ สาแบบแขก แลวก็โดนเจกแดงรกุ แดน เขา ไป ทนไมไหวก็ตองจบั อาวุธเขา ตอสเู พอ่ื ปอ งกันดนิ แดน มตี วั อยางเกดิ ในเมอื งแขกแลว เห็นไหม เรามาตอ ง ดซู ิ เวลานเี้ ราอยาคดิ วา เอาความดชี นะความชวั่ เลยไมม ีหวงั หรอก มนั ลาสมัยแลว เชื่อผมเถิด อยา คดิ วาผมพดู เพราะเมา แตผมไมเมา” เพื่อนผอู าวโุ สผูหนงึ่ ทนฟง ไมไ หว จงึ พดู โตต อบขนึ้ วา “แขกกบั เจก มนั คนละอยา ง เจก แดงใครกร็ ูวา เปน พวกไม มศี าสนา ไมมศี ลี ธรรม มีแตค วามอสัตย มแี ตค วามหลอกลวงเหมอื นอสรพิษทค่ี อยขบกัดไมวา ใครจะ เปน มติ ร หรือศัตรู ไมเ คยเปนมติ รจรงิ จงั กบั ใคร เปน พวกหนา ไหวห ลงั หลอก ใครหลงใหลเชอ่ื พวกนกี้ ถ็ ูกพาไปตกนรก มนั ผดิ กบั เหตุการณทเ่ี กิดขึน้ กบั เพอ่ื นของเรา เพราะพวกเรายงั มีศาสนายังมีศลี ธรรม มีองคพระมหากษัตรยิ  เปน ประมขุ ของชาติ และยังมรี ัฐบาลปกครองบา นเมอื งยงั มขี อ่ื มแี ป เราอยูในแผนดนิ ไทยจะเปรียบเทยี บแขก กบั เจกแดงไมได ” เพอ่ื นคนเมาแสดงกริ ิยาโกรธมากทม่ี คี นมาขัดความเห็นของตัว ขาพเจา มองเหน็ เพ่อื นผเู ปนเจาทกุ ขมีความ อดทน ขมจติ ของตนไมย อมคลอ ยตามความเหน็ ของคนเมา ขา พเจาก็คอ ยเบาใจคดิ วาเพอื่ นท่ีดียอมคอย ปองกันเพอ่ื นเมอ่ื มภี ยั แนะทางท่ีถกู และเกิดประโยชนทางศลี ธรรม ไมใ ชยุยงชกั นําใหป ระกอบกรรมชั่วใหเ หน็ ผิดเปน ชอบ 63

แตก ็นา ภมู ิใจท่ีคืนนน้ั มเี พื่อนทเี่ ปนมิตรแทอยหู ลายคน ท่ีคอยหาโอกาสช้แี จงชว ยเหลอื ดวยเหตผุ ล หลังจากมี เพื่อนผหู วังดเี ห็นคนเมาชักจะไปกันใหญ กไ็ ดค นแอบไปกระซบิ กบั ภรรยาของแกทมี่ าดว ยกัน แตแยกไปอยอู ีก ทางหนง่ึ มาชว ยพาตัวกลบั บานบรรยากาศกเ็ ขาสสู ภาพปกติ แมยงั มบี างทานมอี าการมึนเมาก็ไมเ ปนภัย เพราะไดแ ตน ัง่ ทําตาปรอื เมาไปแลว ไมป รปิ ากพูดกบั ใคร เปน นสิ ัย จึงไมเ ปนภยั เพอ่ื นทมี่ อี าวโุ สพรอมทง้ั พวกเราผูรกั ษาความสงบเห็นพอ งตองกนั วา อนั แรกเราขอใหเ พ่ือนผมู ี ความแคนสาเหตุจากถกู รกุ ลํ้าทด่ี ิน ขอใหทําใจใหส งบดบั ความโกรธใหห าย ทาํ ใจใหเ ปนปกติ สิง่ จําเปนทเ่ี รา จะตอ งทาํ คือไปพบกบั เจาของทดี่ ิน ท่มี ีเขตตดิ ตอขางเคยี งผูเปนตน เหตุรุกราน ขอทราบเหตผุ ลใหแนช ดั กอน เพราะเราเปน ชาตไิ ทยดว ยกนั ไมใ ชแ ขกกับเจกท่พี ดู กันไมร เู รอื่ งใหห ายสงสัย ถาเขา ใจผดิ กป็ รบั ความเขา ใจใหถกู ตองเสยี ใหม อยา มวั คิดเดาเหตกุ ารณที่เกิดข้ึนเปนเครอ่ื งตดั สนิ เดาเอาเอง อยาเช่อื คนของเราฝายเดียวโดยไมฟ ง เหตผุ ลทางอ่ืน จะเกดิ ความเสียใจภายหลงั เพราะตางฝายคงมเี หตผุ ล ดวยกนั ฟง ๆ ดูแลวเหมอื นจะมีเลศนยั แอบแฝงอยเู บอื้ งหลงั เพราะไดพ จิ ารณาการตดั ตนไมและฟนพืชเปน การ กระทาํ ของคนมจี ติ ใจปาเถื่อน ท้งั ไดท ราบวา เจา ของที่ดินใกลเคียงกบั เพอ่ื นผูนี้ ตา งกไ็ มเ คยพบปะรจู กั หนา มา กอน ผูท ี่มที ดี่ ินตดิ ตออยใู กลเ คียงกนั ไมน าจะมากอ ศตั รูทาํ ใหเ ปนไมเ บอ่ื ไมเ มาเชน นเี้ ลย สงสัยวา จะมกี ารเขา ใจ ผดิ ทัง้ สองฝาย เพื่อนผมู ีทกุ ขเ กิดมีความสนใจในคําพูด และคาํ แนะนําของเพื่อนๆ จึงพดู ขึน้ วา “ตามท่ีเพอ่ื นฝงู ไดพากนั ขบคดิ แกป ญ หาในทางสนั ตินัน้ ผมรสู กึ ไดสติ สมกับแมบ า นหวงั ไว พูดมาในทาง โทรศัพทบ อกวา คนื นีท้ ่ีบา นงานคงจะไดพบเพอื่ นฝงู เกาๆ มากคนดวยกนั คงจะชวยขบคิดแกปญหาใหลลุ วงไป ดวยดี เมอ่ื ฟง เหตผุ ลทําใหผ มนกึ ไดและเชอ่ื อยเู สมอวา การเอาความดชี นะความช่ัวน้นั เปน การชนะจิตใจดว ย ศีลธรรม เปนการชนะบรสิ ทุ ธิ์ สะอาดทงั้ สองฝาย ดบั ความพยาบาทอาฆาต ไมกอกรรมจองเวรกันตอ ไป ผดิ กับ ความมงุ หวังเขารายมาเรากร็ ายตอบไป เอาความชว่ั ชนะความชวั่ เอาความโกรธแคน เปน แรงดัน อนาคตที่จะ มงุ หวงั ก็คงจะตอ งอบั ลง การลางแคน ไมวา แพห รือชนะ ยอ มจะกอ เวรกอ กรรมไมมที ส่ี ิน้ สดุ ผมจะทําตาม คําแนะนาํ ของเพ่อื น เอาความดีชนะความชัว่ ตอ ไปนขี้ ออยา ไดเ ปนหวงเพราะผมมาไดค ิด เมือ่ เพื่อนๆ ชี้แจง ดว ยความหวังดเี มือ่ ครูนเี้ อง” พวกเราอยูในท่นี น้ั ตา งก็พากนั ดีใจท่เี หน็ เพือ่ นไดส ตริ สู กึ ผิดชอบช่วั ดีแลว พวกเราไดแ ตภาวนา ขอใหเหตกุ ารณ ของเพ่อื นคลคี่ ลายไปในทางดี เราก็คอยฟงขาวดว ยความกระวนกระวาย ขอใหเ ปน ขาวดี หรอื เรื่องราย กลายเปน ดี คืนนัน้ เมอื่ กลับถึงบา นแลว ขาพเจา ก็อดนกึ เปน หวงเพอ่ื นไมได หากเพอ่ื นไดปฏิบตั ติ ามคําแนะนํา เพ่ือนทห่ี วงั ดแี ลว เหตรุ า ยกค็ งกลายเปน ดี ขา พเจานกึ แตในแงดกี ส็ บายใจ คืนนนั้ ทาํ ใหขา พเจาหวนนกึ ถงึ เมือ่ ครงั้ ไปในงานทําบญุ ทว่ี ัดตะเคยี นทอง จ.นครนายก ครั้งนั้นสุภาพสตรผี ูห นงึ่ ไดเ ลา เร่อื งการถกู บุกรกุ ท่ีดินของผูใกลเ คียงผหู นงึ่ เกือบจะเปน เร่ืองพิพาทใหญโ ตข้ึน สภุ าพสตรผี ูน ้นั เห็นการ เอาเปรียบขาดมนษุ ยธรรมการรกุ ลา้ํ ที่ดนิ มากเกินไป 64

จงึ ขอใหเ จา พนกั งานท่ดี ินมาทาํ การวดั สอบเขต คิดวาคราวนี้คงจะเกิดโตเ ถียงกันอยางรุนแรง ผูบกุ รุกคงไมยอม งา ยๆ ตามนสิ ยั ของมนษุ ยผ ูเหน็ แกต วั ชอบเบยี ดเบียนเอารดั เอาเปรยี บผูอน่ื แมตนเองจะมงั่ มมี ากมายเปนผูมี ชื่อเสยี ง กย็ งั โลภอยากไดของผอู ่ืนอยา งไมร ูจักพอ ครัน้ ถึงกําหนดทาํ รงั วดั เจาหนาทมี่ าพรอ มแลว ทา นผนู ้นั กม็ าถงึ คดิ ลว งหนาไวแ ลว วา จะตอ งมเี รอ่ื งโตเ ถียงกัน อยา งหนา ดาํ หนาแดงถึงพริก ถึงขิง ตองเกิดความชงิ ชังกันจนไมอ ยากมองหนากัน และจะตองเปนไมเ บอื่ ไมเ มา ตลอดไป เพราะทา นวาสงิ่ ใดในโลกไมม ีอะไรแนนอน เหตกุ ารณก ลบั ตรงกันขา ม เพราะทานผนู ัน้ ไดใชค ําพดู สุภาพเรียบรอ ยผิดกนั เปนคนละคน ซ่ึงวันนัน้ ไดพูดกบั สตรีผนู ั้นวา “ทีข่ องคุณเดนิ ในเขตของผมเทาใด ขอใหค ณุ จดั การใหถ กู ตอ งตามแตความเหน็ ของคุณวา สมควร ผมจะลงชอ่ื รบั รองตามความเห็นของคุณวา ถกู ตองไวก อ น ผมมธี ุระดวนจะรบี ไปหลอพระพทุ ธรปู องคใหญ แลว กจ็ ะเอา รายการรังวดั มาลงนามรับรองไวก อนวาถูกตอ ง” ทาํ ใหสภุ าพสตรผี นู ั้นตกตะลึง ไมเ คยนึกฝน วาทานผนู เี้ ปลย่ี นจิตใจไดร วดเร็วเชน นี้ ตอ จากนัน้ มากม็ ีขาววา ทาน ผนู ไ้ี ดบ รจิ าคเงนิ ชวยการกศุ ลมากมาย ทานผนู นั้ ไดทําบญุ และสรา งถาวรวตั ถุเปน สาธารณประโยชนเปน การ ใหญ เปน ผมู ชี ื่อเสยี งผหู นึง่ ในการทําบุญสรางกุศล ตอ มามชี ่อื วา เปน ผทู ํานุบํารงุ พระบวรพทุ ธศาสนาผหู นงึ่ ใน ประเทศไทย อกี เรอื่ งหนึง่ คุณนายเปน สภุ าพสตรี เจาของสวนกลวยหอมมบี รเิ วณกวา งขวาง และมสี วนละมดุ ซงึ่ อยหู า งไกล กนั คนละแหง สวนนี้อยูใ นจงั หวัดธนบุรี คุณนายตองปกครองดูแลสวนอันมบี รเิ วณกวางใหญโตเชน นี้ยอ มจะไม ท่ัวถึง ทงั้ ยงั ไปรับราชการอยตู า งจงั หวดั ฉะนน้ั ปรากฏวากลว ยหอมท่ีออกเครอื ถกู ขโมยตัดไปเปนประจํา สวนทางสวนละมดุ นน้ั ลูกยงั ดบิ ยงั ออ นไมท นั จะแกกถ็ กู เกบ็ เอาไป สุภาพสตรผี นู ัน้ มศี ลี ธรรมจงึ นงิ่ เงยี บเหมอื น ไมม อี ะไรเกดิ ขนึ้ มิไดต ีโพยตพี ายแสดงความโกรธแคน ตะโกนแชงดาคนทม่ี าลกั ขโมยของในสวนเหมอื น ชาวสวนบางคน ตอมากลวยหอมไดห ายไปหลายเครอื คณุ นายจึงไดเ ขียนหนงั สอื ปกติดไวต อนท่ีกลว ยถกู ตดั ไป มใี จความวา “ฉันทราบแลว วาใครเปน ผูตดั กลว ยไป แตฉ นั ไมเอาเรือ่ ง จะตดั ไปกนิ บา งฉนั กไ็ มวา อะไร และฉันก็ไมใชค นใจไม ไสร ะกํา ฉะนนั้ ฉันอนญุ าตใหต ัดไปกินไดตามความประสงค” หลงั จากปดประกาศ ตอ มาก็ปรากฏวากลวยหอมทหี่ ายไปนน้ั ไดก ลบั มาอยทู ่ตี รงปายหนังสือพรอ มกบั มหี นังสอื เขียนไวท ใี่ บตองแหง มใี จความวา “คุณนายที่เคารพ ผมไมทราบวา คุณนายเปน คนใจดอี ยางน้ี ความดีของ คุณนายทาํ ใหผ มรสู กึ ตัว ผมขอนํากลว ยทผ่ี มตดั ไปวันกอ นนน้ั มาคืนให แลว ผมขอกราบขอบพระคณุ ผมจะไม รบกวนอกี ” สวนทางสวนละมดุ นัน้ คณุ นายกเ็ ขียนหนังสอื ปก ไวว า “ละมุดน้ีฉนั อนญุ าตใหเ ก็บกนิ ได แตข อไวใ หลูกมนั โต และแกส กุ เสยี กอ น เพราะเมอ่ื เกบ็ ไปดิบๆ ลกู ยงั ไมโ ตยงั ไมแ กมันก็บม ไมส กุ กนิ ไมได เสียของเปลาๆ ขอใหเ กบ็ เอาไปกนิ เมอ่ื ผลมันแกมันสกุ เถิด” 65

นบั แตน้นั มาเวลาเกือบสองปแลว ท้ังกลวยหอมและละมุดไมไดห ายอีกเลย เรอ่ื งนี้คณุ หมอไดนาํ มาเลา ใหฟง ขาพเจา กอ็ ดอนโุ มทนาไมไ ด คนเราถาไดร ูนิสัยใจคอ เขา ใจกนั ดแี ลวก็ยอมจะเกรงความดี วิถชี วี ติ ของมนษุ ยทุก แงทุกมมุ มเี หตุการณเกดิ ขึน้ แปลกๆ แตการชนะความชั่วดว ยความดี ยอมไมม กี ารกอ เวรกอกรรมเปนชยั ชนะ แบบพระ ทาํ ใหส บายใจอยา งไมมศี ตั รู หลงั จากการกนิ เลย้ี งในคืนนน้ั แลว ตอ มาประมาณ ๑ เดอื น ขาพเจาไดร ับจดหมายทางไปรษณยี  เปด ออกอาน แลว ทําใหขาพเจา ดใี จ เพราะกาํ ลงั รอคอยขา วดวยความรอ นใจ และไมนกึ วาจะไดร ับขาวทางจดหมาย คดิ วาคง จะไดรับขาวบอกเลา จากเพ่ือนมากกวา ใจความในจดหมายตอนหน่งึ วา “ผมไมท ราบวาจะขอบคุณพวกเพอื่ นๆ ท่หี วังดีตอผมในคืนวันนั้นอยา งไร ใหถ กู กบั ความรสู กึ จากใจจรงิ ซึ่ง บดั น้เี รอ่ื งการรกุ ลาํ้ ท่ดี นิ ของผมลงเอยกันอยา งเรียบรอยและงดงาม กเ็ พราะทําตามคาํ แนะนําของเพอื่ นๆ จงึ เกิดผลดี แรกตงั้ ใจวา จะมาขอบคณุ ดวยตนเอง แตม านึกดวู า ขอบคุณดวยปากแลว จะลาชา ไป ผมจึงจดหมาย มากอ นถงึ เพอื่ นทกุ คน ขอใหร วู าทุกอยางเรยี บรอยเพียงเทา น้กี อน แลว ภายหลังผมจะหาเวลาเชิญรบั ประทาน อาหารแลว เลาเรอ่ื งปลกี ยอ ยใหฟ ง อีก” หลงั จากวนั ที่ขา พเจาไดร บั จดหมายของเพื่อน ตอ จากนั้นมาไมนานนัก เพือ่ นกไ็ ดต ดิ ตอนดั หมายใหเราไปรวม รบั ประทานอาหารกลางวันท่ภี ตั ตาคารแหงหนงึ่ แมว ันนั้นจะมเี พ่ือนมาไมพ รอมหนา กนั เหมอื นคนื งานเลยี้ งวนั เกดิ ทีบ่ านเพ่อื น เพราะมบี างทา นอยูตา งจงั หวัด และบางทา นตดิ ราชการ แตเ ราก็มหี ลายทาน อยากรผู ลงานที่ไดออกความเห็นแนะนาํ ไปใหปฏิบัติในคนื นนั้ วา จะเกดิ ผลอยางไร เพยี ง วนั น้นั พวกเราตา งเจรญิ อาหารแลว ยงั ไดเรยี กรอ งความสนกุ สนานสนิทสนมทช่ี ะงกั ลงในคนื เล้ียงวันเกิดน้นั กลบั คนื มาอีกครง้ั หนง่ึ เมื่อไดฟงเหตุผลเรอื่ งของเพอื่ นลลุ วงไปในทางดอี ยางนกึ ไมถ ึง เพอ่ื นเลา วา “หลงั จากผมไดกลบั จากงานเลีย้ ง เม่ือกลับไปถงึ บา นคนื น้ัน แรกๆ ผมตอ งใชความคดิ หนัก มีความกงั วลและ หนกั ใจเรือ่ งทเี่ กดิ ขึน้ ผมรวู าเพ่ือนๆ ตา งก็แสดงความวิตกกงั วลเปนหวงดวยกัน กลวั ผมจะขาดสติทําสงิ่ ท่ีไม ควรทําลงไป ผมรูไดด ว ยกริ ยิ าทา ทางสหี นาของเพือ่ นไดด ี ผมนึกภมู ิใจทม่ี เี พ่อื นผหู วงั ดที ่คี อยชวยเหลือแนะนํา ปญ หาทยี่ ากกส็ ามารถใหงา ยเขา เรอ่ื งใหญก ็กลายเปนเร่ืองเลก็ และเพ่ือนทกุ คนลว นแตเคยผา นชีวิตมามาก และคงผา นปญ หายากๆ มาไมนอ ย ทําใหผ มสบายใจเม่อื คดิ ถงึ เพอ่ื นดๆี ยงั สงสยั ตัวเองวาหากคืนน้นั ผมไมได รบั คําแนะนําจากเพ่ือนๆ แลว ความรูส กึ ทางอารมณท ง้ั เจบ็ ทงั้ แคนความโกรธความพยาบาท ผมคงจะขาดสติ ทาํ อะไรโงๆ ลงไป เรอ่ื งมนั คงลุกลามใหญโ ตและคงไมจบลงงา ยๆ ผมคงจะไดร บั กรรมของการทําครง้ั น้ี อยาง นอยแบกความทกุ ขค วามแคน ความโกรธไวในใจไมม ีวันสิ้นสดุ เพราะผมจะตอ งเกิดศตั รคู อยพยาบาทจองเวร จองลางกนั ตอ ไป คนเราเวลาโกรธไมทนั คดิ วา จะมอี ะไรเกิดติดตามมาภายหลงั มีแตค วามแคน คดิ แตจะคอยมงุ ทาํ ลายฝายตรงขา มแกเ ผ็ดใหห าย เหมอื นสาดน้ํารดกัน ยอ มจะเปยกดว ยกนั ท้ังสองฝาย ไมว า ฝายแพห รอื ชนะ ยอ มจะกอ เวรกนั ตอไปไมส ้ิน เวลาโกรธเหมอื นคนบา คิดแตวา จะเปนอะไรก็เปน กัน ใครจะกลวั ใคร ถามคี นอายุเทา กับมาโหมแรง ราดนํ้ามัน ใสกองไฟ ฉะนั้น เมอื่ ผมไดย ินเพอื่ นขี้เมาพูดแนะนาํ กเ็ กดิ มีจติ ใจดุเดอื ดเหมือนไฟ จจี้ ุดแผลทง้ั เจบ็ ทง้ั รอ นขน้ึ มา แตเ มอ่ื ไดย นิ พวกเพอ่ื นๆ พดู เขา หลกั มีเหตุผลเหมือนเอานํ้าเย็นมาดับ 66

ผมกลบั ไดส ติขึ้นมา นึกถึงเรอ่ื ง “ความสงสาร” ทเ่ี คยอา น ผมจงึ ตงั้ จติ ใหค วามสงสารแผเมตตาแกค นที่รุกลํ้า ทดี่ นิ ซ่งึ ผมยงั ไมเ คยรูจกั เหน็ หนามากอน จะเปน ใครกช็ างเมอ่ื เขาไดม ามีความพวั พนั ในชีวติ นําความเดือดรอ น มาสูผมแลว ผมกค็ วรระงบั ใจใหป กติ โดยไมโกรธตอบ ใชก ารแผเ มตตาใหค วามสงสาร จิตใจกห็ มดความ ฟงุ ซานกงั วล ความโกรธความเจ็บแคน กค็ อ ยๆ หายไป ผมกเ็ รม่ิ ตน ทําตามคาํ แนะนาํ ของเพ่อื นๆ ผมรบี จัดการสืบหาเจา ของท่ีดินไรข า งเคยี งกบั ไรของผมอยางเงยี บๆ ไมอยากใหใ ครรเู รอื่ ง การสืบหาทางหอทะเบยี นจงั หวดั เพอื่ รทู ด่ี ินใกลเคียง ไมยากนัก ทสี่ ดุ ผมกร็ วู า เจาของ ทด่ี นิ รายนบี้ า นอยใู นจังหวัดพระนคร เชน เดียวกบั ผม และยังทราบวาเจาของที่ดนิ ไมเ คยเดินทางไปทไ่ี ร เชน เดยี วกนั ผมจงึ นกึ แนใ จวา เรอื่ งท่เี กดิ ข้นึ รายดคี รงั้ น้ี เจา ของท่ีดนิ คงจะไมรูไมเ หน็ เปน ใจดวย เพราะผมได ทราบวา เจา ของไรท ี่ดินรายน้ี เปน ผทู มี่ ีคนรกั ใครน บั ถอื วา เปนคนทม่ี ีจติ ใจเทีย่ งธรรม เปน คนใจบุญ เคยสราง บญุ กุศลมากมาย นกึ เสยี ใจวา ผมควรจะไปทาํ ความรูจ กั ไวกอน กค็ งไมมเี ร่อื งเชน นเ้ี กดิ ขน้ึ เปน แน เม่ือทราบทอ่ี ยขู องทา นเจา ของ ท่ีดนิ ท่ที าํ ไร ซงึ่ ผมไดร บั รแู ลวผมก็ตรงเขาไปหา ซงึ่ ทานผนู น้ั ก็อยใู นกรงุ เทพฯ ครงั้ แรกทา นใหก ารตอ นรับผม เปนอยา งดี เพราะยงั ไมร วู า ผมเปนใครมาหา และมีธรุ ะดวยเรอ่ื งอะไร แตพอรเู รอื่ งวาผมเปน เจาของทีด่ นิ มไี รเ ขตติดตอกบั ทด่ี ินของทา นเทานน้ั ก็เปลยี่ นสหี นา บึง้ ตงึ แสดงกริ ิยา รงั เกยี จวาไมเ ปนมติ ร ทาํ ทาโกรธขึ้นมาทันที จะลุกหนีไปใหพ น พลางพดู อยางโกรธไมมหี างเสยี งวา “คณุ รกุ ล้ําทด่ี ินผมตดั ตนไมของผมยังไมพอใจอกี หรือ จะเอาอะไรกบั ผมอกี ละ ผมไมม ีเวลาจะพดู กบั คณุ อกี ” เม่ือไดย ินคําพูดผมกช็ ะงกั นึกวาคําพดู เหลานคี้ วรจะเปนผมพดู แตผ มก็ไมม เี วลาคดิ ไดแ ตขอรอ งใหท านอดทน ฟงผมใหค วามแจมแจงเสียกอน ใหส มกบั ผมไดอ ุตสาหส บื หามาจนพบบา น ผมนกึ วาเราคงมอี ะไรเขาใจผดิ กนั ขน้ึ เปนแน ผมหรือคุณทรี่ ุกล้าํ ทดี่ ินกนั แน เมอ่ื มสี ิง่ ใดผิดถูกจะไดปรบั ความเขา ใจใหเ รยี บรอย โดยสนั ติ เพราะตอ ไปเราก็จะไดเ ปน เพอ่ื นบา นใกลเ คียงกัน หากท่ีดนิ ของทานรกุ ลาํ้ มาในที่ดินของผมจริงเทา ใดผมยนิ ดี คนื ให ขอเพยี งใหผ มไดร บั ความยตุ ธิ รรม ใหไ ดร บั ความสงบสขุ ในบนั้ ปลายของชวี ิต ที่ผมตอ งหนีความแออดั ของเมืองทม่ี ีท้ังคนดแี ละคนชว่ั และผมไมถือวา ท่ดี ินและพืชไรเปนสมบตั ิอะไรแนนอน คดิ วาเปนเพยี งทีพ่ กั อาศัยเม่ือเวลามชี ีวิตอยู ผมมอี ายมุ ามากแลว ความตายก็ใกลเ ขา มา ตายไปจะเอาที่ดินตดิ ตัวไปไมไ ด แลวจะ ยึดถอื เปน สมบตั อิ ะไรจริงจงั ทานผูนน้ั น่งั นงิ่ อยา งเสียไมไ ด ฟงผมพูดกริ ยิ าทา ทางสงบขึน้ ความโกรธ ความรงั เกยี จกค็ อยนอยลง ผมจงึ เรมิ่ เรื่องการบุกรุกท่ดี ินตามท่ีผจู ัดการไรของผมไดร ายงานสง ขาวมาตลอด จนครั้งหลงั ไดท ราบวาตดั พชื และทาํ ลาย ไมย นื ตน เสยี หาย 67

ทา นผูน้นั ฟง ผมเลาแลว กต็ ะลงึ อา ปากคา ง เหมอื นถูกผหี ลอกกลางวัน เพราะทา นรสู ึกวาฝายผมตา งหากทรี่ กุ ลํา้ ทด่ี ินและตัดตนไม เมอ่ื รเู รือ่ งกันดีแลว ความบึ้งตงึ ทา ทางแสดงความรงั เกียจในตวั ผมกห็ ายหมดสิน้ ไป เพราะ เราเขาใจกนั ดแี ลว มัวหลงโกรธกนั ทงั้ สองฝา ย เพราะเขา ใจผดิ ทานผูนัน้ เลา วา เมอ่ื ทา นไดร บั รายงานจากผูจดั การไรก ห็ ลงโกรธเจบ็ ใจจนนอนไมห ลบั คิดวา จะจัดการอา ยคนท่ี รกุ ลาํ้ ที่ดนิ ของทานอยา งหมน่ิ เกยี รติ แมจ ะฉบิ หายขายตนกย็ อมทุมเท ตลอดจนทาํ ลายชีวติ ผม ทานก็บอกวา ทาํ ไดเ พราะโกรธ ความจรงิ ทา นเจา ของทดี่ ินติดตอ กบั เขตของผมนน้ั เปน คนมนี สิ ยั ดี มีศีลธรรม แตค วามโกรธความแคน ความ เจ็บใจ ถาไดไปตง้ั อยใู นตัวผูใดแลวก็อาจทาํ ลายไดท ุกสง่ิ เพราะขาดสติ เมอ่ื เราไดติดตอ รเู รื่องกันดแี ลว เราก็ปด เปน ความลบั ไดพ ยายามสง คนท่ีไวใจไดทัง้ สองฝา ยออกไปสบื ลบั ๆ ทั้งสง ใหค นงานเขามาชว ยทาํ งานในบา น กรงุ เทพฯ แลว กส็ อบสวนครัง้ ละคน เรากไ็ ดความวา ผจู ดั การดแู ลไรซ ึ่งเราไดจัดสง ไปจากกรงุ เทพฯ ดว ยกันทง้ั สองฝาย สาํ หรบั ของทานผนู ้นั กเ็ ปนหลานหา งๆ ของ ภรรยา สวนทางผมกเ็ ปนญาตเิ ก่ียวทางคณุ แม ทง้ั สองเกดิ ไปขัดใจกันขึน้ เพราะตางก็อยใู นวยั หนมุ ไปชอบพอ รักใครกบั หญงิ งามบานปา คนเดยี วกัน จงึ ตางกไ็ ปอวดมง่ั มีเปน เศรษฐีกบั ผหู ญิง ตา งกช็ ิงดชี ิงเดน ทาํ ใหก อเปนศัตรูกันขนึ้ มา ตางกค็ อยทาํ ลายพืชผลซงึ่ กนั และกนั เราตา งก็ทราบแนชดั วาเปน การทําของคนโงๆ ทีอ่ วดฉลาด ไมน ึกวาวนั หนึง่ ขา งหนา เจาของทั้งสองฝา ยคงจะมผี ูรคู วามจรงิ ตลอดหญงิ ที่ตน รกั ท่ตี นอวดไวร คู วามจรงิ แลว เรอื่ งจะลงเอยกนั ดว ยความเศรา และความอับอาย เพราะไมมีความจริงดัง อวดอาง เราตา งกเ็ รียกผจู ดั การดูแลไร ผอู วดกบั หญงิ วา เปนเจาของไรใ หก ลบั กรงุ เทพฯ แลวสอบสวนกร็ บั สารภาพวา เทา ทเี่ รารับรูมาเปน ความจรงิ ทกุ อยา ง และตา งกส็ ํานกึ ความผิดของตน เราจงึ ไดส ง ผทู ซ่ี ือ่ สตั ยไ วใจไดไปแทน ดวยเรอ่ื งมนั กย็ ุติลงโดยดอี ยางนแ้ี หละครบั แตผ มกด็ ใี จมาก เพราะเม่อื เราไปอยูไ ร เรากไ็ ดเ พือ่ นบา นที่ดี ส่งิ สาํ คญั กค็ อื เรามหี ัวอกอันเดียวกนั เพราะเราตา งกอ็ ยากจะหนีความจอแจวนุ วายอัดแอในเมอื งหลวงไปอยูต าม ดงตามปา หาความสงบในบนั้ ปลายของชีวิตเชน เดียวกัน เร่อื งนีเ้ ปนบทเรียนสําหรบั ผมู อี ารมณร อนแรง หเู บา เชือ่ คนงาย ตน่ื ตมู ขาดสติ มีความประมาทจะเปน ทางนาํ ตวั เองไปสคู วามยอ ยยบั หากใชเหตผุ ลขม จิตใหสงบ แลว ใชสติปญ ญาหาความจริงจากตน เหตุ เมื่อรูแลวเราก็ สามารถแกค วามรา ยใหกลายเปนดไี ด. ........................................ 68

เดก็ ขา งถนน จากหนงั สอื กฎแหง กรรม ทําดไี ดดี ทําช่วั ไดช่วั เลม ๒ ..................................................... คืนวันหนง่ึ เมือ่ พ.ศ. ๒๕๐๔ ขา พเจา ไดไปในงานศพภรรยาของเพือ่ น ท่ีคนุ เคยรักใครนบั ถอื กันมาก คืนน้ันมีสวดอภธิ รรมหนาศพ เจาภาพไดต้งั ศพไวทบ่ี า น ขา พเจา ไปถงึ กอนพระสงฆจ ะมาสวดพระอภิธรรม หลงั จากนําดอกไมสดและธูปเทียน เขาไปทําความเคารพศพตามประเพณแี ลว ก็ออกมาน่งั สนทนากบั เจา ภาพ และเพอ่ื นๆ สว นมากเปนผทู ี่คุนเคยกนั มากอนที่ชานบาน ซง่ึ เจาภาพจดั เกา อ้ีไวสาํ หรบั แขก จากน้นั แขกซ่งึ จะ มาเย่ยี มศพ และฟง สวดพระอภิธรรม ตางก็แตง กายไวทุกข คอยทยอยกันเขา มาในบานทง้ั ชายและหญงิ บางก็ มพี วงหรดี บางก็มีชอ ดอกไมสด บางทา นก็มพี วงมาลัยมาดว ย เพ่อื นขาพเจาผเู ปน เจาภาพกลุ กี ุจอออกไป ตอ นรบั และนาํ ไปหองตัง้ ศพเพื่อทาํ ความเคารพ ขา พเจากําลังนงั่ คยุ กบั เพอื่ นสามสค่ี น ดว ยเรอ่ื งชีวิตเกาๆ พอดเี ห็นเจาภาพนาํ ชายผหู นงึ่ อายุลวงเขา ปจ ฉมิ วยั แลว แตยังแข็งแรงทา ทางสงา และแสดงวาเปน ผูมใี จดีเดนิ เขา มา ขา พเจาไดยินแตหางเสียงเจา ภาพแตไ กล บอกวา “โนน เดย๋ี วผมจะแนะนําให” ขาพเจามองดดู วยความสงสัย ไมชา เจา ภาพไดน าํ ชายผนู ัน้ เดินเขามาทขี่ าพเจานง่ั อยู และแนะนําข้นึ วา “ทานผนู ้ีอยากพบอยากรจู ัก เพราะสนใจในหนงั สอื ” ขา พเจา กลาวขอบคุณทานผูน้ัน เจา ภาพไดแนะนําใหร จู ักทว่ั กนั และเชญิ ใหทา นนง่ั รว มสนทนากบั ขาพเจาและ เพ่อื นๆ ถึงเร่ืองตางๆ รสู ึกวาเราเขา ใจและสนิทสนมกนั อยา งรวดเรว็ หลงั จากไดส นทนากันนานพอควรแลว ทานผูน้นั กเ็ อย ขึ้นวา “ผมมเี รอ่ื งแปลก และเปน คติอยเู รอื่ งหนง่ึ แทบไมน า เชอ่ื แตผมไดป ระสบมาดวยตนเอง จึงอยากจะพบคุณ เพือ่ เลาเรือ่ งนีใ้ หคุณฟง ครั้งแรกผมต้งั ใจจดบันทกึ แลวสง ไปใหคณุ แตพอจะเริ่มลงมอื เขียนไมรจู ะเรม่ิ ตน อยางไร บงั เอญิ ไดพบคณุ ในงานน้ี ผมดใี จมาก เพราะผมจะไดม โี อกาสถา ยทอดเรือ่ งนี้ใหค ณุ ไป เพราะมนั อัดอยู กับผมมานานแลว ตง้ั แตไดอ า นหนังสอื ของคณุ ผมจงึ คดิ ไดวา เรอ่ื งของผมถาไมม อบใหคุณมนั จะไมเ กิด ประโยชนอ ะไรขนึ้ ” ความจรงิ เร่อื งน้มี ันเกิดขน้ึ มานานแลว คือ วันหน่ึงผมไปหาเพ่อื นทบ่ี างลาํ พู ประตูใหม ดว ยธรุ ะบางอยาง ขา กลับเดินมาทางสะพานผา นฟา พอขึ้นสะพานไดพบเด็กชายขายสลากกินแบง รัฐบาล กําลงั ชสู ลากรอ งขายวา “เหลอื ใบเดยี วครบั ใบเดยี วๆ ๆ ครับ” พอผมเหน็ เด็กจึงเกิดนึกขึน้ ไดวา ตอนจวนสวา ง คนื นน้ั ผมเกดิ ฝนวา ผมไดพบพระสงฆอ งคห นึง่ ขณะกําลังเดิน ไปที่แหงหนึง่ พระองคน ้ันครองจวี รเรียบรอ ยเปนสงา นา เคารพนับถือ และมเี ด็กคนหนงึ่ เดนิ ตามหลังมาดว ย ทานเดินตรงเขา มาหาผม ในฝน น้ันผมยกมอื ขนึ้ ไหวทําความเคารพ ตามมารยาทของชาวพทุ ธ เพราะในทน่ี นั้ ไม 69

มีคนอน่ื นอกจากพระสงฆ ผมและเด็กอกี คนหนง่ึ เทา นั้น ผมถามทา นวา “ทานจะไปไหนครบั ” ทา นยิ้มแลว ตอบวา “อาตมาจะมาหาคณุ ” ผมสงสัยจึงถามทานวา “มสี ง่ิ ใดทก่ี ระผมพอจะรบั ใชทานได ผมยินดี” กอ นทจี่ ะพดู ทานไดเหลยี วหลงั ไปดเู ดก็ แลว หนั มาพดู วา “อาตมาเอาเด็กมาให” พอทานพดู จบเดก็ ก็เดินตรงมาหนา ผม แลว ทาํ ทาจะกม ลงกราบ ผมรีบกอดเดก็ น้ันไว ดวยความเอน็ ดกู อนท่เี ด็ก จะกมลง แลวพดู วา “หนูมาอยกู บั ฉันเถิด” ยงั ไมท นั ทเ่ี ดก็ จะพดู อะไร ผมกต็ กใจตืน่ เพราะนาฬกิ าปลกุ เกดิ รัวดังขนึ้ มองดูนาฬกิ าตหี าคร่ึง ผมตนื่ ขน้ึ กค็ ดิ วาเปน ความฝนทแ่ี ปลกประหลาดมาก เปน ความฝน สนั้ ๆ ทจ่ี ําไดตดิ หูตดิ ตา ถา หากผมมีภรรยา ไมตองสงสยั วา ความฝนน้ีตอ งมีความหมายวา ผมจะไดบตุ รเปน ชายแน แตภรรยาผมไดถ งึ แกกรรมไปนานแลว และผมกไ็ ดรบั สญั ญากับเธอ กอนทเี่ ธอจะหมดลม ดว ยความรกั และสงสารในความเปน หวงของเธอ กลัวทรัพยส นิ ทตี่ กทอด มาถึงผมจะถูกภรรยาใหมผลาญ ผมจึงรบั ปากวา ผมจะไมม ภี รรยาใหมอ กี ในชาตนิ ี้ เพือ่ เธอจะไดห มดความเปน หว ง ฉะนน้ั การทจี่ ะไดบตุ รชายตามความฝน เปน อันหมดหวงั ไมตองคิดตอ ไป แตพอเห็นเด็กชายขายสลากกนิ แบง จงึ นกึ ได ผมจึงตกลงใจซ้อื สลากใบน้นั แลวเขยี นลงไปในตน ขว้ั วา “เดก็ ให ลาภ” เมื่อผมฉีกสลากออกจากตน ข้ัว แลวก็หยิบเงินใหเ ด็กคนขาย เมอื่ เดก็ รบั เงินแลวกพ็ ดู วา “ขอใหคุณโชคดี นะครบั ” ผมนกึ เอ็นดจู งึ พูดขึ้นมาวา “ถา ฉันถกู จะใหร างวลั เธอ แตจ ะพบเธอไดท ไี่ หนละ” เดก็ ยิ้มแลวก็ตอบวา “ผมอยูแถวบางลําพูและสะพานผา นฟา น่แี หละครับ” ตอ จากน้ันผมไมไ ดส นใจอกี เพราะตามปกตินานๆ ผมจงึ จะไดซ ้อื สลากกินแบง รฐั บาลสกั ครั้งหนึ่ง บางครง้ั เมอื่ ออกสลากแลวผมกล็ มื ตรวจ ทง้ิ ไวตัง้ สองเดอื นจึงไดตรวจ แตไมเคยถกู เลย ครัง้ น้นั ในวนั ออกสลากผมไดย นิ ขา ง บา นเขาเปด วิทยุฟงผลการออกสลาก ผอู า นประกาศตัวเลขเสรจ็ แลวกป็ ระกาศชื่อผถู กู บังเอิญผมไดย ินแตช่อื ผู ถกู วา “เดก็ ใหลาภ” ผมกเ็ กิดดีใจข้นึ มา แตเลขท่ีออกนนั้ ผมไมไดสนใจฟง แตแ รก จงึ ไมทราบวาตรงกนั กับเลข หมายฉบบั ของผมหรือไม เกรงวาตนข้วั จะไปลงพองกบั ใครเขา เพราะไมไ ดลงชื่อจรงิ ตอมาเม่ือไดส อบกับหนงั สอื พิมพอกี ครง้ั หนงึ่ จงึ ไดแ นใจวา ไดถ ูกรางวลั ทีส่ ามในงวดนั้น ผมรสู กึ ตืน่ เตน และดใี จ มาก เพราะยงั ไมเ คยถกู มากอ น เวลานนั้ การออกสลากยงั ทํากันทศ่ี าลากลาง ขางกระทรวงมหาดไทย และ เดอื นหนง่ึ ออกเพียงสามครง้ั หลงั จากไดร ับเงนิ รางวลั ตามสลากที่ถูกตอ งแลว ผมกเ็ ทยี่ วตามหาเด็กขายสลากกินแบง คนน้นั ซ่งึ ผมไดส ัญญา ไวว าจะใหรางวัล แตผ มยังสงสยั วา จะจาํ เคา หนาเดก็ นัน้ ไดแ มน ยาํ หรอื ไม คดิ วา หากไดเ หน็ หนาอกี ครง้ั หนง่ึ คง จาํ ได เดินหาแถวบางลาํ พแู ละสะพานผานฟาหลายเท่ยี วก็ไมพ บเดก็ คนนัน้ ตอ มาอีกสองวันผมไดไ ปหาอีกกค็ ง ไมพ บเดก็ อกี ตามเคย วนั หลงั น้ีผมไดต้ังใจไววา จะไปเทยี่ วคนหาทางเขาดินบาง หลงั จากเม่อื หาทางบางลาํ พู และผานฟา ไมพ บแลว ผมจงึ เดินไปทางลานพระบรมรปู ทรงมา หนา พระทีน่ ั่งอนนั ตสมาคม พอถงึ ส่แี ยกมุมขวา ทจ่ี ะเขาสวนสัตวเขาดินวนา กไ็ ดพ บเด็กชายอายปุ ระมาณคงไมเ กิน ๑๐ ขวบยนื รองไห ยกมือข้ึนเช็ดนาํ้ ตาท่ี 70

ไหลออกมา หา งออกไปมเี ดก็ ชายอายุประมาณ ๑๒–๑๓ ขวบ ใชเ ทา เข่ยี กระตกิ ทก่ี ลงิ้ อยตู รงหนา ไปมา เสียงที่ พดู อะไรกันผมอยหู า งไมท นั ไดยนิ เมื่อเขา ไปใกลจ งึ ไดยนิ แตเ สยี งของเดก็ ทเ่ี ลก็ กวา รอ งไหพลางพูดวา “ถือวา โตกวาชอบรังแกเด็ก แลว ยังไมพ อ ยังเตะกระตกิ หวานเยน็ เขาแตก” แลวสง เสยี งรอ งไห หา งออกไปมกี รรมกรสองสามคนทาํ ความสะอาดสถานที่แถวนน้ั หยดุ มองดูเพราะเสียงรอ งไหของเดก็ ผมจงึ เดนิ ไปดูแลว ถามวา “เกิดเรอ่ื งอะไรขนึ้ หนถู ึงไดร อ งไหเ สยี อกเสยี ใจอยา งน”้ี เด็กรอ งไหพ ลางบอกวา “เขารังแกผมครบั เขาถือวาตัวโตกวา” ส่งิ ทท่ี ําใหเ กิดเอ็นดเู ด็กคนน้นั กเ็ พราะแมแ กจะโกรธแคนถงึ กับรอ งไห แกกไ็ มกลาวคาํ หยาบออกมาจากปาก ซึง่ ผดิ กบั เดก็ บางคน ถาโกรธถงึ กบั รอ งไหก ม็ ักจะใชวาจาหยาบดาออกมาเพือ่ ใหแคน ผมจงึ ถามวา “ใครทํา กระตกิ แตกละ หน”ู เดก็ คนเล็กช้มี อื ไปทางเดก็ ทโ่ี ตกวา ซง่ึ กาํ ลงั จะเดินออกจากทน่ี นั้ ไป ดวยทา ทางหยงิ่ ยโส ตามนิสยั คนพาล “เขาถอื วาตัวโตกวา รังแกผมยังไมพ อ ยังเตะกระตกิ น้าํ แขง็ ใสห วานเย็นของผมแตก แลว ยังเอาตนี เขีย่ เลน ผม จงึ แคนใจ เสียใจ เพราะผมไมร วู า จะไปพดู กับเจาของกระตกิ หวานเยน็ เขาวา อยา งไรดี เขาเคยชมวา ผมเปนคน ดี ไมเ กเรเหมือนเดก็ อ่นื ผมอายเขา ไมร จู ะมองหนาเขาอยา งไร จะซอ้ื กระตกิ ใชเ ขาก็ไมม เี งนิ ผมรบั หวานเยน็ เขามายังขายไมไดถึงบาท กระติกกแ็ ตก หวานเยน็ กเ็ สียหมด น่ีผมก็คงตองถกู ดุดาท่ที ําใหเขาขาดทุน และเขา คงไมวา ผมเปน คนดอี ีกแลว คงไมใ หผมรบั มาขายตอไป เขาคงไมร ูหรอกครบั วาผมไมไ ดทํา ผมบอกเขาคงไม เชอื่ ” ผมไดย ินเดก็ พูดแลวก็ใหน กึ สงสาร เพราะแกพูดอยางซอ่ื ๆ มองดหู นา ก็รสู ึกวา จะเคยเห็นมากอน ผมจงึ ถามแก วา “หนไู ปทําอะไรใหเขาโกรธละ เขาจงึ ไดร ังแกถึงกบั เตะกระติกหวานเยน็ ของหนแู ตก” เดก็ ใชห ลงั มอื ปาด น้าํ ตาจนแหงแลว จงึ พดู วา “ผมไมไ ดทําไมเขาหรอก ผมก็ไมเคยรจู ักเขามากอน ทีแรกเขาเขา มาชวนผมเลนทายหวั ทายกอนเอาตงั กัน ผม บอกวาผมไมมตี งั เขาบอกวาตงั ขายหวานเย็นไงละ ผมกบ็ อกวา ตังขายหวานเย็นไมใชข องผม เปนเจาของหวาน เยน็ เขา ถาขายหมดก็เอาไปสง เขา แลวเขาก็คดิ เปอรเ ซน็ ตใหท ีหลัง เขาวา ผมไอโ ง หกั คา เปอรเ ซน็ ตไ วก อนซวี ะ ถาเอง็ ไมอ ยากเลนปน แปะหวั กอน ก็มาเลนทายเลขทา ยรถยนตก ไ็ ด เอาไหมละ ผมบอกวา ผมเลน ไมเ ปนและไม อยากเลน เพราะยายผมสอนไววา อยา เลนการพนนั เพราะการพนนั ทกุ อยางมนั ไมด ี มันเปน ของชั่วรา ย ถาใครเหน็ เขา เลน กันท่ไี หนกอ็ ยาไปดูเขา หลกี ไปใหไกล มันมีแตโทษไมม ีคณุ ถาตาํ รวจมาจับกจ็ ะพลอยถกู จบั ไปดว ย เขาเห็น วาผมไมย อมเลนดว ยกโ็ กรธ พดู วา อา ยนี่ยายสอนนกั กจู ะเตะมึง ดซู ิวา ยายมึงจะสอนวา ยังไงอกี วาแลว เขาก็ เตะผม ผมกําลงั ถอื กระติกนา้ํ แขง็ ใสห วานเย็นอยู ผมก็ยกขนึ้ รับปด ปอ งกนั แตแลวกระติกในมอื ผมกก็ ระเด็น หลดุ จากมือ เพราะถูกเทาเขาเตะระเบิดแตกกระจาย และเขาก็ใชเ ทาเตะเขยี่ เลน แลว กห็ ัวเราะอยา งชอบใจ สว นผมตกใจ ผมมีสตางคเอาไปใหย ายใชก เ็ พราะอาศยั ทผ่ี มไดขายหวานเย็น” เด็กพดู แลว ก็นํา้ ตาไหลออกมา อีก ผมนกึ สงสารจงึ ถามวา “บานหนอู ยทู ี่ไหนละ เหน็ หนพู ดู ถึงแตย าย ไมเ หน็ พูดถงึ พอแม” 71

เด็กตอบวา “ผมไมมบี า น พอ แมก ต็ ายหมด ผมอยกู ับยายๆ ผมถือศลี อาศยั อยูกบั แมชีในวดั ” ผมไดย ินเชนนั้น กเ็ กดิ นกึ ไดวา ความฝนของผม บังเอญิ เดก็ มรี ปู รางสงู ตา่ํ ทาทางมาตรงกนั กบั เดก็ คนนี้ จงึ คิดวา เด็กคนที่ผมฝน กม็ สี วนชวยใหถ ูกรางวลั เพราะถา ผมไมฝ น กค็ งไมซ ้อื สลากกนิ แบง ฉะน้ัน เดก็ คนนี้สมควรมีสว น รับรางวัลดว ย สว นเด็กคนขายทผี่ มสญั ญาจะใหร างวลั นัน้ เมอ่ื ตามตัวพบคอ ยใหค ราวหลงั เมอื่ คิดเชน น้นั ผมก็ หยบิ เงนิ ออกมาจากกระเปา พลางพูดวา “หนไู มตองเสียใจ หยุดรอ งไหไ ดแลว ฉันจะชวย เอาน่หี นฉู นั ใหเ งินเธอแปดสบิ บาท เอาไปซ้ือกระตกิ ใหเ ขา” พดู แลวก็ยนื่ ธนบตั รใหเด็กผนู น้ั แลว พูดตอไปวา “เอาแกว ใสในกระติกที่แตกนน่ั ไปทง้ิ เสียในที่ทป่ี ลอดภยั ถา ทิง้ ไวจะไปตาํ เทาคนอืน่ เขา แลว เอาเปลอื กนอกไป ซ้ือแกไสในใสใหมค งไมแพงนัก ไมเ กนิ ๒ - ๓ บาท แลว เอาไปคืนใหเ จา ของหวานเย็น พรอมทัง้ จา ยคาหวาน เยน็ ใหเรยี บรอ ย แลว เธอกเ็ ปนคนดตี อไป สวนเงนิ ท่ีเหลือเกบ็ ไวใ ชห รือใหยายก็ไดต ามใจเธอ” เดก็ นอ ยมองดธู นบัตรใบละยีส่ บิ เปนจํานวนสใี่ บ ดวยสายตาและกิรยิ าไมเ ชอื่ ตาและไมเ ช่อื หู แลวก็ยื่นมอื อกมา รับอยางงงๆ เพราะไมเ คยนึกฝน มากอ นวา จะไดเงนิ มากเชนนี้ แกหยิบธนบตั รไปดูและลบู คลํา พอไดส ติดวงตา ก็แจมใสข้นึ แกยมิ้ แลวกย็ กมอื ขึ้นไหวผมแลวรองวา “โอ ! น่ผี มไดเ งนิ แปดสบิ บาทจรงิ ๆ หรือครบั แทบไมนา เชอื่ เลย ทานทาํ ไมถงึ ไดใ หผมมากเชนน้ี ตงั้ แตเ กิดมา ผมยงั ไมเ คยมเี งินถึงสิบบาทเลยครบั ” แกมองดูธนบัตรท่กี ําไวใ นมือ แลวกพ็ ูดกบั ตัวเองวา “ยายเราคงดีใจมาก เมือ่ รวู าเราไดเ งินตั้งแปดสิบบาท” ผมเองเมอื่ เห็นกริ ยิ าตนื่ เตนของเดก็ ก็พลอยปลื้มใจ เกดิ มคี วามสขุ เกนิ คาของนํ้าเงินทผ่ี มมอบใหแก คลา ยกบั ความดใี จทีไ่ ดชวยชบุ ชวี ติ คนไขใ หฟ น จากความตาย เงนิ ของผมไดใ หถ กู จุดของผตู องการ แกกําลงั ปลมื้ ใจ และ ฝนอะไรตอ อะไรตามนสิ ัยของเด็กพอสมควร แลวกห็ ันมาทางผม พูดวา “ทา นใจดีเหลอื เกนิ ผมคดิ วา คงไมมีใครใหเ งินเดก็ มากๆ อยา งนี้นะครบั ” ผมยมิ้ ปลอบใจแกแลววา “คนอ่ืนเขาอาจใหมากกวาน้ีก็ได ถา เด็กคนนนั้ เปนเดก็ ดีมคี วามซอ่ื สัตย มคี วาม กตัญเู คารพผใู หญ ทาํ ใหผ ใู หญมีความรักใครเอ็นดขู นึ้ ” เด็กยิม้ อยา งดใี จแลววา “จรงิ ครบั ยายเคยสอนผมอยเู สมอ ในเรอื่ งใหทําความดี ออ ! ทา นอยูท่ีไหนครบั และ ทา นชอื่ อะไรผมเพยี งขอทราบเทานนั้ ผมไมร บกวนทา นอกี ผมอยากรจู ะไดไ ปบอกกบั ยายวา ทา นเปนผูม ี บญุ คุณใหเงินกบั ผมมาก เดีย๋ วยายจะสงสัยและเสยี ใจ นกึ วา ผมไดเ งนิ มาโดยทางไมดี แตผมก็ไมเ คยโกหก ยาย ไมช อบคนทจุ รติ ยายเคยเลาใหผ มฟง ถึง เสอื เปย และเสอื อน ที่ถูกแทงตาย และถกู ยงิ ตาย อายสุ นั้ เพราะหา กนิ ในทางทจุ รติ ยายบอกวา คนทจุ รติ ตายเรว็ กวาคนธรรมดา” 72

ผมไดฟง เด็กพูดเชนนั้น ก็เกดิ สงสารและเอน็ ดมู ากขึ้นจึงบอกวา “ช่ือ.......... อยูท ี่ถนน................. ซอย............. บา นเลขท.ี่ ...... ถาหนูเขา ไปในซอย ถามชือ่ ฉนั คนในซอยนั้นเขาจะชบี้ า นให ถา มเี ร่อื งเดอื ดรอนไปหาฉนั ซินะ ถาชว ยไดฉันยนิ ดีชว ย” ผมเห็นกรรมกรทาํ ความสะอาดนัน้ มองดูผมอยา งสงสัยคงคดิ วา ทําไมผมจึงใหเ งินเดก็ ขายหวานเย็นมากถึง เพียงนั้น และคงนกึ วา ผมอวดเบง อวดเปนเศรษฐี แตถ า เขารูว า ผมถูกสลากกนิ แบง รฐั บาลรางวลั ทสี่ าม เขาคง หมดสงสัย เหตกุ ารณครงั้ น้ัน เมือ่ ทบทวนถึงความฝนแลว กค็ ดิ วา เปน เพยี งเหตบุ งั เอญิ เทา น้นั และเด็กคนน้ันก็ไมไ ด ตดิ ตามมาขออยูดว ย แมว า ผมจะรสู ึกเอ็นดรู กั ใครส งสาร เพราะผมเห็นวาเปน คนดี มีนิสยั ดี มีความซือ่ สัตย กตัญู ผดิ กบั เดก็ อนื่ ท่วี ่งิ เลน แถวทองถนนท่ัวๆ ไปกต็ าม แตใ นไมช าผมกล็ มื เหตุการณในครง้ั นีเ้ สยี สนทิ เวลาไดผา นไปประมาณ ๑ ป ผมไมไดพ บเดก็ คนนั้นอกี เลย ในเวลานัน้ ผมมีไรอ ยตู า งจงั หวดั และผมตอง เดินทางไปไรอยางนอยเดอื นละครงั้ คอื วันสน้ิ เดือน เพอื่ นาํ คาแรงและสงิ่ อ่นื ๆ ไปจา ยเปนประจํา วนั หนง่ึ ผมจาํ ไดวา เปน วนั เสารก อนสิ้นเดือนสองวัน ผมตอ งไปเบกิ เงนิ ท่ธี นาคารตอนเชา เพราะตอนบา ย ธนาคารปดและจาํ เปน ตอ งนําเงนิ ไปจา ยทางไร นอกจากจะจายตามปกตปิ ระจําเดือนแลว ผมยงั เบกิ เงินไปวาง มดั จาํ ซอ้ื ท่ีเจาของไรท อ่ี ยขู า งเคียงกับไรของผม เพอื่ ขยายกจิ การใหใ หญโ ตยง่ิ ขึ้น เงินสดจํานวนมากนผ้ี มได นํามาเก็บไวทบ่ี าน เพ่อื การสะดวกกอ นจะนําไปไรใ นตอนเชา วันจนั ทร ซง่ึ เปน วนั ส้นิ เดือนพอดี ค่ําวนั เสารน้ันเอง เมอื่ ผมกลบั จากธุระกําลังเดินเขาซอยกลบั บาน ผมกไ็ ดยินเสียงฝเ ทา คนเดินตามมาขางหลงั เมอื่ เขาไปถงึ กลางซอยกอ นจะถึงบานผม ขณะนั้นไมคอยมคี นพลุกพลาน อากาศย่ําคาํ่ ทําใหมองหนา ตากันไม ถนัดนัก เพราะซอยน้ันเทศบาลยงั ไมไดตามไฟ ผมไดยนิ เสียงเรียกคอยๆ พอไดยินมาจากทางหลงั วา “ทานครับหยดุ กอ น” ผมชะงกั หยุดเดนิ เม่ือเหลียวไปเห็นเดก็ อายุประมาณ ๑๒–๑๓ ป เดนิ ตามมา พอมาทันก็ ยกมอื ข้นึ ไหว ผมจงึ ถามวา “เธอมธี รุ ะอะไรกบั ฉันหรอื ” เดก็ คนน้นั แสดงกริ ิยาออนนอ มแลวพูดคอ ยๆ ราวกบั กลัวคนไดยิน และกลวั คนเห็น แกเหลียวดซู ายขวาตลอดเวลา และพดู วา “มธี ุระสําคญั มากครับทา น จําผมไดไ หมครบั ผมเด็กชายหวานเย็นทท่ี านใหเ งินแปดสบิ บาท” ผมพจิ ารณาดอู กี ทีกจ็ าํ ได จึงพูดขึ้นอยา งดใี จวา “ออ! หนูฉันจําเธอไดแลว ดีใจมาก เธอมีธรุ ะอะไรใหฉ ันชว ย หรอื เปลา ” เสียงเด็กตอบอยางระมัดระวงั วา “ไมม อี ะไรตอ งรบกวนใหท า นชวยเหลอื หรอกครบั ผมมาเตอื นทานเพราะ ทา นมบี ุญคุณตอ ผม” ผมชกั สงสยั จึงถามวา “เธอมาเตือนฉันเรือ่ งอะไร ไหนบอกใหร ซู ”ิ 73

เดก็ ชักปากสนั่ กวาจะพูดออกมาได เสยี งทพี่ ูดไดย ินคลา ยเสยี งกระซิบวา “คืนพรุงนี้วนั อาทติ ย เวลาตสี จ่ี ะเกิด โจรกรรมขึน้ ในบานทาน” ผมไดย ินเสียงนัน้ สะดงุ ยอ นถามวา “เธอรไู ดอ ยา งไรเร่ืองสําคัญเชน น้ี” เด็กตอบวา “ผมรจู ากคนทจี่ ะมาขโมยบา นทา น” ผมรอ นใจจึงถามวา “ใคร” เด็กกระซบิ ตอบวา “สลัดดํา” ผมตองสะดงุ เพราะเคยไดย นิ ชอ่ื โจรคนนีว้ างแผนการณแนบเนยี นมาก จึงยอ นถามวา “มนั รูไดอ ยางไรวาบาน ฉนั มีเงิน” เด็กกระซบิ บอกวา “คนใช คนครัวในบา นของทานเปน สาย และทานระวังอาหารเย็นจะถูกวางยานอนหลบั แต อยากจะขอใหท า นสญั ญากบั ผมสกั อยา ง” ผมสงสยั จงึ ถามวา “เธอตอ งการใหส ญั ญาอะไร เธอตองการเงนิ หรอื ” เสียงเด็กรนุ หนาเศราลงวา “เปลาครบั ผมไมตอ งการเงิน แตอ ยากขอรองทานกรุณาอยาทําอนั ตรายแกสลัดดํา เพราะผมเปน หน้ีบญุ คณุ เขา ตกลงนะครับทาน” ผมนึกตเิ ตยี นตัวเอง ทต่ี รี าคาเดก็ คนนีต้ ่าํ เกนิ ไป จงึ รบี รับปากวา “ตกลง ฉันจะพยายามเพอื่ เหน็ แกเ ธอ” เดก็ หนมุ ดีใจ ตอบวา “ขอบคณุ ทา นมาก ผมตองรีบไปละครบั ถา เขารเู ขา ผมตองตายแน” พูดแลว กร็ บี เดนิ ทาง ไปทนั ที ผมจงึ บอกวา “เธอตองกลับมาหาฉนั อีกนะ” แตเ ด็กเดินออกไปไกลเกนิ วา ทจ่ี ะไดยินคําพดู ของผมเสยี แลว สงั เกตดูแกกลวั ภยั คอยระวังตวั อยเู สมอ คืนน้ันผมย่ิงนกึ ก็ยง่ิ เหน็ จริงวา ผมเบิกเงินจากธนาคารมาไมม ีใครรู นอกจากคนในบา นเทานน้ั ในบานกม็ คี ุณปาของผมเปน ผดู ูแลจัดการในบา น นอกนัน้ ก็มพี วกบา นไรรา งกาย แขง็ แรง ซ่ึงจะเดินทางมาแจง ถงึ การตกลงซื้อขายไรข างเคยี ง และจะเดนิ ทางกลบั ไปพรอมกบั ผมในวนั จนั ทร พวกนมี้ ีความซือ่ ตรงและรักใครผ มดี แตคนรบั ใชแ ละแมค รัว ผหู ญงิ สองคนนเ้ี พ่ิงจะมาอยูใ หมย ังไมถงึ สามเดือน และบดั นกี้ ร็ แู นช ัดแลว เพราะสองคน น้ีเองผลดั กันออกนอกบา นคราวละนานๆ คงนาํ ขาวการเบกิ เงินซ้ือไรข องผมไปบอกพวกโจรอยา งไมตองสงสัย นึกแลวรสู กึ ใจเตน เพราะผมยงั ไมเคยรบั เหตกุ ารณเชน น้มี ากอ นเลย แตกเ็ ปนบญุ กุศลทรี่ ลู วงหนาเสยี กอน นี่ก็ เหน็ จะเปน ความดีของผมทไี่ ดใหเ งินแกเ ด็กขายหวานเย็นเมอ่ื ครัง้ นั้น ไดเกดิ ผลสนองข้ึน ยิ่งคดิ ผมกย็ ่งิ เปน หว ง เดก็ คนน้นั มากข้ึน การที่แกฝา อันตรายมาบอกผม ถา หากพวกโจรรเู ขา แกกค็ งไดรบั อันตรายถงึ คอขาดบาด ตายแน คดิ แลว กไ็ มสบายใจ 74

ตอ มาเมือ่ ถงึ เวลากาํ หนดพวกโจรกม็ าตามนัด แตไดถกู พวกรักษากฎหมายซอนกลจงึ จบั ไดหมดทกุ คน โดยมไิ ด มกี ารตอสเู กิดข้นึ เพราะเจา หนาทร่ี ูตวั อยกู อนแลว ไมช าพวกเหลารายกไ็ ดร ับโทษตามความผิดที่ตนไดท ําไว มากนอ ยทวั่ ทกุ คน แตการรับสารภาพยอมไดรบั ความปรานเี ปนธรรมดา หลงั จากนน้ั ผมกเ็ ฝา คอยเด็กคนนั้น เขาใจวาแกคงจะมาหาแตก็ไมไ ดพ บอกี เลย คราวนผี้ มมีความรอ นใจ เกดิ มี ความเอน็ ดสู งสารแกขึน้ มา เหน็ จะเปน เพราะแกสรา งความดีโดยปองกันทรพั ยส ินให พนจากโจรภยั เปน ความ ดเี ดนประจกั ษในความกตญั ูของแก สง่ิ น้ไี ดเกิดชกั จูงใจผมใหเ กิดความรักใครแ ละสงสาร อนั แทจ รงิ ซง่ึ ผมจะ ลืมไมได อีกอยางหน่ึง การที่แกชวยปอ งกนั ทรพั ยส นิ ใหผ มในคราวนี้ เหน็ ไดชดั วา แกมไิ ดหวงั สนิ จา งรางวลั สง่ิ ใดตอบ แทน หากวาเปน เพราะแรงกตญั ู ถา แกหวงั สินจางแลวแกคงรีบมาหาผมอกี ทันที ผมไดพ ยายามใหค นไปสบื หาอยากจะพบแก อยากนาํ มาเลีย้ งดตู อ ไป เพือ่ ตอบแทนความดี แตก ห็ าไมพ บ ผมออกจะเปน หวงในอนาคตของเดก็ คนน้มี าก และเรม่ิ เหน็ ความดีของแกเพิ่มข้ึน ทัง้ ๆ ท่แี กรดู วี า หากแกมาหา ผมแกกจ็ ะไดรบั รางวลั ในความดีขอความชอบครง้ั นอ้ี ยางแนน อน แมแ ตครัง้ กอนซงึ่ แกยังไมเ คยทําความดีอะไร ผมก็ยงั มอบเงินใหแปดสิบบาท แกยอมเขาใจดี นี่แหละเปนจุดทท่ี าํ ใหผ มเพิ่มความรักและสงสารแกมากขึน้ ตอมาผมคิดวา ถา เราไดอาศัยเจาของทองท่ชี วยสืบหาคงไดผล ผมจึงของรองใหเพ่อื นผเู ปน นายตํารวจชว ย จดั การสบื หาให เพอื่ นผูน ั้นกลาวเปน คติวา “คณุ คิดอุปการะอบรมเดก็ ขา งถนนอยางนี้ เปนบญุ กุศลทไ่ี ดชวยสังคมหมดความประพฤตชิ ัว่ ไปไดอีกคนหนงึ่ ทาํ ใหต ํารวจหนักแรงนอ ยลง” ผมจงึ บอกวา “เด็กคนน้เี ปน เดก็ ดอี ยูแลว เพราะไดรบั การอบรมจากผเู ปน ยาย แกรูดรี ูชัว่ รจู กั บญุ คุณ” เพือ่ น นายตาํ รวจผูน้นั หัวเราะแลวพูดวา “ผมเชื่อ เทา ท่ีแกทําไปน้นั ก็แสดงวา แกเปนเด็กดี เด็กท่ีอยูในสภาพเชนนีห้ าเดก็ ดีไมไดง า ยๆ แตส ่ิงแวดลอ มน่ีซิ ครับ ความคบั แคน ความทุกขย ากลําบาก ความจําเปน บบี บงั คบั อาจเปลี่ยนแปลงจติ ใจของแกใหเ ปน โจรไปได คราวนี้แหละจะเพ่ิมความยงุ ยากลาํ บากใหแกส ังคมและการปราบปราม จงึ เปนหนาที่ของผมชวยคุณหาเด็ก เปน การปองกันอาชญากรไปดว ย ไดท ้งั งานราชการและสวนตัว ผมจงึ มีความยินดีและเตม็ ใจจะสบื หานําเด็ก คนนมี้ าใหค ณุ จนได” ตอ มาไมนานนกั ดวยความสามารถของเพอื่ นผมก็นาํ เด็กคนนน้ั มาตามสญั ญา เขาเลา วา ไปพบแกอยูในวัดกบั ทา นสมภาร ผมไมท ราบจะพดู อะไรดี จงึ จะสมกบั ความดีในครั้งนีเ้ หมือนไดล าภอันประเสริฐทไ่ี ดเ ดก็ คนน้มี าอยู กับผม แตแลว ผมกไ็ มส บายใจ เพราะสงั เกตดแู กเศรา เหงาๆ อยตู ลอดเวลา คลายกับคนมที ุกขห นกั อยใู นใจ แทนที่จะดีใจ ผมไดพ ยายามปลอบโยนใหห ายทุกข และถามวาเหตุใด แกจงึ ไปไดขาวจากสลัดดํา แลว ก็เสย่ี ง ภัยมาบอกใหผ มทราบ แกบอกกับผมวา แกรจู ักสลดั ดําหลงั จากยายถึงแกก รรมดว ยโรคชรา และเริ่มเลาเรือ่ ง ของแก โดยทาํ ตาแดงๆ จะรอ งไห แกเลาวา 75

“กอนจะตาย ยายเรยี กผมไปน่งั ขา งๆ ทีย่ ายนอนเจบ็ แลว ยายก็เอามือคลําทัว่ หนา ผม เพราะเวลานน้ั ตาของ ยายมองอะไรไมเหน็ แลวยายกร็ อ งไห ผมเอามือของยายขึน้ ไวบ นหวั ดว ยความรกั นบั ถอื เพราะผมไมรวู า จะทํา อะไรดกี วานี้ แลว ผมกร็ องไหส งสารทย่ี ายเปนหวงผม” ยายพูดวา “อา ยหนู ยายรูด วี า ยายจะอยูก บั เอง็ ไดอีกโดยไมก ว่ี นั แลว รกั ษาตวั ไวใ หดนี ะหลานนะ เอ็งอตุ สา ห อาบเหง่อื ตา งนํา้ เพือ่ หาเงินมาเล้ียงยาย สจุ ริต ขายทง้ั หวานเย็น ล็อตเตอรี่ หนงั สือพมิ พ และลกู โปง เอง็ ทาํ ทกุ อยา งเพ่ือหาเลีย้ งยายดว ยความกตญั ู แตยายไมมีทรัพยส มบตั ิจะใหเอ็ง ยายมีแตศ ลี ธรรมทใี่ ชอบรมสง่ั สอน เอ็งมาตลอดเวลา เพือ่ จะไดต ดิ ตวั ปฏบิ ตั เิ ปน ความดีตอไป คนเราอาจจะจนทรัพยส นิ เงินทอง แตอ ยาใหจ น ศลี ธรรมและความดี มีความกตัญรู ูคณุ อยา เนรคณุ คน จะมีความเจรญิ แกตัวตอ ไป มีศีลธรรมความดที ําให จติ ใจเราสงู ขน้ึ และมีความสบายใจ ผิดกบั ความช่ัว มนั ทาํ ใหจิตใจตํ่าเลวและเส่อื มลง ท่สี ุดกต็ อ งอยูในความ ทุกข จงจําคาํ ของยายไว” กอนท่ยี ายจะจากไปกอนนย้ี ายเปน หวงเอง็ มาก นอนตาไมห ลับ คดิ วา ถา ยายตายแลวเอ็งจะลําบาก จงึ ฝากทา น สมภารใหช ว ยดแู ลส่งั สอนเอง็ ตอ ไป เอง็ ก็โตขน้ึ ทกุ วัน เกรงจะเสยี คนเพราะไมมีคนคอยสง่ั สอนตกั เตือน เมอ่ื วัน กอนทา นสมภารมาเยีย่ มยาย ทา นกร็ บั ปากวา จะชว ยดูแลเอง็ ตอ จากยายแลว ทา นไดขอเอาดวงวัน เดอื น ปเ กดิ ของเอง็ ไปดู แลวทา นก็กลับมาบอกยายวา “ไมต อ งเปน หวงอายหนหู รอกโยม อาตมาตรวจดูดวงชะตามนั แลว ดวงของมนั วาจะมคี นอุมชู ชบุ เล้ยี งอุปถมั ภ มนั ใหม คี วามสุขแน อา ยนี่ตกนาํ้ ไมไหล ตกไฟไมไหม ชะตามนั ดี ทแี รกกล็ าํ บากบาง แตตอไปก็สบาย ตําราของ อาตมาไมเ คยผดิ ” ยายรวู าทานสมภารทายแมน มากไมเคยพลาด นแ่ี หละอา ยหนู ยายจึงบอกวา ยายหมดหวงแลว ถงึ จะตายกต็ า หลบั ” และอีกสองวันตอ มายายก็ตายลงดวยความสงบ และมสี ตดิ ี ทางวดั ไดชว ยกนั จัดงานศพจนเรียบรอย ผมมคี วาม อาลยั วา เหวมากเพราะเรามกี นั สองยายหลานหอบหิ้วไปไหนมาไหนดวยกนั ตง้ั แตผมเลก็ ๆ พอจาํ ความไดกเ็ หน็ หนายายคนเดยี วทเี่ ปน ญาติ เราไมเ คยคลาดกันเลย บัดนผ้ี มเหลือตัวคนเดยี ว ยายเคยบอกวา เราไมม ญี าตพิ ่ี นองทไ่ี หนอกี แลว ไมม ีใครอกี แลว ทผ่ี มจะรักเทายาย ผมมีความอาลัยและเสยี ใจ คิดถึงยายมากจนทนอยใู นวัด ไมไ หว ผมจงึ ไปหาทานสมภาร บอกทา นวาจะลาไปทาํ งาน เพราะผมตดิ ตองานเอาไวแ ลว สมภารทานเปน คน ใจดี ทานจงึ แนะนําวา “ไปทํางานใหค ลายความเสียใจ คดิ ถึงยายสักพักหนึ่งกด็ เี หมือนกัน จะไดไปพบกบั คนท่อี ปุ ถัมภคา้ํ ชเู อง็ แตชาติ กอน จะไดสบายเสยี ที แตเอง็ ก็ไมเ คยทาํ งานทไี่ หนมากอ น อายุของเอ็งกย็ งั นอย หลวงพอสงสารเปนหว งเอง็ มาก คนเราเกิดมากต็ อ งตอ สูยงั ชีวิตเปนธรรมดาของโลก แตเอง็ ยังเด็กและยงั ใหมตอโลก ถาครง้ั แรกไปพบคน ชว่ั เปนตัวอยา ง ประพฤติตามจะติดนสิ ยั ชว่ั ตอ ไป ถา ไปพบคนดมี ีศีลมธี รรม กจ็ ะไดตัวอยา งที่ดีติดเปนนสิ ัย เชนกนั หลวงพอ จะใหค ติเหมอื นคาถาสกั บทหน่งึ จะไดทอ งใหข ึ้นใจเม่อื ยามคบั ขัน จะไดเ ปน เครอื่ งเตอื นใจให นึกถงึ คาํ ของหลวงพอ ทีใ่ ห ไวว า 76

“พบคนชั่วใหหลกี หนี พบคนดีใหเ ขาหา” จงจาํ ไวใ หดี จะเปน ทางนําเอง็ ไปสทู างท่ีดีที่ชอบ ยายของเอ็งเปนคน ดีมากอยใู นศลี ธรรมตลอดมา เปนผดู ีตกยาก เปน ท่เี คารพรักใครน ับถอื ของคนในวัดท่ัวไป เอง็ กเ็ ปนเชื้อสาย ของยาย และไดร บั การอบรมมาดวยความดี หลวงพอ ขอเตอื นเอง็ วา “เม่ือทํางานแลวใหม ีความขยนั ขันแข็ง มคี วามซ่อื สัตยม ัน่ คง อยา รงั เกยี จงานทเี่ ขามอบให ตองตงั้ ใจทาํ ใหด ี เรียบรอยและรวดเรว็ อยา ถวงงาน อยางถว งเวลา และอยา ไถล จะเปนการเพาะนสิ ัยชวั่ มาสูต วั เราเอง ความ ขยันขันแขง็ ซ่ือสัตยส จุ รติ ถาตดิ เปน นสิ ยั ประจําตัวของเราจะเปน ทางนําความรุงเรอื งมาสชู ีวิต เพราะคนดีมคี วามขยันขันแขง็ มจี ิตใจซอื่ สตั ยส ุจริต จะไปอยกู ับใครกม็ คี นยินดตี อนรบั ทุกแหง ผดิ กับคนเกยี จ ครานตอ การงาน มใี จไมส จุ รติ ชอบไถล โกงเวลางาน พวกน้เี ปน ผทู าํ ลายตวั เอง ทําลายความรงุ เรอื งของชีวิต อนาคต เปน ทร่ี ังเกียจชองผูรูทั่วไป เขาไมร ทู นั ทีแตตอ ไปเขาก็รู เราเกิดมาเปนคนตอ งมีมานะ อดทน เสยี สละ ไมเ หน็ แกตัว มีศีลมีสตั ย อยา เอาชนะคนพาลดว ยพาลตอบ เราใชศ ลี ธรรมความดเี ขา ตอ สู เราตองชนะใจของ เราเองสาํ คัญกวา สง่ิ อน่ื ” “คําเหลา นห้ี ลวงพอใหเ ปน สมบตั ิของเจา จําเอาไวเพอื่ ตักเตือนตัวเองใหไ ปสูทางดปี องกันทางช่ัว เอง็ จําไว ปฏิบตั ติ อ ไปและขอใหคณุ พระศรรี ัตนตรยั จงปองกนั คมุ ครองเอง็ ใหพนจากภยั ทง้ั ปวง นําเอง็ ไปสทู างทีด่ ที ีช่ อบ และความเจรญิ ตอ ไปเถิด” ผมกม ลงกราบรบั โอวาทของทานสมภารแลวพดู วา “กระผมจะจดจาํ คาํ ของหลวงพอ เหมือนเครื่องรางของขลงั อนั ศกั ดิส์ ิทธ์ิ ทจ่ี ะปอ งกันตัวผมใหพน จากความชัว่ ” ทา นสมภารหัวเราะชอบใจแลววา “เจาหนู เจา นี่ฉลาดเกนิ ตัว หาเดก็ อายุเทา นี้จะพดู ไดอยางนี้ เหน็ จะเปน เพราะยายของเอง็ ฝก ฝนอบรมมากอ น จึงเขา ใจอะไรไดอยา งรวดเร็ว ถาเอ็งไปอยูท ไี่ หนไมส บายกก็ ลบั มาอยวู ัด ถา จะเอาดที างศาสนาอยากบวชเณร หลวงพอ จะบวชให ถา ไดเลา เรยี นฝก ฝนศึกษาดคี งไดม หาเปรียญแนๆ น่ี มนั แลว แตบุญกศุ ล แตด วงของเอง็ ไมบอกวา จะเอาดที างศาสนา” เม่อื ผมลาทานสมภารออกจากวดั ก็มาไดทํางานทร่ี านขายอาหารแหง หนงึ่ กินอยูหลบั นอนเสรจ็ ผมมีหนาทท่ี าํ ความสะอาดและลา งถวยชาม ไดก ินอ่ิมนอนหลบั สมกบั สภาพของลกู จางท่ัวๆ ไป ผมเขา ไปทํางานได ๔ - ๕ เดือน เจา ของรา นกร็ สู ึกเอ็นดูสงสารผมมากกวาคนอยกู อน แตชะตาของผมมักจะพบคนพาล แมว าผมจะ ทํางานต่าํ ๆ ก็ยงั มีคนคอยอจิ ฉารษิ ยา พวกคนทาํ งานดวยกนั คอยแกลงพูดเสยี ดสีหาเรอ่ื งรงั แก หาวาผมทาํ งาน ขยนั เพื่อประจบเจาของรา น ทาํ งานเอาหนา ทาํ ขามหนา ขา มตาพวกเขา เพราะผมทํางานเรยี บรอ ย เสรจ็ เร็ว กวา เขาในงานอยางเดยี วกัน ฉะน้นั เขาจงึ พากันโกรธแคน คอยกีดกนั หาเรอ่ื งผมตลอดมา แตผมกอ็ ดคดิ ไมไ ด วา เหตุเหลา นม้ี นั คงไมเ ปนตน เหตุใหพ วกเขาโกรธมาก ถึงกบั พาลหาเร่ือง คดิ วาสิ่งทีท่ ําใหเขาโกรธมากเ็ พราะ ผมไดร เู ห็นวา พวกน้ชี อบยกั ยอกเงนิ ขายอาหารเอาไปแบง กนั แตเมือ่ รูเห็นเขากม็ าทาํ ใจดี ชวนผมรวมมือเปน พวกดว ย โดยสญั ญาจะแบง เงินใหผ มดว ยสว นหน่ึง แตผ มนกึ ถงึ ยาย นกึ ถึงคาถาของทานสมภาร ผมจึงไมย อม รว มมือทําการทจุ รติ ดวย พวกเขาจงึ โกรธมาก ขใู หผ มออกจากงาน มิฉะน้ันจะเจบ็ ตวั ผมเองก็ไมส นใจในคําขไู ม ยอมปฏิบตั ิตาม และผมกท็ ํางานมาเปน ปกติ 77

เหตเุ กดิ ขึน้ ในวันหน่ึง เวลาเชาผมเดนิ เขาไปในซอย เพื่อเกบ็ จานชามทมี่ ผี สู ัง่ มาเลยี้ งกนั ทบ่ี า นในวนั สน้ิ เดอื น ตามธรรมดาเวลาเชา เรามเี วลาวา ง เพราะเปดขายอาหารตงั้ แตกลางวนั ถงึ กลางคนื เม่อื ผมเดนิ เขาไปในซอยยงั ไมท ันถึงบานทจี่ ะไปเกบ็ ชาม กเ็ ดนิ สวนทางกบั ชายผรู ว มงานกับผมซ่ึงเปน หวั หนา ขแู ละแสดงกริ ิยาไมเ ปนมิตร กบั ผมตลอดมา ผมก็ไมส นใจ แตพ อผมเดนิ คลอ ยหลงั กไ็ ดยินเสยี งรอ งโอย เหมอื นไดรบั ความเจบ็ ปวดอยูขา งตวั ผมตกใจหันไปดู เหน็ ชายคน หนึ่งผิวดํา รูปรางกาํ ยําลํา่ สนั จบั ขอ มือชายรว มงานผเู ปน อริกบั ผม บิดทายโู ดจนหลงั แอน รองออกมาดว ย ความเจบ็ ปวดและกลัว แตในมอื ยงั คงกํามีดโตะไวแนน ไมย อมปลอ ย จนชายผูน้ันบิดขอมอื สะบดั หนกั ขนึ้ จน หนาเบี้ยวบดู เหน็ จะทนไมไ หว มอื ที่กํามดี ไวก็คลายออก ปลอยมดี หลดุ ตกลงยังพ้นื ชายผูน ั้นยังคงบดิ มอื ไขว หลงั แนนอยูไมยอมใหด ้ินหลุดไป ชายรวมงานกับผมตกใจจนหนาซดี เหง่อื ออก ออนวอนขอรอ งใหผ มบอกใหช ายผนู นั้ ปลอ ย เคราะหดีในซอยนน้ั ไมมีผคู นผา นไปมามากนกั เพราะเปน เวลาเชา จงึ ไมใ ครมีใครรูเห็นเหตกุ ารณพอทจี่ ะมายนื มุงดู ผมหนั ไปมอง หนาชายผมู พี ระคุณผูนน้ั เพอ่ื ขอความเหน็ ชายผนู นั้ มองหนาผมแลว พูดวา “อายหนู เอ็งยงั เคราะหด ที ข่ี า เห็นมันชักมดี ออกมากอนทจ่ี ะทําอะไรลงไป ขา จงึ โดดเขา มาควา ขอ มอื มนั ไวทัน ไมเ ชนน้ันมีดคงปก กลางหลงั เอง็ แน” แตแลวเจา คนรวมงานกบั ผมก็รอ งบอกขึ้นวา “ไมจ รงิ ผมเพยี งแตช ักมดี ออกมาขู ผมไมต ง้ั ใจจะแทงหรอกครบั กรณุ าปลอยผมเถิด ผมจะไมท าํ อยางนน้ั อกี นกึ วาสงสารยกโทษใหผ มเถิด” พดู แลว รอ งไหเ หมือนจะสาํ นึกตัว แลว ชายผูน น้ั ก็หนั มาพดู วา “ยงั ไง อา ยหนเู อ็งรจู กั กับมนั ดอี ยูหรือ” ผมจงึ เลาเร่อื งชายผรู วมงานนนั้ ใหช ายแปลกหนาฟง โดยตลอด เม่อื ทราบแลว ชายผูนั้นถามผมวา “นจี่ ะจัดการ อยางไรดี อายนกั เลงกุย ๆ อยางน”ี้ ผมบอกวา “ผมอยากจะใหเขาสญั ญาวา จะไมทําชวั่ อีก แลว ปลอยเขาไป” ชายผนู ้นั พดู วา “เอา ! ตามใจเอง็ ขาไมช อบคนทํารายขางหลัง” ผมจงึ พูดกบั ผรู ว มงานของผมวา “เราจะตองใหสญั ญาวา จะไมป ระพฤติชั่วตอ ไป และการยักยอกเงนิ ของรา น ขายอาหารกข็ อหามเดด็ ขาดอยาทําอีก ถา ไมเ ช่ือฉนั จะบอกใหเ ขารเู ร่อื งทแี่ กดกั แทงฉัน เพราะฉนั รคู วามลับท่ี แกยักยอกเงิน แกจะรบั ปากใหฉันไดไหม” ชายรว มงานรบี รบั ปากทันที “ได ตอ ไปผมจะไมคดิ รา ยตอ คณุ และไมทจุ ริตยักยอก แตข ออยาไดบอกเรอื่ งน้ใี ห ใครร”ู 78

เสียงชายผนู ั้นตะคอกวา “เฮย แลว มนั จะมีอะไรประกนั ละ วะ พูดงายๆ พอจะเอาตัวรอดเทานน้ั แลว มันก็ไมท ํา ตามใครจะร”ู เสยี งชายรวมงานตอบปากคอสั่นวา “ผมสาบานใหได ถา ผมผิดคาํ พูดทใ่ี หไ ว ขอใหผมตายภายในสามวนั เจด็ วัน เถดิ ครบั ” ผมจงึ บอกชายแปลกหนา คนนนั้ วา “ปลอยเขาไปเถิดครับ เขาคงเขด็ และไดสาบานแลว ” ชายผนู ้นั มองหนา ผมแลวพดู วา “อายหนูนี่ใจดีนกั มันจะเอาชีวิตเอง็ แลวยงั ไมเ อาเรอ่ื ง แตเ อ็งอยากปลอ ยมัน ขาก็ไมวา ขาเอ็งก็ไมช อบยงุ กับตาํ รวจเหมอื นกัน แตขาจะขอส่ังสอนใหม นั รเู สียบา ง” แลว กป็ ลอยมือทไี่ ขวหลัง แลวใชม อื ขวาตบหนาขางซายของชายรว มงานจนเซไป แลว ตวาดซ้ําวา “ไปใหพนหนา ขาเรว็ ๆ ประเดย๋ี วขา เกดิ กลับใจ เอง็ จะเจ็บตัวมากกวาน้ี” ชายผรู วมงานของผมยกมอื ขึน้ ไหวแลวไหวอ กี ดวยความกลวั พอจะกมหยิบมีด ชายผนู น้ั ก็ใชเทา เหยยี บเอาไว ทั้งตวาดซํ้าอกี วา “ไปไมต องหยบิ ถา ชา ประเด๋ยี วมดี เลม นจี้ ะเลนงานมงึ ” ชายผูรวมงานของผมตกใจยกมือไหวอ ีก แลว รบี ตาลีตาลานเดนิ ออกไป ไมย อมหนั กลบั มามองอกี เลย ชาย แปลกหนา หัวเราะกม ลงหยบิ มดี โตะข้นึ มาหกั ดวยขอ มืออนั แข็งแรงออกเปน สองทอ น แลว ก็โยนทงิ้ ไปในถงั ขยะ ซง่ึ ต้ังอยบู รเิ วณนั้น แลว หันมาพดู กับผมวา “อา ยหนู เอง็ อยา กลับไปทํางานทรี่ า นอาหารอีกเลย ขา ชกั ชอบเอง็ แลวละ ไปอยูก ับขา ขา มีงานใหทําดกี วาน”้ี ผมมองดชู ายแปลกหนา ผนู นั้ ดว ยความรคู ุณ ท่ีไดชว ยเหลอื ผมจากการลอบทํารา ย จงึ พูดขน้ึ วา “คุณจะใหผ ม ทาํ งานอะไรครบั ผมไมมีความรอู ะไรมากนัก กลัวจะเสยี งานของคุณ” ชายแปลกหนาหัวเราะพลางพูดวา “เฮย เอ็งอยาเรียกขา วา คุณเคนิ อะไรเลยวะ เรยี กขา วา พี่กแ็ ลวกนั งานของ ขามันไมยากเย็นอะไร ขาคิดวา เอง็ คงทําได หนวยกานเอง็ มนั ดี ฉลาดแตซื่อๆ ขาชอบ” ผมเลยบอกไปวา “ตกลงครบั พ่ี ผมจะทาํ งานใหพ่ที กุ อยา งทพ่ี เี่ ห็นวาผมทําได” ชายแปลกหนา หวั เราะชอบใจพูดวา “เออ ใหมันไดอ ยางนัน้ ซวิ ะอา ยนอ งชาย ขาเอ็งกไ็ มมญี าตพิ นี่ องเหมือนกนั มาเราไปอยดู ว ยกนั ขาจะเลี้ยงดูเอ็งใหเ หมือนนอ งขา” ผมบอกวา “ขอบคุณครบั พ่ี ผมจะไปบอกเจาของรา นเขากอน” ชายแปลกหนาตบหลงั ผมเบาๆ แสดงความ กรณุ าแลว พูดวา “เอง็ มันเปนเดก็ เรียบรอ ยกวา เดก็ ท่อี ยูในฐานะเดียวกนั ที่ขาเคยพบมา ไมต อ งไปบอกเจาของ รา นกไ็ ดน่วี ะ” 79

ผมจงึ วา “ขอใหผมไปบอกเขากอ นดีกวาครบั เพราะยายผมเคยสอนไวว า จะไปใหล า จะมาใหไ หว และผมนบั ถือวา เขาเปนผมู ีบญุ คณุ ท่ไี ดใหง านผมทํา” ชายแปลกหนาหวั เราะอยา งอารมณด แี ลว ก็ตอบวา “เออ ตามใจเอง็ ขาคิดวายายของเอ็งนแ่ี กเปนคนดี ขาชักจะนับถือยายเอง็ ข้นึ มาแลว” ตอจากนั้นผมกไ็ ปลาเจาของรา นอาหารทผี่ มเคยทํางาน เมอ่ื เขารูวาผมจะลาออก เจาของรา นกเ็ สยี ดายผมมาก และพยายามช้แี จงวา แกรักผมเหมอื นลกู หลาน ไมคดิ วา เปน ลกู จาง ขอใหผ มอยูชว ยแกตอ ไป ไมอยากใหผ ม ออก เม่อื ผมบอกวาผมไดง านทีอ่ ่นื แลว แกเสยี ใจและสั่งวา หากทําที่อน่ื ไมส บายก็ขอใหกลับมาอยดู ว ยกนั ใหม แกยินดรี ับผมเสมอ จากนน้ั ผมกล็ าเจา ของรานท่ใี จดีและมคี วามรักอาลัยผม ซงึ่ ผมไมอ าจลมื ได จากน้นั ผมก็ไดม าอยูก บั ชายแปลกหนา ซงึ่ ผมไมเคยรจู กั มากอ นวา ชายคนนีเ้ ปนใครทาํ งานอะไร การที่ผมมาอยู ดวยกเ็ พราะเหน็ เปนผมู ีพระคณุ ไดช วยชวี ิตผมไว ส่งิ ทีแ่ ปลกใจสําหรบั ผมก็อยทู คี่ นแปลกหนามาหาพบี่ อยๆ แต บางวนั บางคนื ก็ไมม ใี ครมาเลย และบางเวลาชายแปลกหนา กห็ ายหนา ไปหลายวันหลายคนื ไดทราบวามบี า น อยหู ลายแหง สว นบา นทีผ่ มอยนู ัน้ นอกจากผมแลวยงั มีเดก็ รนุ เดยี วกันอีกคนหนง่ึ ช่อื “แดง” ชีวติ ของแดงนา สงสารมาก แกเลาใหผ มฟง วา ชีวิตของแกไดรับความลาํ บาก และไดรับความกระทบกระเทือน ในความรูสึกเพราะพอกบั แมแ ยกกันอยู พอ กไ็ ปมเี มยี ใหม แมก ็ไปมผี วั ใหมต า งกไ็ มสนใจในเรือ่ งลกู แกก็ไมร จู ะ ไปอยกู ับพอ หรือแมดี แกเปน เดก็ ที่นาสงสารมาก เมื่อไปหาพอ ๆ ก็ไลใ หไปอยกู บั แม กลัวจะไปทาํ ความรําคาญ ใหเ มยี ใหม ไมยอมใหล กู อยดู วย ครัน้ พอไปหาแม แมไ ลไ ปหาพอ เพราะแมอยากเอาใจผวั ใหม ท่สี ดุ กห็ มดทพี่ ึง่ หมดความอบอุนตอ งพเนจรไปตามลาํ พงั เปน เด็กมกี รรม ตอ งอดๆ อยากๆ เพราะพอ แมแตก กนั ไปคนละทาง ลกู ยงั ไมเ ดยี งสาตองรบั บาป ไดร บั ความกระทบกระเทอื นทางจิตใจมากหมดความสุขเหมือน เดก็ รุน เดยี วกนั ที่ควรมี ไมม ีทีอ่ ยอู าศัยตอ งเท่ียวเปน เด็กขา งถนน ไปพบเดก็ จรจัดดว ยกนั ก็พากันไปนอนตามวัด หรอื ตามใตส ะพานทา นาํ้ บางครัง้ ดกึ ๆ กม็ ีตํารวจเขาไปไลตอนจบั ตอ งวง่ิ หนหี ัวซุกหัวซนุ หลบหลกี ไปใน กลางดกึ เชา ข้ึนกไ็ ปเท่ียวขอทานอาหารเขากนิ ไมมีอนาคต กลางคนื ก็นอนไมเ ตม็ ท่ี ตอมากพ็ บชายแปลกหนา ชักชวนใหม าอยดู ว ย พอจะไดรบั ความสุขสบายบางพอกนิ อมิ่ นอนหลบั เราไดเลา ความทกุ ขยากสูกันฟง ที่สดุ ผมกร็ ูว าชายแปลกหนา ทผี่ มมาอยูดวยคือ “สลดั ดาํ ” หากินในทางทุจรติ มีช่ือเสยี ง ในทางจป้ี ลน ผมรสู กึ ตวั วาไดเขามาอยูใ นหมคู นชว่ั เสียแลว ผมจะทาํ อยา งไรดี ทีน่ ่นั มีขอ บงั คบั วา ทุกอยา งท่ี เปนความลบั ถาใครนาํ ไปบอกกบั คนภายนอกถือเปน การทรยศตอ พวก มีโทษรายแรงถึงตาย เพราะฉะนั้นจงึ ไม มใี ครกลาทรยศ เมื่อผมไดรูค วามจรงิ เขา เชน นี้ก็ไมม คี วามสบายใจ ยังจาํ คาํ ของทานสมภารท่ใี หคติเหมือนคาถา ประจาํ ตัววา “พบคนชัว่ ใหหลีกหนี พบคนดใี หเ ขา หา” แตสลัดดําก็มบี ุญคุณกบั ผม ถาผมหนกี เ็ ทากบั ผมเปนคนเนรคุณ ผมคิดไมตกตัดสนิ ใจไมถ ูก ก็พอดีไดทราบวา พี่ สลัดดาํ มแี ผนการทจ่ี ะเขา โจรกรรมในบานของทา น ผมตกใจมาก เพราะทา นเปน ผมู พี ระคณุ ตอ ผมมาก และ ทา นกเ็ ปนคนดไี มใ ชค นชวั่ เหมอื นสลัดดํา ผมจึงเลือกทจี่ ะชวยทา นใหพนภัยจากการโจรกรรมครง้ั นี้ 80

เพราะผมตดั สินใจในระหวางคนดกี บั คนช่ัว ซึ่งเปนคนท่มี บี ุญคณุ ตอผมมาทงั้ คู ผมเลอื กทจ่ี ะชวยคนดี โชค เขา ขา งผม เพราะสลดั ดําไดใ ชใหผ มนาํ ความลบั มาแนะนาํ ใหแนนอนกับคนใชท่ีบา นของทาน ซง่ึ เปน สายลับ ของพวกคนรา ย สลัดดําไวใจผมมาก ผมจงึ มโี อกาสไดม าแอบกระซบิ บอกใหท า นทราบถึงเหตกุ ารณอ นั นแ้ี หละ ครับ เรอ่ื งของผมก็มเี ทา น”้ี เมอื่ ผมไดยินเร่ืองราวที่แกเลา ใหฟ ง ยงิ่ ทําใหผ มรสู ึกสงสารจบั ใจ และนึกรกั เอน็ ดูเดก็ คนนม้ี ากขนึ้ ผมจงึ ถามวา “ทาํ ไมเธอจึงไมม าหาฉันเลย ทง้ั ๆ ที่ฉนั อยากจะพบอยเู สมอ เธอเองก็ทาํ บุญคณุ ไวก ับฉันมากมาย โดยบอกให ฉันรลู ว งหนา เปนการชวยรักษาทรพั ยส ินของฉนั ไมใ หถ กู โจรกรรม ถาเธอไมบอกฉันก็ไมร ูเหตุการณท ่เี กดิ ข้ึนจะ เปนอยางไร อาจเสยี ท้งั ทรพั ยส ินและเลอื ดเนื้อ เพราะฉะนนั้ ฉนั จึงอยากพบเธอมากเพ่ือหวังจะตอบแทนความ ดีของเธอ” เด็กหนมุ ตอบผมดว ยใบหนาเศรา วา “ผมไมอยากจะใหทา นคดิ มากไปวา ผมทาํ เพอื่ สนิ จางรางวัล การทท่ี าํ ไปก็ เพราะทานเคยมบี ุญคณุ ตอผมและทา นเปน คนดี ผมจงึ ตองยอมใหเ ขาตราหนาวาเปน คนเนรคุณพสี่ ลดั ดํา ทงั้ ๆ ที่เขาก็มบี ุญคุณกบั ผมเหมือนกัน แตเ ขาเปน คนชว่ั เปนคนนอกกฎหมาย ผมจงึ ตดั สนิ ใจดังทท่ี า นทราบมาแลว ” พดู แลว เด็กหนมุ ทาํ หนาเศราๆ จะรอ งไห ผมจงึ ปลอบไปวา “เธออยาคิดมากไปเลย บุญคุณเปนเรอ่ื งสว นตวั สว นความช่วั เปนเรือ่ งสวนรวม เทาท่ที ําไปก็ เปนการกระทําทถ่ี ูกตอ ง เธอตอ งเปน พลเมืองดี เพราะคนช่วั มีความประพฤตเิ ปน ภยั ตอสงั คมสว นรวม เธอได ทําความดไี มใ ชแ ตฉ นั คนเดยี วเทานั้น แตเ พ่อื คนอืน่ ๆ ซ่งึ อาจเปนเหยือ่ รายตอ ไปก็ได ถาไมจ บั กุมไปลงโทษ เสยี กอ น จะทําใหคนสจุ รติ นอนตาไมห ลบั การกระทําของเธอครงั้ น้ี เธอควรจะไดร บั การยกยอ งไมม ีใครเขาติ เตียนเธอ อยา คดิ มากไปเลย” เด็กหนมุ ทําหนา ไมส บายพดู ตอไปวา “ถงึ เชนนัน้ ผมก็อดคดิ ไมได” ผมจงึ บอก “เธอหยุดคิดไดแลว ฉันพรอ มท่จี ะใหเ ธออยดู วย และไมย อมใหเธอไปไดรบั ความลําบากอีกตอไป การที่ฉันไดตัวเธอมานกี้ ท็ าํ ใหฉนั ดใี จจนพดู ไมถูก อยากจะบอกวา ฉนั ยงั ไมเ คยไดส งิ่ ใดที่ทาํ ใหฉันพอใจเทา ได เธอมาอยดู ว ยเลย ฉนั คงมคี วามสขุ และสบายใจขน้ึ มาก” เม่อื ผมพดู แลวกค็ ิดวา เดก็ วัยรนุ คนนค้ี งจะยินดีปฏบิ ัติ ตาม แตผมตองผิดหวงั ในเมอ่ื แกยกมอื ข้ึนไหวผ มแลว บอกวา “ทา นกรณุ าผมมาก แตผ มไมอ าจจะรบกวนใหท านตอ งไดรับความลําบากเพราะผม ความจรงิ ผมไมอยาก ปฏิเสธความกรุณาของทา น แตจําเปน ทผี่ มจะอยูกบั ทา นไมได ปลอ ยใหผ มไปตามทางเถิดครบั ” เมื่อผมไดยินคําพดู เชนนี้ผมเองกต็ ะลึงงง ไมน ึกวาเดก็ จนๆ คนนจี้ ะกลาปฏเิ สธ ในเม่ือมผี ูอปุ การะใหมีความสขุ ถาเปน คนอ่ืนก็คงรีบรับดวยความยนิ ดี เหตุนีท้ ําใหผ มมจี ติ ใจไมส บายข้นึ มาทนั ที นึกวาเด็กคนนจี้ ะเสยี สติ หรอื จะมเี หตผุ ลอยา งไร แกจงึ กลา ปฏเิ สธผมพยายามขม ใจใหเปน ปกตแิ ลว วา 81

“ทาํ ไมเธอจึงปฏเิ สธความรักและความหวงั ดขี องฉนั ท่มี ีตอ เธอ และตั้งใจจะเล้ยี งดูเธอใหเ หมือนบุตรของฉนั เพราะฉันไมเ คยมบี ตุ ร เธอทําใหฉันเสยี ใจและผิดหวัง” เมอื่ พดู แลว ผมกส็ ังเกตเห็นแกมีนาํ้ ตาไหลซมึ ออกมา ทาํ ใหผ มยงิ่ สงสารมากขึ้น แตนกึ ในใจวา เดก็ คนนี้ เหมอื นกบั คนไมม ีหวั ใจ แตก็เด็กคนนแ้ี หละทไ่ี ดช วยปองกันทรพั ยส ินของผม โดยไมห วังสิง่ ตอบแทนแมจ ะหยบิ ยืน่ ให แลว ผมก็ไดย นิ เสยี งพูดคลา ยสะอืน้ วา “ไดโปรดเถดิ ครบั ทาน อยา อยา รับผมไวเปนบุตรของทานเลยครบั ผมจะนําความเดอื ดรอนมาใหท านไดโ ปรด เถิดครบั ” ผมไดยนิ เชนนั้นกเ็ สยี ใจและนึกสงสัยวา เดก็ คนนค้ี งจะถูกขูเ ข็ญอะไรสกั อยา ง แกจงึ ไมยอมมาอยูกบั ผม ยิง่ คดิ ก็ ยงิ่ เห็นใจและแนใ จวา ตอ งมเี บอ้ื งหลังแน ผมจงึ ปลอบโยนออ นวอนขอใหแ กบอกเหตผุ ล ผมจะชวยแกทุกอยา ง ไมว าส่งิ นน้ั จะยากลาํ บากสกั เทาใด ในที่สุดแกกบ็ อกโดยเสียออนวอนผมไมไ ด แตอยางไมส เู ต็มใจนกั วา “ความจรงิ ผมตัง้ ใจจะไมบ อกเรอ่ื งน้ีใหทา นทราบ กลวั วา จะใหท า นพลอยเดอื ดรอนไปดว ย แตก็ไมมที างเลอื ก เพราะจะทําใหท า นเขาใจผิดคดิ วาผมเปนคนเนรคุณ เมอื่ ไมม อี ะไรทจ่ี ะแกความสงสยั ได ผมก็ตองบอก” เร่อื งมวี า..... เมื่อลกู พส่ี ลัดดําถกู จับครง้ั จะเขา ทําการโจรกรรมทบี่ านของทา น เมอ่ื ถกู จบั ตัวได ก็ตอ งเขาไปอยู ในสถานทจ่ี องจาํ และรบั โทษตามความผดิ เขารูภ ายหลังวา ผมเปน คนนําความลับมาบอกกับทา น เขาถอื วาเปน การทรยศอยางรายแรง เขาฝากบอกมากบั ลกู นอ งวา เขาเจ็บใจแทบจะอาเจียนเปนเลอื ด แคน ใจทเี่ กลอื เปน หนอน เคยดคู นไมผดิ แตค ราวนใี้ ชค นผิด คนทีเ่ ขาไดชว ยเหลอื ชบุ เล้ียงมากลบั เนรคุณ เขาโกรธจนพูดอาฆาต ออกมาวา “อา ยคนอยา งนมี้ ันตองฆาเสียท้ังโคตร จงึ จะหายแคน” ฉะน้ัน พสี่ ลดั ดาํ จงึ สง่ั ลกู นอ งทกุ คนวา “ขา ใหพวกเอง็ คอยระวงั อยา ใหคนอืน่ ทาํ อนั ตรายอา ยเดก็ คนนี้ ใครไม เช่ือ ขาพนโทษออกมาได ขาจะลงโทษอยา งหนกั ขาตองการแกแ คน ลา งชีวติ ดวยมือของขา เอง มนั ถงึ จะหาย แคน พวกเอง็ จาํ ไว ตองทําตามคาํ ส่ังขา โทษของขามีความผดิ ไมมากมายอะไรนัก ไมนานขาคงไดออก พวกเอ็ง คอยดูวามันจะหนไี ปอยูท ่ไี หน เมื่อขาออกไป ขา ขอสาบานวา ส่งิ แรกทข่ี าจะทาํ คอื ตามสงั หารอายเดก็ ทรยศ เพือ่ เอาเลอื ดมันมาลา งแคน ถาญาตพิ ่นี อ งของมันอยทู ่ไี หน ขา จะจดั การใหห มดทง้ั โคตรใหสมแคน ” “นแี่ หละครบั เปน ตนเหตทุ ี่ผมไมย อมใหทา นมารับบาปรว มกบั ผม เพราะถา ทา นรับผมเปนบตุ รของทา น กต็ อง รวมรบั ชะตากรรมกบั ผมดวย ซ่งึ ผมทําไมไ ด เมื่อทานทราบแลว กรณุ าใหผ มไปตามทางของผมเถิดครบั ” เมื่อผมไดฟงแกเลาจบก็แทบสะอนื้ ดวยความต้นื ตนั ใจ เด็กคนนอี้ ายยุ ังนอ ยไมนาจะมีจิตใจสงู เกนิ ตวั ยอม เสียสละเพื่อความกตญั ู ผมพูดอะไรไมออก ท้งั รัก ทงั้ สงสารและเหน็ ใจ ผมราํ พึงในใจวา ในโลกน้จี ะมีเดก็ ขา ง ถนนจนๆ ทจี่ ิตใจสงู เชน นสี้ กั กคี่ น แลว ผมกต็ อ งแขง็ ใจระงบั ความรสู กึ ใหส งบ แลว จงึ ปลอบแกวา “เธออยา ไดว ิตกไปเลย เร่ืองเพยี งเทานี้ โลกยงั มีความยุติธรรมสาํ หรบั คนทีท่ ําความดี ธรรมะยอมชนะอธรรม ความดียอ มชนะความชั่ว ทกุ อยางทเี่ ธอทําไปน้นั เขาหลักทางธรรมในการสรางความดี ไมม ีใครมาทําอะไรเธอ 82

ได ฉนั ยงั อยู เธอมคี วามทกุ ขฉนั ตองชวย ครั้งกอ นเธอชวยทุกขข องฉัน แตพอเธอมที ุกข ฉันจะปลอยใหเ ธอไป เผชิญทกุ ขโ ดยลําพงั ฉนั ทาํ ไมไ ด อยกู ับฉนั เถดิ เธอจะปลอดภัยทกุ อยา ง” เม่ือพูดจบสงั เกตดกู ริ ิยาแกไมด ีขน้ึ เลย แกพดู ดวยเสียงเศรา ๆ วา “ผมขอกราบขอบคณุ ทา นทใี่ หความหวงั และกรณุ าผมมากครบั แตส ลัดดาํ นนั้ เปนคนพูดจรงิ ทาํ จรงิ ไมว าจะมี อุปสรรคขดั ขวางอยา ไร แกกไ็ มล ะความพยายาม ดวยอํานาจของความพยาบาทและความโกรธแคน แกคง พลกิ แผน ดินหาทกุ แหง ผมสงั หรณใ จวาตองพบแกแน แมแกพนโทษออกมาแลว แกคงไมย อมใหก ฎทแี่ กตง้ั ไว น้นั เปน หมนั ไป เพราะมันจะเสือ่ มเสยี การปกครองลกู นอ ง ทาํ ใหห มดความนับถือ” ผมปลอบแกอีกวา “ฉนั รับรองเธอจะไมเปนอนั ตราย แมแ ตเ พียงเลือดตกยางออกกจ็ ะเกิดขน้ึ ไมไ ด ฉันจะสงเธอ ไปท่ไี รข องฉันทอ่ี ยูตา งจงั หวัด เธอเลกิ วติ กทกุ ขรอ นไดแลว เพราะไรข องฉันอยไู กลหูไกลตาพวกสลัดดาํ มาก และทีไ่ รข องเราก็มคี นงานทแี่ ขง็ แรงลวนแตเปนคนท่ซี ือ่ สตั ย จะไมมใี ครทีแ่ ปลกปลอมเขา ไปไดเปนอนั ขาด เธอ วางใจไดทไ่ี รนัน้ มอี ากาศดี มคี นงานทแ่ี ข็งแรงทกุ คนมีใบหนา ยิ้มแยม มีแตค วามเปนมติ ร ทพี่ กั กส็ บาย ของ เคร่อื งใชก ม็ พี รอ มบรบิ รู ณ คงทําใหใจสบายขนึ้ มาก ฉนั จะสง่ั คนงานทกุ คนใหค อยปอ งกนั เธอ ทีน่ ั่นก็ไมใ ชต ําบล หมูบ านทีใ่ หญโ ตอะไรนกั เพียงแตค นแปลกหนา เขา ไปเรากจ็ ะรูทนั ที เราจะวางคนไวต ลอดทงั้ ทต่ี ลาดและใน หมูบ าน และชาวบานแถวน้ันรกั ใครนบั ถือฉันมาก ฉะนนั้ เธอนอนใจเสียเถิด ทุกคนจะดแู ลเธอใหด ที ส่ี ดุ ไมมี ใครรอดพน สายตาเขา ไปทาํ รายเธอไดหรอก เธอตอ งเชือ่ ฉัน” ผมไดพ ยายามออ นวอนแกใหอ ยกู บั ผม ทส่ี ุดแกก็ตกลง แตแกขอใหผมรบั แกไวเปนเพยี งแคลกู จา ง ทาํ งานอยาง ธรรมดา มฉิ ะนนั้ แกจะไมยอมไปอยดู วย ผมรูสกึ เสยี ใจยง่ิ ขนึ้ เพราะขณะนี้ผมมีความรกั ใครแกเหมอื นลูก แตผม ก็ตอ งตกลงตามใจแกอยา งนอ ยแกกอ็ ยูใ กลผ ม หลงั จากแกเขาไปอยูในไรข องผม สังเกตดูแกไมม ีอะไรดขี ้นึ แกคงเปน เด็กเจา ทกุ ข คลายกบั วาในชวี ิตของแกคง จะหาความสขุ ไมไ ดตลอดไป ผมพยายามทุกอยา งเพ่ือใหเ ด็กคนนี้มีความสุขเหมอื นคนทง้ั หลาย ผมพลอยมี ความทกุ ขเ ปน หว งแก เลยไมมคี วามสุขไปดว ย เพราะความรักเอ็นดทู ่ผี มมีตอ แก ซง่ึ นบั วันจะมีมากยิ่งข้ึน เพราะฉะนั้นทกุ อยา งทผี่ มมองเหน็ วา จะนาํ ความสุขมาใหแ กได ผมไมเคยนง่ิ นอนใจ แตก็ไมท ําใหแกดขี ึ้น ความ เปน หว งทาํ ใหผ มตองไปอยปู ระจําในไรของผมดวย วนั เดอื น ป ผานไปความเปนคนเจา ทกุ ขข องแกก็ยงั คงอยอู ยา งเดิม ผมไดพยายามนาํ แกไปหาพระตามวดั เพอื่ จะชว ยใหจิตใจของแกดีขึ้น และผมคิดวาเมื่อแกมีอายคุ รบปบวชแลว ผมกจ็ ะจดั การบวชให บางทแี กจะมี ความรูส กึ ดีขึน้ และคงมีความสุข เมอื่ ไดรบั ความสงบทางใจโดยอาศยั รสพระธรรม วนั หนง่ึ คนในไรข องเราบอกวา มีพระธุดงคมาปก กลดพักอยทู ป่ี ลายไรท างทิศตะวนั ออก วนั รุงขนึ้ ตอนเชา ผมจงึ ชวนแก จัดอาหารนําไปถวายพระธดุ งค เชา วันนนั้ ผมจาํ ไดวาเปน วนั อาทิตย พวกคนงานในไรห ยุดพกั ผอน ผม ถือโอกาสชวนคนงานในไรท ส่ี มคั รไปดวย เพราะถือวาอยางนอ ยโอวาทของพระยอ มจะมปี ระโยชนท างจติ ใจแก คนงานเราบาง ตกลงในเชา วนั นน้ั จึงมผี ม เด็กหนมุ กบั พวกคนงานในไรอีกประมาณ ๓ - ๕ คน ตา งกช็ ว ยกันนาํ อาหารคาวหวานไปถวายพระ ตรงไปยังทซี่ ง่ึ พระธุดงคก างกลดอยู 83

เมอ่ื เราไปถึงเห็นคนงานในไร และชาวบานมที ั้งผเู ฒา ผูแ กม าคอยอยูก อ นแลว ๗ - ๘ คน เรากท็ กั ทานปราศรัย กันตามท่ีรจู ักคุนเคยกบั ชาวบานพวกน้ีมา โดยหวังจะขอเครอื่ งรางของขลงั ใหทาํ นายโชคชะตาเปน สว นมาก สวนพระธุดงคน ้ันทา นยงั อยใู นกลดซึง่ ยงั ไมไ ดต ลบขึ้น ยังคลมุ ถงึ พ้ืนเราจงึ มองไมเ ห็นทา น ไดย นิ เสียงสวดมนต ทาํ วัตรเชา อยใู นกลด พวกเราไปถงึ ก็น่ังรอทานอยหู างๆ รอบกลด คอยวา เมื่อทา นสวดมนตทําวตั รเชาเสรจ็ แลวออกมากจ็ ะประเคนสาํ รบั อาหารคาวหวานซงึ่ ตางกห็ ามาถวาย เมอ่ื รอจนทา นสวดมนตท าํ วัตรเสรจ็ เรียบรอยแลว ทานกต็ ลบกลดข้นึ และทกั ทานปราศรยั กบั ผทู ี่ไปคอยถวาย อาหารแกท า นโดยทั่วกัน ทานสํารวมอิรยิ าบถสมกบั เปน สมณเพศ เปน ท่นี าเคารพเล่อื มใส ทกุ คนพากันกราบ ลงดวยความเคารพ ทันใดน้นั สงิ่ ประหลาดกเ็ กดิ ข้นึ คอื พอเดก็ หนมุ มองเหน็ หนา พระภกิ ษรุ ปู นั้นถนัด กร็ องออกมาอยา งลมื ตวั วา “หลวงพสี่ ลดั ดาํ ” ทกุ คนท่ีอยใู นท่ีนนั้ ไดยินกต็ ะลงึ เพราะตา งก็ชนิ หูกับช่อื นมี้ าแลว ผมเองไดย นิ แลว ก็ตกใจ เมอ่ื ระงบั ใจเปน ปกติ แลว พจิ ารณาดหู นา ของพระภกิ ษุรปู น้ัน แลว กจ็ าํ ไดว า ใชส ลดั ดําแน บัดนี้ทา นไดบวชเปน พระภกิ ษุสงฆไปแลว ขณะทีท่ กุ คนในท่นี นั้ ยงั ตกตะลงึ อยู พระภกิ ษรุ ปู นั้นกไ็ มไดแ สดงกริ ิยาใหผ ดิ ปกติ คงสาํ รวมกริ ยิ าอยา งสงบ ดวงตาของทา นเต็มไปดวยความเมตตากรณุ าย้มิ แลว กพ็ ดู ชา ๆ วา “ในที่นไี้ มม สี ลดั ดํา คงมีแตพ ระภิกษุ ทีจ่ าํ ศลี ภาวนาเจรญิ รอยตามองคส มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา เพื่อไดลว ง พน จากความทุกขทง้ั ปวงในโลกมนษุ ย อนั มคี วาม เกดิ แก เจบ็ ตาย โลภ รกั โกรธ หลง เปน ตนเหตุ เปน กอง กเิ ลสทมี่ นุษยย งั ลมุ หลงงมงายเวียนวา ยอยใู นกองทกุ ข อาตมาไดศกึ ษาพระธรรมวนิ ัย จึงเกดิ ปญ ญาพจิ ารณา เห็นจริงในเหตทุ ่เี กดิ ทกุ ข และทางทจี่ ะดบั ทกุ ข ฉะน้ันช่ือสลดั ดํา ซง่ึ มีชอื่ ในทางชวั่ รา ยหากินในทางทจุ รติ จงึ ไม มอี ยใู นโลกน้อี ีกตอ ไปแลว ” ผมไดย ินทานพูดเชนนั้นกข็ นลุกเกิดต้นื ตันใจจนนํา้ ตาไหล ทกุ คนที่อยใู นที่นนั้ กม็ คี วามรสู ึกเชนเดยี วกัน เพราะ ผมไดเคยสงั่ คนงานและพวกชาวบานท่ัวไป ใหร ะวังชายที่ชอื่ สลัดดํา และบอกรปู รา งใหท ราบกนั แลว ทกุ คน ถา พบบุคคลผนู ที้ เ่ี ปนฆาตกรตัวรา ยใหร ีบมาบอกดวน เพราะไดม ผี ูสง ขา วสวนตวั บอกใหผมทราบวา ชายผูนไ้ี ดพน โทษออกมาแลว แตผ มไดปดเปน ความลบั ผมเองกไ็ มส บายใจ แตผ มไมอยากบอกใหเดก็ รู เพราะกลวั แกจะเพม่ิ ความไมสบายใจขน้ึ แตเหตกุ ารณป ระหลาดกเ็ กดิ ข้ึน โดยทส่ี ลดั ดาํ ไดม าปรากฏตวั ขนึ้ ปลายไรในรา งของพระภกิ ษสุ งฆ เปนธรรมดา ท่ที กุ คนจะตอ งงงและตกตะลงึ แลว พระภิกษกุ ็เรียกเดก็ วยั รนุ เขาไปหาใกลๆ เมือ่ เดก็ คลานเขา ไปใกลท า นแลว ก็ กราบลงตรงหนา สามคร้ัง ทกุ คนตา งเห็นกันวา เดก็ คนนเี้ ขาพระไดเ รยี บรอ ยมาก ผิดกบั เดก็ ทมี่ ีอายรุ นุ ราวคราว เดยี วกนั เมือ่ กราบเสร็จเรียบรอ ยแลวพระทา นก็ถามวา “เปนอยางไรบางเจา หนู มาอยนู ่ีคงมีความสขุ ดี อาตมาคิดถึงเจา มาก เพราะเจา ทําบญุ คุณใหอาตมาไมน อ ย” เสียงเดก็ วยั รนุ กลาวตอบอยางตะกกุ ตะกักวา 84

“กระผมสบายแตร างกายเทานน้ั ครบั หลวงพ่ี แตจติ ใจมีแตทกุ ขผมพดู ไมถกู มองหนา หลวงพไี่ มส นทิ ผมมีความ ละอายใจเพราะคิดวาผมไดทาํ ผิด ทาํ ใหห ลวงพ่ีตองไดร บั ความทกุ ขย ากลาํ บากเขาไปรบั โทษ เพราะการกระทาํ ของผมคนเดยี ว แมวา กระผมไมม ีใจเจาะจงจะใหเ ปนเชนนน้ั แตก เ็ หมือนวากระผมเปนคนทรยศเนรคุณ เหตนุ ้ี จึงทาํ ใหก ระผมไมเ คยมคี วามสุขเลย เพราะใจนึกแตว า ผมทาํ ผิด” พระภิกษยุ กมอื ลบู ศีรษะเดก็ หนมุ ซึ่งหมอบอยูตรงหนา ดวยความเมตตา แลว พูดขน้ึ ดวยเสยี งออ นโยนเจือไป ดวยความกรณุ าปรานวี า “ลมื มนั เสยี เถิดเจา หนู เธอไมม ีความผดิ แตเธอกลบั มคี วามชอบ การกระทาํ ของเธอถูกตองแลว ความผิดยอ มมี แกค นทาํ ชว่ั มิใชม ีแกค นทําดี กรรมยอ มตามสนองเปนธรรมดา คนเราเม่ือทาํ ชัว่ ยังไมเ คยรจู กั ความทกุ ข กย็ ัง มองไมเ หน็ ทางทําดใี นธรรม เธอไมต อ งกลัวอกี แลว เพราะไมม นี ายสลัดดําผมู ใี จเห้ยี มโหด ไมม กี ารแกแคน ไมม ี การอาฆาต ไมมกี ารสงั หารเกดิ ข้ึนจากน้าํ มือของสลดั ดําอีกตอ ไป เธอคงไมร ูต ัววา การกระทาํ ของเธอคร้งั นน้ั ได ทําใหผ หู ลงผิดเปน ชอบหูตาสวางข้นึ เกิดกศุ ลขึน้ ทางจิตใจมองเหน็ แสงสวา งของธรรมะ” เมอื่ ทานพดู กบั เด็กวยั รุน เสรจ็ แลว ทานกห็ นั มาทางผทู ่ีน่งั คอยจะประเคนอาหารเชา ขณะน้นั ทกุ คนในทนี่ ้ันน่งั เงยี บฟง พระภกิ ษุกบั เด็กหนมุ พูดกัน เวลาลว งไปย่งิ สาย ชาวบานก็ยง่ิ ทยอยกนั เขามามที ั้งเดก็ และผใู หญ รูสกึ วา จะเปนธรรมดาของชาวบา นแถวน้นั ทีพ่ อทราบวามพี ระธุดงคม าปกกลดตางพากันมาหาไมขาดสาย ทา นหันไป ยมิ้ ทักทายปราศรยั ท่ัวกัน แลว จึงพดู ขึ้นดวยน้ําเสยี งเปน ปกตวิ า “กอ นที่อาตมาจะรับประเคนของญาตโิ ยมผมู จี ติ ศรัทธาทง้ั หลายโดยทว่ั ถึงกัน และขอเวลาใหอาตมาสกั หนอย เพราะอยากจะบรรยายเหตุการณตา งๆ ในชีวติ บุคคลหนงึ่ เปนเร่อื งทีญ่ าติโยมท้ังหลายควรทีจ่ ะทราบไว เพือ่ เปน ประโยชน หรือเพอ่ื เปน ขอ ทน่ี ําไปคิดประดับความรใู นเร่ืองความดีความชั่ว เพราะเปน เรื่องที่อาตมาไดร ูได เหน็ ทกุ ข เมอ่ื ไดรบั ทุกขดวยตนเองจงึ เกดิ รสู กึ ผดิ ชอบชัว่ ดี เม่ือไดฟง เทศนาสง่ั สอนอบรมของพระเถระผูทรง ธรรมอนั สูงแลว จึงเหน็ แจง ในที่เกิดทกุ ข” เร่อื งมวี า ครั้งหน่ึงมีหวั หนา ผูหากนิ ทจุ ริตผิดกฎหมาย ไดวางแผนการณทจ่ี ะเขาทาํ การโจรกรรมในบา นผมู ชี ่อื ผู หนึ่ง แตแลวแผนการไดรั่วไหลไปถึงเจา ทรพั ย จนรูต ัวเสยี กอ นที่จะลงมอื ทสี่ ุดผทู ุจริตก็ถูกผรู ักษากฎหมายจบั ตัวได ผลกรรมช่วั ท่ที ํามาทาํ ใหตอ งเขา ไปรับกรรมตามกฎหมาย ถูกตดั สนิ จองจําอยูในท่ีคมุ ขงั ชายผูน ้นั มคี วาม โกรธแคน มากคดิ วา แผนการของตนถกู ทาํ ลาย ครง้ั น้จี ะตอ งมีคนหกั หลงั มฉิ ะนั้นเจา ทรพั ยและผูรกั ษากฎหมาย คงไมร ลู ะเอียด เชนน้ี ภายหลงั จึงไดทราบวา มีเดก็ คนหน่ึงนาํ ความไปบอกเจาทรัพยใ หรูต ัวกอน และกเ็ ปนเหตุบงั เอญิ บานที่จะเขา โจรกรรมนนั้ เจา ของบานเคยเปนผมู ีบญุ คณุ กบั เดก็ คนนัน้ มากอ น เมื่อทราบเชน นนั้ ชายผทู จุ รติ กโ็ กรธแคนเดก็ คนน้นั ถึงขนาดออกปากวา ถา พนโทษวนั ไหนก็จะตามลางแคนใหสาสมกบั ความเจบ็ ใจ เมือ่ ชายผูนั้นถูกสง เขาไปรบั กรรมช่วั ทนทกุ ขในบรเิ วณเรือนจาํ แลว ก็รสู กึ ตัวเองนนั้ หมดความเปน อสิ รภาพ ได รไู ดเ ห็นเหตกุ ารณตางๆ ในที่ตอ งจาํ ขัง อยูภายใตกาํ แพงอนั สูงใหญแ นนหนา เปน เขตกัน้ ขาดจากโลกภายนอก เหมอื นอยูอกี โลกหนงึ่ เปนโลกของทรชนผมู บี าป เปนสถานทท่ี ค่ี นชวั่ ตองมาใชหนก้ี รรมชว่ั ท่ตี นไดท าํ ไว เปน โลก 85

ทจ่ี ําขงั ผูม แี ตค วามโหดเห้ยี ม จิตใจหยาบชา เปนท่หี า งไกลจากผูมีศลี ธรรม หางไกลจากความสดชน่ื ออนหวาน หา งจากสงิ่ เจรญิ ตาเจริญใจทง้ั ปวง หางจากญาติพ่นี อง พอ แม บุตร ภรรยา และมติ รสหายทร่ี ัก นกั โทษที่เขาไปใหมนั้น ถา ไมใชผ ูรายใจแขง็ เหีย้ มโหดมาแตก ําเนิดแลว ยอมจะมีจิตใจหว่นั ไหวเกรงกลัว เพราะ ช่อื ก็ไมเ ปนมงคล ทําใหประสาทและสมองสับสนหวาดหวนั่ ขวัญเสียตลอดเวลา ไมร วู าจะมีอะไรรายแรงเกดิ ขึ้นกับตวั ตอไป นกึ กลัววาจะตองทาํ งานหนกั นกึ กลัวจะถูกเฆ่ยี นถกู โบย กลัวจะถกู ตีตรวน มันเหมอื นกบั อยใู น ยมโลก ซึ่งมยี มทตู นาํ ตนมาสงใหย มบาล นักโทษบางคนท่ีประสาทออนกลัวจนแทบเปน บา เพราะเห็นแตห นา นักโทษสวนมากเห้ียมเกรยี ม กริ ิยาดุราย กกั ขฬะ วาจาสามหาว หยาบคาย สวมเสอื้ ผา สกปรก หกู ไ็ ดย นิ แต เสียงโซตรวนท่นี ักโทษเดนิ ลากไปมา บางคนก็เอาผา พันขา บางคนพนั ทต่ี รวนไวไมใ หเหลก็ เสียดสกี ับเนือ้ ขา ทกุ คนตองทํางานตรากตราํ ตลอดเวลา บางคนกแ็ บกหามมือหนงึ่ อีกมือหนงึ่ กค็ อยจบั โซตรวนที่ขาดงึ ข้นึ มาใหต งึ ไมย อมใหเหลก็ ถกู กบั เน้อื ขา กลวั จะ ถกู เนือ้ หนงั ตามแขงขาถลอกจะเกิดเปน แผล มองดูก็เห็นความลําบาก บางพวกกท็ บุ หินขนหิน ตามแตทางการ จะใชง าน นอกจากเสยี งโซตรวนท่ไี ดยนิ จาํ เจ เสียงตะโกนโตต อบกันดว ยถอยคําหยาบคาย เมือ่ ถงึ เวลาเยยี่ มก็มี เสียงจอแจเหมือนอยกู ลางตลาดตลอดเวลา สําหรบั พวกทม่ี ีความรู และพวกชา งตา งๆ กไ็ ดท ํางานทตี่ นถนัด งานจึงเบากวาพวกทแ่ี บกหาม มีนกั โทษบางคน ทกี่ ักขฬะ เมื่อเหน็ นกั โทษทม่ี าใหมม ีหนาตาหมดจดก็คอยจอ งดูหมายตาไว แลว ตะโกนเชงิ จองไวก อ นวา “คนน้ี เปน ของมงึ คนโนน เปน ของขา ใครจะแตะตอ งไมไ ด” ตา งกอ็ วดฤทธิ์เดชวา ตนเปนผูย่งิ ใหญใ นหมนู กั โทษ ดวย ตา งถือสทิ ธน์ิ ักโทษใหมท ่ีตนชงิ จองกันไว หากมนี ักโทษผูอ น่ื ขดั ขวางแยงเอาไป ก็มกั ใชกําลังตอสูทํารายซงึ่ กัน และกนั นักโทษทีเ่ ขา ไปใชกรรมในที่คมุ ขัง ตา งก็มปี ระวตั ิความผิดทต่ี นไดป ระกอบข้นึ ดว ยกนั ทุกคน มผี ดิ มากผดิ นอยก็ ไดร ับโทษหนกั และเบาตามกรรมท่ีผูนัน้ ประกอบขนึ้ ในคดที ี่นกั โทษตอ งอกุ ฉกรรจ และผูมสี ันดานผรู ายมาแต กาํ เนดิ ดุราย โทษหนกั ติดนาน ทางการกต็ อ งคมุ ขงั ไวอ ีกเขตหนึ่งตา งหาก แตเ มอื่ นกั โทษทีไ่ มม สี ันดานเปน ผูรา ยมาแตกาํ เนดิ ดรุ า ย โทษไมห นกั มากนัก ก็ถกู ขงั มาอยใู นที่แออดั ยัดเยียดในหอ งที่คบั แคบ และบางเวลากม็ ีพระสงฆเ ขาไปเทศนาอบรมส่ังสอน ทําใหชายผูน้ันนึกถงึ ตวั วานเี่ ปนกรรมทท่ี าํ ไว เพราะความ ชวั่ จงึ ตอ งถกู ทรมานทง้ั รา งกายและจิตใจ ตอ งกมหนา กัดฟน ทนไปจนกวา จะใชก รรมจนถึงวนั ส้นิ สดุ เม่อื นกั โทษมีเวลาอยใู กลช ดิ กันเชน น้ี ตา งก็ถามถึงสาเหตทุ ่ตี อ งโทษและกเ็ ลา สกู ันฟง แตก ็มีนกั โทษเกาๆ บางคนทส่ี นใจในการอบรมของพระสงฆ บางคนกลับอวดอางความรขู องตวั เกง กลา สามารถ อวดอํานาจวิชาไสยศาสตรของตนวาอยูย งคงกระพนั และอวดอางการผจญภยั อยา งโชกโชนของตนใหทราบ เพอ่ื ขมขวัญนักโทษที่มาใหมใหเ กรงกลัว จะไดยกตนใหเ ปน ใหญ มีพวกพองมากในหมูน ักโทษดว ยกนั นักโทษท่ี เขา ไปใหม ๆ มคี วามกลัวและขวญั ไมด อี ยู กเ็ ลยยึดถือเปนทพ่ี ่ึงฝากเน้ือฝากตัวนับถอื ยกขนึ้ เปนอาจารย 86

เรื่องของพวกนกั โทษทที่ ําผดิ นนั้ มมี าก เทา ที่เลา สูกันฟง บางคนสวนมากไมมสี ันดานผรู า ยมากอน บางคนมี ความรูความประพฤติตลอดจนฐานะดี รสู กึ ผดิ ชอบชว่ั ดี แตตอ งมารบั กรรม กเ็ พราะไดท ําผดิ ดวยความ ประมาท ทําลายชวี ติ คนบนทองถนนหลวงโดยไมตั้งใจ บางคนก็ดม่ื เหลา เมาไมไดส ติ ทาํ ผดิ ไปโดยไมรสู กึ ตวั มนี กั โทษผหู นง่ึ เลา ใหฟง วา เขาตองมาใชกรรมเพราะความโกรธเปนตน เหตุ ตนเองอยูในอาํ นาจของโทสะไม สามารถจะยบั ยงั้ จิตใจคมุ ใหส งบได จึงทําส่งิ ที่ไมส มควรลงไป คือลุแกอาํ นาจโทสะ ทาํ รา ยคนมอี าการปางตาย แตเม่ือรสู ึกตวั วา ตนไดท าํ ความผดิ ทุกสงิ่ ทุกอยางกส็ ายเกนิ ทจี่ ะแกไขใหค นื เปนปกตไิ ดแ ลว ฉะนน้ั คนสมัยกอนจงึ เตือนไวว า เวลารสู ึกวา จะโกรธกใ็ หน บั หนึ่งถึงสบิ เสียกอนทจี่ ะทําอะไรลงไป เพราะคนเรา เวลาโกรธนัน้ เหมอื นคนบาขาดความยงั้ คิด ลืมทุกสงิ่ ทกุ อยา งของตน การท่คี นสมัยกอ นใหนบั หนง่ึ ถงึ สบิ นั้น ก็ จะใหผ อู ยใู นอารมณโกรธนั้น ไดมีเวลาคิดพอทจ่ี ะยับยงั้ ช่งั ใจ ไดสติรสู กึ ผดิ ชอบชัว่ ดี พอจะหยุดยง้ั ไมประกอบ กรรมชวั่ ตามอารมณข องตน นอกจากผเู ลาเรอ่ื งนี้แลว กค็ ิดวา มีนกั โทษจาํ นวนไมน อ ยท่ตี องมาตดิ โทษ เพราะ ความโกรธเปนตน เหตุ เร่อื งราวของนกั โทษที่ตอ งมาใชกรรมในท่นี ัน้ มีมากมาย แตม เี รอื่ งหนง่ึ ท่ที าํ ใหช ายผนู ัน้ ตอ งสะเทอื นมากกวา เรือ่ งอ่นื ก็คือ เรื่องของชายนักโทษผหู น่งึ ซงึ่ เลาวา ตนเปน ผู ท่ีมคี วามชาํ นาญในทางโจรกรรม ตัดชองยอ งเบาและฉกชงิ วง่ิ ราว มเี พอ่ื นรวมใจดว ยกันอกี สองคน ในคืนวัน หน่งึ เขาไดเขาไปทาํ การโจรกรรมในบา นของผูมีฐานะปานกลางผหู น่งึ เปนคราวเคราะหของเจา ของบา น และ เปน โชคดีของผทู าํ การทุจรติ ทง้ั ๆ ทไี่ มเ คยนกึ เลยวาบา นนน้ั จะมเี งินสดมากเกินกวาฐานะคนช้ันนัน้ จะมไี ด เมื่อ ไดลาภมากมายเชนน้นั ตา งก็ดใี จแบง เงนิ กนั ใชจา ยอยางสนุกสนาน เพราะเงนิ หามาไดงา ยๆ ไมต องใชความ พยายามใหเ หนอื่ ยยากลําบาก ความเสยี ดายจงึ ไมมี ตอมาก็ไดขา ววาเจา ของบา นท่ถี กู ชายผูนั้นเขา ทาํ การโจรกรรม ไดฆา ตวั เองโดยผูกคอตาย และไมท ราบเหตผุ ล ทรัพยส นิ ก็ไมม เี หลือพอที่จะใหภ รรยาและบุตรครองชวี ติ ตอ ไป แมแตบ านท่อี ยูกไ็ ดข ายฝากเอาไวท ง้ิ ภรรยาและ บุตรท่ียงั เยาวตาดาํ ๆ อกี ๔ คน ไวเผชิญโลกโดยลําพัง บุตรทง้ั ส่คี นนัน้ เปนชายสามหญงิ หน่ึง คนโตอายเุ พยี ง ๑๑ ขวบ คนรองอายุ ๗ ขวบ คนท่ี ๓ อายเุ พยี ง ๕ ขวบ คนสดุ ทอ ง อายุเพียง ๒ ขวบเทานน้ั ซ่ึงตอ งกาํ พรา พอ ตั้งแตอ ายยุ งั นอ ย ยงั รบั ผดิ ชอบตัวเองไมไ ด ตอ งอยูในความดูแลของภรรยาของผตู ายซ่ึงเปน มารดาของเด็ก ผทู ี่มารวมฟง เรอื่ งราวอยูดวยหลายคน ตา งก็เศรา ใจบางคนก็สนใจอยากรเู รอ่ื งใหต ลอด ถงึ กับซักถามนักโทษผู นัน้ เปนเจา ของเรอ่ื งวา การท่เี จา ของบานฆา ตัวตายนนั้ เกี่ยวกบั เรอื่ งท่ีถกู ขโมยเงนิ ไปจนหมดตวั หรอื เปลา หรอื อาจจะเปน เพราะเงนิ ท่อี ยใู นความรบั ผิดชอบของตนหายไป บอกใครก็คงไมม ใี ครเชือ่ วาถกู โจรกรรม และไม สามารถจะหาเงนิ มาใชแ ทนได เมื่อหาทางออกไมไ ดก็เลยคดิ ฆา ตวั ตายก็อาจจะเปน ได แตช ายนักโทษเจาของ เร่อื งกไ็ มส ามารถจะตอบได เพราะไมร เู บอื้ งหลงั ของชายทฆ่ี าตัวตายคนนั้นมากอ น เหตทุ ่ีรเู ร่ืองมาถึงแคน ั้นก็ เปนเพราะบา นของนกั โทษผูน อ้ี ยูหา งไกลจากบา นผูตายมากนกั บอกไดแตเพยี งวา การที่ตนตองมาตองโทษ ไมไ ดเกย่ี วกับคดีเรอ่ื งน้ี ตอจากน้นั มากร็ สู ึกวานักโทษทมี่ ีใจเปน ธรรมไดฟงเรอ่ื งนหี้ ลายคน พลอยจะไมช อบหนา นกั โทษผเู ลา เรอื่ งนี้ เพราะเหน็ ใจสงสารครอบครวั ผเู คราะหร าย หลายครง้ั ทม่ี ผี ูจะหาเรือ่ งลงทณั ฑกรรมนักโทษผนู ั้น เพราะชัง น้าํ หนา เนือ่ งจากเปนเตนเหตทุ ําใหครอบครัวนั้นตอ งรับกรรม 87

นักโทษผูน้ันเหน็ จะเขาตาํ ราทโี่ บราณวา ปลาหมอตายเพราะปาก เพราแทนทีน่ ักโทษดว ยกนั จะยกยองในความ เกง กลา กลับพากันเหน็ ใจภรรยาและบุตรของเจาของทรัพย ท่ตี องไดร ับเคราะหก รรมอยางแสนสาหสั เปนการ ตัดความรุงเรอื งกา วหนาในอนาคตของพวกเดก็ ๆ ท่คี วรจะไดร บั หากบิดายังมชี วี ิตอยู ท้งั แมและลูกจะตองอยู กนั ไปตามยถากรรม เพราะลําพังกําลงั ของแมเ พียงผเู ดียวคงไมอ าจจะใหก ารศกึ ษาแกลูกไดมากเทา ท่ีควร แตค วามจริงแลวกม็ ิใชค วามผดิ ของนกั โทษผกู อเร่อื งนข้ี ึน้ เพราะเขาเองกไ็ มรวู าเงินจํานวนนนั้ จะมีความสาํ คัญ เกี่ยวแกชวี ติ ของครอบครวั น้ี ถงึ กับตองสูญเสียพอบานไป และไมนกึ วา เหตุการณจ ะรนุ แรงเกย่ี วโยงไปถงึ ชวี ติ อกี หลายชวี ิต ทจ่ี ะตอ งรบั เคราะหกรรมตอไปในอนาคต สงิ่ เหลา น้กี ระเทอื นใจชายผูนน้ั มาก เพราะตนเองกเ็ คย ประกอบกรรมช่วั แบบนไี้ วม าก และตนเองกไ็ มเคยสนใจในเรือ่ งเชนนีม้ ากอ น แตเมือ่ ฟง พระสงฆส อนศีลธรรมนานเขา เมื่อมาไดฟ ง เรือ่ งเศรา กลบั นึกละอายอดสูใจยงิ่ ข้นึ ทาํ ใหน ึกถึงคนทต่ี น ไดเคยโจรกรรมมาแลว คงจะมคี นทีอ่ ยูในสภาพเชน น้นั บาง ทําใหคดิ สงสารคนท่ถี ูกโจรกรรมเทา ทเ่ี คยรู สาํ หรบั ผทู ีไ่ มมง่ั มีอะไรนกั ตอ งอุตสาหะ พยายามหาทรพั ยมาดวยความเหน่อื ยยากลําบาก หามาดวยนํา้ พกั นา้ํ แรงหา กินดว ยความสุจรติ มิไดค ิดคดโกงใคร เพือ่ ที่จะสะสมเงนิ ไวใ หลกู ในอนาคต เม่อื รูว าถูกลกั ขโมยไปจนหมดตวั บางรายทเ่ี ปน หญงิ ก็ถึงกบั รอ งไหเ ปนลมไป เพราะเสียดายทรพั ยส นิ ทสี่ ะสมไว พวกทเี่ กบ็ เงนิ ไวกับบานไมยอมนาํ ไปฝากธนาคารยงั มอี ีกมาก เปน เรอื่ งนา เศรา ใจทส่ี ดุ ในชวี ติ ความรูสกึ ผดิ ชอบ ก็คอยๆ เกิดขึ้นในจิตใจของชายผูน ั้น ตอ มาชายผนู ้นั เพม่ิ ความสนใจในศลี ธรรมบาปบญุ มากขนึ้ เมอ่ื ไดฟง พระเถระผทู รงศีลอนั บรสิ ุทธิ์ ซง่ึ ไดร ับการ นมิ นตใ หเ ขาไปอบรมเทศนาส่งั สอน เพื่อใหพ วกนักโทษรูซง้ึ ถึงรสพระธรรมของพระพุทธศาสนา กลอมเกลาให เห็นศีลธรรมเหน็ บุญเห็นบาป ใหพจิ ารณาสํารวมในตัวเองวา ไดเคยทาํ ส่ิงใดไวบ า งจงึ ตอ งตกอยใู นสถานท่เี ชน นี้ เราทําชั่วเรากห็ นกี รรมชว่ั ไมพน อยา ไปหวังพง่ึ ออนวอนพระเจา องคไหน ท่ีจะใชอํานาจมาลบลา งใหห ายจาก ความผิดความชว่ั ได เราเองตอ งกม หนา รับใชก รรมจนกวาจะส้นิ กรรม เม่อื หมดเวรวันเปน อสิ ระก็มาถงึ กจ็ ง ประกอบกรรมดตี อ ไป ชายผูนน้ั ก็เกดิ กุศลขนึ้ ทางใจ เมอ่ื ไดรบั การอบรมสจั ธรรมจากพระเถระผทู รงคณุ ธรรม เทศนาโปรดช้ใี หเ ห็น ทางดบี อยเขา จติ ใจกเ็ กิดศรัทธา มองเหน็ ผลกรรมทีท่ ํามาแตห นหลงั กิเลสทปี่ ดบงั ดวงตาทมี่ ดื มวั มานานก็ คอ ยๆ กระจางแจงเปน แสงสวา งมองเหน็ ความจรงิ ยงิ่ ขึ้นอยา งชดั แจง ทพี่ วกนักโทษตองมาถูกจําจอง กเ็ พราะ กรรมชว่ั ทต่ี นเคยสรา งไว หากวา บุคคลเหลา นี้สรางกรรมดีกค็ งไมม าอยใู นสถานท่คี ุมขงั ไดรบั ความลาํ บากเชนน้ี มองเห็นชวี ิตทห่ี ากนิ ในทางทจุ รติ มีการจปี้ ลน ฆา เจา ทรพั ย ทําใหปวงชนผสู ุจรติ ไดรบั ความเดอื ดรอ น นอนตา ไมห ลบั แมตนเองจะไดทรพั ยส นิ ไป กห็ าความสขุ ความสบายไมได เพราะทรัพยส ินเหลานัน้ เปนเลอื ดเนอ้ื ของผู บรสิ ทุ ธ์ิ แมวายงั ไมถ ูกจบั กมุ กห็ มดอสิ รภาพทางใจ เพราะเปนภยั ตอ สงั คมเปน ทรี่ งั เกยี จของคนดที ัว่ ไป ตอ ง คอยหลบหลกี อาญาแผนดิน นบั วนั มแี ตจ ะเพิ่มพูนกเิ ลสใหม ีจติ ใจโหดเหยี้ มยงิ่ ขึ้น ถือเอาอารมณของตนเปน ใหญ หตู ามืดมวั มองไมเหน็ ศลี ธรรม 88

เหมอื นคนวายนา้ํ ออกทะเลลกึ ย่ิงหางจากฝง ของศลี ธรรมออกไปทุกที สงิ่ ทีไ่ ดร ับก็คือมีชวี ติ อยูไดไ มยดื ยาว เหมอื นคนธรรมดา สวนมากตองจบชีวติ ลงเมอื่ ยงั ไมถงึ เวลาทส่ี มควร คอื จบชีวิตลงดวยคมอาวุธหรอื กระสุนปน หรอื มิฉะนั้น กจ็ บชวี ติ ลงโดยเขาไปอยทู ่ีคมุ ขงั เวลาตายจติ ใจก็ไมส งบ ผดิ กบั ผูมีศลี ธรรมหากนิ ในทางสุจริต ไม เบียดเบียนมนุษยแ ละสตั ว ทานเหลานี้ตายตามอายุขัยตามธรรมชาตคิ อื เจบ็ และแกต าย จิตกอ็ ยใู นความสงบ เหตุดวยพิจารณาดูสิ่งที่เกิดและผา นไปในอดีต เนื่องจากไดรบั การอบรมสงั่ สอนจากพระเถระ ทําใหเ กดิ ความรสู กึ ซาบซงึ้ ในรสพระธรรมขององคส มเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจา เลยตง้ั ปฏญิ าณไววา เมื่อพนโทษจากที่ คมุ ขงั ไปแลว จะใชเ วลาท่ีเหลืออยทู งั้ หมดในอนาคตของชีวติ ประกอบแตก รรมดี เพราะความชั่วทไี่ ดผ านไปแลว กไ็ มสามารถเรียกยอนหลงั กลบั มาแกไ ขใหด ีได มที างเดยี ว คือ ลมื เรอื่ งราวในอดีตเสยี และตัง้ ตน ทาํ ความดไี ป ในเวลาตอ มา บุคคลผูน้ันกพ็ นโทษออกมาสอู ิสรภาพอีกครง้ั หนึง่ แมวาบุคคลผนู ้นั จะมีรปู รางทาทางเหมือนเดมิ แตจติ ใจไดเ ปลยี่ นแปลงไปจนหมดสนิ้ ในทีส่ ดุ เขาก็เขา สรู มโพธ์ขิ องบวรพทุ ธศาสนา โดยไดอปุ สมบทครองผา กาสาวพัสตร อุทศิ ตนเปนคนขององคสมเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา น่ีแหละญาตโิ ยมทงั้ หลาย เหตกุ ารณทเี่ กิด ขน้ึ กับบุคคลผูน น้ั คงจะเปน ตวั อยางของชีวติ แกบุคคลอื่นทว่ั ไป “บุคคลผูนนั้ คือตวั อาตมาเอง” ทันทีทที่ านพดู จบ ก็เกดิ มีเสยี งพึมพําขนึ้ ในหมูช นทีอ่ ยูในท่นี นั้ บางคนก็ยกมอื ขนึ้ พนมเหนือหัว รอ งขึ้นวา “สาธุ ทานไดเปลยี่ นจติ ใจมาสทู างพระไดดีเหลอื เกินเจา ประคุณ” ผทู ี่อยใู นทน่ี ้นั ตางกร็ สู ึกวามคี วามเล่ือมใส ตนื้ ตนั ใจ ศรทั ธาเพม่ิ ขึ้น เม่ือรูท่มี าของพระภิกษุองคน ี้ แลวกเ็ ขาไป ประเคนถวายของขบฉนั โดยเฉพาะเดก็ ชายวยั รนุ ของผม กม็ ีหนา ตาสดชืน่ ขน้ึ ความเปน คนเจาทกุ ขห ายไป และพวกคนงานในไรทอ่ี ยใู นที่นนั้ ก็พลอยมจี ิตใจเบกิ บาน เพราะรเู รื่องวา สลัดดาํ บัดนี้บวชเปน พระภกิ ษทุ รงศลี อนั บรสิ ุทธ์ิ เครงตอ ระเบยี บวินัยเจรญิ ศีลภาวนาเปน ทน่ี าเคารพนบั ถอื มไิ ดเปนภยั ตอสังคมแลว ตอไป ก็ไมตอง ระมัดระวังคนแปลกหนา โดยเกรงวาจะเปนสลัดดาํ แปลกปลอมเขามาอกี ทกุ คนกจ็ ะไดนอนตาหลบั กันเสียที สว นผมนั้นรสู กึ เลื่อมใสและเกิดศรทั ธา ในพระภกิ ษอุ งคน้ยี ิง่ ขึน้ เมือ่ ไดท ราบประวัตขิ องทา นโดยตลอดแลว คดิ วาในสมยั ปจ จบุ นั จะหาบคุ คลชนดิ น้ีไดไมง ายนัก เรารอจนกวาทา นฉนั เชาเสรจ็ ใหท านยะถาสัพพีเปน ที่ เรยี บรอยแลว ตอจากนน้ั ชาวบานและคนงานตา งกน็ มสั การลาทานทยอยกนั กลบั เหลือแตผ มและเดก็ วยั รนุ และคนงานในไรอ กี ๒ - ๓ คน ซง่ึ ยงั นง่ั สนทนากบั ทาน ผมตอ งสะอื้นอยใู นอกดว ย ความเลือ่ มใสศรทั ธาทีไ่ มเ คยไดพ บบุคคลเชน น้ี ผมจงึ ไดป วารณาตัวตอ ทาน และสงั่ ใหเ ดก็ วยั รนุ และคนงานรบี กลับไปท่พี ัก สง่ั ใหค นครัวจดั อาหารมาใหทนั เวลาถวายเพล และหากทา นมคี วามประสงคส ่งิ ใด กใ็ หจัดหามา ถวายทกุ อยา ง เมือ่ เด็กวัยรุนและคนงานไปตามที่สง่ั แลว ผมก็น่งั สนทนากบั ทานตอไป ตอนหนง่ึ ทานพูดขึน้ วา “คุณโยมไดเจา หนมู าอยูด วย อาตมาขอแสดงความยินดี เดก็ คนนี้เปน คนมีความกตญั ู จิตใจม่ันคงมีความดี ความซ่อื สตั ยส จุ รติ เปนนสิ ยั ประจาํ ตวั คณุ โยมจะหาไมคอยพบคนที่ไวว างใจไดเชน น้”ี 89

ผมตอบวา “จรงิ ครบั ทาน เวลานผ้ี มรักใครแกเหมือนบตุ รของกระผมเอง จะขาดแกเสยี มไิ ด แตยังรสู ึกวาผม เปน คนมีกรรมมากเพราะถงึ จะมคี วามรกั ใครแกมาก เนอ่ื งจากผมไมเ คยมีบตุ ร และภรรยาของผมกถ็ งึ แกก รรม ไปนานแลว ผมตงั้ ใจไวว าจะไมม ีภรรยาใหม จงึ ขอรอ งใหแกเปนบตุ รบญุ ธรรมของกระผมโดยชอบดวยกฎหมาย แตผมก็ตองผิดหวังครบั ทาน เพราะแกไมยอมรบั เปน บุตร แกขอเปน เพียงคนงานของผมเทา นั้น จงึ ทําใหผ มไม มีความสุขไมสบายใจตลอดมา แตก็ยังดที ่ีแกยังอยูใกลๆ ผม หากวาแกไปจากผมแลว ผมคิดวา ในชาติน้ีผมคงไม มีความสุขแนๆ ” ผมพูดแลว กถ็ อนหายใจ เพราะรสู ึกไมส บายใจขึ้นมาทนั ที แตก็ไดยินทานพูดขึน้ วา “อาตมากเ็ ห็นใจคุณโยม แตเ ดก็ คนนี้เปนคนมกั นอ ย และอาตมาก็อยากจะพดู วา สง่ิ ใดท่ไี ดม างาย ก็ทาํ ใหผ ู ไดมารูสกึ วามีคานอ ย หากส่งิ นนั้ ไดมาดวยความยากลาํ บาก ก็ยิ่งมองเหน็ ความดีเดนชดั ยิ่งขน้ึ เมื่อไดม ากย็ งิ่ เปน ส่งิ มีคาควรถนอมเปนธรรมดาของม มนษุ ยป ุถุชนท่วั ๆ ไป อยา งคณุ โยมไดส ง่ิ ของมาดว ยความยากลําบากเชน น้ี กย็ อ มจะทราบไดว า ส่ิงน้นั ยอ มเปนสง่ิ ทห่ี ายาก คมุ กบั คณุ คาของความยากลาํ บาก ความพยายามของคณุ โยม นน้ั ยอ มจะประสบผลตามความปรารถนาสักวนั หนึ่งขา งหนา” ผมไดยินทานพดู เชน นั้นก็บอกวา “ผมยงั มองไมเ ห็นวา จะสําเรจ็ ตามความประสงคเ มอ่ื ใด” พระภกิ ษุนนั้ จงึ พดู วา “อาตมาคิดวา คงจะไมนานนัก” และแลว เรากส็ นทนากนั ดว ยเร่อื งอ่นื ๆ ตอ ไป จนไดเวลา คนงานและเดก็ วัยรนุ ของผมกลบั มาพรอ มดว ยสํารับอาหารเพือ่ ถวายเพล เมือ่ เหน็ ทุกสิง่ เรยี บรอยแลว ผมก็ นมัสการลาทานกลบั ทีพ่ กั ปลอ ยใหค นงานกบั เดก็ วัยรนุ ของผมอยปู รนนบิ ตั ิ สนทนากบั ทา นตอไป เมอ่ื ผมกลบั มาถึงท่ีพกั ก็รสู ึกออ นเพลีย เพราะเหตกุ ารณต า งๆ ทําใหเ กิดความรสู กึ ตน่ื เตน ทางจิตใจ เมอ่ื ทาน อาหารแลวกน็ อนพกั ผอ นไมชา หลับไป จะนานเทาใดไมทราบเห็นจะเปน เวลาเยน็ แลว พอลมื ตาขนึ้ มาก็เห็นเดก็ วยั รนุ นง่ั อยูข างๆ เหน็ มธี ูปเทียนแพอยใู นพานวางไวขา งตัว ผมจงึ ลกุ ข้ึนน่งั ถามวา “เธอกลบั มานานแลวหรอื ” เดก็ วยั รุนตอบวา “ไมนานหรอกครบั แตเ มื่อเขามาเห็นทา นหลบั ผมกเ็ ลยนั่งรอทา นอย”ู ผมจงึ ถามตอ ไปวา “เธอเอาธูปเทียนมาทาํ ไม หรอื จะลาบวช” เดก็ ยมิ้ แลวตอบวา “ผมจะมาฝากเนือ้ ฝากตวั นบั ถือทานเหมอื นบิดาบงั เกดิ เกลา ” ผมรสู ึกตืน่ เตน ขึ้นมาทนั ที หตู าสวา งใจเปน สุขข้นึ จึงพดู วา “เธอจะทาํ อยางไรละ” เดก็ วัยรุนไมพ ดู อะไร ยก พานธปู เทียนแพและดอกไมไ ปกราบพระพุทธรปู ผมมองดแู กปฏิบัติดว ยความตน่ื เตน เสรจ็ แลว เดก็ หนมุ ก็ยก พานมาวางไวข า งหนาผม แลว กราบลงสามครั้ง พรอ มกบั พดู ข้ึนวา “กระผมจะมาขอเคารพทานเปน บดิ าบงั เกิดเกลา ของผม นับตั้งแตวันน้ีเปน ตน ไป ผมจะปฏิบตั ติ วั ใหอ ยใู น ศลี ธรรม จะมคี วามซ่อื สัตยสจุ ริตจะไมนาํ ความชั่ว และความเสอ่ื มเสียมาสทู าน จะประพฤติแตส ่งิ ทดี่ งี าม ขอ 90

พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ จงเปนทพี่ ง่ึ ท่ีระลกึ จนตลอดชีวติ ขอใหทานรบั ผมไวเ ปน บุตรของทาน นับแต บัดนีเ้ ปน ตน ไป” ผมปล้มื ใจจนน้าํ ตาไหล รีบสวมกอดแกดวยความรักแลว พดู วา “ลกู รกั ของพอ พอเฝารอเวลานี้มานานแลว เพ่งิ จะไดส มความตง้ั ใจวันน้ีเอง พอ ดีใจมาก ดีใจจนพดู อะไรไมถ กู ลูกตองอยกู ับพอ ตลอดไปนะ ไมมอี ะไรจะแยก จติ ใจของความเปนพอลูกของเราออกไดจ น ตลอดชีวิต” เดก็ หนมุ กม ลงกราบแลว พูดวา “ครับผมจะนบั ถือคณุ พอไปจนตลอดชวี ติ ” นแี่ หละครับ เปนจุดหมายปลายทางทผ่ี มตอ งการ ผมไดทราบวาการทเี่ ดก็ ปฏบิ ัติตอผมเชน นั้น กเ็ พราะไดร ับ คําแนะนาํ จากพระภิกษสุ ลัดดําเปนผสู ง่ั สอนใหทํา ผมซาบซงึ้ ใจในความกรณุ าของพระคุณเจาองคน ้ียิ่งข้ึน เชา วนั รงุ ข้นึ ผมไดส่งั ใหคนงานไปนมิ นตท า นมาอยูใ นเขตบา นไรของเรา และนิมนตฉันอาหารเชาดว ย เพอื่ จะ ไดเ ปด โอกาสใหบ ุตรผมไดปรนนิบัตทิ า นไดส ะดวกข้นึ ดวยความเล่อื มใสและเคารพ แตแ ลว ผมกต็ อ งผิดหวัง ท่ี ไดทราบจากคนงานท่กี ลบั มา บอกวา บัดน้ีพระภกิ ษรุ ูปน้นั ไดถ อนกลดเดินทางตอ ไปแลว ไมทราบวาเดินทางไปไหน เพราะไมม ใี ครเหน็ ตง้ั แตว ันนน้ั เปนตนมาก็ไมไ ดท ราบขา วจากทานอกี เลย นีแ่ หละครบั เร่อื งของผม สวนบุตรบญุ ธรรมของผมน้ัน ผมรสู ึกเปนสขุ มากท่ไี ดแ กมาเปน บตุ ร การมีบุตรของคน ทว่ั ๆ ไปน้ัน ความรักใครในระหวางพอ แมก บั บตุ รในไสข องตน จะมมี ากเพียงไรผมไมท ราบ เพราะผมไมเ คยมี แตส าํ หรบั บุตรของผมคนน้ี รูส กึ วา แกเปน สว นหนงึ่ ในชวี ติ ของผม ผมจะขาดแกเสยี มไิ ด ผมอาจจะสละทุกส่งิ ทุกอยา งเพ่อื แกได บดั นแี้ กก็ไดศ กึ ษาในส่งิ ท่ีแกสนใจ ซง่ึ ผมไดจ างครมู าสอนจนเปนทพ่ี อใจในความรทู ีแ่ กไดรับ และตอ มาผมได มอบงานใหแ กทําดวยความไววางใจ ในความขยนั และความซอื่ สัตยส จุ ริตของแก เปนทรี่ กั ใครนบั ถือของนาย งานและคนงานทัว่ ไป เพราะแกปฏิบัติตอคนงานดวยความเมตตาปรานแี ละเห็นอกเหน็ ใจ เมอ่ื ขาพเจา ไดฟ งทา นผนู ้นั เลาเรอื่ งยดื ยาวดวย ความเพลดิ เพลนิ จบลงแลว มหี ลายทานท่ีอยูใ นท่ีน้นั ตางกล็ ง ความเหน็ วา เด็กคนนนั้ คงจะเปน บตุ รของทา นผเู ลา ในอดีตชาติ มฉิ ะนัน้ ก็คงไมป ระจวบเหตกุ ารณอ นั แสดงถงึ จติ ใจ ใหม องเห็นความดเี ดน อยา งอศั จรรย และเปน เดก็ ทม่ี อี ัจฉรยิ ะผหู นงึ่ จงึ ไดเขา ถึงศลี ธรรมตง้ั แตอ ายุยงั เยาวเ ชนน้ี ในหมูผทู ่นี ่งั ฟง อยดู วย มีทา นผหู นึง่ ซง่ึ เปน ขาราชการเกา เปน ผมู อี าวุโสทสี่ ดุ ในหมพู วกท่ีนัง่ สนทนา ทานมคี วาม สนใจในเรื่องน้ีมาก เมือ่ เห็นมผี ูวจิ ารณเ ร่อื งนี้ มีความเหน็ ตา งๆ กนั ก็อดอยูไมได จงึ พูดกบั ผูเ ลาอยางสะเทือน ใจและนอ ยใจวา 91

“คุณเปน คนโชคดี แมจะมบี ตุ รบุญธรรมคุณกย็ ังไดร ับความสุขสบายใจ ดีกวาผมมบี ตุ รในไส เพราะเดก็ ของคุณ มคี วามเคารพ กตัญรู คู ณุ มจี ิตใจสูง รูศลี ธรรม รูดรี ชู วั่ เพราะคุณชนะจิตใจของเด็กดวยการให และ ประกอบดวยเมตตากรณุ า สว นเด็กกช็ นะใจคณุ ดวยความกตัญทู ี่เกิดขน้ึ เอง เปนนมิ ติ อันดียิง่ นับวา คณุ เปน ผู มบี ุญกุศลท่ไี ดเคยสรางสมไวแ ตปางกอน จงึ ไดม าพบบุตรเลย้ี งท่ดี เี ชน น้ี สาํ หรับผมเปน คนโชครา ย ผมมี บุตรชาย ซึ่งเปน เลอื ดเน้อื เช้ือไข เลอื ดในอกของผมแทๆ เขาก็ไมคอ ยอยใู นโอวาทนัก เหน็ จะเปน เพราะอบรม ผิดมาแตเ ด็กๆ แตเ ขากเ็ ปนลกู ที่ผมมคี วามรกั และเอน็ ดูตามอกตามใจตลอดมา คร้งั เขามีครอบครวั แลว ทรัพยส มบตั ิซึง่ ผมไดอ ตุ สา หอ อมสะสมไวต งั้ แตยงั หนมุ ๆ ผมกไ็ ดโอนใหหมด เพราะ เห็นวา เราแกแลวถึงอยางไรเราก็ตอ งใหล กู วันยงั ค่ํา เราควรจะใหเ ขาเสียเม่ือเรายงั มีชวี ติ อยู แตแลว ตอ มาผมก็ รสู กึ เสยี ใจท่ีคดิ ผดิ ไป เพราะบดั นี้ลกู ของผมมองเห็นผมเปน เพียงคนแกๆ คนหนง่ึ เหมอื นไมใ ชพ อ ของเขา เปน คนแกจนๆ ทไี่ มม ีทรพั ยส มบตั ติ ดิ ตัว ตองอาศัยเขาอยอู าศยั เขากิน เขาแสดงกิรยิ ารงั เกยี จ ดาคน ดา หมา กระทบอยทู กุ วนั คลายๆ กับผมอยูไปกเ็ ปลอื งขา วสุกไมเ ปน ประโยชน นอกจากทําความรําคาญใหเ ขา ผมจะ กินขาวแตละครั้งกลนื ไมคอยจะลงคอเลย ผมตองคิดมาก ใจคอมนั ตน้ื ตันนํา้ ตาตกใน มนั นอยใจตวั เอง ผมตองใชทางพระเขาชว ย เพ่อื สาํ รวมจิตใจดบั ไฟ แหงโทสะและความนอยใจ มิใหม นั เขา ไปเดือดอยใู นความรสู ึกใหม ันผานเลยไป นึกเสียวาชาติกอนเราทาํ กรรม ไว ชาตนิ ก้ี รรมจงึ ตามสนองเรา ตองกม หนา ใชกรรมจนกวาจะหมด เพราะอายเุ รากม็ ากแลว คง ทนอยไู ดไมนาน กจ็ ะหมดเวรหมดกรรม เราไดท าํ ความดมี าแตต น แลว ก็ควรจะทาํ ใหต ลอดไป นึกไดเ ชนนี้กม็ ีความรสู ึกสงบเยน็ ชาไป ถาไมน กึ เอาพระธรรมเขาขม ไวปลอ ยใหเปน ไปตามอารมณ กค็ งเสยี สติ หรอื มฉิ ะน้นั ก็อกคงแตก หรอื อาเจยี นมาเปน โลหิตแน หรือทนไมไ หวฆา ตัวตายกไ็ ด น่ยี งั บุญอยหู นอยทหี่ ลวงทา นยังใหบาํ นาญพอจะใชจา ย พอไดท ําบญุ ทาํ ทานไดบ า งเลก็ ๆ นอยๆ และกต็ อ งหา ความสงบในทางเขาวัด สนทนากบั พระกบั เจา บดั นผี้ มอยูว ดั มากกวาอยูบาน บ้นั ปลายของชวี ิตตองศึกษาทาง ธรรมทจี่ ะกาํ จดั กเิ ลสใหเ บาบางลงทาํ ใหจติ ใจสงบ จงึ มชี วี ติ ผานไปไดว ันหน่ึงๆ จนกวา จะจากโลกนี้ไป ผมคดิ วา ในทนี่ ้ีไมม ีใครโชครา ยในเรื่องบุตรเทากบั ตัวผม” พวกเราไดฟ ง แลวก็เศรา ใจ และเหน็ ใจทานผนู น้ั มาก คืนน้ันเราสนทนากบั อยูจนพระสวดอภิธรรมจบ พระกลับ วดั ไปนานแลว เราไดรับความรหู ลายอยางทพ่ี อจะนํามาขบคิดได เจา ภาพไดจ ดั เลี้ยงขาวตม กงุ ในตอนดึก หลงั จากนน้ั เรากต็ า งลาเจาภาพ และเพื่อนรวมสนทนาเดนิ ทางกลบั เมื่อกลบั มาถึงบานแมจ ะเปน เวลาดึกแลว แตข าพเจา กน็ อนไมห ลบั อดนาํ เรอ่ื งตา งๆ มานกึ คิดไมไ ดวา อัน บุคคลในโลกนี้ ไมวา ผูใดจะมกี ารศึกษาความรสู งู ก็ดี ความรูตํา่ ก็ดี สิ่งเหลานี้มิไดเปน เครอื่ งวัดจติ ใจวา จะเปน ผู ทีม่ ีจิตใจสงู อยูในศีลธรรมประกอบกรรมดี ความดีมิไดเลอื กวาจะเกิดในตระกลู สงู หรอื ตาํ่ ศีลธรรมและความดี จะเกดิ ขน้ึ ไดกบั บคุ คลทุกชนั้ ไมว าจะยากจน มั่งมี ความรสู งู หรอื ต่ําและผทู ี่ประกอบกรรมทาํ ชั่ว ใจต่ํา ยอ มจะ เกิดกบั คนทุกชน้ั ไดเชน เดียวกนั และอดคดิ ไมไ ดว า เยาวชนของเรา หากไดป อ งกนั โดยการอบรมศีลธรรมเสียต้ังแตอายุยงั นอ ย ใหซ าบซงึ้ ถึง กรรมดี กรรมช่วั ส่งิ ใดควรประพฤติ และสิ่งใดไมควรประพฤติ ใหเ ช่อื กฎแหง กรรมยอมตามสนอง คนชวั่ ยอ ม 92

ไดรับทกุ ขค นดยี อ มไดร ับความสบายทางจติ ใจ เดก็ ยอ มมอี ารมณพอทจ่ี ะรับเชอื้ ทางศลี ธรรมไดงา ย พอทจี่ ะซมึ เขาไปทางจิตใจ เปนเครอ่ื งทจ่ี ะคุมกันสง่ิ ท่ชี ัว่ ไมใหผ านไปถงึ จิตใจได ธรรมดาเดก็ เม่อื ไดต กลงฝง จติ ใจในความดี และศลี ธรรมแลว ยอมจะยดึ ถอื มน่ั อยากจะปฏบิ ัติทาํ ความดี ชังความช่วั ตลอดไป เชนเรอื่ งของ “เด็กขางถนน” ซง่ึ เปนผูที่ยดึ ถือศลี ธรรมจากคําสัง่ สอนของยายและทานสมภาร แลวกไ็ ดถ ือเปน หลกั ปฏิบตั เิ ปนตวั อยา งทหี่ าไดย ากในสมยั ปจ จบุ นั น้ี ทีจ่ ะหาผปู กครองรุนเกา ๆ ทจ่ี ะคอยอบรมสงั่ สอนลูกหลาน ทยี่ งั เยาว ใหป ระกอบกรรมดี ดังเร่อื งนเี้ ปนเรื่องท่นี าคิดเรือ่ งหนง่ึ สาํ หรบั ผปู กครองในปจ จบุ นั น้ี. “การใหธ รรมะ ชนะการใหท้ังปวง” ท. เลยี งพบิ ลู ย  93