ศาสนาและหน้าที่พลเมือง สค21002 ระดับ ม.ต้น

43 1) การรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย 2) ความเอื้อเฟอเผ่อื แผ 3) ความกตัญกู ดเวที 4) ความชื่อสัตย สจุ ริต 5) การเคารพผอู าวโุ ส 6) การนยิ มใชของไทย 7) การประหยัด กิจกรรมทา ยบทที่ 2 1. ประเพณไี ทยเปน เคร่อื งแสดงถงึ ความสาํ คญั และลกั ษณะของความเจรญิ ในดา นใด ก. การดาํ รงรักษาและอนุรกั ษของเดมิ ข. จติ ใจ สงั คม และความเปน อยบู รรพบุรษุ ค. วิถีชวี ิตความเปน อยูท้ังในอดีตและปจ จุบนั ง. การแสดงความกตัญูกตเวที และดํารงรกั ษาประเพณดี ั้งเดมิ 2. ประเพณีการเกิด จดั เปนประเพณีในขอ ใด ก. สงั คม ข. ประเพณชี มุ ชน ค. ครอบครวั ง. ประเพณเี ก่ียวกับเทศกาล 3. ขอ ใดเปน วฒั นธรรมไทยผสมผสานกบั วฒั นธรรมสากล ก. พระบรมมหาราชวัง ข. วดั พระศรรี ัตนศาสดาราม ค. พระทีน่ ัง่ อนนั ตสมาคม ง. วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม 4. ใครที่แสดงออกถงึ การอนุรักษว ฒั นธรรมไทยระดบั ชาติ ก. นาํ้ ฝนราํ เซง้ิ ไดส วยกวา เพ่อื น ข. สมใจชอบรําอวยพร ค. มะลชิ อบแตง ผา ไหมของชาวอสี าน ง. สมชายพูดคาํ ควบกลํ้าในภาษาไทยชัดเจน

44 5. “สมใจไปศึกษาภาษาจนี และภาษาพมาเพ่มิ เติมเพอื่ เตรยี มเขา สอู าเซยี นและเธอพูด ภาษาไทยไดชดั เจน” ขอ ความดังกลาวแสดงถงึ การเลือกรับวัฒนธรรมสากลในขอใด ก. ดานองคความรแู ละหลกั การ ข. ดานการศึกษาและความรู ค. ดานแนวคิด ทฤษฎี ความรแู ละหลกั การ ง. ดานการประกอบอาชีพ และ ดา นความสัมพันธ 6. การซ้ือสนิ คา OTOP เปนการปลูกฝง คานยิ มในขอใด ก. ความนยิ มประหยัด ข. คา นยิ มทางวตั ถุ ค. คา นิยมใชของไทย ง. คานยิ มทางพ้นื ฐาน 7. คานิยมใดสมควรแกไขในสังคมไทย ก. การเคารพผูอาวโุ ส ข. การใหค วามสําคญั กบั เงนิ ค. การพ่งึ พาอาศัยรวมมอื กนั ง. การใหความสําคัญกบั ใบปรญิ ญาบัตร 8. คานยิ มในขอใดที่ควรปลกู ฝง ใหเยาวชน ก. ทาํ ใหเ กดิ ความรับผดิ ชอบชั่วดี ข. ทาํ ใหเกดิ ความซาบซ้งึ ค. ทําใหเกิดความรักความเขาใจ ง. ทาํ ใหชีวิตและรา งกายอยรู อด 9. วัดหลวงพระบางเปนวฒั นธรรมของสาธารณรฐั ประชาธิปไตยประชาชนลาวดานใด ก. แตงกาย ข. อาหาร ค. ประเพณี ง. ภาษา 10. เครื่องมอื หาปลา เชน ลอบ ไซ แห จดั เปนวัฒนธรรมทางใด ก. ทางวัตถุ ข. ทางสุนทรยี ะ ค. ทางภาษาและวรรณคดี ง. ทางขนบธรรมเนียมประเพณี

45 บทท่ี 3 รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย สาระสําคัญ ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข มีรัฐธรรมนูญซึ่งเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศที่ประชาชนชาวไทยควรมีความรู ความเขาใจเก่ียวกับความเปนมา หลักการ เจตนารมณ โครงสรางและสาระสําคัญของ รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย ตลอดจนการศึกษาจดุ เดนของรฐั ธรรมนญู ในสว นที่ เกี่ยวกับ สิทธิ เสรีภาพและหนาท่ีของประชาชน เพ่ือการปฏิบัติตนไดอยางถูกตองตามท่ี รัฐธรรมนูญ กําหนด และหลักการสําคัญของประชาธิปไตยและคุณธรรม จริยธรรม คานิยม ในการอยู รวมกนั อยางสนั ติ สามคั คี ปรองดอง ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั 1. อธบิ ายความเปนมา หลกั การและเจตนารมณของรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั ร ไทยได 2. มีความรู ความเขา ใจ โครงสรางและบอกสาระสําคญั ของรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย 3. อธิบายจุดเดนของรฐั ธรรมนูญที่เกยี่ วกับสิทธิเสรภี าพหนา ทีข่ องประชาชนได 4. มคี วามรูความเขาใจในหลักการสําคญั ของประชาธิปไตย และมีคุณธรรม จริยธรรม คา นิยมการอยรู วมกนั อยางสนั ติ สามคั คี ปรองดอง สมานฉันท ขอบขา ยเน้ือหา เรอ่ื งท่ี 1 ความเปน มา หลกั การ และเจตนารมณของรัฐธรรมนูญ เรื่องท่ี 2 โครงสรางและสาระสําคัญของรฐั ธรรมนูญ เร่อื งท่ี 3 การปฏริ ูปการเมือง และจุดเดน ของรฐั ธรรมนญู ท่ีเกยี่ วกบั สทิ ธิ เสรีภาพ และหนาทขี่ อประชาชน เรอื่ งท่ี 4 หลักการอยูรวมกันตามวิถที างประชาธปิ ไตยบนพน้ื ฐานของคุณธรรมจรยิ ธรรม

46 สอื่ การเรียนรู 1. คอมพิวเตอร อินเทอรเน็ต 2. รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2550 3. บทความตา ง ๆ 4. หนังสือพิมพ

50 เรอื่ งที่ 1 ความเปน มาหลักการเจตนารมณข องรฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย 1.1 ความเปน มาของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย รฐั ธรรมนญู (Constitution) หมายถงึ กฎหมายสูงสดุ ในการจดั การปกครองรฐั ถา แปลตามคาํ จะหมายถงึ การปกครองรฐั อยา งถูกตองเปน ธรรม (รฐั + ธรรม + มนูญ) หลวงประดิษฐมนูธรรม (ดร.ปรีดี พนมยงค) ไดอธิบายวา “กฎหมายธรรมนูญการ ปกครองแผนดิน เปนกฎหมายท่ีบัญญัติถึงระเบียบแหงอํานาจสูงสุดในแผนดินท้ังหลาย และ วธิ กี ารดําเนินการท่วั ไปแหงอาํ นาจสูงสุดในประเทศ” ศาสตราจารยหยุด แสงอุทัย อธิบายความหมายวา “กฎหมายที่กําหนดระเบียบแหง อาํ นาจสูงสุดในรฐั และความสมั พันธร ะหวา งอาํ นาจเหลา น้ีตอ กันและกัน” ประเทศไทยเริม่ ใชรัฐธรรมนูญเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ เมื่อเกิดการ ปฏิวตั โิ ดยคณะราษฎร เพือ่ เปลยี่ นแปลงการปกครองประเทศจากระบอสมบูรณาญาสิทธิราชย มาเปนระบอบประชาธิปไตย โดยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนพระประมุขท่ีทรงอยูใต รัฐธรรมนูญ เม่ือวันท่ี 24 มิถุนายน 2475 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ 7 แหง ราชวงศจกั รี หลังการเปล่ียนแปลงการปกครอง พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวทรง พระราชทานรัฐธรรมนญู ใหแกป วงชนชาวไทยตามทค่ี ณะราษฎรไดนําขึ้นทูลเกลาฯ ถวายใหทรง ลงพระปรมาภไิ ธย พระองศทรงมพี ระราชประสงคม าแตเดิมแลววาจะพระราชทานรัฐธรรมนูญ ใหเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศแกประชาชนอยูแลว จึงเปนการสอดคลองกับ แผนการของคณะราษฎร ประกอบกับพระองศทรงเห็นแกความสงบ เรียบรอยของบานเมือง และความสุขของประชาชนเปนสําคัญยิ่งกวาการดํารงไวซึ่งพระราช อํานาจของพระองค รัฐธรรมนูญที่คณะราษฎรไดนําข้ึนทูลเกลาฯถวาย เพื่อทรงลงพระปรมาภิไธยมี 2 ฉบับ คือ พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามช่ัวคราว พ.ศ. 2475 และรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475

51 1.2 หลกั การและเจตนารมณของรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย จากการศกึ ษาความเปนมาของรัฐธรรมนูญพบวา มีความสัมพันธกับการ เปล่ียนแปลง การปกครองมาต้ังแตป พ.ศ.2475 และไมว าจะเกิดการปฏิวัติรัฐประหารกคี่ ร้ังก็ตามกระแสการ เรียกรองใหมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยและเรียกรองใหรัฐธรรมนูญมีความเปน ประชาธปิ ไตยกเ็ กดิ ขึ้นอยางตอเน่ืองและมวี ิวัฒนาการมาตามลาํ ดบั หากศกึ ษาถงึ มูลเหตุของการ เรยี กรอ งใหมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองและประกาศใชรฐั ธรรมนญู ในประเทศไทยน้ัน พบวา การประกาศใชรฐั ธรรมนูญมเี ปา หมายสาํ คัญอยา งนอ ย 2 ประการ คอื 1. เปนหลักประกันในเร่ืองสิทธิและเสรีภาพของประชาชน ซ่ึงผูปกครองจะละเมิด มไิ ด 2. เปนบทบญั ญัติทก่ี ลาวถึงขอบเขตอาํ นาจหนาทขี่ องผูปกครองและปอ งกนั มิให ผูป กครองใชอ าํ นาจตามอาํ เภอใจ ดังน้นั ในการประกาศใชร ฐั ธรรมนญู แตล ะฉบบั คณะผยู กรา งจึงไดเ ขียนหลักการ และ เจตนารมณในการจดั ทาํ ไวท กุ ครง้ั ซ่งึ หลกั การและเจตนารมณทีค่ ณะผยู กรางเขยี นไวน ั้น ชวยให คนรุน หลังไดมีความรูความเขาใจในเน้ือหาที่มาของรัฐธรรมนูญแตละฉบับวามีมาอยางไร รวมทั้งสภาพสงั คมในชวงเวลานนั้ ดวย ซ่งึ ในทนี่ ีจ้ ะขอยกตัวอยางหลักการและ เจตนารมณของ รัฐธรรมนูญฉบับแรกคือ “พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามช่ัวคราว พุทธศกั ราช 2475” และรัฐธรรมนญู ฉบับท่ี 18 คือ รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธคกั ราช 2550 ดังน้ี 1. หลักการและเจตนารมณของ รัฐธรรมนูญฉบับแรก คือ “พระราชบัญญัติธรรมนูญ การปกครองแผน ดินสยามชัว่ คราว พุทธคกั ราช 2475\"” สรุปสาระสําคญั คอื 1) ประกาศวาอาํ นาจสงู สุดของประเทศเปนของราษฎร (มาตรา 1) ซึ่งแสดงถึง การเปลย่ี นแปลงการปกครองจากระบบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชยม าเปน ระบอบประชาธิปไตย 2) พระมหากษตั รยิ เ ปน ประมขุ ของประเทศ กิจการสําคัญของรัฐทําในนามของ พระมหากษัตรยิ  3) เปนการปกครองแบบสมัชชา โดยกําหนดใหคณะกรรมการราษฎร ซึ่งมี จํานวน 15 คน ทาํ หนาทีบ่ ริหารราชการแผน ดินดําเนินการใหเปนไปตามวัตถุประสงคของสภา ผูแ ทนราษฎร 4) เรม่ิ มีรฐั สภาข้นึ เปน ครัง้ แรก โดยกําหนดใหเ ปน สภาเดียว คอื สภาผูแทนราษฎรซึ่งมีอํานาจสูงสุด กลาวคือตรากฎหมายควบคุมดูแลราชการ กิจการของ

52 ประเทศมีอํานาจถอดถอนหรอื สามารถปลดกรรมการราษฎรและขา ราชการทกุ ระดบั ช้ันได โดยคณะกรรมการราษฎรไมมีอํานาจที่จะยุบสภาผูแทนราษฎรวินิจฉัยการกระทําของ พระมหากษตั รยิ  5) รฐั ธรรมนูญฉบับนี้ ไดกําหนดอายุของผูมีสิทธิออกเสียงเลือกตั้งและผูมีสิทธิ สมัครรับเลือกตั้งไว 20 ปบริบูรณเทากัน สวนวิธีการเลือกต้ังเปนการเลือกต้ังทางออมคือให ราษฎรเลือกผแู ทนตาํ บลแลว ผแู ทนตาํ บลก็เลอื กสมาชิกสภาผแู ทนราษฎรอกี ทอดหนงึ่ 6) ศาลมีอํานาจพิจารณาพพิ ากษาคดตี ามกฎหมายแตไ มมีหลักประกนั ความ อิสระของผูพพิ ากษา 2. หลักการและเจตนารมณของ รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 18 คือ รัฐธรรมนูญแหงราช อาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2550 สรปุ สาระสาํ คัญไดด งั น้ี 1) คมุ ครอง สงเสรมิ ขยายสิทธแิ ละเสรภี าพของประชาชนอยางเต็มท่ี 2) ลดการผกู ขาดอาํ นาจรฐั และเพ่มิ อาํ นาจประชาชน 3) การเมอื งมคี วามโปรง ใส มีคุณธรรม และจริยธรรม 4) ทําใหองคกรตรวจสอบมีความอสิ ระ เขม แข็ง และทํางาน อยางมีประสิทธภิ าพ 1.3 เจตนารมณข องรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั ไทย พทุ ธศกั ราช 2550 รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2550 รางข้ึนบนสถานการณที่ตองการ ใหมีการปรับปรุงรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ท่ีกอใหเกิดปญหากับ ระบบการเมืองหลายประการ โดยยังคงยึดถือโครงการสรางใหญของรัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2540 ที่วางไวเปนหลักซึ่งหากจะประมวลสภาพปญหาที่เกิดจากการใชบังคับรัฐธรรมนูญมี องคป ระกอบสําคญั สองสวนกลา วคือ สวนแรกเปนปญหาท่เี กิดจากขอบกพรองที่ตัวรัฐธรรมนูญ เองกับสวนที่สองคือปญหาทางขอเท็จจริงทางการเมืองท่ีเกิดปรากฎการณพรรคการเมืองท่ี สามารถคุมเสียงขางมากในรัฐสภาไดอยางเด็ดขาดจนทําใหดุลแหงอํานาจระหวางฝายนิติ บัญญตั ิและบรหิ ารในการควบคุมตรวจสอบการใชอํานาจของฝายบริหารสูญเสียไป มีลักษณะ ของเผด็จการรัฐสภา รวมถึงการแทรกแซงการใชอํานาจของศาลและองคกรอิสระตาม รัฐธรรมนูญท้ังหลาย ไมวาจะเปนศาลรัฐธรรมนูญ และคณะกรรมการการเลือกตั้ง เปนตน ประกอบกับบุคลิกภาพของผูนําและการใชอํานาจที่ไมชอบธรรมทําใหเจตนารมณของ รัฐธรรมนญู ฉบบั ประชาชนที่ดีในหลายเรื่องถูกบิดเบือนไปและฝายรัฐบาลก็แสวงหาประโยชน

53 และโอกาสขอ ไดเ ปรียบตาง ๆจากรัฐธรรมนูญมาเปนเครื่องมือ ดังน้ันการจะทําความเขาใจถึง เจตนารมณของรัฐธรรมนูญฉบับปจจุบันไดอยางถูกตอง จึงมีความจําเปนท่ีตองยอนกลับไป พจิ ารณาสภาพปญหาท่ีเกิดขึ้นในอดีตจากการใชบังคับรัฐธรรมนูญ 2540 เสียกอน เพ่ือทําให ทราบความเปนมาและเปน ไปของการแกไขปรับปรุงในรัฐธรรมนญู 2550 1.3.1 ปญหาจากรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 อันนํามาซึ่ง การรางรัฐธรรมนูญฉบับป พ.ศ. 2550 รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 เปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ีดีท่ีสุดฉบับหนึ่งของประเทศไทย แตการเปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ีดีท่ีสุด ไมไดหมายความวารฐั ธรรมนญู ฉบับนี้จะไมมขี อ บกพรองเลยดงั จะเห็นไดจากการวิพากษวิจารณ รัฐธรรมนญู ทีเ่ กิดขน้ึ ตลอดมาตง้ั แตป พ.ศ. 2540-2549 ตลอดถึงการแกไขเพ่ิมเติมรัฐธรรมนูญ ในป พ.ศ. 2548 ซึง่ เปน เคร่ืองบงชี้ใหเห็นถึงความบกพรองของรัฐธรรมนูญโดยปญหาที่เกิดข้ึน จากรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช 2540 1.3.2 เจตนารมณทั่วไปที่เปนกรอบในการรางรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 โดยสภารางรัฐธรรมนูญ การรางรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 โดยสภารางรัฐธรรมนูญที่จัดต้ังขึ้นโดยรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบับชัว่ คราว) พ.ศ. 2549 1.3.3 เจตนารมณเฉพาะในดานตางๆ ของรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2550 การจัดทํา รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2550 มีจดุ มงุ หมายทีจ่ ะนําพาประเทศไปสูการ ปกครองระบอบประชาธิปไตยท่ีสมบูรณ จัดใหมีการเลือกตั้งแกปญหาและขอบกพรองของ รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ท่ีกอใหเกิดการผูกขาดอํานาจรัฐและการใชอํานาจอยางไมเปนธรรม การเมอื งทข่ี าดความโปรงใส ขาดคุณธรรมและจริยธรรมระบบการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ ทลี่ มเหลว การใชส ทิ ธิและเสรีภาพของประชาชน ไมไ ดร บั การคุมครองและสง เสรมิ อยา งเต็มที่

54 เร่อื งท่ี 2 โครงสรา งและสาระสําคญั ของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย โครงสรา งและสาระสําคญั ของรัฐธรรมนูญทั้ง 18 ฉบับ มีวิวัฒนาการมาเปน ลําดบั จาก การศึกษาพบวา มโี ครงสรางและ สาระสาํ คัญทบ่ี ัญญัตไิ ว ดงั น้ี 2.1 ประมุขแหง รฐั สวนนี้จะระบุถึงองคพระมหากษัตริยและพระราชอํานาจ ของพระองคการแตงตั้ง ผสู ําเร็จราชการ และการสบื ราชสนั ตตวิ งศ 2.2 ระบอบการปกครอง สวนนี้จะระบุรูปแบบของรัฐและลักษณะการปกครองไวกลาวคือประเทศไทยเปนรัฐ เด่ยี ว และมกี ารปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมี พระมหากษตั ริยท รงเปน ประมขุ 2.3 สิทธิ เสรีภาพ ความเสมอภาค และหนาที่ สวนนี้รัฐธรรมนูญระบุไวโดยในสวนของสิทธิ เชนสิทธิในการศึกษาสิทธิในการ รักษาพยาบาล เปนตนในสวนของความเสมอภาค เชนการไมเสือกปฏิบัติอันเนื่องมาจากเช้ือ ชาติ สีผิว รายได และสภาพรางกาย เปนตนในสวนของหนาท่ี เชนประชาชนมีหนาท่ีตองไป เลอื กตัง้ มีหนาท่ตี องเสยี ภาษีและมีหนา ทีต่ อ งรกั ษาชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนตน 2.4 แนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐ สวนนี้จะระบุแนวนโยบายที่จะทําใหประเทศ มีความมั่นคงมีความเจริญมีสันติสุข และ ประชาชนมีมาตรฐานการ ครองชีพ และมีคุณภาพชีวิตทีดี เชน การรักษาธรรมชาติการสราง ความเขม แขง็ ของชมุ ชน กระจายรายไดทเี่ ปนธรรม เปนตน 2.5 อาํ นาจอธปิ ไตย สวนน้ีจะกาํ หนดสถาบนั ที่ใชอํานาจอธิปไตย ไดแก ฝายบริหารฝายนิติบัญญัติ และฝายตุลา การ รวมถึงความสัมพนั ธร ะหวา งสถาบัน ท้งั สามสถาบนั 2.6 การตรวจสอบการใชอ าํ นาจรัฐ สว นนีจ้ ะระบกุ ลไกท่ีใชสําหรับตรวจสอบการทํางานของรัฐเพื่อใหเกิดความโปรงใสและ ความบริสุทธิ์ยุติธรรม เชนศาล รัฐธรรมนูญ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริต แหง ชาติคณะกรรมการการเลอื กตัง้ เปน ตน

55 เร่ืองที่ 3 การปฏิรูปการเมืองและจุดเดนของรัฐธรรมนูญที่เก่ียวกับสิทธิ เสรีภาพหนาท่ี ของประชาชน สิทธแิ ละเสรีภาพ เปน รากฐานสาํ คัญในการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย การท่ีจะ รูวาการปกครองของประเทศใดมีความเปนประชาธิปไตยไดมากนอยเพียงใด ตองดูที่สิทธิ เสรีภาพของประชาชนในประเทศน้ันๆ เปนสําคัญ ถาประชาชนมีสิทธิเสรีภาพมาก ความเปน ประชาธปิ ไตยของประเทศน้ันก็มีมากหากสิทธิเสรีภาพของประชาชนถูกจํากัด หรือถูกรีดรอน โดยผูมีอาํ นาจในการปกครอง ประชาธปิ ไตยกจ็ ะมีไมไดดวยเหตุนก้ี ฎหมาย รฐั ธรรมนูญของไทย ทกุ ฉบบั จงึ ไดบญั ญตั ิ คมุ ครองสทิ ธิ เสรีภาพของประชาชนไวและมีการบัญญัติเพ่ิมและซัดเจน ข้ึนเรื่อยๆ จนถึงรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ซึ่งเปนรัฐธรรมนูญท่ี ยงั คงมีผลบังคับใชในปจจุบัน ไดบัญญัติไวเร่ืองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไวอยางซัดเจน และเปน หมวดหมู ปรากฏอยูในหมวดที่ 3 ดังน้ี สว นที่ 1 บททั่วไป สวนที่ 2 ความเสมอภาค สวนที่ 3 สทิ ธแิ ละเสรภี าพสวนบคุ คล สว นที่ 4 สทิ ธิในกระบวนการยุตธิ รรม สวนที่ 5 สทิ ธใิ นทรัพยสิน สว นที่ 6 สิทธิและเสรภี าพในการประกอบอาชพี สวนที่ 7 เสรภี าพในการแสดงความคดิ เหน็ ของบุคคลและสอ่ื มวลชน สวนที่ 8 สิทธิและเสรภี าพในการศกึ ษา สว นที่ 9 สทิ ธิในการไดรบั บริการสาธารณสขุ และสวัสดิการจากรฐั สว นที่ 10 สิทธใิ นขอ มลู ขา วสารและการรองเรียน สวนท่ี 11 เสรภี าพในการชุมนมุ และสมาคม สว นท่ี 12 สิทธิชุมชน สวนท่ี 13 สทิ ธพิ ิทกั ษร ัฐธรรมนูญ ผูเรียนสามารถศึกษารายละเอียดของสิทธิและเสรีภาพไดในเอกสารรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2550 หมวด 3

56 นอกจากจะบัญญัติสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไวแลวรัฐธรรมนูญก็ยังไดบัญญัติ หนาที่ของประชาชนไวเชนกัน ดังตัวอยางหนาที่ของประชาชนชาวไทย ในหมวด 4 ของ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ซ่ึงบัญญัตไิ ว ดงน้ี 1. บุคคลมีหนาที่พิทักษรักษาไวซ่ึงชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย และการปกครอง ระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ ตามรฐั ธรรมนูญนี้ (มาตรา 70) 2. บุคคลมีหนาที่ปองกันประเทศ รักษาผลประโยชนของชาติ และปฏิบัติตาม กฎหมาย (มาตรา 71) 3. บุคคลมีหนาที่ไปใชสิทธิเลือกต้ัง บุคคลซ่ึงไปใชสิทธิหรือไมไปใชสิทธิโดยไมแจง เหตุอนั สมควรที่ทําใหไมอาจไปใชสิทธิได ยอมไดรับสิทธิหรือเสียสิทธิ ตามที่กฎหมายบัญญัติ การแจงเหตทุ ท่ี ําใหไมอาจไปเลอื กต้ังและการอาํ นวย ความสะดวก ในการไปเลือกต้ัง ใหเปนไป ตามทก่ี ฎหมายบัญญตั ิ (มาตรา 72) 4. บุคคลมีหนาท่ีรับราชการทหาร ชวยเหลือในการปองกันและบรรเทาภัยพิบัติ สาธารณะ เสียภาษีอากร ชวยเหลือราชการ รับการศึกษาอบรม พิทักษ ปกปอง และ สืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติและภูมิปญญาทองถิ่น และอนุรักษ ทรัพยากร ธรรมชาติและ สิ่งแวดลอม ท้ังน้ตี ามที่กฎหมายบญั ญัติ (มาตรา 73) 5. บุคคลผูเปนขาราชการ พนักงาน ลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือเจาหนาที่อ่ืนของรัฐ มีหนาท่ีดําเนินการใหเปนไปตามกฎหมาย เพ่ือรักษา ประโยชนสวนรวมอํานวยความสะดวกและใหบริการแกประชาชนตามหลักธรรมาภิบาลของ การบริหารกิจการบานเมืองท่ีดีในการปฏิบัติหนาท่ีและในการปฏิบัติการอื่นที่เกี่ยวของกับ ประชาชน บคุ คลตามวรรคหน่งึ ตอ งวางตนเปนกลางทางการเมอื ง (มาตรา 74) เร่ืองที่ 4 หลกั การสําคญั ของประชาธปิ ไตย และคณุ ธรรม จริยธรรม คา นยิ ม ในการอยู รวมกนั อยางสนั ติ สามัคคี ปรองดอง 1. ความหมายและความสําคญั ของประชาธปิ ไตย ประชาธิปไตยเปนไดทัง้ รปู แบบการปกครอง และวิถีการดําเนนิ ชวี ติ ซง่ึ ยึดหลกั ของความเสมอภาค เสรีภาพและศักดิ์ศรีแหงความเปนมนุษย การปกครอง ระบอบประชาธปิ ไตยถอื วาทุกคนมีสิทธิเสรีภาพเทาเทียมกันและอํานาจอธิปไตย ตองมาจากปวงชน

57 ระบอบประชาธปิ ไตย หมายถึง ระบอบการปกครองทีอํานาจอธิปไตยเปนของปวงชน ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพ โดยอาศัยหลักการของการแบงแยกอํานาจ และหลักการที่วาดวย ความถกู ตองแหง กฎหมาย ผูป กครองประเทศที่มาจากการเลือกต้ังของประชาชน เปนเพียงตัว แทนท่ีไดรบั มอบอํานาจใหใชอ าํ นาจอธิปไตยแทนประชาชน 2. หลกั การสําคญั ของระบอบประชาธิปไตยที่สําคญั 2.1 หลกั อํานาจอธิปไตย เปน ของปวงชนประชาชนแสดงออกซงึ่ การเปน เจา ของโดยใช อํานาจที่มีตามกระบวนการเลือกต้ังอยางอิสระและท่ัวถึงในการใหไดมาซ่ึงตัวผูปกครองและ ผูแทนของตนรวมทั้งประชาชนมีอํานาจในการคัดคานและถอดถอนผูปกครองและผูแทนที่ ประชาชนเห็นวามิไดบริหารประเทศ ในทางที่เปนประโยชนตอสังคมสวนรวมเชนมีพฤติกรรม ร่ํารวยผดิ ปกติ อํานาจอธปิ ไตย หมายถึง อาํ นาจสงู สดุ ในการปกครองรัฐหรือประเทศ ดังน้ัน ส่ิงอื่นใด จะมี อํานาจยิ่งกวา หรอื ขดั ตอ อาํ นาจอธิปไตยไมได อํานาจอธิปไตยยอมมีความแตกตางกันไป ในแตล ะ ระบอบการปกครอง เชน ในระบอบประชาธิปไตย อํานาจอธิปไตยเปนของประชาชน กลา วคือ ประชาชนคอื ผูมีอาํ นาจสงู สุดในการปกครองประเทศในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช อาํ นาจอธิปไตย เปนของพระมหากษตั ริย คือกษตั ริยเปนผมู ีอาํ นาจสูงสดุ ในการปกครองประเทศ เปน ตน อน่งึ อาํ นาจอธิปไตยน้ีนับเปนองคประกอบสําคัญท่ีสุดของความเปนรัฐ เพราะการที่จะ เปนรัฐไดนั้น นอกจากจะตองประกอบดวยอาณาเขต ประชากรและรัฐบาลแลวยอมตองมี อํานาจอธิปไตยดวย กลาวคือ ประเทศน้ันตองเปนประเทศที่สามารถมีอํานาจสูงสุด (อํานาจ อธปิ ไตย) ในการปกครองตนเองจึงจะ สามารถเรียกวา “รฐั ” ได

58 ในระบอบประชาธิปไตยอาํ นาจอธปิ ไตยเปนอํานาจสงู สดุ ในการปกครองประเทศ แบงออกเปน 3 สวน ดังนี้ 1) อาํ นาจนติ ิบัญญัติ เปนอาํ นาจในการออกกฎหมายและควบคุม การทํางาน ของรัฐบาลเพื่อประโยชนของประชาชนและประเทศชาติ ประชาชนชาวไทยใช อํานาจนีโ้ ดยการ เลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไปทําหนาทแ่ี ทนในรัฐสภา 2) อาํ นาจบริหาร เปนอาํ นาจการบริหารราชการแผนดินและการปกครอง ซึง่ มี คณะรัฐมนตรีหรอื รฐั บาลเปนผูใชอํานาจ และรับผิดชอบในการบริหารราชการแผนดินให เปนไปตาม นโยบายทแี่ ถลงตอรัฐสภา 3) อํานาจตุลาการ เปน อํานาจในการวินจิ ฉัยตัดสินคดคี วาม ตามกฎหมาย โดยมศี าลเปน ผูใชอ ํานาจ 2.2 หลักสิทธิเสรีภาพ ประชาชนทุกคนมีความสามารถในการกระทําหรืองดเวนการ กระทําอยางใดอยางหน่ึงตามท่ีบุคคลตองการ ตราบเทาท่ีการกระทําของเขานั้น ไมไปละเมิด ลดิ รอนสทิ ธิ เสรีภาพของบคุ คลอนื่ หรอื ละเมดิ ตอ ความสงบเรียบรอยของสงั คมและความม่ันคง ของประเทศชาติ 2.3 หลักความเสมอภาค การเปดโอกาสใหประชาชนทุกคนสามารถเขาถึงทรัพยากร และ คุณคาตางๆ ของสังคมท่ีมือยูจํากัดอยางเทาเทียมกัน โดยไม'ถูกกีดกันดวยสาเหตุแหง ความแตกตางทางชัน้ วรรณะทางสงั คม ชาติพันธุ วัฒนธรรม ความเปนอยู ฐานะทางเศรษฐกิจ หรือดวยสาเหตอุ ่นื

59 2.4 หลกั ปตริ ัฐและหลกั ปตธิ รรม เปน หลกั การของรัฐทมี่ ีการปกครองโดยกฎหมายหรือ หลักนติ ิธรรมการใชห ลกั กฎหมายเปน กฎเกณฑก ารอยูร วมกนั เพ่ือความสงบสขุ ของสงั คม การใหความคมุ ครองสทิ ธชิ น้ั พนื้ ฐานของประชาชนทั้งในเรื่องสิทธิเสรภี าพในทรพั ยสนิ การแสดงออก การดํารงชีพ ฯลฯ อยา งเสมอหนากนั ผปู กครองไมส ามารถใชอ าํ นาจใดๆ ลิดรอน เพิกถอนสิทธิเสรีภาพของประชาชนไดและไมสามารถใชอภิสิทธิอยูเหนือกฎหมาย หรือ เหนอื กวาประชาชนคนอ่นื ๆ ได 2.5 หลกั การเสียงขา งมาก ควบคไู ปกบั การเคารพในสิทธิของเสยี งชางนอย การตัดสินใจใดๆ ที่สงผลกระทบตอประชาชนหมูมากไมวาจะเปนการเสือกตั้งผูแทนของ ประชาชนเชา สูระบบการเมือง การตัดสินใจของฝายนิติบัญญัติ ฝายบริหาร หรือฝายตุลาการ ยอมตองถอื เอาเสยี งชา งมากทมี่ ตี อเรื่อง นั้นๆ เปนเกณฑในการตัดสินทางเลือก โดยถือวาเสียง ชา งมากเปนตัวแทนที่สะทอ นความตอ งการ และขอเรียกรองของประชาชนหมูมาก หลักการน้ี ตอ งควบคูไปกับการเคารพและคุมครองสิทธิเสียงขางนอยดวย ทั้งน้ี ก็เพื่อเปนหลักประกันวา ฝายเสยี งชางมากจะไมใ ชว ิธกี ารพวกมากลากไปตาม ผลประโยชน ความเห็นหรือกระแสความ นยิ มของพวกตนอยางสุดโตง แตตอ งดําเนินการเพื่อ ประโยชนความเห็นของประชาชนท้ังหมด เพื่อสรางสังคมที่ประชาชนเสียงชางนอย รวมท้ังชนกลุม นอยผูดอยโอกาสตางๆ สามารถอยู รวมกันไดอยา งสันตสิ ุขโดยไมมีการเอาเปรียบกันและสรา งความ ขดั แยง ในสังคม 2.6 หลักเหตุผล เปน หลกั การใชเ หตุผลท่ีถกู ตองในการตดั สินหรอื ยตุ ปิ ญ หาในสังคม ในการอยูรวมกันอยางสันติสามัคคีปรองดอง ผูคนตองรูจักยอมรับพิงความเห็นตาง และรับฟงเหตุผลของผูอื่นไมดื้อดึงในความคิดเห็นของตนเอง จนคนอ่ืนมองเราเปนคนมี มจิ ฉาทิฐิ 2.7 หลักประนีประนอม เปนการลดความขัดแยงโดยการผอนหนักผอนเบาใหกัน รว มมอื กัน เพ่อื เหน็ แกประโยชนข องสว นรวมเปน สาํ คัญ เปนทางสายกลางซ่ึงทงั้ สองฝายจะตอง ไดและเสียในบางอยางไมไดครบตามท่ีตนปรารถนา จัดเปนวิธีการที่ทําใหทุกฝายสามารถอยู รวมกนั ตอ ไปไดอยา งสนั ติวิธกี ารในการประนีประนอมอาจใชเทคนิคการเจรจาตอรอง การไกล เกล่ียโดยผูบังคับบัญชาหรอื บคุ คลทส่ี าม เปน ตนั 2.8 หลักการยอมรับความเห็นตาง หลักการน้ีเพ่ือเปนการอยูรวมกันดวยความสันติ สามัคคีปรองดอง ไมวาเสียงชางมากหรอื เสยี งขา งนอย ตองทาํ ใจยอมรับความเหน็ ตาง อนั เปนการหลอมรวมหลักความเสมอภาคหลกั เสรีภาพและหลักประนีประนอม โดยการเคารพ และคุม ครองสทิ ธิของผอู น่ื ดวย ท้ังน้ีก็เพื่อเปนหลักประกันวา ไมวาเปนฝายเสียงขางมากหรือ ฝายเสียงขางนอยเปนจะสามารถอยู รวมกันดวยความสันติสามัคคี ปรองดองทุกฝายตอง

60 ยอมรับความเห็นตาง รวมท้ังฝายเสียงขางมากเองก็จะไมใชวิธีการพวกมาก ลากไปตาม ผลประโยชนห รือความเห็น หรือกระแสความนิยมของพวกตน อยางสุดโตงแตตองดําเนินการ เพ่ือประโยชนข องประชาชนท้ังหมดหรือทุกฝายเพื่อสรางสังคมที่ประชาชนเสียงขางนอย หรือ ประชาชนทมี่ ีความเห็นตางจากฝายตน สามารถอยรู วมกนั ไดอยา งสันติ สามัคคีปรองดอง โดยไมมีการเอาเปรยี บกันและสรางความขดั แยงในสงั คมมากเกินไป กลาวโดยสรุป วิถีทางประชาธิปไตยอันมี หลักการที่สําคัญ เชน หลักการอํานาจ อธิปไตย หลักสิทธิเสรีภาพหลักความเสมอภาค หลักนิติรัฐ และหลักนิติธรรม หลักการเสียง ขางมากหลักเหตุผล หลักประนีประนอม หลักการยอมรับความเห็นตาง ผูเรียนจะตองศึกษา เพ่อื ใหม ีความรู ความเขาใจ และนํามาประยกุ ตไขในชวี ิตประจําวันเพอื่ การอยรู วมกนั อยา งสันติ 3. คณุ ธรรม จริยธรรม และคา นยิ มในการเสริมสรางสันติ สามัคคีปรองดองในสงั คมไทย ความหมายการเสริมสรางความปรองดองในสังคมไทยการเสริมสรางความปรองดองใน ลงั คมไทย หมายถงึ “การเพมิ่ พนู ใหดีข้นึ หรือมน่ั คงยงิ่ ขน้ึ ดวย ความพรอ มเพรียงกนั หรอื การเพมิ่ พนู ใหด ขี น้ึ ดว ยการออมซอม ประนีประนอมยอมกันไมแกงแยงกัน ตกลงดวยความไกล เกล่ีย และตกลงกนั ดว ยความมไี มตรีจติ ของประชาชนคนไทย” คนไทยสวนใหญลวนมีความรักใคร และสามัคคีกันอยูแลวในทุกถิ่น ดวยความมีจารีต วฒั นธรรมประเพณี กับความมีศลี ธรรมในสายเลือดและจิตใจสืบทอดตอกันมา การขัดแยงทาง ความคิดในกลุมคน ยอ มเกิดมไี ดบางเปน เรอื่ งธรรมดา แตถาหากการขัดแยงทางความคิด ไดรับ การไกลเกลี่ย ไดรับความรู ไดรับขาวสาร หรือไดรับการอธิบายจนเกิดความรูความเขาใจท่ี ถูกตอง การขัดแยงทางความคิดเหลาน้ันก็จะหมดไปได ไมกอใหเกิดความแตกแยก ความรนุ แรงใดใด ท้ังทางวาจา และทางกาย เพราะคนไทยเปนชนชาติที่ รักความสงบ รักพวก พอง และรักแผน ดนิ ถิ่นเกดิ ดงั นั้นประชาชนควรมีความรูความเขาใจ ในระบอบการปกครอง รวมถึงระบบระเบียบ วธิ กี ารทาํ งานหรือกลวธิ ขี องพรรคการเมือง และควรไดรับความรู มีความเขาใจ เก่ียวกับกลวิธี ในการทุจรติ คอรรปั ชน่ั ประพฤตมิ ิชอบ การรบั เงนิ สมนาคุณ หรือกฎหมายท่ีเกี่ยวของกับพรรค การเมืองและนักการเมืองทุกรปู แบบ รวมถึงความรูเก่ียวกับกฎหมายท่ีสําคัญในชีวิตประจําวัน และอ่นื ๆ เพือ่ ใหประชาชนเกดิ การเคารพในกฎหมาย ประพฤติปฏิบัติตามกฎเกณฑกติกาหรือ ตามกฎหมาย ประชาชนทุกหมูเหลา ทุกสาขาอาชีพควรไดรับการพัฒนาทางดานจิตใจใหมี คุณธรรมทางศาสนา ใหเกิดมี ความรู มีความเขาใจในหลักการหรือหลักคําสอนทางศาสนา

61 อันจะเปนบรรทัดฐานหรือเปนแนวทางใน การประพฤติปฏิบัติตามหนาที่ แหงความเปน ประชาชนชาวไทย เพื่อใหเ กดิ ความมรี ะเบียบ มวี นิ ยั ทั้งความคิดจิตใจ ในทุกดาน อันจักทําให การขดั แยงทางความคิดในทุกชมุ ชน ทุกสงั คม ทกุ หนว ยงาน ทุกกลุมบุคคล ลดนอยลงหรือไมมี การขัดแยงทางความคิดท่ีรุนแรงเกิดข้ึน น่ันยอมแสดงใหเห็นวาคนไทยไดเสริมสรางความ สามัคคี คือ ไดเพ่ิมพูนใหดีขึ้นหรือม่ันคงย่ิงข้ึน ดวยความพรอมเพียงกัน ออมซอม ประนีประนอม ยอมกัน ไมแกงแยงกันตามจารีตวัฒนธรรมประเพณี ตามหลักกฎหมาย ตามหลักศีลธรรม ในศาสนาซ่ึง “การเสริมสรางความสามัคคีของคนไทย” จะสําเร็จได ก็ดวย คนไทยรว มมอื รว มใจกัน ประพฤติปฏิบตั เิ พอ่ื ประเทศไทย และเพ่อื คนไทย 4. หลักการเสรมิ สรางความปรองดองในสังคมไทย หลักการสรา งความปรองดอง 1. การสานเสวนาเปนเงอ่ื นไขสาํ คัญสาํ หรับการนาํ ไปสงการสรางความ ปรองดอง 2. เนนหรือจัดการกบั อารมณและความรสู ึกของคน 3. ความปรองดองเกดิ ขึ้นไดเม่ือความตอ งการของมนุษยไดรบั การตอบสนอง 4. ศาสนาเปนเครื่องมือทีส่ าํ คัญมากในการแกไขความขัดแยง 5. การสรา งความปรองดองจาํ เปน มากทจี่ ะตอ งใชแนวทางทีห่ ลากหลาย 6. การสรา งความปรองดองเนนที่หัวใจ 7. คาํ นงึ ถึงวัฒนธรรมท่หี ลากหลายในกระบวนการสรา งความปรองดอง 8. การใหอภยั มคี วามแตกตา งกนั ออกไปในแตล ะสังคม 9. ความยตุ ิธรรมแบบใดท่เี หมาะสมสําหรับการสรา งความปรองดอง การเสริมสรางความปรองดอง จึงเปนกระบวนการท่ีชวยปองกันหรือลดปญหาความ ขัดแยง สรางสันติ ใหคนในสังคมอยูรวมกันอยางสามัคคี บนพื้นฐานของหลักการทาง ประชาธปิ ไตย และ คณุ ธรรมในการอยูรวมกันในสังคมอยางมีความสุขคุณธรรมพ้ืนฐานในการ อยรู วมกันอยางสันติ สามัคคี ปรองดองตามหลักการทางประชาธิปไตย พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุต.โต) (2551 : 51, 57)ไดใหความหมายของคําวา “คุณธรรม” ไวอ ยา งขัดเจนวา หมายถงึ ธรรมท่เี ปนคุณงามความดี สภาพที่เกื้อกูลกัน สวนคําวา “จริยธรรม” หมายถึง หลักความประพฤติ หลักในการดําเนินชีวิต หรือความประพฤติอัน ประเสริฐ หรือการดาํ เนนิ ชวี ติ อันประเสริฐ

62 คุณธรรม จริยธรรม เปนเรื่องของระบบคิดท่ียอมรับความเปนจริงของชีวิต การสราง คุณธรรม จรยิ ธรรม ใหเกิดขนึ้ ได ตองอาศัยการปลูกฝงระบบคิดดังกลาวใหเขาไปอยูในทุกชวง ชวี ติ ของมนุษย และตองไมเปนหนาที่ของหนวยงานใดหนวยงานหน่ึงอยางหากแตควรเปนทุก ภาคสว นของสังคมตอ งเขา มามสี ว นรว มในการปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรมใหเกดิ มีข้นึ ใหได จะเหน็ ไดวาเรือ่ งของคุณธรรม จรยิ ธรรม เปนการพัฒนาความเปนมนุษยท่ีสมบูรณ ไมเ พยี งเฉพาะเพือ่ การอยรู วมกันอยางสันติสามัคคีปรองดองเทาน้ัน ยังเปนพื้นฐานของการอยู รว มกันอยา ง สงบสุขไมแ ตกแยก การอยรู วมกนั ในฐานะสมาชิกในสังคมเดยี วกันจะนํามาซ่ึงการ อยรู ว มกันอยางสนั ตสิ ุขได คุณธรรมท่ีนําไปสูการอยูรวมกันอยางสันติ สามัคคี ปรองดอง ตามหลักการทาง ประชาธปิ ไตย มีดังน้ี 1. คารวธรรม คือ การเคารพซ่ึงกันและกนั 2. สามัคคธี รรม คือ การรวมมือชวยเหลือซึ่งกนั และกนั 3. ปญญาธรรม คือ การใชสตปิ ญญาในการดาํ เนินชีวติ 1. คารวธรรม คอื การเคารพซ่งึ กันและกนั มีพฤตกิ รรมทแี่ สดงออก ดังนี้ 1.1 เคารพในสถาบันพระมหากษัตริย ไดแก การแสดงความเคารพเทิดทูน สถาบนั พระมหากษัตรยิ ในทกุ โอกาส การรว มกิจกรรมตา งๆท่ีจัดเพอ่ื แสดงความจงรักภักดีตอ สถาบันพระมหากษัตริย ในโอกาสวนั สาํ คัญตา ง ๆ การไปรับเสดจ็ เมือ่ พระมหากษัตริย หรือพระ บรมวงศานุวงศเสด็จไปในถ่ินที่อยูหรือบริเวณใกลเคียงการปฏิบัติตอสัญลักษณท่ีแสดงถึง สถาบนั พระมหากษตั รยิ  เชน ธงชาติ พระบรมฉายาลักษณ เพลงสรรเสรญิ พระบารมี ฯลฯ ดวย ความเคารพ เมื่อไดยินหรือเห็นบุคคลใดแสดงกิริยาวาจาหรือมีการกระทําอันไมสมควรตอ สถาบันพระมหากษัตรยิ  ตอ งกลา วตักเตือนและหา มไมใหป ฏิบัตเิ ชนน้นั อีก 1.2 เคารพบุคคลที่เกี่ยวของ โดยเฉพาะบิดามารดาซ่ึงเปนผูใหกําเนิด เคารพ ญาติ ผใู หญ เชน ปู ยา ตา ยาย และผูสูงอายุเคารพครูอาจารย และเพ่ือน ๆ ท้ังทางกายและ ทางวาจา 1.2.1 ทางกายไดแ กการทักทายการใหเ กยี รติผอู ่นื การแสดงความเคารพ แกบุคคลซึง่ อาวุโสกวา การใหการตอ นรบั แกบ คุ คล การแสดงความเออ้ื เพ่ือซงึ่ กันและกนั เปน ตน

63 1.2.2 ทางวาจา ไดแก การพูดใหเหมาะสมกับกาลเทศะ การใชคําพูด เหมาะสมตามฐานะของบคุ คล การพูดจาสภุ าพ ไมกาวราว สอเสียด การไมพูดในส่ิงที่จะทําให ผูอ่ืน เกิดความเดือดรอน ไมนําความลับของบุคคลอ่ืนไปเปดเผย ไมพูดนินทาหรือโกหก หลอกลวง เปนตน 1.3 เคารพสทิ ธิของผอู ่ืน ไดแก การไมลว งละเมดิ สทิ ธขิ องผูอื่น ทั้งทางกายหรือ วาจา การรูจักเคารพในสิทธิของคนที่มากอนหลัง การเคารพในความเปนเจาของ ส่ิงของ เครือ่ งใชการรจู กั ขออนญุ าต เมอ่ื ลวงล้ําเขา ไปในทอ่ี ยอู าศัยของบุคคลอนื่ การไมท าํ รายผู,อื่นโดย เจตนาการไมทําใหผอู น่ื เสอ่ื มเสยี ซ่ือเสยี ง เปนตน 1.4 เคารพในความคิดเห็นของผอู นื่ ไดแก การยอมรับฟงความคิดเห็นของผูอื่น เมื่อมีผูพูดเสนอความคิดเห็น ควรฟงดวยความตั้งใจและใครครวญดวยวิจารญาณหากเห็นวา เปนการ เสนอแนวความคิดท่ีดี มีประโยชนมากกวาความคิดเห็นของตนเองก็ควรยอมรับและ ปฏบิ ัติตามไมควรยดึ ถือความคดิ เหน็ ของตนวา ถกู เสมอไป 1.5 เคารพในกฎระเบียบของสังคม ไดแก การยึดมั่นในกฎระเบียบของสังคม เชน วฒั นธรรม ประเพณี กฎเกณฑของสงั คม และกฎหมายของประเทศ 1.6 มีเสรีภาพและใชเสรีภาพในขอบเขตของกฎหมายและขนบธรรมเนียม ประเพณี 2. สามคั คธี รรม คือ การรว มมือชวยเหลือซ่ึงกนั และกัน มคี วามเอ้อื เฟอเผ่ือแผ ตอกัน เพื่อใหเ กดิ ประโยชนตอสว นรวม มพี ฤตกิ รรมท่แี สดงออกดงั นี้ 2.1 การรูจักประสานประโยชน คํานึงถึงประโยชนของชาตเิ ปน ที่ต้ัง ไดแ ก ทาํ งานรวมกันอยา งสนั ติวิธีรูจกั ประนีประนอม เสยี สละความสุขสวนตน หรอื หมคู ณะ 2.2 รวมมือกันในการทํางาน หรือทํากิจกรรมอยางหนึ่งอยางใดรวมกัน จะมี การวางแผนและทาํ งานรวมกนั ดําเนนิ งานตามข้ันตอนชวยเหลอื กนั อยางตั้งใจจรงิ จงั ไมห ลีกเล่ยี งหรอื เอาเปรยี บผูอ ่ืน 2.3 รับผิดชอบตอหนา ที่ ท่ไี ดรับมอบหมายจากสว นรวมและหนา ที่ตอสังคม 2.4 ความเปน น้ําหนงึ่ ใจเดียวกันของคนในกลุม ในหนว ยงานและสงั คม 3. ปญญาธรรม คอื การใชส ติปญญาในการดาํ เนนิ ชีวิต มพี ฤตกิ รรมท่ีแสดงออก ดงั น้ี 3.1 การไมถือตนเปนใหญ ไดแก การรูจักรับฟงความคิดเห็นของผูอ่ืนการรูจัก เปน ผูน ําและผตู ามทด่ี ี

64 3.2 เนนการใชปญญา ใชเหตุผลและความถูกตอง ในการตัดสินปญหาทั้งปวง ไมใ ช เสยี งขางมาก ในการตัดสินปญหาเสมอไป เพราะเสียงขางมากบอกเฉพาะความตองการ ความคดิ เหน็ ความพึงพอใจ แตไมอาจบอกความจริงความถกู ตองได 3.3 มีความกลาหาญทางจริยธรรม กลาท่จี ะยนื หยดั ในสง่ิ ที่ถูกตอง 3.4 แสวงหาความรู ขาวสารขอมูลอยางมีวิจารญาณ เพื่อเปนขอมูลในการ ตัดสินใจ การปฏบิ ตั ิตามคุณธรรมขางตน เม่ือไดป ระพฤติปฏบิ ตั ิ ความสามัคคยี อ มจะเกิดขน้ึ เม่ือเกิดความสามัคคีขึ้นแลว การงานทุกอยางแมจะยากสักเพียงใด ก็กลายเปนงาย ชีวิตมีแต ความราบร่นื แมจ ะเกดิ อุปสรรคกส็ ามารถขจัดใหหมดสิน้ ได ดังคํากลาวที่วา “สามัคคีคือพลัง” เพยี งแตทกุ คนดาํ รงชีวติ บนพนื้ ฐานแหงคุณธรรม ใหทุกคนมีความรัก และชวยเหลือซึ่งกันและ กนั มคี วามสามัคคีและเสียสละเพื่อสวนรวม การใชหลักธรรมในการสงเสริมความสามัคคีเปน แนวทางในระยะยาว และเปนการปองกันความแตกสามัคคี ขณะที่การสรางความสามัคคีใน ระยะสนั้ เปน การทาํ กจิ กรรมตางๆ รวมกนั โดยอาจเริ่มจากกิจกรรมบันเทิงท่ีสามารถดึงกลุมคน ใหเขารว มไดง าย เชน การเขาคา ยตา งๆ การทาํ กจิ กรรมพัฒนาลังคมและชุมชนรวมกัน การทํา กิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตท่ีหลากหลาย จากนั้นคอยขยายสูกิจกรรมที่มีความยากขึ้น และ การสรา งวัฒนธรรมประเพณีในการทํากิจกรรม รวมกันเปนประจําจะชวยสรางวัฒนธรรมการ ทํางานกลมุ และการสัมพันธก ับสังคมซ่ึงชวยใหเกิดความรักความสามคั คไี ดม ากยงิ่ ข้ึน คานิยมพน้ื ฐานในการอยูร วมกนั อยา งสมานฉนั ท 12 ประการ ขอ 1. มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ขอ 2. ซอ่ื สตั ย เสียสละ อดทน ขอ 3. กตัญูตอ พอแม ผปู กครอง ครบู าอาจารย ขอ 4. ใฝห าความรู หมั่นศกึ ษาเลาเรียนท้งั ทางตรงและทางออ ม ขอ 5. รักษาวัฒนธรรมประเพณีไทยอนั งดงาม ขอ 6. มศี ลี ธรรม รักษาความสตั ย หวงั ดตี อ ผอู ื่น เผอ่ื แผและแบงปน ขอ 7. เขาใจเรียนรูการเปนประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขท่ี ถกู ตอ ง ขอ 8. มรี ะเบยี บวินยั เคารพกฎหมาย ผูนอ ยรจู ักเคารพผูใหญ

65 ขอ 9. มีสติรูตัว รูคิด รูทํา รูปฏิบัติ ตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระ เจา อยหู ัว ขอ 10. รูจักดํารงตนอยูโดยใชหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัส ของ พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูห ัว รจู กั อดออมไวใชเม่ือยามจําเปน มีไวพอกินพอใชถาเหลือก็ แจกจาย จาํ หนา ย และขยายกิจการเม่อื มีความพรอมโดยมภี มู คิ ุม กนั ที่ดี ขอ 11. มีความเขม แขง็ ท้งั รา งกายและจติ ใจไมยอมแพตอ อํานาจฝา ยต่ําหรอื กิเลส มีความละอายเกรงกลวั ตอบาปตามหลกั ของศาสนา ขอ 12. คาํ นึงถงึ ผลประโยชนข องสวนรวมและตอชาติมากกวาผลประโยชนของตนเอง คานิยมพื้นฐานดังกลาวขางตนมีความสําคัญอยางย่ิงท่ีคนไทยจะตองนํามาประพฤติปฏิบัติ ในชวี ติ ประจําวันอยูเสมอ และเพ่ือใหเกิดความเขาใจยิ่งข้ึนจะขอกลาวในรายละเอียดเพ่ิมเติม ดังน้ี 1. มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนคุณลักษณะท่ีแสดงถึงรักความเปน ชาติ ไทย เปน พลเมืองดีของชาติ มีความสามัคคี เห็นคุณคา ภูมิใจ เชิดชูความเปนไทย ปฏิบัติ ตนตามหลักศาสนาที่ตนนบั ถอื และแสดงความจงรักภักดีตอสถาบันพระมหากษัตริย 2. ซื่อสัตยเสียสละอดทน เปนคุณลักษณะท่ีแสดงถึงการยึดม่ันในความถูกตอง ประพฤติตรงตามความเปนจริงตอตนเองและผูอ่ืน ละความเห็นแกตัว รูจักแบงปนชวยเหลือ สังคมและบุคคลท่ี ควรใหรจู ักควบคุมตนเองเมื่อประสบกับความยากลําบากและส่ิงที่กอใหเกิด ความเสยี หาย 3. กตัญูตอพอแม ผูปกครอง ครูบาอาจารย เปนคุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการ รูจักบุญคุณ ปฏิบัติตามคําสั่งสอน แสดงความรัก ความเคารพ ความเอาใจใส รักษาชื่อเสียง และตอบแทน บญุ คุณของพอแม ผูปกครอง และครูบาอาจารย 4. ใฝหาความรู หม่ันศึกษาเลาเรียนท้ังทางตรงและทางออม เปนคุณลักษณะที่ แสดงออกถึงความต้ังใจ เพียรพยายามในการศึกษาเลาเรียน แสวงหาความรู ท้ังทางตรงและ ทางออ ม 5. รักษาวฒั นธรรมประเพณีไทยอนั งดงาม เปน การปฏิบัติสืบทอดอนุรักษวัฒนธรรม และประเพณีไทยอนั ดงี ามดวยความภาคภูมิใจเห็นคณุ คา ความสาํ คญั 6. มศี ลี ธรรม รกั ษาความสตั ย หวังดตี อ ผูอืน่ เผือ่ แผและแบง ปน เปนความประพฤติที่ ควรละเวน และความประพฤติท่ีควรปฏบิ ตั ติ าม

66 7. เขาใจเรยี นรูการเปน ประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมุขท่ีถูกตอง คือ มีความรู ความเขาใจ ประพฤติปฏิบัติตนตามสิทธิและหนาท่ีของตนเอง เคารพสิทธิและ หนาท่ี ของผูอ่ืน ใชเสรีภาพดวยความรับผิดชอบภายใตขอบเขตของกฎหมาย ตามระบอบ ประชาธปิ ไตย อันมี พระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ 8. มรี ะเบยี บวนิ ัย เคารพกฎหมาย ผนู อยรจู กั การเคารพผูใหญ เปน คุณลักษณะท่ี แสดงออกถงึ การปฏิบตั ิตามขอ ตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคบั และกฎหมาย มคี วามเคารพ และ นอบนอ มตอ ผูใหญ 9. มีสติรูตัว รูคิด รูทํา รูปฏิบัติ ตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระ เจา อยหู ัวเปน การ ประพฤติปฏิบตั ิตนอยา งมีสตริ ตู วั รคู ิด รทู ํา อยา งรอบคอบถกู ตอง เหมาะสม และนอมนําพระราชดาํ รัสของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห วั ฯ มาปฏบิ ตั ิในชวี ติ ประจําวัน 10. รูจกั ดํารงตนอยูโดยใชหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งตามพระราชดํารสั ของ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว รูจักอดออมไวใชเม่ือยามจําเปน มีไวพอกินพอใช ถาเหลือก็ แจกจา ย จาํ หนาย และขยายกิจการเม่ือมีความพรอม สามารถดําเนนิ ชีวติ อยางพอประมาณ มีเหตผุ ลมีภูมีคุมกันในตัวทดี่ ี มคี วามรู มคี ณุ ธรรม และปรับตวั เพือ่ อยูใ นสงั คมไดอยางมคี วามสขุ 11. มคี วามเขม แขง็ ทงั้ รา งกายและจติ ใจ ไมย อมแพตออาํ นาจฝา ยต่ําหรือกเิ ลส มคี วามละอายเกรงกลัวตอบาปตามหลักของศาสนา เปนการปฏิบัติตนใหมีรางกายสมบูรณ แข็งแรง ปราศจากโรคภัยและมีจิตใจท่ีเขมแข็ง ไมกระทําความช่ัวใดๆ ยึดม่ันในการทําความดี ตามหลกั ของศาสนา 12. คาํ นึงถึงผลประโยชนของสว นรวมและตอชาติมากกวาผลประโยชนของตนเอง ใหความรวมมือ ในกิจกรรมที่เปนประโยชนตอสวนรวม และประเทศชาติ เสียสละประโยชน สว นตน เพื่อรักษาประโยชนของสวนรวม 5. สถานการณการเมอื งการปกครองในสงั คมไทย ในวันท่ี 19 กันยายน พ.ศ. 2549 คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ไดยึดอํานาจการปกครองแผนดินและประกาศยกเลิก รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 จากนน้ั หัวหนา คณะปฏิรปู การปกครองฯ ไดนําความกราบบังคมทูลถึงเหตุท่ีทําการยึด อํานาจและประกาศยกเลกิ รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ความจําเปนท่ีตองกําหนดกลไก การปกครองท่ีเหมาะสมกับสถานการณเพ่ือใชไปพลางกอน และการดําเนินการใหมีการจัดทํา

67 รางรฐั ธรรมนูญข้ึนใหมดว ยการมสี ว นรว มอยา งกวา งขวางจากประชาชนทุกข้ันตอน วนั ที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2549 จงึ มีพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหใ ชร ฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย (ฉบับช่ัวคราว) พุทธศักราช 2549 (เปนฉบับที่ 17) จนกวาไดประกาศใช รฐั ธรรมนูญทีจ่ ะไดจ ดั ทํารา งและนาํ ขน้ึ ทลู เกลา ทลู กระหมอมถวาย รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช 2549 กําหนดใหมีการ ดาํ เนินการจดั ทํารางรัฐธรรมนูญข้นึ ใหมเ พื่อใชเปน ฉบับถาวร ดว ยการใหประชาชนมีสวนรวมอยาง กวางขวางทกุ ข้นั ตอน โดยมีกระบวนการในการจดั ทํารา งรฐั ธรรมนญู สรุปไดดงั น้ี 1. ใหม ีสมชั ชาแหงชาติ 1) ประกอบดวยสมาชิกซ่ึงทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ แตงตั้งจากผูมีสัญชาติ ไทยโดยกําเนิด อายไุ มต่ํากวา 18 ป จาํ นวนไมเ กิน 2,000 คน 2) ในการประชุมสมัชชาแหงชาติใหประธานและรองประธานสภานิติบัญญัติ แหง ชาติทําหนาทปี่ ระธานและรองประธานสมชั ชา 3) มีหนาท่ีคัดเลือกสมาชิกดวยกันเอง เพ่ือจัดทําบัญชีรายชื่อผูสมควรไดรับ โปรดเกลาฯ แตงตั้งเปนสมาชิกสภารางรัฐธรรมนูญจํานวน 200 คน จากนั้นสมัชชาแหงชาติ เปนอันส้ินสดุ ลง 2. ใหมสี ภารา งรฐั ธรรมนญู 1) ประกอบดว ยสมาชกิ 100 คน โดยคณะมนตรีความม่ันคงแหงชาติคัดเลือก บุคคลจากบญั ชีรายชอื่ สมัชชาแหงชาติคัดเลือก 200 คน ใหเหลือ 100 คน แลวนําความกราบ บังคมทลู เพอทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ แตงตง้ั เปนสมาชกิ สภารางรัฐธรรมนูญ 2) สภารา งรัฐธรรมนญู แตง ตั้งคณะกรรมาธิการยกรางรัฐธรรมนูญขึ้นคณะหน่ึง ประกอบดว ยผทู รงคุณวุฒิ ซ่งึ เปน หรือมไิ ดเปน สมาชกิ สภารางรัฐธรรมนูญจาํ นวน 35 คน โดยมาจากการคดั เลือกตามมติของสภารางรัฐธรรมนูญจํานวน 25 คน และตามคําแนะนําของ ประธานคณะมนตรีความม่ันคงแหง ชาติ 10 คน เพอื่ จดั ทํารา งรัฐธรรมนูญ 3. การพจิ ารณาและเสนอความคิดเห็นเก่ยี วกับรางรัฐธรรมนูญ เมอ่ื คณะกรรมาธกิ ารยกรางรัฐธรรมนญู จดั ทาํ รา งเสรจ็ แลวใหด ําเนินการดังน้ี 1) จัดทําคําชี้แจงวารางรัฐธรรมนูญนั้น มีความแตกตางจากรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ในเรื่องใด พรอมดวยเหตุผลในการแกไข ไปยังสมาชิก สภารา งรฐั ธรรมนญู องคก ร และบคุ คลดงั ตอไปน้ี เพ่อื พิจารณาและเสนอความคดิ เหน็

68 (1) คณะมนตรีความมัน่ คงแหงชาติ (2) สภานิติบัญญตั ิแหงชาติ (3) คณะรฐั มนตรี (4) ศาลฎีกา (5) ศาลปกครองสูงสุด (6) คณะกรรมการการเลือกตงั้ (7) คณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทุจรติ แหงชาติ (8) ผูวา การตรวจเงินแผน ดนิ (9) ผูต รวจการแผน ดนิ ของรัฐสภา (10) คณะกรรมการสทิ ธิมนุษยชนแหง ชาติ (11) สภาท่ีปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (12) สถาบันอดุ มศึกษา 2) เผยแพรรางรัฐธรรมนูญและเอกสารคําชี้แจงใหประชาชนท่ัวไปทราบ ตลอดจนสง เสรมิ และจดั ใหมกี ารรบั ฟง ความคิดเห็นจากประชาชนมาประกอบดวย 4. การแกไ ขเพมิ่ เตมิ รา งรัฐธรรมนูญ เม่อื สมาชกิ สภารา งรัฐธรรมนญู ไดรบั รางรัฐธรรมนูญและเอกสารคําช้ีแจงแลว หากประสงคจะแปรญัตติแกไขเพิ่มเติมใหกระทําได เมื่อมีสมาชิกสภารางรัฐธรรมนูญลงช่ือ รับรองไมนอ ยกวา 1 ใน 10 ของจาํ นวนสมาชิกสภารางรฐั ธรรมนญู ทม่ี ีอยู เม่ือพนกําหนด 30 วัน นับแตวันสงเอกสารคําชี้แจง ใหคณะกรรมาธิการยกราง รัฐธรรมนูญพิจารณาความเห็นที่ไดรับมาและแปรญัตติ พรอมท้ังจัดทํารายงานการแกไข เพม่ิ เตมิ หรอื ไมแกไขเพิ่มเติม พรอมท้ังเหตุผลเผยแพรใหทราบเปนการทั่วไป แลวนําเสนอราง รฐั ธรรมนญู ตอสภารา งรัฐธรรมนูญ 5. การพจิ ารณาเพื่อใหความเห็นชอบหรือไมเหน็ ชอบรางรฐั ธรรมนญู สภารา งรัฐธรรมนูญพิจารณา เพื่อใหความเห็นชอบรางรัฐธรรมนูญทั้งฉบับและเฉพาะ มาตราท่ีสมาชกิ ย่นื คาํ ขอแปรญัตติ หรือทค่ี ณะกรรมาธิการยกรางรัฐธรรมนูญ เสนอโดยสมาชิก สภารางรัฐธรรมนูญจะแปรญัตติแกไขเพิ่มเติมมิได เวนแตกรรมาธิการยกรางรัฐธรรมนูญ เห็นชอบหรือสมาชิกสภารางรัฐธรรมนูญ จํานวนไมนอยกวา 3 ใน 5 เห็นชอบกับการแกไข เพม่ิ เตมิ นัน้ และใหส ภารางรฐั ธรรมนูญจัดทาํ รางและพิจารณาใหแลว เสร็จภายใน 180 วัน

69 นับแตวันเปดประชุมสภารางรัฐธรรมนูญครั้งแรกเม่ือจัดทํารางรัฐธรรมนูญแลวเสร็จได ดาํ เนนิ การดงั นี้ 1) ใหเ ผยแพรใหประชาชนรับทราบและจัดใหมีการออกเสียงประชามติวาให ความเห็นชอบหรอื ไมเห็นชอบรา งรฐั ธรรมนูญทั้งฉบับ 2) ใหคณะกรรมาธิการยกรางรัฐธรรมนูญ ดําเนินการยกรางพระราชบัญญัติ ประกอบรัฐธรรมนูญเฉพาะที่จําเปน เพ่ือประโยชนในการจัดใหมีการเลือกต้ังใหแลวเสร็จภายใน 45 วัน นับแตวันทไ่ี ดร บั รา งจากคณะกรรมาธิการยกรา งรฐั ธรรมนูญ 1. การออกเสยี งประชามติ การออกเสียงประชามติ โดยประชาชนผูมีสิทธิออกเสียงเลือกต้ัง ตองจัดทําไม เร็วกวา 15 วนั และไมชากวา 30 วนั นับแตว นั เผยแพรรา งรัฐธรรมนูญดังกลาว และตองกระทํา ภายในวันเดยี วกันท่ัวราชอาณาจักร 2. การประกาศใชรฐั ธรรมนญู ถา ประชาชนโดยเสยี งขางมากของผูมาออกเสียง เหน็ ชอบไมนํารางรัฐธรรมนูญฉบับ ใหมมาบังคับใช ใหประธานสภานิติบัญญัติแหงชาตินํารางรัฐธรรมนูญข้ึนทูลเกลาฯ ถวายเมื่อ ทรงลงประปรมาภิไธย ใหประกาศใชในราชกจิ จานุเบกษาและใชบ ังคับได เมื่อมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ และสภารางรัฐธรรมนูญไดจัดทําราง พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญเฉพาะท่ีจําเปน เพ่ือประโยชนในการจัดใหมีการเลือกต้ัง เสร็จแลว หรือเมื่อครบกําหนดระยะเวลา 45 วัน นับแตวันท่ีจัดทํารางรัฐธรรมนูญแลวเสร็จ สดุ แตเ วลาใดจะมาถงึ กอนใหส ภารา งรฐั ธรรมนญู เปน อนั ส้ินสดุ ลง 6. การมีสว นรวมทางการเมอื งการปกครอง การมีสวนรวมทางการเมืองการปกครองของประชาชนในระบอบประชาธิปไตย แบง ออกไดเปน 2 ประเภท คือ 1. การมีสวนรวมทางการเมืองแบบเปน ทางการ การมีสว นรวมทางการเมืองแบบเปนทางการ เปนการปฏิบัติท่ีกฎหมายใหการ รับรองใหก ระทําได หรือตอ งกระทาํ วธิ ีการท่ีสําคัญและยอมรับปฏิบัติในระบอบประชาธิปไตย ไดแ ก

70 1.1 การเลือกตั้ง การเลือกต้ังเปนรูปแบบการมีสวนรวมทางการเมืองที่ชัดเจน ทสี่ ดุ ทงั้ ในระดับชาติและระดบั ทองถ่นิ ซง่ึ สามารถวดั ระดับและประเมินคา ของพฤติกรรมการมี สวนรวมทางการเมืองไดแนนอนชดั เจนมากกวา พฤตกิ รรมอนื่ ๆ 1.2 การแสดงความคิดเห็นทางการเมือง การแสดงความคิดเห็นท่ีเกี่ยวของกับ ผลประโยชนส าธารณะของประชาชน เชน การพดู การอภปิ ราย การเขียน การพิมพ ในระบอบ ประชาธปิ ไตย การมีสว นรว มโดยการใชส ิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นดวยวิธีการตาง ๆ มคี วามสําคัญมากเน่ืองจากเปนชองทางการสื่อสารทางการเมืองระหวางประชาชนกับรัฐบาล ซ่ึงรัฐบาลจะมโี อกาสไดรับรูปญหา ความคิดเห็น ขอเสนอแนะ วิจารณ ทวงติงการทํางานของ รัฐบาล จากประชาชนผูเปนเจาของประเทศ อันจะเปนประโยชนตอการปรับปรุงการทํางาน ของรัฐบาลใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขน้ึ 1.3 การจัดตัง้ พรรคการเมอื งการเปนสมาชกิ พรรคการเมอื งของประชาชน เปนการมีสวนรวมทางการเมือง โดยการรวมกลุมของบุคคลท่ีมีความคิดเห็นทางการเมือง ตรงกัน และมีความมุงหมายท่ีจะเขาไปทําหนาที่บริหารประเทศใหเปนไปตามอุดมการณของ พรรค สําหรับประชาชนผูเปนสมาชิกพรรคการเมืองใดในชวงท่ีมีการเลือกต้ัง ยอมสามารถมี สวนรว มทางการเมืองดว ยการรณรงคหาเสียงชวยพรรคที่ตนสังกัดอยูได 1.4 การรวมตัวเปนกลุมผลประโยชน การท่ีคนมารวมกันดวยมีจุดมุงหมาย ตรงกัน และใชพลังของกลุมใหมีอิทธิพลตอกระบวนการกําหนดนโยบายของรัฐ เพื่อปกปอง คุมครองผลประโยชนของกลุมตน เปนสิ่งสําคัญและจําเปนสําหรับการปกครองในระบอบ ประชาธิปไตย เนือ่ งจากเปนชองทางใหปญ หาความตอ งการและผลประโยชนที่หลากหลายของ ประชาชน ไดมโี อกาสมารวมเปนกลมุ เปน กอน และสามารถเรยี กรองตอ รฐั บาลไดอ ยา งชดั เจน 2. การมีสว นรว มทางการเมอื งแบบไมเปนทางการ กฎหมายใหการรับรองใหมีสวนรวมทางการเมืองแบบไมเปนทางการได หรือตอง กระทาํ วิธกี ารท่สี าํ คัญและยอมรบั ปฏบิ ัติใชก นั ทัว่ ไปในระบอบประชาธปิ ไตย ไดแ ก 2.1 การเดินขบวนหรอื ชมุ นุมประทว ง การเดนิ ขบวน หรอื ชุมนุมประทวง อยา งสงบ และปราศจากอาวธุ เปน รูปแบบการมสี วนรวมทางการเมอื งอยางหน่งึ โดยประชาชน รวมตัวกันเพื่อแสดงความไมเห็นดวยกับนโยบายหรือการดําเนินการของรัฐบาล หรือเปนการ รวมตัวเพื่อเรียกรองตอรัฐบาลในการกําหนดนโยบาย หรือกระทําการอยางใดอยางหนึ่งตาม ความตอ งการของประชาชนและผชู มุ นุม เชน การเดินขบวนประทวงตอตาน การวางทอกาซที่ อําเภอจะนะ จังหวดั สงขลา เปนตน

71 2.2 การกอ ความวุนวายทางการเมือง เชน การปดถนน การงดใหความรวมมือ กับรัฐบาล เปนวิธีแสดงออกของประชาชนโดยไมเช่ือฟงอํานาจรัฐ หรือปฏิบัติการที่ละเมิด กฎหมายโดยอางความบกพรองของรัฐบาลเปนเหตุ วิธีน้ีอาจกอใหเกิดผลกระทบเปนความ เสียหายตอระบบเศรษฐกิจ สังคม และความมั่นคงทางการเมือง การมีสวนรวมรูปแบบนี้ใน ระยะเริ่มตนอาจยังไมผิด กฎหมาย และระบบการเมืองยินยอมใหกระทําใด เชน การนัดหยุด งาน แตหากรัฐบาลไมสามารถแกไขเหตกุ ารณได เหตกุ ารณอาจยืดเยื้อลุกลามเปนความวุนวาย ทางการเมือง เกดิ ความไมสงบข้ึนได อาจมกี ารใชความรุนแรงทํารายรางกายและทรพั ยสนิ ซ่งึ เปนการกระทําท่ีผดิ กฎหมาย 3. การมีสวนรวมของประชาชนตามรฐั ธรรมนูญ รัฐธรรมนูญฉบบปจจุบัน กําหนดไดร ัฐตองสงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของ ประชาชนในการกําหนดนโยบายการตัดสินใจทางการเมือง การวางแผนพัฒนาทางเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง รวมท้ังการจรวจสอบการใชอํานาจรัฐทุกระดับ เจตนารมณที่สําคัญของ รัฐธรรมนญู ฉบบั นตี้ อ งการใหประชาชนซ่ึงเปนเจาของอํานาจอธิปไตยไดมี โอกาสเขาไปมีสวน รว มโดยตรง ไดแ ก 3.1 การมีสวนรวมรับรู หมายถึง การใหประชาชนมีสวนรวมในการรับรูใน กระบวนการบริหารราชการแผนดิน เชน การรับทราบขอมูลขาวสารสาธารณะ ในความ ครอบครองขององคกรของรัฐทุกประเภทไดรวมรับรูในการทําหนาที่ของสมาชิกสภาผูแทน ราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา ดวยการเขาไปตรวจสอบบันทึกการลงคะแนนเสียงของสมาชิก รัฐสภา รวมรับรูในทรัพยของผูดํารงตําแหนงทางการเมืองได เปนตน การเปดโอกาสให ประชาชนมีสาวนรวมตามรัฐธรรมนูญน้ันสงผลใหเกิดการตื่นตัวเปนอันมาก เชน การใชสิทธิ ของผปู กครองเดก็ ผูสมัครสอบเขาเรียนในโรงเรียนสาธิตแหงหน่ึงเพื่อขอดูคะแนนสอบของบุตร และผูเขา สอบท้งั หมด หรือการแสดงบญั ชีหนี้สนิ ทรัพยส ินของผูดํารงตําแหนงทางการเมืองและ ครอบครัว เปนตน 3.2 การมีสว นรวมคิดกับองคกรตาง ๆ หมายถึง การใหประชาชนมีสิทธิแสดง ความคิดเห็นของตนตามกระบวนการรับฟงความคิดเห็นของประชาชน เพ่ือใหไดขอมูลท่ี กวา งขวางรอบคอบขึ้นในโครงการสาธารณะ แตไมไดผูกมัดการตัดสินใจของรัฐบาลวาจะตอง เปนไปตามความคิดเห็นของประชาชน เชน กรณีสรางโรงไฟฟาที่บานหินกรูด จังหวัด ประจวบคีรขี นั ธ การสรางเขื่อนแกงเสอื เตน จังหวัดแพร การวางทอกาซไทย-มาเลเซีย ที่อําเภอ

72 จะนะ จังหวัดสงขลา เปนตน สาํ หรบั การออกกฎหมาย ซึ่งมีหลายฉบับท่ีมีกระบวนการประชา พิจารณ เชน พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พระราชบัญญัติปาชุมชน กฎหมายเก่ียวกับ การจัดสรรคล่ืนความถี่ที่ใชในการสงวิทยุกระจายเสียงวิทยุโทรทัศน และ วิทยุโทรคมนาคม เปนตน 3.3 การมีสวนรวมตัดสินใจกับรัฐและเจาหนาที่ของรัฐ หมายถึง การให ประชาชนท่ีรวมกันเปนชุมชนทองถิ่นดั้งเดิมมีสิทธิอนุรักษหรือฟนฟูจารีตประเพณี ภูมิปญญา ทอ งถ่ิน ศลิ ปวฒั นธรรมของทองถ่ินและของชาติ และมีสวนรวมในการจัดการ การบํารุงรักษา ลากรใชป ระโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติและสภาพแวดลอมอยางสมดุลการท่ีรัฐธรรมนูญให โอกาสประชาชนมีสวนรวมในการตัดสินใจกับรัฐและเจาหนาท่ีของรัฐเน่ืองจากปญหา ทรัพยากรธรรมชาติมีจํานวนลดนอยลง สาเหตุการใชและการทําลายท่ีเกิดข้ึนอยางรุนแรง ขณะทีก่ ารฟน ฟูชดเชย ทดแทน สรางขึ้นใหมไมทันกับความตองการรัฐธรรมนูญ จึงอนุญาตให ชุมชนเขามาชวยจัดการบํารุงรักษาและใชประโยชนได และเน่ืองจากภาครัฐมีกําลังไมเพียง พอที่จะจัดการกับความรนุ แรงของปญ หาดงั กลาว จงึ อนญุ าตใหป ระชาชนเขา มามสี วนรวมในการ ตัดสินใจและกระทําการโดยชุมชนทองถ่นิ ดงั้ เดิม นอกจากนี้ยังใหสิทธิและโอกาสการมสี วนรวมของประชาชน ในการตัดสินใจใน กระบวนการทางนิติบัญญัติ ในการพิจารณาออกกฎหมายเก่ียวกับเด็ก สตรี คนชรา หรือผู พกิ าร หรือทพุ พลภาพโดยใหสภาผแู ทนราษฎรต้ังคณะกรรมการวิสามญั ประดวยผูแทนองคกร เอกชนที่เก่ียวของกับบุคคลประเภทน้ัน ไดใชสิทธิออกเสียงพิจารณากฎหมายแทน เพื่อสนอง ปญ หาและความตอ งการที่แทจรงิ ดวยความเปน ธรรม 3.4 การมีสว นรวมตรวจสอบ หมายถึง การใหส ิทธปิ ระชาชนมีสวนรวมในการ ตรวจสอบการใชอํานาจรฐั สามารถแบง ออกได 3 ประการคือ 3.4.1 การใชสิทธิดวยตนเอง ประชาชนสามารถใชสิทธิสวนตัวของแตละ บคุ คลตรวจสอบการใชอํานาจรัฐได ไดแก การใชสิทธิทางศาล การใชสิทธิที่จะฟองรองหนวย ราชการและขาราชการ วา ไดท ําหนาท่ถี ูกตอ งครบถว นหรือไม หากมีการละเลยไมปฏิบัติหนาท่ี ตามกฎหมาย บุคคลผูมีสวนไดเสีย มีสิทธิขอใหขาราชการลูกจาง หรือเจาหนาท่ีของรัฐ หรือ ผบู ังคับบัญชาของบุคคลน้นั ชแ้ี จงเหตผุ ลท่ีไมกระทําตามหนาที่ และมสี ิทธิขอใหด ําเนินการตาม กฎหมาย นอกจากน้ียังรวมถึงการติดตาม ตรวจสอบบัญชีทรัพยสินของผูดํารงตําแหนงทาง การเมอื งและครอบครัวได

73 3.4.2 การใชส ิทธริ วมเปนกลุม ประชาชนสามารถใชสิทธิรวมเปนกลุม เพ่ือตรวจสอบอํานาจรัฐในกรณที พ่ี บวาผดู าํ รงตําแหนงทางการเมืองมีพฤติกรรมร่ํารวยผิดปกติ สอไปในทางทจุ รติ ตอ หนา ที่หรือกระทาํ ผดิ ตอตําแหนง หนาท่ไี ด นอกจากนยี้ งั สามารถรวมตัวกัน เปน สมาคม สหภาพ สหพันธ องคกรเอกชน หรือหมคู ณะเพอื่ รว มตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั 3.4.3 ใหอ าํ นาจแกป ระชาชนสามารถเขา มามีสวนรวมทางการเมืองโดยตรง สามารถสรปุ สาระสําคญั ไดดงั น้ี 1) ผูมีสิทธิเลือกต้ังไมนอยกวา 10,000 คน มีสิทธิเขาช่ือรองขอตอ ประธานรัฐสภาเพอื่ ใหร ฐั สภาพิจารณารา งพระราช บัญญตั ิ (การเขาชอื่ เสนอกฎหมาย) 2) ผมู สี ิทธเิ ลอื กต้ังจํานวนไมน อยกวา 20,000 คน มีสิทธิเขาชื่อรองขอ ตอประธานวุฒิสภาเพ่ือใหวุฒิสภาถอดถอนบุคคลผูดํารง ตําแหนงทางการเมืองและผูดํารง ตาํ แหนงระดบั สงู (นายกรัฐมนตรี รฐั มนตรี สมาชิกสภาผูแทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ประธาน ศาลฎีกา ประธานศาลรัฐธรรมนญู ประธานศาลปกครอง หรืออยั การสงู สุด รวมถงึ ตุลาการศาล รัฐธรรมนูญ กรรมการการเลือกต้ัง ผูพิพากษาหรือตุลาการ พนักงานอัยการ หรือผูดํารง ตําแหนงระดับสูง) ดวยเหตุมพี ฤติการณร ่ํารวยผดิ ปกติ - สอไปในทางทจุ รติ ตอ หนา ท่ี - สอ วากระทาํ ผิดตอ ตําแหนง หนาทรี่ าชการ - สอ วากระทําผิดตอตําแหนงหนาท่ีในการยุตธิ รรม - สอวาจงใจใชอํานาจหนาที่ขัดตอบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญหรือ กฎหมาย หรอื ฝาฝน หรอื ไมปฏิบัตติ ามมาตรฐานจริยธรรมอยา งรุนแรง 3) ผูมีสิทธิเลือกตั้งยอมมีสิทธิออกเสียงประชามติ เห็นชอบหรือไม เหน็ ชอบในกจิ การตามท่จี ดั ใหมีการออกเสยี งประชามติ แบง เปน กรณดี ังตอ ไปนี้ - กรณีที่อาจกระทบถึงประโยชนไดเ สยี ของประเทศชาติหรือประชาชน - กรณที ี่มีกฎหมายบญั ญตั ใิ หม ีการออกเสียงประชามติ

74 กิจกรรมทายบทท่ี 3 1. ขอ ใดหมายถึงหนาที่ของชาวไทยตามกฎหมายรฐั ธรรมนูญ ก. การปฏบิ ตั ิตามกฎหมาย ข. การออกเสียงประชามติ ค. การเขารวมชุมนมุ โดยสงบ ง. การเขา รว มจัดตงั้ พรรคการเมือง 2. ขอ ใดเปนคณุ ลกั ษณะของพลเมอื งดใี นสงั คมประชาธปิ ไตย ก. เคารพและปฏบิ ตั ิตามกฎหมาย ข. เคารพในสิทธิเสรภี าพของบคุ คลอนื่ ค. มคี ณุ ธรรมจรยิ ธรรมในการดาํ เนนิ ชีวิต ง. ถกู ทกุ ขอ 3. กฎหมายรัฐธรรมนูญท่ใี ชป จ จบุ ันคือกฎหมายรัฐธรรมนูญฉบบั ใด ก. รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทยพทุ ธศักราช 2514 ข. รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทยพุทธศกั ราช 2540 ค. รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทยพุทธศกั ราช 2549 ง. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทยพุทธศักราช 2550 4. ประเทศไทยใชก ฎหมายรฐั ธรรมนูญถึงปจ จุบนั (พ.ศ. 2554)กฉ่ี บับ ก. 16 ฉบบั ข. 17 ฉบับ ค. 18 ฉบับ ง. 19 ฉบับ 5. ขอใดเปน คุณลกั ษณะของพลเมอื งดใี นสังคมประชาธิปไตย ก. เคารพกฎหมายและปฏบิ ตั ติ ามกฎ ข. เคารพในสิทธิเสรภี าพของบคุ คลอนื่ ค. มีคณุ ธรรมจริยธรรมในการดํารงชีวติ ง. ถูกทกุ ขอ 6. การทํางานรว มกนั ในกระบวนการประชาธปิ ไตยควรปฏบิ ตั อิ ยางไร ก. ความมีเหตุผล ข. มีสวนรว มในการพฒั นา ค. การมสี วนรวมในการอนุรกั ษ ง. การมีสว นรวมในพธิ ีกรรมทางศาสนา 7. การทบี่ ุคคลยอ มเสมอภาคกันในทางกฎหมายและไดรบั ความคุม ครองตามกฎหมายเทา เทียมกันแสดงถงึ หลกั การขอ ใด ก. สิทธเิ สรีภาพ ข. สิทธิมนุษยชน ค. ความเปนบคุ คล ง. ศักด์ิศรคี วามเปนมนุษย

75 8. กระบวนการในการจัดทาํ รา งรฐั ธรรมนูญประกอบดวยบุคคลใด ก. สมัชชาแหงชาติ ข. สภารางรฐั ธรรมนูญ ค. คณะกรรมาธกิ ารรางรัฐธรรมนูญ ง. ถกู ทกุ ขอ 9. รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ประกาศใชเ มือ่ ใด ก. 19 สงิ หาคม 2550 ข. 22 สิงหาคม 2550 ค. 27 สงิ หาคม 2550 ง. 1 กันยายน 2550 10. ขอใดคอื การมสี ว นรว มทางการเมอื งแบบไมเปนทางการ ก. การเลอื กต้งั ข. การประทว ง ค. การตง้ั พรรคการเมอื ง ง. การแสดงความคิดเหน็ ทางการเมอื ง

76 บทท่ี 4 สถานการณ และการมีสวนรวมทางการเมอื ง การปกครองตามระบอบ ประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยทรงเปน ประมขุ สาระสาํ คญั การอยูรวมกันในสังคมทีม่ ีความแตกตา งทัง้ ความคดิ อาชพี สถานะทางสังคม และ สภาพแวดลอม การศกึ ษาเรียนรู การพัฒนาการทางการเมือง และการมสี ว นรวมทางการเมอื ง การปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยทรงเปนประมุข เปนสว นหน่ึงท่จี ะ ทําใหสังคมอยูไดอ ยา งสงบสขุ ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย ผลการเรียนรทู คี่ าดหวงั 1. อธบิ ายสาเหตแุ ละความเปนมาของการปฏิรูปการเมืองหลังการเปลย่ี นแปลง การปกครอง พ.ศ. 2475 ได 2. อธบิ ายการมสี วนรว มทางการเมอื งและการอยูรวมกันอยางสนั ติในระบอบ ประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษัตรยิ ท รงเปนประมุขได ขอบขา ยเนอ้ื หา เรือ่ งที่ 1 ระบุสถานการณท เ่ี กีย่ วขอ งกับการเมอื งการปกครองตามระบอบ ประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ เปนประมุข เรือ่ งท่ี 2 การมีสวนรวมทางการเมอื งการปกครองตามระบอบประชาธปิ ไตยอันมี พระมหากษัตริยท รงเปนประมุข สอ่ื ประกอบการเรยี นรู 1. ซดี ี เหตุการณสาํ คัญการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง 2. คอมพวิ เตอร อินเทอรเ นต็ 3. บทความทางหนังสอื พิมพ

77 เร่ืองท่ี 1 สถานการณท ีเ่ กีย่ วของกบั การเมอื งการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย อนั มพี ระมหากษตั ริยเ ปน ประมุข 1. การเปลย่ี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เ ห ตุ ก า ร ณ ท่ี ผ า น ม า แ ล ะ วิ วั ฒ น า ก า ร ท า ง ค ว า ม คิ ด ข อ ง ค น ไ ท ย ใ น เ ร่ื อ ง ร ะ บ อ บ ประชาธิปไตยที่คอยๆ กอตัวและมีพัฒนาการขึ้นมาตามลําดับ และนับจาก กบฏ ร.ศ. 130 เมอ่ื ป พ.ศ. 2445 เวลาผานไปอีก 20 ป จนถึงป พ.ศ. 2475 (วันท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475) จึงไดเกิดเหตุการณเปลี่ยนแปลงการปกครองคร้ังสําคัญของประเทศไทยข้ึนโดยคณะบุคคลท่ี เรียกวา “คณะราษฎร” ประกอบดวยทหารและพลเรือน ไดยึดอํานาจการปกครองจาก พระมหากษตั ริย คือพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่เจ็ดและเปลี่ยนแปลงการ ปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย เปน ระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษัตริยทรง เปนประมุขอยภู ายใตกฎหมายรัฐธรรมนญู สาเหตุของการเปล่ียนแปลงการปกครอง เมือ่ ป พ.ศ. 2475 มดี ังน้ี 1. คนรนุ ใหมทไ่ี ดร ับจากการศึกษาประเทศตะวันตก ไดรับอิทธิพลของลัทธิเสรีนิยม และแบบแผนประชาธปิ ไตยของตะวนั ตก จงึ ตอ งการนํามาปรบั ปรงุ ประเทศชาติ 2. เกิดภาวะเศรษฐกจิ ตกตํ่า รฐั บาลไมส ามารถแกไขได 3. ประเทศญ่ีปุนและจีนไดมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองแลวทําใหประชาชน ตอ งการเห็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยภายในบานเมืองเร็วขึน้ 4. เกิดความขัดแยงระหวางพระราชวงศกับกลุมที่จะทําการเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง ซง่ึ ไมพอใจทพ่ี ระราชวงศช้ันสงู มอี าํ นาจและดํารงตาํ แหนง เหนือกวา ท้ังในราชการฝาย ทหารและพลเรอื น ทําใหก ลมุ ผจู ะทําการเปล่ยี นแปลงการปกครอง ไมมโี อกาสมีสวนรวมในการ แกไ ขปรบั ปรุงบานเมือง 5. พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวไมอาจทรงใชอํานาจสิทธิ์เด็ดขาดในการ ปกครองทําใหผูทจี่ ะเปลย่ี นแปลงการปกครองรสู ึกวาพระองคตกอยูใตอํานาจ อิทธิพลของพระ ราชวงศช ้นั สูง โดยเฉพาะอยา งยิ่งเมอื่ พระบรมวงศานุวงศไ ดย ับย้งั พระราชดาํ รทิ ี่จะพระราชทาน รัฐธรรมนูญ จึงทําใหเกิดความไมพอใจในพระบรมวงศานุวงศและ การปกครองระบอบ สมบูรณาญาสิทธริ าชยเ พิม่ ขน้ึ

78 2. พฒั นาการทางการเมอื งและการปกครองหลงั การเปล่ยี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 หลังจากการเปล่ียนแปลงการปกครอง ป พ.ศ. 2475 ประเทศไทยไดกาวเขาสูระบอบ การปกครองแบบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปนประมขุ แตแนวคดิ ความรู ความเขา ใจในเรื่องการปกครองระบอบประชาธิปไตยยังจํากัดอยูเฉพาะกลุมปญญาชนที่ไดรับ การศึกษาจากตะวันตกเทานั้น จึงมีความขัดแยงทางความคิดท้ังในกลุมผูปกครองขาราชการ และประชาชนจนเกิดเปนกบฎ ปฏิวัติและรัฐประหาร สลับกันไปมา (ปญหาทางการเมืองและ การปกครองของประเทศไทยหลังป พ.ศ. 2475 ท่ีไมมีเสถียรภาพทางการเมืองการเปล่ียน รัฐบาล หรือผูปกครองประเทศมักไมเปนไปตามกติกา หรือระเบียบแบบแผนโดยสันติวิธี ตรงกันขามมักเกิดการแยงชิงอํานาจดวยการใชกําลังอยูเนืองๆ ไมวาจะเปนไปในรูปของการ จลาจล กบฏ ปฏวิ ัตหิ รือรฐั ประหาร) ความหมายของคําเหลานี้เหมือนกันในแงที่วาเปนการใช กําลังอาวุธยึดอํานาจทางการเมืองแตมีความหมายตางกันในดานผลของการใชกําลังความ รุนแรงนนั้ กลาวคือ หากการยึดอํานาจคร้ังใดท่ีผูกอการทําการไมสําเร็จจะถูกเรียกวา “กบฏ” หากการยดึ อํานาจนั้นสาํ เร็จและเปล่ียนเพียงรัฐบาลเรียกวารัฐประหาร นับแตป พ.ศ. 2475 เปนตนมา ประเทศไทยมีการพัฒนาการทางการเมืองและการปกครองโดย เรียงลําดับตาม ระยะเวลาของเหตกุ ารณส ําคัญๆ ท่เี กดิ ข้นึ ได ดงั น้ี 1. พ.ศ. 2476 : การรัฐประหารครั้งท่ี 1 โดย พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนาไดยึดอํานาจจากพระยามโนปกรณนิติธาดา นายกรฐั มนตรีคนแรกของไทย เมอ่ื วนั ที่ 20 มถิ ุนายน 2476 2. พ.ศ. 2476 : กบฎครงั้ ที่ 1 กบฏวรเดช ความขัดแยงระหวางคณะราษฎรและกลุมผูนิยมระบอบเกา ในป พ.ศ. 2476 ทําให พระวรวงศเธอพระองคเจาบวรเดชและพวกกอการกบฏในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2476 เพ่ือตั้ง รัฐบาลใหม แตถูกฝายรัฐบาลในขณะนั้นปราบได การกบฏครั้งนี้มี ผลกระทบ กระเทือนตอ พระราชฐานะของพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลาเจา ยูห ัว ทง้ั ๆ ทีท่ รงวางพระองคเ ปน กลางเพราะ คณะราษฎรเขาใจวาพระองคทรง สนับสนุนการกบฏ ความสัมพันธระหวางรัชกาลที่ 7 และ คณะราษฎรจึงราวฉาน ย่ิงขึ้น ในตนป พ.ศ. 2477 รัชกาลที่ 7 ไดเสด็จไปรักษาพระเนตรท่ี ประเทศ สหราชอาณาจักร และทรงสละราชสมบตั เิ ม่ือวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477

79 3. พ.ศ. 2478 : กบฏครงั้ ท่ี 2 กบฏนายสบิ เกดิ ขึน้ เมื่อวันท่ี 3 สิงหาคม 2478 เม่ือทหารชัน้ ประทวนในกองพนั ตางๆ ซงึ่ มี สิบเอกสวัสด์ิ มหะมัด เปนหัวหนา ไดรวมกันกอการเพ่ือเปล่ียนแปลงการ ปกครอง โดยจะ สงั หารนายทหารในกองทัพ และจับพระยาพหลพลพยุหเสนาฯ และหลวงพิบูลสงครามไวเปน ประกนั แตรฐั บาลสามารถจบั กมุ ผูคดิ กอ การ เอาไวไ ด หัวหนา ฝา ยกบฏถูกประหารชีวิต โดยการตดั สินของศาลพเิ ศษในระยะตอ มา 4. พ.ศ. 2482 : กบฏคร้งั ที่ 3 กบฏพระยาทรงสุรเดช หรือ กบฏ 18 ศพ เกิดข้ึนเม่ือวันที่ 29 มกราคม 2482 เน่ืองจากความขัดแยงระหวาง หลวงพิบูล สงครามกับพระยาทรงสรุ เดช ต้งั แตกอนการเปลย่ี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 การกอกบฏ คร้ังน้ีเปนความพยายามที่จะลมลางรัฐบาลใน ขณะน้ัน เพื่อเปล่ียนแปลงการปกครองใหกลับ ไปสรู ะบอบสมบรู ณาญา สิทธิราชย ดังเดิม 5. พ.ศ. 2490 : การรัฐประหารคร้ังที่ 2 เกิดขนึ้ เมือ่ วันท่ี 8 พฤศจิกายน 2490 โดยคณะนายทหารกลุมหนง่ึ มีพลโทผิน ชุณหะวัน เปนหัวหนา ไดเ ขา ยึดอาํ นาจรฐั บาลท่ีมีพลเรอื ตรถี วลั ย ธํารงนาวาสวัสดิ์ เปนนายกรัฐมนตรีได สําเรจ็ แลว มอบใหนายควง อภัยวงศ เปน นายกรัฐมนตรี จัดต้ังรัฐบาล ขณะเดียวกันไดแตงตั้งจอม พล ป. พิบลู สงคราม เปน ผบู ญั ชาการทหาร แหง ประเทศไทย 6. พ.ศ. 2491 : กบฏคร้งั ที่ 4 กบฏเสนาธกิ าร เกิดข้ึนเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2491 คณะนายทหารซึ่งทํารัฐประหาร เม่ือ 8 พฤศจกิ ายน 2490 ไดบ ังคับใหนายควง อภัยวงศ ลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรีแลวมอบ ใหจ อมพล ป. พิบลู สงคราม เขาดาํ รงตาํ แหนง และนาํ มาสู “กบฏเสนาธิการ” 1 ตุลาคม 2491 ซึ่งพลตรีสมบูรณ ศรานุชิต และพลตรีเนตร เขมะโยธิน เปนหัวหนาคณะและนายทหารกลุมหน่ึง วางแผน ทจ่ี ะเขา ยดึ อาํ นาจการปกครอง และปรับปรุงกองทัพจากความเสื่อมโทรม แตรัฐบาล ทราบแผนการ และจับกุมผูคิดกบฏไดสําเร็จ 7. พ.ศ. 2492 : กบฏครั้งที่ 5 กบฏวังหลวง เกิดข้ึนเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2492 นายปรีดี พนมยงค กับคณะนายทหารเรือ และ พลเรือนกลมุ หนึง่ ไดนํากําลงั เขา ยึดพระบรมมหาราชวังและต้ังเปนกองบัญชาการ ประกาศถอด ถอนรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม และนายทหารผูใหญหลายนายพลตรีสฤษด์ิ ธนะรัชต ไดรับการแตงต้ังเปนผูอํานวยการปราบปราม มีการสูรบกันในพระนครอยางรุนแรงรัฐบาล

80 สามารถปราบฝายกอการกบฏไดสําเร็จ นายปรีดี พนมยงคตองหลบหนีออกนอกประเทศอีก ครัง้ หนี่ง 8. พ.ศ. 2494 : กบฏครง้ั ท่ี 6 กบฏแมนฮตั ตัน เกดิ ข้นึ เม่ือวนั ท่ี 29 มิถนุ ายน 2494 เมอื่ นาวาตรีมนัส จารภุ า ผูบังคับการเรือรบหลวง สโุ ขทยั ใชปน จี้จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม ไปกักขงั ไวในเรอื รบศรอี ยธุ ยา นาวาเอกอานน บุญฑริก ธาดา หัวหนาผกู อการไดส่ังใหหนวยทหารเรือมุงเขาสูพระนครเพ่ือยึดอํานาจ และประกาศต้ัง พระยาสารสาสนประพนั ธ เปนนายกรัฐมนตรี เกิดการสรู บกันระหวางทหารเรอื กบั ทหารอากาศ จอมพล ป. พิบูลสงคราม สามารถหลบหนีออกมาได และฝายรัฐบาลไดปราบปรามฝายกบฏ จนเปน ผลสําเรจ็ 9. พ.ศ. 2494 : การรฐั ประหารคร้งั ที่ 3 เกิดขึน้ เม่อื วันท่ี 29 พฤศจิกายน 2494 เม่อื จอมพล ป. พบิ ูลสงคราม ไดทํารัฐประหาร ยดึ อาํ นาจตนเอง เนือ่ งจากรัฐบาลไมส ามารถควบคุมเสียงขา งมากในรฐั สภาได 10. พ.ศ. 2497 : กบฏครั้งที่ 7 กบฏสนั ตภิ าพ เกิดขึ้นในยุคท่ีโลกตกอยูในสภาวะสงครามเย็น และประเทศไทยเปนยุคของอัศวิน ตํารวจรัฐบาลที่ไดอํานาจมาจากการกระทํารัฐประหารต้ังแตวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 นับเปนรัฐบาลท่ีดําเนินนโยบายทําสงครามกับฝายคอมมิวนิสตอยางเต็มที่ ดวยการรื้อฟน กฎหมายคอมมวิ นิสต 2495 และกวาดจบั ผูมีความคิดเห็นแตกตางจากรฐั บาลคร้ังใหญที่รูจักกัน ในนาม “กบฏสนั ตภิ าพ” ในป พ.ศ. 2497 11. พ.ศ. 2500 : การรัฐประหารคร้ังที่ 4 เกิดข้ึนเม่ือวันท่ี 16 กันยายน 2500 มีจอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต เปนหัวหนาคณะ นาํ กําลังเขา ยึดอาํ นาจของรัฐบาลจอมพล ป. พบิ ูลสงคราม ที่เปน นายกรฐั มนตรี ภายหลังจากเกิด การเลอื กตัง้ สกปรก และรัฐบาลไดรับการคดั คา นจากประชาชนอยางหนัก หลังการยึดอาํ นาจจอมพล ป.พบิ ลู สงคราม และพลตํารวจเอกเผา ศรียานนท ตองหลบหนีออกไปนอกประเทศ และต้ังนาย พจน สารสนิ เปน นายกรฐั มนตรี 12. พ.ศ. 2501 : การรัฐประหารคร้ังที่ 5 เกิดข้นึ เมอ่ื วนั ท่ี 20 ตุลาคม 2501 มีจอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต เปนหัวหนา ไดช่ือวาการ ปฏวิ ัติเงียบเพราะเปนการยึดอาํ นาจของตนเอง หลงั การรัฐประหาร จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต

81 ไดเขาดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี ประกาศยกเลิก รัฐธรรมนูญยกเลิกพระราชบัญญัติพรรค การเมืองและใหสภาผูแ ทนราษฎรและ คณะรฐั มนตรีชดุ เดมิ ส้นิ สุดลง 13. พ.ศ. 2516 : การรฐั ประหารครั้งท่ี 6 เกดิ ข้นึ เมือ่ วนั ท่ี 17 พฤศจิกายน 2514 โดยจอมพลถนอม กิตติขจร ซ่ึงดํารง ตําแหนง นายกรัฐมนตรี ควบรัฐมนตรีวาการกระทรวงกลาโหม และผูบัญชาการ ทหารสูงสุด ทําการ รัฐประหารตัวเอง ประกาศยเลิกรัฐธรรมนูญ ยุบสภาผูแทนราษฎร และจัดต้ังสภานิติบัญญัติ แหง ชาติ ขนึ้ ทําหนา ทีฝ่ ายนติ บิ ญั ญตั ิ และใหร า งรัฐธรรมนญู ใหเ สรจ็ ภายในระยะเวลา 3 ป 14. พ.ศ. 2519 : การรฐั ประหารครงั้ ที่ 7 ความต่นื ตวั ทางประชาธปิ ไตยท่ีกําลงั แบง บานตองหยุดชะงักลงอกี ครงั้ เมอ่ื พลเอกสงดั ชลออยู และคณะนายทหารเขายึดอํานาจ เมือ่ วนั ท่ี 6 ตลุ าคม 2519 เนื่องจากเกิด การจลาจล และรัฐบาลพลเรอื นในขณะนนั้ ยงั ไมสามารถแกไขปญ หาได หลังการรฐั ประหารได มอบใหนายธานนิ ทร กรยั วเิ ชียร ดาํ รงตําแหนงนายกรฐั มนตรี 15. พ.ศ. 2520 : กบฏคร้งั ท่ี 8 กบฏ 26 มีนาคม 2520 เกดิ ข้ึนเมื่อวนั ท่ี 26 มีนาคม 2520 นําโดยพลเอกฉลาด หิรัญศิริ และนายทหารกลุมหน่ึง ไดน ํากาํ ลังทหารจากกองพลท่ี 9 จังหวดั กาญจนบุรี เขายดึ สถานท่ีสําคัญ ฝายทหารของรัฐบาล พลเรอื น ภายใตก ารนําของ พลเรือเอกสงัด ชลออยู ไดปราบปรามฝายกบฏเปนผลสําเร็จพล เอกฉลาด หริ ญั ศิริ ถูกประหารชีวิตตามคําสง่ั นายกรัฐมนตรี ซึง่ อาศัยอาํ นาจตามมาตรา 21 ของ รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2520 16. พ.ศ. 2520 : การรัฐประหารคร้ังที่ 8 เกิดขนึ้ เม่ือวนั ท่ี 20 ตลุ าคม 2520 เมื่อพลเรือเอกสงัด ชลออยู ใหทําการรัฐประหาร รฐั บาลของนายธานนิ ทร กรยั วิเชียร โดยใหเ หตุผลวา การบริหารงานของรัฐบาลนายธานินทร กรัยวิเชียร ไมอาจแกไขปญหาสําคัญของประเทศ ไดท้ังในดานเศรษฐกิจ สังคมและ อตุ สาหกรรม อกี ทงั้ ยังปด ก้นั เสรีภาพทางความคิดเห็นของประชาชน ตลอดจนทาทีของรัฐบาล ในเหตุการณลอบวางระเบดิ ใกลพ ลับพลาที่ประทบั ของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ท่ีจังหวัด ยะลา และตั้งพลเอกเกรยี งศักดิ์ ชมะนันท เปนนายกรฐั มนตรี

82 17. พ.ศ. 2524 : กบฏครงั้ ที่ 9 กบฏยงั เติรก เกดิ ข้นึ เมอื่ วันท่ี 1 เมษายน 2524 นําโดยพลเอกสัณห จิตรปฏิมา ดวยการสนับสนุน ของคณะนายทหารหนมุ โดยการนําของพันเอกมนูญ รูปขจร และ พันเอกประจักษ สวางจิตร ไดพยายามใชกําลงั ทหารในบงั คับบัญชาเขา ยดึ อาํ นาจปกครองประเทศ ซ่ึงมีพลเอกเปรม ติณสู ลานนท เปนนายกรัฐมนตรี เน่ืองจาก เกิดความแตกแยกในกองทัพบก แตการปฏิวัติลมเหลว ฝายกบฏยอมจํานนและถูกควบคุมตัว พลเอกสัณห จิตรปฏิมา สามารถหลบหนีออกไปนอก ประเทศได ตอมารฐั บาลไดอ อกกฎหมายนิรโทษกรรมแกผูมีสวนเกย่ี วของการกบฏในครงั้ นี้ 18. พ.ศ. 2528 : กบฏคร้ังที่ 10 กบฏทหารนอกราชการ เกิดข้ึนเม่ือวันที่ 9 กันยายน 2528 โดยคณะนายทหารนอกราชการท่ีพยายาม ยดึ อํานาจจากรฐั บาลของพลเอกเปรม ตณิ สูลานนท แตดําเนนิ การไมส ําเรจ็ ผูก อ การ คอื พันเอกมนญู รูปขจร และนาวาอากาศโทมนสั รูปขจร ไดล ี้ภัยไปสิงคโปรและเดินทางไปอยูใน ประเทศเยอรมนีตะวนั ตก 19. พ.ศ. 2534 : การรฐั ประหารครั้งที่ 9 เกิดข้ึนเม่ือวันท่ี 23 กุมภาพันธ 2534 นําโดยพลเอกสุนทร คงสมพงษ ผูบัญชาการ ทหารสงู สุด หวั หนา คณะรักษาความสงบเรียบรอ ยแหง ชาติ (รสช.) ยดึ อํานาจจากรฐั บาล พล.อ.ชาตชิ าย ชุณหะวัณ นายกรัฐมนตรีในขณะนน้ั และแตงต้งั นายอานันท ปนยารชนุ ขึน้ เปนนายกรฐั มนตรี ทวา รัฐบาลท่ีมีอายุเพียง 1 ปของ รสช. ก็ตองประสบกับอุปสรรคในการ เรียกรองรัฐธรรมนูญท่ีเปนประชาธิปไตยจาก ประชาชน อันนํามาสูการชุมนุมเรียกรองทาง การเมอื งที่กลายเปนชนวนเหตขุ อง เหตุการณพ ฤษภาทมฬิ ในป 2535 ภายหลังการเลือกต้ังท่ี พลเอกสุจินดา คราประยรู ข้นึ เปน นายกรัฐมนตรีในเวลาตอมา 20. พ.ศ. 2549 : การรัฐประหารคร้ังที่ 10 เกิดข้ึนเมื่อวันที่ 19 กันยายน 2549 นําโดยพลเอกสนธิ บุญยรัตกลิน ผูบัญชาการ ทหารบกทาํ การยึดอาํ นาจจากรัฐบาลรกั ษาการของพันตํารวจโททกั ษณิ ชินวัตร เรียกตนเองวา คณะปฏิรปู การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหา กษัตริยท รงเปน ประมุข 21. ในป พ.ศ. 2557 : การรฐั ประหารครง้ั ท่ี 11 เกิดข้ึนเมื่อวันท่ี 22 พฤษภาคม 2557 เวลา 16.00 น. โดยคณะรักษาความสงบ แหงชาติ (คศช.) อันมีพลเอกประยุทธ จันทรโอชา เปนหัวหนาคณะโคนรัฐบาลรักษาการ นิวัฒนธํารง บุญทรงไพศาล นับเปนรัฐประหารคร้ังท่ี 11 ในประวัติศาสตรไทย รัฐประหาร

83 ดังกลาวเกิดข้ึนหลังวิกฤตการณการเมืองซึ่งเริ่มเมื่อเดือนตุลาคม 2556 เพ่ือคัดคานราง พระราชบัญญัตินิรโทษกรรมฯ และอิทธิพลของพันตํารวจโทดร.ทักษิณ ชินวัตร ในการ เมอื งไทย จากพฒั นาการทางการเมอื งการปกครองทีเ่ กิดขน้ึ ในประเทศไทยหลงั การเปล่ียนแปลง การปกครอง ป พ.ศ. 2475 มีการเปล่ียนแปลงเกิดขึ้นอยางบอยครั้ง รวมท้ังเปนที่มาของ รัฐธรรมนูญฉบบั ตา งๆ ดวยจะเหน็ วา มีพัฒนาการในทางท่ีใหสทิ ธแิ ละเสรีภาพแกป ระชาชน มากข้ึน แมวาบางยุคสมัยจะถูกกลาวหาวาเปนเผด็จการก็ตาม เราก็จะเห็นพัฒนาการทาง การเมืองในภาคประชาชนที่คอยๆ กอตัวข้ึนในท่ัวทุกภูมิภาคของประเทศ จนคลายกับเปน ความขัดแยงทางสังคม โดยเฉพาะอยางยิ่งหลังเหตุการณรัฐประหาร พ.ศ. 2549 ไดทําใหเกิด ความคิดเหน็ ทีแ่ ตกตา งของประชาชนทง้ั ประเทศอยางไมเ คยเกดิ ขน้ึ มากอนจนหลายฝายวิตกวา จะนาํ ไปสูสงครามการเมือง แตเมื่อมองในดานดจี ะพบวา ในเหตุการณดังกลาวไดก อ ใหเกิดความ ต่ืนตัวของภาคประชาชน ในดานการเมืองท้ังประเทศอยางท่ีไมเคยมีมากอน ความคิดเห็น ทางการเมืองตางกันที่เกดิ ขึน้ ในเวลาน้ีเปนเรอ่ื งใหมแ ละยังไมมีความคิดเห็นท่ีตรงกัน ตองอาศัย ระยะเวลาและการเรียนรูของผูคนทั้งประเทศท่ีจะตองอดทนเรียนรูและอยูรวมกันใหได ทามกลางความแตกตา งและปรับความคิดเขาหากนั ใหถ ึงจดุ ท่พี อจะยอมรบั กันได เรือ่ งท่ี 2 การมสี วนรว มทางการเมอื งการปกครองตามระบอบ ประชาธปิ ไตยอนั มี พระมหากษตั รยิ เ ปน ประมุข 1. การมีสวนรว มทางการเมือง การปกครองระบอบประชาธิปไตย มหี ลกั การพ้นื ฐานสําคญั 5 ประการ คอื 1. หลกั การอํานาจอธิปไตยเปนของปวงชน ประชาชนแสดงออกซง่ึ การเปนเจาของ โดยใชอาํ นาจทีม่ ตี ามกระบวนการเลือกตั้งอยางอิสระและท่ัวถึงในการใหไดมาซ่ึงตัวผูปกครอง และผแู ทนของตนรวมทัง้ ประชาชนมีอาํ นาจในการคัดคา นและถอดถอนผูปกครองและ ผูแทนที่ ประชาชนเห็นวา มไิ ดบ รหิ ารประเทศในทางทีเ่ ปน ประโยชนตอสังคมสวนรวม เชน มี พฤติกรรม รา่ํ รวยผิดปกติ หรอื คอรร ัปชนั่ (Corruption) 2. หลกั เสรีภาพ ประชาชนทุกคนมีความสามารถในการกระทําหรอื งดเวนการกระทํา อยา งใด อยางหนึง่ ตามท่บี คุ คลตองการ ตราบเทาท่ีการกระทําของเขานั้นไมไปละเมิด ลิดรอน สิทธิเสรีภาพของบุคคลอื่น หรือละเมิดตอความสงบเรียบรอยของสังคมและความมั่นคงของ ประเทศชาติ

84 3. หลักความเสมอภาค การเปด โอกาสใหประชาชนทกุ คนสามารถเขาถงึ ทรัพยากร และคณุ คาตา งๆ ของสังคมที่มอี ยูจ าํ กัดอยา งเทาเทียมกัน โดยไมถ ูกกีดกนั ดวยสาเหตแุ หงความ แตกตางทางชั้นวรรณะ ทางสังคม ชาติพันธุ วฒั นธรรมความเปน อยู ฐานะทางเศรษฐกจิ หรอื ดวยสาเหตอุ ่ืน 4. หลกั การปกครองโดยกฎหมายหรอื หลกั นติ ธิ รรม การใหค วามคุม ครองสิทธิ ข้นั พน้ื ฐานของประชาชนทงั้ ใหเ รอ่ื งสทิ ธิเสรีภาพในทรัพยสนิ การแสดงออก การดาํ รงชพี อยา งเสมอหนากัน โดยผูปกครองไมสามารถใชอาํ นาจใดๆ ลดิ รอนเพิกถอนสทิ ธเิ สรีภาพของ ประชาชนไดและไมส ามารถใชอ ภสิ ิทธิอ์ ยเู หนือกฎหมาย หรอื เหนือกวา ประชาชนคนอน่ื ๆ ได 5. หลักการเสียงขางมาก (Majority rule) ควบคูไปกับการเคารพในสิทธิของ เสียงขา งนอ ย (Minority Rights) การตัดสนิ ใจใดๆ ที่สง ผลกระทบตอประชาชนหมมู าก ไมวา จะเปน การเลือกตง้ั ผูแทนของประชาชนเขาสูระบบการเมือง การตัดสินใจของฝาย นิติบัญญัติ ฝายบริหารหรือฝายตุลาการ ยอมตองถือเอาเสียงขางมากที่มีตอเรื่องน้ันๆ เปน เกณฑในการ ตัดสินทางเลือก โดยถือวาเสียงขางมากเปนตัวแทนท่ีสะทอนความตองการขอเรียกรองของ ประชาชนหมูมาก หลักการน้ีตองควบคูไปกับการเคารพคุมครองสิทธิเสียงขางนอยดวย ท้ังน้ี เพ่อื เปนหลกั ประกันวาฝายเสียงขางมากจะไมใชวิธีการ “พวกมากลากไป” ตามผลประโยชน ความเหน็ หรือกระแสความนยิ มของพวกตนอยางสุดโตง แตตองดําเนินการ เพื่อประโยชนของ ประชาชนท้ังหมดเพื่อสรางสังคมที่ประชาชนเสียงขางนอย รวมท้ังชนกลุมนอย ผูดอยโอกาส ตางๆ สามารถอยูรวมกันไดอยางสันติสุข โดยไมมีการเอาเปรียบกันและ สรางความขัดแยงใน สงั คมมากเกินไป 2. การอยูรว มกันอยา งสันติในระบอบประชาธปิ ไตย จากหลักการของระบอบประชาธิปไตยเห็นไดวาประชาชนตองมีบทบาทและมีสวน รว มในทางการเมืองมากกวาระบอบเผด็จการ และในระบอบประชาธิปไตยที่ยึดหลักสิทธิและ เสรีภาพของประชาชนทุกคนอยางเทาเทียมในสังคมท่ีมีขนาดใหญ หากทุกคนยึดแตหลักการ พ้ืนฐานของระบอบประชาธิปไตยเทานั้น เช่ือวาความวุนวายและไรระเบียบของสังคมยอม เกิดข้ึนในสังคมไทยแนวคิดของระบอบประชาธิปไตยเปนสิ่งที่เรารับมาจากประเทศทาง ตะวนั ตก ซึ่งมีขอดใี นเรือ่ งวนิ ัย สิทธิ เสรีภาพและความเสมอภาค สวนวิถีของสังคมไทย ท่ีเปน สังคมพุทธ มีขอดีในเรื่องความอบอุน การเคารพผูอาวุโส ความกตัญู เปนขอดีที่เราตอง นาํ มาใชใหถ กู ตอ ง ดังนั้นการจะอยูรว มกันอยา งสนั ติในระบอบประชาธปิ ไตยของ สงั คมไทย

85 คงมใิ ชก ารยึดหลักการพน้ื ฐานของระบอบประชาธปิ ไตยเทา นนั้ แตตองมองรากฐานของคนไทย ดว ยวา มีวิถีชีวติ อยา งไร ลกั ษณะที่สําคัญของสงั คมไทย ประเทศไทยตั้งอยูบนคาบสมุทรอินโดจีนท่ีเรียกวา “สุวรรณภูมิ” มีพ้ืนท่ีประมาณ 513.115 ตารางกิโลเมตร มกี ลมุ ชนชาตไิ ทยและกลมุ ชาติพันธุอ่ืนๆ อีกมากกวา 50 ชาติพันธุ เชน จีน ลาว มอญ เขมร กูย ฝรั่ง แขก ซาไก ทมิฬ ฯลฯ มาอาศัยอยูในประเทศไทย มีภาษาไทยเปนของตนเอง มีประวัติศาสตรการตั้งถ่ินฐานที่ยาวนาน ประชากรสวนใหญ ประกอบอาชีพ เกษตรกรรม มีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข จนถึงป พ.ศ. 2475 เมื่อเกิด การเปล่ียนแปลง ระบอบการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบ ประชาธิปไตยอันมี พระมหากษัตริยทรงเปนประมุข เวลาผานไปเกือบ 80 ป จนถึงปจจุบัน เม่ือวเิ คราะหล ักษณะ ของสังคมไทยในปจจบุ นั เราจะพบวา ลักษณะสําคัญ ดังน้ี 1. สังคมไทยเปน สงั คมที่เคารพเทิดทนู สถาบนั พระมหากษตั รยิ  สังคมไทยปกครองโดยพระมหากษัตริยมา ตั้งแตสมัยสุโขทัยท่ีเรียกวา สมบูรณาญาสิทธริ าชย จนมาถึงการปกครองในระบอบประชาธิปไตยพระมหากษัตริยทรงเปน ท้ังองคพระประมุข เปนขวัญและกําลังใจใหกับประชาชน และทรงเปนศูนยรวมแหงความ สามคั คขี องคนในชาติ สถาบนั พระมหากษัตรยิ  จงึ ไดร ับการเคารพเทดิ ทูนอยางสูงในสงั คมไทย 2. สงั คมไทยยดึ ม่ันในพระพุทธศาสนา วดั มคี วามสมั พันธก บั ชุมชนมาก ในอดีตวัดเปนแหลงการศึกษาของฆารวาสและภิกษุ สามเณรเปนสถานท่ีอบรมขัดเกลาจิตใจโดยใชธรรมะเปนเครื่องช้ีนําในการดําเนินชีวิต โดยมี พระภิกษุเปนผูอบรมส่ังสอนพุทธศาสนิกชน ใหเปนคนดีมีศีลธรรม 3. สังคมไทยเปน สงั คมเกษตร อาชพี เกษตรกรรมเปนอาชพี ท่ีเปน พ้นื ฐานทางเศรษฐกิจ ซ่งึ ปจ จุบนั มกี ารนําเทคโนโลยี มาใชใ นการเกษตรมากขน้ึ ทาํ ใหมีการพฒั นาเปน เกษตร อุตสาหกรรม จากพ้ืนฐานการมีอาชีพ เกษตรกรรม ทําใหคนไทยรักความเปนอยูที่เรียบงาย ไมทะเยอทะยานเกินฐานะ มีจิตใจ ออ นโยน เอือ้ เฟอ เผ่ือแผ

86 4. สงั คมไทยใหก ารเคารพผูอาวุโส การแสดงความเคารพ การใหเกียรติผูอาวุโส มีผลตอการแสดงออกของคน ในสังคมดานกิริยาวาจา ความเคารพ และความเกรงใจ ทําใหเด็กๆ หรือผูนอย รูจักออนนอม ถอมตนตอผูใ หญ 5. สังคมไทยเปนสงั คมระบบเครอื ญาติ สังคมไทยเปนสังคมท่ีอยูรวมกันเปนครอบครัวขนาดใหญ มีความสัมพันธกันอยาง ใกลช ดิ ทําใหมคี วามผูกพันและหว งใยในทุกขสขุ ของกันและกัน อุปการะ เก้ือกูลกัน สมาชิกใน ครอบครัวทกุ คนถอื เปนหนา ทท่ี ่ตี อ งประพฤตปิ ฏิบตั ิตอกัน 6. สังคมไทยมกี ารเปลีย่ นแปลงอยางรวดเร็ว เนอ่ื งจากมกี ารเปดรับวฒั นธรรมตา งชาตเิ ขามามาก และระบบเศรษฐกิจเปนแบบ ทนุ นยิ ม โดยเฉพาะเมอื งใหญ เชน กรุงเทพมหานคร เชียงใหม ภูเก็ต เปนตน แตในชนบทจะมี การเปลี่ยนแปลงชากวา เมืองใหญ ทาํ ใหมขี นบธรรมเนียมประเพณีท่ีดีงามคงอยู

87 กจิ กรรมทา ยบทท่ี 4 คาํ ส่ัง ใหนักศึกษาบรรยายหรืออภิปรายตามหัวขอเรอ่ื ง ดังนี้ 1. นายสมศักด์ิ ดงี าม จะตองปฏบิ ัตติ น หรือดาํ รงชีวิตอยางไร จึงจะถือวา เปนพลเมอื ง ดี ของประเทศที่มีการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษัตรยิ ท รงเปนประมขุ ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 2. ใหย กตัวอยา ง หลักการ อยรู ว มกันในสังคมอยางสันตสิ ขุ ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

88 บทท่ี 5 หลักสิทธิมนุษยชน สาระสําคญั มนษุ ยทุกคนเกิดมามีเกียรติ ศักดิ์ศรีเทาเทียมกัน ยอมจะไดรับความคุมครองจากรัฐ ตามมาตรฐานเดียวกันกับประเทศอื่นๆ ซ่ึงรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไดบัญญัติสิทธิมนุษยชนขั้นพ้ืนฐานไว เพื่อปกปองคุมครองประชาชนทุกคนมิใหถูก ละเมดิ สทิ ธิ และรักษาสิทธขิ องตนได ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวัง 1. อธิบายทม่ี าของแนวคิดเร่อื งสทิ ธิมนุษยชนได 2. อธิบายหลกั สทิ ธมิ นษุ ยชนสากลได 3. ยกตัวอยา งแนวทางในการคุมครองตนเองและผอู ืน่ ตามหลักสทิ ธมิ นุษยชนได ขอบขา ยเนอื้ หา เรือ่ งที่ 1 แนวคิดและหลกั การสิทธิมนุษยชน เรอื่ งที่ 2 การคุม ครองปกปอ งตนเองและผูอ ืน่ ตามสทิ ธมิ นุษยชน สอื่ ประกอบการเรยี นรู 1. อินเทอรเน็ต 2. เอกสารสทิ ธมิ นษุ ยชนสากล 3. บทความทางวชิ าการ

89 เรอื่ งท่ี 1 แนวคิดและหลกั การสิทธิมนษุ ยชน 1. ความหมายสิทธิมนุษยชน คําวา สิทธิมนุษยชน ในอดีตยังไมเปนท่ีแพรหลาย จนกระท่ังมีการกอตั้งองคการ สหประชาชาติจึงไดถูกนํามาใชอยางแพรหลายทั้งในระดับภูมิภาคและระดับนานาชาติ ซ่ึงกฎ บัตรสหประชาชาติไดกลาวถึงสิทธิมนุษยชนไวหลายแหง เชน ในอารัมภบท มีขอความที่ กลา วถงึ ความมุงหมายของสหประชาชาติไวว า “เพ่ือเปนการยืนยันความเช่ือในสิทธิขั้นพื้นฐานของความเปนมนุษย ในศักดิ์ศรีและ คุณคาของมนุษยชาติ สทิ ธิมนุษยชน เปนสิทธิประจําตวั ของมนษุ ยทกุ คน เพราะมนุษยทุกคนมี ศักด์ิศรี มีเกียรติศักด์ปิ ระจําตวั สทิ ธมิ นษุ ยชนไมสามารถโอนใหแกกันได แตนักปฏิบัติการสิทธิ มนุษยชนใหค ําอธิบายวา เราเรียกส่ิงจําเปนสําหรับคนทุกคนท่ีตองไดรับในฐานะที่เปนคน ซ่ึงทําใหคนๆ น้ันมีชีวติ อยูรอดไดอ ยา งมคี วามเหมาะสมแกค วามเปน คน และสามารถมีการ พฒั นาตนเองได วา “สิทธิมนษุ ยชน” เม่ือนําคําทั้งสองมาประกอบกัน ก็สามารถเขาใจไดวา สิทธิมนุษยชน คือ ส่ิงจําเปน สําหรับคนทุกคนท่ีตองไดรับในฐานะท่ีเปนคน เพ่ือทําใหคนคน นั้นมีชีวิตอยูรอดไดและมีการ พัฒนา สิทธมิ นุษยชนจึงมี 2 ระดับ (กรมคุมครองสิทธิและเสรีภาพ ,2555) ระดบั แรก ระดบั ที่สอง สิทธิท่ีติดตัวคนทุกคนมาแตเกิด ไม สิทธทิ ตี่ อ งไดร ับการรับรองในรูปของ สามารถถายโอนใหแกกันได อยูเหนือ กฎหมายหรอื ตองไดร ับการคุมครองโดยรฐั บาล กฎหมายการมีสิทธิเหลาน้ี ไดแก สิทธิใน ไดแก การไดรับสัญชาติ การมีงานทํา การไดรับ ชีวิตหามฆาหรือทํารายตอชีวิต หาม ความคุมครองแรงงาน ความเสมอภาคของหญิง การคามนุษย หามทรมานอยางโหดราย ชาย สิทธขิ องเดก็ เยาวชน ผสู ูงอายุ และคนพิการ คนทุกคนมีสิทธิในความเชื่อทางศาสนา การไดรับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน การประกันการ ทางการเมอื ง มเี สรภี าพในการแสดงความ วา งงานการไดร ับบรกิ ารทางดา นสาธารณสุข คิดเห็นและแสดงออก หรือการส่ือ การสามารถแสดงออกทางดานวัฒนธรรมอยาง ความหมายโดยวิธีอ่ืน สิทธิมนุษยชน อิสระ สามารถไดรับความเพลิดเพลินจากศิลปะ เหลาน้ีไมจําเปนตองมีกฎหมายมารองรับ วัฒนธรรมในกลุมของตน เปนตนสิทธิมนุษยชน สิทธิเหลาน้ี ก็ดํารงอยูซ่ึงอยางนอยอยูใน ระดบั ท่สี องนต้ี องเขียนรบั รองไวใ นกฎหมายหรือ มโนธรรมสํานึกถึงบาปบุญคุณโทษท่ีอยูใน รฐั ธรรมนูญหรือแนวนโยบายพนื้ ฐานของรัฐของ

90 ตัวของแตละคน เชน แมไมมีกฎหมาย แตละประเทศ เพอื่ เปน หลักประกันวาคนทุกคน บัญญัติวา การฆาคนเปนความผิดตาม ท่ีอยูในรัฐนั้นจะไดรับความคุมครองชีวิตความ กฎหมาย แตคนทุกคนมีสํานึกรูไดเองวา เปนอยูใหมคี วามเหมาะสมแกค วามเปน มนุษย การฆาคนนั้นเปนส่ิงตองหาม เปนบาป ในทางศาสนา เปนตน 2. ขอบเขตของสทิ ธมิ นษุ ยชน เม่อื พดู ถงึ สิทธิมนุษยชน จึงมคี วามหมายกวางกวา “สิทธิ” ตามกฎหมาย นักกฎหมาย โดยทว่ั ไปมกั อธิบายวา “สทิ ธิ” คือประโยชนท่ีกฎหมายรับรอง ซ่ึงเปนไปตามหลักกฎหมายใน ขอบเขตท่ีแคบ ในแงท่ีวาคนจะมีสิทธิได ตองมีกฎหมายรับรองไวเทาน้ัน ถากฎหมายไมเขียน รับรองไวยอ มไมมสี ทิ ธิ หรอื ไมไ ดร บั สิทธิ แตใ นแงของ “สทิ ธิมนุษยชน” นนั้ ขอบเขตของสิทธิ มนษุ ยชนกวางกวา สงิ่ ท่ีกฎหมายรับรอง ดังกลาวขางตน สิทธิมนุษยชนที่ไดรับการรับรองทั่ว โลก วา เปน มาตรฐานขน้ั ตํา่ ของการปฏิบตั ติ อ มนษุ ยน ั้น สามารถจําแนกไดครอบคลมุ สิทธิ 5 ประเภท ไดแก (กรมคมุ ครองสทิ ธแิ ละเสรีภาพ ,2555) 1) สทิ ธิพลเมือง ไดแก สิทธิในชวี ิตและรางกาย เสรีภาพและความม่ันคงในชีวิต ไมถูก ทรมานไมถ ูกทํารายหรอื ฆา สิทธใิ นกระบวนการยุติธรรม ไดแก สิทธิในความเสมอภาคตอหนา กฎหมายสิทธิที่จะไดรับการปกปองจากการจับกุมหรือคุมขังโดยมิชอบสิทธิท่ีจะไดรับการ พจิ ารณาคดีในศาลอยางยุติธรรม โดยผูพิพากษาที่มีอิสระ สิทธิในการไดรับสัญชาติ เสรีภาพ ของศาสนิกชนในการเชื่อถอื และปฏบิ ัตติ ามความเชอื่ ถือ 2) สิทธิทางการเมือง ไดแก สิทธิในการเลือกวิถีชีวิตของตนเองทั้งทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม รวมถึงการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ เสรีภาพในการแสดง ความคดิ เหน็ และการแสดงออก สิทธิการมีสวนรวมกับรัฐในการดําเนินกิจการท่ีเปนประโยชน สาธารณะ เสรีภาพในการชมุ นมุ โดยสงบ เสรีภาพในการรวมกลุม สทิ ธใิ นการเลอื กตั้งอยางเสรี 3) สิทธิทางเศรษฐกิจ ไดแก สิทธิในการมีงานทํา ไดเลือกงานอยางอิสระและไดรับ คาจา งอยางเปนธรรม สิทธิในการเปนเจาของทรัพยสิน การไดรับมาตรฐานการครองชีพอยาง พอเพียง

91 4) สิทธิทางสังคม ไดแก สิทธใิ นการไดร บั การศึกษา สิทธิในการไดรับหลักประกันดาน สุขภาพแมและเด็กตองไดรับการดูแลเปนพิเศษ ไดรับการพัฒนาบุคลิกภาพอยางเต็มที่ ไดรับ ความมัน่ คงทางสังคม มีเสรีภาพในการเลอื กคูครองและสรา งครอบครัว 5) สทิ ธิทางวฒั นธรรม ไดแก การมเี สรภี าพในการใชภ าษาหรอื ส่อื ความหมายในภาษา ทองถิ่นตนมีเสรีภาพในการแตงกายตามวัฒนธรรม การปฏิบัติกิจตามวัฒนธรรม ประเพณี ทอ งถนิ่ ของตน การปฏิบัติตามความเชื่อทางศาสนา การพักผอนหยอนใจดานการแสดงศิลปะ วฒั นธรรม บนั เทงิ ไดโ ดยไมมีใครมาบังคบั 3. หลักการของสิทธิมนษุ ยชน ปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน นอกจากระบุขอบเขตของสิทธิมนุษยชนวา ครอบคลุมสิทธิอะไรแลว ตัวปฏิญญาฯ เองยังไดนําเสนอหลักการสําคัญของสิทธิมนุษยชนไว ดวย หลักการนี้ถือเปนสาระสําคัญท่ีใชอางอิงความเปนสากลของสิทธิมนุษยชน และใชเปน เครื่องมือช้ีวัดวา สังคมใดมีการเคารพและปฏิบัติตามหลักการสิทธิมนุษยชนหรือไม สําหรับ หลักการสําคัญของสิทธิมนุษยชน ประกอบดว ย 1) เปน สทิ ธิธรรมชาติติดตัวมนุษยมาแตเกดิ (Natural Rights) หมายความวา มนุษย ทกุ คนมศี ักดศ์ิ รปี ระจาํ าตัวตง้ั แตเกดิ มาเปนมนุษย ศกั ดิศ์ รคี วามเปนมนุษย (Human Dignity) นี้ไมม ใี ครมอบใหเ ปน สิง่ ท่ธี รรมชาตไิ ดกําหนดขึ้นในมนุษยท กุ คน ศักดศ์ิ รคี วามเปน มนุษย หมายถงึ (1) ศักด์ศิ รีความเปนมนุษย คือ คุณคา ของคนในฐานะทเี่ ขาเปน มนษุ ย (2) การใหคณุ คา ของมนุษย แบงเปน 2 ประเภท ก. คุณคาท่ีถูกกําหนดข้ึนโดยสังคม เปนการใหคุณคาของมนุษยใน ฐานะการดาํ รงตาํ แหนง ทางสงั คม ซึ่งมคี วามแตกตางกันขึ้นอยูกับการมีอํานาจหรือการ ยึดครองทรัพยากรของสงั คม ข. คุณคาท่ีถูกกําหนดขึ้นโดยธรรมชาติ เปนการใหคุณคาของมนุษยใน ฐานะท่ีเปนมนุษย ซ่งึ มคี วามเทา เทยี มกัน ไมแบง แยก

92 (3) การกําหนดคณุ คาที่แตกตางกันนํามาซ่ึงการลดทอนคุณคาความเปนมนุษย ผคู นในสังคมโดยทั่วไปมักใหคณุ คา ทางสังคม เชน ฐานะตาํ แหนง หรือเงนิ ตรามากกวา ซึ่งการให คุณคาแบบนี้นามาซ่ึงการเลือกปฏิบัติ จึงตองปรับวิธีคิดและเนนใหมีการปฏิบัติ โดยการให คุณคา ของความเปน คนในฐานะความเปน มนษุ ย ไมใชใ หค ุณคา คนตามสถานภาพทางเศรษฐกิจ และสังคม 2) สิทธิมนุษยชนเปนสากลและไมสามารถถายโอนกันได (Universality & Inalienability) หมายความวา สิทธิมนุษยชนนั้นเปนของคนทุกคน ไมมีพรมแดน คนทุกคนมี สิทธิมนษุ ยชนตางๆ ดงั ทก่ี ลาวมานี้เชน เดียวกัน เพราะโดยหลักการแลวถือวา คนทุกคนยอมถือ วาเปนคน ไมวาอยูที่ไหนในโลก ไมวาจะมีเชื้อชาติสัญชาติ เหลากําเนิดใดก็ตาม ยอมมีสิทธิ มนุษยชนประจําตัวทุกคนไป จงึ เรียกไดว า สทิ ธิมนษุ ยชนเปน ของคนทกุ คนไมวาคนๆ น้นั จะยากจนหรือรํา่ รวย เปน คนพกิ ารเปนเด็ก เปน ผูห ญิง สวนทีก่ ลา ววาสิทธิมนุษยชนไมสามารถถายโอนใหแกกันได หมายความวา ในเม่ือสิทธิ มนุษยชนเปนสิทธิประจําตัวของมนุษย มนุษยแตละคนยอมไมสามารถมอบอํานาจ หรือสิทธิ มนุษยชนของตนใหแกผ ใู ดไดไมม ีการครอบครองสิทธิแทนกนั แตกตางจากการครอบครองที่ดิน หรือทรัพยสิน เพราะสิทธิมนุษยชนเปนเร่ืองที่ธรรมชาติกําหนดข้ึน เปนหลักการที่ทุกคนตอง ปฏิบัติ แตหากจะถามวาในเม่ือสิทธิมนุษยชนเปนของคนทุกคนเชนน้ีแลว สามารถมีสิทธิ มนษุ ยชนเฉพาะกลมุ ไดห รอื ไม ในทางสากลไดมีการจดั หมวดหมูและกลมุ ของสิทธมิ นุษยชนเปน สิทธิของกลุมเฉพาะและสิทธิตามประเด็นปญหา เชน สิทธิสตรี สิทธิเด็ก สิทธิในกระบวนการ ยุติธรรม สทิ ธผิ ตู ิดเชือ้ เอชไอวี เอดส สิทธขิ องผลู ีภ้ ัย เปน ตน 3) สิทธมิ นุษยชนไมสามารถแยกเปน สว นๆ วาสทิ ธิใดมคี วามสาํ คญั กวาอกี สทิ ธหิ น่ึง (Indivisibility) กลาวคือ สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ไมสามารถแบงแยกวามี ความสําคัญกวาสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม สิทธิทั้งสองประการนี้ตางมี ความสําคัญเทาเทียมกัน ดังนั้นรัฐบาลใดจะมาอางวาตองพัฒนาประเทศใหประชาชนมีความ เปนอยูทางเศรษฐกิจ หรือตองแกปญหาปากทองกอน แลวจึงคอยใหประชาชนมีสวนรวม ทางการเมอื ง ยอ มขดั ตอหลักการน้ี

93 4) ความเสมอภาคและหามการเลือกปฏิบัติ (Equality and Non-Discrimination) การเลือกปฏิบัติเปนปญหาที่เกิดข้ึนมานานในทุกสังคม และถือเปนการละเมิดสิทธิมนุษยชน เพราะเหตุวา ในฐานะทเี่ ราเกดิ มาเปนคน ตองไดรับการปฏบิ ตั อิ ยางเทา เทียมกนั ไมวาจะเปนคน จน คนรวย คนพิการ เด็ก หรือผูสูงอายุ คนปวยหรือมีสุขภาพดี ความเสมอภาคไมใชการไดรับ เทากัน เชน การที่นักเรียนทุกคนท่ีทําผิดระเบียบจะตองถูกเฆ่ียน 3 ที เทาๆ กัน อยางน้ีไมถือวา เปน ความเสมอภาค ความเสมอภาค คอื การท่ที ุกคนควรไดรับจากสว นท่ีควรได ในฐานะเปนคน เชน การแจกของผูประสบภัยนาทวม ทุกคนจะไดรับของแจกขั้นพื้นฐาน เชน ไดรับขาวสาร อาหารแหง ยาปอ งกนั เทา เปอ ย แตหากมีครอบครัวหนึ่ง มีคนปวยท่ีตองการยาเปนพิเศษ หรือ บางครอบครัวมเี ดก็ ออน ตอ งไดรับนมผงเพ่ิมสําหรบั เด็ก ทางราชการสามารถเพิม่ ยา และนมผง ใหแกครอบครัวเหลาน้ัน นี่คือความเสมอภาคที่ไดรับ เพราะทุกคนในครอบครัวไดรับแจก สิ่งจาํ เปน เพือ่ การยังชพี แลว หลักความเสมอภาค คือ ตองมีการเปรียบเทียบกับของ 2 ส่ิง หรือ 2 เรื่อง และดูวา อะไรคือสาระสําคัญของเรื่องน้ัน หากสาระสําคัญของประเด็นไดรับการพิจารณาแลว ถือวามี ความเสมอภาคกนั เชน การทร่ี ฐั จดั เกบ็ ภาษเี งินไดบุคคลไมเทากัน คนท่ีมีรายไดมากก็เสียภาษี มาก คนที่มีรายไดนอยก็เสียภาษีนอย คนที่มีรายไดไมถึงเกณฑท่ีกําหนดก็ไมตองเสียภาษี แตการมีรายไดมากหรือนอยเปนสาระสําคัญของการเก็บภาษี ซึ่งเปนธรรมสําหรับประชาชน การเลอื กปฏิบัตินั้น เปนเหตุใหเกิดความไมเสมอภาค เชน การรักษาพยาบาล หรือการเขาถึง บรกิ ารสาธารณะของรัฐเปนไปไมท ัว่ ถึง และไมเ ทา เทยี มกนั เพราะมีความแตกตางของบุคคลใน เร่ืองเช้ือชาติ เชน หากมีแรงงานขามชาติชาวกัมพูชาหรือพมามารักษา เจาหนาที่มักไมอยาก ใหบ ริการทีด่ ี หรือไมยอมรับรักษาผูมีเช้ือเอชไอวี หรือผูปวยเอดส เปนตนหลักการเร่ืองความ เสมอภาคและหา มการเลือกปฏบิ ตั ิ ในสังคมไทยนัน้ ปรากฏอยูใ นรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักร ไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 30 ที่วา การเลือกปฏิบัติเพราะเหตุแหงความแตกตางตามที่ รัฐธรรมนูญกําหนดไว ไมอาจกระทาได ซ่ึงมาตรา 30 ของรัฐธรรมนูญฉบับใหมนี้ มีขอความ ใกลเ คยี งกบั บทบญั ญตั ขิ องมาตราเดยี วกนั ตามรฐั ธรรมนูญ ป พ.ศ. 2540

94 5) การมีสวนรวมและการเปนสวนหน่ึงของสิทธิน้ัน (Participation & Inclusion) หมายความวา ประชาชนแตละคนและกลุมของประชาชนหรือประชาสังคมยอมมีสวนรวม อยางแข็งขันในการเขา ถึงและไดร บั ประโยชนจ ากสทิ ธพิ ลเมอื ง สิทธิทางการเมือง และสิทธิทาง เศรษฐกจิ สังคมและวฒั นธรรม 6) ตรวจสอบไดและใชหลักนิติธรรม (Accountability & The Rule of Law) หมายถงึ รฐั และองคกรท่มี หี นาที่ในการกอใหเกิดสทิ ธมิ นุษยชน ตองมีหนาทตี่ อบคําถามใหไดวา สิทธมิ นุษยชนไดรบั การปฏบิ ัตใิ หเกิดผลจรงิ ในประเทศของตน สว นสทิ ธใิ ดยังไมไดดําเนินการให เปนไปตามหลักการสากลก็ตองอธิบายตอสังคมไดวา จะมีขั้นตอนดําเนินการอยางไร โดยเฉพาะรัฐตองมีมาตรการปกครองประเทศโดยใชหลักนิติธรรมหรือปกครองโดยอาศัย หลักการที่ใชกฎหมายอยางเที่ยงธรรม ประชาชนเขาถึงกระบวนการยุติธรรมไดโดยงายมี กระบวนการไมซับซอนเปนไปตามหลักกฎหมายและมีความเทาเทียมกันเมื่ออยูตอหนา กฎหมาย ไมมีใครอยเู หนอื กฎหมายได 4. ความหมายระหวา งสทิ ธมิ นษุ ยชนและสทิ ธิเสรีภาพ เน่ืองจากมีหลายคนเกิดขอสงสัยวา “สิทธิมนุษยชน” กับ “สิทธิเสรีภาพ” มีความ เหมอื น หรือความแตกตางกันหรือไม อยา งไร จึงอาจสรปุ ไดว า “สทิ ธิมนษุ ยชน (Human Rights)” หมายความถึง สิทธิท่ีมีตามธรรมชาติ ซึ่งติดตัว มนุษยมาตั้งแตเกิด โดยมีความเปนสากลและมีการรับรองไวในปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิ มนุษยชน หรือ กติกา อนุสัญญา ขอตกลงตางๆ ระหวางประเทศดานสิทธิมนุษยชน ท่ีทุก ประเทศทัว่ โลกใหก ารรบั รอง “สิทธเิ สรีภาพ” (Rights and Liberties) หมายความถึง สิทธิท่ีมีการบัญญัติรับรอง ไวในกฎหมายของแตละรัฐ วาประชาชนจะมีสิทธิและเสรีภาพในเรื่องใดมากนอย แคไหน เพียงใด ขนึ้ อยกู ับบรบิ ทสงั คมของประเทศน้ันๆ “สิทธิเสรีภาพ” (Rights and Liberties) ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๒ ไดบ ัญญัติไวเ ปน ๒ คํา คอื “สิทธิ” หมายถึง อํานาจอันชอบธรรม บุคคลมีสิทธิและหนาที่ตามรัฐธรรมนูญ และ อํานาจทจี่ ะกระทาํ การใด ๆ ไดอ ยา งอิสระ โดยไดร ับการรบั รองจากกฎหมาย

95 “เสรภี าพ” หมายถึง ความสามารถที่จะกระทําการใดๆ ไดตามที่ตนปรารถนาโดยไมมี อุปสรรคขดั ขวาง เชน เสรีภาพในการพูด เสรีภาพในการนับถือศาสนา ความมีสิทธิที่จะทําจะ พดู ไดโดยไมละเมดิ สิทธิของผูอ่ืนดังนั้นจะเห็นวา “สิทธิมนุษยชน” เปนเร่ืองตั้งแตเกิดจนตาย เปนสิทธิตามธรรมชาติที่ทั่วโลกใหการรับรอง แตถาเม่ือใดมีกฎหมายบัญญัติในเร่ืองใด เพือ่ รับรองสทิ ธแิ ละเสรีภาพไวเปนการเฉพาะซึ่งกฎหมายน้ันอาจมีผลทําใหเปนการจํากัดสิทธิ บางประการ ทั้งน้ีเพื่อความสงบสุขของสังคม อยางไรก็ตามหากกฎหมายใดท่ีมีการจํากัดหรือ ละเมิดสิทธมิ นุษยชน หรอื ลดิ รอนสทิ ธิเสรภี าพ อาจมกี ารพิจารณาแกไข หรือยกเลกิ กฎหมายน้นั กไ็ ด เรอ่ื งท่ี 2 การคมุ ครองปกปอ งตนเองและผอู นื่ ตามหลักสิทธิมนษุ ยชน หากจะกลา วถึงการคุม ครองตนเองและผูอ่นื ตามหลกั สิทธิมนุษยชน คาํ ถามคือ การคุมครองสิทธิมนษุ ยชนควรเรม่ิ จากทไี่ หน หากเราจะหาคําตอบจากกวางไปหาแคบ ไดแก รัฐบาล สังคม สถานที่ทํางาน ครอบครัว และปจเจกบุคคล หากเราจะหาคําตอบจากแคบ ขยายไปกวาง ก็ตองเร่ิมจาก ปจเจกบุคคล ครอบครัว สถานท่ีทํางาน สังคม และรัฐบาล หมายความวา การสงเสริมและคุมครองสิทธิมนุษยชนควรเริ่มตนกับทุกๆภาคสวนโดยเฉพาะ อยางย่งิ การปลูกฝง มโนธรรมสํานึกในแตละปจ เจกชน เสรภี าพทีม่ นษุ ยทุกคนตองไดร บั เพื่อใหไ ดรบั สทิ ธิตา งๆตามหลกั การพนื้ ฐานของสิทธิ มนุษยชน คือ 1. เสรีภาพในการแสดงออก 2. เสรีภาพในความเชื่อ 3. เสรภี าพจากความหวาดกลัว และอสิ รภาพท่ีพึงปรารถนา สาเหตุทมี่ นษุ ยตองไดรับความคมุ ครองสิทธมิ นษุ ยชน เกดิ จาก 1. มนุษยทุกคนเกดิ มาแลว ยอ มมสี ทิ ธิในตวั เอง 2. มนษุ ยเ ปน สตั วสังคม 3. มนษุ ยมีเกียรตภิ ูมทิ ่ีเกดิ มาเปน มนษุ ย 4. มนุษยทุกคนเกิดมามีฐานะไมเทา เทียมกัน