ดาวฤกษ์

ดาวฤกษ์

ดาวฤกษ์ ดาวฤกษ (star) คอื วัตถุทองฟ าทเี่ ป็นกอ นแกสรอนขนาดใหญ รูปทรงกรม ดาวฤกษท ม่ี ีอายนุ  อยจะมีองคป ระกอบสว ยใหญเป็น แกสไฮโดรเจน ซ่ึงเป็นเช้ือเพลงิ ในการเกิดปฏกิ ริ ยิ านิวเคลียรฟ ิว ชนั ทําใหเ กดิ เเสงสวางเเละพลังงานอนั มหาศลา ดาวฤกษส ว นใหญรวมตัวกนั ตวั้ เเต 2 ดวงข้นึ ไปดว ยเเรงโน ม ถว งเรยี กวา ระบบดาวฤกษ (star system) โดยดาวฤกษโ คจร รอบกันเเละกนั เรยี กวา ดาวคู (binary stars) สว นดาวฤกษท ี่อยู รวมกันเปป็นจาํ นวนมาก เรยี กวา กระจุกดาว (cluster เเนวคดิ สําคญั สีของดาวฤกษม คี วามสัมพันธก ับอุณหภูมิและอายุของดาว ดาวฤกษท ่ีมีมวลมากจะมอี ายสุ นั้ ผิวดาวมอี ุณหภมู ิสูง จงึ มี สีน้ําเงินไปจนถึงสขี าว สวนดาวฤกษท ี่มมี วลน อยจะมอี ายุยนื ยาว ผวิ ดาวมีอณุ หภูมติ ่ํา จึงมสี ีเหลืองจนไปถึงสีแดง

เนบิวลา (nebula) เนบวิ ลา (nebula) คือกลมุ แกส เเละฝนุ ขนาดใหญในอวกาศซ่ึง ประกอบดว ยแกส ไฮโดรเจนเป็นหลักเกิดข้นึ จากการระเบิดดของ ดาวฤกษ แบงออกเป็น 2 ชนิด คือ 1.เนบิวลาสวาง เป็นกลุมแกส ไฮโดรเจนท่ีประกอบดวยดาวฤกษท ่ี รอนมาก 2.เนบวิ ลามืด เป็นกลุมแกสเเละฝุนที่หนาทบึ จึงบดบังแสงจาก ดาวฤกษท อี่ ยูเบ้อื งหลงั ทําใหป รากฏเป็นเหงามดื เนบวิ ลาทหี น้าสนใจ 1.เนบวิ ลาสวางใหญ (great nebula : M 42) เป็นกลุม แกส แลก ฝุนขนาดใหญท ่ีเป็นแหลงกําเนิดของดาวฤกษ อยหู า งจากโลก ประมาณ 1,300 ปีเเสง ในทิศทางของกลุมดาวนายพรานหรอื กลมุ ดาวนายพรานหรือกลมุ ดาวไขเตาของไทย มกี ระจุก ดาวฤกษก ด่ี วง

2. เนบิวลาหัวมา (horse headnebula : IC 434) เป็นเนบิวลา มดื ซ่งึ เกิดจากกลุมเเกส เเลฝุนท่รี วมตวั กันหนาทบึ จนบดบัง เเสงดาวฤกษท ี่อยเู บ้ือหลัง ทําใหมองเหน็ เป็นบริเวณมืด ตังอยใู น ทศิ ทางของกลมุ ดาวนายพราน หางจากโลกประมาณ 1,500 ปีแสง

วิววฒั นาการของดาวเลกิ ววิ ฒั นาการของดาวฤกษเ ริม่ ตน ข้ึน เม่ือเมฆโมเลกลุ ที่มคี วาม หน าเเนนยบุ ตวั ลงดวยเเรงโน มถวง ทาํ ใหม ีความหนาเเนนมาก ข้ึนจนกลายเป็นแกสทีร่ อนจัดเเละหมนุ เป็นรูปทรงกลม เรยี ก วา ดาวฤกษก อนเกดิ (protostar) การยบุ ตัวของดาวฤกษเ กิดกอ นดําเนินไปอยางตอเน่ือง ทาํ ให อณุ หภูมิบริเวณของดาวรอ นข้นึ แกส และฝุนท่ีอยูรอบๆอาจยบุ ตัวรวมกัน เม่อื บรเิ วณแกนของดาวมีอุณหภูมสิ งู ถงึ 15 ลา น เคลวนิ จะทําใหเกิดปฏิกิรยิ านอวเคลยี รเฟสชนั หลอม หลอม นิวเคลียสของธาตุไฮโดรเจนใหกลายเป็นนิวเคลยี สของธาตุ ฮีเลียม และเกดิ เป็นดาวฤกษโ ดยสมบูรณ พรอ มทัง้ ปลดปลอย พลังงานในรปู ของเเสง พลงั งานทีป่ ลดปลอยจากปฏกิ ิริยานิวเคลยี รฟ ิวชันทีแ่ กน ของ ดาวยะทาํ ใหเ กิดเเรงดนั ผิวทสี่ มดลุ กับเเรงโน มถว งของ ดาวฤกษ เรียกวา สภาวะสมดุลอทุ กสถติ (hydrostatic equilibrium)

ววิ ฒั นาการเเละอายขุ องดาวฤกษจ ะข้นึ อยูกบั มวลของดาว เเบงออกเป็น 2 ประเภท ดังนี้ 1.เดาวฤกษท ี่มีมวลน อย จะมีขนาดเล็ก เชน ดวงอาทติ ย มีแสง สวา งไมมากจะใชเช้อื เพลงิ ในอตั ราทนี่  อย จึงมีชว งชีวิตยาว จะถึงจุดจบเม่ือเช้ือเพลิงของมนั หมดลง กอนอ่นื มนั จะพน ควนั ไฟออกมาจนกลายเป็น ดาวยักษส แี ดง (Red Giant) จาก นัน้ ก็กลนื ดาวพุธและดาวศุกรเขา ไปแลว ระเบดิ สวนเปลือก นอกออกสูอวกาศแลวยุบตัวลงเป็นวัตถขุ นาดเล็กทเี่ รียกวา ดาวแคระขาว (White Dwarf) เตม็ ไปดวยธาตคุ ารบ อนและมี เนบิวลาดาวเคราะห (Planetary Nebula) ซ่ึงเป็นซากของ สวนทีเ่ คยเป็นพ้นื ผิวดาวหอมลอมอยู ดาวแคระขาวมีขนาดไม ใหญไ ปกวา โลกของเรา และในท่สี ดุ สขี องมันจะจางลงและ กลายเป็น ดาวแคระดาํ (Black Dwarf) ในที่สดุ น้ือหาเลก็ น อย

2. ดาวฤกษท ีม่ ขี นาดใหญ มีมวลมาก สวา งมาก จะใชเช้อื เพลิง อยางสนิ้ เปลืองในอัตราท่ีสงู มาก จงึ มชี ว งชีวิตทส่ี ัน้ กวา ดาวฤกษท ม่ี ีขนาดใหญก วาจะขยายตัวกลายเป็นดาวยกั ษส แี ดง เม่อื เช้อื เพลงิ หมดใจกลางของมนั จะยุบลงสวนเปลือกนอกจะ ระเบดิ ออกกลายเป็น ซุปเปอรโนวา (Supernova) ซ่ึงจะปลอ ย พลงั งานอยางมากมายมหาศาล แสงสวางจากการระเบดิ จะพอๆ กบั กาแล็กซี ตรงใจกลางของมนั จะเกดิ วตั ถุท่ีมคี วามหนาแนน และมืด แรงโน มถวงจะทาํ ใหดาวยบุ ตัวลงกลายเป็น ดาว นิวตรอน (Neutron star) หรือบริเวณแปลกประหลาดที่เรยี ก วา หลมุ ดาํ (black hole) ซ่ึงมีแรงโน มถวงมหาศาล ขนาดท่ี แสงยังไมอ าจเลด็ ลอดออกไปได ขณะที่เกิดหลมุ ดํากจ็ ะมแี รง สะทอ นท่ีทาํ ใหส วนภายนอกของดาวระเบิดเกิดธาตหุ นักตางๆ เชน ยูเรเนียม ทองคาํ ซ่ึงถกู สาดกระจายออกสูอ วกาศกลาย เป็น สว นประกอบของเนบิวลารุนใหม และเป็นตนกําเนิดของ ดาวฤกษร ุนตอ ไป

สี อณุ หภูมิ และอายขุ อง ดาวฤกษ์ ดาวฤกษแ ตละดวงมสี ีทเี่ เตกตางกนั ซ่งึ สขี องดาวมคี วามสมั พนั ธ กับอณุ หภมู ิและอายุของดาวฤกษ แตสขี องดาฤกษท ่ปี รากฏใหเห็น นัน้ จะอยูในชว งความยาวคล่ืนท่ีเเผออกมามากที่สุด โดยดาวฤกษ มวลมากจะแผค ล่ืนเเมเหลก็ ไฟฟ ามากที่ชวงความยาวคล่ืนสนั้ และ ดาวฤกษม วลน อยจะเเผคล่นื เเมเ หล็กไฟฟ ามากท่ีชว ง ความยาวคล่ืน สเปกตรัมของดาวฤกษจ ําไดง า ย ๆ จากประโยคนี้ O Be A Fine Girl Kiss Me ตวั อักษรเเรกของแตละคาํ คอื สเปกตรัมของดาวฤกษ ดาวฤกษม ีการเาผลาญเช้อื เพลงิ จากปฏกิ ิรยิ ายนิวเคลยี รฟิวชนั ในชว งทด่ี าวฤกษอ ยบู นแถบลําดับหลกั (main sequence) สขี อง ดาวจะคอ นขา งคงที่ สําหรับดาวฤกษม วลมากจะเกดิ ปฏกิ ริ ิยานิงเคลยี รฟิวชนั ทแ่ี กน ดาวไดมาก ผวิ ดาวจึงมอี ณุ หภูมสิ ูงคล่ืนเเมเหลก็ ไฟฟ าท่ีชว ง ความยาวคล่ืนสัน้ ออกมามากกวา ความยาวคล่นื ชองอ่ืนๆ ทาํ ใหมี สีน้ําเงนิ หรอื สขี าวเม่อื ดาวมอี ายมุ ากจะเกดิ การเปลยี่ นเเปลง โครงสรา งภายใน ดาวจะเขา สูสภาพดาวยักษเ เละมีอุณหภูมิพ้ืน ผิวลดลงทําใหสีของดาวเปล่ยี นเป็นสีเดง

ดาวฤกษน  อยจะปฏิกิริยานิวเคลียรฟ ิวชนั ไดน  อยกวาดาวฤกษ มวลมาก ผวิ จงึ มีอณุ หภูมติ ่ําและเเผค ล่นื เเมเหล็กไฟฟ าทีช่ วง ความยาวคล่ืนออกมามากกวาความยาวคล่ืนชวงอ่ืนๆ ทําใหม สี ี เหลอื งหรอื สีสม