โครงงาน เสื่อกกทอมือ

เร่ือง ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ เสื่อกกทอมือ ผู้จดั ทา นาย ศิวกร บญุ แจ้ง 6231110092 เอกสารฉบบั น้ีเป็นสว่ นหนึ่งของการศกึ ษาค้นควา้ ประกอบการเรยี นรายวชิ าชีวิตกับสังคมไทย วทิ ยาลัยเทคนคิ ลพบุรี สังกดั สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ภาคเรยี นที่ 2 ปีการศึกษา 2563

ช่ือเรอ่ื ง : เสอื กกทอมือ ผูจ้ ดั ทำ : นำย ศวิ กร บญุ แจง้ 6231110092 ทปี่ รึกษำ : ครูศิริโสภำ วศิ ิษฏว์ ฒั นะ ปีกำรศึกษำ : 2563 บทคดั ย่อ โครงงำนภูมิปัญญำท้องถิ่น เร่ืองเส่ือกกทอมือ มีวัตถุประสงค์เพ่ือศึกษำประวัติควำมเป็นมำ ของกำรทอเส่ือกก เพ่ือให้รู้จักข้ันตอนวิธีกำรทอเส่ือกก เพื่อสืบทอดและดำรงรักษำภูมิปัญญำกำรทอ เส่อื กกใหค้ งอยตู่ ลอดไป และเพ่ือเผยแพร่ภูมิปัญญำกำรทอเส่ือกกให้แพรห่ ลำย ผลของกำรศึกษำ เร่ือง กำรทอเสื่อกก ทำให้ได้ทรำบว่ำ กำรทอเส่ือกกมีกำรสืบทอดมำตั้งแต่ สมัย ปู่ยำ่ ตำยำย โดยเริม่ แรกมีกำรใช้กกเหลี่ยม หรือทีเ่ รยี กว่ำผือนำ ยังไม่มีกำรย้อมสผี ลติ ภัณฑ์ หรอื ทำลวดลำย ส่วนใหญ่นำมำใช้ในครัวเรือน ส่วนในปัจจุบันนิยมใช้กกกลมมำใช้แทนกกเหลี่ยม เนื่องจำก หำง่ำยในแหล่งธรรมชำติ และเม่ือนำมำทอเสื่อแล้ว มีคุณสมบัติเหนียว และเป็นมันวำว ผู้เรียนได้เกิดควำมตระหนักและเห็นคุณค่ำภูมิปัญญำกำรทอเสื่อกก สมำชิกในกลุ่มมีควำมสำมัคคีใน กำรปฏบิ ัตงิ ำนอย่ำงดี ทำใหไ้ ด้เอกสำรเก่ียวกบั กำรทอเส่ือกกไว้เผยแพร่ และใชเ้ ปน็ แนวทำงในกำรทำ โครงงำนอืน่ ๆแก่ผสู้ น

กติ ติกรรมประกาศ กำรจัดทำโครงงำน เรอื่ งเส่ือกกทอมือ สำเร็จสมบูรณ์ได้ดว้ ยควำมกรุณำ และช่วยเหลอื อย่ำง ดยี ่ิงของครศู ริ ิโสภำ วศิ ษิ ฏ์วฒั นะ ครทู ่ปี รึกษำโครงงำน ทไี่ ด้กรณุ ำตรวจสอบและแกไ้ ขขอ้ บกพร่องต่ำง ๆ ต้ังแต่ตน้ จนจบ ผศู้ กึ ษำขอกรำบของพระคุณเปน็ อยำ่ งสงู ขอขอบพระคุณบิดำ มำรดำ ทส่ี ่งเสริมสนบั สนนุ และใหก้ ำลงั ใจในกำรทำงำนคร้งั น้ีจนสำเรจ็ ลุล่วงไปดว้ ยดี นำยศิวกร บุญแจง้

สารบัญ หน้า ก เร่อื ง ข บทคัดย่อ ค กิตตกิ รรมประกำศ ง สำรบัญ 1 สำรบญั ภำพ 1 บทที่ 1 บทนำ 1 1 1.1 ควำมเปน็ มำ 1.2 วตั ถุประสงค์ 2 1.3 ขอบเขต 2 1.4 ประโยชนท์ ไี่ ดร้ บั 3 บทท่ี 2 ทฤษฎที ี่เก่ียวข้อง 3 2.1 ประวัติควำมเปน็ มำ 4 บทที่ 3 วิธดี ำเนนิ งำน 4 3.1 วิธีกำรดำเนนิ งำน 5 บทท่ี 4 ผลกำรศึกษำคน้ คว้ำ 5 4.1 ผลกำรศกึ ษำคน้ ควำ้ 5 บทท่ี 5 สรปุ ผล อภปิ รำยผลและข้อเสนอแนะ 6 5.1 สรุปผล 5.2 ปัญหำและอปุ สรรคในกำรศกึ ษำค้นคว้ำ 5.3 ข้อเสนอแนะและแนวทำงในกำรพฒั นำ บรรณำนุกรม ภำคผนวก ประวัตผิ ู้ศกึ ษำ

สารบัญภาพ ภาพท่ี 3-1 เปน็ การทอเสอื่ กกดว้ ยมือ ภำพที่ 1 ไหลที่ตัดให้เทำ่ กนั ไหลที่นำมำตัดน้นั จะต้องเป็นลำท่ีสวยงำม ไม่แกม่ ำก ภำพที่ 2 นำไหลมำสอย เอำไสท้ ้งิ เอำแตเ่ ส้น ไหล 1 ลำ จะได้ 4 เส้น ภำพท่ี 3 นำไหลมำตำกให้แห้ง จะยอ้ มไดส้ วยตำกแดดประมำณ 1 อำทิตย์ ภำพที่ 4 ตอ้ งใชส้ มำธิในกำรจัดเสน้ เส้นตอ้ งเสมอกนั จัดให้แนน่ เรยี บละเอยี ด ภำพท่ี 5 ไหลที่ย้อมสตี ำมที่ต้องกำรโดยสีทยี่ ้อมเปน็ สีเคมีอยำ่ งดี ภำพที่ 6 เม่ือสอดกกหรือไหลเขำ้ ไปแลว้ ผลักฟืมเข้ำหำตวั เองใหก้ กหรือไหลแนน่ ติดกัน เป็นลำยต่ำง ๆ ภำพที่ 7 กำรเย็บขอบเสื่อ ภำพที่ 8 เสอื่ ท่ีทอเสร็จแล้ว ภำพท่ี 9 เสื่อกกลำยหวั ใจ ภำพที่ 10 เสอ่ื กกลำยผเี สื้อ

บทท่ี 1 บทนา 1.1 ความเปน็ มา ชำวบำ้ นในตำบล มอี ำชีพทำเกษตรกรรมเปน็ ส่วนใหญ่ เมอ่ื วำ่ งเวน้ จำกกำรทำเกษตรกรรม ก็ มีกำรประกอบอำชีพเสริม เช่นกำรทอส่ือกก กันมำก บำงครัวเรือนได้ยึดเป็นอำชีพหลัก สร้ำงรำยได้ ให้กบั ครอบครวั ซึ่งเปน็ ภูมปิ ัญญำชำวบำ้ นที่สืบทอดมำตั้งแตโ่ บรำณ ซ่ึงมกี ำรพัฒนำลวดลำยบนผืนเสื่อ เปน็ ลวดลำยต่ำงหลำกหลำย มคี วำมสวยงำม โดดเด่น ดงั นน้ั เพอ่ื เป็นกำรอนรุ ักษ์ภูมปัญญำทอ้ งถิ่น ให้ สำมำรถยดึ เป็นอำชพี หลกั และอำชพี รองได้ ทำงกลุม่ จงึ ได้จัดทำโครงงำนนี้ขนึ้ 1.2 วตั ถุประสงค์ 2.1 เพอื่ ให้ทรำบควำมเปน็ มำของกำรทอเสื่อกก 2.2 เพอ่ื ใหร้ ้จู ักข้นั ตอนวธิ กี ำรทอเสื่อกก 2.3 เพือ่ เป็นกำรสบื ทอดและดำรงรักษำภูมปิ ัญญำกำรทอเสอื่ กกให้อยู่กบั สังคมท้องถิ่นต่อไป 2.4 เพ่ือเพอ่ื เป็นกำรเผยแพร่ภูมิปญั ญำกำรทอเสื่อกกให้เป็นท่ีรจู้ กั แพรห่ ลำย 1.3 ขอบเขต 3.1 สถำนที่ เลขท่ี 57 หม่ทู ี่ 1 ตำบลท่ำวงุ้ อำเภอทำ่ วงุ้ จังหวดั ลพบุรี 3.2 ระยะเวลำ 4 มกรำคม พ.ศ.2564 ถงึ 6 กุมภำพนั ธ์ พ.ศ.2564 3.3 ตัวแปรหรือประชำกรและกลุม่ ตวั อย่ำง 3.3.1 ประชำกร คอื ชำวบ้ำนใน ตำบลท่ำวงุ้ อำเภอท่ำวุ้ง จังหวัดลพบรุ ี 1.4 ประโยชนท์ ีไ่ ด้รบั 1.4.1 ได้รจู้ ักประวตั ิควำมเป็นมำกำรทอเส่ือกก 1.4.2 ได้รูจ้ กั ขน้ั ตอนและวธิ ีกำรทอเสือ่ กก 1.4.3 ได้สบื ทอด และดำรงรักษำภูมิปญั ญำกำรทอเสื่อกกให้อยกู่ บั สังคมท้องถ่ินตลอดไป 1.4.4 ไดเ้ ผยแพรภ่ ูมปิ ัญญำกำรทอเสอื่ กกใหแ้ พร่หลำย

บทท่ี 2 ทฤษฎที ่ีเก่ยี วขอ้ ง ในกำรศึกษำเรื่องเสื่อกกทอมือผู้จัดทำได้รวบรวมแนวคิดทฤษฎีและหลักกำรต่ำงๆจำก เอกสำรเอกสำรทเ่ี กยี่ วข้องดังต่อไปน้ี 2.1 ประวตั ิความเปน็ มา กำรทอเสื่อกก เกิดข้ึนประมำณ 60 ปีแล้ว ส่วนใหญ่ทอเสื่อเพ่ือใช้สอยในครัวเรือนสำหรับ แลกเปลยี่ นกับส่งิ ของเครอื่ งใช้ภำยในครัวเรือนกันเองในหม่บู ำ้ นและหมู่บ้ำนใกลเ้ คยี งโดยเริ่มต้นทอกก สำมเหล่ียม (ต้นผือ) ต่อมำพระที่วัดได้นำพันธ์ุกกกระจูด ( ต้นไหล ) มำจำกจังหวัดร้อยเอ็ดมำทดลอง ปลูกท่ีริมบึงแพง ผลปรำกฏว่ำเป็นพืชท่ีปลูกได้ผลดี เจริญเติบโตเร็ว จึงมีรำษฎรในเขตหมู่บ้ำนแพง นำมำปลูกซ่ึงต้นกกกระจูดมีคุณสมบัติที่เหนียว เมื่อทอเป็นผืนใช้งำนได้ดี มีควำมคงทนถำวรมำกกว่ำ กำรทอจำกตน้ กกสำมเหล่ียม( ต้นผอื ) ตอ่ มำมกี ำรจดั ตั้งเปน็ กลุ่มอำชพี ทอเส่ือกกขึน้ กำรทอเสื่อกก เป็นภูมิปัญญำของคนในท้องถ่ิน ท่ีนำเอำต้นกกมำแปรสภำพให้เป็นเส้น ย้อมสี แล้ว สำนทอให้เป็นแผ่นผนื เพ่ือนำมำใช้ปูลำดรองนั่งหรือนอน หรือทำธุรกรรมต่ำงๆ ตลอดจนทำพิธีกรรม ทำงศำสนำและควำมเชอ่ื เสื่อกก เปน็ ผลติ ภณั ฑ์ทีม่ ีใช้กันอยู่ทว่ั ไปท้ังในประเทศหรือต่ำงประเทศ ทัง้ นีเ้ พรำะต้นกกเป็น พืชธรรมชำติท่ีข้ึนอยู่ทั่วทุกภูมิภำค และภูมิปัญญำของคนในท้องถิ่นที่นำต้นกกมำแปรสภำพก็มี ลักษณะคล้ำยกนั หรือได้อทิ ธพิ ลทำงควำมคดิ จำกกนั และกนั ทำใหเ้ ส่อื กกถูกจัดไดว้ ่ำเปน็ ปจั จยั จำเป็น อยำ่ งหน่ึง ตอ่ กำรดำรงชวี ิตของผคู้ นในอดีต

บทที่ 3 วิธศี ึกษาค้นควา้ 3.1 วธิ ดี าเนินงาน ขั้นตอนแรกตัดต้นกกท่ีมีอยู่ในนำจำกโคนต้นโดยเลอื กต้นที่มีขนำดลำต้นประมำณน้ิวก้อยขน้ึ ไปและมีควำมยำวโดยเฉลี่ยประมำณ 1 เมตร จำกนั้นเลือกเอำต้นท่ีค่อนข้ำงแก่ซึ่งลำต้นจะมีสีเขียว เข้มเนื่องจำกต้นแก่นั้นจะมีควำมเหนียวแน่น คงทน ไม่ขำดง่ำยเม่ือได้ต้นกกมำแล้วก็จะทำกำรแยก ขนำดของต้นกกตำมควำมยำวของแต่ล่ะต้นและตัดใบออกให้เหลือแต่ลำต้นเท่ำนั้นโดยต้นที่มีควำม ยำวก็จะใช้ทำเสื่อท่ีมีขนำดผืนใหญ่ ส่วนต้นที่มีขนำดส้ันนั้นก็จะใช้ทำเส่ือท่ีมีขนำดผืนเล็กหรือทำเป็น สื่อพับโดยกำรทอแล้วนำมำต่อกันจำกนั้นนำต้นกกที่ได้จำกกกำรคัดแยกมำกรีดออ กเป็นเส้นๆโดยจะ ได้ประมำณต้นล่ะ 3-4 เส้น ในกำรกรีดน้ันจะเอำส่วนที่เป็นแกนกลำงของลำต้นออกหรือท่ีชำวบ้ำน เรียกว่ำไส้ของตน้ กก เนื่องจำกไส้ของต้นกกจะเปรำะขำดง่ำยไม่แข็งแรง เม่ือกรีดต้นกกออกเป็นเสน้ ๆ แล้วก็จะนำมำมัดรวมกัน แล้วนำมำตำกแดดประมำณ 1 สัปดำห์ โดยสังเกตจำกสีของต้นกกที่ตำก แดดไว้จะเปลี่ยนจำกสีเขียวเป็นสีเหลืองนั่นเองแสดงว่ำสำมำรถนำไปใช้ได้แล้วเมื่อได้ต้นกกท่ีแห้งดี แลว้ ก็จะนำมำย้อมสีเพื่อท่ีจะให้ไดล้ วดลำยของเส่ือน้ันออกมำสวยงำมตำมควำมต้องกำรหลังจำกย้อม สีเสร็จกน็ ำมำจำกไว้ในทร่ี ม่ ที่มอี ำกำศถ่ำยเทไว้ได้ดีเพ่ือใหเ้ สด็จน้ำและแหง้ สนทิ เพอ่ื รอกำรถกั ทอต่อไป ภาพท่ี 3-1 เปน็ การทอเส่อื กกด้วยมอื

บทท่ี 4 ผลการศกึ ษาค้นควา้ 4.1 ผลการศกึ ษาคน้ ควา้ จำกกำรท่ีได้ศึกษำค้นคว้ำขอ้ มลู เก่ียวกับกำรทำเสื่อกกทอมือ เพ่ือทำโครงงำนและหลังจำกท่ี ไดศ้ ึกษำข้อมูลแล้วผู้จัดทำได้รับควำมรดู้ งั นี้ 4.1 ไดร้ บั รใู้ นเรอ่ื งของประวตั ิของเสื่อกกทอมือและขอ้ มลู ที่สำคญั เก่ียวกับเส่ือกกทอมือ 4.2 ไดร้ ับควำมรลู้ ักษณะของเสือ่ กกทอมอื 4.3 ได้รจู้ ักลวดลำยของเส่อื กกทอมือและควำมหมำยของเสอ่ื กกทอมอื 4.4 มีควำมรู้ควำมเขำ้ ใจในเรื่อง เสอ่ื กกทอมือ 4.5 ได้รเู้ ทคนิคพเิ ศษท่ใี ชใ้ นกำรทอเสอ่ื กกทอมอื 4.6 ได้รเู้ ก่ียวกับสมบตั ิและคุณลกั ษณะพเิ ศษของเสื่อกกทอมือ 4.7 ไดร้ ้เู ก่ียวกับขน้ั ตอนวิธกี ำรทำเส่อื กกทอมือ 4.8 มคี วำมรู้เรอ่ื งควำมเปน็ มำของเส่ือกกทอมือ

บทที่ 5 สรปุ อภิปรายผลและขอ้ เสนอแนะ 5.1 สรปุ ผลการทดลอง 1.วตั ถุประสงค์ 1.1 เพอื่ ให้ทรำบควำมเปน็ มำของกำรทอเสื่อกก 1.2 เพ่อื ใหร้ จู้ ักข้นั ตอนวธิ กี ำรทอเสอ่ื กก 1.3 เพื่อเปน็ กำรสืบทอด และดำรงรกั ษำภูมิปัญญำกำรทอเสอ่ื กกให้คงอยู่กบั สังคมท้องถ่ิน ต่อไป 1.4 เพื่อเพื่อเปน็ กำรเผยแพร่ภมู ิปญั ญำกำรทอเสื่อกกใหเ้ ป็นทีร่ ้จู กั แพร่หลำย 2.วัสดุอุปกรณท์ ใ่ี ชท้ าเส่อื กกทอมือ 2.1 โฮงทอ 2.2 ไมข้ ่อื 2.3 ฟมื 2.4 ดำ้ ยไนลอ่ น 2.5 ไมส้ อด 2.6 ไมห้ ัวเส่ือ 2.7 กรรไกร 2.8 ตน้ กกตำกแหง้ 2.9 ถังน้ำ 2.10 ผ้ำสำหรับห่อตน้ กก 5.2 ปญั หาและอปุ สรรคในการศึกษาค้นคว้า ปัญหำและอปุ สรรคในกำรศกึ ษำ ระบบอินเตอร์เนต็ มีปัญหำบ่อยครัง้ จึงทำให้ ติดต่อครูทปี่ รกึ ษำ โครงงำน และกำรสนทนำแลกเปลี่ยนเรียนรกู้ ับเพื่อน เกิดกำรสะดุด ไม่ ตอ่ เนอ่ื ง จงึ ทำใหล้ ่ำชำ้ กว่ำที่ คำดหวังไว้

5.3 ขอ้ เสนอแนะและแนวทางในการพฒั นา 1. กำรประดิษฐ์นวตั กรรมมัดหมีควรมีกำรออกแบบใหม้ ีรปู รำ่ งทีห่ ลำกหลำย เน่ืองจำกมหี ลำยลำย ทม่ี คี วำมละเอยี ดมำก ท่ีนวัตกรรมชนิดน้ยี งั ไม่สำมำรถทำได้ 2. ศกึ ษำ ค้นคว้ำ เพือ่ หำวัสดเุ พม่ิ เติม เนอ่ื งจำกวัสดุท่ไี ด้นำ มำทำกำรทดลองท้ัง 5 วิธขี ้ำงต้นนนั้ มี ควำมแขง็ แรงและทนทำนยังไมม่ ำกพอ หรือไม่ควำมยืดหย่นุ ที่มำกเกนิ ไป จึงทำให้มีกำรซมึ ของสีเกดิ ข้นึ 3. หำกมีผสู้ นใจศึกษำเชิงสกึ เกย่ี วกบั นวัตกรรมเครือ่ งทับลำย คณะผู้ศกึ ษำคำดว่ำ จะสำมำรถพฒั นำนวตั กรรมเครอ่ื งทับสำยได้ดีมำกย่ิงขน้ึ

บรรณานุกรม 1.) https://sites.google.com/site/poypoypoyza777/withi-kar-thx-seux-kk 2.) http://119.46.166.126/digitalschool/p5/so5_1/lesson7/content1/more/page14.php 3.) http://202.29.22.168/local_information/sawang/howto.html

ภาคผนวก

ภำพท่ี 1 ไหลทตี่ ัดใหเ้ ท่ำกัน ไหลทน่ี ำมำตัดน้ันจะตอ้ งเปน็ ลำท่สี วยงำม ไม่แกม่ ำก ภำพที่ 2 นำไหลมำสอย เอำไส้ทิ้งเอำแต่เส้น ไหล 1 ลำ จะได้ 4 เส้น

ภำพท่ี 3 นำไหลมำตำกให้แห้ง จะย้อมไดส้ วยตำกแดดประมำณ 1 อำทิตย์ ภำพที่ 4 ต้องใชส้ มำธใิ นกำรจัดเส้น เส้นต้องเสมอกัน จัดให้แนน่ เรียบละเอยี ด

ภำพท่ี 5 ไหลทยี่ ้อมสตี ำมที่ต้องกำรโดยสที ยี่ ้อมเปน็ สเี คมีอย่ำงดี ภำพท่ี 6 เม่ือสอดกกหรือไหลเขำ้ ไปแล้วผลักฟืมเข้ำหำตัวเองให้กกหรือไหลแนน่ ติดกนั เป็นลำยตำ่ ง ๆ

ภำพท่ี 7 กำรเย็บขอบเส่ือ ภำพท่ี 8 เส่ือที่ทอเสร็จแลว้

ภำพท่ี 9 เสื่อกกลำยหัวใจ ภำพท่ี 10 เส่อื กกลำยผีเส้ือ

ประวตั ผิ ้จู ัดทา ช่ือเรือ่ ง เสือ่ กกทอมอื 1.นำยศิวกร บญุ แจง้ เกดิ วนั ที่ 11 มีนำคม 2542 สถำนทอี่ ยู่ปจั จุบัน : บำ้ นเลขท่ี 57 หมทู่ ่ี 1 ตำบลท่ำวุง้ อำเภอทำ่ วงุ้ จังหวดั ลพบุรี 15150 กำลังศึกษำอยู่ : ชน้ั ปวส.2 วทิ ยำลยั เทคนคิ ลพบุรี เบอร์โทรศัพท์ 0909455716