NNFE-255834-สค03134แบบเรียน

    เรอื่ งท่ี ๑ ความหมายและความสาํ คญั ของคณุ ธรรม จริยธรรมและคา่ นิยมของสังคมไทย ความหมายของคําวา่ “คุณธรรม” และ “จริยธรรม” คําว่า “คุณธรรม”และ “จริยธรรม” ได้มีผู้รู้ ผู้เชี่ยวชาญ ให้ความหมายไว้อย่างหลากหลาย แตล่ ะความหมายลว้ นเปน็ ความหมายท่ีบ่งบอกถึงส่งิ ท่ีดงี ามทคี่ วรยึดถอื ไว้ปฏบิ ตั ิดงั ความหมายตอ่ ไปนี้ คุณธรรม คือ ความดีงามในจิตใจท่ีทําให้บุคคลประพฤติดี ผู้มีคุณธรรมเป็นผู้มีความ เคยชินในการประพฤติดีด้วยความรู้สึกในทางดีงาม คุณธรรมเป็นส่ิงท่ีตรงกันข้ามกับกิเลสซึ่งเป็นความไม่ดี ในจิตใจ ผู้มคี ณุ ธรรมจงึ เปน็ ผู้ทีไ่ มม่ าก ดว้ ยกิเลสซ่งึ จะไดร้ บั การยกย่องว่าเปน็ คนดี คุณธรรม หมายถงึ หลกั ในการประพฤติปฏบิ ัตทิ ่ีสรา้ งประโยชน์ให้แก่ผ้อู ื่น พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๓ ได้บญั ญตั คิ วามหมายของ คุณธรรมไวว้ ่า คุณธรรม หมายถึง สภาพคุณงามความดี เป็นสภาพคุณงามความดีทางความประพฤติและ จิตใจ ซงึ่ สามารถแยกออกเป็น ๒ ความหมาย คือ ๑. ความประพฤติดีงาม เพื่อประโยชน์สุขแก่ตนและสังคม ซ่ึงมีพ้ืนฐานมาจาก หลกั ศลี ธรรมทางศาสนา ค่านิยมทางวัฒนธรรม ประเพณี หลักกฎหมาย จรรยาบรรณวชิ าชีพ ๒. การรู้จักไตร่ตรองว่าอะไรควรทํา ไม่ควรทํา และอาจกล่าวได้ว่า คุณธรรม คือ จริยธรรมแตล่ ะข้อที่นาํ มาปฏบิ ตั ิจนเป็นนสิ ัย เชน่ เปน็ คนซือ่ สตั ย์ เสียสละ อดทน มีความรับผิดชอบ ฯลฯ นอกจากนี้ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการส่งเสริมคุณธรรมแห่งชาติ พ.ศ.๒๕๕๐ ลงวันท่ี ๑๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ ซ่ึงได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เม่ือวันที่ ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๕๐ ได้กําหนดความหมายของ “คุณธรรม” ว่า หมายถึง ส่ิงที่มีคุณค่า มีประโยชน์ เป็นความดีงาม เป็นมโนธรรม เป็นเครื่องประคับประคองใจให้เกลียดความชั่ว กลัวบาป ใฝ่ความดี เป็นเคร่ืองกระตุ้นผลักดันให้เกิดความรู้สึก รับผิดชอบ เกิดจิตสํานึกที่ดี มีความสงบเย็นภายใน เป็นส่ิงที่ต้องปลูกฝังโดยเฉพาะเพื่อให้เกิดขึ้น และ เหมาะสมกับความตอ้ งการในสงั คมไทย ขณะท่ี “โสเครตีส” (Socrates) นักคิดผู้มีช่ือเสียงของโลก มีความเห็นว่า คุณธรรมท่ีแท้จริง มีคุณค่าภายในตัวของมัน คือ ทําใหผ้ คู้ รอบครองความดเี ป็นมนษุ ยท์ ่ีสมบูรณ์ ส่วน “เพลโต” ได้ให้ข้อเสนอแนะว่า คุณธรรมต้องต้ังอยู่บนความรู้ สิ่งที่ยึดถือว่าเป็น คุณธรรม เช่น ความกล้าหาญ ความพอดี ความยุติธรรม และศาสนกิจ จะไม่เป็นคุณธรรม หากส่ิงต่าง ๆ เหล่าน้ัน ไม่มีความรู้เป็นส่วนประกอบที่สําคัญ สังคมท่ีคนในสังคมไม่มีคุณธรรมจริยธรรม ก็จะเป็นสังคม ไรร้ ะเบียบ มกี ารเบียดเบียน ละเมิดและขดั แย้งกัน กล่าวถึงคําว่า “คุณธรรม” คําที่มักจะมีคนพูดควบคู่กัน คือคําว่า “จริยธรรม” จน บางครงั้ อาจมีการเข้าใจว่าเป็นคาํ คาํ เดยี วกัน ซึง่ ในความเป็นจริงแลว้ คํา ๒ คาํ น้มี ีความหมายแตกต่างกัน ถ้าพูดถึงคําว่าจริยธรรม คนส่วนใหญ่มักจะพิจารณาอยู่ในกรอบคิดเกี่ยวกับศาสนา ท้ังนี้ เพราะคําสอนทางศาสนามีส่วนสร้างระบบจริยธรรมให้สังคม ดังคํากล่าวของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ท่ีว่า “จริยธรรมของสังคมไทยข้ึนอยู่กับระบบศีลธรรมของพุทธศาสนาว่า กําหนดหลักในการปฏิบัติในชีวิต ประจําไวอ้ ย่างไร หลกั จรยิ ธรรมก็จะกาํ หนดใหป้ ฏิบตั ติ ามนั้น” สําหรับคําว่า จริยธรรม มีหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง นักวิชาการและผู้รู้หลายท่านได้ให้ ความหมายไว้ ดังนี้ การเสรมิ สรา้ งความเปน็ พลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย 42 การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย ๔๒

    จากพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๓๕ ให้คํานิยามว่า “จริยธรรม” คือ ธรรมที่เปน็ ขอ้ ประพฤตปิ ฏิบตั ิ ศีลธรรม กฎศลี ธรรม นอกจากน้ียังมีผู้รอู้ ีกหลายทา่ นได้ให้ความหมายของคําวา่ “จรยิ ธรรม” ไว้ เช่น สาโรช บัวศรี ได้ให้ความเห็นว่า จริยธรรมมีหลายระดับ ซ่ึงสามารถจําแนกตาม ระดับกว้าง ๆ ได้ ๒ ระดับ ได้แก่ ระดับของผู้ครองเรือน คือ โลกีย์ธรรม กับ ระดับของผู้ที่สละบ้านเรือน แลว้ คือ โลกุตรธรรม ศาสตราจารย์ ดร. สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธ์ุ เห็นว่า จริยธรรม หมายถึง ความถูกต้องดีงาม สังคมทุกสังคมจะกําหนดกฎเกณฑ์กติกา บรรทัดฐานของตนเองว่า อะไรเป็นส่ิงท่ีดีงาม และอะไรคือ ความถูกต้อง โดยท่ัวไปมิได้มีการเขียนเป็นกฎข้อบังคับให้สมาชิกทุกคนต้องยึดถือปฏิบัติตาม ซึ่งหากมี การละเมดิ จะถูกลงโทษโดยสังคมในขณะเดียวกัน ส่วนศาสตราจารย์เกียรติคุณ แสง จันทร์งาม จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เห็นว่า จริยธรรม กับค่านิยมมีความหมายแตกต่างกันเฉพาะในทางทฤษฎี แต่ในทางปฏิบัติยากท่ีจะช้ีให้เห็นความแตกต่างกัน อย่างชัดเจน กล่าวคือ จริยธรรม หมายถึง คุณสมบัติทางความประพฤติ ท่ีสังคมมุ่งหวังให้คนในสังคมนั้น ประพฤติ มีความถูกต้องในความประพฤติ มีเสรีภาพภายในขอบเขตของมโนธรรม (Conscience) เป็น หน้าท่ีที่สมาชิกในสังคมพึงประพฤติปฏิบัติต่อตนเอง ต่อผู้อ่ืน และต่อสังคม ท้ังนี้เพ่ือก่อให้เกิดความ เจรญิ ร่งุ เรืองขึ้นในสงั คม การที่จะปฏบิ ตั ิให้เป็นไปเชน่ นน้ั ได้ ผปู้ ฏิบัติจะต้องรู้ว่าส่ิงใดถูกสงิ่ ใดผดิ พระราชวรมุนี ได้กล่าวถึงจริยธรรมในความหมายอย่างกว้าง หมายถึง การดําเนินชีวิต ความเป็นอยู่ การครองชีวิตการใช้ชีวิตการเคล่ือนไหวของชีวิตทุกด้านทุกระดับ ท้ังทางกาย ทางวาจา ทางใจ การปฏิบตั กิ รรมฐานเจริญสมาธิ บาํ เพ็ญสมถะ เจริญวิปสั สนา จริยธรรม แปลว่า ธรรมท่ีเป็นข้อประพฤติปฏิบัติศีลธรรม กฎศีลธรรม ซ่ึงก็คือ กฎเกณฑ์ ความประพฤติของมนุษย์ ซ่ึงเกิดข้ึนจากธรรมชาติของมนุษย์เอง ความเป็นผู้มีปรีชาญาณ (ปัญญาและ เหตุผล) ทําให้มนุษย์มีมโนธรรม รู้จักแยกแยะความถูก ผิด ควร ไม่ควร โดยจริยธรรมมีลักษณะ ๔ ประการ คอื ๑. การตัดสินทางจริยธรรม (Moral Judgment) บุคคลจะมีหลักการของตนเอง เพื่อตัดสิน การกระทาํ ของผู้อ่นื ๒. หลักการของจริยธรรมและการตัดสินตกลงใจเป็นความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นในตัวบุคคล กอ่ นที่จะปฏบิ ตั กิ ารตา่ ง ๆ ลงไป ๓. หลักการทางจรยิ ธรรมเป็นหลกั การสากลท่ีบุคคลใชต้ ดั สนิ ใจในการกระทําส่งิ ต่าง ๆ ๔. ทัศนะเกี่ยวกับจริยธรรมได้มาจากความคิดของบุคคลหรืออุดมคติของสังคมจนเกิดเป็น ทศั นะในการดํารงชวี ิตของตน และของสังคมทตี่ นอาศยั อยู่ จากนิยามข้างต้น หากพูดถึง จริยธรรม ก็จะหมายถึง หลักแห่งความประพฤติปฏิบัติชอบ ซึ่งมีรากฐานอยู่บนหลักคําสอนของศาสนา ปรัชญาและขนบธรรมเนียมประเพณี เป็นแนวทางประพฤติ ปฏิบตั ิตนเพอื่ การบรรลุถงึ สภาพชวี ติ อันทรงคณุ คา่ ที่พึงประสงค์ สําหรับคําว่า คุณธรรมและจริยธรรม ดังได้กล่าวไว้ตอนต้นว่า คําท้ัง ๒ คําน้ี มักมีการพูด ถึงและนําไปใช้ในความหมายท่ีแยกกันไม่ออก บางครั้งก็เรียกควบกันไปเป็นคุณธรรมจริยธรรม อีกท้ัง เรื่อง ที่คนในสังคมไทยปัจจุบันนี้นิยมนํามาเป็นประเด็นในการพูดคุยกันมากคือ คุณธรรมและจริยธรรมในการ ปกครองตามประชาธปิ ไตย ทัง้ น้เี นือ่ งจากการเมืองการปกครองมคี วามเกีย่ วข้องกับการดาํ เนนิ ชีวติ ของมนุษย์ การเสรมิ สรา้ งความเปน็ พลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 43 การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย ๔๓

    ดังน้ัน จึงอาจกล่าวได้ว่า คุณธรรมและจริยธรรมของคนในสังคม มีบทบาทสําคัญกับ ระบบการเมืองการปกครองที่สังคมนั้นใช้ ด้วยเหตุน้ี คุณธรรมและจริยธรรมของบุคคลท่ีพึงมีต่อสังคมจึง หมายถึง การมีคุณงามความดีในการทําหน้าที่พลเมืองของสังคมประชาธิปไตย ความสําคัญของเรื่องนี้ อยู่ที่ การเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยจะดีหรือไม่ ไม่ใช่ขึ้นอยู่กับการมีผู้ปกครองท่ีดีมีคุณธรรม การทําหน้าท่ีให้บริการประชาชน บําบัดทุกข์ บํารุงสุข ให้กับประชาชน เท่าน้ัน แต่ยังข้ึนอยู่กับ การทําหน้า ที่ ต่ อ ป ร ะ เ ท ศ ช า ติ ข อ ง ป ร ะ ช า ช น ด้ ว ย คุ ณ ธ ร ร ม แ ล ะ จ ริ ย ธ ร ร ม ข อ ง บุ ค ค ล ท่ี มี ต่ อ สั ง ค ม ใ น สั ง ค ม ประชาธิปไตยประกอบด้วย การมีรูปแบบความคิดสร้างสรรค์ทางบวกในการแสดงบทบาทอย่างแข็งขันใน การรว่ มพัฒนา และแกไ้ ขปญั หาของสังคมด้านต่าง ๆ เชน่ ๑. การมสี ว่ นร่วมในการตัดสินใจประเด็นสาธารณะอย่างแขง็ ขนั ๒. การมีสว่ นร่วมในการกระทําเพอ่ื สว่ นรวมด้วยความเต็มใจ ๓. การสนับสนุน การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชมุ ชน ๔. การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและระเบียบของบ้านเมอื ง/เคารพในกฎกตกิ าของสงั คม และ ๕. การตดิ ตามตรวจสอบการทํางานของผูบ้ รหิ ารและหน่วยงานของรฐั การส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม และความภาคภูมิใจในความเป็นไทย โดยไม่ใช่เพียงแค่ ให้เด็กรู้ว่า ความดีคืออะไร ความช่ัวคืออะไรเท่านั้น แต่ต้องนําความดีเข้าไปสู่วิถีชีวิต สามารถปฏิบัติจริง เป็นรูปธรรม รวมถึงค่านิยม ความเช่ือที่ถูกต้อง ทิศทางการดําเนินชีวิตท่ีถูกต้อง และมีความภาคภูมิใจใน ความเป็นไทย ตามท่ีสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชเสาวณีย์ เรื่องการเรียนวิชา ประวัติศาสตร์ เพื่อให้เด็กมีความภาคภูมิใจในความเป็นไทย นอกจากนี้ ผลการสํารวจของสภาการศึกษา แห่งชาติ ฯ เกี่ยวกับความภูมิใจในความเป็นไทยของนักเรียนนักศึกษา ด้านคุณธรรม จริยธรรมและความ เป็นไทย (Decency) มีคุณธรรม จริยธรรม ความดีงาม รู้ผิดชอบชั่วดี มีความภาคภูมิใจในความเป็นไทย และยึดถือปฏิบัติอยใู่ นวถิ ีชวี ิต ทั้งนี้ การมีบทบาทดังกล่าว หากทําด้วยความไม่มีคุณธรรมจริยธรรม ก็ก่อให้เกิดความ วุ่นวายเดือดร้อนและทําให้เกิดความแตกแยกในสังคม จนถึงการล้มล้างระบบการเมืองการปกครอง กลายเป็นอนาธิปไตยแทนประชาธิปไตยได้ ในบางกรณีก็อาจกลายเป็นเครื่องมือของคนที่ไม่หวังดีต่อ ประเทศชาติ ดังนั้น “คุณธรรมและจริยธรรมระดับบุคคล” จึงหมายถึง สภาพคุณงามความดีท่ีเป็น ประโยชน์ของปัจเจกบุคคล การมีคุณธรรมและจริยธรรมระดับบุคคล มีความสําคัญต่อการปกครอง ในระบอบประชาธิปไตย เน่ืองจากหลักการอิสรภาพ เสรีภาพ และความเสมอภาพของประชาธิปไตยมีความ เสียงต่อการทําให้เกิดความเหลื่อมล้ําในสังคม ถ้าสมาชิกในสังคมขาดคุณธรรม โดยจําแนกคุณธรรมและ จริยธรรมระดับบุคคลในสังคมประชาธิปไตยออกเป็นสองส่วน คือ “การมีคุณสมบัติของมนุษย์ท่ีดี” และ“การเป็นประชาชนทดี่ ีในสังคมประชาธปิ ไตย” ความหมายของคาํ ว่า “คา่ นยิ ม” ค่านิยม หมายถึง ทัศนะของคนหรือสังคมท่ีมีต่อส่ิงของ ความคิดและเหตุการณ์ท่ีเก่ียวข้อง กับความปรารถนา คุณค่าและความถูกต้องของสังคมน้ัน ๆ เช่น ชาวอเมริกันถือว่า“ประชาธิปไตย” มีค่าสูงสุด ควรแก่การนิยม ควรรักษาไว้ด้วยชีวิต อเมริกันรักอิสระ เสรีภาพ และความก้าวหน้าในการงาน เป็นต้น ส่วนค่านิยมของคนไทยหรือคนตะวันออก โดยทั่วไปน้ันแตกต่างจากค่านิยมในอเมริกันหรือ คนตะวันตก เช่น กกาารรเเสสรรมิิมสสรร้าา้ งงคคววาามมเเปปน็น็ พพลลเเมมอืืองงดดีี ตตาามมววถิถิ ปีีปรระะชชาาธธิปิปไไตตยย 4๔๔4

    คนไทยถือว่าความสงบสุขทางจิตใจและการทําบุญให้ทานเป็นส่ิงที่พึงปรารถนา การเคารพเชื่อฟังบิดามารดา และการกตญั ญูรคู้ ณุ เปน็ สิ่งทีค่ วรยกยอ่ ง ค่านิยม หมายถึง ส่ิงที่บุคคลพอใจหรือเห็นว่าเป็นสิ่งท่ีมีคุณค่า แล้วยอมรับไว้เป็นความเช่ือ หรือความรู้สึกนึกคิดของตนเอง ค่านิยมจะสิงอยู่ในตัวบุคคล ในรูปของความเช่ือตลอดไป จนกว่าจะพบกับ ค่านิยมใหม่ ซ่ึงตนพอใจกว่าก็จะยอมรับไว้ เมื่อบุคคลประสบกับการเลือก หรือเผชิญกับเหตุการณ์ จะต้อง ตัดสินใจอย่างใดอย่างหนึ่ง เขาจะนําค่านิยมมาประกอบการตัดสินใจทุกครั้งไป ค่านิยมจึงเป็นเสมือน พน้ื ฐานแหง่ การประพฤตปิ ฏบิ ตั ขิ องบุคคลโดยตรง ค่านิยม คือ ความคิด (Idea) ในส่ิงท่ีควรจะเป็น หรือส่ิงท่ีถูกต้องพึงปฏิบัติ มีความสําคัญ และคนสนใจ เป็นสง่ิ ท่ีคนปรารถนาจะได้ หรอื จะเป็นและมคี วามสุขท่ีจะได้เปน็ เจ้าของ ค่านิยม หมายถึง ความเชื่อว่าอะไรดี ไม่ดี อะไรควร ไม่ควร เช่น เราเช่ือว่าการขโมย ทรัพย์ของผ้อู ่นื การฆา่ สตั ว์ตัดชวี ติ เปน็ ส่งิ ท่ีไม่ดี ความกล้าหาญ ความซือ่ สตั ย์เปน็ ส่งิ ทีด่ ี ค่านิยมทางสังคมเป็นระบบความชอบพิเศษ ที่คนในแต่ละสังคมมีอยู่ ค่านิยมประเภทนี้ เกิดจากการเรียนรู้จากสังคมในระดับต่าง ๆ ซ่ึงจะมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรม เช่น นาย ก ชอบสิ่งใดมาก ก็จะทําส่ิงนั้นมากเป็นต้น ดังน้ัน การสังเกตค่านิยมของสังคมอาจพิจารณาได้จากพฤติกรรมเด่น ๆ ของสมาชิก ในสังคมแล้วอนุมานว่า สังคมน้ันมีค่านิยมอย่างไร เช่น ค่านิยมสังคมไทยท่ีเป็นค่านิยมดั้งเดิม คือ ยึดถือตัว บคุ คล ความรักสนุก และยึดทางสายกลาง เป็นตน้ ลักษณะของคา่ นิยมทีแ่ ท้นนั้ จะมีลกั ษณะ ดงั ตอ่ ไปน้ี ๑. เป็นค่านิยมท่ีบุคคลเลือกหรือยอมรับโดยไม่ได้ถูกบังคับ บุคคลมีเสรีภาพในการ ตัดสนิ ใจเลอื กหรือยอมรับค่านิยมใดก็ไดท้ เี่ หน็ วา่ เหมาะสม นา่ ปฏบิ ตั ิ ๒. เป็นค่านิยมที่บุคคลมีโอกาสเลือก จากตัวเลือกหลาย ๆ ตัว ไม่ใช่เป็นเพราะมีตัวเลือก จาํ กัดเพยี งส่งิ เดียวจึงทาํ ให้ตอ้ งยอมรบั โดยปรยิ าย ๓. เป็นค่านิยมท่ีได้รับการกลั่นกรองพิจารณาอย่างรอบคอบจากบุคคล ตลอดจนมีการ วิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของตัวเลือกหลาย ๆ ตัว เม่ือเห็นว่าตัวเลือกใดดีที่สุด เหมาะสมท่ีสุด หรือมีเหตุผล ในการสรา้ งความพอใจได้มากท่ีสดุ ก็จะเลอื กตวั เลอื กนัน้ ๔. เปน็ คา่ นยิ มทบี่ ุคคลยกย่องเทดิ ทนู และภมู ิใจ ๕. เป็นค่านิยมท่ีบุคคลสามารถยอมรับอย่างเปิดเผยและพร้อมท่ีจะสนับสนุนค่านิยมท่ีตน ยอมรับ ๖. เปน็ ค่านิยมที่บคุ คลยึดถอื ปฏบิ ตั จิ ริงไม่ใชเ่ พยี งคําพูดเทา่ น้ัน ๗. เปน็ ค่านยิ มท่ีบุคคลปฏิบัติอยูเ่ สมอ ๆ บอ่ ย ๆ ไมใ่ ช่ปฏิบตั เิ ป็นคร้งั คราว จากลักษณะข้างต้น อาจกล่าวได้ว่าค่านิยมที่แท้น้ัน เป็นค่านิยมที่ผ่านการเลือกมาอย่างดี และเมือ่ เลือกแล้วกถ็ ือปฏิบัตอิ ย่างสม่าํ เสมอ ดว้ ยความมน่ั ใจความภมู ิใจ จากคํานิยามต่าง ๆ เหล่านี้พอจะสรุปได้ว่า ค่านิยมนั้นเป็นความคิดหรือความเช่ือท่ีบุคคล พิจารณาแล้วว่าเป็นส่ิงท่ีถูกต้องและมีคุณค่า จึงนํามาใช้ในการประกอบการตัดสินใจท่ีจะแสดงพฤติกรรม ออกมาในสถานการณ์ต่าง ๆ กัน ในส่วนของค่านิยมของสังคมไทย หากเปรียบประชาธิปไตยในประเทศไทยเป็นต้นไม้ ค่านิยม ในสังคมไทยก็เปรียบเสมือนดิน หากดินดี ซ่ึงก็หมายถึง ค่านิยมดี ต้นไม้หรือประชาธิปไตยก็จะ กากรเาสรรเสิมรสิมรสา้ งรค้าวงคามวาเปมน็เปพน็ ลพเมลือเมงดอื ีงตดาี ตมาวมิถวีปถิ รีปะชระาชธิปาธไตปิ ยไตย ๔๕45

    เจริญเติบโต เบ่งบาน ออกดอกออกผลและเจริญเติบโตอย่างแข็งแรง และในทางกลับกัน หากดินไม่ดี คงเป็นไปไดย้ ากทีต่ ้นไม้จะเจริญเติบโต แผ่ก่ิงก้านสาขาออกไป ปัจจุบัน รัฐบาลโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ได้กําหนดนโยบายในการสร้าง ค่านิยมหลักของคนไทยในชาติ ให้มีค่านิยมหลักของคนไทย ๑๒ ประการ ท่ีเน้นเรื่องการพัฒนาตนเอง ทั้งในด้านความสามารถ คุณธรรม ศีลธรรม โดยค่านิยมชาติดังกล่าว เปรียบเสมือนคุณลักษณะอันพึง ประสงค์ท่ีควรมีสําหรับคนไทยทุกคน ซึ่งหากคนไทยทุกคนสามารถยึดม่ันและปฏิบัติตาม โดยการสร้าง ค่านิยมท่ีถูกต้องสําหรับตนเอง ร่วมมือกันทําให้ชาติบ้านเมืองและส่วนรวมดีข้ึน คนไทยทุกคนจะสามารถ สรา้ งสรรคป์ ระเทศไทยใหเ้ ขม็ แข็ง โดยมีรายละเอยี ด ดังต่อไปน้ี ๑. มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ์ ซ่งึ เป็นสถาบันหลกั ของชาติในปัจจุบนั ๒. ซ่ือสตั ย์ เสียสละ อดทน มีอุดมการณใ์ นสง่ิ ท่ีดงี ามเพอ่ื ส่วนรวม ๓. กตญั ญตู ่อพอ่ แม่ ผปู้ กครอง ครูบาอาจารย์ ๔. ใฝห่ าความรู้ หมน่ั ศกึ ษา เลา่ เรยี น ท้งั ทางตรงและทางออ้ ม ๕. รกั ษาวัฒนธรรมประเพณีไทยอันงดงาม ๖. มีศลี ธรรม รักษาความสตั ย์ หวงั ดีต่อผู้อืน่ เผือ่ แผแ่ ละแบง่ ปัน ๗. เข้าใจ เรียนรู้ การเป็นประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ท์ รงเป็นประมุขทถี่ ูกตอ้ ง ๘. มรี ะเบยี บวนิ ัย เคารพกฎหมาย ผู้นอ้ ยรจู้ กั การเคารพผู้ใหญ่ ๙. มีสติ รูต้ ัว รู้คดิ รูท้ าํ รู้ปฏบิ ตั ิ ตามพระราชดํารสั ของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัว ๑๐. รู้จักดํารงตนอยู่โดยใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของพระบาท สมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว รูจ้ กั อดออมไวใ้ ชเ้ ม่ือยามจาํ เปน็ มไี ว้พอกินพอใช้ ถ้าเหลือก็แจกจ่าย และขยายกิจการ เม่อื มีความพรอ้ ม โดยมีภมู ิคมุ้ กันทีด่ ี ๑๑. มีความเข้มแข็งทั้งร่างกาย และจิตใจ ไม่ยอมแพ้ต่ออํานาจฝ่ายต่ํา หรือกิเลส มีความ ละอาย เกรงกลวั ตอ่ บาปตามหลกั ของศาสนา ๑๒. คํานึงถึงผลประโยชนข์ องสว่ นรวม และของชาติ มากกวา่ ผลประโยชนข์ องตนเอง การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย 46 การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธิปไตย ๔๖

    เรอ่ื งท่ี ๒ คุณธรรม จรยิ ธรรมและคา่ นิยมของสังคมไทยที่สง่ เสริมประชาธปิ ไตย ประเทศไทย เป็นประเทศท่ีมีการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมุขมาตั้งแต่สมัยรัชกาลท่ี ๗ ในปีพุทธศักราช ๒๔๗๕ ในการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบ สมบูรณาญาสิทธิราชมาเป็นระบอบประชาธิปไตย ในการเปล่ียนแปลงการปกครอง ครั้งนั้น ไทยเราไม่มีการ เสียเลือดเนื้อและชีวิตของประชาชนคนไทยเลย และการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยของไทยสามารถ ดํารงความมั่นคงระบอบการปกครองแบบน้ีมาได้จนถึงทุกวันน้ี เนื่องจากคนไทย มีลักษณะนิสัยเป็น คนมีอัธยาศัยไมตรีท่ีดีงาม อ่อนน้อมถ่อมต้น ยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ปฏิบัติตามเสียงส่วนใหญ่ และท่ีสําคัญท่ีสุด คนไทยทุกคน ทุกหมู่เหล่า มีความจงรักภักดีต่อสถาบันหลัก ๓ สถาบัน ได้แก่ สถาบันชาติ สถาบันศาสนา และสถาบันพระมหากษัตริย์ อีกท้ังคนไทยส่วนใหญ่ ยึดม่ันในความซ่ือสัตย์ สุจริต มีความ รับผิดชอบต่อหน้าที่ มีระเบียบวินัย มีความเสียสละ อดทนและมีความสมัครสมานสามัคคีกลมเกลียวกัน ซ่ึงการแสดงออกในคุณลักษณะของความเป็นไทยเช่นนี้ มีการแสดงออกได้หลากหลายวิธีการ หลากหลาย กจิ กรรม ท้งั นจี้ ะไดส้ รปุ พอเป็นสงั เขป ดังน้ี ๑. ความจงรักภักดีต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ หมายถึง การตระหนักใน ความสาํ คญั ของความเป็นชาตไิ ทย การยดึ ม่ันในหลักศลี ธรรมของศาสนา และการจงรักภักดีต่อพระมหากษตั รยิ ์ ๒. ความมีระเบียบวินัย หมายถึง การยึดม่ันในการอยู่ร่วมกันโดยยึดระเบียบวินัย เพ่ือความ เปน็ ระเบยี บเรียบรอ้ ยในสงั คม ๓. ความกล้าทางจรยิ ธรรม หมายถึง ความกล้าหาญในทางทถ่ี กู ทีค่ วร ๔. ความรับผิดชอบ หมายถึง การยอมเสียผลประโยชน์ส่วนตนเพ่ือผู้อ่ืน หรือสังคมโดยรวม ได้รับประโยชนจ์ ากการกระทาํ ของตน ๕. การเสียสละ หมายถึง การยอมเสียผลประโยชน์ส่วนตนเพ่ือผู้อื่น หรือสังคมโดยรวมได้รับ ประโยชนจ์ ากการกระทาํ ของตน ๖. การตรงตอ่ เวลา หมายถงึ การทํางานตรงตามเวลาท่ีได้รบั มอบหมาย การส่งเสรมิ ใหผ้ อู้ ืน่ ปฏิบัตติ นเปน็ พลเมอื งดี การที่บุคคลปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีในวิถีประชาธิปไตยแล้ว ควรสนับสนุนส่งเสริมให้บุคคลอ่ืน ปฏบิ ตั ติ นเปน็ พลเมอื งดีตามวิถปี ระชาธปิ ไตยด้วย โดยมแี นวทางการปฏิบัติ ดงั น้ี ๑. การปฏิบัติตนให้เป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย โดยยึดมั่นในคุณธรรมจริยธรรมของ ศาสนา และหลกั การของประชาธปิ ไตยมาใช้ในวิถีการดํารงชีวิตประจาํ วันเพอื่ เปน็ แบบอย่างท่ดี ีแก่คนรอบขา้ ง ๒. เผยแพร่ อบรม หรอื สั่งสอนบุคคลในครอบครัว เพอ่ื นบ้าน คนในสงั คม ให้ใชห้ ลักการทาง ประชาธปิ ไตยเปน็ พ้ืนฐานในการดาํ รงชีวิตประจาํ วนั ๓. สนับสนุนชุมชนในเร่ืองที่เก่ียวกับการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามกฎหมาย โดยการบอกเล่า เขยี นบทความเผยแพร่ผ่านสอ่ื มวลชน ๔. ชักชวน หรือสนับสนุนคนดีมีความสามารถ ในการมีส่วนร่วมกับกิจกรรมทางการเมืองหรือ กิจกรรมสาธารณประโยชนข์ องชุมชน ๕. เป็นหูเป็นตาให้กับรัฐหรือหน่วยงานของรัฐในการสนับสนุนคนดี และกําจัดคนท่ีเป็นภัยกับ สังคม การสนับสนุนให้ผู้อ่ืนปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย ควรเป็นจิตสํานึกท่ีบุคคลพึงปฏิบัติ เพอื่ ให้เกิดประชาธปิ ไตยอย่างแท้จริง การเสริมสร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 47 การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ๔๗

    กิจกรรมทา้ ยบทท่ี ๔ กิจกรรม ให้อธิบายถึงค่านิยมหลักของคนไทย ๑๒ ประการ และให้เหตุผลว่าทําไมควรมีการปลูกฝัง คา่ นยิ มหลักของของไทย ๑๒ ประการ ให้กบั เดก็ และเยาวชนไทย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 48 การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ๔๘

    บทท่ี 5 ความเป็นพลเมอื งโลก (Gobal Citizenship) สาระสาํ คญั พลเมืองเป็นองค์ประกอบท่ีสําคัญของสังคม ทุกสังคมย่อมต้องการพลเมืองที่มีคุณภาพ ซ่ึงหมายถึง การมีร่างกายและจิตใจดี คิดเป็น ทําเป็น แก้ไขปัญหาได้ มีประสิทธิภาพ เป็นกําลังสําคัญในการพัฒนา ความเจริญก้าวหน้า ความม่ันคงให้กับประเทศชาติ และการเป็นพลเมืองโลกท่ีดีนั้นย่อมต้องปฏิบัติตาม บรรทัดฐานและขนบธรรมเนียมประเพณีของสังคม มีคุณธรรมเป็นแนวปฏิบัติในการดําเนินชีวิต คํานึงถึง สิทธิมนุษยชนและอุดมการณ์ประชาธิปไตย รู้จักสามัคคีเพ่ือเสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีต่อกันในสังคม สังคมก็จะสงบสขุ และส่งผลใหส้ มาชกิ ในสงั คมโลกอยูร่ ว่ มกนั อย่างมคี วามสขุ ผลการเรยี นรทู้ ค่ี าดหวงั ๑. บอกความหมายและความสําคญั ของความเป็นพลเมืองโลกได้ ๒. อธิบายลกั ษณะของความเปน็ พลเมอื งโลกในดา้ นตา่ ง ๆ ได้ ๓. ปฏบิ ัตติ นตามคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงคข์ องพลเมืองโลกได้ ขอบข่ายเนือ้ หา เร่ืองท่ี ๑ ความหมาย และความสําคญั ของความเป็นพลเมืองโลก เร่อื งท่ี ๒ ลักษณะของความเป็นพลเมืองโลก เร่ืองที่ ๓ คณุ ลกั ษณะท่ีพงึ ประสงคข์ องพลเมอื งโลก การเสริมสร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธปิ ไตย 49 การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ปี ระชาธิปไตย ๔๙

    เรือ่ งที่ ๑ ความหมาย และความสําคัญของความเปน็ พลเมืองโลก ความหมายของพลเมอื งโลก พลเมืองโลก (พลโลก หรือชาวโลก) หมายถึง ทุกคน ทุกบ้าน ทุกตําบล ทุกอําเภอ ทุกชนเผ่า ทุก สีผิว ทุกชนชั้นวรรณะ และทุกประเทศชาติ พลเมืองโลกจะอยู่ร่วมโลกกันอย่างสันติสุขได้ ต้องเข้าใจ ยอมรับ และเรียนรู้ ความเหมือนและความแตกต่างกัน พลเมืองโลกมีความเหมือนและความแตกต่างกัน หลายด้าน เชน่ สถานท่อี ยอู่ าศยั ภาษา ศาสนา ความเช่อื วัฒนธรรม ภาษา ชีวติ ความเป็นอยู่ ความสาํ คญั ของความเปน็ พลเมืองโลก พลเมืองเป็นองค์ประกอบที่สําคัญของสังคม ทุกสังคมย่อมต้องการพลเมืองท่ีมีคุณภาพ ซ่ึงหมายถึง ความมีร่างกายจิตใจดี คิดเป็น ทําเป็น แก้ไขปัญหาได้ มีประสิทธิภาพ ซึ่งจะเป็นกําลังสําคัญในการพัฒนา ความเจริญก้าวหน้า ความมั่นคงให้กับสังคมและประเทศชาติ การเป็นพลเมืองดีนั้น ย่อมต้องปฏิบัติตาม บรรทัดฐานและขนบธรรมเนียมประเพณีของสังคม มีคุณธรรมเป็นแนวปฏิบัติในการดําเนินชีวิตอีกด้วย เพ่ือการพัฒนาสังคมให้ยงั่ ยนื การเปน็ พลเมืองโลกมีความสาํ คญั คอื ๑. ทาํ ใหส้ งั คมและประเทศชาตพิ ฒั นาไปได้อยา่ งมนั่ คง ท้ังในระดบั ชมุ ชนถึงระดับประเทศ ๒. ทําให้เกิดความรักใคร่และความสามัคคีในหมู่คณะ เพราะเมื่อมีการทํากิจกรรมร่วมกัน ย่อมมคี วามผูกพัน ร่วมแรงรว่ มใจในการทาํ งานทงั้ ปวงให้บรรลเุ ป้าหมาย ๓. สังคมมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย เพราะทุกคนต้องปฏิบัติตามระเบียบ กติกาของสังคม ซ่ึงเปน็ กฎเกณฑ์ทที่ ุกคนยอมรับ ๔. สมาชิกในสังคมโลกอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข เพราะหากคนรู้จักสามัคคีกัน มคี วามสมั พันธ์อนั ดตี ่อกันในสังคม สงั คมกจ็ ะสงบสขุ ๕. สังคมมีความเป็นธรรม เม่ือสมาชิกในสังคมโลกทุกคนได้รับสิทธิเสรีภาพจากกฎหมาย เท่าเทียมกัน ทําให้สมาชกิ ทุกคนไดร้ บั ปฏบิ ัตอิ ยา่ งยุติธรรม กอ่ ให้เกิดความเป็นธรรมในสงั คม การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 50 การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย ๕๐

    เรือ่ งท่ี ๒ ลกั ษณะของความเป็นพลเมืองโลก ลักษณะของความเป็นพลเมืองโลกนั้น จะต้องมีความสัมพันธ์เช่ือมโยงกัน ทั้งในเร่ืองสิทธิมนุษยชน ความหลากหลาย ค่านิยมและการสัมผัสรับรู้ ความเป็นธรรมของสังคม การพ่ึงพาอาศัยกัน การพัฒนา อย่างยัง่ ยืน และการแกป้ ญั หาความขดั แยง้ สิทธิมนุษยชน (Human Rights) การอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุข ทุกคนในสังคมต้องมี ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน การเคารพและยึดมั่นในสิทธิและศักด์ิศรีของความเป็นมนุษย์ และ ที่สาํ คญั ต้องไมล่ ะเมดิ สิทธิของผอู้ นื่ ดว้ ย ความหมายของ \"สิทธมิ นษุ ยชน\" มผี ูใ้ หค้ าํ นยิ าม “สิทธมิ นุษยชน” ไวห้ ลายความหมาย เชน่ จากปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (Universal Declaration of Human Rights หรือ UDHR) ข้อ ๑ ที่ระบุไว้ว่า บุคคลชอบที่จะมีสิทธิและเสรีภาพประดามีที่ระบุไว้ในปฏิญาณนี้ ทั้งนี้ โดยไม่มี การจําแนกความแตกต่างในเรื่องใด ๆ เช่น เช้ือชาติ สีผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความเห็นทางการเมือง หรือ ทางอื่นใด ชาติหรือสังคมอันเป็นท่ีมาเดิมทรัพย์สิน กําเนิด หรือสถานะอ่ืนใด นอกจากนี้การจําแนก ข้อแตกต่างโดยอาศัยมูลฐานแห่งสถานะทางการเมือง ทางดุลอาณาหรือทางเร่ืองระหว่างประเทศของ ประเทศ หรือดินแดนซ่ึงบุคคลสังกัดจะทํามิได้ ท้ังน้ีไม่ว่าดินแดนดังกล่าวจะเป็นเอกราชอยู่ในความพิทักษ์ มิไดป้ กครองตนเองหรอื อยูภ่ ายใตก้ ารจํากัดแหง่ อธิปไตยอน่ื ใด หมายถึง สิทธิข้ันพ้ืนฐานท่ีมนุษย์ทุกคนได้รับอย่างเสมอภาคกันเพื่อให้สามารถดํารงชีวิตได้อย่าง สันติสุข มีศักดิ์ศรี มีเสรีภาพ มีไมตรีจิต และมีความเมตตาต่อกัน โดยไม่คํานึงถึงความแตกต่างในเร่ือง เช้ือชาติ สผี วิ เพศ อายุ ภาษา ศาสนา สถานภาพทางกาย หรอื สขุ ภาพ หมายถึง ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิเสรีภาพ และความเสมอภาคของบุคคล ท่ีได้รับ การคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย หรือตามกฎหมายไทยหรือสนธิสัญญาท่ีประเทศไทย เป็นภาคี หมายถึง สิทธิของความเป็นมนุษย์ ผู้ท่ีเป็นมนุษย์ย่อมมีสิทธิดังกล่าว ตั้งแต่เกิดจนตายโดย ปราศจากข้อจํากัดทางกฎหมาย ซึ่งแสดงให้เห็นว่ามนุษย์เท่านั้นท่ีมีสิทธิน้ี และสิทธิน้ีเกิดขึ้นโดยติดตัวมนุษย์ ต้งั แต่เกดิ จนกระทัง่ ตาย หมายถึง สิทธิของบุคคลท่ีได้รับการคุ้มครอง โดยหลักบังคับของกฎหมายภายใต้หลักการ เกียรติศักด์ิ สิทธิทเี่ ท่าเทยี มกัน ความเสมอภาค ทีจ่ ะเปน็ การส่งเสริมให้มนษุ ย์อยรู่ ่วมกนั ไดอ้ ยา่ งมีความสุข หมายถึง สิทธิท่ีทุกคนมีอยู่ในฐานะเป็นมนุษย์ ทั้งสิทธิในการดํารงชีวิตอยู่ในส่วนบุคคลและสิทธิ ในการอยู่ร่วมกันในสังคม สิทธิในความเป็นมนุษย์นั้น มีทั้งสิทธิตามกฎหมายและสิทธิท่ีมีอยู่ โดยไม่ข้ึนอยู่กับ บทบัญญัติของกฎหมาย แต่เป็นสิทธิที่เกิดจากมาตรฐานเพื่อความถูกต้อง ความเป็นธรรม หรือความ ยตุ ิธรรม แตเ่ ดิมสทิ ธิมนษุ ยชนจะกล่าวถึงในชอ่ื อ่นื เชน่ สทิ ธิในธรรม สิทธใิ นธรรมชาติ เปน็ ต้น หมายถึง สิทธิข้ันพื้นฐานที่มนุษย์เกิดมาพร้อมกับความเท่าเทียมกัน ในแง่ศักด์ิศรีความเป็นมนุษย์ และสิทธิเพ่ือดํารงชีวิตอย่างมีศักด์ิศรี โดยไม่คํานึงถึงความแตกต่างในเร่ืองเช้ือชาติ สีผิว เพศ อายุ ภาษา ศาสนา และสถานภาพทางกายและสุขภาพ รวมทั้งความเชื่อทางการเมือง หรือความเชื่ออ่ืน ๆ ท่ีขึ้นกับ พ้ืนฐานทางสังคม สิทธิมนุษยชนเปน็ สิ่งทีไ่ ม่สามารถถ่ายทอดหรือโอนให้แกผ่ ้อู ่ืนได้ การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย 51 การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย ๕๑

    ลกั ษณะของสทิ ธมิ นุษยชนที่สําคญั ประกอบด้วยสง่ิ ต่อไปน้ี คอื ๑. สิทธิพื้นฐานของมนุษย์ทุกคน (Primary Right) มนุษย์ที่เกิดมาในโลกต่างมีความเท่าเทียมกันใน ศกั ดิ์ศรขี องความเป็นมนษุ ย์ ๒. สิทธิส่วนบุคคล (Personal Right) เป็นสิทธิส่วนตัวของบุคคลท่ีผู้อ่ืนจะล่วงละเมิดมิได้เป็นพ้ืนท่ี สว่ นตัวของแตล่ ะบุคคล ๓. สิทธิของพลเมือง (Civil Right) เป็นสิทธิของประชาชนในฐานะที่เป็นพลเมืองแห่งรัฐเป็นสิทธิ ทีเ่ ก่ียวข้องตามกฎหมายของรัฐ ซ่ึงสิทธพิ ลเมอื ง ได้แก่ ๑) สิทธิทางสังคม (Social Right) เป็นสิทธิของประชาชนทางสังคมท่ีจะได้รับบริการจาก สงั คม ในฐานะทีเ่ ป็นสมาชิกของสังคม เชน่ สทิ ธกิ ารเขา้ ถงึ การบรกิ ารสาธารนะ เปน็ ตน้ ๒) สิทธิทางสวัสดิการสังคม (Social Welfare Right) เป็นสิทธิของประชาชนทุกคนท่ีจะ ได้รบั สวสั ดิการทางสังคม เชน่ สิทธิการได้รับการศกึ ษา ฯลฯ ๓) สิทธิทางวัฒนธรรม (Cultural Right) ได้แก่ สิทธิเข้าร่วมในพิธีกรรม ประเพณีวัฒนธรรม ของประชาคมในดา้ นศิลปะต่าง ๆ ความสาํ คญั ของสทิ ธิมนษุ ยชน สิทธิมนุษยชนมีความสําคัญในฐานะท่ีเป็นอารยธรรมโลก (World Civilization) ของมนุษย์ท่ีพยายาม วางระบบความคิด เพื่อให้คนท่ัวโลกเกิดความระลึกรู้ คํานึงถึงคุณค่าของความเป็นมนุษย์ ต้ังแต่ยอมรับความ เป็นมนุษย์ ศักดิ์ศรี ชาติกําเนิด สิทธิต่าง ๆ ที่มีพื้นฐานมาจากความชอบธรรม ซ่ึงต้ังอยู่บนพ้ืนฐานแห่งสิทธิ ต้ังแต่กําเนิด โดยให้ความสําคัญกับคําว่าชีวิต นอกจากน้ีแล้วสิทธิมนุษยชนยังมีความสําคัญในแง่ของการเป็น หลักประกันของความเป็นมนุษย์ และสภาวะโลกปัจจุบันเร่ืองของสิทธิมนุษยชนก็ไม่ใช่เร่ืองประเทศใด ประเทศหนึ่งเท่าน้ัน หากแต่เป็นเร่ืองที่สังคมท่ัวโลกต้องให้ความสําคัญ เพราะประเทศไทยในฐานะท่ีเป็น สมาชิกขององค์การสหประชาชาติ ผกู พันตามพนั ธกรณแี หง่ กฎบตั รสหประชาชาติ สิทธิในชีวิต ถือเป็นสิทธิข้ันพื้นฐาน มนุษย์สามารถมีชีวิตอยู่ได้และได้รับการคุ้มครอง ให้ปลอดภัย ได้รับการตอบสนองตามความตอ้ งการขัน้ พน้ื ฐานของชีวิต ได้แก่ อาหาร เครื่องนุ่มห่ม ยารักษาโรค และที่อยู่อาศัย ทุกชีวิตล้วนมีคุณค่าด้วยกันท้ังส้ิน ไม่ว่าจะเป็นบุคคลที่ต้องการความช่วยเหลือเพ่ือการ ดํารงชีวิตอยู่เป็นพิเศษจากผู้อื่น เช่น คนพิการ คนชรา ฯลฯ ดังนั้นทุกคนควรปฏิบัติต่อบุคคลด้อยโอกาส ให้ความสําคัญ ให้โอกาสและให้ความชว่ ยเหลอื ตามสมควร เพ่ือใหท้ กุ ชีวิตมีความเท่าเทยี มกนั มากท่สี ดุ สิทธิในการดําเนินชีวิตและพัฒนาตนเองตามแนวทางท่ีถูกต้อง คนในสังคมต้องให้ โอกาสกับคนท่ีเคยกระทําไม่ถูกต้อง ให้โอกาสคนเหล่าน้ีได้รับการอบรมแก้ไขและพัฒนาตนเองใหม่ ใหส้ ามารถมีชีวติ ที่ดีขน้ึ มคี ณุ ภาพชีวิตที่สูงขนึ้ สทิ ธิในการยอมรบั นบั ถือ หมายถงึ การทบี่ ุคคลพงึ ปฏบิ ัติต่อกนั ดว้ ยการยอมรบั ซงึ่ กัน และ กนั ให้ความสําคญั กบั ศกั ดิ์ศรีและคุณค่าของชีวติ ด้วยความเทา่ เทยี มกัน ความหลากหลาย (Diversity) คือ การให้คุณค่าของความแตกต่าง การเข้าใจ การยอมรับ และ ตระหนักในความหลากหลายทางเช้ือชาติเผ่าพันธุ์ สังคม วัฒนธรรมขนบธรรมเนียมประเพณี รวมทั้งความ หลากหลายทางชวี ภาพ ตลอดจนผลกระทบของสภาพแวดล้อมที่มตี ่อเศรษฐกิจ สงั คมและวฒั นธรรม ค่านิยมและการสัมผัสรับรู้ (Values & Perceptions) คือ ความสามารถในการประเมินคุณค่าเก่ียวกับ ประเด็นสําคัญระดับโลก และผลที่กระทบต่อเจตคติและค่านิยมของผู้คนที่เก่ียวข้อง โดยคํานึงถึงความสําคัญ และคา่ นยิ มด้านสทิ ธิมนุษยชน การเสริมสร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 52 การเสริมสร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธปิ ไตย ๕๒

    ความยุติธรรมในสังคม (Social justice) คือ การให้ความสําคัญของความเสมอภาคและความ ยุติธรรมในสังคม มบี ทบาทและมีส่วนร่วมในการสรา้ งความเท่าเทยี มและความเปน็ ธรรมในสังคม การพ่งึ พาอาศัยกัน (Interdependence) การอาศยั อยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขนั้น ไม่มีใครที่จะ อยู่ได้ด้วยตนเอง ย่อมต้องมีการพ่ึงพาอาศัยซึ่งกันและกัน ไม่มากก็น้อย หากเรามีความเข้าใจตระหนักรู้ถึง ความสัมพันธ์เช่ือมโยงระหว่างกันของผู้คน ถิ่นฐาน เศรษฐกิจ ธรรมชาติ ส่ิงแวดล้อมที่ต้องพึ่งพาอาศัย ซ่ึงกัน และกัน เข้าใจสภาวการณ์ในระดบั โลกกส็ ามารถที่จะอยรู่ ่วมกันในสงั คมได้ การพัฒนาอย่างย่ังยืน (Sustainable Development) ความรู้ความเข้าใจหรือความจําเป็นใน การจรรโลง รักษาและพัฒนาคุณภาพชีวิต โดยปราศจากการทําลายโลกเพื่อความอยู่รอดของชีวิตในรุ่นต่อไป โดยคํานงึ ถึงการพฒั นาอยา่ งยั่งยืนไมท่ ําลายทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม การแก้ปัญหาความขัดแย้ง (Conflict Resolution) ความรู้ความเข้าใจธรรมชาติของความขัดแย้ง มีขันติ อดทน อดกล้ันต่อความแตกต่าง สามารถเจรจาต่อรอง เชื่อมประสาน เพ่ือลดปัญหาหรือ คลายปมขดั แยง้ โดยปราศจากการใช้ความรนุ แรง คุณลกั ษณะพลเมืองท่ดี ีของประเทศชาตแิ ละสังคมโลก ๑. เคารพกฎหมายและปฏบิ ตั ิตามกฎระเบียบข้อบังคบั ของสงั คม เม่ือพลเมืองทุกคนปฏิบัติตามกฎระเบียบ ข้อบังคับของสังคม และบทบัญญัติของกฎหมาย เช่น ไม่ล่วงละเมิดสิทธิของผู้อื่น หรือไม่กระทําความผิดตามท่ีกฎหมายกําหนดก็จะทําให้รัฐไม่ต้องเสีย งบประมาณ ในการป้องกันปราบปราม และจับกุมผู้ท่ีกระทําความผิดมาลงโทษ นอกจากน้ียังทําให้สังคม มีความเป็นระเบยี บสงบสุข ทุกคนอยรู่ ว่ มกันอยา่ งสมานฉันท์ ไม่หวาดระแวงคิดรา้ ยตอ่ กัน ๒. เปน็ ผมู้ เี หตุผล ควรเป็นผู้ที่มีเหตุผลและรับฟังความคิดเห็นของผู้อ่ืน ทุกคนย่อมมีอิสรเสรีภาพในการ แลกเปล่ียนความคิดเห็นระหว่างกัน ซึ่งการรู้จักการใช้เหตุผลในการดําเนินงาน จะทําให้ช่วยประสาน ความสัมพนั ธ์ ทาํ ใหเ้ กิดความเข้าใจอนั ดีงามต่อกัน ๓. ยอมรบั มตขิ องเสียงส่วนใหญ่ เม่ือมีความขัดแย้งกันในการดําเนินกิจกรรมอันเกิดจากความคิดเห็นท่ีแตกต่างกัน และ จําเป็นต้องตัดสินปัญหาด้วยการใช้เสียงข้างมากเข้าช่วย และมติส่วนใหญ่ตกลงว่าอย่างไร ถึงแม้ว่าจะ ไมต่ รงกบั ความคิดของเรา เรากต็ ้องปฏิบัติตาม เพราะเป็นมตขิ องเสียงส่วนใหญ่ ๔. เป็นผ้นู ําประชาธิปไตยและเหน็ แก่ประโยชน์สว่ นรวม ผู้ท่ีมีความเป็นประชาธิปไตยน้ัน จะต้องมีความเสียสละ ในเรื่องท่ีจําเป็น เพื่อผลประโยชน์ของ ส่วนรวมและรักษาไว้ซ่ึงสังคมประชาธิปไตย เป็นการส่งผลต่อความมั่นคงและความก้าวหน้าขององค์กร ซึ่งสุดท้ายแล้ว ผลประโยชน์ดังกล่าว ก็ย้อนกลับมาสู่สมาชิกของสังคม เช่น การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง ถึงแม้ว่า เราจะมีอาชีพบางอย่างที่มีรายได้ตลอดเวลา เช่น ค้าขาย แต่ก็ยอมเสียเวลาค้าขายเพื่อไปใช้สิทธิ เลือกตั้ง บางครั้งเราต้องมีน้ําใจช่วยเหลือกิจกรรมส่วนร่วม เช่น การสมัครเป็นกรรมการเลือกตั้ง หรือ สมาคมบาํ เพ็ญประโยชน์ส่วนรวม เป็นต้น ๕. เคารพในสิทธเิ สรีภาพของผอู้ นื่ ควรรู้จักเคารพในสิทธิเสรีภาพของผู้อ่ืน เช่น บุคคลมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การพดู แต่ต้องไม่เปน็ การพดู แสดงความคดิ เห็นทใ่ี ส่รา้ ยผ้อู ่ืนใหเ้ สยี หาย การเสริมสร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถีประชาธิปไตย 53 การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธิปไตย ๕๓

    ๖. มคี วามรบั ผดิ ชอบต่อตนเอง สังคม ชุมชน ประเทศชาติ ในการอยู่ร่วมกันในสังคม ย่อมต้องมีการทํางาน เป็นหมู่คณะ จึงต้องมีการแบ่งหน้าที่ ความรบั ผดิ ชอบในงานนนั้ ๆ ให้สมาชิกแตล่ ะคนนําไปปฏบิ ตั ติ ามทไ่ี ดร้ บั หมอบหมายไว้อย่างเตม็ ที่ ๗. มีส่วนรว่ มในกิจกรรมการเมืองการปกครอง ในสังคมประชาธิปไตยน้ัน สมาชิกทุกคนต้องมีส่วนร่วมในกิจกรรม การเมืองการปกครอง เช่น การเลอื กตัง้ เป็นตน้ ๘. มสี ่วนร่วมในการป้องกนั แกไ้ ขปญั หาเศรษฐกจิ สังคม การเมอื งการปกครอง ช่วยสอดส่องพฤติกรรมม่ัวสุมของเยาวชนในสถานบันเทิงต่าง ๆ ไม่หลงเช่ือข่าวลือคํากล่าวร้าย โจมตีรวมถึงส่งเสรมิ สนบั สนนุ การแกไ้ ขปญั หาความขัดแย้งตา่ ง ๆ ด้วยสนั ตวิ ธิ ี ๙. มีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และปฏิบตั ติ นตามหลกั ธรรม ทุ ก ค น ค ว ร มี ศี ล ธ ร ร ม ไ ว้ เ ป็ น ห ลั ก ใ น ก า ร ค ว บ คุ ม พ ฤ ติ ก ร ร ม ข อ ง บุ ค ล ใ ห้ ดํ า เ นิ น ไ ป อ ย่ า ง เหมาะสม ถึงแมจ้ ะไม่มบี ทลงโทษใด ๆ ก็ตาม    การเสริมสรา้ งความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธปิ ไตย 54 การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย ๕๔

    เร่อื งท่ี ๓ คุณลักษณะท่พี ึงประสงคข์ องพลเมืองโลก สังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง ท้ังเรื่องการเมือง เศรษฐกิจ วิถีชีวิต วัฒนธรรม รวมท้ังสิ่งแวดล้อม บริบทรอบตัว เพื่อการดํารงชีวิตอย่างมีความสุข เราจึงต้องปรับเปลี่ยนตนเองเพ่ือให้มีคุณลักษณะที่พึง ประสงค์ของพลเมืองโลกท่ีมีความรู้ ความสามารถ มีเจตคติ ค่านิยม จริยธรรมและมีส่วนร่วมต่อสังคม คุณลักษณะท่พี ึงประสงค์ของพลเมอื งโลก ประกอบดว้ ย ๑. ใฝ่รู้ใฝ่เรียน หมายถึง การศึกษาและสั่งสมองค์ความรู้ในระดับบุคคล ให้เกิดความชํานาญ เฉพาะสาขา โดยการขวนขวายหาความรู้ใหม่ ๆ และพัฒนาตนเองไปอย่างทันท่วงทีเพื่อให้เกิดองค์ความรู้ ที่เหมาะสมกับช่วงเวลาและยุคสมัยนั้น ๆ และพัฒนาตนเองอย่างต่อเน่ืองเพื่อให้เกิดความก้าวหน้า อยตู่ ลอดเวลา ๒. รอบรู้ ความรอบรู้ประกอบด้วยลักษณะ ๕ ประการ ได้แก่ ๑) ชอบอา่ นและค้นคว้าหาความรู้ ๒) รจู้ กั วธิ ีจาํ เมอ่ื ไดอ้ ่านหรือฟังในสง่ิ นน้ั ๆ และจับใจความได้ ๓) รโู้ ดยอัตโนมตั ิ ไม่ลมื ในสิ่งทเี่ ปน็ สาระสาํ คัญ ๔) รู้จักพจิ ารณา ตรกึ ตรองสง่ิ ตา่ ง ๆ อยา่ งทะลุปรุโปร่ง ๕) ร้ปู ัญหาอยา่ งแจ่มแจง้ ๓. นักคิด หมายถึง การฝกึ ทักษะการคดิ อยา่ งเปน็ ระบบส่งผลให้สามารถคดิ ไดอ้ ย่างมปี ระสิทธภิ าพ การฝกึ ฝนทักษะการคดิ ประกอบดว้ ยการคิดหลายลกั ษณะ แตท่ ส่ี ําคัญท่สี ดุ คือ การคิดอย่างสรา้ งสรรค์ การคิดวเิ คราะห์ การคดิ ไตร่ตรองและการคิดแกป้ ญั หา ๔. ส่ือสาร คือ ความสามารถในการอ่าน ฟัง เขียน พูด คือ อ่านอย่างเข้าใจ ฟังอย่างเข้าใจ เขียน อย่างมีคุณภาพพูด เพ่ือสื่อสารได้ตรงและเข้าใจง่าย สามารถนําเสนอความคิดด้วยการพูด การเขียน ไดช้ ดั เจน เหมาะสม และเลือกใชส้ ือ่ อย่างหลากหลาย ๕. มีวินัย คือ การควบคุมความประพฤติให้เป็นไปตามระเบียบแบบแผน และยังหมายถึง ลักษณะ เชิงพฤติกรรมที่แสดงออกมาว่าสามารถจะควบคุมตนเองให้อยู่ในกรอบของบทวินัยตามท่ีกําหนดไว้ใน กฎหมาย ๖. ใจกว้าง หมายถึง การรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างต้ังใจ และทําความเข้าใจ ไม่ขัดจังหวะ และไม่ด่วนสรุปตัดสินความคิดหรือพฤติกรรมของผู้อ่ืน มองโลกในแง่ดี ไม่ยึดติดกับส่ิงท่ีผ่านมา ขจัด ความคิดที่ว่าความคิดของตนเองถูกต้องท่ีสุด กล้ายอมรับความผิดพลาดของตนเอง ไม่คิดว่าคุณวุฒิ วัยวุฒิ เปน็ อุปสรรคในการแสดงความคดิ เหน็ ๗. เอื้ออาทร เกิดจากความตระหนักในคุณค่าของบุคคล ก่อให้เกิดความปรารถนาดีต่อกัน แสดงออกด้วยความรัก ความอ่อนโยน ความเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ความห่วงใย มีไมตรีจิต และ เกอื้ กูลตอ่ กนั ๘. กล้าตัดสินใจ กล้าตัดสินใจบนพื้นฐานความรู้ หรือปรึกษาผู้รู้ ผู้เช่ียวชาญ แล้วจึงตัดสินใจ โดยใช้เหตุผล ข้อมูลรวมทั้งเรียนรู้จากข้อผิดพลาดท่ีผ่านมา กล้าตัดสินใจในการทําหน้าที่และงานของตน และรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเองและผู้เกี่ยวข้อง กล้าตัดสินใจในสถานการณ์ฉุกเฉินหรือภาวะคับขัน โดยคํานึงถึงผลประโยชน์ ผลกระทบของผู้มีส่วนได้เสียเพื่อให้การทํางานบรรลุเป้าหมายอย่างราบร่ืน และทันต่อสถานการณ์ การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 55 การเสรมิ สรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ๕๕

    ๙. วุฒิภาวะ หมายถึง ความบริบูรณ์ของบุคคลทั้งบุคลิกภาพและพฤติกรรมทางอารมณ์ พฤติกรรมท่ีแสดงออกให้เห็นได้ คือ การพึ่งพาตนเองได้ ปรับตัวตามสถานการณ์ได้ รู้และปฏิบัติหน้าที่ ของตนเองโดยไม่ต้องมีใครบังคับ และไม่ผลักภาระหน้าท่ีของตนเองไปให้ผู้อ่ืน มีความรับผิดชอบสูง ทั้ง ความรับผิดชอบตอ่ ครอบครัว หน้าท่กี ารงาน และความรบั ผิดชอบต่อสังคม ฯลฯ ๑๐. มีวิจารณญาณ คือ ความสามารถอย่างชํานาญในการคิดที่จะทําหรือไม่ทํา เชื่อหรือไม่เชื่อ โดยเลือกใชเ้ หตุผลอย่างเหมาะสมกับเหตุการณ์ กิจกรรมในชีวติ ประจาํ วนั และชีวิตการทํางาน       การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย ๕๖ การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ปี ระชาธิปไตย 56

    กิจกรรมท้ายบทท่ี ๕ กิจกรรม ให้อธิบายว่าคุณลักษณะพลเมืองท่ีดีของประเทศชาติและสังคมโลกข้อใดสําคัญที่สุด เพราะ เหตใุ ด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. กากรเาสรรเสมิ รสิมรส้างรค้าวงคามวาเปมน็เปพ็นลพเมลือเมงดือีงตดาี ตมาวมถิ วปี ิถรีปะชระาชธิปาธไติปยไตย 57 ๕๗

         การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย 5๕8๘

    แบบทดสอบหลงั เรยี น คาํ ชีแ้ จง ใหเ้ ลอื กคําตอบท่ถี ูกที่สุดเพียงขอ้ เดยี ว ๑. ใครปฏบิ ัตติ นเปน็ พลเมอื งดีตามหลักประชาธิปไตย โดยยึดหลกั สิทธแิ ละเสรีภาพ ก. น้อยเดนิ เขา้ ไปหยิบนา้ํ ตาลทรายในบา้ นนกเนอ่ื งจากทบี่ ้านหมด ข. นดิ เปดิ เพลงเสียงดงั เพ่ือให้เพือ่ นบา้ นไดฟ้ งั ดว้ ย ค. กอ้ ยยอมรับฟังความคดิ เหน็ ของเพ่อื นในกลุม่ ง. แปง้ โมโหนอ้ งจึงจับไปขงั ไว้ในหอ้ งมดื ๒. ใครมสี ่วนรว่ มในการตรวจสอบการใชอ้ ํานาจรฐั ก. ปอยร่วมลงชอ่ื เพือ่ เสนอให้ถอดถอนนกั การเมืองที่ทุจริตออกจากตาํ แหน่ง ข. ตน้ รว่ มชมุ นมุ เรียกรอ้ งให้รัฐบาลประกันราคาขา้ ว ค. เอกเป็นหัวคะแนนใหพ้ รรคการเมือง ง. ตุ้ยใชส้ ิทธเิ ลือกตั้ง ๓. เราควรร่วมกจิ กรรมทางการเมอื งการปกครองในข้อใด ก. ตดิ ตามข่าวสารทางการเมอื งการปกครองจากหนงั สอื พิมพท์ กุ วัน ข. วจิ ารณ์รัฐบาลในทางเสียหาย แม้จะไม่มีข้อมูลมายนื ยันกต็ าม ค. ชมุ นมุ กดดนั รฐั บาลโดยการปดิ ล้อมสถานท่รี าชการ ง. ใหผ้ ูอ้ ่นื ไปใชส้ ิทธิเลอื กต้งั แทนตนเอง ๔. ประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสนิ ใจทางการเมืองไดอ้ ยา่ งไร ก. การบรจิ าคเงนิ เขา้ กองทุนพฒั นาพรรคการเมอื ง ข. ชมการถา่ ยทอดการประชมุ รัฐสภาทางโทรทศั น์ ค. การร่วมรบั ฟงั การประชุมสภาทอ้ งถิน่ ง. การลงประชามติ ๕. ข้อใดให้ความหมายของคําวา่ “สิทธขิ องประชาชนตามระบอบประชาธิปไตย” ไดอ้ ย่างถกู ตอ้ ง ก. อาํ นาจอนั ชอบธรรมของบุคคลที่ได้รบั การคมุ้ ครองตามกฎหมาย ข. การไดร้ บั ความสะดวกในการดาํ เนนิ ชีวติ ภายใตก้ ฎหมาย ค. อาํ นาจอสิ ระของประชาชนในการตดั สนิ การกระทําใด ๆ ง. หนา้ ทข่ี องประชาชนทจี่ ะตอ้ งปฏิบัติตามกฎหมาย ๖. การใช้เสรีภาพของบคุ คลในขอ้ ใดทถ่ี อื ว่าถูกตอ้ งตามกฎหมาย ก. ชาตไิ ปรว่ มชมุ นุมต่อต้านรฐั บาลโดยสงบปราศจากอาวุธ ข. แสงพกอาวธุ เข้าไปในสถานที่สาธารณะ ค. สนิ เปดิ บอ่ นการพนันในบ้านของตนเอง ง. สนั ตดิ หู มิน่ เสรีตอ่ หน้าสาธารณชน ๗. หากไมอ่ ยากให้ผอู้ น่ื ละเมดิ สิทธแิ ละเสรีภาพของเรา จะตอ้ งทําอยา่ งไร ก. ตอ่ ว่าผู้ที่ละเมิดสทิ ธแิ ละเสรีภาพของตนเอง ข. ขม่ ขใู่ หผ้ ู้อ่ืนมีความเกรงกลวั ตนเอง ค. เคารพในสทิ ธิและเสรภี าพของผู้อน่ื ง. ละเมดิ สทิ ธแิ ละเสรีภาพของผอู้ ่นื กากรเาสรรเสมิ รสิมรส้างรคา้ งวคามวาเปมน็เปพ็นลพเมลอืเมงอืดงี ตดาี ตมาวมถิ วปี ถิ รปีะรชะาชธิปาธไตปิ ยไตย ๕๙59

    ๘. หลกั การและเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนญู ในข้อใดมเี จตนารมณเ์ พือ่ ไมใ่ ห้มกี ารเลือกปฏิบตั ริ ะหว่างประชาชน ก. หลกั พระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมุขของประเทศ ข. หลกั ประเพณีการปกครอง ค. หลักความเสมอภาค ง. หลักสทิ ธิมนษุ ยชน ๙. ข้อความทีก่ ลา่ ววา่ “ประชาชนผ้มู สี ิทธิเลอื กตัง้ จะมีสิทธลิ งคะแนนเสยี งเลอื กตงั้ คนละหน่งึ เสียงโดยเทา่ เทียม กนั ” สอดคลอ้ งกับลักษณะสําคญั ของสังคมประชาธิปไตยในขอ้ ใด ก. หลักอาํ นาจอธปิ ไตยเปน็ ของปวงชน ข. หลกั การเคารพเหตผุ ล ค. หลกั ความเสมอภาค ง. หลักนิตธิ รรม ๑๐. กาํ นันบุญมานดั ประชุมชาวบา้ นเพ่ือตกลงกันเก่ียวกบั การตัดถนนเขา้ หมบู่ า้ นซงึ่ ทาํ ให้ทดี่ นิ ของชาวบ้าน หลายคนถกู ถนนตัดผา่ น การกระทําของกํานันบญุ มาสอดคลอ้ งกบั ขอ้ ใด ก. ความเสมอภาคของประชาชน ข. การตดั สินใจของคนส่วนใหญ่ ค. การประนปี ระนอม ง. การเคารพเหตผุ ล ๑๑.บรษิ ทั สยามกลกจิ รบั คนพกิ ารทาํ งานโดยให้คา่ จา้ งเท่ากบั คนท่รี ่างกายสมบรู ณ์ สอดคลอ้ งกบั ข้อใด ก. การเคารพศกั ดศ์ิ รีความเป็นมนษุ ย์ ข. การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายแรงงาน ค. การเคารพเหตุผล ง. การมคี ุณธรรม ๑๒. เอกภพปราศรัยหาคะแนนเสียงเพื่อสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร การกระทําของเอกภพ สอดคลอ้ งกับข้อใด ก. บทบาท ข. เสรีภาพ ค. หนา้ ที่ ง. สิทธิ ๑๓. ข้อใด คือความหมายทถี่ กู ตอ้ งทส่ี ดุ ของคณุ ธรรมตามบทบญั ญตั ขิ องพจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๓ ก. สภาพคณุ งามความดีซงึ่ เปน็ สภาพคุณงามความดีทางความประพฤติและจิตใจ ข. ลักษณะของบคุ คลท่ีแสดงออกถึงความเอาใจใส่ ตัง้ ใจ มงุ่ มัน่ ในหน้าทีก่ ารงาน ค. ความพร้อมเพรยี งกัน ความปรองดองกลมเกลยี วกัน ง. ภาระรบั ผดิ ชอบของบคุ คลทีจ่ ะตอ้ งปฏิบัติ การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธปิ ไตย ๖6๐0

    ๑๔. ข้อใดตอ่ ไปน้แี สดงใหเ้ หน็ ถึงความซ่ือสัตย์ ก. สมหวงั นาํ กระเป๋าสตางคท์ ผี่ โู้ ดยสารลมื ไวใ้ นรถแทก็ ซใ่ี หก้ ับสถานวี ิทยุ จส.๑๐๐ เพื่อตามหาเจา้ ของ ข. วินัยซอ้ื กระเปา๋ แบรนด์เนมใหแ้ ฟนตามทใ่ี หส้ ัญญาไวก้ ่อนสาํ เรจ็ การศกึ ษา ค. สําอางคใ์ ห้เพื่อนลอกการบ้านเพ่อื ใหเ้ พ่ือนทนั ส่งตามวันทีค่ รกู าํ หนด ง. วารณุ ไี ปรับเงนิ ทีย่ ืมจากเพื่อนในวันท่ีนัดหมาย ๑๕. บุคคลในข้อใด ปฏบิ ตั ติ นตามหนา้ ทข่ี องนักศกึ ษาของ กศน. ก. สมพงษ์สมัครเปน็ หวั หน้าทีมแขง่ วอลเลยบ์ อลใหก้ ับศนู ยก์ ารเรยี น ข. วทิ วสั หารายไดเ้ สริมเพ่อื ช่วยเหลือคา่ ใช้จา่ ยของครอบครวั ค. ดาราเข้าพบกลมุ่ ทกุ ครงั้ ตามทค่ี รนู ดั หมาย ง. อเนกร่วมกับครวู างแผนการเรยี น ๑๖. ท่านคิดวา่ กจิ กรรมในขอ้ ใดที่แสดงถงึ การนําคุณธรรม จรยิ ธรรมมาสนับสนนุ ส่งเสรมิ การปกครองตาม ระบอบประชาธปิ ไตย ก. ผสู้ มคั รรบั เลอื กตั้งสัญญากับชาวบา้ นวา่ จะจดั สรรเงินใหห้ มู่บ้านหลังจากไดร้ บั การเลือกตงั้ ข. ครรู ะดมนักศกึ ษาใหป้ ระชาสมั พันธ์การเลอื กตงั้ ตามทก่ี ําหนดไวใ้ นกจิ กรรม กพช. ค. ผใู้ หญบ่ า้ นกาํ หนดให้ชาวบา้ นไปใช้สทิ ธิเ์ ลือกตงั้ ตามเป้าหมายท่ีไดร้ บั จัดสรร ง. นกั ศึกษาออกเยยี่ มและเชญิ ชวนคนในชมุ ชนไปเลอื กตง้ั อย่างนอ้ ย ๑๐ คน ๑๗. ข้อใดไม่ใช่ความสาํ คญั ของความเปน็ พลเมืองโลก ก. ทาํ ใหส้ งั คมและประเทศชาตพิ ฒั นาไปได้อย่างมนั่ คง ข. ทาํ ใหเ้ กิดความรกั ใคร่และความสามคั คีในหม่คู ณะ ค. สมาชกิ ในสังคมโลกอยรู่ ่วมกันอยา่ งมคี วามสขุ ง. มสี ่วนรว่ มในกจิ กรรมการเมอื งการปกครอง ๑๘. บคุ คลในข้อใดที่มีคณุ ลักษณะพลเมอื งทีด่ ขี องประเทศชาตแิ ละสงั คมโลก ก. ยอดชายยอมรับความแตกต่างระหว่างบคุ คล ข. สมชายรับราชการด้วยความซ่อื สตั ยส์ จุ ริต ค. องอาจปฏิบัตติ ามกฎหมายเลอื กต้งั ง. นอ้ ยพ่ึงพาอาศัยเพ่อื นบ้าน ๑๙. การเชอื่ หรอื ไม่เชอ่ื ขา่ วสารทไี่ ด้รบั จากเพอื่ น โดยเลอื กใชเ้ หตผุ ลอยา่ งเหมาะสม เปน็ คุณลักษณะที่พงึ ประสงค์ของพลเมืองโลกในขอ้ ใด ก. มีวจิ ารณญาณ ข. กล้าตดั สินใจ ค. มวี ฒุ ภิ าวะ ง. นกั คิด ๒๐. ข้อใดคือคณุ ลกั ษณะสาํ คญั ในการพฒั นาตนเองอยา่ งต่อเนื่องเพอ่ื ใหเ้ กิดองคค์ วามร้แู ละความกา้ วหน้า ก. มีวจิ ารณญาณและมีวุฒิภาวะ ข. มีวนิ ยั และกล้าตัดสนิ ใจ ค. การส่ือสารและใจกวา้ ง ง. ใฝเ่ รยี นใฝ่รู้และมีวินยั การเสริมสรา้ งความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถปี ระชาธปิ ไตย 61 การเสรมิ สรา้ งความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย ๖๑

      การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย 6๖2๒

    เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี น ๑. ข ๑๑. ง ๒. ง ๑๒. ง ๓. ง ๑๓. ค ๔. ก ๑๔. ง ๕. ง ๑๕. ข ๖. ง ๑๖. ก ๗. ข ๑๗. ก ๘. ก ๑๘. ข ๙. ง ๑๙. ง ๑๐. ก ๒๐. ก เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น ๑. ค ๑๑. ก ๒. ก ๑๒. ก ๓. ก ๑๓. ก ๔. ง ๑๔. ก ๕. ก ๑๕. ค ๖. ก ๑๖. ง ๗. ค ๑๗. ง ๘. ง ๑๘. ค ๙. ก ๑๙. ก ๑๐. ง ๒๐. ง กากราเสรเรสมิ รสิมรสา้ รง้าคงวคาวมาเมปเน็ ปพ็นลพเลมเือมงอื ดงี ดตีาตมาวมถิ วปี ิถรีปะรชะาชธาปิ ธไปิ ตไยตย ๖๓63

         การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย 6๖4๔

    แนวตอบกิจกรรมท้ายบท แนวตอบกิจกรรมทา้ ยบทที่ ๑ กิจกรรมที่ ๑ ให้ตอบคําถาม แลว้ จดั ทาํ เปน็ ปา้ ยนเิ ทศประกอบภาพ ๑. ให้ประเมินตนเองว่า ท่านปฏิบัตติ นเปน็ พลเมืองดีตามวถิ ปี ระชาธิปไตยอย่างไร ๑.๑ รบั ผิดชอบตนเอง ๑.๒ เคารพหลักความเสมอภาค เห็นคนอื่นเท่าเทียมกับตนเอง เคารพในศักด์ิศรีของความเป็นคน ไม่ ดหู มนิ่ เหยยี ดหยามคนท่ีต่าํ กว่า ไม่วา่ ด้านฐานะความเป็นอยู่ หรือการศกึ ษา ๑.๓ ยอมรับความแตกต่างของคน ยอมรับในความคิดเห็นท่ีแตกต่างกัน แม้จะไม่เห็นด้วยแต่ต้อง ยอมรบั ว่าคนอื่นมีสทิ ธทิ ่จี ะแตกต่าง หรอื มีความคิดเห็นทแ่ี ตกตา่ งไปจากเราได้ เพ่อื อยรู่ ่วมกันได้ในสงั คม ๑.๔ เคารพสิทธิของผอู้ ่ืน แม้เราจะมีสทิ ธิ ใชส้ ทิ ธิของเรา แตก่ ารกระทํานนั้ ไมเ่ ดือดร้อนแก่ผ้ใู ด ๑.๕ เคารพ กฎ กตกิ า ทีก่ าํ หนดไว้ ๑.๖ รับผิดชอบต่อสังคม หากการกระทําใด ๆ ของเรา เกิดผลเสียต่อสังคมโดยรวม เราควร แก้ปญั หาของเรากอ่ น ไมเ่ รยี กร้องใหผ้ อู้ ่ืนมาแก้ปญั หา และตนเองก็กอ่ ปัญหานน้ั ๆ อกี ๒. จงอธิบายประโยชน์ของการปฏิบัติตนเป็นสมาชิกท่ีดีของสังคม โดยวิเคราะห์ถึงประโยชน์ของ ตนเอง ๒.๑ ประโยชน์ต่อตนเอง : เปน็ แบบอย่างท่ีดแี กบ่ ุตรหลาน มคี วามสขุ ในการดํารงชีวิต และได้รับการ ยอมรับนับถอื การประกอบอาชีพใด ๆ ก็มคี วามเจริญรุ่งเรอื ง ๒.๒ ประโยชนต์ ่อครอบครัว : สมาชกิ ในครอบครัวมีความสุข เป็นต้นแบบในการประพฤติปฏิบัติตนแก่ บุตรหลาน ๒.๓ ประโยชนต์ ่อสังคม : หากทกุ คนในสงั คมปฏิบตั ติ นเป็นสมาชิกที่ดี ปัญหาของสังคมคงไม่มี หรือมี แต่นอ้ ยมาก สังคมก็สงบสขุ แต่ตนเองได้ปฏิบัติตนเป็นสมาชิกท่ดี ีแล้ว กส็ ามารถชว่ ยแก้ปญั หาท่ีเกิดขึน้ ได้ กิจกรรมที่ ๒ ใหต้ อบคาํ ถาม แลว้ จดั ทําเปน็ ผังความคิด (Mind Mapping) ๑. ถ้าคนในชุมชนของเราไม่ปฏิบัติตามหน้าที่ของตนอย่างถูกต้องเหมาะสมแล้ว ท่านคิดว่าจะเกิด ปัญหาในชุมชนอย่างไรบ้าง จงอธิบายและยกตวั อย่างประกอบ  หากสมาชิกในครอบครัวไม่ปฏิบัติตนตามหน้าที่ของตนเอง เช่น พ่อ แม่ ไม่ประกอบสัมมา อาชีพเพื่อเล้ียงดูสมาชิกในครอบครัว อาจถูกจับ ถูกลงโทษ ละท้ิงบุตรหลานให้เผชิญชีวิตตามลําพัง หากบุตร หลาน ไม่เช่ือฟังพ่อแม่ ไม่ตั้งใจศึกษาเล่าเรียน ม่ัวสุมเล่นเกม เล่นการพนัน เสพยาเสพติด อาจออกจาก โรงเรียนกลางคัน ท้องในวัยเรียน ติดยาเสพติด ไม่สามารถประกอบสัมมาอาชีพเล้ียงตนเองได้ เกิดปัญหา ลัก ขโมย ปัญหายาเสพติด ฯลฯ  หากผู้นําชุมชน ไม่ปฏิบัติตามหน้าท่ีของตนเองไม่สามารถกํากับดูแลความเป็นอยู่ ปล่อย ปละละเลยให้มีร้านเกม บ่อนการพนัน ฯลฯ ในหมู่บ้าน เกิดปัญหาเด็กเยาวชนติดเกม เสพและค้ายา เสพตดิ เป็นตน้ การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 65 การเสริมสร้างความเป็นพลเมืองดี ตามวิถีประชาธิปไตย ๖๕

     หากผู้นําองค์กรต่าง ๆ ฉ้อราษฎร์ บังหลวง การพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน การพัฒนา สงั คมในด้านตา่ ง ๆ ก็ไมม่ ีคณุ ภาพ ๒. ให้ยกตัวอย่างบุคคลผู้เป็นแบบอย่างในการเป็นพลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตยมา ๑ คน พร้อม อธิบายถึงเหตุผลในการตัดสินใจเลือกบุคคลดังกล่าวมาอย่างละเอียด และวิเคราะห์ว่าสามารถนํา แบบอย่างท่ีดีน้นั ไปใช้ในการพัฒนาความเปน็ พลเมืองดขี องตนเองใหด้ ีขนึ้ อย่างไร นายเอก โชคอนนั ต์ไพศาล อายุ ๖๐ ปี มีอาชีพเป็นชาวสวน ปลูกพืชผักหลายชนิด โดยเฉพาะมะนาว มีท่ีดินทํากิน ๑๐ ไร่ แบ่งพ้ืนท่ีตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีภรรยา มีบุตร ๒ คน บุตรทั้งสองคน จบการศึกษาระดับปริญญาตรีของสถาบันอุดมศึกษาภายในจังหวัด ภายในบริเวณที่อยู่อาศัยทําความสะอาด ท้ังบริเวณภายในและภายนอก น่าอยู่ ไม่รก รุงรัง ใช้เศษใบไม้ เศษผลผลิตจากการเกษตร ทําเป็นปุ๋ยหมัก ไม่ เผาทําลาย และร่วมกันพัฒนาชุมชนให้น่าอยู่ ทั้งขุดลอกคูคลอง ปลูกต้นไม้ นอกจากนี้ยังเสียภาษีอย่าง สมํ่าเสมอ และยังเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจเรียนรู้การปลูกมะนาว เม่ือมีการเลือกต้ังท้ังการเลือกผู้นําหมู่บ้าน สมาชกิ และผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถิน่ สมาชกิ สภาผู้แทนราษฎร จะไปใช้สทิ ธิเลือกตง้ั ทกุ คร้ัง จะเห็นได้ว่านายเอก โชคอนันต์ไพศาล พ่ึงพาตนเองได้ เป็นตัวอย่างท่ีดีแก่บุตร รักษาส่ิงแวดล้อมท้ัง ของตนเองและของชุมชน พัฒนาชุมชนของตนเอง ให้โอกาสบุคคลภายนอกได้เรียนรู้การประกอบอาชีพการ ปลูกมะนาว ทาํ หน้าท่ีเสยี ภาษี และไปเลือกตง้ั ทกุ คร้ัง แนวตอบกิจกรรมท้ายบทที่ ๒ กจิ กรรมที่ ๑ ใหด้ ภู าพแลว้ ตอบคําถามวา่ กจิ กรรมดังกลา่ วสอ่ื ความหมายถงึ การใชส้ ทิ ธิ หรอื เสรีภาพ ภาพที่ ๑ สือ่ ความหมายถึง การใช้สิทธิ ภาพท่ี ๒ สอื่ ความหมายถึง การใช้สทิ ธิ ภาพท่ี ๓ ส่อื ความหมายถงึ การใชส้ ิทธิ ภาพท่ี ๔ ส่ือความหมายถึง เสรภี าพ ภาพท่ี ๕ สอื่ ความหมายถึง การใชส้ ทิ ธิ ภาพท่ี ๖ สื่อความหมายถึง เสรภี าพ กิจกรรมท่ี ๒ ให้บอกองคป์ ระกอบของสิทธิข้ันพ้ืนฐานท่ีแตล่ ะบุคคลได้รับการคุ้มครองจากรัฐ ประกอบด้วย เรือ่ งอะไรบ้าง และแต่ละเร่ืองมีขอบเขตอย่างไร ใหอ้ ธิบายมาพอสงั เขป องค์ประกอบของสิทธิมนุษยชนที่แต่ละบุคคลควรได้รับการคุ้มครองจากรัฐ ได้แก่ เร่ืองสิทธิเสรีภาพ ความเสมอภาค และความเป็นธรรม รายละเอียดของแต่ละองค์ประกอบ ดงั น้ี ๑. สิทธิในการที่จะมีท่ีอยู่อาศัย มีอาหารกิน มียารักษาโรค ได้รับการศึกษา การไม่ถูกทําร้ายร่างกาย และจิตใจ และการมชี ีวติ ท่ปี ลอดภัย ๒. เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นที่ไม่ละเมิดสิทธิของผู้อ่ืน ในการเลือกอาชีพท่ีไม่ผิดกฎหมายใน การเลือกคูค่ รอง ในการเดินทาง ในการนับถอื ศาสนา และในการชมุ นุมโดยสงบสันติปราศจากอาวธุ ๓. ความเสมอภาคในการได้รับการปฏิบัติจากรัฐโดยเท่าเทียมกัน มีหลักประกันว่าจะไม่ถูกเลือก ปฏบิ ัติและไมโ่ ดนเอาเปรยี บ การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธิปไตย 66 การเสรมิ สรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย ๖๖

    ๔. ความเป็นธรรม กลุ่มคนด้อยโอกาส คนพิการ ผู้อ่อนแอกว่า ได้แก่ เด็กสตรี คนชรา คนพิการ ต้องได้รับการปฏิบัติในบางเรื่องที่แตกต่างจากบุคคลท่ัวไปที่เข้าถึงโอกาสได้มากกว่า แข็งแรงกว่าทั้งทาง ร่างกายและจิตใจเพ่ือให้โอกาสคนกลุ่มนี้สามารถดําเนินชีวิต ได้อย่างปกติสุขมีคุณภาพชีวิตที่ไม่ด้อยกว่าคน ท่ัวไป แนวตอบกจิ กรรมทา้ ยบทท่ี ๓ กิจกรรม ให้อธบิ ายถงึ หลักการท่คี วรปลูกฝงั ค่านิยมในสงั คมไทย ส่ิงสําคัญท่ีเราจะนํามาปรับเปลี่ยนทัศนคติและมุมมองท่ีเก่ียวข้องกับค่านิยมที่ควรปลูกฝังใน สงั คมไทย โดยเร่มิ ต้นจากตัวเราเอง ได้แก่ ๑. การพัฒนาตนใหม้ ีความสมบรู ณท์ ้งั ร่างกายและจิตใจ ด้านร่างกาย คือ พัฒนาการให้เป็นผู้ที่มีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรง ทั้งร่างกายและสติปัญญา รู้จัก การป้องกนั ตนเองจากโรคและสง่ิ เสพติด ด้านจิตใจ คือ รู้จักและเข้าใจตนเอง เข้าใจความรู้สึกของผู้อ่ืน เข้าใจสถานการณ์การ เปลี่ยนแปลง และสภาพแวดล้อมต่าง ๆ รอบตัวได้เป็นอย่างดี มีความอดกล้ัน เป็นธรรม มีจิตสํานึก สาธารณะ เสียสละเพื่อส่วนรวม ให้เกียรติผู้อื่น รู้จักพึ่งตนเอง รู้แพ้ รู้ชนะ รู้อภัย มีเมตตาธรรม รู้ในหน้าที่ ของตนเอง มเี หตุผล เคารพความคิดเหน็ ของผอู้ ่ืน ขยัน อดทน ๒. การพัฒนาตนด้านสติปญั ญา: คิดได้ คดิ เป็น ประยุกต์ได้ เอาใจเขามาใสใ่ จเรา ๓. มีวิสัยทัศน์ พัฒนาตนด้านความรู้ ความสามารถและทักษะ มีจิตสํานึกประชาธิปไตย มีจติ สาํ นกึ ต่อผู้อื่น รักการเรยี นรูต้ ลอดชวี ติ ด้านความรู้ คือ เป็นผู้ท่ีสามารถรู้ลึกในแก่นสาระของวิชา สามารถรู้รอบตัวในเชิงสหวิทยาการ และเป็นผู้ทีส่ ามารถรูก้ ารณ์ไกล สามารถคาดการณ์เกย่ี วกับอนาคตท่จี ะมาถงึ ได้ ด้านทักษะความสามารถ คือ เป็นผู้ท่ีมีทักษะในด้านการคิด ทักษะในการส่ือสาร รวมทั้งทักษะ ในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ มีทักษะการจัดการที่ดี มีทักษะในอาชีพ และมีทักษะทางสังคม ทักษะการ ทํางานร่วมกับผู้อ่นื ๔. พัฒนาตนให้มีคุณธรรม จริยธรรม รักษาสัจจะ มีความซ่ือสัตย์สุจริต เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม มีศกั ดศ์ิ รี มคี วามภมู ิใจในการทาํ งานสจุ ริต รู้จักเคารพสิทธิของผ้อู ื่น ๕. พัฒนาตนให้มีวัฒนธรรมที่ดี มีความคิดริเร่ิม กตัญญูกตเวที สุภาพนุ่มนวล มีสัมมาคารวะ คารวะ ต่อผู้มีอาวุโส มีระเบียบวินัย ยึดมั่นในความสามัคคี นิยมและภูมิใจในความเป็นไทย ภูมิใจในฐานะ และสภาวะของทอ้ งถน่ิ ตน ประหยัดอดออม มีศกั ดศิ์ รแี ละความภูมใิ จในการทาํ งานสุจรติ แนวตอบกจิ กรรมท้ายบทท่ี ๔ กิจกรรม ให้อธิบายถึงค่านิยมหลักของคนไทย ๑๒ ประการ และให้เหตุผลว่าทําไมควรมีการปลูกฝัง คา่ นยิ มหลกั ของของไทย ๑๒ ประการ ใหก้ ับเด็กและเยาวชนไทย คา่ นยิ มหลกั ของคนไทย ๑๒ ประการ คือ ๑. มคี วามรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ์ ซึ่งเปน็ สถาบันหลักของชาตใิ นปัจจบุ นั ๒. ซ่อื สตั ย์ เสียสละ อดทน มีอุดมการณใ์ นส่ิงท่ีดงี ามเพอ่ื ส่วนรวม การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธิปไตย 67 การเสรมิ สร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธิปไตย ๖๗

    ๓. กตญั ญตู อ่ พอ่ แม่ ผปู้ กครอง ครูบาอาจารย์ ๔. ใฝ่หาความรู้ หม่นั ศึกษา เลา่ เรียน ทงั้ ทางตรงและทางออ้ ม ๕. รักษาวฒั นธรรมประเพณไี ทยอนั งดงาม ๖. มีศีลธรรม รักษาความสตั ย์ หวังดีตอ่ ผู้อื่น เผอื่ แผแ่ ละแบ่งปัน ๗. เข้าใจ เรยี นรู้ การเปน็ ประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตรยิ ท์ รงเป็นประมขุ ทถ่ี ูกตอ้ ง ๘. มีระเบยี บวินยั เคารพกฎหมาย ผูน้ ้อยรจู้ กั การเคารพผใู้ หญ่ ๙. มสี ติ ร้ตู วั รู้คิด ร้ทู าํ รู้ปฏิบตั ิ ตามพระราชดาํ รัสของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั ๑๐. รู้จักดํารงตนอยู่โดยใช้หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของพระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รู้จักอดออมไว้ใช้เมื่อยามจําเป็น มีไว้พอกินพอใช้ ถ้าเหลือก็แจกจ่าย และขยายกิจการ เม่ือมคี วามพร้อม โดยมีภูมคิ ุ้มกันที่ดี ๑๑. มีความเข้มแข็งทั้งร่างกาย และจิตใจ ไม่ยอมแพ้ต่ออํานาจฝ่ายตํ่า หรือกิเลส มีความ ละอาย เกรงกลวั ตอ่ บาปตามหลกั ของศาสนา ๑๒. คํานึงถงึ ผลประโยชน์ของส่วนรวม และของชาติ มากกว่าผลประโยชน์ของตนเอง ถ้าคนไทยทุกคนสามารถยึดม่ันและปฏิบัติตามค่านิยมหลัก ๑๒ ประการ แล้ว จะทําให้ทุกคน เป็นคนดี ส่งผลให้ครอบครัว ชุมชน สังคม เกิดความสงบสุข ทําให้ประเทศชาติเจริญ ก้าวหน้า ม่ันคง ม่ังคั่ง และยงั่ ยนื ตลอดไป แนวตอบกจิ กรรมทา้ ยบทที่ ๕ กจิ กรรม ใหผ้ ู้เรียนอธบิ ายวา่ คณุ ลักษณะพลเมอื งทดี่ ีของประเทศชาตแิ ละสังคมโลกขอ้ ใดสําคัญที่สุด เพราะเหตใุ ด ทุกข้อมีความสําคัญเหมือนกัน เพราะการอยู่ร่วมกันในสังคมต้องเคารพกฎหมายและปฏิบัติตาม กฎระเบียบข้อบังคับของสังคม เพราะจะทําให้สังคมมีความเป็นระเบียบสงบสุข ทุกคนอยู่ร่วมกันอย่าง สมานฉันท์ ไม่หวาดระแวงคิดร้ายต่อกันต้องเป็นผู้มีเหตุผล และรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ซึ่งการรู้จักการ ใช้เหตุผลในการทํางาน จะทําให้เกิดความเข้าใจอันดีต่อกัน ต้องยอมรับมติของเสียงส่วนใหญ่ ถึงแม้ว่าจะ ไม่ตรงกับความคิดของเราก็ต้องปฏิบัติตาม เพราะเป็นมติของเสียงส่วนใหญ่ ต้องเป็นผู้นําประชาธิปไตย และเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม จะต้องมีความเสียสละ ในเร่ืองท่ีจําเป็น เพื่อผลประโยชน์ของส่วนรวมและ รักษาไว้ซึ่งสังคมประชาธิปไตย เป็นการส่งผลต่อความมั่นคงและความก้าวหน้าขององค์กร ต้องเคารพใน สิทธิเสรีภาพของผู้อ่ืน ทุกคนมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การพูด แต่ต้องไม่เป็นการพูดแสดงความ คิดเห็นท่ีใส่ร้ายผู้อ่ืนให้เสียหาย ต้องมีความรับผิดชอบต่อตนเอง สังคม ชุมชน ประเทศชาติ ในการอยู่ ร่วมกันในสังคม ย่อมต้องมีการทํางานเป็นหมู่คณะ จึงต้องมีการแบ่งหน้าท่ีความรับผิดชอบในงานนั้นๆ เพ่ือให้งานสําเร็จด้วยดี ต้องมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเมืองการปกครอง ในสังคมประชาธิปไตยนั้น สมาชิกทุกคนต้องมีส่วนร่วมในกิจกรรม การเมืองการปกครอง เช่น การเลือกตั้ง ต้องมีส่วนร่วมในการ ป้องกัน แก้ไขปัญหาเศรษฐกิจ สังคม การเมืองการปกครอง โดยการช่วยสอดส่องพฤติกรรมม่ัวสุมของ เยาวชนในสถานบันเทิงต่าง ๆ ไม่หลงเชื่อข่าวลือคํากล่าวร้ายโจมตี รวมถึงส่งเสริมสนับสนุนการแก้ไขปัญหา ความขัดแย้งต่างๆด้วยสันติวิธี ต้องมีคุณธรรม จริยธรรม และปฏิบัติตนตามหลักธรรม ทุกคนควรมี ศีลธรรมไวเ้ ป็นหลกั ในการควบคมุ พฤตกิ รรมของบุคลให้ดําเนินไปอย่างเหมาะสม การเสริมสร้างความเปน็ พลเมอื งดี ตามวิถีประชาธิปไตย 68 การเสรมิ สรา้ งความเป็นพลเมืองดี ตามวถิ ปี ระชาธปิ ไตย ๖๘

    บรรณานุกรม กมลทอง ทองธรรมชาติ และคณะ. (๒๕๕๓). สงั คมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ม.๒ ช่วงชนั้ ที่ ๓. กรุงเทพฯ : อักษรเจรญิ ทศั น.์ ไพศาล ภไู่ พบูลย์ อังคณาตตริ ัตน์ และปนัดดา มีสมบัติงาม. (ม.ป.ป.). หน้าท่ีพลเมอื ง วฒั นธรรมและการ ดําเนนิ ชวี ติ ในสังคม ม.๑. กรงุ เทพฯ : อักษรเจรญิ ทศั น์. รัชฎาภรณ์ แก้วสนิท และคณะ. (๒๕๕๘). หลักสูตรและคู่มือการฝกึ อบรมการพฒั นาผนู้ ําเยาวชน. กรงุ เทพฯ : สํานกั ส่งเสริมการเมืองภาคพลเมือง สถาบันพระปกเกล้า. สาํ นกั งานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร. (๒๕๕๕). พลเมืองในระบอบประชาธิปไตย. กรุงเทพ : สํานักการพิมพ์ สาํ นักงานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร. . (๒๕๕๖). สิทธิ เสรีภาพ และหน้าท่ีของพลเมือง. กรงุ เทพ : สาํ นกั การพมิ พ์สาํ นักงานเลขาธกิ าร สภาผ้แู ทนราษฎร. กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. เอกสารเสริมความรู้สําหรับครู กลุ่มสร้างเสริมลักษณะนิสัย. กรุงเทพฯ ๒๕๔๔. หน้า ๑๐๐. (ออนไลน์).สืบค้นจาก:http://psu.ac.th/psukb/bitstream [๕ กันยายน ๒๕๕๘] ควนคะนงึ เสามว่ ง. (ม.ป.ป.). สทิ ธิ เสรีภาพ หนา้ ที่ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๒ (ออนไลน)์ . สืบคน้ จาก : www.sopon.ac.th/sopon/social/kuan/ready_lesson2.doc [๑๑ กันยายน ๒๕๕๘] ความสําคัญของการเป็นพลเมือง (ออนไลน์). สบื ค้นจาก : http://www.peopleworldcity.com/[๘ กันยายน ๒๕๕๘] ความหมายของพลเมืองโลกพลเมือง (ออนไลน์). สืบค้นจาก : http://www.peopleworldcity.com/ [๑๐ กนั ยายน ๒๕๕๘] ความหมายของสทิ ธิมนุษยชน (ออนไลน์). สืบค้นจาก : https://sites.google.com/site/ may00may00may/siththi-mnusy-chn/reuxng-thi1khwam-hmay-khxng-siththi-mnusy- chn [๗ กันยายน ๒๕๕๘] ค่านยิ มองค์กร (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก : http://mbkgroup.co.th/th/about/core-value [๑๕ กันยายน ๒๕๕๘] จรวยพร ธรณินทร์. ความหมายและหลักการของคุณธรรม ศีลธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณ และ ธรรมาภิบาล (ออนไลน)์ . สบื คน้ จาก : http://www.charuaypontorranin.com/index.php [๑๕ กนั ยายน ๒๕๕๘] ถนอมพร เลาหจรสั แสง. (ม.ป.ป.). ทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ ๒๑ เพอื่ การพัฒนาอาจารยข์ องมหาวิทยาลยั เชียงใหม.่ (ออนไลน์). สืบค้นจาก : http://www.pharmacy.cmu.ac.th/unit/unit_ files/files_download/2014-04-10ทกั ษะแห่งศตวรรษที2่ 1.pdf [๑๔ กนั ยายน ๒๕๕๘] พชิ าย รัตนดลิ ก ณ ภเู ก็ต. (๒๕๕๖) ปญั ญาพลวัตร (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก : http://www.manager. co.th/AstvWeekend/ViewNews.aspx?NewsID=9530000152861 มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. (ม.ป.ป.). การดาํ เนินการทางวินยั (ออนไลน)์ . สบื ค้นจาก : http://www.op. mahidol.ac.th/orla/index_ciscipline.html [๑๕ กันยายน ๒๕๕๘] การเสรมิ สรา้ งความเปน็ พลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย 69 การเสรมิ สรา้ งความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย ๖๙

    ลักษณะการเปน็ พลโลก (ออนไลน์). สืบคน้ จาก : http://treetep605.blogspot.com/2012/06/blog- post_596.html [๖ กนั ยายน ๒๕๕๘] วาสนา น้อยบา้ นป่า. (๒๕๕๖). บทบาทของผ้บู ริหารสถานศกึ ษาในการส่งเสริมประชาธปิ ไตยในโรงเรียน สังกัดสํานักงานเขตพ้นื ทกี่ ารศกึ ษา ประถมศกึ ษาลพบุรี เขต ๑. ศกึ ษาศาสตร์ พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร (ออนไลน์). สืบค้นจาก : www.edu.nu.ac.th/selfaccess/researches/.../1158120913141907is.pd วรี ชัย โกแวร์. (ม.ป.ป.). ผมู้ วี ุฒิภาวะ (ออนไลน)์ . สืบค้นจาก : http://www.romyenchurch.org/ messages [๑๕ กันยายน ๒๕๕๘] สาํ นักงานเลขาธิการสภาการศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (๒๕๕๗). แนวทางการพัฒนาการศึกษาไทยกบั การเตรียมความพร้อมสศู่ ตวรรษที่ ๒๑, รายงานการวิจัย (ออนไลน์). สบื คน้ จาก : http://www.onec.go.th [๑๓ กันยายน ๒๕๕๘] สมาคมสตรอี ดุ มศกึ ษาแหง่ ประเทศไทยในพระอปุ ถมั ภข์ องสมเด็จพระเจา้ พีน่ างเธอเจา้ ฟ้ากลั ยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์. (ม.ป.ป.). บทท่ี ๑ หนา้ ท่ีพลเมืองและวฒั นธรรมไทย (ออนไลน์). สบื คน้ จาก : https://sites.google.com/site/ tauw 2491/sm4 [๔ กันยายน ๒๕๕๘] สถาบันการศึกษาทางไกล สาํ นักงาน กศน. (๒๕๕๔). ศาสนาและหนา้ ทพี่ ลเมือง (สค๓๑๐๐๒) ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย (ออนไลน์). สืบค้นจาก : http://www.dei.ac.th/educationHome _index2.php [๑๕ กนั ยายน ๒๕๕๘] หน่วยศึกษานิเทศก์ กรมสามัญศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ. เอกสารคําสอนชุดการปลูกฝังและเสริมสร้าง ค่านิยมพ้ืนฐานการมีระเบียบวินัยและเคารพกฎหมาย ข้อบังคับ ระเบียบแบบแผน และ ขนบธรรมเนียมประเพณีอันดงี าม. กรุงเทพฯ ๒๕๒๙ หน้า ๒ – ๖๓. (ออนไลน์). สบื ค้นจาก : http://khaosod. co.th/view_news.php [๗ กนั ยายน ๒๕๕๘] การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถีประชาธิปไตย 70 การเสริมสรา้ งความเปน็ พลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธิปไตย ๗๐

    คณะผู้จดั ทํา ทป่ี รึกษา เลขาธิการ กศน. ผู้ตรวจราชการ กระทรวงศกึ ษาธิการ นายการุณ สกุลประดิษฐ์ ผู้อาํ นวยการ สถาบัน กศน. ภาคเหนอื นายสุรพงษ์ จาํ จด ผู้อาํ นวยการ สาํ นักงาน กศน.จงั หวัดเชียงใหม่ นายประเสรฐิ หอมดี นายศุภกร ศรศี ักดา ผู้รวบรวม/ผเู้ รยี บเรยี งเนอื้ หา ผู้อํานวยการ กศน.อาํ เภองาว จังหวัดลําปาง ครชู ํานาญการพิเศษ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ นางสาวอาํ ภรณ์ ช่างเกวียน ครูชํานาญการพเิ ศษ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ นายนพิ นธ์ ณ จนั ตา ครชู ํานาญการพิเศษ สถาบนั กศน.ภาคเหนือ นางณชิ ากร เมตาภรณ์ ครชู ํานาญการพิเศษ สถาบนั กศน.ภาคเหนอื นางรสาพร หมอ้ ศรใี จ ครชู ํานาญการพิเศษ กศน.อาํ เภอเมอื งลาํ พูน จงั หวดั ลาํ พนู นางอรวรรณ ฟังเพราะ ครชู ํานาญการพเิ ศษ กศน.อําเภอหางดง จงั หวัดเชยี งใหม่ นางนิภา ช่วยงาน ครชู ํานาญการ สถาบนั กศน.ภาคเหนอื นางวัฒนยี ์ พัฒนีย์กานต์ ครูชํานาญการ สถาบัน กศน.ภาคเหนอื นางแก้วตา ธีระกลุ พศิ ทุ ธิ์ นกั วิชาการชาํ นาญการพเิ ศษ สํานักงาน กศน.จังหวัดเชยี งใหม่ นางวราพรรณ พลู สวสั ดิ์ นางชฎาภรณ์ เกตุสม บรรณาธกิ าร รองผู้อาํ นวยการ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ ครชู ํานาญการพเิ ศษ กศน.อาํ เภอสนั ปา่ ตอง จงั หวดั เชียงใหม่ นางนาถยา ผิวมนั่ กิจ นายโยฑนิ สมโนนนท์ จัดรปู เล่ม ครชู ํานาญการ สถาบนั กศน.ภาคเหนอื นางลาํ เจยี ก สองสดี า ออกแบบปก ครชู ํานาญการ สถาบัน กศน.ภาคเหนือ นางสาวนชั รี อุม่ บางตลาด กากรเาสรรเสิมรสิมรสา้ งรคา้ วงคามวาเปม็นเปพน็ ลพเมลอืเมงดือีงตดาี ตมาวมถิ วีปถิ รีปะชระาชธปิาธไตปิ ยไตย ๗๑71

         การเสริมสร้างความเป็นพลเมอื งดี ตามวิถปี ระชาธิปไตย 7๗2๒

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 73

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 74

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 75

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 76

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 77

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 78

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 79

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 80

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 81

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 82

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 83

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 84

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 85

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 86

บันทกึ .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสรมิ สร้างความเปน็ พลเมืองดี ตามวิถีประชาธปิ ไตย 87

บันทึก .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................... การเสริมสรา้ งความเป็นพลเมอื งดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย 88