หนา ที่ 0 . อาหารบํารุงตามหลกั ของศาสตรจนี • แนวปฏบิ ัตเิ พื่อชีวติ ท่ียง่ั ยนื • อาหารบาํ รงุ ช่ี, หยนิ , หยาง และเลอื ด และตาํ รับอาหารตา งๆ • บําบดั โรคตามอาหารธาตุ • อาหารรอ นเยน็ ตามธาตทุ ้งั หา • โภชนะบําบัดตามหลักแพทยแผนจีน • ตํารับยาบาํ รุง, ยาตุน และยาดองเหลา เอกสารวชิ าการ ดร. ยอดยิ่ง เทพธรานนท (ไมสงวนลิขสิทธ)์ิ ศนู ยวจิ ัยแบคทีเรียและไวรสั (BVRC) 1515 January 2012 มกราคม 2555
หนาที่ 1 ‘กรุณาอานตรงน้ีกอน’ ผูเขียนไดรับคําถามมากมายเกี่ยวกับอาหารท่ีควรรับประทานสําหรับผูปวยมะเร็ง เนื่องจากผูปวยมะเร็งไดรับ ขอมลู ทส่ี บั สน จนไมก ลา รบั ประทานอะไร เชน หา มกินเนื้อสัตว เพราะจะกระตุนการเจริญเติบโตของมะเร็งบาง หามกิน ปลาไมมีเกล็ดบาง และหามไปจนกระท่ังผูปวยผายผอม เพราะไมรูจะกินอะไรไดบาง จึงไดจัดพิมพเอกสารที่เปน วิทยาศาสตรต ามหลักโภชนาการเรอื่ ง ‘โภชนาการของผูปวยมะเร็ง’ แจกจายใหผูปวย เพ่ือใหเกิดความเขาใจที่ถูกตอง ซึ่ง เปน ทถ่ี ูกอกถกู ใจของผปู ว ย และเรมิ่ กินอาหารไดอ รอย เอกสารฉบับนี้ ไดร วบรวมอาหารบํารุงตามหลักของศาสตรจีน ซ่ึงมีมายาวนาน และมีช่ือเสียงโดงดัง จนมีคําพูด กันไปท่ัววา ‘บานฝร่ัง อาหารจีน’ ไดจัดแบงอาหารบํารุงไวเปนหมวดหมู เพื่องายตอการเขาใจ ชี้แจงสรรพคุณ และขอ หา มตา งๆ เทา ที่คนควาจากเอกสารตา งๆ ได การปองกันโรค โดยการเลือกรับประทานอาหารใหเหมาะสําหรับบุคคล (Food therapy) เปนส่ิงที่ชาวจีน ประพฤติปฏิบัติกันมานาน ทําใหชาวจีนมีอายุยืน (แตปจจุบันเปลี่ยนไป) ขงจื้อไดบันทึกคําสอนเก่ียวกับสุขภาพไวใน คัมภรี ลี่จ้ิง (Li Ching) เม่ือสองพนั กวาปก อ นวา คนเราจะมสี ุขภาพดีไดน้ัน ตองมาจากส่ิงดๆี 4 อยา ง คอื 1) ตองมีกําเนิดทีด่ ี คอื สขุ ภาพแรกเกิดดี 2) ตอ งกนิ อาหารดมี ปี ระโยชนตอ รางกาย 3) ตอ งอยใู นส่ิงแวดลอ ม และเครอื ญาติทดี่ ี 4) ตองมีภาวะอารมณจิตใจท่ีดี เอกสารฉบับนี้ไดรวบรวมเรื่องอาหารท่ีมีประโยชนตอรางกาย ตลอดจนอาหารที่ใชเปนยา แตถาจะเขียนเรื่องนี้ คงจะไดหนังสือเลมหนาๆ หลายเลม จึงตัดตอนยกตัวอยางมาใหอาน ผูเขียนและรวบรวมตองขอขอบคุณหลายๆ ทานที่ ไดรวบรวมเอกสารท่ีมีความเก่ียวของหลายทาน เชน ทาน เภสัชกรวิเชียร ตั้งธนานุวัฒน, ดร.หวัง หมิง จู, คุณมิ่งมิตร นวรัตน, คุณอดุลย รตั นม่นั เกษม เปน ตน ซง่ึ ตองขออนุญาตใชบางสว นขอเขยี นของทานทั้งหลายดังกลาวมาประกอบจน เปนเอกสารฉบบั นี้ ซึง่ เปนเอกสารซึง่ ไมไดจ ัดทําเพือ่ จําหนาย แตเ ปน การใหค วามรูกับผูปวย และผูท่ีตองการบํารุงรางกาย ทว่ั ๆ ไป ดงั น้ันจงึ ‘ไมสงวนลิขสิทธิ’์ เชน เคย อาจมีคาํ ผดิ พลาดเกดิ ข้ึนบา ง ซงึ่ ก็ตองขออภยั ไว ณ ทนี่ ีด้ ว ย ดว ยความปรารถนาดี ดร.ยอดย่ิง เทพธรานนท ศูนยวิจัยแบคทีเรีย และไวรัส มหาชัย 15 มกราคม 2555 15 January 2012
สารบัญ หนา ที่ 2 วถิ ีชีวติ หา รปู แบบที่ทําใหอายุส้ัน หนา 20 แนวปฏบิ ัตเิ พอื่ ชวี ิตทย่ี ่ังยืนแบบจีน 9 แนวปฏบิ ัติเพ่อื ชีวิตที่ยง่ั ยนื แบบตะวันตก 1 คําอธบิ าย และอาหารบาํ รงุ หยนิ หยาง ช่ี และเลอื ด 1-2 2 อาหาร และสมนุ ไพรบาํ รุงชี่ (ลม) 3-5 หมวดเนอ้ื สัตว หมวดพืชผัก และผลไม 6-10 หมวดสมุนไพร 10-15 15-19 ตาํ รับอาหาร และสมุนไพรบํารงุ ชี่ (ลม) 20-25 อาหาร และสมนุ ไพรบาํ รงุ เลอื ด 26-27 หมวดเน้ือสัตว 28-29 หมวดพืชผกั และผลไม 29-33 หมวดสมนุ ไพร 33-40 ตาํ รบั อาหาร และสมนุ ไพรบาํ รงุ เลือด 40-43 อาหาร และสมนุ ไพรบาํ รุงหยิน 43-45 45-47 หมวดเนอื้ สตั ว 47-57 หมวดพืชผัก หมวดสมุนไพร 57-58 ตํารบั อาหาร และสมุนไพรบาํ รงุ หยนิ 58 อาหาร และสมนุ ไพรบํารุงหยาง หมวดเน้ือสัตว 58-60 หมวดพชื ผัก 60-64 65-66 หมวดสมุนไพร 67-68 ตาํ รับอาหาร และสมุนไพรบาํ รุงหยาง บําบัดโรคตามอาหารธาตุ 69-70 โภชนะบาํ บัดตามหลักแพทยแ ผนจนี 70-73 ตาํ รับอาหาร และยาจนี อ่ืนๆ 73 ตํารับยาบาํ รุง 74-75 ตาํ รบั ยาตุน ตํารบั ยาดองเหลา อาการของผปู ว ย และสมุนไพรที่เกยี่ วของ 15 January 2012
หนา ที่ 3 ใน ‘หวงต้เี นย จ้งิ ’ คัมภรี โ บราณเม่อื สองพนั ปกอ น มกี ารกลาวถึงวิธี หรือแนวปฏิบัติเพ่ือใหอายุยืนยาว และส่ิงหา สิง่ หรอื วิถีชีวติ หารปู แบบทีท่ าํ ใหอ ายุสั้น ส่ิงหา สง่ิ น้เี รยี กวา ‘หวหู นาน’ (Wu Nan) หวหู นานหา ส่ิงทีท่ าํ ใหอ ายุสัน้ นี้ มบี ันทึกไวใ นภาคทีส่ องของคมั ภีรหวงต้ีเนยจ้งิ ในสวนท่เี รยี กวา ‘หลิงซู’ Wu Nan วถิ ีชวี ิตหารูปแบบท่ที าํ ใหอายุส้ัน 1. 2. การทบ่ี ุคคลมีจติ ใจทะเยอทะยาน มกั ใหญอยูเปนนิจ อายจุ ะไมย นื 3. การที่บคุ คลมอี ารมณโ กรธรุนแรง หรือมกั สนกุ สนานจนเกินพอดี อายุจะไมย นื 4. 5. การทบ่ี คุ คลของเกี่ยวกับเรอ่ื งเพศมากจนเกินไป เชน มีเซ็กซบ อย ตั้งครรภบอ ย ทาํ แทง บอย หรืออกหกั ผดิ หวงั บอ ย พวกนี้อายุจะไมย นื การที่บคุ คลรบั ประทานแตอาหารไมม ีคุณประโยชน อายุจะไมย นื การท่ีบุคคลคิดกังวลมากจนเกนิ เหตุ ฟงุ ซานหาความสงบไมได อายุจะไมยนื ใครก็ตามที่มีวิถีชีวิตประกอบดวย หวูหนานทั้งหาน้ี จิตใจมักไมสงบ ซ่ึงสงผลโดยตรงตอตัวกําหนดอายุขัย คือ เชน (Shen, ดูรายละเอยี ดใน ช่ี จ้ิง เชน สามพิทกั ษ) เม่ือเชนถกู รบกวน จะสง ผลตอ จ้งิ (Jing) ที่เปนรูปมวล และ ช่ี (Qi) ที่ เปนพลังชีวิต ผลแหงการไมสมดุลของจิ้งและชี่ จะสงผลรายใหญหลวงตามมา จะทําใหเกิดโรครายขึ้น และอายุสั้นลง หวูหนาน จึงเปนส่ิงท่ีชาวจนี ผรู ทู งั้ หลาย ตองพึงระลึกถงึ และละเพอื่ ใหตนมอี ายุยืนยาว 20 แนวปฏิบตั ิเพ่อื ชีวติ ทีย่ ่ังยนื ตามแบบจนี วถิ กี ารดํารงชวี ิตเพื่อใหอายุยืนยาว ตามหลกั การแพทยจนี นนั้ มีผูสรปุ ออกมาได 20 วธิ ี ดงั น้ี 20 แนวปฏบิ ัตเิ พ่ือชีวติ ท่ียัง่ ยนื แบบจีน 1. ดาํ รงตนและกจิ กรรมของตนใหเ หมาะกับฤดูกาล เชน แตง กายใหเ หมาะสมกับสภาพอากาศ เปนตน 2. ไมเ รมิ่ รับประทานอาหารมือ้ เชา เร็วเกนิ ไป (กอ น 8 นาฬิกา) 3. เวลาที่เหมาะสมทสี่ ดุ ในการรบั ประทานอาหารเชา คอื 8-9 นาฬกิ า 4. อาหารมอ้ื เชา ควรเปนธัญญาหาร และผลไมท ี่มลี ักษณะออ นนุม 5. เพ่ิมพลงั ชวี ติ (ช่ี) โดยการออกกําลังกายแบบ Breathing Exercise เชน ฝก ช่กี ง ไทชี่กวน หรือไทเก็ก และ บรหิ ารกลา มเน้ือเฉพาะสว น โดยการนวดหนา นวดเหงอื ก ออกแรงขบฟน เบาๆ 6. ปดปากเสมอเม่อื เคย้ี วอาหาร และไมควรคุยขณะรับประทานอาหาร 7. ขบฟน เบาๆ และไมพดู ขณะปส สาวะ โดยเฉพาะผชู ายเพ่ือสงวน จ้ิง โดยเชื่อวาการอาปากขณะปสสาวะ จะ ทาํ ใหท วารบนและทวารลางเปด กวา ง จะสญู เสียจิ้งไปกับน้าํ ปส สาวะ ซึ่งถอื วา เปน การสูญเสียจิ้งโดยใชเหตุ (ใชทฤษฎีหลอดกาแฟอธิบายไดคือ จิ้งในรางกายก็เหมือนกับน้ําท่ีคางอยูในหลอดกาแฟ ถาเราอุดดานบน ของหลอดเอาไว นํ้าในหลอดกจ็ ะไมไหลทง้ิ แตถ าเราเลกิ อุดดา นบน และเปดดานลางของหลอดกาแฟ นํ้าที่ คา งในหลอดกจ็ ะไหลทิ้งจนหมด) 8. เมื่อรูสึกวารา งกาย หรือจติ ใจเครยี ด ใหบ รรเทาโดยการนวดเบาๆ ทด่ี วงตา และบรเิ วณโดยรอบ 15 January 2012
หนาที่ 4 9. ด่ืมซุปที่ปรุงจากกระดูกสัตวเม่ืออายุมากข้ึน เปนการบํารุงรางกาย รวมถึงการใสนํ้าสมสายชูเล็กนอยใน อาหารดวย เพื่อบาํ รงุ กระดกู ตามหลักการแพทยแผนจีน ซึง่ เหมาะสําหรับคนสูงอายุมาก 10. ออกกําลังกายแบบ Breathing Exercise ทุกวนั เพ่อื ขับพิษ (ดีท็อก) และเพิม่ พลงั ช่ี 11. การออกกาํ ลังกายแบบบรหิ ารกลา มเน้อื ควรทําในเวลาบายหรอื เยน็ เทา นัน้ 12. แปรงผมนานๆ เพ่อื เปน การบริหารหนังศรี ษะ ชวยลดอาการปวดศรี ษะ และชวยใหน อนหลับไดงา ย 13. บริหารกลามเน้ือรอบดวงตาโดยการกรอกตาไปโดยรอบ และมองในมุมกวาง ไมเพงหรือจองวัตถุเปน เวลานานๆ 14. กลนื น้าํ ลาย อยา ถมนา้ํ ลาย เปน การรักษาสภาพระบบยอ ยอาหารใหปกติ 15. ปกปองหยางช่ี โดยการสวมใสเ ส้ือผา และทําใหหลังอบอุนเสมอ เพราะหลังคือ หยาง 16. ลูบทองเบาๆ บอยๆ เพื่อให ช่ีของกระเพาะ (Stomach Qi) เปนปกติ จะชวยใหระบบดูดซึม และลําเลียง อาหารทํางานไดดขี ้นึ 17. กลว้ั ปาก ทาํ ความสะอาดชอ งปากใหดี และสวนลางลาํ ไสถ าทาํ ได 18. เคลอ่ื นไหวและบรหิ ารขอ ตอ เพื่อใหก ารเคลื่อนไหวของขอตอ และกลา มเนือ้ เปน ปกติ 19. ใชม อื อ่นื ๆ หรือวัสดุนมุ ๆ นวดทัง้ ตัว เพอ่ื ใหเ ลือดลมเดนิ สะดวก 20. กระทําตนตามแบบเตา ไมซ ้ึง ไมเครียด ไมโ ลภ ไมอ ยาก และไมหลง ถาสังเกตแนวทางทั้งยี่สิบนี้ใหดี จะพบวาสวนใหญเปนการบํารุง และรักษาตามหลักหวูชิ่ง (ธาตุท้ังหา) โดยเนน ใหความสําคญั กบั การดแู ลอวัยวะรบั สมั ผัสทง้ั หา ซึ่งถอื วา เปนทวาร และแหลง แสดงออกถงึ การทํางานของอวัยวะหยินท้ัง หาท่ีอยภู ายในรา งกาย ซง่ึ อวยั วะหยินทงั้ หานี้ ถอื เปนอวยั วะแหง ชีวิต หากไมม กี ารหลอเล้ียงบํารุงท่ีดีแลว ก็ยากที่จะมีชีวิต ท่ียืนยาวได และนอกจากน้ีบางสวนเปนแนวทางการปฏิบัติเพื่อเสริมสรางพลังชีวิตคือ ช่ี บํารุงจ้ิง และเพ่ิมเสถียรภาพให เชน เม่ือท้ังชี่ จ้งิ และเชน ดํารงสภาพอยอู ยา งสมดุลมน่ั คงแลว ชวี ิตกจ็ ะยนื ยาวได 9 แนวปฏิบัตเิ พอื่ ชีวิตทีย่ ง่ั ยนื ตามแบบตะวันตก 9 แนวปฏิบัติเพ่ือชวี ติ ทีย่ งั่ ยนื แบบตะวันตก 1. รบั ประทานอาหารทุกมอื้ ไมควรอด และควรรบั ประทาน 3 ม้ือตอ วัน 2. ตอ งรบั ประทานอาหารเชา 3. ออกกําลังกายอยางนอ ย 2-3 ครงั้ ตอสัปดาห แตไ มค วรออกกาํ ลงั กายหักโหม 4. นอนหลับพักผอ นวันละ 7-8 ช่วั โมง 5. งดสบู บุหรี่ หรอื ถา สูบอยกู ็พยายามเลกิ ใหเ ร็วที่สุด 6. รบั ประทานอาหาร หรือเครื่องดม่ื ทมี่ ีแอลกอฮอลแ ตนอย 7. พยายามควบคมุ น้ําหนกั ใหพ อดีอยเู สมอ 8. รักษาชีวิตเซก็ ซใหส มดลุ 9. คบเพื่อนดี และสรางครอบครวั แสนสขุ 15 January 2012
หนาท่ี 5 ในทางการแพทยของจีน ‘ชี่’ หมายถึง ‘ลม’ เปนส่ิงที่คุมครองพลังชีวิตในรางกาย เชน อาหาร น้ํา อากาศ มี บันทึกศาสตรแพทยจีนกลาวไววา ‘ช่ี ทําใหคนเรามีชีวิตอยูได’ ‘ชี่’ เปนพลังซ่ึงมีอยูท่ัวรางกาย เปนตัวนําพาสารอาหาร ไปบํารุงสมรรถภาพการทํางานของอวัยวะตางๆ ใหเปนปกติ หากรางกายมีช่ีท่ีดีอยู ‘ชี่ราย’ ก็ไมสามารถแทรกเขาไปได แตเ มอื่ มี ‘ชีร่ า ย’ มากขึ้นพลังของชี่กย็ อมจะพรองไป นน่ั คือถามีชี่ดีพอ และเพียงพอ โรครายก็ไมสามารถเขาสูรางกายจน เจ็บปวยได คนที่มีสุขภาพออนแอควรรบั ประทานอาหารที่บํารงุ ช่ี (ลม) ซ่ึงสามารถเพ่ิมพลัง ‘ชี่’ ได ถารางกายมีช่ีเพียงพอ กจ็ ะมีสุขภาพดี แข็งแรง และอายยุ ืน อาหารบาํ รงุ ‘ชี่’ : เน้ือวัว เนื้อแพะ ขาวเหนยี ว พทุ ราจีน โสมเกาหลี กระเพาะวัว เนื้อไก ขาวฟา ง มะพรา ว โสมไทจ ื่อเซยี ม ไตหมู นกกระทา เกาลดั ล้ินจี่ โสมตงั เซยี ม กระเพาะหมู ปลาหลีฮือ้ ลูกบัว ถวั่ ลสิ ง อ้ึงค้ี (ปลาไน) หวยซวั เลือดเปนของเหลวท่ีไหลเวียนอยูภายในรางกายไมมีวันหยุดตราบเทาท่ียังมีชีวิตอยู เพื่อแจกจายสารอาหารแก อวัยวะสวนตางๆ ของรางกาย การไหลเวียนของเลือดตองอาศัย ‘ช่ี’ หรือลม ‘ชี่เปนตัวนําเลือด ถาชี่ไหลเวียนดี เลือดก็ ไหลเวยี นดี ถา ชไี่ หลเวียนตดิ ขัด เลอื ดก็ไหลเวยี นไมสะดวกดว ย’ อยา งไรกต็ ามการทํางานของ ‘ชี่’ ก็ตองพ่ึงพาสารอาหาร จากเลือด ดังนั้น ‘เลือดเปนแมของชี่’ เลือดกับ ‘ช่ี’ (ลม) มีความเก่ียวพันกัน และพ่ึงพาอาศัยกัน เชน ถามีเลือดค่ัง (หอ เลือด) ก็ตองชวยใหเ ลอื ดไหลเวียน และยังตองขับ ‘ชี่’ (ลม) ใหไหลเวียนดวย ถาเลือดจางก็ตองบํารุงเลือด และตองบํารุง ‘ช’ี่ ไปพรอ มๆ กนั จงึ ทําให ‘เลือดและลม’ ไดส มดลุ สุขภาพกแ็ ขง็ แรงไปดว ย อาหารบาํ รงุ เลอื ด : ตบั หมู ตับไก แครอท ตังกุย หวั ใจหมู ปลาเกา ลาํ ไย เกา ค่ี เอน็ ววั ปลาดาบเงนิ องนุ หอซิวโอว เสก็ ตี่ ‘มีแตหยางยอมไมโต มีแตหยินยอมไมเกิด’ เปนขอความที่ปราชญจีนโบราณบันทึกไว และแพทยจีนปจจุบันก็ ทองจาํ ขึ้นใจไวท ุกคน สรรพส่งิ ท้ังปวงแบงออกเปน ‘หยิน’ กับ ‘หยาง’ เมอื่ ทัง้ สองส่ิงสอดประสานกันดี ก็จะ ‘เกิด’ และ ‘เจรญิ เติบโต’ ผลดิ อกออกผล สําหรับคนเราน้ันเพศชายจัดเปน ‘หยาง’ และเพศหญิงเปน ‘หยิน’ โรคาพยาธิก็แบงเปน ‘หยนิ หยาง’ เชนเดียวกนั จึงจาํ เปนตอ งใหส่ิงท่ีรา งกายขาดไป เม่อื บํารงุ แลวรางกายจะแขง็ แรงดงั เดิม การท่ีรางกายมีสารเหลวประเภท ‘หยิน’ ไมเพียงพอ จะทําใหมีไขต่ํา, โหนกแกมแดง, รอนอุงมือและเทา, เหง่ือ ออกขณะนอนหลบั , ปากเปน แผลเนา เปอ ย, คอแหง, ปสสาวะนอย, หนาแดง, ทองผูก, ล้ินแดงไมมีฝา, ชีพจรเตนออนแตถี่ 15 January 2012
หนา ท่ี 6 เร็ว เปนตน ถามีสารเหลว ‘หยิน’ นอย ทําใหมีสีหนาหมนหมองไมเปลงปล่ัง, ซึมเซา, ไมกระตือรือรน, เหน่ือยเพลีย, แขนขาเย็น, หอบ, ไมอยากพดู จา, คอไมแหง, ปส สาวะใส, อจุ จาระเหลว, ล้ินซีดขาว, ชีพจรเตน ออนไมมแี รง เปนตน อาหารบํารุง ‘หยนิ ’ : เนือ้ หมู นกพริ าบ เน้ือหาน เห็ดหูหนูขาว ซวั เซยี ม ปอดหมู เน้อื เปด ปลงิ ทะเล ออย (โสมซาเซยี มก็เรยี ก) ตนี หมู (คากิ) นกเปด นํา้ กระเพาะปลา งา ไผห ยก (เหง็กเตก) เนอื้ กระตาย ไกดํา รังนก ถัว่ ดํา เหด็ หลินจือ ตงั ถง่ั แหเชา การท่รี า งกายของคนมี ‘หยางชี่’ ไมพอ หรือ ‘หยางช่ี’ ในรางกายพรองไป จะทําใหรางกายเย็น (ความเย็นจัดเปน ‘หยิน’ ความรอนจัดเปน หยาง’) เกิดอาการกลัวหนาว, มือเทาไมอุน, แขนขาเย็นในตอนเชา, ออนเปล้ียไมมีแรง, มีเหงื่อ มาก, เหงื่อออกเวลานอนหลบั , ปส สาวะใส, อจุ จาระเหลว, ลน้ิ เปนฝา ขาวอมชมพู, ชีพจรเตนออ นไมมแี รง ในทางตรงกัน ขาม ถารางกายมี ‘หยางช’ี่ มาก จะเกิดอาการหนาแดง, ตัวรอน, หงุดหงิด, กระสับกระสาย, หายใจแรง, เสียงดัง, พูดมาก, กระหายน้ํา, ปสสาวะสีแดงเขม, อุจจาระแข็ง, ล้ินเปนฝาเหลือง, ชีพจรเตนเร็วและแรง ซึ่งก็มีขอเสียเชนเดียวกัน ดังนั้น ถา ‘หยาง’ พรอง ก็ใหรับประทานอาหารประเภทบํารุงหยาง ถา ‘หยาง’ มากเกินไปก็ควรหลีกเลี่ยงอาหารบํารุงหยาง ดังกลา ว อาหารบํารงุ ‘หยาง’ : เนอ้ื แพะ กยุ ชา ย เน็กฉง ยง สอเอี๊ยง กงุ โตว ตง ปาเก็ก (รากยอจีน) สมนุ ไพรท่มี ีฤทธอิ์ ุน : ซ่วิ โอว ตังกุย อ้งึ ค้ี เปลอื กอบเชย โปยกั๊ก อ๊ังจอ สกตว ง โสม ฉงั่ ฉิก โตวตง เฮงย้งิ เส็กต่อี งึ๊ ปาเกก็ สมุนไพรทม่ี ฤี ทธิเ์ ยน็ : ดอกไมจนี เอ๊ยี ะบอเชา เกกฮวย แชตี่ เมากงึ ชวงปวยบอ เจยี กเอี๊ยะ บกั หม่ีฮวย ใบปแ ป โชยเตียจว้ั อุกกิม เทียงหม่ึงตัง แบะตงั ซัวเซียม 15 January 2012
หนา ที่ 7 สมุนไพรทม่ี ีฤทธก์ิ ลาง : เกาค่ี เหด็ หอม กําเชา หวยซัว ตังเซียม เห็ดหูหนูขาว เห็ดหหู นู ฮกเหล็ง ถั่งเชา หงูฉ ัก แปะกว ย กานา แปะฮะ เข่ียมซกิ 15 January 2012
หนา ท่ี 8 อาหาร และสมนุ ไพรบํารุงช่ี (ลม) หมวดเน้อื สตั ว เน้อื ววั หรือ เนือ้ ควาย (Bos Taurus or Bubalus bubalis) เน้ือวัวดีกวาเน้ือควาย เพราะบํารุงชี่ไดดีกวา เน้ือวัวมีรสหวานกลมกลอม มีฤทธิ์อุน สวนเน้ือควายมีรสหวาน และมีฤทธ์ิปานกลาง เน้ือวัวและควาย มีสวนประกอบคือ โปรตีน ไขมัน วิตามิน B1 และ B2 แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส เหล็ก คอเลสเตอรอล เนื้อววั 100 กรมั ใหโ ปรตีน 20.1 กรมั สรรพคณุ : บาํ รงุ กระเพาะอาหารและตบั บาํ บดั อาการทองรวง ไมม เี ร่ียวแรง ซบู ผอม และอาการบวมนา้ํ บํารงุ - เลือด ปวดเม่ือยตามเสนเอ็น เนื้อวัวเสริมสราง ‘ช่ี’ ในรางกาย บํารุงและเสริมการทํางานของมาม และกระเพาะอาหาร เสริมสรา งกระดกู และเสนเอน็ ใหแข็งแรงขึน้ ขอ หา ม : เนอื้ วัวมฤี ทธ์ิอนุ ไมเ หมาะสาํ หรับคนที่มอี าการรอนใน และมีเสมหะ กระเพาะววั สว นผา ขี้รว้ิ มีรสหวาน และออกฤทธ์ปิ านกลาง ประกอบดวย โปรตนี ไขมัน แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามิน B1 และ B2 เปน ตน 15 January 2012
หนา ที่ 9 สรรพคณุ : บํารุงเลอื ดลม รกั ษาแผลในกระเพาะอาหาร และบาํ รงุ กระเพาะ บาํ บัดอาการอาหารไมย อย ชว ยเจริญ อาหาร แกอาการแนนทอง ทองเฟอ บํารุงเด็กผอมแหง เปนอาหารท่ีเหมาะกับผูเปนโรคกระเพาะ อาหารเร้ือรัง ขอ หา ม : เนอ่ื งจากกระเพาะววั คอ นขา งเหนยี ว ผทู เ่ี ปนโรคกระเพาะ หรอื ลําไสเ ลก็ จึงควรนาํ ไปตนุ ใหเปอย แลว รับประทานนาํ้ ซุป ไตหมู หรอื เซง จ๊ี มีรสเค็ม ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซี่ยม เหล็ก วิตามิน B1, B2 และกรด นโิ คตินิค (nicotinic acid) สรรพคณุ : บํารุงไต หากมีอาการปวดเมื่อยบรเิ วณเอว ฝน เปย ก หูอือ้ หตู ึง ขัดเบา บวมนํ้า ควรใชตนุ เครอ่ื งยาจนี และรับประทานไดท ัง้ น้าํ ซปุ และเนือ้ เซงจ๊ี ขอหาม : ไมเหมาะสําหรับผทู ีม่ คี อเลสเตอรอลสงู หรือกระเพาะปสสาวะเปนกรดรับประทาน และหามผทู ม่ี ี ความดนั โลหติ สูงดวย กระเพาะหมู มีฤทธ์ิอุน และรสหวาน มีสวนประกอบเปนโปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซี่ยม เหล็ก วิตามิน B1, B2 และ B รวม 15 January 2012
หนาที่ 10 สรรพคุณ : บาํ รงุ กระเพาะอาหาร และมา ม ชว ยใหเ ลอื ดลมดีขึน้ บําบัดอาการทองรวง ปส สาวะบอย ซูบผอม ไมมีแรง ปวดทอง ชวยยอยอาหาร และแกอาการทองอืดทองเฟอ เหมาะสําหรับผูที่มีโลหิตจาง (anemia) ถา รับประทานเปน ประจําทาํ ใหเ มด็ เลือดแดงเพมิ่ ขึ้น ขอหา ม : ไมเ หมาะสําหรบั ผูท่กี ระเพาะอาหารไมแ ขง็ แรง ควรนาํ ไปตนุ ใหเปอย และรบั ประทานทงั้ เน้อื และนํา้ ซุป เนื้อแพะ (Capra aegagrus hircus) มีรสเผ็ด และมีฤทธอิ์ นุ มสี ว นประกอบเปน โปรตีน ไขมนั ฟอสฟอรสั แคลเซ่ยี ม เหล็ก วิตามนิ B1 และ B2 สรรพคณุ : บํารงุ กระเพาะอาหาร และมาม บําบัดอาการอาหารไมย อย แขนขาไมมแี รง แกป วด สตรที ี่มีประจํา - เดอื นมามาก หรือเคยแทง บุตร หรอื เม่ือมีประจําเดือนแลวรูสึกรางกายเย็น ใหด่ืมนํ้าซุป เน่ืองจากเน้ือ แพะมีฤทธ์ิอนุ จงึ เหมาะสําหรับผูท่มี โี ลหิตจาง เวลาทาํ นาํ้ ซปุ ใหปรุงรสดว ยตน หอม และขงิ ขอ หาม : หามผูทมี่ ีอาการรอนในรบั ประทาน เน้ือไก (Gallus gallus) มีฤทธ์ิอุน รสหวานอมเปรี้ยว เค็มเล็กนอย มีสวนประกอบเปน โปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซี่ยม เหล็ก โพแตสเซี่ยม โซเดี้ยม ซัลเฟอร แม็กนีเซ่ียมอ็อกไซด เฟอรัสอ็อกไซด แคลเซี่ยมอ็อกไซด วิตามิน A, B1, B2, B รวม, C และ E 15 January 2012
หนาที่ 11 สรรพคุณ : บาํ รุงกระเพาะอาหารและมาม เหมาะสาํ หรับผทู ี่รับประทานอาหารไดนอ ย ไมม เี รี่ยวแรง ปวดกระเพาะอาหาร บวมน้ํา บํารุงเลือด เพ่ิมพูนสารอาหาร บํารุงรางกายท่ีออนแอ บําบัดอาการ วิงเวียน หูอื้อ บํารุงเลือดลม สําหรับสตรีท่ีมีรางกายออนแอ หลังคลอด หรือไมมีน้ํานม เหมาะ สําหรับผูที่มีเลือดลมผิดปกติ ปากขม ฝนเปยก นอนไมหลับ ออนเพลียงาย อิดโรย ไมแจมใส ตาลาย ไอเร้ือรัง บํารุงไต บํารุงลม บําบัดอาการกามตายดาน หูตึง ปสสาวะบอยท้ังกลางวัน และกลางคืน ชวยบรรเทาอาการผูปวยวัณโรคปอด ที่มีอาการไขตอนกลางวัน และเหงื่อออกเวลานอนหลับ เสริม ภูมคิ มุ กัน เนอ้ื ไกตัวเมีย (ไกบา น) ใชบ ําบดั อาการปสสาวะบอ ย อ้ันไมอยู บํารงุ ไขกระดูก (คัมภรี ปง เชา กังปก ) ขอหาม : ในคัมภีรปงเชากังมักอธิบายวา ‘ไกตอนที่ขันไดน้ันมีพิษ’ ไมควรรับประทานเน้ือไกมากเกินไป จะทํา ใหเ จบ็ ปวยไมสบาย เจบ็ ชาบริเวณขา และเทา (เกาท) รับประทานคกู ับเนือ้ กระตา ย และน้าํ ปลาไมไ ด นกกระทา (Francolinus pintadeanus) มีรสหวาน ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซ่ียม เหล็ก วิตามิน B1, B2, E ไขน กกระทามโี ปรตนี และคอเลสเตอรอลสูง 15 January 2012
หนา ท่ี 12 สรรพคณุ : บํารุงตบั ไต มา ม ปอด เสรมิ กําลังวังชา ชว ยใหกระดูกและเสน เอ็นแข็งแรงขึน้ ทาํ ใหร างกายทนความ รอนหนาวได แกรอนใน บํารุงมามและกระเพาะอาหาร บําบัดอาการเบ่ืออาหาร เสริมกําลังสวนเอว และหัวเขา นอกจากน้ียังเหมาะสําหรับผูท่ีมีอาการประสาทออน หลอดเลือดแข็งตัว ความดันโลหิต สูง วัณโรคปอด หลอดลมอักเสบ เบาหวาน สตรีท่ีมีเลือดประจําเดือนนอย ประจําเดือนมาผิดปกติ และผูท่มี ีสขุ ภาพออนแอ เจบ็ ออดๆ แอดๆ ผทู มี่ ีอาการแขนขาไมมแี รง บาํ รงุ สายตา ฯลฯ ขอ หาม : ผูท ่ีเปนหวดั มอี าการรอ นใน หามรบั ประทานในชวงทม่ี อี าการกาํ เรบิ ปลาหลีฮ้ือ (ปลาไน) (Cyprinus carpio) มีรสหวาน ฤทธิ์อนุ ประกอบดวยโปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามิน A, B1 และ B2 สรรพคณุ : บํารุงและเสรมิ สุขภาพรา งกายใหแข็งแรง บําบดั รักษาผูท ม่ี อี าการออ นเพลยี ซบุ ผอม ไมมีแรง ภมู ติ า นทานต่าํ บาํ รงุ กระเพาะอาหารและมาม บําบัดอาการเบื่ออาหาร อาหารไมยอย อาเจียน นํ้านม- นอย มดลูกหยอน แขนขาไมมีแรง ชวยขับปสสาวะ บําบัดอาการบวมนํ้า ใชไดผลดีกับผูที่มีอาการ บวมนาํ้ เน่ืองจากไตอกั เสบ โรคขาดสารอาหาร บาํ รุงลม (ช่ี) ขอหา ม : ไมม ี หมวดพชื ผกั และผลไม ขา วเหนยี ว (Oryza sativa var. glutinosa) มรี สหวาน ฤทธ์ิอุน ประกอบดว ยคารโบไฮเดรต โปรตนี แคลเซีย่ ม เหล็ก ฟอสฟอรัส ไขมัน วิตามิน B1, B2 และ B รวม 15 January 2012
หนา ที่ 13 สรรพคุณ : บาํ รงุ กระเพาะอาหาร มา ม ช่ี (ลม) บาํ บัดอาการทองรวงจากบดิ เบอ่ื อาหาร คล่นื เหียน ชวยทาํ ใหมา ม และกระเพาะอาหารอบอุนขนึ้ แกอ าการเยน็ บาํ บัดอาการเหงอื่ และปสสาวะออกมาก รับประทานแต นอ ยจะเปน ประโยชน ขอหา ม : รบั ประทานมากจะทําใหเลยี่ น และอว น ขาวฟา ง (Sorghum bicolor (L.) Moench.) ขาวฟางพันธุเหลือง มีรสหวานอมเค็ม ฤทธิ์เย็น ขาวฟางพันธุแดง มีรสหวาน ฤทธ์ิอุน ประกอบดวย โปรตีนที่ เปน กรดอะมิโนหลายชนิด เชน กลูตามิค (glutamic) มไิ ธโอนิน (methionine) ซึ่งมคี ุณคา ทางอาหารมาก สรรพคุณ : ขา วฟา งแดง บํารุงมาม และกระเพาะอาหาร ขาวฟา งเหลอื ง บาํ รงุ กระเพาะอาหาร ขับรอน บาํ บัดอาการคอแหง แกกระหายน้ํา อาการอาหารไมยอย มอื เทา ปวดเมอื่ ย ออ นแรง ขอหาม : ขา วฟา งที่เกบ็ ไวน าน ไมค วรนาํ มารับประทาน 15 January 2012
หนา ท่ี 14 ลกู เกาลดั (Sterculia monosperma Vent.) รสหวานอมเค็ม ฤทธ์ิอุนไมมีพิษ ประกอบดวยโปรตีน 5.7% ไขมัน 2% วิตามิน A, B1, B2 และ C เอ็นซัยม ไลเปส (lipase) แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส และเหล็ก สรรพคุณ : บาํ รงุ ไต อาการปวดเมื่อยบรเิ วณเอว ขาออนปวกเปย ก ปสสาวะบอย เสรมิ สรา งกลามเนอ้ื กระเพาะ- อาหาร และลาํ ไส เหมาะสาํ หรบั ผทู ม่ี ีอาการทอ งรวง ขอ หา ม : ลูกเกาลดั ท่เี สยี ดวยการถูกหนอนกดั กนิ หรอื เปน เชอ้ื รา หามรับประทาน ถา รับประทานมากจะไมย อ ย ผูทมี่ ีอาการรอนใน หนา ตาบวม และผูท ่ีเปน โรคไขขอ อักเสบ หา มรับประทาน ลูกบวั (Nelumbo nucifera Gaertn.) ในที่นี้หมายถึงเมล็ดบัว มีรสหวานอมฝาด ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต ฟอสฟอรสั และเหลก็ 15 January 2012
หนา ท่ี 15 สรรพคณุ : บํารงุ เลอื ดในหัวใจ ตับ ปอด ไต มาม เปน อาหารท่ีดีสําหรบั ผทู ม่ี ีรา งกายออ นแอ และตอ งการบาํ รงุ ตาํ ราจนี โบราณ ‘ส่ิงลงปงเชา’ บันทึกไววา ‘ลูกบัวเพิ่มกําลังได บํารุงหัวใจ บําบัดอาการนอนไมหลับ ใจสัน่ บํารงุ กระเพาะอาหาร และมา มใหแข็งแรง บําบัดอาการทองรวง และบดิ เรอ้ื รงั ตาํ รา ‘ปง เชากังมัก’ กลา วถึงสรรพคณุ ของลูกบัววา บํารุงไต แกอาการฝนเปยก ปสสาวะบอย หนอง- ใน ตกขาว ขอ หา ม : ผูที่เรม่ิ มีอาการหวดั ทองผกู เปน ไขจบั ส่นั เดก็ ท่ีเปนโรคซาง และตาลขโมย พุทราจนี (Ziziphus zizyphus (L.) H. Karst.) มีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน น้ําตาล กรดอินทรีย สารเหนียว แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามนิ A, B1, B2 และ C สรรพคุณ : - บาํ รุงกระเพาะอาหารและมาม บําบดั อาการไมเจรญิ อาหาร ทองรว ง - บํารงุ และเพม่ิ พูนเลอื ด บําบัดอาการฮิสทีเรยี ในสตรี โรคโลหิตจางประเภทตา งๆ โรคเกล็ดเลอื ด (thrombocytopenia) สรา งความชุมชน่ื ใหแกร า งกาย - ชว ยลดฤทธิ์ยา เมอื่ ใชตํารับยาท่มี ีตวั ยามฤี ทธิร์ นุ แรง ขอ หา ม : ผทู ่ีมอี าการรอ นใน ไมค วรรบั ประทาน มะพรา ว (Cocos nucifera L.) มีรสหวาน ฤทธิ์อุน ไมมีพิษ ประกอบดวย โปรตีน โกลบูลิน คารโบไฮเดรต น้ําตาล วิตามิน B1, B2, C และ น้ําตาล 15 January 2012
หนาท่ี 16 สรรพคณุ : เนื้อมะพรา วใชบ ํารงุ ลม และขบั ลม (เกยี อิว๋ โปงจปู ง เชา) ขอหาม : รับประทานมากเกินไป ทําใหหงดุ หงดิ และโมโหงาย (ไหเอี๊ยะปง เชา) ล้นิ จ่ี (Litchi chinensis Sonn.) รสหวานออกเปรีย้ วเลก็ นอ ย ฤทธอ์ิ นุ ไมมพี ิษ ประกอบดวย โปรตีน ไขมนั กลโู คส ซูโครส วิตามิน A, B และ C กรดซติ รกิ (citric acid) สรรพคุณ : บําบดั อาการทองรวง บาํ รุงตับและเลอื ด บาํ บดั โรคโลหิตจาง และสตรีมเี ลือดออกในชองคลอด ระงับอาการปวด รกั ษาอาการปวดไสเ ลือ่ น ปวดกระเพาะ และตับ ขอหาม : ลน้ิ จ่อี อกฤทธอิ์ นุ จงึ ไมค วรรับประทานมาก ผูท ่มี อี าการคอแหง เจบ็ คอ มเี ลือดกาํ เดา ปวดฟน ทอ งผูก หา มรบั ประทาน 15 January 2012
หนาท่ี 17 ถัว่ ลสิ ง (Arachis hypogaea L.) มีรสหวาน ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน กรดอะมิโน เลซิติน (lecithin) อัลคาลอยด (alkaloid) วิตามนิ A, B1, B2 และ C แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก ถ่ัวลิสงมีโปรตีนเกือบ 2 เทา ของโปรตีนในเนื้อหมู เนื้อวัว และ ปลา สรรพคณุ : - บํารงุ มา ม และกระเพาะอาหาร (ปง เชา กังมกั ) จึงเหมาะสาํ หรับผูท อี่ าหารยอ ยยาก ถ่ัวลิสงค่ัว บําบัด อาการคล่นื เหยี น สตรีมรี ะดูขาวมาก - บํารงุ เลอื ด และหามเลอื ด เปลอื กบางๆ ทห่ี มุ เมลด็ ใชบ าํ รุงเลอื ด รกั ษาโลหิตจางได เพราะชวยเพิ่ม เกล็ดเลือด แกไ ขความบกพรองในการแขง็ ตัวของเลอื ด - ชว ยใหปอดชุมชื้น ละลายเสมหะ ถัว่ ลิสงตม นํา้ เกลอื ออ นๆ จะชว ยใหปอดทํางานดีขึน้ ถวั่ ลสิ งดบิ ชวยละลายเสมหะ - เพมิ่ น้ํานม สาํ หรบั สตรที ่กี าํ ลงั ใหน มบุตร ขอหาม : ไมควรรบั ประทานคราวละมากๆ เพราะทาํ ใหทองอืด หงดุ หงดิ มเี สมหะ ผทู ่ีทอ งรวง ไมควร รบั ประทาน ระวงั ถว่ั ลสิ งที่ขึ้นรา เพราะจะมีสารอลั ฟาท็อกซนิ (α-toxin) ซึง่ ทําใหเ กดิ มะเรง็ ตับ หมวดสมนุ ไพร นอกจากอาหารบํารุงลม (ชี)่ ทีก่ ลา วมาแลว ก็ยังมสี มุนไพร ซึ่งในทนี่ ีจ้ ะกลาวสมุนไพรจีน ซึ่งนํามาปรุงอาหารได หลายชนิด และเปนอาหารบํารุงชี่ เปนสมุนไพรซึ่งสวนใหญนํามาทําเปนน้ําซุป ซ่ึงคุนเคยกันดีในหมูคนท่ีชอบ รับประทานอาหารจีน 15 January 2012
หนา ที่ 18 1. โสมเกาหลี (โสมหยิง่ เซียม), Panax ginseng Panax มาจากคําวา ‘pan’ แปลวาท้ังหมด + ‘axos’ แปลวายา Panax ก็คือ ‘ยาครอบจักรวาล’ มีฤทธิ์อุน รส หวานอมขมเล็กนอย มีพิษนอยมาก แมจะรับประทานมากก็ไมเปนอันตราย ‘กรดโสม’ เปนสารผสมของกรดตางๆ เชน Palmitic acid, Stearic acid, Oleic acid, Linoleic acid มีวิตามิน B1, B2 วิตามิน B รวม Choline 0.1-0.2% ซง่ึ เปน สว นประกอบลดความดนั โลหติ นอกจากน้กี ม็ นี าํ้ มันหอมระเหย Panacene ซ่งึ ทาํ ใหโ สมมกี ลน่ิ หอมเฉพาะตวั สรรพคุณ : โสมมตี วั เรงเรงการเผาผลาญสารอาหารในรางกาย เสรมิ ภมู ิคุม กันโรค และมสี ารสกดั ชนดิ หนึ่ง สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลลมะเร็ง ลดน้ําตาลในเลือด บํารุงกระเพาะอาหาร กระตุน ประสาท เสริมสมรรถภาพทางเพศ เหมาะสําหรับผูที่มีรางกายออนแอ รอนใน แขนขาไมมีแรง หายใจขัด บําบัดโลหิตจาง และเลือดลมผิดปกติไดผลดี ปองกันอาการช็อกเพราะภูมิแพ โสมออก ฤทธิ์ตอ ประสาทสว นกลาง ทาํ ใหส มองสว น cerebral cortex ตื่นตวั จึงชว ยแกอาการออนเพลีย ทํา ใหร สู กึ กระปรี่กระเปรา แกอ าการปวด นอนไมห ลบั นอกจากนั้นยังใหผลทางบําบัดความดันโลหิตสูง กลามเน้ือหัวใจขาดเลือด ถารับประทานนอย จะชวยเพ่ิมความดันโลหิต แตถารับประทานมากกลับชวยลดความดันโลหิต โสมชวยลดนํ้าตาลใน ปสสาวะ และเหมาะสาํ หรบั ผูท เี่ ริ่มเปน เบาหวาน ใน ‘Compendium of Materia Medica’ ของจีน ไดบรรยายสรรพคุณของโสมวา ‘บํารุง หวั ใจ ตับ มา ม ปอด ไต รบั ประทานเปนประจําทําใหอ ายยุ นื ยาว’ นอกจากนน้ั ยังชว ยบาํ บัดอาการตัว รอน เหงือ่ ออกงาย วิงเวียน หนามืด ตาลาย คลื่นไส อาเจียน ทองรวง ปสสาวะบอย ออนเพลีย ชํ้าใน ไอเปน เลอื ด อาเจยี นเปน เลือด มีเลือดออกในชอ งคลอด และโรคตางๆ ในสตรีทั้งกอนคลอดและหลัง คลอด เพ่ิมกําลังสวนเอวและหัวเขา ลมหายใจแผวเบา ชีพจรออน ฯลฯ นับวาโสมเปนยา ครอบจักรวาลอยางแทจริง 15 January 2012
หนา ที่ 19 ขอ หาม : หา มใชร ว มกับหัวไชเทา (เพราะหวั ไชเทา ลางยา), ถ่ัวดํา ทําใหโ สมเสอ่ื มสรรพคณุ หา มใชใ นคนทม่ี ี อาการรอน ปวดแนนทรวงอก ทองผูก มีพยาธิ ทองมาน หามปรุงในภาชนะเหล็ก (เหล็ก stainless ใชได) 2. โสมเอยี่ เซยี ม, (Panax quinquefolium) มีรสขมอมหวาน มฤี ทธเ์ิ ยน็ สรรพคณุ : บาํ บัดอาการหอบ ปากแหง ไมม แี รง คอแหง เสียงแหบแหง ไอแหง เสมหะ หา มเลอื ด บําบัดอาการ ไอเร้ือรงั เสมหะมเี ลอื ดติด วัณโรคปอด ขอ หาม : เนื่องจากมฤี ทธิ์เย็น ผูป วยที่รา งกายออ นแอ ทองรว ง ปวดทอง หา มรบั ประทาน 3. โสมตงั เซยี ม, Codonopsis pilosula มีรสหวาน ฤทธเ์ิ ปนกลาง ไมมีพษิ ประกอบดวยโปรตีน นํา้ ตาลกลูโคส, ซูโครส, แปง , สาร Insulin, อลั คาลอยด วิตามนิ B1, B2, สารจาํ พวก saponin และนํา้ มันหอมระเหย 15 January 2012
หนาท่ี 20 สรรพคุณ : ปรบั การทํางานของกระเพาะอาหาร บาํ รุงเลอื ดลม ลดความดนั โลหิต ชวยเพิ่มเม็ดเลอื ดขาว สําหรับ ผูปวย Leukopenia หายใจลําบาก หนาซีด เหง่ือออกมาก เน่ืองจากการทํางานของปอดเสื่อม ในตํารา ‘ปงเชาเจียหึง’ กลาวถึงสรรพคุณของโสมตังเซียมวา ‘บํารุงมาม เสริมการทํางานของ กระเพาะอาหาร สรางความชุมชื้นใหปอด แมจะมีสรรพคุณนอยกวาโสมแตไมตางกันมากนัก แต ดีกวาโสมคือกินแลวไมรอนใน จึงใชแทนโสมได ในตํารา ‘ปงเชาฉงชิง’ บันทึกวา ‘บํารุงลม ปรับ การทํางานของมาม และกระเพาะอาหาร แกกระหาย’ และในตํารา ‘ตงเอียะไชชิงแฉะ’ ไดบรรยาย สรรพคุณวา ‘รักษาอาการชํ้าใน รางกายออนเพลีย บํารุงมามและกระเพาะอาหาร รักษาอาการ ทอ งรวง หอบ กระหายนํ้า มีไข เหงื่อออก ประจําเดือนมามากผิดปกติ และตกเลือด’ นอกจากนั้นยัง ชว ยเร่ืองการเบ่อื อาหาร ชวยใหเ ลือดไหลเวยี นดีขน้ึ เปนอาหารบํารุงดีที่สุด สาํ หรบั ผูปวยท่ีไดรับการ รกั ษาแผลในกระเพาะอาหาร และลําไสเล็ก (โดยตม กบั ขา วฟาง) ขอ หา ม : หามสําหรับผทู เ่ี ปนไขห วัด และมีอาการรอ นใน หา มใชรว มกับหวั ไชเทา 4. อง้ึ คี้ หรือปกค,ี้ Astragalus membranaceus Bge. var. monglolicus (Milkvetch root) มีรสหวาน ฤทธิ์อุน ไมมีพิษ ประกอบดวย นํ้าตาลกลูโคส (glucose), ซูโครส (sucrose), กรดอะมิโนหลาย ชนิด, มวิ ซิน (mucin), โคลีน (choline), เบทาอีน (betaine) และกรดโฟลิค (folic acid) เปนตน สรรพคุณ : บํารุงหัวใจ บํารุงเลือดลม เสรมิ ภมู ติ านทานโรค เสริมสรา งกลา มเนอื้ แกห นา ซีด หอบ ออ นลาไมม ี แรง ระงับเหง่ือ ขับปส สาวะ มดลูกหยอน ทองรวง บวมนํ้า ไตอักเสบเรื้อรัง เบาหวาน ชวยขับหนอง โดยเฉพาะแผลเร้ือรังในชองปาก เหมาะอยางย่ิงสําหรับใชบํารุงรางกายคนชรา และผูมีรางกาย ออ นแอ เพราะกระตนุ การไหลเวียนของน้ําในรางกาย และลดความดนั โลหิต (ชงนํ้า ดม่ื ) ตําราเภสัชของจีน จัดอึ้งค้ีไวเปนยาที่เทียบกับโสม ‘อึ้งคี้เปนยาบํารุงภายนอก สวนโสมเปนยา บํารุงภายใน หากใชรวมกับโสม จะชวยบํารุงรางกายไดอยางสมบูรณ’ อ้ึงค้ีสดจะสรางเนื้อเย่ือ และ บาํ บดั อาการทเี่ ห็นภายนอก สว นอึ้งคี้รมควันจะใชบ ํารุงอวยั วะภายใน 15 January 2012
หนา ท่ี 21 ตํารา ‘ปงเชาหวยง้ัง’ กลาวถึงสรรพคุณอ้ึงคี้วา ‘บํารุงปอด และมาม ระงับเหง่ือ ขับลมและพิษ ขบั หนอง บํารุงกระดูก, เสนเอ็น และสรางเนอื้ เยอ่ื ’ ขอหา ม : ผูท่เี ปนหวัด รอ นใน ทอ งอดื แนนเฟอ หา มรบั ประทาน 5. หว ยซวั , Dioscorea opposita มีฤทธ์ิปานกลาง รสหวาน ไมมีพิษ ประกอบดวย แปง, โปรตีน, saponin mucilage, โคลีน (choline), กรด- อะมโิ นอสิ ระ ไอโอดีน วิตามนิ C แมนแนน (mannan) และ phytic acid สรรพคุณ : เสริมสรางรา งกาย ชวยยอ ยอาหาร แกท อ งรว ง ลดเหงอ่ื บํารุงไต ไดผลดสี าํ หรับบรรเทาอาการ โรคเบาหวาน เชน กระหายน้ํา ซูบผอม ปสสาวะมาก รวมทั้งอาการไอ ฝนเปยก ปสสาวะรดท่ีนอน เด็กเลก็ มอี าการเหง่ือออกมาก นอนไมหลับ ก็รับประทานไดเชนกัน บํารุงมาม บํารุงปอด ผูที่มีโรค เรื้อรัง และสุขภาพทรุดโทรม บํารุงกระเพาะอาหารและไต ชวยระบายของเสียทั้งปสสาวะ และ อุจจาระ เสริมสรางกระดูก กลามเน้ือ ปองกันหวัด แกรอนใน ในคัมภีร ‘ปงเชาฉงซง’ บันทึกวา ‘หวยซัว บํารุงปอด มาม แกอาการรอนในทั้งปอดและมาม’ สวน Compendium of Materia Medica บันทึกวา ‘หวยซัวใชบํารุงกระเพาะอาหาร และลําไส เพิ่มสมรรถภาพทางเพศไดดี’ สวน ‘สิ่วลงปงเชาเก็ง’ ไดกลาวถึงสรรพคุณของหวยซัววา ‘ใชบํารุงรางกาย แกทองอืด แนนเฟอ เสริม- สรา งกลามเน้อื ทําใหหไู ว และตาดี’ จากการทดลองวิจัยทางเภสชั วิทยาศาสตรพ บวา หว ยซัวมีสรรพคุณบํารุงรางกาย บํารุงไต ทําให กลามเน้ือ และกระดูกแข็งแรง กระตุนการหลั่งนํ้ายอย ชวยยอยอาหาร เหมาะสําหรับคนข้ีหลงข้ีลืม ดว ย ขอ หาม : หา มผูท่ีมีอาการรอน เชน ไขหวัด เปน ไข มไี ขสงู โรคหดั รับประทาน 15 January 2012
หนา ที่ 22 ตํารบั อาหาร และสมนุ ไพรบํารุงชี่ (ลม) หมวดเน้ือสตั ว เนอ้ื ปรุงรับประทานแตเน้ืออยางเดียว หรือจะผัดใสผักก็ได การตุนใสปกค้ีเพื่อบํารุงลมก็เปนวิธีท่ีนิยมกัน จึงไมขอ เขยี นไวเพราะมีวิธีการรบั ประทานมากมาย กระเพาะวัว 1. กระเพาะวัวตนุ กระเพาะวัว 240 กรัม จี่ขกั คัว่ 12 กรัม ซาย้งิ (ผลเรว) 4.5 กรัม น้าํ 5 ชาม ตนุ จนกระเพาะวัวเปอยนุม ชอนกาก ยาสมนุ ไพรทง้ิ ใหด่มื น้ําแกง จะไมร บั ประทานกระเพาะวัวก็ได 2. ขาวตมกระเพาะววั ชาวจีนแคะเอากระเพาะวัวมาตุนขาวตม ใชบํารุงเด็กผอมแหง ทองอืดเฟอ เหมาะจะใชเปนอาหารโภชนาบําบัด สาํ หรบั คนทม่ี ีโรคกระเพาะเรื้อรัง หรือแผลท่ีหัวลาํ ไสเล็ก 3. ผดั กระเพาะววั กระเพาะวัวผัดเปนอาหารรสเลิศจานหนึ่ง กระเพาะวัวผัดน้ํากากเหลา และยอดกระเพาะวัวเปร้ียวหวาน ก็เปน อาหารท่ขี นึ้ ชอ่ื ของจีน สรรพคณุ : กระเพาะวัวนนั้ โดยตัวมันเองแลว ก็มคี ุณคาทางอาหารอยมู ากเหลือเกนิ จึงใชบาํ รงุ กระเพาะอาหารได ตามหลักการแพทยจีนทว่ี า อวัยวะใดตองการบํารงุ ก็ใหใชอ วัยวะสว นนัน้ (ของสตั ว) มาบํารงุ ขอ หาม : กระเพาะววั มเี นือ้ คอ นขางเหนยี ว จึงหา มมใิ หค นท่เี ปนโรคกระเพาะอาหารหรือมีแผลที่หัวลาํ ไสเล็ก รับประทานเนอ้ื กระเพาะวัว ควรใหด่ืมนํา้ แกง หรือรับประทานขา วตม ท่เี อาเนื้อออกแลว ไตหมู 1. ไตหมตู นุ ยาจนี ใชยาจีนซัวยูเน็ก 9 กรัม ฮะทอเน็ก 9 กรัม โตวตง 9 กรัม โปวกุกจี 9 กรัม ปาเก็กเทียง 9 กรัม ไตหมู 1-2 ลูก ผาเอาพงั ผดื ขา งในออก แลวลางนํา้ ใหสะอาด ใสน ํา้ 6 ชาม ลงไปตนุ จนเหลือนาํ้ 2 ชาม ตักเอากากทงิ้ ดื่มแตน ้ําแกง 15 January 2012
หนาท่ี 23 2. ไตหมูตนุ ถว่ั ดํา ผทู มี่ ีอาการปวดเมอ่ื ยบรเิ วณเอว กระดูกสวนเอวท่ีไดรับบาดเจ็บ เสียบแปลบบริเวณเอว ใหใชไตหมูและหางหมู อยางละคู ถั่วดํา 60 กรัม เห็ดหูหนู 15 กรัม ใสนํ้า 5 ชาม ตุนจนถั่วเปอยนุม เอากากยาจีนออกแลว รับประทานทั้งเน้ือ และถ่วั สรรพคณุ : บํารุงไต หากมอี าการปวดเม่ือยบริเวณเอว ฝนเปยก หูตึง หอู ื้อ ขดั เบา บวมน้าํ ฯลฯ ขอหา ม : ผูที่มีความดันโลหิตสงู หรอื มีอาการเปนกรดในกระเพาะปส สาวะ หามรบั ประทาน และยงั ไมเหมาะ สาํ หรบั ใหผปู วยท่ีมคี อเลสเตอรอลในไตสงู รบั ประทาน กระเพาะหมู 1. ขา วตม กระเพาะหมูตนุ ยาจีน ใชกระเพาะหมู 1 อัน ลางนํ้าใหสะอาดแลวหั่นเปนชิ้น หวยซัว 240 กรัม ขาวสาร 120 กรัม ขิงสดพอ ประมาณ ตุน จนเปนขาวตมโจก สรรพคุณ : บํารุงกระเพาะอาหารและมาม บาํ บัดอาการทอ งรวง ไมม เี รย่ี วแรง 2. ซุปกระเพาะหมยู าจีน ใชก ระเพาะหมู 1 อัน ซายง้ิ (ผลเรว ) 9 กรัม จขี่ ัก 9 กรัม ลา งกระเพาะหมูใหสะอาด แลวนําเคร่ืองยาจีนตางๆ ท่ี กลาวมาแลวใสใ นกระเพาะหมู ใสน ํา้ 6 ชาม กับขงิ อีกเลก็ นอ ย ตุนจนเปอ ยนุม รับประทานทงั้ เน้อื และนํา้ สรรพคุณ : เหมาะสาํ หรบั ผทู มี่ รี างกายออ นแอ ไมมีเรยี่ วแรง มีกอ นในทอง ทงั้ ชว ยยอ ยอาหาร และแกอาการทอ งอืด 3. กระเพาะหมพู ริกไทย ใชกระเพาะหมู 1 อัน พรกิ ไทยขาว 9 กรัม ลางกระเพาะหมใู หส ะอาด แลวเอาพริกไทยใสใ นกระเพาะหมู ใสนํ้า ลงตนุ จนเปอยนมุ ตกั กระเพาะหมขู น้ึ มาหัน่ เปน ช้นิ เพอ่ื เอาพริกไทยออก รับประทานเน้อื และนํ้า สรรพคุณ : บํารุงกระเพาะอาหารและมาม ชวยใหเลือดลมไหลเวยี นดีข้นึ เหมาะสาํ หรับผทู มี่ ีอาการโลหิตจาง เพราะการรับประทานกระเพาะหมูเปน ประจํา จะชว ยเพิม่ เม็ดเลือดแดงใหมากขน้ึ ขอ หาม : ไมเ หมาะสาํ หรับผทู กี่ ระเพาะอาหารไมแข็งแรง 15 January 2012
หนาที่ 24 เนอ้ื แพะ 1. เนอื้ แพะตุน อบเชย เนอื้ แพะ 240 กรมั อบเชย 9 กรมั โปยกั๊ก 18 กรัม ขิงสด 15 กรัม นําเครื่องยาจีนเนื้อแพะใสรวมกันแลวตมจน เปอ ยนมุ ตกั เอากากยาจีนทงิ้ ไป รับประทานเน้ือและนา้ํ สรรพคณุ : บาํ รุงกระเพาะอาหารและมา ม แกป วด และจะเห็นผลมากขึน้ ในรายที่ธาตุพิการ อาหารไมย อ ย 2. ขา วตมเนื้อแพะหวยซัว เนื้อแพะ 480 กรัม หวยซัว 15 กรมั ถวั่ แระควั่ 15 กรมั ขา วสาร 150 กรัม ขิง 120 กรัม นําเครื่องปรุงทุกอยาง ใสห มอกระเบื้องเคลอื บ ตมเปนขา วตม สรรพคุณ : บาํ รงุ ชีใ่ นกระเพาะอาหารและมา ม ชวยยอยอาหาร และเปนอาหารบาํ รงุ รางกายท่ีดีอยา งหน่ึง เนื้อแพะเปนอาหารที่มีฤทธ์ิอุนรอน จึงเหมาะสําหรับผูท่ีมีอาการโลหิตจาง เวลารับประทานใหปรุง รสดว ยขิงและตน หอม จะย่ิงมีรสชาติอรอ ยนา รบั ประทานขนึ้ ขอหาม : หา มผูท่ีมีรางกายรอ นรับประทาน เนื้อไก 1. ซุปเน้อื ไกตงั กยุ ใชเนื้อไกในปริมาณพอเหมาะ ซิวโอว 18 กรัม ตังกุย (โกฐเชียง) 12 กรัม เกาคี่ 9 กรัม นําเนื้อไกมาลางให สะอาดแลวหัน่ เปน ชิ้น ใสเคร่ืองยาจีนตางๆ ลงไปตม พรอ มกนั ผูท ่ดี ื่มเหลา ได จะเติมเหลาจีนลงไปสกั เลก็ นอยก็ได สรรพคณุ : เหมาะสําหรบั ผูทม่ี ีเลอื ดลมผดิ ปกติ มีอาการวิงเวยี น หูออ้ื ปากขม ฝนเปย ก นอนไมหลบั หรือผูที่ออ นเพลยี งาย อดิ โรยไมแจมใส 2. ซุปเน้ือไกถ ัง่ เชา ใชเนื้อไกในปริมาณพอเหมาะ ตังถ่ังเชา 9 กรัม เอาเครื่องท้ังสองอยางมาตมรวมกัน เมื่อเน้ือสุกแลวใหใส เครือ่ งปรุงรส สรรพคุณ : เหมาะสําหรับผทู ม่ี รี างกายออนแอ บําบดั อาการวงิ เวียน ตาลาย เพลียงาย ไอเร้ือรัง 15 January 2012
หนา ท่ี 25 3. เนื้อไกต นุ เน็กฉงยง ไกร นุ กระทงตัวผู 1 ตัว เน็กฉง ยง 30 กรัม นาํ ไกมาฆา ถอนขนแลวเอาเคร่ืองในออกใหห มด ลางใหสะอาด แลว นาํ ไปใสใ นหมอ ตนุ ใสเ นก็ ฉง ยง เหลาจีน พอประมาณ ตุนนาน 2 ชวั่ โมง สรรพคณุ : เหมาะสําหรับใชบ าํ รงุ ไต บาํ รุงลม ใชบ ําบดั อาการกามตายดา น หตู งึ ปสสาวะบอ ย ปสสาวะในตอน กลางคนื ขอหาม : เนือ้ ไกจะรบั ประทานคูกับโอวลิ่ง เม็ดมสั ตารด เนื้อนาก เนื้อกระตาย น้ําปลาไมไ ด นกกระทา 1. ซปุ นกกระทาตงั เซยี ม นกกระทา 1 ตวั โสมตงั เซยี ม 15 กรมั หว ยซัว 30 กรัม ใสน้ําลงตม ทําน้าํ ซปุ สรรพคณุ : บํารุงมา มและกระเพาะอาหาร ชว ยยอยอาหาร เหมาะสําหรบั ผทู ่มี อี าการแขนขาไมมเี รยี่ วแรง 2. ซปุ นกกระทาเกาค่ี เกาค่ี 30 กรัม นกกระทา 1 ตัว ผาเอาเคร่ืองในออกลางใหสะอาด ใสเคร่ืองยาจีน และนํ้าพอประมาณ ลงตม ทาํ ซปุ สรรพคณุ : บาํ รงุ สายตา บํารุงไต ชว ยเสรมิ กาํ ลังบริเวณเอว ขอหาม : ผูทเ่ี ปนหวัด มีอาการรอนใน หา มรบั ประทานในชว งที่อาการกาํ เริบ ปลาหลฮี อ้ื (ปลาไน) 1. ขาวตม ปลาหลีฮือ้ ปลาหลีฮ้ือ 1-2 ตัว นํ้าหนัก 480 กรัมข้ึนไป พุทราจีน 8-10 ลูก ขิงสด 9 กรัม ขาวเหนียว 120 กรัม ขอด เกลด็ ปลาแลว ผา ลา งใหส ะอาด ทอดพอใหออกเหลืองเล็กนอย ปรุงรสดวยนํ้ามันและเกลือ ลางขาวเหนียวใหสะอาด ใส เครื่องปรุงท้ังหมดลงในหมอแลวเติมนํ้าพอประมาณ ตมจนเปนโจกขาวตม เอากางปลาและเม็ดในพุทราจีนออก รบั ประทานขา วตมและนาํ้ ขาว สรรพคุณ : บาํ รงุ มาม กระเพาะอาหาร ชี่ (ลม) เสริมสขุ ภาพรางกาย 15 January 2012
หนาที่ 26 2. ซุปปลาหลฮี อ้ื ใชปลาหลีฮ้ือ 1-2 ตัว อึ้งค้ี 30 กรัม จีขักค่ัว 1 กรัม ขิงสดเล็กนอย เคร่ืองปรุงรส ขอดเกล็ดปลาแลวผาลางให สะอาด ทอดใหห อมกอน ใสเครื่องยาจีนตางๆ แลวเติมนํ้าพอประมาณ ตมจนปลาเปอยยุย ไดน้ําซุปขน รับประทานเน้ือ ปลาและนํ้าซุป หมวดพืชผัก เน่อื งจากพชื ผักและผลไม ตามหวั ขอท่ไี ดกลาวมาแลว สามารถนําไปทําอาหารตางๆ ไดมากมายหลายชนิด จึงไม ขออธิบายในทนี่ ี้ สวนสรรพคุณ และขอ หาม ไดอ ธิบายไวกอ นหนา น้แี ลว อาหาร และเคร่อื งด่มื ทีป่ รุงงา ย จากสมุนไพรบํารุง ‘ชี่’ 1. โสมเกาหลี 1.1 โสม 9 กรมั , แบะตง 15 กรัม, โหงวบจ่ี ้ี 12 กรัม ใสน้ํา 3 ชาม ตมจนเหลอื น้ํา 80% สรรพคณุ : บาํ รุงลม ลดเหงอ่ื บํารุงประสาท บาํ บดั อาการใจส่นั หอบ มเี หงือ่ ออก ปากแหง ชีพจรออ น ความดนั โลหิตต่าํ โรคหัวใจ 1.2 โสม 6 กรมั , ใสตังเซียม 9 กรมั , อุกกิม (วานนางคาํ ) 9 กรัม, แบะตง 6 กรมั , โหงวบ่ีจ้ี 6 กรัม ใสนํ้า 3 ชาม ตมจนเหลอื 1 ใน 3 สรรพคุณ : บํารงุ ปอด และหวั ใจ บํารงุ ประสาท เลอื ดไหลเวยี นดขี ึ้น โดยเฉพาะผูมอี าการแนน หนา อก ทีเ่ กิดจากโรคหวั ใจ 2. โสมเอยี่ เซียม 2.1 โสมเอ่ียเซียม 6 กรัม, ซัวเซียม 12 กรัม, ชวงปวยบอ 9 กรัม, แปะฮวก 12 กรัม น้ํา 4 ชาม ตมจนน้ําเหลือ 25% รบั ประทานได 2 ครั้ง สรรพคณุ : ละลายเสมหะ หามเลือด บาํ บดั อาการไอเร้ือรัง เสมหะมเี ลอื ดติด คอแหงผาก ไมมแี รง 2.2 โสมเอย่ี เซียม 9 กรัม, เนอื้ หมู (เน้ือแดง) 120 กรัม เปลือกสมแหง 1 ช้ิน สรรพคุณ : ปอ งกนั เปนหวัด เจบ็ คอ เสียงแหบ 15 January 2012
หนาที่ 27 3. โสมตังเซยี ม 3.1 ซุบโสมตังเซียมต่ัวจอ : โสมตังเซียม 15 กรัม, พุทราจีน 10 ลูก, น้ํา 3 ชาม ตมจนเหลือนํ้า 1 ชาม ด่ืมวันละ 1 คร้ัง 3.2 บะหม่ีราดหนา : บะหม่ี, ตังเซียม 15 กรัม (น่ึงใหน่ิม) เน้ือหมู, วัว หรือไก ผักคะนา ไขไก มะเขือเทศ ซีอิ้ว นํา้ ตาล เหลา จีน ซอสมะเขอื เทศ กระเทยี มสับ ขิงสับ หอมซอย เปนอาหารบํารงุ ช่ีท่ีดมี าก และอรอย 3.3 ตังเซยี ม เกาคี่ และหวยซัว ตมกบั เนอ้ื หมู สาํ หรบั ผทู ่มี โี ลหิตจาง 4. อึ้งคี,้ ปกคี้ 4.1 ซุปอ้ึงคี้ต่ัวจอ : อ้ึงคี้ 30 กรัม, ตังกุย (โกฐเชียง) 9 กรัม, พุทราจีน 10 ลูก ตมนํ้า 4 ชาม ใหเหลือ 1 ชามครึ่ง ด่มื วันละ 2 ครั้ง สรรพคุณ : สาํ หรบั ผทู ีม่ ีรางกายซบู ผอม โลหิตจาง 4.2 อ้ึงค้ีตุนไกดํา : อึ้งค้ี 30 กรัม ไกดํา 1/2 ตัว ตมน้ํา 4 ชาม ใชเวลาตุน 1 ชั่วโมง 20 นาที รับประทานท้ังเนื้อ และนา้ํ ซปุ 4.3 คากิ (นว้ิ หมู) ตุน อ้ึงคต้ี งั กยุ : คากิ 2 อัน, องึ้ ค้ี 21 กรัม, ตงั กยุ 9 กรัม ตุนจนเปอ ย นมุ สรรพคณุ : บาํ รุงเลือดลม ชวยเพิ่มน้ํานมสาํ หรับมารดาหลังคลอดบุตร และไมม ีนาํ้ นม 4.4 ซุปอ้ึงคี้แปะตุก : อ้ึงค้ี 24 กรัม, แปะตุก 12 กรัม, หกเหล็ง 30 กรัม, เจ็กเส่ีย 9 กรัม ฮวงจี 9 กรัม, อบเชย 9 กรัม ตมน้าํ 5 ชาม จนเหลอื 1 ชามครงึ่ แบงด่มื 2 ครงั้ สรรพคณุ : บํารุงลม ขบั ปส สาวะ แกอ าการบวม เหมาะสําหรบั ผูท ่ีมีอาการบวมนาํ้ ปส สาวะนอ ย ไมม ีแรงเบง ปส สาวะ อุจจาระ 5. หวยซวั 5.1 ซุปหวยซัวตับเหล็ก : หวยซัว 30 กรัม, แปะฮะ 18 กรัม ใสนํ้า 3 ชาม ตมจนไดกล่ินยา, ใสตับเหล็กหมู 1 เสน สกุ แลว รบั ประทานทั้งตับ และนาํ้ ซุป 5.2 ซุปหวยซวั เข่ียมซิก และซวั เซยี ม : หวยซัว 15 กรัม, เขี่ยมซิก 15 กรัม, ซัวเซียม 12 กรัม ใสนํ้า 4 ชาม ตม จนเหลือ 1 ชาม ด่มื ขณะกาํ ลังอุน สรรพคุณ : ผูท มี่ อี าการหอบ ปากแหง อุจจาระเหลว 15 January 2012
หนา ท่ี 28 อาหาร และสมุนไพรบํารงุ เลอื ด หมวดเนื้อสตั ว ตบั หมู ตับหมูมีรสหวาน ฤทธ์ิอุน ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน เกลือแร ฟอสฟอรัส เหล็ก แคลเซ่ียม วิตามิน A, B2, B รวม, C มโี ปรตนี มากถึง 20% สรรพคณุ : บํารุงตบั บํารุงไต บาํ รุงสายตา บาํ บัดอาการตาบอดสี ตาลาย สายตาเสื่อม โลหติ จาง หนาเหลอื ง ซีดเซยี ว บวมนาํ้ โลหติ จาง และระงบั อาการปวดศีรษะ หัวใจหมู หัวใจหมูมีรสเค็ม ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวยโปรตีน ไขมัน เกลือแร ฟอสฟอรัส เหล็ก แคลเซ่ียม วิตามิน B1, B2, B รวม, C สรรพคุณ : บาํ รงุ เลอื ด บาํ รงุ ประสาท บํารงุ หวั ใจ บาํ บดั อาการใจสนั่ นอนไมหลับ ไมมแี รง สหี นาไมส ดใส เอ็นวัว เอ็นวัวที่กลาวถึง เปนเอ็นวัวบริเวณขอเทาเหนือกีบวัว เปนเสนเอ็นสีขาว เมื่อตมจะใส ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน และแคลเซีย่ ม สรรพคณุ : บาํ รงุ เลอื ด (เซลลเ มด็ โลหิตแดงนอย) บําบัดอาการออ นแอเน่ืองจากโลหิตจาง บาํ รงุ ตับ, เสน เอน็ ขอหา ม : ผูท่รี ะบบการยอ ยอาหารไมดี ควรรับประทานแตนอย จะตอ งตนุ จนเปอ ยนุมจงึ รบั ประทานได ไมควร รบั ประทานกบั ถัว่ ลสิ ง ตบั ไก ตับไกมีรสหวาน ฤทธิ์อุน ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต ฟอสฟอรัส เหล็ก แคลเซ่ียม โซเดี้ยม วิตามิน A, B1 และ B2 สรรพคุณ : บํารุงตับ บํารุงเลือด บําบัดตาบอดกลางคืน ตาฝาฟาง บํารุงไต บํารุงครรภ บําบัดอาการปสสาวะรด ทน่ี อน บํารงุ ประสาท เสรมิ สมรรถภาพทางเพศ บาํ รงุ สขุ ภาพ 15 January 2012
หนา ที่ 29 ปลาเกา (Epinephelus malabaricus) ปลาเกาเปนปลาทะเล รสหวานอมขม ฤทธ์ิอุน ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต ฟอสฟอรัส เหล็ก และวิตามนิ หลายชนดิ สรรพคณุ : บาํ บัดอาการนอนไมห ลบั ใจสัน่ ขี้หลงขี้ลมื บํารงุ เลือดลม เปน โภชนาบาํ บดั ของผทู ่มี ีโลหติ จางเปน เวลานานๆ ปลาดาบเงิน (Trichiurus lepturus L.) เปนปลาทะเล ตัวแบน ยาว ผิว ลําตัวเปนสีเงิน ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส เหล็ก และ ไอโอดนี วติ ามนิ B1, B2 และ B รวม สรรพคณุ : บาํ รุงเลอื ด บํารุงตับ บํารงุ น้ํานม และโลหิตจาง หลังคลอดบุตร เสริมการทํางานของตบั แกอาการตับอักเสบอันเกดิ จากโลหิตจาง 15 January 2012
หนา ท่ี 30 หมวดพืชผกั และผลไม แครอท (Daucus carota L.) แครอทมีรสหวานอมเผ็ด ฤทธิ์อุนเล็กนอย มีวิตามินหลายชนิด เชน วิตามิน A, B1, B2, C, D และ K กรดโฟลคิ ฟอสฟอรสั โซเด้ียม โปตัสเซี่ยม เหล็ก ทองแดง สงั กะสี นา้ํ ตาล ไขมัน น้าํ มนั หอมระเหย สรรพคุณ : บํารุงเลือด บํารุงตับ บํารุงสายตา กระเพาะอาหาร มาม ชวยยอยอาหาร เหมาะสําหรับผูมีธาตุพิการ อาหารไมยอย ใชไดท ง้ั บํารงุ และรกั ษา ลําไย (Dimocarpus longan L.) ลาํ ไยมรี สหวาน ฤทธปิ์ านกลาง ประกอบดว ย นํ้าตาล กลโู คส, ซโู ครส, วติ ามิน A, B, โปรตีน, ไขมัน สรรพคณุ : ใชบํารงุ เลือด บํารุงหวั ใจ บํารุงตบั บํารงุ ไต บาํ รุงประสาท บาํ บดั อาการใจสัน่ นอนไมห ลบั เสยี เลือด หลงั คลอด โลหิตจางหลงั ผาตดั เหงอื่ มาก ประจาํ เดอื นนอ ย ประจําเดือนมาไมปกติ บํารุงรางกายหลัง ฟนไข ขับเสมหะ แกหนอง บํารุงเลือดในสมอง บําบัดอาการวิงเวียนศีรษะเปนประจํา ตาลาย ใจเตนแรง ใชไดผลดที ี่สุดสาํ หรับผทู ่ขี ี้หลงขล้ี มื ขอหาม : ผทู เ่ี ปน ไขหวดั มีไข เสมหะเหลือง ทอ งผกู 15 January 2012
หนา ที่ 31 องุน (Vitis vinifera L.) มีรสหวาน ฝาด ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย น้ําตาล ฟรุคโตส (fructose) โปรตีน วิตามิน A, B1, B2, B รวม, C, แคลเซย่ี ม, ฟอสฟอรสั , เหล็ก, โปตัสเซ่ียม, โซเด้ียม สรรพคุณ : บาํ รุงรา งกาย, บํารุงเลือด, บาํ รงุ สมอง เปน อาหารดีทสี่ ุด สาํ หรับผมู ีรา งกายและประสาทออ นแอ, สตรี มอี าการตกเลือด, ประจําเดือนมาก จนหนาตาซีดเซียว ปสสาวะแดง เจ็บขณะถายปสสาวะ ปสสาวะ- นอ ย หมวดสมนุ ไพร ตังกยุ (Angelica sinensis) มีฤทธิ์อุน รสเผ็ดอมหวาน ประกอบดวย น้ํามันหอมระเหย นํ้าตาลซูโครส อัคคาลอยด วิตามิน B12 วิตามิน A มี กรดหลายชนิด เชน Nicotinic, Palmitic, Stearic, Myristic, กรดไขมันไมอ่มิ ตวั และ phytosterol 15 January 2012
หนา ที่ 32 สรรพคณุ : เปนตัวยาสําคญั ในการบํารุงเลือด และบําบดั อาการโลหติ จางทุกชนิด บํารุงตับ ชวยใหเลือดไหล เวียนดีขึ้น เพิ่มเลือด บําบัดอาการมีประจําเดือนผิดปกติ ปวดประจําเดือน เลือดออกในมดลูก โลหิต จาง แกบ วม สรา งความชมุ ช้นื และหลอลน่ื ลําไส หา มเลือด ใชร ะงบั ประสาท ใน Compendium of Materia Medica บันทึกวา ‘ตังกุยใชบําบัดอาการปวดศีรษะ อาการปวดตางๆ ในทอง และหนาอก ชวยหลอล่ืนลําไส บํารุงเสนเอ็น กระดูก และผิวหนัง รักษาแผลฝ ขจัดหนอง ระงับปวด และบํารุง เลือด’ นอกจากนั้น ยังชวยบําบัดอาการปวดทองจากโรงกระเพาะอาหาร และหัวลําไสเล็ก เรอ และ สะอกึ เปน ประจาํ ขอ หาม : เน่อื งจากตงั กุยมฤี ทธิ์อุน ผทู มี่ อี าการรอ น ทองรวง ทองเฟอ เบอื่ อาหาร หา มรบั ประทาน เกาคี่ (Lycium barbarum L.) เกาค่ีมีรสหวาน ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย แคโรทีน (carotene), กรดนิโคตินิค (nicotinic acid), วิตามิน A, B1, B2, C, กรดไลโนเลอิก (linoleic acid), β-sitosterol, betaine, zeexanthine, phy-salein, นํ้าตาล และ โปรตีน สรรพคุณ : แกไ อ, เจบ็ รอ นผา วในลําคอ, จมกู และปากแหง, วิงเวียน และปวดศรี ษะ, หนามดื , ตาลาย, ตาบอด- กลางคืน, หูอ้ือ, บํารุงไต, เลือด, ตับ และสายตา, ประสาทออน, บํารุงเลือดลม, รางกายออนแอ, ซูบผอม, ปวดเอว, เส่อื มสมรรถภาพทางเพศ, กระตุนการทํางานของลําไสเล็ก และลําไสใหญ, กลอม ประสาท, ชวยใหนอนหลับไดดี, ลดนํ้าตาลในเลือด, บําบัดอาการน้ํากามไหลเองโดยไมรูตัว Compendium of Materia Medica บันทึกวา ‘เกาคี่ บํารุงไต บํารุงปอด บํารุงสายตา’ ในตํารา ‘ปงเชาหวยง้ัง’ บันทึกไวละเอียดวา ‘เกาค่ี ใชเสริมกําลังวังชา บํารุงประสาท บํารุงเลือด ลดไข บํารุง สายตา บาํ บดั อาการไขร มู าตคิ เปนยาบาํ รงุ ท่มี ีสรรพคณุ ครบครนั ’ ขอหาม : ผทู ่อี จุ จาระเหลว ทอ งรว ง ผูท มี่ แี ผลฝต ามผิวหนัง เด็กที่ออกหัดยังไมหายดี ไมค วรรบั ประทาน ผูป วยมีไขส งู หนาแดง คอแหง หงดุ หงิด มีปสสาวะสีเหลอื งเขม ควรรบั ประทานแตนอ ย 15 January 2012
หนา ท่ี 33 หอซิวโอว (Polygonum multiforum) รสหวานอมขม ฝาดเล็กนอย ฤทธ์ิอุนเล็กนอย ประกอบดวยสาร Anthraquinone เชน chrysophanic acid, chrysophanol, emodin และยังมีสาร rhein, chrysophanic acid, anthrone, มีแปง 45.8%, ไขมัน 3.1%, lecithin 3.7% สรรพคณุ : บาํ รุงตบั , ไต, เลือด ขบั ลม ผมหงอกกอ นวยั วิงเวียน นอนไมห ลับ หูอ้ือ ตาฟางตาลาย ฝนเปยก ตกขาว ทองรวงเรื้อรงั ตับอกั เสบเร้อื รัง ฝฝกบัว ฝประคํารอย ริดสีดวงทวาร ปวดเมื่อยเอวและหัวเขา หนองใน แกก อ นวยั ลดไขมันในเลือด ลดความดนั โลหิต เหมาะสําหรับใชลดความดันโลหิตสูง โรค หลอดเลอื ดแดงหวั ใจตบี แข็ง โรคไขมนั ในเสน เลอื ดสงู ชวยระบายทอ ง บําบดั อาการทองผูก วิงเวียน ในคนชรา และหญงิ หลงั การคลอดบุตร กระตุนการบีบตัวของลําไส จึงชวยทําความสะอาดลําไส ทํา ใหลาํ ไสย อ ย และดดู ซมึ ไดด ีข้นึ บํารุงไขกระดูก ทําใหผมดําสลวย บําบัดวัณโรค ตอมน้ําเหลืองที่คอ บวม ใชร บั ประทานเปน อาหารหรอื เปนยาก็ได ‘ฮอซิงโอวลก’ บันทึกวา ‘หอซิวโอว ใชบําบัดริดสีดวงทวาร โรคปวดเม่ือยเอว เสริมสรางกลามเน้ือ เพ่ิมพูนกําลังวังชา เจริญอาหาร บํารุงผิว ชวยใหอายุยืนยาว’ ‘ไคปอปงเชา’ ก็บันทึกไวเชนกันวา ‘หอซิวโอว ใชบําบัดฝประคํารอย บรรเทาอาการบวมจากริดสีดวงทวาร บําบัดอาการเจ็บหัวใจ บํารุง เลอื ด ทาํ ใหผมดํามนั ขลบั บาํ รงุ ผวิ และอาการตา งๆ ในสตรหี ลังคลอด และตกขาว’ ขอ หาม : ผทู มี่ ีอาการทอ งรว ง เหนือ่ ยเพลีย รับประทานอาหารไดนอ ย หามรับประทาน และหา มรับประทานพรอมกบั หวั ผกั กาด (หัวไชเทา ) ตนหอม กระเทียม และหา มปรุงในภาชนะเหล็ก (หมอ stainless ใชได) เส็กต่ีอ้ึง (Rehmannia glutinosa (Gaertn.) Libosch) มีรสหวาน ฤทธ์ิอุนเล็กนอย ประกอบดวยธาตุเหล็ก น้ําตาล mannitol และมีสาร Rehmannin อยูมาก มี วิตามิน A กรดอะมิโน อัลคาลอยด และกรดไขมนั (fatty acid) 15 January 2012
หนาท่ี 34 สรรพคุณ : บาํ รุงเลือด ไต เสรมิ สรางไขกระดกู บําบดั อาการประสาทออ น หลงั (ชวงเอว) และหวั เขาออ นลา ไมมแี รง ไอ รอนในจนมไี ข โลหิตจาง วงิ เวียน หอู ้ือ หอบหืด หายใจขัด ทอ งผกู ปสสาวะบอย และมี สีเขม บําบัดอาการฝนเปยก และหลั่งเร็วไดผลดี รวมท้ังสตรีที่มีรอบเดือนผิดปกติ เชน มาไมตรง กําหนด มามากไปหรือนอยไป และยังใชบํารุงเสนผมใหสลวย ดําเปนเงางามอีกดวย ใน Compendium of Materia Medica บันทึกไววา ‘เส็กตี่ใชเสริมสรางไขกระดูก สรางกลามเน้ือ เลือด และสารเหลวในรางกาย (สารจิ้ง) บํารุงหัวใจ ตับ มาม ปอด ไต ชวยการไหลเวียนของเลือด บํารุงสายตาและหู ชวยใหผมดําขึ้น บําบัดอาการตรากตรําจนอวัยวะภายในเสื่อมสมรรถภาพ โดยเฉพาะไต อนั กอใหเกิดอวยั วะเพศฝอ ไมแขง็ ตวั มนี ้ําอสุจไิ หลโดยไมรูตัว น้ําอสุจินอย อวัยวะเพศ อับช้ืน ปสสาวะถี่ หรือกระปริดกระปรอย รวมทั้งอาการมีของเหลวคลายเลือดไหลออกจากชอง คลอดระหวางต้ังครรภ รอบเดอื นไมปกติ และโรคตางๆ หลงั คลอด’ ขอ หา ม : ผูท ่มี อี าการเบ่ืออาหาร ทอ งเฟอ ลนิ้ เปนฝาหนา หามรบั ประทานรวมกับหวั ผักกาด (หวั ไชเทา) ตน หอม กระเทียม เลือดหมู กยุ ชายขาว และหามปรุงในภาชนะเหลก็ ดอกไมจ ีน (จาํ ฉา ย, กิมจําเชา ), (Day lily – Hemerocallis fulva) คนจีนเรยี กดอกไมจนี วา ‘หญาลืมทกุ ข’ เพราะกินแลวชวยใหจิตใจสบายแจมใส ลืมความทุกขไดไมตองกังวลวา จะเจ็บไขไดป วย มฤี ทธ์ิเย็น รสหวาน ไมมีพิษ อุดมดวยแคโรทีน แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก โปตัสเซ่ียม โปรตีน ไขมัน สาร Asparagene 15 January 2012
หนาที่ 35 สรรพคุณ : แกร อนใน ถอนพษิ ชวยขยายกระบงั ลม บรรเทาอาการปอดบวม บาํ บัดอาการปสสาวะขุน มีเลอื ดปน ริดสีดวงทวาร อุจจาระมีเลือดปน ไอและอาเจียนเปนเลือด ดีซาน มีไขกระหายนํ้า นอนไมหลับ กระสับกระสาย ในคนที่ตับทํางานหนักเกินไป ใหใชดอกไมจีนตมกับเน้ือรับประทาน ผูที่เปนโรค ตับอักเสบ ก็ควรรับประทานเชนกัน Compendium of Materia Medica บันทึกถึงจําฉายวา ‘มี ประสิทธิภาพดี ขับปสสาวะ’ เกสรท่ีมีอยูมากมายในดอกไมจีน ชวยบํารุงประสาท บํารุงเลือด และ เพ่มิ การคัดหลั่งฮอรโมน ทําใหร า งกายแข็งแรงกระปร่ีกระเปรา ขอหาม : ไมม ีขอ หามใดๆ อาหาร และสมุนไพรบาํ รุงเลือด หมวดเน้ือสตั ว ตับหมู 1. ซปุ ตับหมปู วยเลง ตับหมู 90 กรัม ผักปวยเลง 240 กรัม ตมใหเดอื ดจะตมนานไมได มฉิ ะนั้นจะสูญเสียสารอาหารไป สรรพคุณ : บาํ บดั อาการตาบอดกลางคืน ผทู ่ีมีโรคโลหติ จาง รับประทานเปนประจาํ จะชวยบํารุงได 2. ซปุ ไขต บั หมู ตบั หมู 60 กรมั ใบเกาคสี่ ด 40 กรัม ไขไก 1 ฟอง ขงิ เล็กนอย ตมแคใหน ้ําเดือด สรรพคณุ : บาํ รุงตับ ไต สายตา ระงบั อาการปวดศรี ษะ หวั ใจหมู 1. ซปุ หัวใจหมูพุทราจีน หวั ใจหมู 1 อนั พทุ ราจนี 10 ลกู ลา งหวั ใจหมใู หสะอาดแลวห่ันเปนแผน พุทราจีนใหแคะเอาเม็ดออก ใสนํ้า 3 ชาม ตมเหลอื 2 ชาม รบั ประทานเน้อื และนํ้าซุป สรรพคณุ : เหมาะสาํ หรับใชบาํ รงุ เลือด บํารุงหัวใจ บําบดั อาการใจสัน่ ไมม เี ร่ียวแรง สีหนา ไมส ดใส ขอหา ม : หา มตมหัวใจหมกู ับโงจยู ู รบั ประทาน 15 January 2012
หนาท่ี 36 เอน็ วัว 1. ซปุ เอ็นวัวถ่ัวลสิ ง เอ็นวัว 120 กรัม ถั่วลิสงแดง 150 กรัม นําเคร่ืองท้ังสองใสน้ํา 4-5 ชาม ตมจนเปอยนุม จะรับประทานเปลาๆ หรือเปน กับขา วกไ็ ด 2. ซุปเอน็ ววั โปวกุกจี เอ็นวัว 60 กรัม โกยเน็กต๊ิง 30 กรัม โปวกุกจี 12 กรัม นํ้า 5 ชาม ตมจนเปอย แลวเอากากยาออก รับประทาน เอ็นววั กบั นํา้ ซุป สรรพคณุ : มสี รรพคุณเสรมิ สรางเลอื ด บาํ บดั อาการโลหิตจาง ขอ หาม : ผูทีร่ ะบบการยอ ยอาหารไมด ี ควรจะรบั ประทานแตนอ ย จะตอ งตุน จนเปอ ยนมุ ถงึ จะรบั ประทานได และไมควรรับประทานกับถั่วลิสงคราวละมากๆ จนอิ่มเกินไป เพ่ือมิใหกระทบกระเทือนถึงการยอย อาหาร ตับไก 1. ซุปตบั ไก ตบั ไก 1 ชุด ตม เปนซุปด่ืม สรรพคุณ : บาํ รงุ เลอื ด บาํ รงุ ประสาท 2. ขาวตมตบั ไก ขาวเจา 60 กรัม นํามาตม พอจวนจะสุก ก็ใสตับไก 1 ชุด (ซ่ึงลางสะอาด และหั่นเปนช้ินแลว) ลงไป เติม เครอื่ งปรงุ เลก็ นอ ย ทําเปนขาวตมตบั ไก สรรพคณุ : เหมือนขอ 1 3. ซุปตับไกโถวซจี ี้ ตับไก 1 ชดุ โถวซจี ี้ (ฝอยทอง) 15 กรัม ใสน า้ํ 3 ชาม ตม ใหเ หลือ 1 ชาม รับประทานตบั ไกแ ละนํา้ ซุป สรรพคณุ : บํารงุ เลอื ด เสริมสมรรถภาพทางเพศ รบั ประทานเปน ประจาํ จะชวยใหส ุขภาพสมบูรณแ ข็งแรง 15 January 2012
หนาท่ี 37 1. ปลาเกาฮือ้ ตนุ แปะฮะ ปลาเกา ฮื้อ ปลาเกาฮื้อ 240 กรัม แปะฮะ 60 กรัม ผาปลาลางใหสะอาด ใสแปะฮะ นํ้าสะอาด 2 ชามลงตุน ใสนํ้ามันและ เกลอื ปรุงรส สรรพคุณ : บาํ บัดอาการนอนไมห ลบั ใจสัน่ หลงลมื เปน ตน 2. ซุปปลาเกา ฮอื้ ตวั่ จอ ปลาเกาฮ้ือ 240 กรัม ต่ัวจอ 10 ลูก ถั่วลิสง 30 กรัม ผาปลาลางใหสะอาด ต่ัวจอใหแคะเอาเม็ดในออก ใส ถ่ัวลิสง นํา้ สะอาด 5 ชาม ลงตม ทําซุปสัก 2 ชั่วโมง รบั ประทานเนอื้ และน้ําซปุ สรรพคุณ : บาํ รงุ เลอื ดลม สําหรบั คนที่มอี าการโลหติ จาง ใหรับประทานนานๆ เปน โภชนาบาํ บัดได ปลาดาบเงนิ 1. ซปุ ปลาดาบเงินมะละกอ ปลาดาบเงนิ สดๆ 240 กรัม มะละกอเขียว 300 กรัม ผาปลาเอาไสออก ลางใหสะอาดแลวหั่นเปนทอนๆ ปอก เปลือกมะละกอเอาเม็ดในออก หั่นเปนเสน นํามาใสรวมกันแลวใสนํ้า 5 ชาม ตมจนเปอยนุม ปรุงรสดวยนํ้ามัน เกลือ รับประทานนาํ้ ซปุ และเน้ือมะละกอ สรรพคณุ : ปลาดาบเงิน บํารงุ เลอื ด ตับ บํารงุ นา้ํ นม และโลหติ จางหลงั คลอด 2. ซปุ ปลาดาบเงนิ นึงเจง็ จ้ี ปลาดาบเงิน 240 กรัม นึงเจ็งจี้ 18 กรัม นํ้าปลามาผาเอาไสปลาและเหงือกออกแลวลางใหสะอาด ห่ันเปนทอน นําไปน่ึงใหสุกกอน จากน้ันตักเอาน้ํามันช้ันบนออก นํานึงเจ็งจี้มาผสม ใสนํ้า 2 ชาม ลงตุน 20 นาที เอากากยาท้ิง รับประทานเนือ้ ปลา สรรพคุณ : บาํ รงุ เลือด ตบั เสรมิ การทํางานของตับ แกอ าการตับอักเสบอนั เกดิ จากโลหติ จาง 15 January 2012
หนาที่ 38 หมวดผัก และผลไม แครอท 1. ซุปแครอทตับหมู แครอท 240 กรัม ตับหมู 180 กรัม ลางแครอทใหสะอาด หั่นเปนช้ิน ลางตับหมูใหสะอาดห่ันเปนช้ินเชนกัน ใสแ ครอทกับน้ํา 3 ชาม ตมจนเปอ ยนมุ ใสตบั หมูลงไปพอใหสุก รับประทานไดท ั้งหมด สรรพคุณ : บาํ รงุ เลอื ด ตบั บํารุงสายตา 2. ซุปแครอทหวยซวั แครอท 240 กรมั หว ยซัว 30 กรัม ไหลก มิ 6 กรัม นาํ แครอทมาขูดเอาเปลอื กออก ลางใหสะอาด ห่ันเปนชิ้น ใส รวมกับหวยซัว ไหลกมิ พรอมนาํ้ 3 ชาม ตม จนเปอยนมุ รบั ประทานน้าํ ซุป แครอท และหว ยซวั สรรพคณุ : บํารงุ เลอื ด กระเพาะอาหาร มาม ชว ยยอยอาหาร เหมาะสาํ หรับผูทธ่ี าตุพกิ าร อาหารไมย อย ซปุ นีใ้ ชท ัง้ บาํ รุง และบาํ บดั รักษาก็ได ลําไย 1. น้ําลาํ ไยตั่วจอ ลําไย 50 กรัม ตั่วจอ 10 ลูก เนื้อแดง 120 กรัม ใสน้ําสะอาด 5 ชาม พรอมดวยตัวยาตางๆ ลงตม 2 ชั่วโมง รบั ประทานลําไย และนํ้า สรรพคณุ : เหมาะสาํ หรับใชบาํ รงุ เลอื ด หัวใจ บําบัดอาการใจสั่น นอนไมห ลับ เสียเลือดหลังคลอด โลหติ จาง หลังผาตดั 2. น้าํ ลาํ ไยลกู บวั ลาํ ไย 12 กรัม ลกู บัว (แคะไสอ อกแลว ) 12 กรมั เขย่ี มซิก 9 กรัม ฮกซ้ิง 9 กรัม หัวใจหมู 1 อัน นํามาผาลางให สะอาด ใสต ัวยาตางๆ ที่กลา วมาแลวพรอมนํ้า 5-6 ชาม ตม 2 ช่ัวโมง รับประทานเน้ือและนํ้าซุป สรรพคุณ : บํารุงหัวใจ บํารงุ ประสาท บาํ บดั อาการใจสนั่ เหงอ่ื มาก 3. ซุปพิราบตุนลําไย ลําไย 18 กรัม ตังเซียม 30 กรัม นกพิราบ 1 ตัว ถอนขนและเอาเคร่ืองในออก ลางใหสะอาด ใชนกท้ังตัว ใส ลําไย ตังเซียม นา้ํ 6 ชาม ตมนาน 2 ช่วั โมง รบั ประทานเนื้อและนา้ํ ซุป 15 January 2012
หนาที่ 39 สรรพคณุ : บาํ รุงหัวใจ เลอื ดลม ประสาท บาํ รุงรางกายหลังฟน ไข 4. ลาํ ไยนึ่งโสม โสมเอ่ียเซียม 6 กรัม นํ้าตาลทรายขาวเล็กนอย ลําไย 30 กรัม นําเคร่ืองยาท้ังสามอยางใสจาน เติมน้ําลงไปครึ่ง จาน ใชกระดาษปดคลมุ ไว นําไปนง่ึ สกั 1 ชว่ั โมงจนสกุ ลอกกระดาษทิ้งไป รับประทานลําไย โสม นํ้าซุป สรรพคณุ : บาํ รงุ ประสาท หวั ใจ เลือด เหมาะสาํ หรบั หญงิ หลงั คลอดบุตร ผทู ม่ี เี ลอื ดลมไมพอ ขอหา ม : ผทู ีเ่ พิ่งเรม่ิ เปนไขหวัด มไี ขไ มลด เสมหะเหลอื ง ทองผูก หา มรบั ประทาน จะรบั ประทานไดก ็ตอ เมื่อ หายจากอาการหวดั และไมมไี ขแลว องุน 1. นํ้ารวมมติ ร นํ้าองุน 1 ถวย น้ํารากบัว 1 ถวย นํ้าต่ีอึ้งสดครึ่งถวย นํ้าผ้ึง 1 ชอนโตะ ใสน้ําท้ังสามอยางในจานหรือถวย กระเบอ้ื ง วางนึง่ บนขา วสวย แบงรบั ประทานเปน 2-3 คร้ังใหหมด สรรพคณุ : บําบดั หญิงทม่ี อี าการตกเลอื ด ประจําเดอื นมมี ากจนหนาตาซีดเซียว สีหนาหมนหมอง ปส สาวะแดง เจ็บขณะถายปสสาวะ ปสสาวะนอย หากดมื่ น้าํ นีแ้ ลวจะเหน็ ผล 2. ซปุ องนุ เกาค่ี เนอื้ แดง 240 กรัม องุนแหง (ลูกเกด) 60 กรัม เกาค่ี 30 กรัม ลางองุนแหง เกาคี่ และเน้ือแดง ใหสะอาด นําไป ใสใ นหมอ กระเบ้ืองเคลอื บเตมิ นํา้ 4-5 ชาม ตมจนเหลือน้าํ 1 ชามครึง่ แบงดืม่ เปน 1-2 คร้งั สรรพคุณ : บํารุงรางกาย เลือด สมอง เพิ่มพูนสติปญญา เปนอาหารบํารุงท่ีดีที่สุดสําหรับผูที่มีรางกาย หรือ ประสาทออนแอ อาหาร และซุปท่ีปรงุ จากสมนุ ไพรบํารุง ‘เลอื ด’ 1. ตงั กุย ตังกยุ ใชป รงุ อาหาร หรือแชสุราด่ืมก็ได ตังกุยแชอ่ิมในยุโรป รูจักกันดีในหมูชาวจีน โดยใชตังกุยมาตม กับนํา้ ตาลที่ใชทาํ ขนมเคก หรือใชตงั กยุ ตม กับไกใ สเ หลา (เหลา เสาซง่ิ ) และเกลือ มีรสชาตอิ รอยมาก 15 January 2012
หนา ท่ี 40 1.1 ซุปตังกยุ เน้อื หมู : ตงั กุย 15 กรมั ดอกไมจนี 15 กรมั หมเู นอ้ื แดง 150 กรมั นาํ้ 5 ชาม นําเครอื่ งมาใสรวมกัน ตุนประมาณ 2 ช่ัวโมง รับประทานเน้อื และน้ําซปุ สรรพคณุ : บาํ รงุ เลอื ด ชว ยใหเลอื ดไหลเวียนดขี น้ึ บําบดั อาการประจําเดอื นขาดหายในสตรี ผูท มี่ รี า งกาย- ออนแอ ประสาทออ น วิงเวียน และปวดศรี ษะเปนประจาํ 1.2 ซปุ ตังกยุ ซี่โครงหมู : ตงั กยุ 18 กรมั ซีโ่ ครงหมู 360 กรมั ปรงุ รสดว ยเกลอื ใสน ้าํ 4 ชาม ตม จนมีกลน่ิ หอม และซ่โี ครงหมนู ุมดี รับประทานขณะกาํ ลังอุน สรรพคณุ : บํารุงตับ ไต เสรมิ สรางเสนเอน็ และกระดูก บาํ บดั อาการปวดเมอื่ ย โลหิตจาง เปนตน 1.3 ตังกุยตุนเน้ือแพะ : เนือ้ แพะ 240 กรัม ขงิ สด 30 กรัม ตังกยุ 15-18 กรมั เน้ือแพะลางสะอาดห่นั เปนช้นิ ขูด เปลือกขงิ หัน่ เปนแวน ใสน้ําพอประมาณ ตุน จนเน้ือนุม รับประทานเน้อื และน้าํ ซุป สรรพคุณ : บาํ รุงเลือด บาํ บัดอาการปวดประจําเดือน ชว ยเจรญิ อาหาร ปวดกระเพาะอาหารหลังคลอดบตุ ร วงิ เวียนศรี ษะ ทอ งอดื เฟอ ปวดทอ งจากโรคกระเพาะอาหาร และหวั ลาํ ไสเ ล็ก เรอและสะอกึ เปน ประจาํ หญิงมปี ระจาํ เดอื นผิดปกติ ผทู ม่ี ีหนา ขาวซีด เหมาะทจ่ี ะรบั ประทานอาหารชดุ น้ี บาํ รงุ รา งกาย 2. เกา ค่ี 2.1 ขา มตม เกา ค่ี : เกา คี่ 30 กรัม ขา วสาร 90 กรมั ใสน ํา้ ซุปกระดูกหมู 3 ชาม เมอ่ื ตมจวนขาวจะสุกใหเ ตมิ เกลือ เล็กนอย เม่ือสกุ แลวจะใสต นหอมห่ันฝอยเลก็ นอ ยก็ได สรรพคณุ : บาํ รงุ ตับและไต บําบดั อาการวิงเวยี น ตาฝาฟาง หอู ้อื นอนไมห ลับ ฝนเปย ก ปวดเมอื่ ยเอว และหวั เขา 2.2 ซุปตะพาบนา้ํ เกา ค่ี : เกา ค่ี 20 กรัม หว ยซัว 25 กรมั ตะพาบน้าํ 1.5 กก. ลางตะพาบน้าํ ใหส ะอาด สับเปนช้นิ ใสร วมกันลงในหมอตุน เตมิ ซีอ้วิ ขาว และเกลือเล็กนอ ย ตนุ จนเนอื้ ตะพาบนมุ รบั ประทานท้งั เน้ือ และนํ้าซปุ 2.3 ไกต นุ เกาค่ี : เกาค่ี 12 กรมั หอ ซวิ โอว 18 กรัม ไกบา นหรอื ไกด าํ 1 ตวั (ขนาดยอม) สับไกเ ปนชนิ้ หรอื ตุน ท้ังตัวก็ได ปรงุ รสดวยซีอ้วิ ขาว เกลือ พรกิ ไทยดํา ตนุ จนเนื้อไกน ุม รับประทานท้งั เนื้อ และ นํ้าซุป สรรพคุณ ของขอ 2.2 และ 2.3 เปนอาหารบํารงุ ตับ บํารงุ ไต บาํ รงุ เลือดลม บาํ บดั อาการโลหิตจาง ประสาทออ น วงิ เวียน บาํ รุงสายตา เปนอาหารบํารุงรางกายช้นั เยีย่ ม 15 January 2012
หนา ท่ี 41 2.4 นํา้ เกก็ ฮวยเกา ค่ี : เกา คี่ 9 กรัม เกก็ ฮวย 6 กรัม ไขไ ก 1 ฟอง ลา งเกา ค่ี และเก็กฮวยใหสะอาด ใสน ํ้า 2 ชาม ตม จนไดกลิ่นยาออกหอม ตอกไขใสลงไป ปรงุ รสดวยเกลอื คนใหเ ขา กัน สรรพคุณ : บํารุงตบั ไต และสายตา ผทู ี่มอี าการวิงเวียน ตาลาย หูอือ้ นอนไมหลบั ปวดเม่ือยเอวและเขา ฝน เปย ก ใหร ับประทานบอ ยๆ จะชว ยบํารุงรา งกายโดยไมเกิดอาการรอ นใน 3. หอซิวโอว 3.1 ซปุ หอ ซวิ โอวใสไข : หอซวิ โอว 60 กรมั ไขไก 2 ฟอง นํ้าสะอาด 3 ชาม ตม หอซวิ โอว 10 นาที แลว ตอกไข ใสล งไป ตม ตอ ไปอีก 10 นาที จะไดกลิ่นหอม รับประทานไขและนํ้าซุป วันละ 1 คร้ัง หลายๆ วันตอ กนั สรรพคณุ : บาํ รุงตับ ไต และเลือด บาํ บดั อาการวงิ เวยี น ตาลาย ฝนเปย ก แกก อ นวัย 3.2 ซุปหอ ซิวโอวซัวจา : หอซิวโอว 15 กรัม ซวั จา 12 กรมั ใสน ํ้า 2 ชาม ตม ใหเ หลอื 1 ชาม ดื่มขณะกาํ ลังอุน วนั ละ 1 ขนาน สรรพคุณ : บาํ รงุ ตับไต ลดไขมนั ในเลอื ด ลดความดนั โลหิต โรคหลอดเลือดหวั ใจตบี 3.3 ซปุ หอ ซิวโอวฉงยง : หอ ซิวโอว 15 กรัม เน็กฉงยง 15 กรมั หมเู นอ้ื แดง 120 กรมั ใสนํา้ 4 ชาม ตมจนกล่นิ - หอม และเนอื้ หมูสุกนุม รับประทานเนอ้ื และนาํ้ ซุป สรรพคณุ : บาํ รงุ ตบั ไต ชว ยระบายทอง บําบดั อาการทอ งผกู วิงเวยี นในคนชรา หญิงหลังคลอดบุตร 4. เส็กต่ี หรือเสก็ ตี่อึง้ 4.1 ผัดเส็กตีเ่ นอ้ื หมู : เส็กต่ี 15 กรัม เน้ือหมู 300 กรัม แครอท ½ หัว พริกเขียว 1 ลูก ขิง 2 แวน เอาเส็กต่ีแชนํ้า เติมเหลา จีน (ฮวยเตียว) เล็กนอย หมักเนื้อหมูดวยเกลือ และแปงขาวโพด เอาขิงลงเจียวในนํ้ามันรอนๆ ใส เนอ้ื หมผู ดั ใหส กุ เติมนา้ํ แชเ ส็กตี่ และแครอทลงผัด สกุ แลวจงึ ใสพ ริก ปรงุ รสดวยซีอว้ิ นํ้าตาล และเหลา จีน สรรพคณุ : เสรมิ สรางรา งกาย บาํ รุงเลอื ดลม กระตุน สมรรถภาพทางเพศ 4.2 สุราเส็กตี่ : เส็กต่ี 120 กรัม เกาคี่ 60 กรัม ไมจันทน (ถ่ังเฮียง) 2 กรัม เหลาขาวอยางดี 1500 ซีซี ฝานเส็กตี่ เปนช้ินๆ โขลกเกาค่ีใหแหลก ใชผาขาวบางหอตัวอยางท้ัง 2 อยาง ผูกใหแนน นําไปแชเหลา ผนึกขวดหรือ ฝาใหส นทิ เก็บไวในท่ีรม, แหง เขยาขวดวันละหลายๆ ครั้ง เปนเวลา 2 สัปดาห ด่ืม 2 ครั้ง เชาและเย็น คร้ัง ละ 10-25 ซซี ี สรรพคุณ : บาํ รงุ เลอื ด ตบั และไต แกโลหติ จาง ปวดเม่ือยหลังและเอว แกส มรรถภาพทางเพศเส่อื ม ออนแอ ไมมีแรง ชะลอความชรา 15 January 2012
หนาที่ 42 หมายเหตุ : ถาใสตม่ิ เฮยี ง 6 กรมั ดวย จะชว ยเสรมิ ประสิทธภิ าพมากข้ึนอีก เส็กตี่ เกาค่ี บํารุงตับ ไต เลือด สายตา ต่ิมเฮียง บํารุงไตและลม เม่ือเอาสมุนไพรท้ัง 3 มาดอง ดว ยกัน จะชวยบาํ รุงเลอื ดลม และชวยใหเ ลอื ดไหลเวียนดีข้ึน บําบัดอาการหลงลืม และเปนหมัน ในสตรีได 5. ดอกไมจ ีน (จําฉาย) 5.1 แกงจดื ดอกไมจีน : 1) ดอกไมจนี 15 กรัม ปอดหมู และเน้ือหมูอยา งละ 90 กรมั วุนเสน 15 กรมั ไขไ ก 1 ฟอง ขิง 1 แวน ตมนํา้ แกงรับประทาน โดยใสเ ครอ่ื งปรงุ รส 2) ดอกไมจ นี 30 กรมั ใสน าํ้ 2 ชาม ตม กับเน้ือหมู 30 กรัม รับประทานวนั ละคร้ัง สรรพคุณ : แกอาการอึดอัด แนนหนาอก กระสับกระสาย นอนไมหลับ แกรอนใน มีไข กระหายนํ้า ปวด บวม อาหาร และสมุนไพรบํารงุ หยิน หมวดเน้อื สตั ว เนื้อหมู เน้ือหมมู รี สหวานอมเค็ม ฤทธ์เิ ยน็ เลก็ นอย ประกอบดวยโปรตีน คารโบไฮเดรต ไขมัน น้ํา แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส เหล็ก โปตสั เซีย่ ม สรรพคุณ : บาํ บดั อาการเจ็บหนา อก ตบั อกั เสบเรือ้ รัง อาการวิงเวียน หนามดื ตาลาย ปวดเมอื่ ยบรเิ วณเอว ปวดกลามเน้ือ บํารุงไต แกทองเฟอ ขอหาม : ไมม ี ปอดหมู รสหวาน ฤทธิเ์ ย็นเลก็ นอย ประกอบดว ย โปรตนี ไขมนั แคลเซ่ยี ม ฟอสฟอรสั เหล็ก วิตามนิ B1, B2 และ B รวม สรรพคณุ : บํารุงปอด บําบดั และปอ งกันอาการไอ และหอบหดื จากหลอดลม ตนี หมู (คาก)ิ มรี สหวานอมเคม็ ฤทธเิ์ ย็น มสี ว นประกอบเปน โปรตีน ไขมัน สรรพคณุ : บํารุงเลือดลม ขับนาํ้ นม 15 January 2012
หนาที่ 43 เนอื้ กระตาย รสหวาน ฤทธ์ิเย็น ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน นํ้าตาล กรดแทนนิค แคลเซี่ยม เหล็ก ฟอสฟอรัส วิตามิน A, B และ C สรรพคุณ : บาํ รงุ ตบั บาํ รงุ สายตา บําบัดอาการตาบอดกลางคนื บาํ บัดอาการคอแหง ไมมีแรง ซบู ผอม โรคเบาหวาน ขอหา ม : 1) เนอ้ื กระตายมฤี ทธ์ิเย็น ผทู ม่ี อี าการแนนทอ ง ปวดทอ ง ทองรว งเร้ือรงั อุจจาระเหลว ควรรับประทาน แตนอ ย 2) ไมค วรรับประทานเนอื้ กระตายกับหัวใจไก ตับไก ผกั กาดเขียว อาจทําใหไมส บายได เน้อื นกพิราบ เนื้อนกพริ าบมรี สเคม็ ฤทธิ์ปานกลาง มีสวนประกอบเปน โปรตีน และไขมันเปน หลกั สรรพคุณ : บําบัดอาการหอบ ไมมีแรง เหงือ่ มาก กระหายนาํ้ รบั ประทานอาหารไดนอ ย และโรคเบาหวาน ขอ หา ม : ไมม ี เน้ือเปด เน้อื เปดมีรสหวาน ฤทธ์ิเย็น ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามิน B1 และ B2 สรรพคุณ : ชว ยแกรอนใน ขับรอน ผทู ่ีมีรา งกายออนแอ สามารถรบั ประทานเปนประจําได เพราะเปนอาหาร บาํ รงุ ไมทําใหร อ น ชว ยบาํ รงุ ตับ บํารุงช่ี (ลม) และสารหยิน ขอหาม : ไมม ี นกเปดน้าํ เนื้อนกเปดน้ํามีรสหวาน ฤทธ์ิเย็น ประกอบดวยโปรตีน ไขมัน นํ้าตาล แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามิน B1 และ B2 สรรพคุณ : บาํ รงุ สารหยิน อาการเบื่ออาหาร กระหายน้าํ ไมม แี รง ซบู ผอม ออ นเปลยี้ เพลยี แรง ธาตุพกิ าร อาหารไมย อ ย ขบั ปส สาวะ แกบวม เปนโภชนาบําบัดสาํ หรับผปู ว ยโรคไตอักเสบเร้ือรัง ขอหาม : ไมม ี 15 January 2012
หนา ที่ 44 ไกดาํ ทีไ่ ดชอ่ื วาไกดํา เพราะขน เนือ้ และกระดูกมีสีดาํ ท้ังหมด มีรสหวาน ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน แคลเซ่ียม ฟอสฟอรสั เหล็ก โซเดยี้ ม โปตัสเซย่ี ม แมก็ นีเซีย่ ม วิตามนิ B1, B2, B6 และ B12 สรรพคณุ : บํารุงลม เสริมสขุ ภาพ เหมาะอยา งยิ่งสําหรับผูมอี าการหอบ ไมม แี รง เหงอ่ื ออกงา ย มไี ขต า่ํ ปากแหง รอนองุ มืออุงเทา ทองผกู ปสสาวะนอ ย และเหลือง บํารุงมาม ไต บําบัดอาการตกขาวในสตรี หนอง- ใน และอาการฝน เปยกในผูช าย ขอหาม : ผทู ีม่ ีอาการรอน ทองผกู ถา ยยาก ควรรบั ประทานแตนอย ขอแนะนํา : สรรพคุณของไกดาํ ตวั เมยี ดกี วา ตวั ผู ทงั้ รสอรอ ยกวาอกี ดว ย เน้ือหา น เน้ือหานมีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน แคลเซี่ยม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามิน A, B1, B2 และ C (มีโปรตนี 10.8%) สรรพคุณ : บํารงุ สารหยนิ บําบดั อาการปวดเมื่อยเอว และหวั เขา หลงลมื ซูบผอม ขอหา ม : เน้อื หา นออกฤทธไิ์ ปทางเย็น ผูม อี าการถา ยเหลวงาย ไขขออกั เสบมาก ควรรับประทานแตนอ ย ปลงิ ทะเล ปลิงทะเลมีรสหวานอมเค็มเล็กนอย ฤทธิ์อุน ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน คารโบไฮเดรต ฟอสฟอรัส เหล็ก ไอโอดีน สรรพคณุ : บาํ รงุ ไต บาํ บัดอาการกามตายดาน ปส สาวะบอ ย บํารงุ เลอื ด และสารหยิน บําบัดอาการวิงเวียน ปวดเม่อื ยเอว คอแหง หงุดหงดิ รักษาโรคความดันโลหติ สงู หลอดเลือดแดงตีบแขง็ ขับรอ น ระบายทอ ง แกท อ งผูก ขอหาม : ผูท ่มี อี าการทอ งรว ง และถา ยเหลวเปน ประจาํ หามรบั ประทานปลงิ ทะเล กระเพาะปลา กระเพาะปลามีรสเค็ม ฤทธิป์ านกลาง ประกอบดวยโปรตีนเปน สว นใหญ สรรพคณุ : กระเพาะปลามีสรรพคณุ ตา นมะเร็ง ใชบําบดั มะเร็งในกระเพาะอาหาร และมะเร็งหลอดอาหาร (จากผลงานวิจยั ของแพทย และนักวทิ ยาศาสตรจนี ) นอกจากน้นั ยังใชบาํ รุงเลือด บาํ บัดอาการมเี ลือด กําเดา จ้าํ เลือดอันเกิดจากเกล็ดเลือดนอย 15 January 2012
หนาที่ 45 ขอหาม : กระเพาะปลามเี นอ้ื เหนยี ว ผทู ่ีมกี ารยอยอาหารไมดี ไมควรรบั ประทานมาก รังนก รังนกเปนน้ําลายของนกนางแอน มีรสหวาน ฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน น้ําตาล เสนใย แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส โปตสั เซย่ี ม และกํามะถนั สรรพคณุ : บาํ รุงปอด แกรอ นใน แกไอ หามเลือด ชวยบําบัดวัณโรคปอด บาํ บัดอาการรอ นใน มเี หงื่อออกเวลา นอนหลบั บํารงุ ไต ขบั เสมหะ หอบหืด ไมม ีแรง หมวดพืช ผกั และผลไม เหด็ หูหนูขาว (Tremella fusiformis Berk.) มีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน เสนใย ฟอสฟอรัส เหล็ก โซเด้ียม กํามะถัน แม็กนีเซี่ยม โปตัสเซย่ี ม แคลเซี่ยม วติ ามนิ B1, B2 และน้าํ ตาล สรรพคณุ : เห็ดหหู นูขาวระงบั ไอ ชว ยบําบดั อาการไอแหง ไอเปนเลอื ด ความดนั โลหิตสูง หลอดเลือดแดง ตบี แขง็ วณั โรคปอด ขับรอน คอแหง ทอ งผูก ออย (Saccharum officinarum L.) 15 January 2012
หนาที่ 46 มีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย นํ้าตาล โปรตีน ไขมัน ฟอสฟอรัส แคลเซย่ี ม เหลก็ ซีลีเนี่ยม กรดอะมิโน หลายชนิด กรคซัคซินิค (succinic acid) กรดมาลิค (malic acid) วติ ามิน B1, B2, B6 และ C สรรพคณุ : แกไ อ บําบดั อาเจยี น หรอื อาเจยี นเพราะแพท อง แกไ อแหง คอแหง ไอมเี สมหะนอ ย ดบั รอ น ขบั ปสสาวะ แกกระกาย ปสสาวะเหลอื ง งา (Sesamum indicum L.) งามีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน กรดโฟลิค (folic acid) กรดนิโคตินิค (nicotinic acid) วติ ามิน E เลซติ นิ (lecithin) และทองแดง สรรพคุณ : เหมาะสําหรบั ผูมีรา งกายออนแอ ทอ งผูก ผิวเหย่ี วยน สีหนาไมเ ปลง ปลัง่ เพราะชวยบาํ รุงไต บํารุงผวิ พรรณ และเสริมสรา งสขุ ภาพ ถวั่ ดํา (Vigna mungo) 15 January 2012
หนาที่ 47 ถ่ัวดํามีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง ประกอบดวย โปรตีน ไขมัน นํ้าตาล แอนโธไซยานิน (anthocyanin) โซเดี้ยม โปตัสเซยี่ ม แคลเซ่ียม ฟอสฟอรสั เหลก็ ทองแดง วิตามิน A, B1 และ B รวม สรรพคณุ : ระงบั เหง่อื บําบัดอาการมเี หง่อื ออกเวลานอนหลับ บํารุงเลอื ดลม ตบั ไต อาการวงิ เวียน ปวดศีรษะ หูออ้ื ขบั ปสสาวะ แกอาการบวมน้าํ บําบัดอาการบวมนา้ํ เน่ืองจากการขาดสารอาหาร (ascites) สตรที ี่ออนเพลยี และโลหติ จางหลงั คลอดบตุ ร หมวดสมนุ ไพร เหงก็ เตก็ (Polygonum odoratum) เหง็กเต็ก หรือไผมรกต มักพบเสมอในอาหารตุนเน้ือสัตว มีรสหวาน ออกฤทธ์ิปานกลาง ประกอบดวย สาร- อลั คาลอยด มวิ คัส (สารเหนยี ว) และนาํ้ ตาล เปนตน สรรพคณุ : บาํ รงุ รา งกาย ทําใหอายุยืนไมแกเ ร็ว เสริมสรา งพละกําลัง ระงบั ประสาท บําบดั อาการเซ่อื งซึม ไอ มเี หง่อื มาก บํารงุ หวั ใจ ชวยใหเลอื ดไหลเวียนดี แกปวด ใจสัน่ เจบ็ หนาอก ขอหาม : สมุนไพรชนิดน้แี พเ กลอื และผงพะโล หามใชก บั ภาชนะเหลก็ เนอ่ื งจากมีประสิทธภิ าพในการบํารงุ สารหยนิ ผูท่มี ีเสมหะมากไมควรรบั ประทาน ซวั เซยี ม (Adenophora tetraphylla (Thunb.) Fisch) 15 January 2012
หนาท่ี 48 ซวั เซียมมี 2 ชนดิ คอื ปก ซัวเซยี ม และหนํ่าซัวเซียม มีลักษณะทางพฤกษศาสตรท่ีคลายคลึงกัน นําเอาสวนรากมา ใช มีสรรพคุณคลายกัน มีรสหวานอมขมเล็กนอย ใหฤทธ์ิเย็น ประกอบดวย สาร Triterpenoid saponins, Xan- thotoxin แปง นาํ้ มนั หอมระเหย วานลิ ลา และอัลคาลอยด สรรพคณุ : ปก ซัวเซียมใหฤทธ์ิเย็นกวาหนํ่าซวั เซียม ใชบ าํ รุงปอด กระเพาะอาหาร สรางสารเหลวในรา งกาย ขับเสมหะ ไอเรื้อรังเน่ืองจากรางกายออนแอ ผูท่ีไอแหง เสมหะนอย คอแหง ปากแหง ก็ใชได เหมาะสําหรับผูที่มีอาการรอนใน Compendium of Materia Medica หรือ ‘ปงเชากังมัก’ ก็ บันทึกวา ‘ซัวเซียมใชขบั อาการรอนในปอด บาํ บดั อาการไอเร้ือรงั ปอดออนแอ อักเสบ’ สวนใน ‘หยิก ฮัวจ่ือปงเชา’ ระบุวา ‘ใชบํารุงรางกายที่ออนแอ ชวยใหหัวใจและปอดทํางานดีข้ึน บําบัดแผลฝ กลาก เกลือ้ นทุกชนดิ รวมถึงอาการคนั ตามตัว ใชข ับหนอง แกพษิ บวม’ ขอ หาม : เนอื่ งจากซวั เซยี มมีฤทธเิ์ ย็น ผทู ีม่ อี าการไอเรื้อรัง เน่ืองจากรา งกายเยน็ ไมค วรรับประทาน เหด็ หลนิ จือ (Ganoderma lucidium (Curtis) P. Karst) เห็ดหลินจือ หรือ เห็ดหม่ืนป มีรสหวาน ฤทธ์ิชื้น เห็ดหลินจือแดง มีรสขม ฤทธิ์ปานกลาง เห็ดหลินจือดํา มีรส เคม็ ฤทธปิ์ านกลาง เหด็ หลนิ จอื เขียว มีรสเปรี้ยว ฤทธิ์ปานกลาง มีสวนประกอบเปน น้ําตาล โปรตีน กรดอินทรีย ยางไม อัลคาลอยด และเอน็ ซัยม สาร triterpenoid, polysaccharide และ phytosterols สรรพคุณ : บํารุงหวั ใจ ลดไขมันในเลือด ทําใหก ลา มเนอื้ หวั ใจแขง็ แรง ใหพลังชวี ิต ใชบ าํ รุงรา งกาย ทาํ ใหมกี ําลัง มีความจําดีขึ้น ประสาทสัมผัสดี ชวยใหการไหลเวียนของเลือดดีขึ้น ผิวพรรณเปลงปล่ัง แจมใส ชะลอความแก รักษาและตานมะเร็ง โรคตับ ความดันโลหิตสูง ขับปสสาวะ ปรับความดันเลือดทั้ง สูงและต่ํา อาการเส่ือมสมรรถภาพทางเพศ โรคภูมิแพ โรคประสาท ลมบาหมู เสนเลือดอุดตันใน สมอง อัมพาต อัมพฤกษ ปวดเม่ือย ปวดขอ โรคเกาท เสนเลือดหัวใจตีบตัน ตับแข็ง ตับอักเสบ ปวด ประจาํ เดือน ริดสีดวงทวาร อาหารเปน พษิ แผลในกระเพาะอาหาร บาํ รุงสายตา ขอ หา ม : ผทู ี่เริ่มเปนไขหวดั หามรับประทาน 15 January 2012
หนา ที่ 49 ตงั ถ่ังแหเ ชา ตังถั่งแหเชา หรือ ถ่ังเชา แปลเปนไทยวา ‘ฤดูหนาวเปนหนอน ฤดูรอนเปนหญา หรือหญาหนอน’ ประกอบดวย 2 สวน คือ เปนตัวหนอนของผีเสื้อ, Hepialus armoricanus Oberthiir และในตัวหนอนมีเห็ดชนิดหนึ่งคือ Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. เจริญเติบโตอยู ถ่ังเชามีรสหวาน ฤทธิ์ปานกลาง กลิ่นหอม จัดเปนยาบํารุงที่ฤทธ์ิ ไมรอน ประกอบดวย โปรตีน 25.32% คารโบไฮเดรต 28.90% เสนใย 18.50% นํ้า 10.84% มีกรด Cordyceptic acid, Asenic acid และวิตามิน B12 สรรพคุณ : มสี รรพคณุ คลายโสม (หยง่ิ เซยี ม) ใชบ ํารงุ รางกายผทู มี่ ีรา งกายออนแอ หรือเพง่ิ ฟน ไข แกไ อ ละลาย เสมหะ หอบหืด ไอเรื้อรัง หยอนสมรรถภาพทางเพศ หลั่งนํ้าอสุจิโดยไมรูตัวเสมอๆ เขาออน เอว ออน การทดลองวิจัยทางเภสัชพบวา ทําใหหลอดเลือดขยายตัว (vasodilators) และยับย้ังการ เจรญิ เติบโตของแบคทีเรียไดหลายชนดิ ตาํ รบั อาหาร และสมนุ ไพรบาํ รุงหยิน หมวดเนอื้ สตั ว เนอ้ื หมู 1. ซปุ เห็ดเนอื้ หมู เนือ้ หมู (เนอื้ แดง) 240 กรัม เห็ดหอมแหง 60 กรัม ลางเนื้อหมูใหสะอาด หั่นเปนช้ิน ใสนํ้า 4 ชาม ตมประมาณ 1 ชวั่ โมง 20 นาที สรรพคุณ : บดั อาการเจบ็ หนาอก ทอ งเฟอ ตบั อักเสบเรือ้ รัง ขอหา ม : หา มรบั ประทานเนื้อหมกู ับบว ยแหง 2. ซุปเน้อื หมูหว ยซัว หมูเนื้อแดง 240 กรัม เกาคี่ 15 กรัม หวยซัว 15 กรัม เกลือเล็กนอย ลางเน้ือหมูหั่นเปนช้ิน ลางเกาค่ี ใสนํ้า 5 ชาม พรอ มหวยซวั ลงตม 1 ชัว่ โมง 20 นาที 15 January 2012
Search
