aแนวทางพัฒนาการจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตรสำหรับวัยรุ่น

แนวทางพฒั นาการจัดบริการสขุ ภาพที่เป็นมิตร สำหรบั วยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำบล โรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำบล กรมอนามัย กรมควบคุมโรค กรมสขุ ภาพจติ

แนวทางพฒั นาการจัดบริการสขุ ภาพท่ีเป็นมติ ร สำ�หรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ�บล โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ�บล กรมอนามัย กรมควบคุมโรค กรมสขุ ภาพจติ

แนวทางพัฒนาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพท่ีเป็นมติ รสำ� หรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล คณะทป่ี รกึ ษา อธิบดีกรมอนามัย นายแพทย์วชริ ะ เพ็งจันทร์ รองอธบิ ดีกรมอนามยั นายแพทย์ธงชัย เลศิ วไิ ลรตั นพงศ ์ ประธานอนุกรรมการ Adolescent Health พล.ท.รศ.นพ. วโิ รจน์ อารยี ก์ ลุ ราชวทิ ยาลัยกุมารแพทย์แหง่ ประเทศไทย ผอู้ �ำนวยการส�ำนักอนามัยการเจรญิ พันธ์ุ กรมอนามยั นายแพทย์กติ ตพิ งศ์ แซเ่ จ็ง รองผู้อ�ำนวยการสำ� นักอนามยั การเจริญพันธุ์ กรมอนามยั นายแพทยบ์ ญุ ฤทธ์ิ สุขรตั น์ ทป่ี รกึ ษาสำ� นักอนามัยการเจริญพนั ธุ์ แพทย์หญิงนนั ทา อว่ มกลุ ท่ปี รึกษาสำ� นักอนามัยการเจรญิ พันธ์ุ แพทยห์ ญิงสายพิณ คูสมิทธ ิ ท่ปี รึกษาส�ำนกั อนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ นางจารุวรรณ จงวนชิ ทีป่ รึกษาสำ� นักอนามัยการเจรญิ พันธ์ุ นางยพุ า พูนข�ำ คณะผ้รู วบรวมและเรยี บเรยี ง สำ� นักอนามยั การเจรญิ พันธ์ุ นางประกายดาว พรหมประพัฒน ์ สำ� นักอนามัยการเจรญิ พนั ธุ์ นางพชั รนิ ทร์ กสิบตุ ร สำ� นกั อนามัยการเจริญพนั ธุ์ นางสาวบุษกร แสงแกว้ ส�ำนักอนามัยการเจริญพนั ธุ์ นางอรอุมา ทางดี สำ� นกั อนามยั การเจรญิ พันธุ์ นายธชั ณทั พันตรา ส�ำนักอนามัยการเจรญิ พนั ธุ์ นายวัชรากร เรยี บรอ้ ย ส�ำนกั อนามยั การเจรญิ พันธุ์ นางสาวนฎาประไพ สาระ สำ� นกั อนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ นางสาววรรณนี รอ่ นแกว้ สำ� นักอนามัยการเจริญพันธ์ุ วา่ ที่รอ้ ยตรีภทั รพงศ์ ชูเศษ สำ� นกั อนามัยการเจริญพันธ์ุ นายอ�ำพล มุ่งคิด สำ� นกั อนามยั การเจริญพนั ธุ์ นางสาวเจนจริ า อนุ่ แกว้ จดั พมิ พ์และเผยแพรโ่ ดย ส�ำนักอนามยั การเจริญพันธุ์ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ ถนนติวานนท์ อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั นนทบุรี 11000 โทรศัพท์ 0 2590 4265 โทรสาร 0 2590 4163 พมิ พ์ครัง้ ที่ 1 ปี 2559 จ�ำนวน 3,000 เล่ม พิมพ์ที่ โรงพมิ พช์ มุ นมุ สหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย จ�ำกดั ISBN 978-616-11-2960-6

คำ� น�ำ กระทรวงสาธารณสุข เป็นหน่วยงานท่ีให้ความส�ำคัญต่อปัญหาสุขภาพประชากรในทุกกลุ่มวัย ส�ำหรับ กลุ่มวัยรุ่นและเยาวชนเป็นกลุ่มเป้าหมายส�ำคัญ ท่ีจะก้าวเข้าสู่วัยท�ำงาน ซึ่งเป็นก�ำลังส�ำคัญในการพัฒนาประเทศ ดังนน้ั กระทรวงสาธารณสขุ โดยกรมสุขภาพจติ กรมควบคมุ โรค และกรมอนามยั จงึ รว่ มกนั บรู ณาการการดำ� เนนิ งาน และขับเคล่ือนงานตามยุทธศาสตร์การพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยรุ่น ในการสนับสนุนการจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตร ส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชนในสถานบริการสาธารณสุข ตามแนวทางมาตรฐานบริการสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่น และเยาวชน (Youth Friendly Health Services : YFHS) ท้ังนี้สอดคล้องกับพระราชบัญญัติการป้องกันและ แก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. ๒๕๕๙ และสถานบริการสาธารณสุขท่ีมีบทบาทส�ำคัญคือ โรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพต�ำบล (รพ.สต.) ดังนั้น เพื่อให้การด�ำเนินงานเป็นไปตามนโยบายและพระราชบัญญัติดังกล่าว กรมอนามยั และหน่วยงานภาคีเครอื ข่าย จงึ จัดท�ำ “แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพทเ่ี ปน็ มิตรส�ำหรบั วยั รุ่น และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ� บล” ข้ึน โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อใช้เป็นแนวทางการด�ำเนินงาน ส�ำหรับเจ้าหน้าท่ีผู้ให้บริการของรพ.สต. ในการให้ข้อมูลข่าวสาร และจัดบริการสุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ ที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ท้ังสุขภาพกาย สุขภาพจิต พัฒนาการด้านการเรียนรู้ อารมณ์และสังคม โดยเน้นการส่งเสริมให้มีการสร้างสุขภาพเชิงรุกของบุคคล ครอบครัว และชุมชน ซ่ึงจะมีผลท�ำให้ระบบบริการ สุขภาพในภาพรวมมีประสทิ ธิภาพมากย่ิงขึ้น

เอกสาร “แนวทางพัฒนาการจัดบริการสขุ ภาพท่เี ป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพต�ำบล” เล่มน้ี ส�ำเร็จลงได้ด้วยการสนับสนุนด้านวิชาการ ความร่วมมือ และข้อเสนอแนะ จากผบู้ ริหาร ผู้ทรงคณุ วฒุ ิ ผูเ้ ช่ยี วชาญ ราชวิทยาลยั กุมารแพทย์แห่งประเทศไทย นักวิชาการจากกรมวชิ าการท่ีเกี่ยวข้อง โรงพยาบาลในสังกัดส�ำนกั งานปลัดกระทรวงสาธารณสขุ สาธารณสุขอำ� เภอ และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบล กรมอนามยั จึงขอขอบคณุ มา ณ โอกาสน้ี และหวังเปน็ อยา่ งยิ่งวา่ เอกสารเลม่ นี้ จะเป็นประโยชน์สำ� หรบั ผปู้ ฏบิ ตั งิ าน และผู้ท่ีเก่ียวข้อง ใช้เป็นแนวทางในการด�ำเนินงานให้วัยรุ่นและเยาวชนเข้าถึงบริการสุขภาพตามความเหมาะสม ซึ่งจะสง่ ผลต่อ การมคี ณุ ภาพชีวติ ทด่ี ีของวัยรุ่นและเยาวชนต่อไป กรมอนามัย กรทรวงสาธารณสุข

สารบัญ — คำ� นำ� — สารบัญ — หลกั การและเหตผุ ล 1 — วัตถปุ ระสงค์ 2 — ขอบเขต 2 — แนวทางพัฒนาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพทีเ่ ปน็ มติ รสำ� หรับวัยรุ่นและเยาวชน 3 ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบล 1. ระยะเตรียมการ 1.1 ผรู้ ับผิดชอบ 3 1.2 สถานทใ่ี ห้บริการ 3 1.3 แตง่ ตัง้ คณะกรรมการ/คณะท�ำงานระดบั ต�ำบล 4 1.4 ศกึ ษาระบบและโครงสร้างการด�ำเนนิ งาน 4 1.5 การส�ำรวจและจัดทำ� ฐานขอ้ มูลทเี่ กี่ยวข้องกับวยั รุ่นและเยาวชน 4 1.6 การส�ำรวจความตอ้ งการ/ความคาดหวงั ก่อนการจัดบริการ 5 1.7 การจัดท�ำโครงการ/กจิ กรรมรว่ มกับภาคีเครอื ข่ายและชมุ ชน 5 1.8 การสื่อสารและประชาสัมพันธ์บรกิ ารร่วมกบั ภาคเี ครือขา่ ย 6 1.9 การจัดท�ำทำ� เนียบภาคีเครือขา่ ยการท�ำงานวยั รนุ่ และเยาวชน 6 2. ระยะดำ� เนนิ งาน 2.1 การจัดระบบบรกิ าร และชอ่ งทางการใหบ้ รกิ าร รวมทง้ั อุปกรณ์ทีจ่ ำ� เป็นในการใหบ้ ริการวัยรนุ่ 7 และเยาวชน 2.2 การจัดกจิ กรรมบริการเชงิ รับและเชงิ รกุ 9 2.3 การจัดท�ำทะเบยี นบันทึกกจิ กรรมต่าง ๆ 13

2.4 การสรา้ งความรว่ มมือกบั ทีมงานภาคีเครอื ข่าย 13 2.5 การพฒั นาศกั ยภาพผู้ให้บรกิ ารและภาคเี ครอื ขา่ ย 14 2.6 การติดตามและประเมนิ ผล 15 — แผนภมู กิ ารจดั บรกิ ารสุขภาพทีเ่ ป็นมติ รสำ� หรบั วัยรนุ่ และเยาวชน 17 ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพต�ำบล และเครอื ขา่ ย — บรรณานุกรม 18 — ภาคผนวก ภาคผนวก 1 การประเมินพฤตกิ รรมเสีย่ งด้านจิตสังคม 21 ภาคผนวก 2 ตัวอยา่ งแบบบันทกึ การให้บรกิ ารสุขภาพทเี่ ปน็ มติ รส�ำหรบั วยั รนุ่ และเยาวชน 28 ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล — รายนามผู้เข้าร่วมประชุมปฏบิ ัติการและใหค้ วามเห็น “แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสุขภาพทเี่ ป็นมติ ร 34 ส�ำหรบั วัยรุ่นและเยาวชนของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล”

หลักการและเหตุผล กระทรวงสาธารณสุข มีนโยบายส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคตามกลุ่มวัย โดยในกลุ่มวัยรุ่น มีการก�ำหนดยุทธศาสตร์ การจัดบริการที่มีคุณภาพมาตรฐานครอบคลุมและเข้าถึงวัยรุ่นทุกกลุ่มในสถานบริการ สาธารณสุข สถานศึกษาและชุมชน” และมีมาตรการท่ีส�ำคัญในการส่งเสริมให้สถานบริการสาธารณสุขทุกระดับ จัดบริการ ตามแนวทางมาตรฐานบริการสุขภาพท่ีเป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน (Youth Friendly Health Services : YFHS) มีเป้าหมายเพื่อให้วัยรุ่นเข้าถึงข้อมูลข่าวสารและใช้บริการสุขภาพตามความเหมาะสม ท้งั นี้สอดคลอ้ งกบั พระราชบัญญตั ิการป้องกันและแกไ้ ขปัญหาการตั้งครรภใ์ นวัยรุ่น พ.ศ. ๒๕๕๙ ในมาตรา ๕ วา่ ด้วย “วัยรุน่ มสี ทิ ธิตัดสนิ ใจดว้ ยตนเอง และมีสทิ ธิไดร้ บั ข้อมูลข่าวสารและความรู้ ไดร้ บั การบริการอนามัย การเจรญิ พนั ธุ์ ได้รับการรกั ษาความลบั และความเป็นสว่ นตัว ได้รบั การจดั สวัสดกิ ารสงั คม อยา่ งเสมอภาคและ ไม่ถูกเลือกปฏิบัติ และไดร้ ับสทิ ธอิ ื่นใดท่ีเปน็ ไปเพ่อื ประโยชน์ ตามพระราชบญั ญัตนิ ้ีอยา่ งถกู ต้อง ครบถว้ น และ เพียงพอ” ในการด�ำเนินงานท่ีผ่านมา กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมสุขภาพจิต กรมควบคุมโรค และกรมอนามัย สนบั สนนุ ให้สถานบรกิ ารสาธารณสขุ ทกุ ระดับ จดั บรกิ ารสุขภาพท่เี ป็นมิตรส�ำหรบั วัยรุน่ และเยาวชน โดยการเยยี่ ม ประเมินโรงพยาบาลตามมาตรฐาน YFHS(ฉบับบูรณาการ) และการด�ำเนินงาน “อ�ำเภออนามัยการเจริญพันธุ์” ที่ให้ความสําคัญกับภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนให้มีการด�ำเนินงานแบบมีส่วนร่วม ในการป้องกันและแก้ไขปัญหา สุขภาพของวัยรุ่นและเยาวชนในพ้ืนท่ี โดยมีการทํางานและวางแผนร่วมกัน รวมท้ังเสริมสร้างศักยภาพให้แก่ภาคีเครือข่าย ท้ังฝ่ายองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ฝ่ายสถานศึกษาระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษา ฝ่ายสาธารณสุข ฝา่ ยปกครอง ผ้นู ำ� ในชมุ ชน ครอบครัว ตลอดจนวยั รุน่ และเยาวชนในพ้ืนท่ี ทั้งน้ีการด�ำเนินงานดงั กลา่ ว พบว่าปัจจยั สคู่ วามส�ำเร็จ ในการเขา้ ถงึ บรกิ ารสุขภาพของวัยรนุ่ และเยาวชน คอื ภาคีเครอื ข่ายระดับโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพ ต�ำบล(รพ.สต.) ท่ีมีส่วนร่วมและมีความเข้มแข็ง รวมทั้งการจัดบริการให้เป็นระบบบริการสุขภาพที่เป็นรูปธรรม โดยเฉพาะบรกิ ารเชิงรกุ รุกเขา้ หากลมุ่ เปา้ หมายโดยตรง จะชว่ ยให้การเขา้ ถงึ วัยรุ่นและเยาวชนได้หลากหลายมากขนึ้ แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสุขภาพทเ่ี ปน็ มิตรส�ำหรับวยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพต�ำบล 1

การด�ำเนนิ งานพฒั นาการจดั บริการสขุ ภาพท่เี ป็นมติ รของ รพ.สต. ยังต้องอาศัยการยอมรบั การเชือ่ มโยง การสนับสนุนจากภาคีเครือข่ายเป็นส�ำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการบูรณาการแผนงานและการด�ำเนินงานร่วมกัน กล่าวคือ มีการรว่ มต้งั แตร่ ว่ มคิด ร่วมวางแผน ร่วมด�ำเนินงาน มกี ารแลกเปล่ียนและคนื ข้อมลู ปัญหาวัยร่นุ ในพื้นที่ ให้ชุมชน เครือข่าย ท้ังน้ีเจ้าหน้าท่ีสาธารณสุขที่ปฏิบัติงานอยู่ใน รพ.สต. ยังมีบทบาทหน้าท่ีหลักในการส่งเสริม สุขภาพและป้องกนั โรค ที่ทำ� งานใกลช้ ิดกบั ชมุ ชนมากท่ีสุด มีการใหบ้ ริการสาธารณสุขที่เป็นด่านหน้าของการให้บริการ สุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ รวมทั้งให้ข้อมูลข่าวสาร และการปรึกษาเบ้ืองต้นส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ที่มารับบริการ ซ่ึงจะช่วยให้การเข้าถึงบริการสุขภาพท่ีเป็นมิตรในกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชนเพิ่มมากขึ้น เพื่อส่งเสริม สุขภาพ ป้องกัน และลดปัญหาสุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ ปัญหาพฤติกรรมของวัยรุ่นและเยาวชน อย่างยงั่ ยืนต่อไป วตั ถปุ ระสงค์ เพ่ือใช้เป็นแนวทางพัฒนาการด�ำเนินงานส�ำหรับผู้บริหาร ผู้ให้บริการ ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ต�ำบลและภาคีเครือข่าย ในการจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน เพ่ือให้วัยรุ่นและเยาวชน เขา้ ถึงและใช้บรกิ ารสุขภาพ ตามความเหมาะสม ขอบเขต การจัดบริการแก่วัยรุ่นและเยาวชนอายุ 10 – 24 ปี ให้ได้รับบริการส่งเสริมสุขภาพ และป้องกันโรค การให้ข้อมูลข่าวสาร ความรู้ การให้การปรึกษาเบ้ืองต้น บริการสุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ รวมท้ัง การคดั กรองพฤตกิ รรมสุขภาพ พฤตกิ รรมเส่ยี งตา่ ง ๆ เนน้ ระบบการเชอ่ื มโยงและการรับ-สง่ ต่อกับโรงพยาบาลแมข่ ่าย การรบั -ส่งต่อไปยงั ภาคีเครอื ข่ายอน่ื ๆ ในชมุ ชน รวมทง้ั การทำ� งานและประสานความรว่ มมอื กับภาคเี ครอื ขา่ ยแบบ มสี ว่ นร่วม โดยค�ำนงึ ถงึ การรักษาความลับ ความเป็นสว่ นตัว และสอดคล้องกบั วถิ ชี วี ติ ของวยั รุน่ และเยาวชน 2 แนวทางพัฒนาการจัดบริการสขุ ภาพท่ีเปน็ มติ รสำ� หรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล

แนวทางพัฒนาการจัดบริการสุขภาพท่เี ป็นมิตร ส�ำหรบั วัยรนุ่ และเยาวชนของโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพต�ำบล 1. ระยะเตรียมการ ระยะเตรียมการ เป็นระยะที่มีความส�ำคัญในการจะพัฒนาการจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่น และเยาวชน ของรพ.สต. ซง่ึ ประกอบดว้ ยการเตรียมผรู้ บั ผดิ ชอบการจดั บริการให้สามารถเขา้ ถงึ กลุ่มวัยรุน่ สถานท่ี ให้บริการ คณะกรรมการ/คณะท�ำงานในระดับต�ำบล การศึกษาระบบและโครงสร้างการด�ำเนินงาน ตลอดจน การส�ำรวจและจดั ท�ำฐานขอ้ มลู ท่ีเกีย่ วข้องกบั วยั ร่นุ และเยาวชน องค์ประกอบของระยะเตรยี มการ มีดังนี้ 1.1 ผรู้ ับผิดชอบ 1.1.1 แต่งต้ังผรู้ บั ผดิ ชอบเป็นลายลักษณ์อักษร อยา่ งนอ้ ย 2 คน มีผู้รบั ผิดชอบหลักและผ้รู บั ผดิ ชอบรอง และผู้รับผิดชอบจะมีบทบาทเป็นนักจัดการสุขภาพวัยรุ่นระดับต�ำบล (Teen manager) เพอ่ื ให้มกี ารด�ำเนนิ งานตอ่ เนอ่ื งได้ 1.1.2 ผู้รับผิดชอบควรได้รับการพัฒนาศักยภาพผ่านหลักสูตรการอบรมการให้การปรึกษาขั้นพ้ืนฐาน และควรได้รบั การพฒั นาให้มที ศั นคตเิ ชงิ บวกต่อวยั รุ่น ทักษะการสื่อสารและ เขา้ ถึงวัยรนุ่ 1.1.3 มีการสร้างสัมพันธภาพที่ดีและความไว้วางใจ มีทัศนคติท่ีดีและสามารถดึงดูดใจวัยรุ่นให้ กล้าเข้ามาขอค�ำปรึกษา และขอรับบริการต่อเนื่อง จนถึงการเปิดเผยพฤติกรรมของตน และ สามารถเร่ิมต้นน�ำการให้บริการเชิงรับไปสู่การสร้างภูมิคุ้มกันเพื่อป้องกันปัญหาและการส่งเสริม สุขภาพในเชิงรกุ ได้ 1.2 สถานทใี่ หบ้ ริการ 1.2.1 สถานท่ีให้บริการเปน็ สงิ่ แวดล้อม ทีจ่ �ำเปน็ ในการใหบ้ ริการวยั รุน่ ควรจัดให้มีความเปน็ สัดสว่ น เข้าถึงง่าย มีการออกแบบและตกแต่งด้วยสีสันที่ท�ำให้วัยรุ่นอยากเข้ามารับบริการ ซึ่งจะช่วย ลดความรสู้ ึกวติ กกงั วลได้ แนวทางพฒั นาการจัดบริการสุขภาพท่ีเป็นมิตรส�ำหรบั วยั รุน่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตำ� บล 3

1.3 แต่งตั้งคณะกรรมการ/คณะท�ำงานระดับต�ำบล หรือใช้ค�ำสั่งของคณะกรรมการของระดับโรงพยาบาล แมข่ ่ายท่ีมีการดำ� เนินการอยแู่ ล้ว เชน่ 1.3.1 คณะกรรมการควรประกอบดว้ ย (ทมี สหวิชาชพี และภาคีเครอื ข่าย) ทป่ี รึกษา : ผู้อ�ำนวยการโรงพยาบาล/ผู้รับผิดชอบงานในเขตพ้ืนท่ีรับผิดชอบ/สาธารณสุข อำ� เภอ/ผู้รบั ผดิ ชอบงานวยั รุ่นระดับอ�ำเภอ ประธาน : องคก์ รปกครองส่วนท้องถิน่ /ผนู้ �ำชมุ ชน คณะกรรมการ/ผู้เกี่ยวข้องในระดับพ้ืนท่ี ได้แก่ ผู้น�ำชุมชน ตัวแทนสถานศึกษา ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ครกู ารศึกษานอกระบบ ( กศน.) ตำ� รวจ ผนู้ �ำชมุ ชน ก�ำนนั ผู้ใหญบ่ ้าน ผู้ปกครอง วัยรุ่น แกนน�ำวัยรุ่นและเยาวชน ผู้น�ำศาสนา องค์กรอิสระ ร้านยา ตัวแทนผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย สถานประกอบการต่าง ๆ หรือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ในการดำ� เนินงานวยั ร่นุ ในพื้นที่ เลขานุการ : บุคลากรสาธารณสขุ /ทีมงาน ผรู้ บั ผิดชอบงานของ รพ.สต. 1.3.2 การประชุมคณะกรรมการระดับต�ำบลในประเด็นการท�ำงานด้านวัยรุ่น การน�ำเสนอสถานการณ์ แลกเปลีย่ นประสบการณ์ ปัญหาเพอื่ พฒั นางาน วางแผนและประเมนิ ผล อย่างนอ้ ยปลี ะ 1- 2 ครงั้ 1.4 ศกึ ษาระบบและโครงสรา้ งการด�ำเนนิ งาน 1.4.1 ระบบการเช่ือมโยงขอ้ มลู ในพืน้ ท่ี 1.4.2 ระบบการสง่ ต่อบริการสุขภาพในพ้ืนที่ 1.4.3 ขอ้ มูลพื้นทีส่ ร้างสรรคใ์ นพืน้ ที่ เพื่อสนับสนุนการด�ำเนินงาน เช่น - ศูนยก์ ารเรียนรใู้ นชุมชน - ศนู ยอ์ ินเตอร์เนต็ หม่บู า้ น - บ้านอาสาสมัครชุมชน เป็นต้น 1.5 การสำ� รวจและจัดทำ� ฐานข้อมูลที่เกยี่ วขอ้ งกบั วยั รุ่นและเยาวชน โดยการส�ำรวจสถานการณ์และข้อมูลด้านอนามัยการเจริญพันธุ์ ข้อมูลสุขภาพ และพฤติกรรมเส่ียง ของวยั รนุ่ และเยาวชนในพ้ืนที่ สภาพแวดล้อม ปจั จัยทางครอบครวั ปัจจัยทางสังคมและชมุ ชนเชงิ บวก การสง่ เสริม อาชีพในชุมชน มีการจัดท�ำและจัดเก็บฐานข้อมูลครบถ้วน ท่ีเป็นปัจจุบัน เป็นแนวทางเดียวกัน ตามตัวชี้วัดของ โรงพยาบาลแม่ข่าย สามารถน�ำไปวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหาสุขภาพ เหตุปัจจัยที่เกิดกับวัยรุ่นและเยาวชน พฤติกรรมเสีย่ งอน่ื ๆ ดงั น้ี 4 แนวทางพัฒนาการจดั บริการสขุ ภาพทเี่ ปน็ มิตรส�ำหรับวยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล

1.5.1 จ�ำนวนวัยรนุ่ และเยาวชนอายุ 10 – 24 ปี ในพ้นื ที่รบั ผดิ ชอบของ รพ.สต. 1.5.2 ข้อมูลสุขภาพของวัยร่นุ และเยาวชนในพ้นื ท่ี ทส่ี ามารถน�ำมาใชใ้ นการวางแผนการดำ� เนนิ งาน ในแต่ละปี เช่น พฤติกรรมเส่ียงทางเพศ ภาวะโภชนาการ การสูบบุหร่ี ดื่มเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ การใช้สารเสพตดิ แม่วัยรุ่น ปัญหาสุขภาพจิต เปน็ ต้น 1.5.3 ข้อมูลของกลมุ่ วัยรนุ่ นอกระบบ วัยรนุ่ กลุ่มเสยี่ ง เชน่ อยู่ในครอบครวั ยากจน ขาดการศึกษา หรอื ดอ้ ยโอกาสทางการศึกษา อาศยั อยู่ตามล�ำพังหรืออยกู่ บั ผูส้ ูงอายแุ ละเด็ก 1.5.4 ข้อมูลสภาพแวดล้อม และพฤติกรรมเชิงบวกของวัยรุ่นและเยาวชน ได้แก่ การรวมกลุ่ม ด้านอาสาสมัครชมุ ชน 1.5.5 ข้อมลู สภาพแวดล้อมและปัจจยั ที่มผี ลตอ่ ปัญหาสุขภาพ (กายและจติ ) ของวยั รุน่ และเยาวชน เช่น สถานบันเทิง ร้านเกม หอพัก โรงแรม/รีสอร์ท ร้านท่ีจ�ำหน่ายเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์/ บุหรี่ แหล่งม่ัวสุมของกลมุ่ วยั รนุ่ และเยาวชน เป็นต้น 1.5.6 ขอ้ มลู สถานศึกษา และสถานประกอบการในพนื้ ท่ี 1.5.7 ข้อมูลการละเมิดกฎหมายทเี่ กย่ี วขอ้ ง เชน่ เครือ่ งดื่มแอลกอฮอล/์ ยาสูบ เปน็ ตน้ 1.5.8 ข้อมูลหน่วยงาน/องค์กรต่าง ๆ ท่ีมีส่วนในการสนับสนุนชุมชน เช่น ชุมชนเข้มแข็ง โรงเรียน สง่ เสรมิ สุขภาพ เปน็ ตน้ 1.6 การส�ำรวจความต้องการ/ความคาดหวังก่อนการจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและ เยาวชน และมีการประเมนิ ผลการดำ� เนินงานอยา่ งนอ้ ยปีละ 1 คร้ัง เพอ่ื น�ำมาวางแผนและ ปรับแผนการด�ำเนนิ งาน กจิ กรรมให้เหมาะสม - สอบถามความต้องการจากกลุ่มวัยรุ่นและเยาวชน พ่อแม่ ผู้ปกครอง และภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วน รวมทงั้ คณุ ลักษณะของวยั รุ่นและเยาวชนทพี่ ึงประสงค์ 1.7 การจดั ท�ำโครงการ/กจิ กรรมร่วมกบั ภาคีเครือข่ายและชมุ ชน - ร่วมกับภาคีเครือข่าย รวบรวมวิเคราะห์ข้อมูล เรียงล�ำดับความส�ำคัญของปัญหา และจัดท�ำโครงการ ให้มีความสอดคล้อง เหมาะสมกับความต้องการของวัยรุ่นและเยาวชน ในการป้องกันและแก้ไข ปัญหาสุขภาพและพฤติกรรมวัยรุ่น โดยใช้งบประมาณของหน่วยงาน หรือขอสนับสนุน งบประมาณจากหนว่ ยงานทเ่ี ก่ียวขอ้ ง แนวทางพฒั นาการจดั บรกิ ารสุขภาพทเ่ี ป็นมิตรสำ� หรบั วัยร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บล 5

1.8 การส่อื สารและประชาสัมพนั ธ์บริการร่วมกบั ภาคีเครอื ขา่ ยเพอื่ เพมิ่ การเขา้ ถงึ บริการทัง้ เชิงรบั และเชงิ รกุ 1.8.1 มีการวางแผนประชาสัมพันธ์การด�ำเนินงานร่วมกับภาคีเครือข่าย เพื่อหาแนวทางการด�ำเนินงาน ใหม้ คี วามเหมาะสม 1.8.2 มกี ารประชมุ ชแ้ี จงใหค้ ณะกรรมการ และภาคีเครือขา่ ยรับทราบข้อมูลข่าวสาร 1.8.3 มชี อ่ งทางการประชาสัมพนั ธท์ ีห่ ลากหลาย ไดแ้ ก่ 1.8.3.1 ป้ายประชาสมั พันธ์ แผน่ พับ ส่อื สิ่งพิมพ์ ส่อื มัลตมิ ีเดยี 1.8.3.2 สื่อออนไลน์ ในรปู แบบตา่ ง ๆ เช่น facebook line เปน็ ตน้ 1.8.3.3 สอื่ บคุ คล เช่น อสม. ผู้น�ำชุมชน แกนนำ� วัยรุน่ และเยาวชน 1.8.3.4 เสียงตามสาย วิทยชุ มุ ชน หอกระจายข่าว 1.8.3.5 การรณรงค/์ มหกรรม/เวทีประชาคม 1.9 การจดั ทำ� ทำ� เนยี บภาคีเครอื ขา่ ยการทำ� งานวยั รนุ่ และเยาวชน (เครือข่ายคณะท�ำงาน ,หน่วยงาน ใหค้ วามชว่ ยเหลือ) 1.9.1 มีท�ำเนียบเครือข่ายการท�ำงาน เช่น สถานศึกษา เครือข่ายชุมชน แกนน�ำ อาสาสมัคร สาธารณสุข พ่อแม่ผู้ปกครอง องค์กรเอกชน ห้างร้าน ร้านยา ชมรม To Be Number One ท่ีอย่ใู นสถานศึกษา ชมุ ชน และสถานประกอบการ ฯลฯ 1.9.2 ท�ำเนียบภาคีเครือข่ายในการส่งต่อ เช่น โรงพยาบาลแม่ข่าย รพ.สต. หน่วยงานภาครัฐและ เอกชน เปน็ ตน้ 6 แนวทางพัฒนาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพท่ีเป็นมิตรสำ� หรบั วัยรนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล

2. ระยะดำ� เนินงาน เป็นระยะท่ีมีการแสดงถึงภาพรวมการจัดบริการสุขภาพท่ีเป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน อย่างเป็น รูปธรรมของ รพ.สต. ซึ่งประกอบด้วย การจัดระบบบริการ และช่องทางการให้บริการ รวมท้ังอุปกรณ์ ท่ีจ�ำเป็น ในการให้บริการวัยรุ่นและเยาวชน การจัดท�ำทะเบียนกิจกรรมต่าง ๆ การจัดกิจกรรมบริการเชิงรับและเชิงรุก การสร้างความร่วมมือกับทีมงานภาคีเครือข่าย และการพัฒนาศักยภาพผู้ให้บริการ และภาคีเครือข่าย รวมท้ัง การตดิ ตามประเมินผลเป็นระยะ ๆ โดยมรี ายละเอยี ดกจิ กรรม ดงั ตอ่ ไปนี้ ประเดน็ วัตถุประสงค์ รายละเอยี ดกิจกรรม 2.1 การจัด — เพ่อื จัดระบบบริการให้ การจัดระบบบริการ ระบบบริการ เออ้ื ตอ่ การเขา้ ถงึ และ — มีการจัดบริการโดยให้วัยรุ่นในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมคิด และช่องทาง บริการที่เป็นมิตร รว่ มทำ� รว่ มกนั แสดงความคดิ เหน็ และน�ำเสนอแนวทาง การดำ� เนินงานใหต้ รงกับความต้องการ การใหบ้ ริการ รวมทงั้ การรักษาความลบั — ก�ำหนดช่องทางการให้บริการอย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่ รวมท้งั และความเปน็ ส่วนตัว ในหน่วยบริการ ทางส่ือออนไลน์ โทรศัพท์ facebook อปุ กรณท์ ่ี และสอดคลอ้ งกับวิถี line จำ� เป็นในการ ชวี ิตของวัยรนุ่ และ ใหบ้ รกิ ารวยั รุน่ เยาวชน — จัดมุมให้บริการวัยรุ่นและเยาวชนในรพ.สต. อย่างเป็น และเยาวชน — เพอื่ การจดั บรกิ ารท่ี สัดส่วน สะดวก เข้าถึงง่าย และมีอุปกรณ์ที่เพียงพอ เหมาะสมตรงตาม สำ� หรบั การบรกิ าร ไดแ้ ก่ โตะ๊ เก้าอี้ เพือ่ ให้การปรึกษา ความต้องการของ ในบริเวณมุมหรือห้องที่เป็นส่วนตัวและรักษาความลับ วยั รุ่นและเยาวชน และมีป้ายแสดงว่ามีบริการส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน และตารางวันเวลาการใหบ้ ริการ ทช่ี ดั เจน — มีระบบบันทึกเวชระเบียนที่ได้มาตรฐาน และพิทักษ์ คมุ้ ครองสทิ ธิผู้รับบริการ — การลดข้ันตอนการเข้ารับบริการ โดยจัดท�ำขั้นตอน/ แผนภูมิในการจัดบริการและการรับ และส่งต่อระหว่าง เครือข่ายชุมชนกับ รพ.สต หรือ รพ.สตกับโรงพยาบาล แม่ข่าย หรือเครือข่ายอื่น ๆ เพื่อให้การดูแลช่วยเหลือ ป้องกัน รักษาอย่างต่อเนื่อง รวดเร็วตามสภาพปัญหา ท่ีพบ และชมุ ชนรบั ทราบแนวทางรว่ มกนั แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพที่เปน็ มติ รส�ำหรับวยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพต�ำบล 7

ประเด็น วตั ถุประสงค์ รายละเอยี ดกิจกรรม — มรี ะบบรบั และส่งตอ่ ไปยงั โรงพยาบาลแมข่ า่ ย และ/หรือ ภาคีเครอื ข่าย ท่ใี หก้ ารช่วยเหลือตามปัญหาผูร้ ับบรกิ าร — มกี ารประเมินความพงึ พอใจหลังการรับบริการ ส่ือ เวชภณั ฑ์และอุปกรณ์ — มีส่ือ หุ่นจ�ำลอง และสื่อออนไลน์ เพื่อให้ความรู้/ข้อมูล ข่าวสารส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ท่ีน่าสนใจและเข้าถึง วยั รุน่ และเยาวชน — เวชภัณฑ์คุมก�ำเนิดเพ่ือใช้ในการวางแผนครอบครัวและ การปอ้ งกันโรคติดตอ่ ทางเพศสัมพนั ธ์ เชน่ ยาคมุ กำ� เนิด ชนิดเม็ด,ยาคุมก�ำเนิดฉุกเฉิน,ถุงยางอนามัย และ ชุดทดสอบการตัง้ ครรภ์ — แบบประเมินพฤติกรรมเสี่ยงด้านจิตสังคม (ดูใน ภาคผนวก1) — แบบประเมินต่าง ๆ ด้วยตนเอง เช่น แบบประเมินความ ฉลาดทางอารมณ์ แบบประเมินความเข้มแข็งทางใจ (RQ) แบบประเมินความเครียด (สืบค้นได้จากเว็ปไซต์ คลังความรสู้ ุขภาพจิต www.klb.dmh.go.th) มมุ /สถานทใ่ี หบ้ รกิ าร — จัดมุมให้บริการวัยรุ่นและเยาวชนในรพ.สต. อย่างเป็น สดั ส่วน สะดวก เขา้ ถงึ งา่ ย — มีอปุ กรณท์ ่เี พยี งพอสำ� หรับการบริการ ได้แก่ โต๊ะ เกา้ อี้ เพื่อให้การปรึกษาในบริเวณมุม หรือห้องที่เป็นส่วนตัว และรกั ษาความลับ — มีป้ายแสดงว่ามีบริการส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน และ ตารางวันเวลาการใหบ้ ริการทช่ี ัดเจน 8 แนวทางพัฒนาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพทเี่ ปน็ มติ รสำ� หรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำบล

ประเด็น วัตถุประสงค์ รายละเอียดกจิ กรรม 2.2 การจัด — เพอ่ื การจดั บริการ กิจกรรมเชิงรับ จัดบริการที่เหมาะสมตรงตามความต้องการ กจิ กรรม สุขภาพตามสภาพ ของวัยรนุ่ และเยาวชน บรกิ ารเชิงรับ ปญั หาและความต้องการ — บริการส่งเสริมสุขภาพ โดยการคัดกรอง ประเมินภาวะ และเชงิ รกุ อยา่ งเปน็ องคร์ วมและ สุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพและพฤติกรรมเส่ียง มคี ณุ ภาพ ตามความเหมาะสม เช่น การประเมินพฤติกรรมเสี่ยง — เพือ่ ให้เกดิ การดแู ล ดา้ นจติ สงั คม (HEEADSSS Interveiw) และโปรแกรมการ ช่วยเหลืออยา่ งต่อเนอ่ื ง พัฒนาความฉลาดทางอารมณ์ โปรแกรมพัฒนาทักษะ ชีวติ โปรแกรมพฒั นาความคดิ สร้างสรรค์ เปน็ ตน้ — บริการใหค้ วามร้แู ละค�ำแนะน�ำเรอ่ื งสุขภาพ และเพศวิถี ศึกษาแก่วัยรุ่นและเยาวชน ควรมีสื่อมัลติมีเดีย หุ่นจ�ำลอง ส่ือออนไลน์ และ เอกสารสง่ิ พมิ พ์ ฯลฯ — บริการป้องกัน แก้ไข และฟื้นฟูปัญหาสุขภาพและ อนามัยการเจริญพันธุ์ เช่น บริการวางแผนครอบครัว การให้ค�ำแนะน�ำการเตรียมตัวก่อนต้ังครรภ์ การป้องกัน โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ บริการส่งเสริมสุขภาพ การดูแลรักษาพยาบาล เช่น การตรวจร่างกายพื้นฐาน ทั่วไป การตรวจการตั้งครรภ์ การดูแลหลังคลอด การเยยี่ มบา้ น และใหบ้ รกิ ารคุมก�ำเนดิ ต่าง ๆ เปน็ ตน้ — บริการให้การปรึกษาด้านสุขภาพและอนามัยการเจริญพันธุ์ บริการให้การปรึกษาแก่พ่อแม่ ผู้ปกครอง การปรึกษา วยั ร่นุ พรอ้ มครอบครวั — บริการปรึกษาทางโทรศพั ท์ ทางสอื่ ออนไลน์ เช่น facebook line เปน็ ต้น — บริการส่งต่อโรงพยาบาลแม่ข่ายเพื่อให้การดูแลช่วยเหลือ ทางการแพทย์และทางสังคม โดยค�ำนึงถึงการรักษา ความลบั แนวทางพฒั นาการจัดบริการสุขภาพทเ่ี ปน็ มิตรส�ำหรบั วยั รุน่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล 9

ประเดน็ วตั ถปุ ระสงค์ รายละเอียดกิจกรรม — มีการรับ - สง่ ตอ่ จากเครอื ข่ายแกนนำ� วยั รนุ่ และเยาวชน และเครอื ข่ายอื่นๆ — การเย่ียมบ้านวัยรุ่นกลุ่มเส่ียง กลุ่มมีปัญหาตามความ สมคั รใจ เช่น แมว่ ัยร่นุ ท่ไี ม่พรอ้ มหรือมีปัญหา วยั ร่นุ อยู่ ในครอบครัวยากจน ขาดการศึกษาหรือด้อยโอกาส ทางการศึกษา อาศัยอยู่ตามล�ำพังหรืออยู่กับผู้สูงอายุ และ ครอบครัวที่มีปัญหาความรุนแรง วัยรุ่นที่มี พฤตกิ รรมเสยี่ ง(ดา้ นสารเสพติด เพศ ติดการพนนั ติดเกม เดก็ แวน๊ ) กิจกรรมเชิงรุกในพื้นท่ี ในสถานศึกษา — สนับสนุนครูให้ใช้หลักสูตรเพศวิถีศึกษา และทักษะชีวิต ในโรงเรียน เพือ่ ใหร้ ูเ้ ท่าทนั ในเร่ืองเพศ เครื่องดืม่ แอลกอฮอล์ ยาสูบ และสารเสพตดิ — ร่วมด�ำเนินการจัดบริการให้การปรึกษาวัยรุ่นในโรงเรียน โดยอาจเชื่อมโยงระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน Youth Counselor ศูนยเ์ พอ่ื นใจวยั รนุ่ To Be Number One — ส่งเสริมการมีส่วนร่วมรับรู้ วางแผนแก้ไข และติดตาม ระหว่างผู้ปกครอง โรงเรียนและนักเรียน โดย รพ.สต. เป็นผู้ประสาน เสนอแนะแนวทาง โดยมีชุมชน องค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วม ส่งเสริม และ เฝ้าระวังติดตามในชุมชน เช่น ลดแหล่งม่ัวสุมวัยรุ่น ส่งเสริมกิจกรรมของวัยรุ่นในชุมชน เช่น กีฬา ดนตรี การจ้างท�ำงานช่วงปดิ เทอมหรอื วันหยุด 10 แนวทางพัฒนาการจดั บริการสขุ ภาพท่เี ป็นมติ รส�ำหรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล

ประเดน็ วตั ถุประสงค์ รายละเอียดกิจกรรม นอกสถานศึกษา/ในชุมชน/สถานประกอบกิจการ — จัดท�ำทะเบียนวัยรุ่นและเยาวชนท่ีอยู่นอกสถานศึกษา/ ในชมุ ชน/สถานประกอบกจิ การ — ประสานการจัดการบริการแก่วัยรุ่นในชุมชน ท่ีท�ำงาน บ้าน หรือศึกษานอกโรงเรียน โดยการประสานการจัด บริการร่วมกับชุมชน หรือ การศึกษานอกโรงเรียน (กศน.) ผู้ปกครอง วัยรุ่น และที่ส�ำคัญคือ ชุมชน และ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน เพื่อให้มีการจัดกิจกรรม บริการท่ีเหมาะสม สามารถแก้ไข ป้องปราม และส่งเสริม การตระหนักถึงพฤตกิ รรมทดี่ ีของวยั รนุ่ การสร้างคณุ ค่า และความภาคภูมิใจให้วัยรุ่นโดยเฉพาะวัยรุ่นนอกระบบ และกลุ่มด้อยโอกาส เชน่ การเปน็ จติ อาสา การจา้ งงาน การจัดพื้นที่จับเข่าคุยระหว่างวัยรุ่นเพ่ือพัฒนากระบวน การคิดท่เี หมาะสมให้แก่วัยรุ่น ซ่ึงมวี ิธกี าร/รปู แบบ ดงั น้ี 1. รปู แบบกลุม่ สัมพันธใ์ นชมุ ชน ในหมู่บ้าน เชน่ ชมรม To Be Number One กลุ่มวัยรุ่นท่ีมีความชอบ/ ท�ำกิจกรรมร่วมกัน หรือ กลุ่มกีฬา โดยชุมชน (ผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อสม.ฯลฯ) สนับสนุนทรัพยากรให้วัยรุ่นสามารถ ด�ำเนินกิจกรรมกลุ่ม/ชมรมของตัวเองได้อย่างต่อเน่ือง โดยผลักดันให้บรรจุกิจกรรม/โครงการเหล่าน้ีเข้าสู่ แผนชุมชน แผนงบประมาณ องค์กรปกครอง ส่วนท้องถน่ิ เพ่ือจดั สรรงบประมาณ 2. สง่ เสริมให้วยั รุ่นร้/ู รักษาคุณค่าตวั เอง เชน่ การรกั นวล สงวนตัว การเรียนรู้วิธีปฏิเสธ การรู้จักตนเองและ เลอื กอนาคตท่ดี ีด้วยตัวเอง แนวทางพัฒนาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพท่เี ป็นมิตรสำ� หรับวัยรุน่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำบล 11

ประเดน็ วตั ถุประสงค์ รายละเอยี ดกจิ กรรม 3. พ่ีสอนน้อง เช่น ให้รุ่นพี่ที่ประสบความส�ำเร็จ หรือ เคยปฏิบัติตัวไม่เหมาะสมแต่ปรับปรุงตัวแล้ว ถ่ายทอดให้รุ่นนอ้ งฟงั 4. สร้างกลุ่มช่วยเหลือกันเอง(self help group) ของ วยั รุ่นดอ้ ยโอกาสหรือกลมุ่ ทมี่ ีปญั หาพฤตกิ รรม — ร่วมจัดกิจกรรมรณรงค์ในวันส�ำคัญต่าง ๆ เช่น วันเอดส์โลก วันวาเลนไทน์ วันงดสูบบุหรี่โลก วันงดด่ืมสุราแห่งชาติ งดเหล้าเข้าพรรษา เป็นต้น — การออกหน่วยเคลื่อนท่ีไปในพ้ืนที่ท่ีวัยรุ่นและเยาวชนมา รวมตัวกัน หรือจัดให้มีพื้นที่ดูแลสุขภาพวัยรุ่นในชุมชน (รูปแบบ Drop-in center) — ร่วมจดั อบรมพอ่ แม่ ผูป้ กครองทีม่ บี ตุ รหลานอยู่ในวยั รุ่น โดยจัดร่วมกับท้องถิ่น ชุมชน โดยใช้หลักสูตร “คู่มือการจัดการอบรมเรื่องเพศคุยได้ในครอบครัว” (สืบค้นได้จากเว็บไซต์ส�ำนักอนามัยการเจริญพันธ์ุ กรมอนามัย — ร่วมกับท้องถิ่น ชุมชนในการจัดพื้นที่สร้างสรรค์ส�ำหรับ เยาวชน / โรงเรยี นพ่อแม่ — ร่วมกับอาสาสมัครสาธารณสุข เฝ้าระวังปัญหาสุขภาพ และคัดกรองกลุ่มเสี่ยง (เช่น พฤติกรรมเสี่ยงด้านเพศ สุขภาพจิต เครื่องดื่มแอลกอฮอล และยาสูบ และสาร เสพติด) และกลุ่มทมี่ ีปัญหา — ร่วมพัฒนาสื่อกับ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน/ชุมชน ทีเ่ ข้าถึงวยั รุน่ และนำ� ไปเผยแพรห่ รือแสดงในจุดที่วยั รุ่น และเยาวชนรวมตัวกันมาก ๆ — รว่ มกับภาคเี ครอื ข่ายจดั ทำ� แนวทางในการ รับ – ส่งต่อ กับเครอื ข่าย เพอ่ื ให้การดแู ลชว่ ยเหลอื และป้องกันปัญหา 12 แนวทางพัฒนาการจัดบริการสุขภาพทีเ่ ป็นมติ รสำ� หรับวยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บล

ประเด็น วตั ถุประสงค์ รายละเอียดกจิ กรรม 2.3 การจัดท�ำ — เพือ่ แยกประเภท การจดั ทำ� ทะเบียนบนั ทกึ กิจกรรม ดังนี้ ทะเบียน บรกิ าร และคน้ หา - ทะเบยี นกิจกรรมการให้บรกิ ารทั้งเชงิ รับและเชิงรุก บนั ทกึ ความต้องการประเภท - ทะเบียนการให้การปรึกษาทางโทรศัพท์ facebook, กจิ กรรมตา่ งๆ บรกิ าร รวมท้ังช่อง line ทางการเขา้ ถงึ บรกิ าร - ทะเบียนการรับและส่งตอ่ ของผู้รับบรกิ าร — เพื่อรวบรวมข้อมลู การ - ทะเบยี นการจัดกิจกรรมเชงิ รุก การอบรมแกนน�ำ ให้บรกิ าร กิจกรรม - ทะเบียนเครือขา่ ยตา่ ง ๆ พรอ้ มที่อยู่และเบอร์โทรศัพท์ ต่างๆ และนำ� มา (โดยมตี วั อย่างแบบบนั ทึกกจิ กรรมในภาคผนวก 2) วเิ คราะห์ เพ่ือปรบั ปรงุ บรกิ าร/กิจกรรม — เพื่อสะดวกในการสง่ ตอ่ และใหก้ ารชว่ ยเหลอื กลมุ่ เปา้ หมาย 2.4 การสร้าง — เพอ่ื สรา้ งการมสี ว่ น — การน�ำเสนอสถานการณ์ แลกเปล่ียนประสบการณ์ ปัญหาเพ่ือ ความร่วมมือ ร่วมของภาคเี ครือขา่ ย พัฒนางาน วางแผนและประเมินผล ร่วมกับองค์กรปกครอง กับทีมงาน อย่างต่อเนื่องและ ส่วนท้องถน่ิ ชมุ ชน ผ้นู �ำชุมชน ผู้น�ำศาสนา สมาชิกเทศบาล ภาคีเครือขา่ ย ย่ังยนื ครู พัฒนาชุมชน อสม. แกนน�ำวัยรุ่นและเยาวชน ฯลฯ — เพื่อให้เกดิ การ ในเวทตี ่างๆ ประสานงานในทุกระดับ — ร่วมจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ แผนสุขภาพเก่ียวกับสุขภาพ — เพือ่ ลดความซ้�ำซอ้ น วัยรุ่นและเยาวชนกับคณะกรรมการประสานงานสาธารณสุข ในการปฏบิ ัตใิ นกลมุ่ ระดับอ�ำเภอ(คปสอ.) ชุมชน หรือกลไกสุขภาพระดับอ�ำเภอ เปา้ หมายเดยี วกัน (District Health System) และองค์กรส่วนปกครองส่วน ทอ้ งถ่นิ — จั ด ท� ำ ท� ำ เ นี ย บ แ ล ะ ห น ้ า ที่ รั บ ผิ ด ช อ บ ข อ ง ภ า คี เ ค รื อ ข ่ า ย ที่ชดั เจน แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพท่ีเปน็ มติ รส�ำหรับวยั รุน่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพต�ำบล 13

ประเด็น วตั ถุประสงค์ รายละเอยี ดกิจกรรม 2.5 การพฒั นา — ส่งเสริมสนับสนุนให้มีมาตรการทางสังคม สิ่งแวดล้อมเพ่ือ ศกั ยภาพ วยั รนุ่ และเยาวชนในระดับพื้นท่ี ผูใ้ หบ้ รกิ าร — ประสานงานกับกลุ่มต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้อง เช่น แกนน�ำชุมชน และภาคี กลมุ่ พอ่ แม่ ผ้ปู กครอง กลมุ่ ครู อาสาสมัครสาธารณสุข ฯลฯ เครอื ข่าย — มีการประชุมคณะท�ำงาน/คณะกรรมการเพื่อขับเคลื่อนงาน อย่างนอ้ ย 1 ครัง้ ตอ่ ปี และสรปุ รายงานการประชุม — เพ่ือพฒั นาศักยภาพ — สำ� รวจความตอ้ งการการอบรม/พัฒนาศกั ยภาพ ส�ำหรับภาคี ผ้ใู ห้บริการและภาคี เครอื ข่ายกลุ่มตา่ ง ๆ เครือขา่ ย — จัดท�ำแผนให้ความรู้ การอบรม พัฒนาศักยภาพผู้ให้บริการ — เพื่อสรา้ งความเขม้ แข้ง และภาคเี ครือขา่ ยอย่างตอ่ เน่ือง ใหภ้ าคีเครอื ข่ายในการ — จัดกิจกรรมพัฒนาศักยภาพผู้ให้บริการและภาคีเครือข่าย ดำ� เนนิ งานอยา่ งตอ่ เนือ่ ง ในเน้อื หาทเ่ี กีย่ วขอ้ ง เชน่ - พระราชบญั ญัติ ควบคมุ เครื่องด่มื แอลกอฮอล พ.ศ. ๒๕๕๑ - พระราชบัญญัตสิ ุขภาพจติ พ.ศ. ๒๕๕๑ - พระราชบัญญัติการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ ในวัยร่นุ พ.ศ. ๒๕๕๙ - หลักสูตรผู้ให้บริการท่ีเป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน (เวบ็ ไซต์ ส�ำนกั อนามยั การเจริญพนั ธ์ุ กรมอนามยั ) - หลักสูตรการให้ค�ำปรึกษาวัยรุ่นผ่านระบบ online (Online Training) (เว็บไซต์ สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่น ราชนครินทร์ กรมสขุ ภาพจติ ) - หลักสตู รการอบรมเรือ่ งเพศคยุ ไดใ้ นครอบครวั เปน็ ตน้ — สร้างแกนนำ� วัยรุน่ และเยาวชนในสถานศกึ ษาและชมุ ชน — จดั เวทแี ลกเปล่ยี นเรียนรู้ รว่ มกบั ภาคีเครอื ขา่ ย 14 แนวทางพฒั นาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพท่เี ป็นมิตรสำ� หรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ� บล

2.6 การติดตามและประเมนิ ผล การจัดบริการสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ของ รพ.สต. จ�ำเป็นต้องมีระบบการ ติดตามและประเมินผลท้ังในส่วนการบริการเชิงรับและเชิงรุก และกิจกรรม โครงการที่ด�ำเนินงานร่วมกับภาคี เครือขา่ ย เพอ่ื นำ� สรุปผลจากการตดิ ตามประเมนิ ผล มาวิเคราะห์ปจั จยั ความส�ำเร็จและปัญหา อุปสรรค สรปุ บทเรียน และน�ำเสนอผ้บู ริหาร คณะกรรมการ/คณะทำ� งาน อยา่ งนอ้ ยทุก 3 – 4 เดือน เพอ่ื ขอ้ เสนอแนะแนวทางการปรับ กจิ กรรม/โครงการ และการสนับสนนุ เชิงนโยบาย การติดตามและประเมนิ ผล มีข้ันตอนการด�ำเนินงาน ดังนี้ 1. การเก็บรวบรวมข้อมูลวัยรุ่นและเยาวชนในพ้ืนท่ี ข้อมูลจากการบันทึกข้อมูลท่ีครอบคลุม กิจกรรมและการให้บริการที่มีอยู่ทั้งบริการเชิงรุกและเชิงรับ (ดูตัวอย่างในภาคผนวก 2) และวิเคราะห์ผลเปรียบ เทยี บกบั เปา้ หมาย 2. การรวบรวมและวิเคราะห์ ผลการจัดกิจกรรมให้ความรู้และ โครงการ/กิจกรรมอ่ืน ๆ ที่เกีย่ วขอ้ งทท่ี �ำรว่ มกบั ภาคีและเครอื ขา่ ย 3. การประเมินความพึงพอใจต่อการมารับบริการสุขภาพท่ีเป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ของ รพ.สต. และการประเมนิ ความพึงพอใจต่อการจดั อบรมแกนนำ� และเครอื ข่ายในชมุ ชน 4. คณะกรรมการ/คณะท�ำงาน ในพื้นที่ ควรมกี ารประชมุ ร่วมกนั และบูรณาการในระดับนโยบาย และระดับปฏิบัติการ โดยบูรณาการทั้งด้านบุคลากร กระบวนการท�ำงาน โดยเฉพาะการเชื่อมโยงระบบข้อมูล สารสนเทศจากระดบั จังหวัด อ�ำเภอ ตำ� บล รวมทงั้ ระบบการส่งตอ่ การสรา้ งและประสานเครือขา่ ย ร่วมกันวิเคราะห์ และประเมนิ ผลกจิ กรรม เพ่ือพัฒนาไปสู่ความย่ังยนื กจิ กรรมในประเดน็ น้ี คณะกรรมการ/คณะทำ� งาน ควรรว่ มกัน ประเมินกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง สร้างการเรียนรู้ เพ่ือน�ำผลที่ได้มาพัฒนากิจกรรมใหม่ที่มีประสิทธิภาพและ ประสิทธิผลมากขึ้น หรือพัฒนาต่อยอดกิจกรรมเดิมให้ดียิ่งขึ้น โดยยึดหลัก PDSA (Plan Do Study Act) คือ การร่วมกันวางแผน การร่วมกันปฏิบัติตามแผน การร่วมกันตรวจสอบ การร่วมกันเรียนรู้และแก้ไขข้อบกพร่อง เพ่ือปรบั ปรุงการดำ� เนินงานใหก้ ้าวหนา้ และพฒั นาไปสคู่ วามยั่งยนื ทง้ั นี้ควรมีบรรจุไวใ้ นแผนระดบั ต�ำบลด้วย แนวทางพัฒนาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพท่เี ปน็ มติ รส�ำหรับวยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพต�ำบล 15

หมายเหตุ : ตวั อย่างข้อมลู ประชากร ปัญหาสุขภาพและอนามัยการเจริญพนั ธ์ุที่สำ� คัญ ท่รี พ.สต.ควรมเี พือ่ วางแผน งานโครงการ ติดตาม และประเมนิ ผล จำ� นวนวัยรนุ่ และเยาวชนในพื้นทรี่ ับผดิ ชอบของ รพ.สต. 1. ข้อมูลสุขภาพที่ส�ำคัญของวัยรุ่นและเยาวชนในพื้นที่ เช่น ข้อมูลการเจริญเติบโต สุขภาพจิต ภาวะโภชนาการ พฤติกรรมเส่ียงทางเพศ ทันตสุขภาพ การสูบบุหร่ี การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และการใช้ สารเสพติด 2. ข้อมูลสภาพแวดล้อมและปัจจัยอื่นๆ ท่ีมีผลกระทบต่อปัญหาของวัยรุ่น เช่น สถานบันเทิง รา้ นขายยา เครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ ร้านเกม หอพกั เป็นตน้ 3. ข้อมูลสภาพแวดล้อมเชิงบวกในพื้นที่ ที่มีผลต่อการสร้างทัศนคติที่ดีต่อคุณภาพชีวิต เช่น สนามกีฬา หอ้ งสมดุ สำ� หรบั เยาวชน เปน็ ต้น 4. ขอ้ มูลด้านสถานศึกษา และสถานประกอบการที่อยใู่ นพ้ืนท่ี 5. จำ� นวนครงั้ และร้อยละทมี่ ารบั บริการ จำ� แนกปญั หาสขุ ภาพวัยรนุ่ ที่มารบั บรกิ ารประเภทต่างๆ เชน่ ถกู กระทำ� รุนแรง การใหก้ ารปรึกษา การต้งั ครรภใ์ นวยั รุ่น เพศและอนามยั การเจรญิ พันธุ(วิธีการคมุ ก�ำเนิด เชน่ ยาคมุ กำ� เนดิ ฉกุ เฉนิ ถงุ ยางอนามยั การตรวจการต้ังครรภ์ ตรวจ HIV/STIs) 6. จ�ำนวนวัยรุ่นที่ได้รับการดูแลทางสังคมจิตใจ เช่น ประสานหรือหาแหล่งช่วยเหลือด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจ ดา้ นการศึกษา ตดิ ตามเพอื่ ดูแลตอ่ เน่อื ง ให้ขอ้ มูล คำ� แนะนำ� และใหก้ ารปรกึ ษา ฯลฯ 7. ร้อยละของการคลอดโดยมารดาอายุ 15 - 19 ปี และรอ้ ยละของการคลอดโดยมารดาอายุ 10 -14 ปี 8. จ�ำนวนและร้อยละของวัยรุ่นและเยาวชนป่วยด้วยโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ผู้ติดเช้ือเอชไอวี และผปู้ ่วยเอดส์ 9. จ�ำนวนวัยรนุ่ และเยาวชน ท่ีขอรบั การปรกึ ษาทางโทรศพั ท์ หรือทางสื่อออนไลน์ 10. จ�ำนวนวัยรุ่นทรี่ บั การส่งตอ่ จากเครอื ข่ายเพือ่ รบั บริการและจำ� นวนวยั รุ่นทสี่ ง่ ต่อไปยงั เครือขา่ ย 11. รอ้ ยละความพงึ พอใจของผ้รู ับบรกิ ารวัยรุ่นและเยาวชน 12. รอ้ ยละความพงึ พอใจ และความคิดเห็นในการปรับปรุงบริการและการด�ำเนนิ งานจากเครอื ข่าย ผู้น�ำชุมชน ผ้ปู กครอง แกนน�ำวยั ร่นุ 13. จ�ำนวนครง้ั การจดั บรกิ ารเชงิ รุกในพน้ื ท่ี 14. จ�ำนวนคร้ังของการติดตามทางโทรศัพท์ การเย่ียมบา้ น 15. บทเรียนและปจั จยั สู่ความส�ำเร็จการดำ� เนนิ งาน 16 แนวทางพฒั นาการจดั บรกิ ารสุขภาพที่เป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพต�ำบล

แผนภูมกิ ารจัดบรกิ าร YFHS ของรพ.สต.และเครอื ข่าย ผูร้ ับบริการอายุ 10-24 ปี (มาเอง/สง่ ตอ่ /ทางสายดว่ น) ไม่พบปัญหา บริการ YFHS — ซกั ประวัติ/ตรวจร่างกาย ใหข้ ้อมลู ความรู้/การปรึกษา/ — ตรวจทางห้องปฏิบัติการ ประเมิน/ — ประเมินพฤติกรรมสุขภาพ แนะนำ� /สง่ เสริมสขุ ภาพ คดั กรองปัญหา พฤติกรรมเสย่ี งตา่ ง ๆ และ ตามความตอ้ งการ ปญั หาสุขภาพวัยร่นุ ดา้ นกาย พบปัญหา จติ สังคม ด�ำเนินการดูแลชว่ ยเหลือ/ ทำ� ไม่ได้ ประสาน ปรึกษา/แกไ้ ขปัญหา และสง่ ต่อ โรงพยาบาลแม่ขา่ ย — การตั้งครรภ/์ แม่วัยรุน่ — โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พันธ์ ใหด้ ูแลการรกั ษา — การคมุ ก�ำเนดิ — เพศวิถีศึกษา — สารเสพติด — เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์ และยาสบู — สุขภาพจติ — โภชนาการ — ปญั หาอ่นื ๆ ดีขึน้ /หาย ทำ� ได้ การดูแลต่อเนอ่ื ง ชว่ ยเหลือ การตดิ ตามและส่งตอ่ ตามสภาพปญั หา — องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน — สถานศกึ ษา — ครอบครัว/ชมุ ชน แนวทางพฒั นาการจดั บริการสขุ ภาพทเี่ ปน็ มติ รส�ำหรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล 17

บรรณานุกรม ชชู ัย ศุภวงศ์, สมศกั ด์ิ ชณุ หรศั ม,ิ์ ศภุ กจิ ศิริลกั ษณ์, ลัดดา ด�ำรกิ ารเลศิ , สุพตั รา ศรวี ณิชากร, เกษม เวชสทุ ธานนท์, บรรณาธกิ าร. ค่มู ือการใหบ้ ริการของโรงพยาบาลสง่ เสริมสุขภาพต�ำบล. พิมพ์ครง้ั ที่ 2. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องคก์ ารสงเคราะห์ทหารผา่ นศกึ ; 2552. มาตรฐานบรกิ ารสขุ ภาพทเ่ี ป็นมิตรส�ำหรบั วัยรุ่นและเยาวชน (ฉบับบรู ณาการ) และแบบประเมนิ ตนเอง พิมพค์ รั้งที่ 2.นนทบุรี : สำ� นกั อนามยั การเจริญพันธุ์ กรมอนามัย; 2558. ยพุ า พูนขำ� , สมศกั ด์ิ สุทศั น์วรวฒุ ,ิ รจุ ิรา วฒั นาย่ิงเจรญิ ชยั . คมู่ ือแนวทางการด�ำเนินงาน”คลนิ ิกวัยรุน่ ”. พิมพ์ครัง้ ท่ี 4. นนทบุร:ี สำ� นักอนามยั การเจริญพนั ธุ์ กรมอนามัย; 2558. สำ� นักส่งเสริมและพฒั นาสุขภาพจติ . ค่มู อื การสง่ เสริมสุขภาพวัยรุ่นและเยาวชนในชุมชน. พิมพค์ ร้ังท่ี 1. นนทบรุ ี : โรงพมิ พ์ชุมนมุ สหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทยจ�ำกัด; 2558. อมั พร เบณจพลพทิ กั ษ์,ลดั ดา ดำ� ริการเลศิ , บรรณาธกิ าร. การจดั การความรแู้ ละสงั เคราะหแ์ นวทางปฏบิ ตั ิ ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตำ� บล. พมิ พ์คร้ังท่ี 1.นนทบรุ ี: บริษทั สหมติ รพรนิ้ ตง้ิ แอนพบั ลสิ ชิ่ง จ�ำกัด; 2553. 18 แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพทเ่ี ป็นมติ รส�ำหรบั วัยรุน่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำบล

ภาคผนวก แนวทางพัฒนาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพท่เี ปน็ มติ รสำ� หรับวัยรนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล 19

20 แนวทางพฒั นาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพทเ่ี ป็นมติ รส�ำหรบั วยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บล

ภาคผนวก 1 การประเมนิ พฤตกิ รรมเส่ียงดา้ นจิตสังคม (HEEADSSS Interveiw) (คดั ลอกมาจาก : หนงั สอื การดแู ลสุขภาพและการใหค้ �ำแนะน�ำวยั ร่นุ กองกมุ ารเวชกรรม โรงพยาบาลพระมงกุฎเกลา้ และภาควิชาเวชศาสตร์และชมุ ชน วิทยาลยั แพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า โดย พล.ท.รศ.นพ.วิโรจน์ อารยี ก์ ลุ ) พฤติกรรมเสี่ยงและความผิดปกติของอารมณ์และจิตใจของวัยรุ่นนั้น เราไม่สามารถเห็นได้หรือตรวจพบได้ จากการซักประวัติและตรวจร่างกายท่ัวไป ในการที่จะทราบถึงพฤติกรรมเสี่ยง ปัญหาของการเจ็บป่วยทางด้าน ร่างกายและจิตใจของวัยรุ่นได้ถูกต้อง ควรมีการซักประวัติเพิ่มเติม โดยต้องซักถามข้อมูลทางด้านสังคมจิตวิทยา ร่วมด้วยเมื่อวัยรุ่นมารับบริการด้านสุขภาพ จะช่วยท�ำให้การดูแลวัยรุ่นเป็นองค์รวมมากย่ิงขึ้น ซึ่งวิธีท่ีสะดวกและ จ�ำได้ง่ายไม่ยุ่งยากในการปฏิบัติและได้ผลดีวิธีหนึ่งในหลายวิธี โดยการซักประวัติประเมินพฤติกรรมทางด้านสังคม จติ วทิ ยาของวยั รุ่น ซ่ึง Children’s Hospital of Los Angelis รัฐคาลิฟอรเ์ นีย ประเทศสหรัฐอเมรกิ า เปน็ ผคู้ ดิ และ น�ำมาประยุกต์ใช้กับวัยรุ่นท่ีมารับการบริการโดยซักประวัติตามหัวข้อท่ีใช้ค�ำย่อว่า HEADSS(5,6) ซ่ึงในปัจจุบันได้มี การปรบั และเพมิ่ เติมหวั ขอ้ ที่สำ� คัญเข้าไป เพอ่ื ใหค้ รอบคลุมปญั หาทางสังคมจติ วิทยาของวยั รุน่ มากขน้ึ ได้คำ� ยอ่ ใหม่ วา่ HEEADSSS ซง่ึ มีความหมายของค�ำยอ่ ดังนี้ 1. H : Home, family, and environment: หมายถึง บา้ น ครอบครัว และสง่ิ แวดลอ้ ม 2. E : Education, school, and employment : หมายถงึ การศึกษา โรงเรียน และการท�ำงาน 3. E : Eating habit and eating disorder: หมายถงึ ลกั ษณะนสิ ยั และพฤติกรรมการรบั ประทานทผี่ ดิ ปกติ 4. A : Activities and friends : หมายถงึ กจิ กรรมทท่ี �ำในแต่ละวัน และกล่มุ เพอื่ น 5. D : Drugs, alcohol, and tobacco use: หมายถึง ยา สารเสพตดิ ต่าง ๆ เหลา้ บุหร่ี 6. S : Safety, violence, and abuse: หมายถึง ความปลอดภัย ความรนุ แรงทะเลาะววิ าท และการ ถกู ล่วงละเมดิ 7. S : Sexuality, sexual activities and family planning: หมายถึง เพศ พฤติกรรมทางเพศ และการ วางแผนครอบครวั 8. S : Suicide, depression, and emotional problems : หมายถงึ การฆ่าตัวตาย ภาวะซมึ เศร้าและ ปญั หาทางอารมณ์ แนวทางพฒั นาการจัดบริการสุขภาพท่เี ป็นมิตรสำ� หรบั วัยรนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล 21

ตัวอย่างของค�ำถามในแตล่ ะหวั ขอ้ ท่แี พทย์/พยาบาลผ้ใู หบ้ ริการ จะนำ� ไปใช้ในการซักประวตั ิพูดคยุ กบั วัยรนุ่ H : Home, family and environment : บ้าน ครอบครัวและสิง่ แวดล้อม - บา้ นอย่ทู ไ่ี หน สภาพส่งิ แวดลอ้ มเปน็ อยา่ งไร - สมาชกิ ในครอบครัวมีใครบ้าง อาศัยอยู่กบั ใครทไี่ หน - สถานทีพ่ ัก อยกู่ ับครอบครวั ญาติ หอพกั มหี อ้ งเป็นของตัวเองเป็นสัดสว่ นหรอื ไม่ - พ่อ แม่ หรอื ผู้ปกครอง ท�ำอาชีพอะไร หน้าท่ีการงาน - ความสมั พนั ธ์กับบคุ คลภายในครอบครัวเป็นอย่างไร การหยา่ ร้างของพอ่ แม่ - ครอบครัวมีการโยกยา้ ยสถานที่อยู่ มสี มาชกิ ใหมเ่ ข้ามาอยหู่ รือออกไปจากครอบครัว - คุณเคยคิดจะหนอี อกจากบ้านหรือไม่ ออกมาอยตู่ ามล�ำพังนานเทา่ ไหร่ ด้วยเหตผุ ลอะไร - เคยถกู ลงโทษ กักขังหรอื จ�ำคกุ บา้ งหรอื ไม่ E : Education, school and employment : การศกึ ษา โรงเรยี นและการทำ� งาน - ก�ำลังศกึ ษาอยหู่ รือไม่ เรียนอยู่ชั้นอะไร - กจิ กรรมในโรงเรยี นมอี ะไรบา้ ง ร่วมทำ� กจิ กรรมอะไร - ความสัมพันธ์ระหว่างเพ่ือนๆ และคุณครูในโรงเรียนเป็นอย่างไร มีปัญหาหรือไม่ คุณมีเพื่อน ทส่ี นทิ หรอื คุณครูทป่ี รกึ ษาทไี่ ว้วางใจได้ - สภาพแวดลอ้ มรอบๆ โรงเรยี นและในบรเิ วณโรงเรียนเปน็ อย่างไร - กจิ กรรมทค่ี ุณชอบ วชิ าอะไรท่ีคณุ ชอบและไม่ชอบมากท่ีสุด - ผลการเรยี นในอดีตและปัจจบุ นั เปน็ อย่างไรบา้ ง เกรดเฉล่ยี เคยตกเรียนซำ้� ชัน้ ซอ่ มวชิ าใดบา้ ง - เคยต้องยา้ ยโรงเรียน เคยถกู ท�ำโทษ ท�ำผดิ กฎระเบียบของโรงเรยี น - ในอนาคตจะเรียนอะไร หรือประกอบอาชพี อะไร - ปญั หาค่าใชจ้ า่ ยในการศกึ ษาพอเพยี งหรือไม่ ไดร้ บั การช่วยเหลอื จากใคร - สำ� หรบั ตา่ งประเทศ เชน่ ประเทศสหรฐั อเมรกิ า หรือประเทศทางยโุ รป อาจจะต้องถามเก่ียวกับ การมีงานท�ำ ก่ีชั่วโมงต่อวันหรือสัปดาห์ มีงานพิเศษอะไรบ้าง รายได้เป็นอย่างไร ในปัจจุบัน วยั รนุ่ ไทยบางคนกท็ �ำงานและเรียนหนงั สอื ไปดว้ ย 22 แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพทเี่ ปน็ มติ รส�ำหรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพต�ำบล

E : Eating habit and eating disorder : ลกั ษณะนิสยั และพฤตกิ รรมการรับประทานทผ่ี ิดปกติ - รับประทานอาหาร 3 มอ้ื ถูกต้องตามหลกั โภชนาการและอาหารว่างทม่ี คี ุณคา่ - ชนดิ ของอาหารและอาหารวา่ งท่ีขอบรบั ประทาน ความถ่ี - ชนดิ ของอาหารทงี่ ดหรอื ไม่รบั ประทาน เหตุผล - มกี ารควบคมุ อาหารที่รบั ประทานหรือไม่ - รบั ประทานอาหารเสรมิ วติ ามินหรืออาหารบ�ำรุงสมรรถภาพของรา่ งกายเพอื่ ให้รา่ งกายสูงใหญ่ หรอื มีกล้ามเน้อื เพิม่ มากขนึ้ - มีการควบคุมน�ำ้ หนกั ของร่างกายอยา่ งไรบา้ ง เช่น งดอาหาร การออกก�ำลงั กายมากการทำ� ให้ อาเจียน ล้วงคอ ทานยาระบาย ยาขบั ปัสสาวะ ฯลฯ - มองภาพลักษณ์รปู รา่ งลกั ษณะของตนเองเป็นอยา่ งไร ผอม อ้วน สมส่วน มคี วามพงึ พอใจหรอื ไม่ A : Activities and friends : กิจกรรมทีท่ �ำในแต่ละวนั และกลมุ่ เพ่ือน - กิจกรรมท่เี พือ่ นๆ ทำ� ในแต่ละวันมีอะไรบ้าง - คณุ ใชเ้ วลาว่างท�ำกจิ กรรมท่ีชอบอะไรบา้ ง กับใคร ท่ีไหน อย่างไร กจิ กรรมทค่ี ณุ ชอบมากท่สี ดุ - ได้เขา้ รว่ มกจิ กรรมกบั เพ่อื นๆ ครอบครัว สมาชกิ ชมรม สโมสรต่างๆ อะไรบา้ ง - กิจกรรมท่ีท�ำเป็นประจ�ำ เช่น กีฬา เล่นดนตรี ท�ำงานอดิเรก อ่านหนังสือ เล่นคอมพิวเตอร์ Line, facebook - ดูโทรทัศน์ ดูภาพยนตร์ เท่ียวศูนย์การค้า เล่นคอมพิวเตอร์วันละหรือสัปดาห์ละเฉลี่ยก่ีชั่วโมง การเล่นเกม ชนดิ ของเกม ระยะเวลา เงินคา่ เลน่ เกม สถานท่เี ล่นเกม - คุณชอบนักร้อง ดารานกั แสดง หรอื เพลงประเภทไหน ของใคร - ครอบครัวของกลุ่มเพอื่ น อาชีพ การงาน และฐานะ - คา่ ใช้จ่ายที่คณุ ได้รับจากพอ่ แม่ นำ� ไปใช้ท�ำอะไรบ้าง พอเพยี งหรอื ไม่ - คุณไดร้ ับเงนิ เพมิ่ เตมิ จากทำ� กจิ กรรมอะไร แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพท่เี ปน็ มิตรสำ� หรบั วยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพตำ� บล 23

D : Drugs, alcohol and tobacco use : ยาและสารเสพตดิ ต่างๆ เหลา้ บุหร่ี - วัยรุ่นท่ัวไปมนี ิสยั อยากรู้ อยากทดลองในสิง่ แปลกใหม่ เชน่ ดืม่ เหล้า สูบบหุ ร่ี มีเพอื่ นๆทดลอง ส่ิงเหล่านีบ้ า้ งหรอื ไม่ ตวั คณุ เองเคยทดลองบา้ งหรือเปลา่ ถ้าเคย : คณุ ทดลองมานานเทา่ ไรแลว้ ปริมาณ - ในชุมชน ครอบครวั หรือผ้ใู กล้ชดิ มีการใชส้ ารเสพตดิ อะไรบ้าง ถามรายละเอียด - กลุ่มเพ่ือนหรือในโรงเรียน / สถานศึกษา มีการใช้สารเสพติด นอกจากเหล้า บุหรี่ เช่นยาบ้า ยามา้ ยาเลิฟ ฝิ่น กญั ชาฯลฯ บ้างหรือไม่ - ใช้สารเสพตดิ อะไรบา้ ง ระยะเวลา วิธีใช้ ปรมิ าณ - การไดม้ าของสารเสพตดิ เพ่อื นให้ ซอ้ื ขายบรกิ ารทางเพศแลกกบั สารเสพติด - คณุ เคยถูกจบั หรือถูกลงโทษอันเปน็ ผลเน่ืองมาจากการใช้ยาหรือสารเสพตดิ - กนิ ยาอะไรอย่เู ป็นประจ�ำ หรอื ใช้สารเสพติดอน่ื ๆ เปน็ ประจ�ำ เชน่ ทินเนอร์ กาวฯลฯ - คิดว่าจะหยุด หรือลดจ�ำนวนยาเสพติดให้น้อยลงหรือไม่ เคยลองหยุดมาแล้วกี่ครั้งสาเหตุ ทกี่ ลบั ไปใชใ้ หม่ - ต้องการความช่วยเหลอื ให้ค�ำปรึกษาแนะน�ำในการหยดุ ยาหรือสารเสพตดิ - คุณทราบแหล่งท่ีจะให้คำ� แนะนำ� ปรกึ ษาและบำ� บดั รักษาทไ่ี หนบ้าง - เคยได้รับอบุ ัติเหตหุ รอื ทำ� ผดิ กฎหมาย เป็นผลเน่อื งมาจากใชส้ ารเสพตดิ S : Safety, violence and abuse : ความปลอดภัย ความรุนแรงทะเลาะวิวาท และการถูกละเมดิ - การใชย้ านพาหนะ การขับข่ีจกั รยาน มอเตอรไ์ ซด์ รถยนต์ มกี ารสวมหมวกกันนอ๊ ค คาดเข็มขัด นิรภัยหรือไม่ เคยไดร้ บั โทษหรอื ลงโทษจากการฝา่ ฝืนกฎจราจรบ้างหรือไม่ หรือเคยได้รับอบุ ตั เิ หตุ - ความปลอดภยั จากการเลน่ กีฬาต่างๆ การใช้อุปกรณใ์ นการป้องกัน - ความปลอดภัยจากการทำ� งาน หรอื ประกอบอาชพี ต่างๆ - การเกบ็ อาวุธ, ปนื , มดี พก เคยพกอาวธุ ตดิ ตวั อะไรบ้าง - เคยทะเลาะวิวาทหรอื ถูกทำ� ร้าย หรอื เคยท�ำรา้ ยผู้อนื่ ยกพวกตีกนั - เคยถูกทำ� รา้ ยทางรา่ งกายหรือถูกลวนลามทางเพศ หรือมเี พศสัมพันธโ์ ดยท่คี ุณไม่เตม็ ใจ 24 แนวทางพฒั นาการจดั บริการสุขภาพทีเ่ ปน็ มติ รสำ� หรับวัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบล

S : Sexuality, sexual activities and family planning : เพศ พฤตกิ รรมทางเพศและการวางแผนครอบครัว - คุณมปี ระจำ� เดือนหรอื ยัง มปี ระจ�ำเดอื นครงั้ แรก เม่ืออายเุ ท่าไร ประจำ� เดอื นเดือนมา สม่ำ� เสมอ มีกี่วัน อาการปวดท้องตอนมีประจำ� เดือน มมี ากนอ้ ยแค่ไหน - ความรู้สึกทางเพศ การแข็งตัวของอวัยวะเพศ การหล่ังของน้�ำอสุจิ การส�ำเร็จความใคร่ ดว้ ยตัวเองบา้ งหรอื ไม่ - เดก็ วยั รุ่นส่วนใหญจ่ ะมเี พื่อนผูช้ าย/ผหู้ ญิง หรือคู่รัก คณุ มีหรือไม่ คุณเคยไปเทีย่ วกบั เพื่อนหรอื คู่รักสองต่อสอง ท่ีไหน บ่อยแค่ไหน คุณมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกันอย่างไร เคยมีการล่วงเกิน ทางเพศหรือไม่ - คุณเคยมีเพศสัมพันธ์คร้ังแรกกับใคร เม่ือไหร่ ที่ไหน คุณเต็มใจหรือไม่ มีวิธีใช้การป้องกัน อย่างไรบ้าง - คุณทราบถึงวิธีการป้องกันการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ให้เกิดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หรือ การตัง้ ครรภอ์ ย่างไรบ้าง - คณุ มคี ู่นอน หรอื เคยมเี พศสมั พนั ธม์ ากนอ้ ยแคไ่ หน - คุณเคยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพนั ธ์ อะไรบา้ ง รกั ษาอย่างไร - คณุ เคยใช้ยาคุมก�ำเนดิ บ้างหรือไม่ ใช้วิธใี ด ใช้มานานเทา่ ไร - คณุ เคยคดิ จะปรึกษาใครเพ่ือตรวจเลอื ดวา่ มีการติดเชื้อ HIV บา้ งหรอื ไม่ - คุณทราบถงึ วธิ ีการคุมกำ� เนิด มีอะไรบา้ ง - คุณเคยขายบริการทางเพศเพ่อื แลกกับเงิน หรือสารเสพติด หรืออปุ กรณส์ งิ่ ของ เครือ่ งแตง่ กาย สถานท่พี ัก อาหารฯลฯ S : Suicide, depression and emotional distress : การฆา่ ตัวตาย ภาวะซมึ เศร้าและปัญหาทางอารมณ์ - คุณเคยร้สู กึ บางครั้งอยากอยู่คนเดียว - มเี หตุการณท์ ำ� ให้คุณรูส้ ึกเสยี ใจ ไมส่ บายใจ มีอารมณซ์ ึมเศร้า - บางครงั้ มีความคดิ วา่ สังคมไม่ยุตธิ รรม ซับซ้อน ไม่สามารถแกไ้ ขได้ - คุณเคยมีอาการ เบ่ืออาหาร นอนไม่หลับ น�้ำหนักลด หรือหงุดหงิดบ่อยๆ และในช่วงน้ีมีบ้าง หรือไม่ แนวทางพัฒนาการจดั บริการสขุ ภาพทเี่ ปน็ มิตรส�ำหรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพตำ� บล 25

- คุณเคยมีความรู้สึกอยากจะท�ำร้ายตนเอง หรือเคยท�ำร้ายตนเอง ท�ำหรือคิดด้วยวิธีใดเม่ือไหร่ หรือคิดจะท�ำร้ายผูอ้ ่นื หรือเคยท�ำรา้ ยผูอ้ ่นื มาแล้ว โดยจะต้องประเมนิ ถามให้ร้ถู ึงความรุนแรง มากน้อยแค่ไหน มีแผนการอย่างไรบ้าง ใช้วิธีการแบบใด ในอดีตเคยท�ำมา มากน้อยแค่ไหน อะไรเปน็ สาเหตชุ กั น�ำหรือตัวกระตุ้นให้กระทำ� เหตกุ ารณ์ตา่ งๆ เหล่านัน้ - ควรได้สังเกตอากัปกิริยา สีหน้า ท่าทาง ของวัยรุ่นร่วมไปด้วย แต่พบว่าวัยรุ่นบางคนมีการ แสดงออกดรู า่ เริง สนุกสนาน แตง่ กายแปลกๆ กลา้ แสดงออก สนใจท�ำกิจกรรมต่างๆ ดเู หมือนว่า ไม่มีปัญหาทางด้านอารมณ์และจิตใจ ก็อาจจะมีปัญหาทางด้านอารมณ์และจิตใจที่มีแฝงอยู่ แต่วยั รุน่ บดิ เบือนการแสดงทีแ่ ท้จรงิ ของตวั เอง หมายเหตุ : ปัจจุบนั การประเมนิ ทางด้านจติ สงั คม แนะน�ำใหม้ ีการถามถงึ ส่ิงทีว่ ัยรุ่นรูส้ ึกวา่ ตัวเองภาคภมู ใิ จ ส่ิงทวี่ ัยรนุ่ ท�ำไดด้ ี มีความสามารถพิเศษ หรอื มีความถนดั หรอื เกง่ ในเรอ่ื งใด เป็นการมองหาจดุ เดน่ มองดา้ น บวกในตัววัยรุ่นต้ังแต่แรกเริ่ม จะเป็นแนวทางในการพูดคุยกับวัยรุ่น ท�ำให้วัยรุ่นรู้สึกดี ไม่อึดอัด ท�ำให้เกิด ความร่วมมือ ซ่ึงจะเป็นประโยชน์ต่อไป และเราอาจจะน�ำจุดแข็งของวัยรุ่นมาใช้ร่วมในการดูแลและแก้ไข ปญั หาของวัยรนุ่ ในด้านอน่ื ๆ ในอนาคต และควรไดถ้ ามหรือประเมินปจั จยั เชิงบวกท่ีเป็นภมู คิ ุม้ กนั หรือต้นทุน ชีวิตด้านบวก หรือเกราะป้องกันพฤติกรรมเส่ียงในด้านต่างๆ เช่น การมีครอบครัวท่ีอบอุ่น มีความสัมพันธ์ท่ีดี คอยแนะนำ� ดแู ลเอาใจใส่ สนใจในการเรยี น มีผลการเรยี นดี ทำ� กจิ กรรมท่สี รา้ งสรรค์ ช่วยเหลือสงั คม และความ ซอื่ สตั ย์ ตงั้ ม่ันเป็นคนดี เม่ือผู้ให้บริการได้ท�ำการซักประวัติทั่วไป ร่วมกับการสัมภาษณ์ข้อมูลทางสังคมจิตวิทยาในหัวข้อต่างๆ ดังกล่าวแลว้ ขา้ งตน้ ขอ้ มูลทไี่ ด้ทั้งหมด เราจะต้องน�ำมาประเมินร่วมกันวา่ วยั ร่นุ มีปญั หาทางดา้ นอารมณ์ สงั คมและ พฤติกรรมเสี่ยงอะไร และมีผลกระทบต่อการเจ็บป่วยทางด้านร่างกายและจิตใจอย่างไรบ้าง ร่วมกับการตรวจทาง ร่างกายและตรวจทางห้องปฏิบัติการที่จ�ำเป็น ค�ำถามและแนวทางในการถามข้างต้น ผู้สัมภาษณ์ คงจะต้องน�ำมา พิจารณาดัดแปลงให้เหมาะสมกับวุฒิภาวะวัยรุ่นของแต่ละคนด้วย วัยรุ่นท่ีไม่มีปัญหาพฤติกรรมพื้นฐานทางด้าน อารมณ์และสังคมท่ีเส่ียง อาจจะตัดการถามปัญหาในหัวข้อท่ีเจาะลึกลงไปในแต่ละเรื่องออกไปได้ตามความเหมาะสม แนวทางช่วยเหลือแกไ้ ขปญั หาของวยั รุน่ การดูแลรกั ษาเปน็ เร่อื งละเอยี ดออ่ น จะต้องมีการค�ำนงึ ถงึ ปัจจัยหลาย ๆ อยา่ ง ไม่มีกฎเกณฑ์ตายตัวแน่นอนและวิธีใดเป็นวิธีที่ดีท่ีสุด เพราะวัยรุ่นแต่ละคนก็มีลักษณะจ�ำเพาะของแต่ละคน แตกต่างกันไป ผู้ดูแลจะต้องน�ำมาพิจารณาเพ่ือให้เกิดประโยชน์มากท่ีสุดแก่วัยรุ่น ซ่ึงจะต้องอาศัยประสบการณ์ และการฝกึ ปฏบิ ัตหิ ลายๆ ครั้ง การส่ือสาร การพูดคยุ และการซกั ประวัติเปน็ สง่ิ จำ� เป็นมากทจ่ี ะช่วยในการวนิ จิ ฉัยโรค แนวทางในการให้ค�ำแนะน�ำและรักษา ไม่น้อยไปกว่าการตรวจร่างกายและการตรวจทางห้องปฏิบัติการ ท่ีจะช่วยให้เราดูแลและแก้ไขปัญหาของวัยรุ่นได้ถูกต้อง รวมถึงการวางแผนการรักษาต่อไปในอนาคตได้อย่าง เหมาะสม 26 แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสุขภาพท่ีเป็นมิตรส�ำหรบั วยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสริมสขุ ภาพต�ำบล

แบบฟอร์มการประเมินพฤติกรรมเสยี่ งดา้ นจิตสังคม H = Home, family and environment (บา้ น ครอบครัวและส่ิงแวดล้อม) ..................................................................................................…………………………………………………………..…………… …………..……………….....................................…............................................................................................................. E = Education, school and employment (การเรยี น โรงเรยี น และ การท�ำงาน) .....................................................................................................…………………………………………………………..………… ……………..……………….....................................….......................................................................................................... E = Eating habit and eating disorder (ลักษณะนสิ ยั การรบั ประทานอาหารและพฤติกรรมการรับประทานทผี่ ิดปกต)ิ ……………………………………………………………………………………………………………………………….................................… ………………………………………………………..………………………..……………….....................................….............................. A = Activities and friends (กิจกรรม ท่ีทำ� ในแต่ละวนั และกล่มุ เพ่ือน) .................................................................................................................................…………………………………………… ……………..………………………..……………….....................................…............................................................................. D = Drugs, alcohol and tobacco use (ยาเสพติดตา่ งๆ เหล้าและบหุ ร)่ี .................................................................……………………...............................…………………………………………………… ……..………………………..……………….....................................…...................................................................................... S = Safety, violence, and abuse (ความปลอดภัย ความรุนแรงทะเลาะวิวาท และการถูกล่วงละเมดิ ) ...............................…………………………………………………………..………………………..……………….................................... .…......................................................................................................………………………………………………………………… S = Sexuality, sexual activities and family planning (เพศ พฤติกรรมทางเพศ และการวางแผนครอบครวั ) ................................................................................................................................…………………………………………… ……………..………………………..……………….....................................….....…………………………………………………………....... S = Suicide, depression and emotional problems (การฆ่าตัวตาย ภาวะซึมเศรา้ และปญั หาทางอารมณ์) ..............................…………………………………………………………..………………………..………………..................................... ….................................................................................................................................................................................. สรุป ..............................…………………………………………………………..………………………..………………............................. ........….......................................................................................................................................................................... ผซู้ กั ประวตั ิ....................................................... วนั ท.ี่ ..............เดือน..................พ.ศ.................. แนวทางพฒั นาการจดั บริการสุขภาพทเ่ี ปน็ มิตรส�ำหรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตำ� บล 27

ภาคผนวก 2 ตวั อย่าง แบบบสัน�ำหทรกึ บักวาัยรใรหุน่ บ้ แรลิกะเายราสวุขชภนาขพอทงีเ่ รปพน็ .มสิตตร. 1. แบบบนั ทึกผ้รู บั บริการในการใหก้ ารปรกึ ษาสำ� หรับวัยรนุ่ และเยาวชน (ดัดแปลงจาก แบบบนั ทกึ ผรู้ บั บริการให้การปรึกษา“คลนิ ิกวัยรุน่ ” รพ.สง่ เสรมิ สขุ ภาพ ศนู ย์อนามยั ท่ี 12 ยะลา) ลำ� ดบั ท…่ี …………………. HN…….………………. 1. ช่อื …………………………………. เพศ…………. อาย…ุ ………..ปี 2. มารบั บรกิ ารครง้ั ท…ี่ ………….........................วันที่……………………….. 3. วธิ ีท่ใี ช้บริการ o ทางโทรศัพท/์ Facebook /Line o ท่ี รพ.สต. o รายบุคคล o รายกลุ่ม 3. ขอการปรึกษาเรื่อง o เพศ/ความรัก o การคุมก�ำเนิด o การต้งั ครรภ์ o สารเสพติด/บหุ ร่/ี เครื่องดมื่ แอลกอฮอล ์ o โรคตดิ ตอ่ ทางเพศสัมพนั ธ/์ เอดส์ o ฆ่าตัวตาย o สขุ ภาพทวั่ ไป o การเรียน o ครอบครวั o เพอื่ น o อน่ื ๆ ระบ…ุ ………………………………………. 4. รายละเอียดปัญหาที่ปรึกษา …………………………………………………………………………………………………………………….……………………… …………………………………………………………………………………………………………………………............................................. .....................................................................................................................................................................……………. 5. บรกิ ารปรึกษาทใี่ ห้ …………………………………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….. 28 แนวทางพฒั นาการจดั บริการสุขภาพทเ่ี ป็นมิตรส�ำหรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล

6. การนดั ครง้ั ตอ่ ไป (ระบุวันทนี่ ัด/มใี บนัด) …………………………………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….. 7. การส่งตอ่ เรอื่ ง …………………………………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….. 8. บคุ คลและสถานทีท่ ีร่ บั ส่งตอ่ …………………………………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….. 9. ผูใ้ หบ้ รกิ าร …………………………………………………………………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………............... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…….. แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสุขภาพทเ่ี ป็นมิตรส�ำหรับวัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบล 29

กิจกรรมวดป �ลำ ัดบ ่ที ช ญ ให ่ม เก่า ความรู้ บริการ BMI (ชั่งน้ำ� หนกั -วัดส่วนสงู ) แนวทาง ัพฒนาการ ัจดบริการสุขภาพ ่ทีเป็นมิตรส�ำหรับ ัวย ุ่รนและเยาวชน ของโรงพยาบาล ่สงเส ิรม ุสขภาพ �ตำบล ทดสอบการต้งั ครรภ์ 2. แบบ ับน ึทกการใ ้หบริการ ุสขภาพที่เป็นมิตร �สำห ัรบ ัวย ่รุนและเยาวชน ถงุ ยางอนามยั ยาเมด็ ฉุกเฉนิ ยาเมด็ คุมก�ำเนิด อ่ืนๆ ฟัน ผวิ พรรณ โภชนาการ สารเสพติด การตง้ั ครรภ์ การคมุ กำ� เนดิ เพศวถิ ศี ึกษา โรคตดิ ต่อทางเพศสมั พนั ธ/์ เอดส์ การปรับพฤติกรรมและสุขภาพจติ เพศ ราย 30

รพ.สต..........................................................................................ประ �จำเ ืดอน…………….............พ.ศ................. ู้ผใ ้ห แนวทาง ัพฒนาการ ัจดบ ิรการสุขภาพ ีท่เ ็ปนมิตรส�ำหรับวัย ุร่นและเยาวชน ของโรงพยาบาล ่สงเสริม ุสขภาพต�ำบล 31 บ ิรการ วันที่ ันด การ ่สงต่อ แหล่งรบั มา (ระบุสาเหต)ุ ิกจกรรม แหลง่ ส่งตอ่ (ระบสุ าเหต)ุ การให้การปรึกษา อ่ืน ๆ ุสขภาพ เพ่อื น ครอบครัว การเรียน สุขภาพทวั่ ไป ฆา่ ตวั ตาย ความรุนแรง สารเสพตดิ การตง้ั ครรภ์ การคุมกำ� เนดิ เพศวถิ ศี กึ ษา โรคติดต่อทางเพศสมั พนั ธ์/เอดส์) ประเมินพฤติกรรมเสย่ี งด้านจิตสงั คม (HEEADSSS) ประเมินความเขม้ แข็งทางใจ (RQ) ประเมินความฉลาดทางอารมณ์ ประเมินความเครียด ตรวจความดันโลหติ

3. ทะเบียนบนั ทกึ การจดั กิจกรรมบริการสุขภาพทเ่ี ป็นมิตรส�ำหรับวยั รุ่นและเยาวชนเชิงรกุ สถานบรกิ าร /หนว่ ยงาน ….........................…………………………………………………………. ชอ่ื กิจกรรม ………………………................................………………………………………………………………………………………….. วนั ….................……........... เดอื น…………..............…………….......……. พศ………….....….......……เวลา......……………….น. สถานที่จัดกจิ กรรม…………………..................................……………………………………………………………………………………. กลมุ่ เปา้ หมาย  วัยรนุ่ ,นกั เรยี นชั้น.......................  อสม./ชุมชน  พอ่ แม่ / ผู้ปกครอง  ครู  อ่นื ๆ ระบุ................................... จ�ำนวน………...……คน ลำ� ดับที่ ชอื่ -สกลุ อายุ เบอร์โทรศพั ท์ บริการที่ได้รับ หมายเหตุ 32 แนวทางพัฒนาการจดั บริการสุขภาพท่เี ปน็ มติ รสำ� หรับวยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตำ� บล

4. ทะเบียนสรปุ บันทึกการจดั กิจกรรมบรกิ ารสขุ ภาพทเี่ ปน็ มติ รสำ� หรับวยั ร่นุ และเยาวชนเชิงรุก สถานบรกิ าร /หนว่ ยงาน ……………………………………………………………. ล�ำดบั ที่ วนั ที่ กิจกรรม กลุ่มเป้าหมาย จ�ำนวน(คน) งบประมาณ หมายเหตุ แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพที่เปน็ มิตรส�ำหรับวยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล 33

รายนามผเู้ ข้ารว่ มประชมุ ปฏิบตั กิ ารและใหค้ วามเหน็ “แนวทางพฒั นาการจัดบริการสุขภาพทเ่ี ปน็ มติ ร สำ� หรับวัยรุ่นและเยาวชนของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ� บล” โรงพยาบาล รพ.พะเยา จ.พะเยา 1 นางพชั ราภรณ์ ทะเกยี ง รพ.ตรอน จ.อุตรดิตถ์ 2 นางรพีพร คำ� แก้ว รพ.หนองม่วง จ.ลพบรุ ี 3 นางสรุ ินทร์ มณฉี าย รพ.บ้านนา จ.นครนายก 4 นางสาวติ รี พาทที ิน รพ.บ้านนา จ.นครนายก 5 นางจารุณี จนั ทรเ์ ปลง่ รพ.ศรีประจันต์ จ. สุพรรณบรุ ี 6 นางทรงศรี พลเสน รพ.สมเดจ็ พระสงั ฆราชองค์ที่ 17 สพุ รรณบุรี จ. สพุ รรณบรุ ี 7 นางสาวนวพร นาวสี าคร รพ.ทา่ ยาง จ.เพชรบุรี 8 นางรัตนา ทองจไุ ร รพ.พระสมทุ รเจดยี ์สวาทยานนท์ จ.สมทุ รปราการ 9 นางสาวเอกกมล ส�ำลรี ตั น์ รพ.บา้ นฉาง จ.ระยอง 10 นางลัดดา นครเขตต์ รพ.สงู เนนิ จ.นครราชสีมา 11 นางมณรี ตั น์ อวยสวัสด์ิ รพ.ห้วยราช จ.บุรรี ัมย์ 12 นางวิจติ รา วาลปี ระโคน รพ.ไชยา จ.สรุ าษฎร์ธานี 13 นางสดุ า สนั หลี สสอ.สองพี่นอ้ ง จ.สพุ รรณบรุ ี สาธารณสุขอำ� เภอ สสอ.ห้วยราช จ.บรุ รี ัมย์ 14 นายชูชาติ คทู นะวนชิ พงษ์ สสอ.สูงเนิน จ.นครราชสมี า 15 นางสาววรรณพร ชาญณรงค์ 16 นางดวงรัตน์ จรสั พันธ์ 34 แนวทางพัฒนาการจัดบริการสุขภาพท่ีเป็นมติ รส�ำหรบั วัยรุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล

โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำ� บล รพ.สต.บ้านหว้ ยเคยี น อำ� เภอเมอื งพะเยา จ.พะเยา 17 นางสุภาภรณ์ เครือสุภา รพ.สต.วังแดง อ.ตรอน จ.อุตรดติ ถ์ 18 นางนราภรณ์ ญาวรรณศรี รพ.สต.ชอนสมบูรณ์ จ.ลพบรุ ี 19 นายดสิ พล แจม่ จนั ทร์ รพ.สต.กะเหรย่ี ง อ.บา้ นนา จ.นครนายก 20 นางสาวณฐั กฤตา เทียนทอง รพ.สต.บา้ นกรา่ ง อ.ศรปี ระจันต์ จ.สุพรรณบรุ ี 21 นางสาวอรสิ รา เพง็ สุวรรณ รพ.สต.บางพลับ อ.สองพ่นี อ้ ง จ.สพุ รรณบรุ ี 22 นางสาวสนุ สิ า จันทรแ์ สง รพ.สต.ทา่ ไม้รวก อ.ทา่ ยาง จ.เพชรบุรี 23 นางสาวกฤษณา ชวนส�ำราญ รพ.สต ยายรา้ อ.บ้านฉาง จ.ระยอง 24 นางสาวนงนุช เทยี่ งธรรม รพ.สต. แหลมฟา้ ผ่า อ.พระสมทุ รเจดีย์ จ.สมุทรปราการ 25 นางสาวอัมพา โพธค์ิ �ำ รพ.สต.บ้านหวา้ อ.ห้วยราช จ.บรุ รี มั ย์ 26 นางสาวรศั มี ค�ำแกว้ รพ.สต.หนองตะไก้ อ.สงู เนนิ จ.นครราชสมี า 27 นางกสุ มุ า สุจณิ นานนท์ รพ.สต.เวยี ง อ.ไชยา จ.สรุ าษฎร์ธานี 28 นางสุจติ รา พรหมสวาสด์ิ ศูนยอ์ นามยั ที่ 1 เชยี งใหม่ ศนู ย์อนามัย ศนู ยอ์ นามยั ท่ี 2 พษิ ณโุ ลก 29 นางสายสุทธี ร่มเย็น ศูนย์อนามัยท่ี 3 นครสวรรค์ 30 นางสาวพิชานนั หนวู งษ์ ศนู ย์อนามยั ท่ี 4 สระบรุ ี 31 นางสาวเบญ็ จา ยมสาร ศนู ยอ์ นามยั ท่ี 6 ชลบุรี 32 ดร.เทวินทร์ วารศี รี ศูนย์อนามัยที่ 6 ชลบุรี 33 นางวรรณดี จนั ทรศริ ิ ศนู ย์อนามัยท่ี 7 ขอนแกน่ 34 นางสาวกฤษณา วงษว์ รรณ ศูนยอ์ นามยั ที่ 9 นครราชสมี า 35 นางธญั ลกั ษณ์ วฒั น์ศิริธรรม ศนู ยอ์ นามยั ที่ 10 อุบลราชธานี 36 นางสาวอรพรรณ แกว้ พวง ศูนย์อนามยั ท่ี 11 นครศรธี รรมราช 37 นางสาววราภรณ์ นนทวี 38 นางมยุรี บุญวรรณ แนวทางพัฒนาการจดั บรกิ ารสุขภาพทเ่ี ป็นมิตรสำ� หรบั วยั รุ่นและเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล 35

ศนู ยอ์ นามยั (ตอ่ ) 39 นางสาวดวงใจ แซ่ไหล ศูนย์อนามัยที่ 12 ยะลา 40 นางสาวณฐั ณชิ า ขจรเดชชัยยง ศนู ย์อนามัยที่ 12 ยะลา 41 นางสวุ มิ ล ภู่ทรงชยั ศนู ยอ์ นามัยที่ 13 กรงุ เทพฯ กรมสุขภาพจิต 42 นางสาวศศกร วิชัย สถาบันสขุ ภาพจติ เด็กและวัยรุ่นราชนครนิ ทร์ 43 นางสาวอมรากุล อินโอชานนท์ ส�ำนกั สง่ เสรมิ และพฒั นาสุขภาพจิต 44 นางสาวไอยรดา มารอี ัมมัน สำ� นักสง่ เสรมิ และพัฒนาสุขภาพจติ 45 นางสาวอุษา มะลซิ ้อน ส�ำนกั สง่ เสริมและพัฒนาสขุ ภาพจิต กรมควบคมุ โรค 46 นางนชุ นารถ แก้วดำ� เกงิ สำ� นักโรคเอดส์ วัณโรค และโรคติดต่อทางเพศสมั พนั ธ์ 47 นางสาวเศรณยี ์ จุฬาเสรกี ลุ สำ� นกั ควบคุมการบรโิ ภคยาสบู 48 นางสาวมาลนิ ี ภรู กั ษา สำ� นักควบคมุ การบริโภคยาสูบ 49 นางสาวทพิ ยรัตน์ ผลใิ บ ส�ำนักควบคมุ การบรโิ ภคยาสบู 50 นางสาวจุรยี ์ อสุ าหะ สำ� นกั งานคณะกรรมการควบคมุ เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ 51 นางสาวนภสั สร สะอาด สำ� นกั งานคณะกรรมการควบคุมเคร่อื งดื่มแอลกอฮอล์ 52 นางสาวภาวนา คณุ ความเช่อื ส�ำนกั งานคณะกรรมการควบคุมเครอื่ งดมื่ แอลกอฮอล์ 53 นายยศพันธ์ แกน่ จันทร์ สำ� นกั งานคณะกรรมการควบคุมเครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ กรมอนามัย 54 นางประกายดาว พรหมประพฒั น์ สำ� นกั อนามยั การเจริญพนั ธ์ุ 55 นายสมสุข โสภาวนติ ย์ ส�ำนักอนามัยการเจริญพนั ธ์ุ 56 นางพชั รินทร์ กสบิ ุตร สำ� นกั อนามยั การเจริญพันธุ์ 57 นางสาวบษุ กร แสงแก้ว ส�ำนักอนามัยการเจริญพันธ์ุ 58 นางอรอมุ า ทางดี ส�ำนกั อนามัยการเจริญพันธ์ุ 36 แนวทางพัฒนาการจดั บรกิ ารสุขภาพทเ่ี ปน็ มติ รสำ� หรับวยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลส่งเสรมิ สขุ ภาพต�ำบล

กรมอนามยั (ตอ่ ) ส�ำนักอนามัยการเจริญพนั ธ์ุ 59 นายธชั ณัท พันตรา ส�ำนกั อนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ 60 นายวชั รากร เรยี บรอ้ ย ส�ำนกั อนามัยการเจริญพนั ธุ์ 61 นางสาววรรณนี ร่อนแกว้ ส�ำนักอนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ 62 วา่ ท่ีรอ้ ยตรภี ทั รพงศ์ ชเู ศษ ส�ำนักอนามยั การเจรญิ พนั ธ์ุ 63 นายอ�ำพล มงุ่ คดิ สำ� นกั อนามัยการเจริญพนั ธุ์ 64 นางสาวเจนจริ า อ่นุ แก้ว แนวทางพฒั นาการจัดบรกิ ารสขุ ภาพที่เป็นมติ รส�ำหรบั วยั ร่นุ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำ� บล 37

38 แนวทางพฒั นาการจดั บรกิ ารสขุ ภาพทเ่ี ป็นมติ รส�ำหรบั วยั รนุ่ และเยาวชน ของโรงพยาบาลสง่ เสรมิ สขุ ภาพตำ� บล