หนังสือภาษาไทย

ห น้ า | 51 กจิ กรรม บทท่ี 3 การอาน กิจกรรมที่ 1 ใหผเู รยี นตอบคําถามตอไปนี้ 1. การอานในใจมีจุดมงุ หมายอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….…………… 2. การอา นออกเสยี งมีลกั ษณะอยา งไร ………………………………………………………………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….…………… 3. จงยกตวั อยางการอานออกเสยี งทีเ่ ปน ทางการมา 5 ตัวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………….………………………… ………………………………………………………………………….…………………………………………….……… กจิ กรรมท่ี 2 การจับใจความสําคญั คอื การอา นอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………..……… กจิ กรรมท่ี 3 สื่ออิเล็กทรอนิกสชวยใหเกดิ การเรียนรูตลอดชีวิตไดแ กอะไรบา ง ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………..…………………… กิจกรรมที่ 4 การอา นอยา งไร จึงจะเรียกวา เปนการอานวเิ คราะหว ิจารณ ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………….………………………………… กิจกรรมที่ 5 ผอู านทดี่ ี ควรมมี ารยาทอยา งไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….………………….……………

52 | ห น้ า บทท่ี 4 การเขยี น สาระสาํ คญั การเขียน เปนทกั ษะสําคัญหนง่ึ ในทกั ษะท้งั สขี่ องรายวิชาภาษาไทย คอื การฟง อาน เขยี น และ พดู การเขียนหนงั สอื ใหไ ดด จี ะเปน พนื้ ฐานในการเรยี นรู และการนาํ เสนอผลการเรียนรใู นเร่อื งตาง ๆ ได ดี ทําใหค วามรขู ยายไปอยา งกวางขวาง ผเู รยี นจึงควรไดร ูจกั และฝก ฝนการเขยี นประเภทตา ง ๆ ผลการเรยี นทคี่ าดหวัง ผเู รียนสามารถ 1. เลือกใชภาษาในการนาํ เสนอตามรปู แบบของงานเขยี นประเภทรอยแกว และ รอยกรอง ไดอยางสรางสรรค 2. ใชแผนภาพความคดิ จัดลาํ ดบั ความคิดกอนการเขียน 3. แตงบทรอ ยกรอง ประเภทกลอนส่ี กลอนสภุ าพ 4. เขยี นบทรอยแกว ประเภทประวัตติ นเอง อธบิ ายความ ยอความ ขาว 5. เขียนรายงานการคน ควา สามารถอา งองิ แหลงความรูไ ดถ กู ตอ ง 6. กรอกแบบรายการตา ง ๆ 7. ปฏิบตั ติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขียน และการจดบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอ ขอบขายเนอ้ื หา เรือ่ งที่ 1 หลักการเขียน การใชภ าษาในการเขียน เรอื่ งท่ี 2 หลกั การเขยี นแผนภาพความคดิ เรื่องที่ 3 การเขียนเรยี งความและยอความ เรือ่ งที่ 4 การเขยี นเพอ่ื การส่อื สาร เรื่องท่ี 5 การสรางนสิ ยั รักการเขยี นและการศกึ ษาคน ควา

ห น้ า | 53 เร่อื งท่ี 1 หลักการเขยี น การใชภ าษาในการเขียน หลักการเขียน การเขยี นเพือ่ สื่อความหมายใหผ ูอนื่ เขา ใจตามตอ งการนั้น มคี วามจําเปนตองระมัดระวงั ใหมาก เกยี่ วกบั การใชภาษา ควรใชถ อ ยคาํ ท่ีคนอาน อา นแลว เขาใจทนั ที เขียนดวยลายมือทชี่ ัดเจนอานงา ยเปน ระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับกาลเทศะและ บคุ คลดวย จงึ จะถอื วา ผูเขียนมีหลกั การใชภาษาไดด มี ีประสทิ ธภิ าพ การเขยี นมีหลกั ทค่ี วรปฏิบัติดังตอไปน้ี 1. เขยี นใหช ัดเจน อานงา ย เปนระเบียบ 2. เขยี นใหถ กู ตอ ง ตรงตามตวั สะกด การันต วรรณยุกต 3. ใชถ อ ยคําทีส่ ุภาพ เหมาะสมกบั กาลเทศะ และบคุ คล 4. ใชภ าษาท่งี า ย ๆ ส้นั ๆ กะทดั รัด ส่อื ความหมายเขา ใจไดด ี 5. ใชภ าษาเขยี นท่ีดี ไมค วรใชภาษาพดู ภาษาโฆษณาหรอื ภาษาท่ไี มไดมาตรฐาน 6. ควรใชเ ครื่องหมายวรรคตอนใหถ กู ตอง เชน เวน วรรค ยอหนา ฯลฯ 7. เขียนใหสะอาด ตัวอยาง ขอ ความการเขียนชองซายมือมขี อบกพรอ งอยา งไร พรอ มขอ วจิ ารณ ขอ ความท่เี ขยี น ขอ วจิ ารณ 1. ความรักโคถกึ 1. เขียนไมช ดั เจน อานเขาใจยาก ควรเขยี น ใหช ัดเจนวา “ความรักเหมอื นโคถกึ ” 2. ชีวติ ของฉันมหี มานํา 2. ใชคําไมสภุ าพในภาษาพูด สนุ ขั 3. หมอเด็กยังไวใ จไมไ ด 3. คําขดี เสนใตเขา ใจยาก ควรเปน “หมอคนนนั้ ยงั เดก็ อยยู งั ไวใ จไมไ ด 4. คนกนิ กลวย แขกรอ นจนตาเหลอื ก 4. แบงวรรคไมถ กู ควรเปน “คนกนิ กลวยแขกรอ นจนตาเหลอื ก 5. นายมาเปนไขโ ปงดบั อนาถ 5. ใชส ํานวนส่อื มวลชน ควรแกไ ขเปน \"นายมาถกู ยงิ ถงึ แกก รรมแลว\"

54 | ห น้ า การใชภาษาในการเขยี น การใชภ าษาในการเขียน มหี ลักการเขยี นดังนี้ 1. เขยี นใหอ า นงาย และเขา ใจงา ย 2. เขียนตรงตามตวั สะกด การนั ต วรรณยุกตใหถ กู ตอ ง เชน พรามณ เขียนผิด ควรเปน พราหมณ โจษจรรย เขยี นผิด ควรเปน โจษจัน อฒั จรรย เขียนผิด ควรเปน อฒั จันทร หนารัก เขยี นผิด ควรเปน นา รัก โนต เขียนผดิ ควรเปน โนต 3. เขยี นใหไดใ จความชัดเจน ไมว กวน เขาใจยาก เชน เขามารบั ประทานขาวเย็น ควรแกเ ปน เขามารับประทานขา วมอ้ื เย็น ท่นี ่ีเสมอ ทนี่ เี่ สมอ จะทําอะไรก็ทาํ เสียหมด ควรแกเ ปน จะทําอะไรกเ็ สียหายหมด คนนม้ี อื แขง็ เหลอื เกิน ควรแกเ ปน คนนี้มอื แข็งไมนมุ เลย 4. ใชภาษางาย ๆ สนั้ กะทดั รดั ไดใจความ ไมเ ขียนเยนิ่ เยอ ฟมุ เฟอยเกนิ ความจําเปน เชน รฐั บาลไดท ําความตกลงเร่ืองขายขา วกับประเทศในยโุ รปแลว (ผดิ ) รัฐบาลตกลงเร่อื งขายขา วกบั ประเทศในยโุ รปแลว (ถกู ) การขัดแยง กันและกันจะนาํ มาซึง่ การแตกความสามัคคี (ผิด) การขดั แยงกนั ทําใหแ ตกความสามัคคี (ถกู ) ชาวนามีการตกลงกันเร่อื งราคาขาวกับโรงสีแลว (ผดิ ) ชาวนาตกลงเรื่องราคาขา วกบั โรงสีแลว (ถกู )

ห น้ า | 55 5. ใชภ าษาใหถูกตอ งตามแบบแผน หลีกเลยี่ งใชคาํ หรอื สาํ นวนมาปะปนกับภาษาตางประเทศ หรอื ภาษาท่ีใชในสอื่ มวลชน เชน เขามสี ไตลในการพูดท่ีเอก็ ไซตมาก (ไมด ี) เขามีลลี าในการพดู สนุกต่นื เตนมาก (ดี) เธอไปกรงุ เทพฯ โดยรถทวั รป รบั อากาศ (ไมด ี) เธอโดยสารรถประจาํ ทางปรบั อากาศไปกรุงเทพฯ (ด)ี กจิ การคา ของเธอเจงเพราะแชรลม (ไมดี) กจิ การคาเธอลม เพราะมีปญ หาเงินนอกระบบ (ดี) 6. ใชถ อยคําท่ีสภุ าพไพเราะ เหมาะสม มคี วามหมายดี หรือใชภาษาเขียนปนภาษาพดู ฉันถูกหมาขบหลายแผล (ไมดี) ฉนั ถกู สนุ ขั กดั หลายแผล (ด)ี หมทู ่บี านฉันโปรดรําขาวมาก (ไมด ี) หมูท่บี า นฉนั ชอบรําขาวมาก (ดี) พ่สี าวฉนั ออกลูกทโ่ี รงพยาบาล (ไมด ี) พส่ี าวฉันคลอดลูกทโ่ี รงพยาบาล (ด)ี

56 | ห น้ า เร่ืองที่ 2 หลกั การเขียนแผนความคิด แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรูความคิด โดยใชแผนภาพในการนําความรูหรือ ขอเทจ็ จรงิ มาจัดเปน ระบบ สรา งเปน ภาพหรือจัดความคดิ รวบยอด นาํ หัวขอเรอื่ งใดเรอื่ งหนงึ่ มาแยกเปน หัวขอยอยและนํามาจัดลาํ ดบั เปนแผนภาพ เชน เม่อื ผเู รยี นอานหนังสอื เร่ืองใดเรอื่ งหนง่ึ หรือฟง เรอ่ื งใด เร่อื งหนงึ่ มา ก็นาํ ขอ มลู ความรูเรอ่ื งราวตาง ๆ มาจัดเปนแผนภาพความคดิ เราอาจใชแ ผนภาพความคิด ในการเตรียมการอา น เตรียมการเขยี นใชพฒั นาความรูในการใหเ หตุผล ใชจ ัดขอบเขตสิ่งท่จี ะตองเขยี น หรือใชรวบรวมความรทู ีต่ องการ แนวคดิ เกยี่ วกบั แผนภาพความคดิ 1. เราใชแผนภาพความคิด เม่ือเราพบวาขอมูล ขาวสารตาง ๆ อยูกระจัดกระจาย นําขอมูล ตางๆ น้ันมาเชื่อมโยงเปน แผนภาพความคดิ ทําใหเ กดิ ความเขา ใจเปนความคิดรวบยอด 2. แผนภาพความคดิ จะจัดความคดิ ใหเปน ระบบ รวบรวมและจดั ลําดับขอเทจ็ จรงิ นาํ มาจัดให เปน หมวดหมู หรอื ทีเ่ รียกวา แผนภาพเปนความคิดรวบยอดทช่ี ดั เจนจนเกิดเปน ความรใู หม 3. การนําความคดิ หรอื ขอ เทจ็ จริงมาเขยี นเปน แผนภาพ จะทําใหจําเรื่องราวตาง ๆ ไดงายขึ้น ดีกวาการอานตําราหลาย ๆ เร่ือง เพราะหนังสือบรรยายดวยตัวอักษร แตแผนภาพจัดเรื่องราวเปน เคร่อื งหมาย หรือเปนภาพ ทําใหจําเร่อื งราวไดแมนยําข้นึ 4. แผนภาพความคิดจะใชภาษาผังท่ีเปนสัญลักษณและคําพูดมาสรางแผนภาพ ทําใหเกิด การเรยี นรดู ว ยตนเอง เปน การเรียนโดยยดึ ผูเรียนเปน สาํ คญั การจัดทาํ แผนภาพความคดิ ผูเรียนจะตอง อาศัยการฟง การพดู การอาน การเขียน และใชความคดิ รวบรวมความรู ขอเท็จจริง มาจัดทําแผนภาพ เปนการเสรมิ แรงการเรยี น ทาํ ใหก ารเรียนรมู ีความหมายมากขึน้

ห น้ า | 57 รปู แบบของแผนภาพความคิด มี 4 รปู แบบ คือ 1. รูปแบบการจัดกลุม รูปแบบน้ีจะยึดความคิดเปนสําคัญ และจัดกลุมตามลําดับความคิด รวบยอด ยอ ยเปน แผนภาพ มกั เขยี นเปน แผนภาพน่งิ ตวั อยางเร่ืองสิง่ แวดลอม

58 | ห น้ า 2. รูปแบบความคิดรวบยอด รูปแบบน้ีจะมีความคิดหลักและมีขอเท็จจริงท่ีจัดแบงเปน ระดับชั้นมาสนับสนุนความคิดหลัก เชน การกลาวถึงลักษณะการบรรยาย การรวบรวมปญหา การแกป ญ หา การเปรียบเทยี บเปนรปู แบบความคิดรวบยอด ดงั ตวั อยางตอ ไปนี้ การจัดความคดิ

ห น้ า | 59 3. รูปแบบการจัดลําดับ รูปแบบการจัดลาํ ดับตามเหตุการณ การจัดลาํ ดับตาม กาลเวลา การจัดลําดับการกระทาํ กอ นหลงั หรอื การจัดลําดบั ตามกระบวนการ มกี ารเรม่ิ ตน และการส้ินสุด ตวั อยางแผนภาพเสนตรงแสดงเหตกุ ารณ แผนภาพเสนโคง แสดงเหตุการณ

60 | ห น้ า 4. รปู แบบวงกลม รูปแบบนเ้ี ปน ชุดเหตกุ ารณภายใตกระบวนการไมม จี ดุ เร่มิ ตน และจุดสิ้นสุด แตเปนเหตกุ ารณท่เี ปน ลาํ ดับตอ เนือ่ งกนั ดงั ตัวอยา งเชน แผนภาพวงกลม

ห น้ า | 61 ประโยชนของแผนภาพความคดิ 1. ชว ยบูรณาการความรเู ดิมกับความรูใหม 2. ชวยพฒั นาความคดิ รวบยอดใหช ดั เจนขนึ้ 3. ชว ยเนน องคประกอบลําดบั ของเรื่อง 4. ชว ยพัฒนาการอา น การเขยี นและการคดิ 5. ชวยวางแผนในการเขียน และการปรับปรงุ การเขียน 6. ชว ยวางแผนการสอนของครู โดยการสอนแบบบูรณาการเนื้อหา 7. ชวยในการอภปิ ราย 8. เปนเครื่องมือประเมินผล วิธีการสรา งแผนภาพความคิด การสรางแผนภาพความคิด หรือการออกแบบแผนภาพความคิดเปนการสรางสรรคอยาง หนึ่ง ผูสรางแผนภาพความคิดอาจใชงานศิลปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพ ความคิดนาสนใจและทําใหเห็นภาพของแผนภาพชัดเจนข้ึน การสรางแผนภาพความคิดจะนํามาใช ในการทาํ งานรวมกันรวมคิดรวมทํา รวมกันแลกเปลี่ยนความรูและประสบการณทําใหผูเรียนรูจัก การวางแผนงาน การกาํ หนดงานที่จะตองปฏิบัติ และเรียนรกู ารทาํ งานรวมกบั ผูอื่น ข้ันตอนการสรา งแผนภาพความคิด มีดงั น้ี 1. กําหนดช่อื เร่อื ง หรือความคดิ รวบยอดสําคญั 2. ระดมสมองทเี่ กย่ี วขอ งกับช่อื เรอื่ ง หรือ ความคดิ รวบยอดสาํ คัญเปนคําหรือวลนี ัน้ ๆ แลวจด บนั ทึกไว 3. นําคําหรอื วลีทจ่ี ดบันทกึ ที่เกย่ี วเนือ่ งสัมพันธก ันมาจดั กลมุ แลว ต้ังช่ือกลุมคําเปนหัวขอยอย และเรียงลาํ ดับกลมุ คาํ 4. ออกแบบแผนภาพความคิด โดยเขียนช่ือเร่ืองไวกลางหนากระดาษ แลววางช่ือกลุมคํา หัวขอยอ ย รอบชอ่ื เร่อื ง นําคาํ ท่ีสนับสนนุ วางรอบช่ือกลมุ คาํ แลวใชเสนโยงกลุมคําใหเห็นความสัมพันธ เสนโยงอาจเขยี นคาํ อธิบายได กลุมคําอาจแสดงดวยภาพประกอบ

62 | ห น้ า ตวั อยา งเร่ืองสงิ่ มีชวี ิตในบงึ สรุป แผนภาพความคิด เปนการแสดงความรู ความคิดโดยใชแผนภาพเปนวิธีการนําความรู หรือ ขอเทจ็ จริงมาจดั เปน ระบบสรางเปน ภาพ หรอื จดั ความคดิ รวบยอดนําหวั ขอ เร่อื งใด เรื่องหนงึ่ มาแยกเปน ขอยอย และนํามาจัดลําดับเปนแผนภาพ รูปแบบแผนภาพความคิด มี 4 รูปแบบ คือ (1) รูปแบบการจัดกลุม (2) รูปแบบความคิด รวบยอด (3) รปู แบบการจัดลําดับ (4) รูปแบบวงกลม

ห น้ า | 63 เรือ่ งที่ 3 การเขียนเรียงความและยอความ การเขียนเรียงความ คือ การนําเอาคํามาประกอบแตงเปนเร่ืองราวอาจใชวิธีการเขียนหรือ การพูดก็ได การเขียนจดหมาย รายงาน ตอบคําถาม ขาว บทความ ฯลฯ อาศัยเรียงความเปนพื้นฐาน ท้ังน้ัน ดังนั้นการเรียงความจึงมีความสําคัญ ชวยใหพูดหรือเขียนในรูปแบบตาง ๆ ไดดี นอกจากน้ี กอนเรียงความเราตอ งคนควา รวบรวมความรู ความคิดและนํามาจัดเปนระเบียบ จึงเทากับเปนการฝก สิง่ เหลานี้ใหก ับตนเองไดอยางดอี กี ดว ย องคป ระกอบของเรียงความ การเรียงความเร่อื งหน่ึงประกอบดวยสวนสําคัญ 3 สว นคอื สวนนํา สว นเนื้อเร่อื งและสว นทา ย หรอื สรุป สวนนํา เปนสว นท่แี สดงประเดน็ หลกั หรอื จุดประสงคของเรื่อง สว นเนื้อเร่ือง เปนสวนขยาย โครงเรื่องที่วางเอาไว สวนน้ีจะประกอบดวยยอหนา สวนทาย เปนการเนนยํ้าประเด็นหลักหรือ จดุ ประสงค 1. การเขยี นสวนนํา ดงั ไดกลาวแลววาสวนนําเปนสวนท่ีแสดงประเด็นหลักหรือจุดประสงค ของเรื่อง ดังน้ันสวนนาํ จึงเปนการบอกผูอานถึงเนื้อหาท่ีนําเสนอและยังเปนการเราความสนใจให อยากอา นเร่อื งจนจบ การเขียนสวนนําเพื่อเราความสนใจนั้นมีหลายวิธี ขึ้นอยูกับผูเขียนจะเลือกตาม ความเหมาะสม อาจนําดวยปญหาเรงดวน หรือหัวขอที่กําหนดเปนเร่ืองท่ีนาสนใจ การเลาเรื่องท่ีจะ เขียน การยกคําพูดขอความ หรือสุภาษิตท่ีนาสนใจ บทรอยกรอง การอธิบายความเปนมาของเร่ือง การบอกจุดประสงคข องการเขียน การใหคาํ จาํ กัดความของคาํ สาํ คัญของเร่ืองท่ีจะเขียน แรงบันดาลใจ ฯลฯ ดงั ตวั อยาง เชน 1.1 นาํ ดวยปญ หาเรงดวน หรือหัวขอ ท่ีกาํ ลังเปน เร่ืองทน่ี าสนใจ เดยี๋ วนไี้ มวา จะเดนิ ไปทางไหน จะพบกลุมสนทนากลุมยอ ย ๆ วสิ ชั ณากันดว ยเรอ่ื ง “วสิ ามญั ฆาตกรรม” ในคดียาเสพติด บางก็วาเปนความชอบธรรม บางก็วารุนแรงเกินเหตุ หลายคน จึงตั้ง คาํ ถามวา ถาไมท ําวสิ ามญั ฆาตกรรมกรณยี าเสพตดิ แลวจะใชวิธกี ารชอบธรรมอันใดทจี่ ะลางบางผูคา หรือบอ นทาํ ลายเหลานล้ี งไดในเวลารวดเรว็ 1.2 นาํ ดวยคําถาม ถาถามหนุมสาวทั้งหลายวา “อยากสวย” “อยากหลอหรือไม” คาํ ตอบที่ไดคงจะเปน คาํ ตอบเดียวกันวา “อยาก” จากน้ันก็คงมีคําถามตอไปวา แลวทาํ อยางไรจึงจะสวยจะหลอไดสมใจ ในเม่ือธรรมชาติของหลาย ๆ คนก็มิไดหลอมาตั้งแตเกิด จะตองพึ่งพาเครื่องสาํ อาง หรือการ ทําศลั ยกรรมหรอื ไรแลวจึงจะสวยหลอ แบบธรรมชาติไดหรือไม ถาได จะทาํ อยางไร

64 | ห น้ า 1.3 นําดว ยการเลา เร่อื งทจี่ ะเขียน งานมหกรรมหนังสือนานาชาติจัดข้ึนเปนประจําในวันพุธแรกของเดือนตุลาคมของ ทกุ ปท ่ีเมอื งแฟรงเฟรต ประเทศเยอรมณี สาํ หรับป พ.ศ. 2545 นบั เปนคร้ังท่ี 53 1.4 นาํ ดว ยการยกคาํ พดู ขอความ สภุ าษิตที่นา สนใจ ในอดีตเมื่อกลาวถึงครูหรือคนหาคุณคาของครู หลายคนมักนึกถึงความเปรียบ ทง้ั หลายที่มกั ไดย ินจนชนิ หู ไมวาจะเปน ความเปรียบท่วี า “ครคู ือเรือจาง” “ครูคอื ปูชนียบคุ คล” หรอื “ครูคอื ผูใ หแสงสวางทางปญ ญา” ฯลฯ ความเปรยี บเหลา น้ีแสดงใหเ ห็นถงึ คุณคา ความเสียสละและการ เปนนักพัฒนาของครู ในขณะที่ปจจบุ นั ทศั นคตใิ นการมองครูเปลี่ยนไป หลายคนมองวาครูเปนแคผูที่มี อาชพี รับจา งสอนหนังสอื เทา นัน้ เพราะครสู มัยน้ีไมไ ดอบรมความประพฤติใหแกผูเรียนควบคูไปกับการ ใหความรู ไมไ ดเ ปนตวั อยางทด่ี ีจะเรียกวา “แมพ มิ พของชาติ” อาชีพครูเปนอาชีพตกต่ํา และดูตอยตํ่า ในสายตาของคนท่ัวไป ทั้ง ๆ ที่อาชีพน้ันเปนอาชีพที่ตองทําหนาที่ในการพัฒนาคนที่จะไปเปนกําลัง สําคัญของการพัฒนาประเทศชาติตอไป จึงถึงเวลาแลวท่ีจะตองมีการทบทวนหนาท่ี คุณธรรมและ อดุ มการณของความเปน ครกู ันเสยี ที 1.5 นําดว ยบทรอ ยกรอง “ความรกั เปนเหมือนโรคา บันดาลตาใหม ืดมน ไมย นิ และไมย ล อปุ สรรคใดใด ความรกั เหมือนโคถึก กําลงั คกึ ผขิ ังไว ก็จะโลดจากคอกไป บย อมอยู ณ ทข่ี งั ถา ปลอยไว กด็ งึ ไปดวยคําส่ัง ยิ่งหามก็ย่ิงคลัง่ บหวนคิดถงึ เจบ็ กาย” จากบทละครเรือ่ ง “มทั นพาธา” ของพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลาเจา อยูหวั อธบิ ายความหมายของบทรอยกรอง ความรกั เปนอารมณธรรมชาตอิ ยา งหน่ึงของมนุษย มที ัง้ ประโยชนแ ละเปนโทษในเวลาเดียวกัน ความรักท่อี ยูบนพน้ื ฐานของความบริสทุ ธิ์ จรงิ ใจและความมีเหตุผล ยอมนาํ พาเปน เจาของความรกั ไป ในทางทถ่ี กู ท่คี วร แตถาความรกั นั้นเปนเพียงอารมณอ ันเกิดจากความหลงใหลในรปู กายภายนอก ความ ชืน่ ชมตามกระแสและความหลงผิด ความรกั ก็จะกอใหเ กดิ โทษ จึงเปนผูเปรียบเปรยวา \"ความรักทําให คนตาบอด\" ดวยพระราชนพิ นธของพระบาทของสมเด็จพระมงกุฏเกลา เจาอยูหัวในเรื่องมัทนพาธา ซึ่งได แสดงใหเหน็ ภาพของความลมุ หลง อันเกดิ จากความรกั และทุกขสาหัสอันเกิดจากความรักไดเปนอยางดี สมกบั ชอ่ื เรอ่ื ง มทั นพาธา ที่แปลวา ความบาดเจบ็ แหงความรกั

ห น้ า | 65 1.6 นําดวยการอธบิ ายความเปนมาของเรอื่ ง เมอ่ื สปั ดาหท ่ีแลว ขาพเจา ไดไปรว มงานพระราชทานเพลิงศพของผูใหญทา นหนึ่ง ทานเปน อดีตรองผวู า ราชการจงั หวัด จังหวัดหนงึ่ ทางภาคเหนอื ศพของทานไดรับการบรรจุไวในโกศ ขา พเจาจึง ไดคนควา เร่ืองนีม้ าเปน ความรแู กผ สู นใจทั่วไป 1.7 นาํ ดว ยการบอกจดุ ประสงคข องการเขียน สามกก ที่ผูอานทั้งในประเทศจีนและในประเทศไทยรูจักกันดีนั้นเปนนวนิยาย สวนสามกก ท่เี ปน ประวตั ศิ าสตรม คี นรูนอยมาก แมแตคนจีนแผน ดนิ ใหญท ่ไี ดเ รยี นจบขั้นอุดมศึกษาแลว ก็มนี อ ยคนมากทร่ี บู ทความเรอ่ื งนีจ้ ึงขอเริ่มตนจากสามกก ทีเ่ ปน ประวตั ิศาสตร 2. การเขยี นสวนเนือ้ เร่อื ง เนอ้ื เร่ืองเปนสว นสาํ คัญท่ีสดุ ของเรียงความ เพราะเปน สว นที่ตอ งแสดงความรู ความคดิ เหน็ ใหผูอานทราบตามโครงเร่ืองท่ีวางไว เนื้อเร่ืองที่ตองแสดงออกถึงความรูความคิดเห็นอยางชัดเจน มีรายละเอียดท่เี ปนขอเทจ็ จรงิ และมีการอธิบายอยางเปนลาํ ดับขนั้ มีการหยิบยกอทุ าหรณ ตัวอยาง ทฤษฎี สถิติ คํากลา วหลักปรัชญา หรือสภุ าษิต คาํ พงั เพย ฯลฯ สนบั สนนุ ความรูค วามคิดเหน็ นั้น เน้ือเร่ืองประกอบดวยยอหนาตาง ๆ หลายยอหนาตามสาระสําคัญท่ีตองการกลาวคือ เปรียบกันวาเนือ้ เรื่องเหมือนสว นลาํ ตัวของคนทีป่ ระกอบดว ยอวยั วะตา ง ๆ แตร วมกันแลวเปนตัวบุคคล ดงั นั้นการเขียนเน้ือเร่ืองถึงจะแตก แยกยอยออกไปอยางไร จะตองรักษาสาระสําคัญใหญของเร่ืองไว การแตกแยกยอ ยเปนเรอื่ ง ๆ ไปเพ่ือประกอบสาระสาํ คญั ใหญของเร่ืองซึ่งเปรียบเหมือนตัวคนสมบูรณ ในแตละยอหนาประกอบดวยสวนที่เปนเนื้อหา คือ ความรูหรือความคิดเห็นท่ีตองการแสดงออก การอธบิ ายและอุทาหรณค อื การอา งตัวอยาง ฯลฯ ทส่ี นบั สนนุ ใหเห็นจรงิ เหน็ จงั สว นสํานวนโวหารจะใช แบบใดบาง โปรดศกึ ษาเร่อื งสํานวนโวหารในหวั ขอ ตอ ไปน้ี ตวั อยา งการเขยี นเนอื้ เรือ่ งแตล ะยอหนา “อํา” เปนเด็กชายตัวเล็ก ๆ อายุแค 12 ป คร้ังท่ีลืมตาดูโลกไดแค 3 เดือน แมก็ทอดทิ้งไป สว นพอน้ันไมเ คยรักและหวงใยอาํ เลย สิ่งเดียวท่มี คี า ท่สี ุดในชีวิตของพอ คอื เฮโรอนี ยา ลงุ ปา และอา ตอกยํา้ ใหอ าํ ฟงเสมอวา “อยาทําตัวเลว ๆ เหมือนพอแกที่ติดเฮโรอีนจนตาย” หรือ “กลัวแกจะเจริญ รอยตามพอเพราะเช้ือมันไมท้ิงแถว ติดคุกหัวโตเหมือนพอแก” คําพูดสารพัดท่ีอํารับฟงมาตั้งแตจํา ความไดซง่ึ อาํ พยายามคดิ ตามประสาเดก็ วา “เปนคําสัง่ สอน”...หรือ “ประชดประชนั ” กันแน ช่ือเสยี งวงศตระกูลของอําถาเอยไปหลายคนคงรูจัก เพราะเปนพวกเศรษฐีท่ีคาขายเปนหลัก อยใู นเขตอําเภอเมือง จังหวดั ชลบุรี มาหลายชัว่ อายคุ นแลว ปกู บั ยามลี ูกท้งั หมด 9 คน ทกุ คนรํ่าเรียน กนั สงู ๆ และออกมาประกอบธุรกิจรํา่ รวยเปน ลาํ่ เปน สัน ยกเวนพอ ของอํา ซึ่งไมย อมเรยี น..ประพฤติตน เสียหาย....คบเพ่ือนชั่ว ...จนติดเฮโรอีน และฉีดเขาเสนจนตายคาเข็ม ผลาญเงินปูกับยาไปมากมาย

66 | ห น้ า ยงั ทําใหชื่อเสยี งวงศตระกลู ปน ป ปูชํา้ ใจจนตาย สวนยาอกตรมจมทุกขอยูจนทุกวันนี้ พวกลุง...ปาและ อาตา งพากันเกลียดพอมากและก็ลามมาถึง “อาํ ” ซ่ึงเปรียบเสมือน “ลกู ตมุ ” ถว งวงศตระกลู คัดจากจันทิมา “ไอเลือดช่ัว” คอลัมน อนาคตไทย ฐานสัปดาหวิจารณ ฉบับที่ 61 (71) วันที่ 9-15 มิ.ย. 37 หนา 88 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน หลักสูตรการศึกษานอกโรงเรียน พ.ศ.2530 จากเน้อื หาในยอหนา ตา งๆ ขางตน จะแบง เปนสว นตาง ๆ ไดด ังนี้ 1. สวนท่ีเปน เนื้อหา 2. สว นทเี่ ปน การอธบิ าย 3. สว นทเ่ี ปนอุทาหรณ หรือการอา งอิง 4. สว นท่เี ปน ตวั อยา ง 3. การเขียนสว นทา ยหรือสรปุ สวนทายหรือสวนสรุป หรือสวนปดเร่ือง เปนสวนที่มีความสัมพันธเก่ียวเน่ืองกับเน้ือหา สวนอื่น ๆ โดยตลอด และเปนสวนท่ีบอกผูอานวาเร่ืองราวที่เสนอมาน้ันไดสิ้นสุดลงแลว วิธีการเขียน สวนทายมีดวยกันหลายวธิ ี เชน เนนยํ้าประเด็นหลัก เสนอคําถามหรือขอผิด สรุปเร่ือง เสนอความคิด ของผูเขียน ขยายจุดประสงคของผูเขียน หรือสรุปดวยสุภาษิต คําคม สํานวนโวหาร คําพังเพย อางคาํ พูดของบุคคล อา งทฤษฎหี ลักภาษา หรือคําสอนและบทรอ ยกรอง ฯลฯ 3.1 เนน ย้ําประเดน็ หลกั หนว ยงานของเราจะทาํ หนา ที่เปน ผใู หบ ริการทรี่ วดเร็ว ท่ีซือ่ ตรง โปรง ใส ตรวจสอบได เชน นีต้ อไป แมก ารปฎิรูประบบราชการจะสง ผลใหห นว ยงานของเรา ตองเปลย่ี นสังกดั ไปอยา งไรกต็ าม น่ันเพราะเราตระหนักในบทบาทของเราในฐานะ “ขาราชการ” แมวาปจจุบันเราจะถูกเรียกวา “เจาหนาทข่ี องรัฐ” กต็ าม 3.2 เสนอคาํ ถามหรอื ขอ คดิ ใหผูอานใชวิจารณญาณ เคราะหก รรมทง้ั หลายอันเกดิ กบั ญาติพนี่ อ งและลกู หลานของผคู นในบา นเมืองของเรา อันเกิดจากความอํามหิตมักไดของผูคายาเสพติดเหลานี้ เปนส่ิงสมควรหรือไมกับคําวา “วิสามัญ ฆาตกรรม” ทานทีอ่ า นบทความนี้จบลง คงมีคําตอบใหกบั ตวั เองแลว 3.3 สรุปเร่อื ง การกินอาหารจืด รางกายไดรับเกลือเล็กนอย จะทําใหชีวิตจิตใจ ราเริงแจมใส นา้ํ หนกั ตวั มาก ๆ จะลดลง หวั ใจไมตองทําหนา ทห่ี นกั ไตทาํ หนาท่ไี ดด ี ไมม บี วมตามอวยั วะตา ง ๆ และ เปนการปองกนั โรคหวั ใจ โรคไต หลอดเลือดแขง็ ความดนั โลหิตสงู ขออกั เสบ แผลกระเพาะอาหารและ จะมีอายยุ ืนดวย 3.4 เสนอความเหน็ ของผเู ขยี น การปฏริ ปู กระบวนการเรยี นการสอนประสบผลสําเรจ็ หรือไม คงไมใชแคการเขา รับ การอบรมเทคนคิ วธิ กี ารสอนเพยี งอยา งเดยี ว ยังข้นึ อยกู บั องคประกอบอนั สาํ คัญยง่ิ กวาสง่ิ ใดคอื

ห น้ า | 67 ตัวผูส อนมใี จและพรอมจะรบั ความเปลี่ยนแปลงทเ่ี กดิ ขน้ึ พรอ ม ๆ กบั ความกระตือรอื รน ทจ่ี ะพฒั นา ตนเองเพ่ือกลุมเปา หมายคือผเู รยี น การปฏิรปู กระบวนการเรยี นการสอนกจ็ ะประสบความสาํ เร็จได 3.5 ขยายจดุ ประสงคของผเู รียน ควบคูกับบทรอยกรอง แมอาหารการกนิ และการออกกําลังกายจะทําใหคนเราสวยงามตามธรรมชาติอยูได นานแตวันหนงึ่ เราก็คงหนไี มพ น วัฏจักรธรรมชาติ คือ การเกิด แก เจ็บและตาย รางกายและความงาม ก็คงตองเสือ่ มส้นิ ไปตามกาลเวลา ฉะนัน้ กอ็ ยา ไปยึดตดิ กบั ความสวยงามมากนัก แตควรยึดถือความงาม ของจิตใจเปนเรอ่ื งสาํ คญั เพราะสิง่ ที่จะเหลอื อยูในโลกนีเ้ มื่อความตายมาถงึ คอื ความดี ความชั่วของเรา เทานั้นดังพระราชนิพนธของพระมหาสมณเจากรมพระปรมานุชิตชิโนรส ในเร่ืองกฤษณาสอนนอง คาํ ฉนั ทวา พฤษภกาษร อกี กุญชรอนั ปลดปลง โททนตเ สนงคง สําคัญหมายในกายมี นรชาติวางวาย มลายส้นิ ทัง้ อินทรีย สถิตท่วั แตช ว่ั ดี ประดับไวใ นโลกา แนวทางการเขยี นเรยี งความ เม่ือไดศึกษาองคประกอบอันจะนําไปใชในการเขียนเรียงความแลว กอนที่จะลงมือเขียน เรยี งความผเู ขียนตองเลอื กเร่ืองและประเภทของเรือ่ งทจี่ ะเขียน หลังจากนั้นจึงวางโครงเรื่องใหชัดเจน เพื่อเรียบเรียงเน้ือหา ซึ่งการเรียบเรียงเน้ือหานี้ตองอาศัยความสามารถในการเขียนยอหนาและการ เชอ่ื มโยงยอหนาใหเ ปน เน้ือหาเดียวกนั 1. การเลือกเรื่อง ปญ หาสาํ คัญประการหนึ่งของผูเขียนทีไ่ มส ามารถเรม่ิ ตนเขียนได คือไมทราบจะเขียนเร่ือง อะไรวิธีการแกปญหาดังกลาวคือ หัดเขียนเรื่องใกลตัวของผูเขียน หรือเร่ืองท่ีผูเขียนมีประสบการณดี รวมทั้งเรื่องที่ผเู ขียนมคี วามรเู ปน อยา งดี หรือเขยี นเรอื่ งที่สนใจ เปนเร่อื งราวหรอื เหตกุ ารณท ่ีกาํ ลงั อยูใน ความสนใจของบคุ คลทั่วไป นอกจากน้ผี เู ขยี นอาจพจิ ารณาองคป ระกอบ 4 ประการ เพื่อเปนแนวทางใน การตดั สนิ ใจเลอื กเรื่องท่ีจะเขยี นดังตอ ไปน้ี 1.1 กลุมผูอาน ผูเขียนควรเลือกเขียนเร่ืองสําหรับกลุมผูอานเฉพาะและควรเปนกลุม ผอู า นทผี่ ูเ ขยี นรจู กั ดี ท้งั ในดา นการศึกษา ประสบการณ วยั ฐานะ ความสนใจและความเช่อื 1.2 ลักษณะเฉพาะของเร่ือง เรื่องที่มีลักษณะพิเศษจึงดึงดูดใจใหผูอานสนใจ ลักษณะ พิเศษดงั กลาว ไดแก ความแปลกใหม ความถูกตอ งแมนยาํ แสดงความมีรสชาติ 1.3 เวลา เรื่องท่ีจะเขียนหากเปนเรื่องที่อยูในกาลสมัยหรือเปนปจจุบัน จะมีผูสนใจ อานมากสวนเร่ืองท่พี นสมัยจะมผี อู า นนอ ย นอกจากนี้การใหเ วลาในการเขยี นของผเู ขยี นก็เปนส่ิงสําคัญ ถาผูเขียนมีเวลามาก ก็จะมีเวลาคนควาหาขอมูลเพ่ือการเขียนและการอางอิงไดมาก ถาผูเขียนมี เวลานอ ย การเขยี นดวยเวลาเรง รัดกอ็ าจทําใหเน้อื หาขาดความสมบูรณดวยการอางอิง

68 | ห น้ า 1.4 โอกาส การเขยี นเร่ืองประเภทใดขึน้ อยกู ับโอกาสดว ย เชน ในโอกาสเทศกาลและวัน สาํ คญั ทางราชการและทางศาสนา ก็เลือกเขยี นเรื่องที่เก่ียวกับโอกาสหรอื เทศกาลนั้น ๆ เปนตน 2. ประเภทของเร่ืองทจี่ ะเขยี น การแบง ประเภทของเรอื่ งทีจ่ ะเขียนนั้นพจิ ารณาจากจดุ มงุ หมายในการเขยี น ซง่ึ แบงไดเปน 3 ประเภทคือ 2.1 เรื่องท่ีเขียนเพื่อความรู เปนการถายทอดความรูและประสบการณรวมท้ังหลักการ ตลอดจนขอเทจ็ จรงิ ตา ง ๆ ใชวิธเี ขียนบอกเลาหรอื บรรยายรายละเอียด 2.2 เร่ืองที่เขียนเพ่ือความเขาใจ เปนการอธิบายใหผูอ่ืนเขาใจความรู หลักการ หรือ ประสบการณตา ง ๆ การเขยี นเพือ่ ความเขา ใจมักควบคูไ ปกบั การเขยี นเพื่อใหเกิดความรู 2.3 การเขียนเพอ่ื โนมนาวใจ เปน การเขยี นเพอ่ื ใหผอู านเช่ือถือและยอมรับ เพื่อใหผูอาน ไดร ับอรรถรสทางใจ ใหส นุกสนาน เพลดิ เพลนิ ไปกบั ขอเขยี นน้ัน ๆ 3. การวางโครงเรื่องกอนเขียน การเขยี นเรียงความเปนการเสนอความคดิ ตอผอู า น ผเู ขยี นจงึ ตองรวบรวมเลอื กสรรและจดั ระเบยี บความคิด แลวนํามาเรียบเรียงเปนโครงเร่ือง การรวบรวมความคิดอาจจะรวบรวมขอมูลจาก ประสบการณของผูเขียนเอง นําสวนที่เปนประสบการณตรงและประสบการณทางออม ซ่ึงเกิดจาก การฟง การอาน การพูดคุย ซักถาม เปนตน เม่ือไดขอมูลแลวก็นําขอมูลนั้นมาจัดระเบียบความคิด โดยจัดเรียงลําดับตามเวลา เหตุการณ ความสําคัญและเหตุผล แลวจึงเขียนเปนโครงเร่ือง เพื่อเปน แนวทางใหงานเขียนอยูในกรอบ ไมออกนอกเร่ือง และสามารถนํามาเขียนขยายความเปนเน้ือเร่ืองที่ สมบูรณ เขียนช่ือเรื่องไวกลางหนากระดาษ เลือกหัวขอท่ีนาสนใจที่สุดเปนคํานํา และเลือกหัวขอ ทน่ี าประทับใจที่สดุ เปน สรปุ นอกน้ันเปน เนอื้ เร่ือง 3.1 ชนดิ ของโครงเรอ่ื ง การเขยี นโครงเรอ่ื งนยิ มเขยี น 2 แบบ คอื โครงเรือ่ งแบบหัวขอและโครงเรื่องแบบประโยค 3.1.1 โครงเรอื่ งแบบหวั ขอ เขยี นโดยใชค ําหรอื วลีสั้นๆ เพ่ือเสนอประเดน็ ความคดิ 3.1.2 โครงเรอ่ื งแบบประโยค เขียนเปน ประโยคที่สมบูรณ โครงเรอื่ งแบบน้ี มรี ายละเอยี ดท่ีชัดเจนกวาโครงเรอื่ งแบบหัวขอ 3.2 ระบบในการเขยี นโครงเร่ือง การแบง หัวขอ ในการวางโครงเร่ืองอาจแบง เปน 2 ระบบคอื 3.2.1 ระบบตัวเลขและตัวอกั ษร เปน ระบบที่นิยมใชกันท่ัวไป โดยกําหนดตัวเลข หรอื ประเด็นหลกั และตัวอกั ษรสาํ หรับประเด็นรอง ดังนี้ 1) ................................................................................................ (1) ........................................................................................ (2) ........................................................................................ 2) ................................................................................................

ห น้ า | 69 (1) ........................................................................................ (2) ........................................................................................ 3.2.2 ระบบตัวเลข เปนการกาํ หนดตวั เลขหลกั เดียวใหกับประเด็นหลักและตัวเลขสอง หลกั และสามหลกั ใหก บั ประเด็นรองๆ ลงไป ดังนี้ 1) ................................................................................................ (1.1) ..................................................................................... (1.2) ..................................................................................... 2) ................................................................................................ (2.1) ..................................................................................... (2.2) ..................................................................................... 3.3 หลักในการวางโครงเรือ่ ง หลักในการวางโครงเรื่องนั้นควรแยกประเด็นหลักและประเด็นยอจากกันใหชัดเจน โดยประเดน็ หลักทุกขอควรมีความสําคัญเทากัน สวนประเด็นยอยจะเปนหัวขอท่ีสนับสนุนประเด็นหลัก ทงั้ นท้ี กุ ประเด็นตองตอเน่อื งและสอดคลองกัน จึงจะเปนโครงเรอ่ื งทดี่ ี ตวั อยา งโครงเรอ่ื งแบบหัวขอ เรอื่ ง ปญ หาการตดิ ยาเสพตดิ ของวยั รนุ ไทย 1. สาเหตุของการตดิ ยาเสพตดิ ก. ตามเพอ่ื น ข. การหยา รางของบดิ า มารดา ค. พอแมไ มมเี วลาใหลูก ง. การบังคับขูเขญ็ 2. สภาพปญหาของการตดิ ยาเสพตดิ ของวยั รุน ไทย ก. จาํ นวนผตู ดิ ยา ข. การกอ อาชญากรรม ค. การคาประเวณี 3. แนวทางการแกไ ขปญ หา ก. การสรา งภูมติ านทานในครอบครวั ข. การสรางชมุ ชนใหเขม แข็ง ค. กระบวนการบาํ บัดรักษาแบบผสมผสาน

70 | ห น้ า ตัวอยา งโครงเรอ่ื งแบบประโยค เร่อื ง ปญ หาการตดิ ยาเสพตดิ ของวัยรนุ ไทย 1. สาเหตุของการตดิ ยาเสพตดิ มีหลายสาเหตุท้งั สาเหตทุ เี่ กิดจากตวั เองและจากส่ิงแวดลอม ก. เสพตามเพ่อื น เพราะความอยากลอง คดิ วา ลองครงั้ เดียวคงไมต ิด ข. บดิ า มารดา หยา รางกัน ลูกตองอยกู บั ฝายใดฝายหนง่ึ ทาํ ใหร สู ึกวา เหว เหงา และเศรา ลึก ๆ ค. พอ แมใ หเ วลากับการทํางานหาเงนิ และการเขาสังคม ไมม เี วลาใหครอบครัว ง. ในโรงเรียนมีกลุมนักเรียนท่ีทั้งเสพและคายาเสพติดเอง ใชกําลังขมขูบีบบังคับ ใหซ อื้ ยา 2. สภาพปญหาของการตดิ ยาเสพติดของวัยรนุ ไทย ก. จาํ นวนวัยรุนที่ติดยาเสพตดิ ในปจจุบนั มีจาํ นวนเพ่มิ ขึน้ อยา งรวดเรว็ ข. ปญ หาที่ตามมาของการติดยาเสพตดิ คือการกอ อาชญากรรมทกุ ประเภท ค. ในหมวู ัยรุน หญงิ ทีต่ ดิ ยาเสพติด มักตกเปน เหยอ่ื ของการคาประเวณใี นทสี่ ุด 3. แนวทางการแกไขปญหา ก. การใหค วามรกั ความอบอนุ และความเอื้ออาทร รวมทงั้ การมีเวลาใหก ับคนใน ครอบครวั เปน ภูมิตา นทานปญหายาเสพตดิ ไดอยางดี ข. การทําใหค นในชุมชนรักชมุ ชน ชว ยเหลอื แกปญหาในชุมชนจะเปนเกราะปองกันปญหา ยาเสพติดไดอยางดี เพราะเขารวมกันสอดสองดูแลปองกันชุมชนของตนเองจาก ยาเสพติด ค. สังคมใดทมี่ ผี คู นสนใจใฝรู ใฝแ สวงหาขอ มูลขาวสาร ผคู นจะมีความรูเพยี งพอทจ่ี ะพาตัว ใหพ นจากภัยคุกคามทกุ รปู แบบดว ยปญ ญาความรทู ม่ี ี ง. กระบวนการบําบัดผตู ดิ ยามิใหกลับมาติดใหม ทําไดดวยการใหการรักษาทางยาควบคู กับการบําบัดทางจิตใจ ดวยการใชการปฏิบัติทางธรรม ซึ่งจะเปนภูมิตานทานทางใจ ทถ่ี าวร 4. การเขียนยอหนา การยอหนาเปนสงิ่ จาํ เปนอกี อยา งหน่งึ เพราะจะชวยใหผูอาน อานเขาใจงายและอานได เรว็ มชี อ งวา งใหไ ดพกั สายตา ผเู ขยี นเรียงความไดดีตองรูหลักในการเขียนยอหนาและนํายอหนาแตละ หนา มาเช่อื มโยงใหสัมพันธกัน ในยอหนาหน่ึงๆ ตองมีสาระเพียงประการเดียว ถาจะข้ึนสาระสําคัญ ใหมตองขึ้นยอหนาใหม ดังนั้น การยอหนาจะมากหรือนอยข้ึนอยูกับสาระสําคัญที่ตองการเขียนถึง ในเนอื้ เรอ่ื ง แตอ ยางนอ ยการเขียนเรยี งความตอ งมี 3 ยอหนา คอื ยอหนาทเ่ี ปนคาํ นาํ เน้ือเรื่องและสรปุ

ห น้ า | 71 4.1 สว นประกอบยอหนา 1 ยอหนา ประกอบดวย ประโยคใจความสําคัญและประโยคขยายใจความสําคัญ หลายๆ ประโยค มาเรียบเรียงตอเนอื่ งกัน 4.2 ลกั ษณะของยอ หนา ทีด่ ี ยอ หนาท่ดี ีควรมลี กั ษณะ 3 ประการคือ เอกภาพ สัมพันธภาพ และสารตั ถภาพ 1. เอกภาพ คอื ความเปน อันหนึง่ อนั เดียวกัน มีประโยคใจความสําคัญในยอหนาเพียง หนึ่ง สว นขยายหรือสนบั สนนุ ตองกลาวถึงใจความสําคญั น้นั ไมก ลาวนอกเรื่อง 2. สัมพันธภาพ คือการเรียบเรียงขอความในยอหนาใหเก่ียวเนื่องสัมพันธกัน มีการลําดบั ความอยางมีระเบยี บ นอกจากน้ี ยงั ควรมคี วามสมั พันธกับยอหนา ท่ีมมี ากอนหรอื ยอ หนา ท่ี ตามมาดวย 3. สารัตถภาพ คือการเนนความสาํ คัญของยอหนาแตละยอหนาและของเร่ือง ทั้งหมดโดยใชประโยคส้ัน ๆ สรุปกินความทั้งหมด อาจทาํ ไดโดยการนาํ ประโยคใจความสําคัญมาไว ตอนตน หรือตอนทาย ยอหนา หรือใชส รปุ ประโยคหรอื วลที มี่ ีลักษณะซาํ้ ๆ กนั 5. การเชื่อมโยงยอหนา การเชอื่ มโยงยอหนา ทําใหเกิดสมั พันธภาพระหวางยอหนา การเรียงความเรื่องหนึ่งยอม ประกอบดวยหลายยอ หนา การเรียงลําดบั ยอหนาตามความเหมาะสมจะทําใหขอความเกี่ยวเน่ืองเปน เร่อื งเดยี วกันวธิ กี ารเชอื่ มโยงยอหนา แตละยอ หนา ก็เชน เดียวกบั การจดั ระเบียบความคิดในการวางโครง เรอ่ื ง ซึ่งมดี ว ยกัน 3 วธิ ีคือ 5.1 การลําดบั ยอ หนา ตามเวลา อาจลาํ ดบั ตามเวลาในปฏิทนิ หรือตามเหตุการณท เ่ี กิดขึ้น กอนไปยงั เหตกุ ารณทีเ่ กดิ ขึน้ ภายหลงั 5.2 การลําดับยอหนาตามสถานที่ เรียงลําดับขอมูลตามสถานท่ีหรือตามความเปนจริง ท่ีเกิดขนึ้ 5.3 การลําดับยอหนา ตามเหตุผล อาจเรียงลําดบั จากเหตไุ ปหาผล หรือผลไปหาเหตุ 6. สาํ นวนภาษา 6.1 ใชภาษาใหถูกหลักภาษา เชน การใชลักษณะนาม ปากกาใชวา “ดาม” รถใชวา “คนั ” พระภิกษใุ ชว า “รปู ” เปนตน นอกจากนไ้ี มค วรใชส าํ นวนภาษาตา งประเทศ เชน ขณะทขี่ าพเจา จบั รถไฟไปเชยี งใหม ควรใชวา ขณะทข่ี าพเจา โดยสารรถไฟไปเชยี งใหม บิดาของขาพเจาถกู เชิญไปเปนวิทยากร ควรใช บดิ าของขาพเจา ไดรับเชญิ ไปเปน วิทยากร 6.2 ไมค วรใชภ าษาพดู เชน ดจี ัง เมื่อไหร ทาน ฯลฯ ควรใชภาษาเขียน ไดแก ดีมาก เม่ือไร รบั ประทาน 6.3 ไมควรใชภ าษาแสลง เชน พน ฝอย แจวอา ว สดุ เหวี่ยง ฯลฯ

72 | ห น้ า 6.4 ควรหลกี เลยี่ งการใชค ําศัพทย ากทไี่ มจ ําเปน เชน ปริเวทนากร ฯลฯ ซึ่งมีคําที่งายกวา ที่ควรใชคือคําวา วิตก หรือใชคําที่ตนเองไมทราบความหมายท่ีแทจริง เชน บางคนใชคําวาใหญโต รโหฐาน คําวา รโหฐาน แปลวา ท่ีลับ ที่ถกู ตองใช ใหญโ ตมโหฬาร เปนตน 6.5 ใชคาํ ใหถ กู ตองตามกาลเทศะและบุคคล เชน คาํ สภุ าพ คาํ ราชาศัพท เปนตน 6.6 ผกู ประโยคใหก ระชบั รดั กมุ เชน “ถา เจาเดินชาเชนน้ี เม่ือไรจะไปถึงที่ที่จะไปสักที” ควรใชใ หกระชับวา “ถา เจาเดินชา เชน นี้เมื่อไรจะไปถงึ ที่หมายสกั ที” หรือประโยควา “อันธรรมดาคนเรา เกิดมาในโลกน้ี บางกเ็ ปน คนดี บางกเ็ ปนคนชว่ั ” ควรใชว า “คนเรายอมมที งั้ ดีและชว่ั ” เปน ตน 7. การใชห มายเลขกาํ กบั หัวขอในเรียงความจะไมใชหมายเลขกํากับ ถาจะกลาวแยกเปนขอๆ จะใชวา ประการท่ี 1........ประการที่ 2.............หรือประเภทที่ 1..............ประเภทที่ 2.............แตจะไมใชเปน 1............2............เรยี งลาํ ดบั แบบการเขยี นท่ัวไป 8. การแบง วรรคตอนและเครอ่ื งหมายวรรคตอน เครอื่ งหมายวรรคตอน เชน มหพั ภาค (.) อัฒภาค (;) จุลภาค (,) น้ัน ไทยเลียนแบบฝรั่งมา จะใชห รือไมใชกไ็ ด ถาใชต อ งใชใหถูกตอง ถาไมใชก็ใชแบบไทยเดิม คือ การเวนวรรคตอนโดยเวนเปน วรรคใหญ วรรคนอย ตามลักษณะประโยคทีใ่ ช 9. สํานวนกับโวหาร สํานวนกับโวหารเปนคําท่ีมีความหมายอยางเดียวกันนํามาซอนกัน หมายถึง ช้ันเชิงใน การเรียบเรียงถอยคํา ในการเขยี นเรียงความสาํ นวนโวหารท่ใี ชมี 5 แบบคือ 9.1 แบบบรรยาย หรือท่ีเรียกกันวาบรรยายโวหาร เปนโวหารเชิงอธิบายหรือเลาเร่ือง อยางถ่ีถวนโวหารแบบน้ีเหมาะสําหรับเขียนเร่ืองประเภทใหความรู เชน ประวัติ ตํานาน บันทึก เหตุการณ ฯลฯ ตวั อยาง บรรยายโวหาร เชน “ขณะทเี่ ราขับรถข้ึนเหนอื ไปนครวัด เราผา นบานเรอื นซึ่งประดับดวยธงสีนํ้าเงินและสีแดง ไวนอกบาน เราไปหยดุ ทหี่ นา วดั ซ่งึ ประตทู างเขาตกแตงดวยดอกไมแ ละเครือเถาไม ในเขตวัด พระสงฆ หม จีวรสสี มสนทนาปราศรยั กบั ผคู นที่ไปนมสั การอยใู นปะราํ ไมปลกู ข้ึนเปนพเิ ศษ ความประสงคที่เราไป หยุดท่ีวัดก็เพ่ือกอพระทรายอันเปนเร่ืองที่สําคัญที่สุดในวันขึ้นปใหมตามศรัทธาของพุทธศาสนิกชน การกอพระทรายเปนพิธีบุญ อธิษฐานขอพรอยางหน่ึง งานเทศกาลนี้เปนเวลาท่ีวัดทุก ๆ วัด จะตอง เก็บกวาดใหส ะอาดที่สุด มีการสรงนํ้าพระพุทธรูปเปนประจําปเพื่อขอใหฝนตกโดยเร็ว” จาก สมโรจน สวสั ดิกุล ณ อยธุ ยา “วนั ปใหมท ี่นครวัด” งานเทศกาลในเอเชยี เลม 1 โครงการความรว มมอื ทางดาน การพิมพ ชดุ ท่ี 2 ศูนยวัฒนธรรมแหงเอเชยี ของยูเนสโก 9.2 แบบพรรณนา หรือท่ีเรียกวา พรรณนาโวหาร คือโวหารท่ีกลาวเปนเร่ืองราว อยา งละเอยี ดใหผ ูอา นนึกเหน็ เปนภาพ โดยใชถ อ ยคาํ ท่ที ําใหผอู า นเกิดภาพในใจ มโนภาพข้นึ โวหาร แบบนส้ี ําหรบั ชมความงามของบานเมือง สถานท่ี บุคคล เกยี รติคณุ คุณความดีตาง ๆ ตลอดจนพรรณนา

ห น้ า | 73 อานภุ าพของกษตั ริยแ ละพรรณนาความรูสกึ ตา งๆ เชน รกั โกรธ แคน ริษยา โศกเศรา เปน ตน ตวั อยาง พรรณนาโวหาร เชน “เม่ือถงึ ตอนนาํ้ ตืน้ พวกฝพายตางชวยกันถอ ทางนํา้ คอยกวางออกไปเปนหนองนํ้าใหญ แตน้ําสงบนิ่ง นาประหลาด ปารนแนวไปจากรมิ หนอง ปลอ ยใหตนหญาสีเขียวจาํ พวกออคอยรับแสง สะทอนสีนาํ้ เงินแกจากทองฟา ปุยเมฆสีมวงลอยไปมาเหนือศีรษะ ทอดเงาลงมาใตใบบัวและดอกบัว สีเงิน เรือนเล็กหลังหนึง่ สรางไวบนเสาสูง แลดูดาํ เม่ือมมาแตไกล ตัวเรือนมีตนชะโอนสองตน ซงึ่ ดู เหมือนจะขึน้ อยูในราวปาเบ้ืองหลงั เอนตนลงเหนือหลงั คา ท้ังตนและใบคลายจะเปนสัญญาณวามี ความเศราโศกสดุ ประมาณ” จากทองสกุ เกตโุ รจน “ทะเลใน” แปลและเรียบเรียงจากเร่ือง “The Lagoon” ของ Joseph Conrad การเขียนแบบสรางสรรค มหาวิทยาลัยรามคาํ แหง 2519 9.3 แบบอุปมา หรือท่เี รยี กวา อปุ มาโวหาร คอื โวหารทย่ี กเอาขอความมาเปรียบเทยี บเพอ่ื ประกอบความใหเดนชัดข้ึน ในกรณีที่หาถอยคํามาอธิบายใหเขาใจไดยาก เชน เรื่องที่เปนนามธรรม ท้ังหลายการจะทําใหผูอ านเขา ใจเดนชัด ควรนําสง่ิ ทม่ี ตี ัวตนหรือสิ่งทค่ี ิดวาผูอา นเคยพบมาเปรยี บเทยี บ หรอื อาจนาํ กิริยาอาการของสิง่ ตา ง ๆ มาเปรียบเทียบก็ได เชน เย็นเหมือนน้ําแข็ง ขาวเหมือนดั่งสําลี ไวเหมือนลิง บางทีอาจนําความรูสึกที่สัมผัสไดทางกายมาเปรียบเทียบเปนความรูสึกทางใจ เชน รอนใจดังไฟเผา รักเหมือนแกวตา เปนตน โวหารแบบนี้มักใชแทรกอยูในโวหารแบบอื่น ตัวอยาง อุปมาโวหาร เชน ความสวยเหมอื นดอกไม เมื่อถึงเวลาจะรว งโรยตามอายุขัย แตค วามดีเหมือนแผนดิน ตราบใดที่โลกดํารงอยู ผืนดินจะไมมีวันสูญหายไดเลย ความดีจึงเปนของคูโลก และถาวรกวา ความสวย ควรหรอื ไมถา เราจะหันมาเทดิ ทนู ความดมี ากกวา ความสวย เราจะไดทําแตส่งิ ทถ่ี ูกเสียที 9.4 แบบสาธก หรือสาธกโวหาร สาธก หมายถงึ ยกตัวอยา งมาอา งใหเห็น สาธกโวหารจึง หมายถึงโวหารที่ยกตัวอยางมาประกอบอาง เพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องไดชัดเจนข้ึน ตัวอยางที่ยกมา อาจจะเปน ตวั อยา งบุคคล เหตกุ ารณห รอื นทิ าน โวหารแบบน้ีมักแทรกอยูโวหารแบบอ่ืน เชนเดียวกับ อปุ มาโวหาร ตัวอยา ง สาธกโวหาร เชน “....พงึ สังเกตการบชู าในทางทีผ่ ิดใหเ กดิ โทษ ดังตอ ไปนี้ ในสํานกั อาจารยทิศาปาโมกข เมืองตกั ศิลา มเี ดก็ วัยรุนเปนลูกศิษยอยูหลายคน เรียนวิชา ตางกันตามแตเขาถนัด มีเด็กวัยรุนคนหน่ึงชื่อ สัญชีวะ อยูในหมูน้ันเรียนเวทยมนตเสกสัตวตาย ใหฟ น คืนชพี ไดต ามธรรมเนียมการเรียนเวทยมนตต องเรยี นผูกและเรียนแกไปดวยกัน แตเขาไมไดเรียน มนตแก” มาวันหน่ึง สัญชีวะกับเพ่ือนหลายคนพากันเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสือโครง ตัวหน่ึงนอนตายอยู “นี่แนะเพ่ือน เสือตาย” สัญชีวะเอยข้ึน “ขาจะเสกมนตใหเสือตัวนี้ฟนคืนชีพข้ึน คอยดูนะเพื่อน” “แนเทียวหรือ” เพ่อื นคนหน่ึงพูด “ลองปลุกมันใหคืนชีพลุกข้ึนดูซิ ถาเธอสามารถ” แลว เพ่ือน ๆ คน อนื่ ๆ ปนข้นึ ตนไมคอยดู “แนซีนา” สัญชีวะยืนยัน แลวเริ่มรายมนตเสกลงท่ีรางเสือ

74 | ห น้ า พอเจาเสือฟนคืนชีพขึ้นยืนรูสึกหิว มองเห็นสัญชีวะพอเปนอาหารแกหิวได จึงสะบัดแยกเข้ียวอวด สญั ชวี ะและคํารามว่งิ ปราดเขากดั กานคอสัญชีวะลม ตายลง เมื่ออาจารยไดทราบขาวก็สลดใจและอาลัยรักในลูกศิษยมาก จึงเปลงอุทานขึ้นวา “นีแ่ หละผลของการยกยอ งในทางทผี่ ิด ผยู กยอ งคนเลวรา ย ยอมรบั นบั ถือเขาในทางมิบงั ควรตองไดรับ ทุกขถ ึงตายเชนนเ้ี อง” จาก ฐะปะนีย นาครทรรพ การประพันธ ท 041 อกั ษรเจริญทัศน 2519 หนา 9 9.5 แบบเทศน หรือเทศนาโวหาร คือโวหารที่อธิบายชี้แจงใหผูอานเชื่อถือตาม โดยยก เหตุผลขอเท็จจรงิ อธบิ ายคุณ โทษ แนะนาํ สัง่ สอน ตวั อยางเชน “คนคงแกเรียนยอมมีปรีชาญาณ ฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและมีความรูสึกสูง สาํ นกึ ในผิดชอบช่วั ดี ไมก ลาทาํ ในสิ่งที่ผดิ ทชี่ ว่ั เพราะรสู กึ ละอายขวยเขนิ แกใ จและรูสึกสะดุงหวาดกลัว ตอ ผลรายอันพึงจะไดร บั รูสึกอิ่มใจในความถกู ตอ ง รสู กึ เสียใจในความผดิ พลาด และรูเ ทา ความถกู ตอ ง นน้ั วา มิไดอยทู ด่ี วงดาวประจาํ ตัว แตอยูที่การกระทาํ ของตวั เอง พงึ ทราบวา ความฉลาดคิด ฉลาดทํา ฉลาดพูดและความรสู กึ สูงทําใหค ิดดี ที่จรงิ และคดิ จริงทด่ี ี ทาํ ดที จี่ ริง ทําจริงท่ีดี และพูดดีที่จริง พูดจริง ทีด่ ี นี่คอื วิธีจรรยาของคนแกเรียน จากฐะปะนยี  นาครทรรพ การประพนั ธ ท 041 อกั ษรเจริญทศั น 2519 หนา 8 โวหารตาง ๆ ดังกลาว เม่ือใชเ ขยี นเรียงความเร่ืองหนง่ึ ๆ ไมไดหมายความวาจะใชเพียงโวหาร ใดโวหารหนง่ึ เพยี งโวหารเดยี ว การเขียนจะใชหลาย ๆ แบบประกอบกันไป แลวแตความเหมาะสมตาม ลักษณะเนอ้ื เรือ่ งที่เขยี น การเขียนเรยี งความเปน ศิลปะ หลกั การตาง ๆ ทวี่ างไมไ ดเปน หลกั ตายตัว ตัวอยา งคณติ ศาสตร วิทยาศาสตร ดังน้ัน จึงเปนเพียงแนวปฏิบัติและขอเสนอแนะ ในการเขียนอาจพลิกแพลงไดตาม ความเหมาะสมท่ีเหน็ สมควร ตวั อยา ง เรียงความเรื่อง สามเสา ครวั ไทยแตก อนคร้ังหุงขาวดวยฟนน้ัน มีส่ิงสําคัญอยางหนึ่งคือ กอนเสา เรายังหาครัวอยางนี้ ดูไดในชนบท กอ นเสา นั้นอาจเปน ดนิ หรอื กอนหนิ มสี ามกอ นต้งั ชนกันมีชองวางสําหรับใสฟน กอนเสา สามกอนน้เี องเปนท่ีสําหรับต้งั หมอ ขา วหมอ แกงอันเปนอาหารประจําชีวิตของคนไทย ดู ๆ ไปกอนเสา สามกอนนั้นก็เปนสัญลักษณของชาติไทย เพราะชาติไทยแตไหนแตไรก็ตั้งอยูบนกอนเสาสามกอนน้ัน มีชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย พระพุทธศาสนาก็ประกอบดวยกอนเสาสามกอน คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ กอนเสา สามกอ นหรอื สามเสาน้ี เม่ือคิดไปอีกทีก็เปนคติอันดีที่เรานาจะยึดเปนเครื่องเตือนใจ ภาษิตจีนมีวา คนเราจะมีชีวิตมั่นคง จะตองนั่งบนมาสามขา มาสามขาตามภาษิตจีนน้ัน หมายถึง สิง่ สําคัญสามอยา งท่ีพยุงชีวิตเรา สิ่งสําคัญน้ันจะเปนอะไรก็ไดแตตองมีสามขา ถามีเพียงสองชีวิตก็ยัง

ห น้ า | 75 ขาดความม่ันคง ภาษิตจีนน้ีฟงคลายๆ “สามเสา” คือวาชีวิตของเราตั้งอยูบนกอนสามกอน จึงมี ความมน่ั คง กก็ อ นเสา ทงั้ สามสําหรบั ชีวติ นคี้ ืออะไร ตางคนอาจหากอ นเสา ท้ังสามสําหรบั ชีวติ ของตัวเองได บางทานอาจยึดพระไตรลักษณ คือ ความทุกข 1 ความไมเท่ียง 1 และความไมใชตัวของเรา 1 เปนการยึดเพ่ือทาํ ใจมิใหชอกชาํ้ ขุนมัวในยามท่ีตกทุกขไดยาก หรือจะใชเปนเคร่ืองเตอื นมใิ หเกิด ความทะเยอทะยานตน ทําลายสันตสิ ุขของชวี ติ กไ็ ด บางคนยึดไตรสิกขาเปน กอนเสาทั้งสามแหง การยงั มชี วี ิตคอื ศีล สมาธิ ปญญา เปน หลกั การเขียนยอความ คือ การเก็บใจความสําคัญของเรื่องท่ีอานหรือฟงมาเรียบเรียงใหม อยางยอ ๆ โดยไมทาํ ใหสาระสาํ คญั ของเรอ่ื งน้นั คลาดเคลื่อน หรอื ขาดหายไป การยอความเปนวิธกี ารหนง่ึ ท่ีชวยใหเราบันทกึ เรือ่ งราวตางๆ ทไี่ ดอานหรือฟงมานน้ั ไวโ ดยยอ ๆ โดยเก็บรวบรวมไวเพ่ือมิใหหลงลืม หรือเพื่อนําเรื่องที่บันทึกไวน้ันไปใชในโอกาสตาง ๆ นอกจากนั้น การยอ ความยงั ชว ยใหถา ยทอดเร่ืองราวตอ ไปยังผูอ่นื ไดถูกตองรวดเร็วอีกดว ย หลกั การยอความ การยอความมหี ลักการทัว่ ไปดังตอ ไปน้ี 1. ยอความตามรูปแบบการยอความแบบตาง ๆ กาํ หนดไวในหวั ขอ แบบการยอความ 2. อา นเร่อื งราวทีจ่ ะยออยา งนอย 2 เทยี่ ว เทย่ี วแรกจับใจความใหไ ดว า เรื่องอะไร หรอื ใครทํา อะไรท่ีไหน อยางไร เทยี่ วที่สองจบั ใจความใหล ะเอยี ดขึน้ และพจิ ารณาวา อะไรเปนใจความสําคัญ อะไร เปน ใจความประกอบหรอื พลความ หรือขอความทเี่ สริมแตงใจความสําคัญใหเดนชัด ชัดเจน อะไรเปน กลวิธีการแตงถาจับใจความไมไ ดใหอานอีกจนกวาจะสามารถจับใจความสําคญั ได 3. พิจารณาเกบ็ เฉพาะใจความสาํ คญั หรือเกบ็ ใจความประกอบทจ่ี ําเปน 4. นําเฉพาะใจความทเี่ กบ็ ไวม าเรยี บเรียงใหมดวยภาษาของตนเองตามรูปแบบทก่ี าํ หนด 5. ความส้นั ยาวของการยอ ความไมสามารถกาํ หนดเปนอตั ราสวนได ขน้ึ อยกู บั จดุ ประสงคของ การยอและลักษณะของเร่ืองที่ยอ ลักษณะของเร่ืองก็คือเรื่องใดท่ีมีใจความประกอบมากถาเราเก็บ เฉพาะใจความสําคัญกย็ อไดส้ัน ถาเก็บใจความประกอบที่จําเปนดวย อัตราสวนความยาวจะเพ่ิมข้ึน ดังนั้นจึงไมมเี กณฑกาํ หนดเร่อื งอัตราสวนของยอความ 6. เปลี่ยนคําสรรพนามจากบรุ ุษท่ี 1 บุรษุ ท่ี 2 เปน บุรุษที่ 3 เพราะผูยอทําหนาท่ีเลาตอและ เครอื่ งหมายใด ๆ ท่ีมีอยูในขอความเดิม จะไมใชในยอความ เชน มาลีพูดวา “พอมาแลว” เปล่ียนเปน เธอพูดวา พอมาแลว คอื ใหย อรวมกนั ไป ไมแยกกลาวหรือข้นึ บรรทดั ใหม 7. ใชถอยคาํ ภาษางา ย ๆ ไดใ จความชัดเจน เชน อนั มวลบุปผามาลอี ยูในไพรสนฑ เปลยี่ นเปน ดอกไมอยใู นปา แตถ า มีคาํ ราชาศัพทย งั คงใชอ ยู

76 | ห น้ า 8. เลือกใชค ําไดความหมายครอบคลุม เชน เพื่อกลาวถึงหนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน ควรใช คําวา “ส่ือสารมวลชน” แทน หรือเมื่อกลาวถึงสมุด ดินสอ ปากกา ยางลบ ไมบรรทัด ควรใชคําวา “เครือ่ งเขยี น” แทน เปนตน 9. ไมใ ชอ กั ษรยอ หรอื คาํ ยอ เวน แตอกั ษรยอ หรือคาํ ยอนนั้ เปน ทเี่ ขา ใจและยอมรบั ใชก ันทั่วไป แลว เชน พ.ศ. ร.ส.พ. ส.ป.อ. ฯลฯ 10. ขอความท่ียอแลวใหเขียนตอเน่ืองกันโดยใชคําเช่ือม เพื่อใหความกระชับไมเยิ่นเยอ แตข อความท่ไี มส มั พนั ธกนั ใหย อหนา เปน ตอนๆ 11. การยอความเปนรอยกรอง ก็ใชวิธีเดียวกับรอยแกว แตเปลี่ยนขอความจากรอยกรอง เปนรอ ยแกว ธรรมดากอน รูปแบบการเขยี นยอ ความ เร่ืองที่จะยอมีหลายรูปแบบ เชน บทความ จดหมาย โอวาท ฯลฯ แตละรูปแบบมีแบบ การขึ้นตนเฉพาะดังตอไปน้ี 1. แบบของบทความ สารคดี ตํานาน นิทาน นยิ าย เรือ่ งสนั้ ฯลฯ ยอ (บทความ สารคดี ตาํ นาน นิทาน นยิ าย เรอื่ งสัน้ ) เรื่อง ........................................................ ของ ..................(ผแู ตง ) ..............................จาก........................(แหลง ที่มา).................................ความวา (ขอความ)...................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 2. แบบของจดหมาย สาสน หนังสอื ราชการ ยอ (จดหมาย สาสน หนงั สือราชการ) ฉบบั ที.่ ............................ของ............................................ ..........................................................ลงวันที่ ความวา................................................................................ (ขอความ)...................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. แบบของประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบียบคําส่งั ฯลฯ ยอ (ประกาศ แจง ความ แถลงการณ ระเบยี บคาํ สงั่ ) เรอ่ื ง ......................................................... ของ.........................................ลงวันท่ี .....................................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

ห น้ า | 77 4. แบบของขา ว ยอขาวเรอ่ื ง...................................................จาก........................................................................ ลงวันท.่ี .................................................ความวา........................................................................................ (ขอ ความ) .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... 5. แบบของโอวาท คาํ ปราศรัย สุนทรพจน ยอ (โอวาท คําปราศรยั สุนทรพจน ) ของ................................แก............................................... .......................เนือ่ งใน......................(โอกาส)...................................................ท่ี........................................ ณ วนั ที่..................................................................................ความวา (ขอความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 6. แบบปาฐกถา คาํ สอน คาํ บรรยาย ถอยแถลง ยอ (ปาฐกถา คําสอน คาํ บรรยาย ถอ ยแถลง ) ของ..................................................................... เรอ่ื ง.....................................................................แก. ..........................................ท.่ี .................................... ...........................ณ วนั ท.่ี .........................................เวลา..................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 7. แบบพระบรมราโชวาท เทศนา ยอ (พระบรมราโชวาท เทศนา ) ใน..................................................................พระราชทานแก ...................................................................ใน..........................................ท่ี.............................................. ณ วันท.ี่ ....................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

78 | ห น้ า 8. แบบทีเ่ ปนรอ ยกรอง ใหถ อดเปนรอ ยแกว กอนแลว ยอตามรปู แบบ คือ ยอ กลอนสุภาพ (หรือรอยกรองแบบอน่ื ที่ยอ ) เรือ่ ง...................................................................... ตอน................................................................ความวา (ขอ ความ) .................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 9. ความเรียงทต่ี ัดตอนมา ยอเรอื่ ง...............................ของ..............................คัดจากเรื่อง ................................................. ................................จากหนงั สือ........................................................................ความวา (ขอความ) .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ขอ ความทยี่ อถาเรอ่ื งเดมิ ไมม ชี ่ือเรอื่ งใหต ง้ั ชอ่ื เรอ่ื งใหตรงกับความสําคญั ของเรอื่ งนัน้ ๆ ตัวอยา งยอ ความ (รอยแกว ) เร่อื ง เปรยี บเทียบนามสกุลกับช่อื แซ คนเรายังมีอยูเปนอันมาก ซ่ึงยังมิไดสังเกตวา นามสกุลกับช่ือแซของจีนนั้นผิดกันอยางไร ผูท ่ีแลดูแตเผิน ๆ หรือซ่ึงมิไดเอาใจใสสอบสวนในขอนี้ มักจะสําคัญวาเหมือนกันและมีพวกจีนพวก นยิ มจีนพอใจจะกลาววา การทพ่ี ระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงพระราชปรารภออกพระราชบัญญัติ นามสกลุ ข้นึ น้นั โดยทรงพระราชนิยมตามประเพณีชื่อแซของจีน ซ่ึงถาจะตรองดูก็จะเห็นวาคงจะไม เปน เชน น้นั โดยเหตทุ จ่ี ะอธบิ ายตอ ไปน้ี แซข องจีนนน้ั ตรงกับ “แคลน” ของพวกสกอ ตคือ เปนคณะหรือพวก หรือถาจะเทียบทาง วัดก็คลายสํานัก เชนท่ีเราไดยินเขากลาวๆ กันอยูบอยๆ วาคนน้ันเปนสํานักวัดบวรนิเวศ คนน้ีเปน สํานักวัดโสมนัสดังนี้เปนตัวอยาง สวนสกุลน้ันตรงกับคําอังกฤษวา “แฟมิลี่” ขอผิดกันอันสําคัญ ในระหวางแซกับนามสกุลน้ันก็คือผูรวมแซไมไดเปนญาติสายโลหิตกันก็ได แตสวนท่ีรวมสกุลน้ัน ถาไมไ ดเ ปนญาตสิ ายโลหิตตอ กันโดยแทแ ลว ก็รวมสกลุ กันไมไ ด นอกจากท่ีจะรับเปนบุตรบุญธรรมเปน พิเศษเทาน้นั ตดั ตอนจากเรอื่ งเปรียบเทียบนามสกลุ กับแซ จากหนงั สอื ปกณิ กคดี พระราชนพิ นธ ของ พระบาทสมเดจ็ พระรามาธบิ ดีศรสี นิ ทรมหาวชริ าวุธ พระมงกฎุ เกลา เจา อยหู วั ศลิ ปบรรณาคาร 2515 หนา 75 - 76

ห น้ า | 79 การยอความจะเก็บเฉพาะใจความสําคญั และใจความประกอบที่จาํ เปน บางสวนเพื่อใหใจความ ยอ ความสมบรู ณ ยอหนาที่ 1 ใจความสําคัญวา “คนเรายังมีอยูเปนอันมาก ซึ่งยังมิไดสังเกตวานามสกุลกับ ชอ่ื แซของจนี น้นั ผิดกนั อยา งไร” นอกน้ันเปนใจความประกอบ ใจความประกอบยอหนา น้ีไมเก็บเพราะเห็นวา ไมจาํ เปน เนื่องจากใจความสําคัญสมบูรณที่จะ นําไปยอ ไดอยูแลว ยอหนา ที่ 2 ใจความสาํ คญั “ขอ ผดิ กันอนั สาํ คัญในระหวางแซกับนามสกุลนั้นก็คือ ผูรวมแซ ไมไ ดเปนญาติสายโลหิตกันก็ได แตผรู ว มสกลุ น้นั ถาไมไดเ ปนญาติสายโลหิตตอ กันโดยแทแ ลว ก็รวมสกุล กันไมได” ใจความประกอบท่ีจําเปนที่ควรเก็บเพื่อเสริมใจความสําคัญใหยอความไดใจความสมบูรณ ครบถว นคอื “แซข องจีนเปนคณะหรอื พวก หรือถา จะเทียบทางวัดก็คลายสํานกั ” “..............นอกจากท่ีจะรับเปนบตุ รบุญธรรมเปนพเิ ศษเทา น้ัน”

80 | ห น้ า เม่อื ไดศึกษาหลักการยออื่น ๆ ครบถวนกับดูรูปแบบการยอท่ีใชแลว นาํ ใจความท่ีเก็บไวมา เรียบเรียงใหมดวยถอยคําของตนเอง รูปแบบการยอเปนความเรียงท่ีตัดตอนมา ดังนั้น จึงเขียน ยอ ความไดด งั นี้ ยอ เรอ่ื ง เปรียบเทียบนามสกลุ กบั ชอ่ื แซ ของพระบาทสมเด็จพระมหารามาธิบดศี รสี นิ ทรมหา วชริ าวธุ พระมงกฎุ เกลาเจาอยหู วั คัดจากเรอื่ งเปรียบเทียบนามสกลุ กบั ชอื่ แซ จากหนังสอื ปกิณกคดี ความวา มคี นจาํ นวนมากไมไ ดส ังเกตวา นามสกลุ กบั แซของจีนนั้นตางกัน ผูรวมแซของจีนไมไดเปนญาติ สายโลหติ กันก็ได แตเปนคณะหรือพวกเหมือนสํานักวัดหน่ึง สวนรวมสกุลตองเปนญาติสายโลหิตกัน โดยแทเทานั้น เชนน้ันก็เปนบุตรบุญธรรมท่ีรบั ไวเ ปนพิเศษ ถา เปนการยอท่ีมุงเก็บเฉพาะใจความสําคัญ ขึ้นตนรูปแบบเหมือนกัน แตใจความจะสั้นเขา ดังน้ี มีคนจํานวนมากไมไ ดส ังเกตวานามสกุลกับแซของจนี นั้นตางกนั ผรู วมแซของจนี ไมไ ดเ ปน ญาติ สายโลหติ กไ็ ด แตผรู ว มสกุลตองเปนญาติสายโลหติ หรือบุตรบุญธรรมทรี่ บั ไวเปนพิเศษเทาน้ัน

ห น้ า | 81 ตัวอยา งยอ ความ (รอ ยกรอง) ทหารเอกสยามสเู ศรษฐสงคราม กบั สิทธกิ ารจดั การศึกษาสําหรบั ประเทศ (กาพยฉ บงั ) เสร็จจากโรงเรยี น “ถามหนอยเถดิ หนูผูเพยี ร แลว เจาจกั ทาํ อะไร” “ฉนั เปนพอ คากไ็ ด ใหเต่ียหดั ให ต้ังหางอยา งเถาแกฮ ง” ถามทั่วทกุ คนกค็ ง ใหค ําตอบลง รอยกันมิพลันสงสยั จากโรงเรยี นจนี จงไป ถามโรงเรยี นไทย จักไดคําตอบนาน “ผมคิดเขาทาํ ราชการ เชน ทานขนุ ชาญ ลกู บา นเดยี วกันม่นั หมาย” “หนอู ยานึกวา งา ยดาย คดิ เขา คาขาย พอ คา คอยนา มั่งมี” “ผมรักราชการงานดี ตําแหนง หนา ที่ ยศศกั ด์บิ ัฎตรานา แสวง” “บัดยามสยามตอ งการแรง ไทยฉลาดทุกแขนง ท้ังนอกและในราชการ” “เศรษฐกจิ ก็กิจแกน สาร นกั เรียนรักงาน ควรเลอื กประกอบเหมอื นกัน” “ผมชอบราชการเทา นนั้ ตั้งใจหมายม่ัน แตจ ะเขา รับราชการ” คาํ ตอบเชน นีม้ ปี ระมาณ กส่ี วนรองวาน คาํ นงึ จะพึงพิศวง นึกไปไมน างวยงง การคาขายคง ไมค นุ ไมค อยเคยทาํ เคยแตรงั เกยี จดว ยซ้าํ นายไพรด วยชํา นาญลวนงานเรยี ก “ราชการ” ........................................................ ครเู ทพ โคลงกลอนของครเู ทพ เลม 1 ครุ ุสภา 2515

82 | ห น้ า ขอ ความท่ียอ ไดดงั นี้ ยอ กาพยฉบงั เร่ืองโครงกลอนของครูเทพ ตอน ทหารเอกสยามสเู ศรษฐสงครามกับสทิ ธิการ จัดการศกึ ษาสาํ หรับประเทศ ความวา ถา ถามนกั เรยี นในโรงเรียนจนี กบั โรงเรยี นไทยวา เมือ่ สําเร็จการศกึ ษาแลวจะไปประกอบอาชีพ อะไร นักเรยี นในโรงเรียนจีนตอบวาจะไปเปน พอคา และนกั เรียนในโรงเรียนไทยจะตอบวาจะทํางาน ราชการ คําตอบเชนน้ีเปนเพราะคนไทยไมคุนเคยและไมคอยเคยคาขายจึงไมเห็นความสําคัญท้ัง ๆ ทเ่ี รอ่ื งคาขายเปนเรื่องสําคัญที่ควรเลือกเปนอาชีพไดเหมือนกันและเหมาะสมกับประเทศไทยที่กําลัง ตอ งการคนฉลาดทํางานทุกประเภทไมใ ชเ พยี งงานราชการเทา น้ัน สรุป ยอความเปน การเขียนแบบหน่ึงทีเ่ กบ็ ใจความสาํ คญั ของเรอ่ื งเดมิ มาเขยี นใหมใ หสน้ั กวาเดมิ เพื่อ สะดวกแกก ารเขาใจและการนาํ ไปใช การยอ ความตองบอกลักษณะและที่มาของขอความท่ีจะยอและ ยอ ใหไดใจความครบถว นใจความของขอความเดิม

ห น้ า | 83 เร่ืองที่ 4 การเขียนเพือ่ การสอื่ สาร 1. การเขียนจดหมาย เปน การสอ่ื สารโดยตรงระหวางบุคคลหรอื ระหวา งหนว ยงานตา ง ๆ ชวย ทําใหร ะยะทางไกลเปนใกล เพราะไมว าบุคคลหรือหนว ยงานจะหา งไกลกนั แคไ หนกส็ ามารถใชจดหมาย สงขาวคราวและแจง ความประสงคไ ดต ามความตอ งการ การสง สารหรือขอความในจดหมายตองเขยี น ใหแ จม แจงชัดเจนเพื่อจะไดเ ขา ใจตรงกนั ทงั้ สองฝา ย องคประกอบและรปู แบบของจดหมาย ผูเรียนคงเคยเขียนจดหมายหรืออานจดหมายมาบางแลว คงจะสงั เกตเหน็ วาจดหมายน้ัน ไมวา ประเภทใด จะตอ งประกอบดว ยสิง่ ตา ง ๆ ดงั น้ี 1. ที่อยขู องผูเขยี น เร่ิมก่ึงกลางหนา กระดาษระหวา งเสน คั่นหนากับริมของขอบกระดาษ 2. วนั เดือน ป ท่ีเขียนจดหมาย ใหเย้อื งมาทางซา ยของตาํ แหนงที่เขยี นทอ่ี ยูเลก็ นอ ย 3. คําขึน้ ตน หางจากขอบกระดาษดานซาย 1 นวิ้ 4. เนื้อหา ข้ึนอยกู บั ยอ หนา ตามปกติ อาจจะอยหู างจากขอบกระดาษดา นซา ย 2 น้วิ 5. คาํ ลงทา ยอยูแ นวเดียวกับทอ่ี ยขู องผูเขยี น 6. ชอ่ื ผเู ขียน อยใู ตคาํ ลงทา ย ล้ําเขา ไปเลก็ นอย ตวั อยาง รปู แบบการเขยี นจดหมายทั่วไป สถานทเ่ี ขยี นจดหมาย ............................. วนั ..........เดอื น......................ป............... ระยะ 1 นิ้ว คาํ ขึ้นตน ................................................................................................. ประมาณ 2 นิ้ว เนือ้ หา ................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. คําลงทา ย ............................................... ชือ่ ผูเขียน ...............................................

84 | ห น้ า หลักการท่วั ไปในการเขยี นจดหมาย การเขียนจดหมายควรคํานงึ ถงึ สิง่ ตอไปน้ี 1. การใชถอยคํา จดหมายท่ีดี ตองใชถอยคําในการเขียนใหถูกตองเหมาะสมกับประเภท ของจดหมายและผรู ับจดหมายดว ย ไดแ ก จดหมายสวนตัว การเขียนจดหมายสวนตัวไมมีขอกําหนดเกี่ยวกับการใชคําขึ้นตนและ คําลงทายที่ตายตัวเพียงแตเลือกใชใหเหมาะสมเทานั้น คําข้ึนตนและลงทายสําหรับบุคคลทั่วไป มีแนวทางการเขียนสาํ หรบั เปน ตวั อยา งใหเ ลอื กใช ดังน้ี บุคคลทต่ี ิดตอ คําขึน้ ตน คาํ ลงทา ย ญาตผิ ใู หญ เชน พอ แม กราบเทา............................ กราบเทาดว ยความเคารพ ปู ยา ท่เี คารพอยา งสงู อยางสงู ตา ยาย หรือกราบมาดวยความ เคารพรกั อยางยง่ิ ญาติลําดับรองลงมา เชน กราบ....................ทเี่ คารพ กราบมาดว ยความเคารพ ลุง ปา นา อา หรือ กราบ......................... ดวยความเคารพ ท่ีเคารพอยา งสงู ดว ยความเคารพอยา งสงู พีห่ รอื ญาติชนั้ พี่ พ.ี่ .....................ทรี่ ัก ดวยความรัก ถึง....................ทร่ี ัก หรือ รกั หรือคิดถึง ครู อาจารยห รือ ....................เพ่ือนรกั หรอื หรือรกั และคดิ ถึง ผบู ังคบั บญั ชาระดบั สูง ........................นอ งรัก กราบเรียน...........ที่เคารพ ดวยความเคารพอยางสงู อยา งสงู ผูบังคบั บญั ชาระดับใกลตัว เรียน................ทเ่ี คารพ ดว ยความเคารพ ผูเขียน

ห น้ า | 85 2. มารยาทในการเขยี นจดหมาย 2.1 เลือกกระดาษ ซอง ที่สะอาดเรียบรอย หากเปนไปไดควรใชกระดาษที่ทําขึ้น เพือ่ การเขยี นจดหมายโดยตรง แตถ า หาไมไดกค็ วรใชก ระดาษทีม่ สี สี ภุ าพ กระดาษที่ใชเขยี นควรเปน กระดาษเตม็ แผน ไมฉีกขาด ไมย ูยี่ยับเยิน ไมสกปรก 2.2 ซองจดหมายที่ดที ่ีสดุ คือซองท่ีการส่ือสารแหงประเทศไทยจัดทําขึ้น เพราะมีขนาด และคุณภาพไดมาตรฐาน ซองประเภทน้ีมีจําหนายตามท่ีทําการไปรษณียโทรเลขทุกแหง ถาหาซอง จดหมายของการสือ่ สารแหง ประเทศไทยไมไ ด กอ็ าจเลอื กซ้ือซองท่เี อกชนทําขึ้นจําหนาย ซึ่งถาเปนใน กรณหี ลังน้คี วรเลือกซองทมี่ ีสสี ภุ าพ ไมค วรมลี วดลาย 2.3 ไมควรใชซองทมี่ ตี ราครุฑสงจดหมายท่ีมใิ ชห นงั สอื ราชการ 2.4 ไมควรใชซองท่ีมีขอบซองเปนลายขาวแดงนาํ้ เงินสลับกัน ซึ่งเปนซองสําหรับสง จดหมายไปรษณียอากาศไปยังตางประเทศ 2.5 เขยี นหนังสอื ใหชดั เจน อา นงา ย การเขียนตวั อักษรคอ นขา งโตและเวน ชอ งไฟคอนขา ง หา งจะชว ยใหจดหมายนัน้ อา นงาย 2.6 ไมควรเขียนดวยดินสอดาํ ดินสอสีตาง ๆ หรือหมึกสีแดง เพราะถือวาไมสุภาพ สที ่ีเหมาะสมคอื หมกึ สีนาํ้ เงนิ และสดี าํ 2.7 จะตองศึกษาใหถูกตองถองแทกอนวา ผูท่ีเราจะเขียนจดหมายไปถึงนั้นเปนใคร มีตําแหนงหนาที่อะไร การเขียนขอความในจดหมายก็ดี การจาหนาซองก็ดี จะตองระบุตําแหนง หนา ท่ีชั้นยศของผนู ั้นใหถ ูกตองและตอ งสะกดชื่อ นามสกลุ ยศ ตําแหนงของผนู น้ั ใหถ ูกตองดว ย 2.8 เม่ือเขยี นจดหมายเสรจ็ แลว ตอ งพบั ใหเ รยี บรอ ยแลวบรรจซุ อง จา หนาซองใหถ ูกตอ ง ครบถวน ปด ดวงตราไปรษณยี ากรใหครบถวนตามราคาและถกู ตําแหนง กอ นท่ีจะนําไปสง 2.9 เขยี นจาหนาซองจดหมาย 2.9.1 เขียนช่ือ นามสกลุ ของผรู บั ใหถูกตอง ชดั เจน อานงาย ถา ผูร บั เปน แพทย เปนอาจารย หรือตํารวจ ทหาร หรือคํานําหนานามแสดงเกียรติยศหรือฐานันดรศักดิ์ เชน บ.จ. ม.ร.ว. ม.ล. ก็ใชถอ ยคําพเิ ศษเหลาน้นั นาํ หนาชื่อ คาํ นําหนา ชอ่ื ควรเขยี นเตม็ ไมควรใชค ํายอ ถา ทราบ ตําแหนง กร็ ะบุตาํ แหนง ลงไปดว ย ในกรณีทไ่ี มท ราบรายละเอียดดังกลาว ควรใชคําวา คุณ นําหนาช่ือผูรับในการจา หนาซองจดหมายน้นั 2.9.2 ระบสุ ถานทข่ี องผูรบั ใหถ กู ตอง ชดั เจนและมีรายละเอยี ดพอท่ีบรุ ุษไปรษณีย จะนําจดหมายไปสงไดไมผิดพลาด ระบุเลขท่ีบาน หางรานหรือสํานักงาน ซอย ตรอก ถนน หมูบาน ตําบล อําเภอ ในกรณีตางจังหวัด หรือแขวง เขต ในกรณีกรุงเทพมหานคร ที่สําคัญคือจะตองระบุ รหัสไปรษณยี ใ หถูกตองทกุ คร้ัง จดหมายจะถงึ ผูรับเรว็ ขึ้น

86 | ห น้ า หมายเหตุ การสอ่ื สารแหง ประเทศไทยไดจ ัดทําเอกสารแสดงรหสั ไปรษณยี ข องอาํ เภอ และจงั หวัดตาง ๆ สําหรับแจกจายใหประชาชน ทานจะติดตอขอรับไดจากท่ีทําการไปรษณียโทรเลข ทกุ แหง 2.9.3 การจา หนาซอง การสอื่ สารแหง ประเทศไทย แนะนําใหเขียนนามและที่อยู พรอมดวยรหัสไปรษณียของผูสงไวที่มุมบนดานซายมือของซองและเขียนชื่อผูรับพรอมท่ีอยูและ รหสั ไปรษณียใ หไวตรงกลาง ดังตัวอยาง ตัวอยา งการเขยี นจา หนาซองจดหมาย (ชื่อทอ่ี ยูผฝู าก) ท่ผี นกึ นายวศิ ิษฎ ดรณุ วดั ตราไปรษณียากร 708/126 ถนนจรสั เมอื ง แขวงรองเมอื ง เขตปทุมวัน กรงุ เทพฯ 1 03 3 0 (ชือ่ และที่อยูของผูรบั ) นายสญั ญา ทองสะพัก 364 ก 1 หมู 1 ถนนริมคลองรดั หลวง ตําบลตลาด อําเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ รหัสไปรษณีย 1 0 1 3 0 หมายเหตุ การสื่อสารแหงประเทศไทยมีบริการพิเศษตางๆ ที่จะชวยปองกันมิใหจดหมาย สูญหายหรือชวยใหจดหมายถึงมือผูรับไดรวดเร็ว ทันเวลา เชน บริการ EMS เปนตน ผูสนใจจะใช บริการตาง ๆ ดังกลาว จะตองไปติดตอท่ีที่ทาํ การไปรษณียโทรเลขโดยตรง เพราะจะตองกรอกแบบ รายการบางอยางการเขียนขอความในทํานองที่วา “ขอใหสงดวน” ลงบนซองจดหมายไมทําให จดหมายถึงเรว็ ขน้ึ แตอ ยางใด ประเภทของจดหมาย จดหมายแบงออกเปน 4 ประเภท คือ จดหมายสวนตัว จดหมาย กิจธรุ ะ จดหมายธุรกิจ และจดหมายราชการหรอื หนงั สือราชการ

ห น้ า | 87 1. จดหมายสวนตัว คือ จดหมายท่ีบุคคลซ่ึงรูจักคุยเคยกันติดตอกันดวยวัตถุประสงค ท่ีเปน การสวนตัว เชน เพื่อสง ขาวคราว ถามทกุ ขสขุ เลา เร่ืองราว ฯลฯ เปน การติดตออยา งไมเปน ทางการ เชน จดหมายเลา เร่อื งราวทกุ ขสขุ จดหมายแสดงความรูส กึ ยินดี เสียใจ ขอบคุณหรือขอโทษ ในกรณตี าง ๆ เปน ตน การเขียนจดหมายสวนตัวแมจะยินยอมใหใชถอยคําที่แสดงความสนิทสนมเปนกันเองได แตกค็ วรระมัดระวังอยา ใหผ อู านเขาใจผิด และควรแสดงความสาํ ราญมากกวาการพดู กันโดยปกติ จดหมายสว นตัวท่ีมีเนอ้ื หาเปน การขอบคุณ หรือแสดงความยินดอี าจเขียนลงในบัตรทอ่ี อกแบบ ไวอ ยางสวยงาม แทนการเขยี นในกระดาษกไ็ ด การเขยี นจดหมายสว นตัว นยิ มใหเ ขยี นดวยลายมอื ท่ีอานงาย แสดงความตงั้ ใจเขยี นไมนิยมใช การพมิ พดีดจดหมายหรอื จาหนาซองจดหมายสวนตวั ตวั อยา งจดหมายสวนตัว บริษัทเกษตร จํากัด 4/21 สขุ มุ วทิ กรุงเทพมหานคร 10110 12 เมษายน 2538 กราบเทา คณุ พอ คณุ แมท ่เี คารพอยางสูง ผมไดมารายงานตัวเขาทํางานท่ีบริษัทนี้เรียบรอยแลวตั้งแตวันที่ 10 บริษัทน้ีมี สาํ นกั งานใหญอยูตามท่ีอยูขางบนน้ี แตมีเรือนเพาะชําและสวนกลาไมขนาดใหญมากอยูท่ีเขตมีนบุรี ทกุ เชา พนกั งานทุกคนจะตอ งมาลงเวลาปฏิบัติงานและรับทราบคําสั่ง หรือรับมอบหมายงาน จากนั้น จงึ แยกยา ยกนั ไปปฏิบัตงิ าน ผมไดรับมอบหมายใหด แู ลสวนกลา ไมท่เี ขตมีนบุรี ผมรบั ผดิ ชอบพน้ื ทเี่ ขต 9 ซ่ึงเปนเขต เพาะเลี้ยงดแู ลกลา ไมไ ผ มีคนงานชว ยผมทาํ งาน 3 คน ทกุ คนเปน คนดีและขยัน งานทที่ ําจึงเปน ไป ดว ยดี ผมสุขสบายดี เพราะท่ีพักซึ่งอยูชั้นบนของสํานักงานบริษัทซ่ึงบริษัทจัดให มีความสะอาดดีและกวางขวางพอสมควร ท้ังอยูไมไกลยานขายอาหาร ผมจึงหาซื้ออาหารมา รับประทานไดส ะดวก นบั ไดว าผมไดทํางานทด่ี ี และมีท่พี ักที่สะดวกสบายทกุ ประการ หวังวา คุณพอคุณแมและนองทั้งสองคงสบายดีเชนกัน ผมจะกลับมาเย่ียมบานถามี วันหยุดติดตอกันหลายวนั และจะเขียนจดหมายมาอีกในไมช า นี้ ดวยความเคารพอยา งสูง เสมา ธรรมจกั รทอง

88 | ห น้ า 2. จดหมายกจิ ธุระ คือจดหมายติดตอ ระหวางบุคคลกับบุคคลหรือบคุ คลกบั หนว ยงาน ดว ยเรื่องที่มิใชเรอื่ งสว นตัว แตเ ปน เร่อื งท่เี ก่ียวกบั งาน เชน การสมคั รงาน การติดตอ สอบถาม การขอความรวมมอื ฯลฯ ภาษาท่ีใชจงึ ตองสุภาพและกลาวถงึ แตธ ุระเทานั้น ไมม ีขอความทีแ่ สดง ความสัมพนั ธเ ปนการสว นตัวตอ กนั ตัวอยา งจดหมายกิจธรุ ะ โรงเรียนลําปางกลั ยาณี ถนนพหลโยธิน อ.เมือง จ.ลาํ ปาง 52000 24 กันยายน 2528 เรยี น ผจู ดั การวสั ดุการศึกษา 1979 จํากัด ดวยทางโรงเรียนลําปางกัลยาณี มีความประสงคจะซ้ือสไลดประกอบการสอนวิชา ภาษาไทยระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน ตามรายการตอ ไปนี้ 1. ชดุ ความสนกุ ในวดั เบญจมบพิตร จาํ นวน 1 ชุด 2. รามเกยี รตติ์ อนศกึ ไมยราพ จํานวน 1 ชุด 3. แมศรีเรอื น จาํ นวน 1 ชดุ 4. ขอ คดิ จากการบวช จํานวน 1 ชดุ 5. หนงั ตะลุง จํานวน 1 ชดุ ตามรายการที่สั่งซื้อมาขางตน ดิฉันใครขอทราบวา รวมเปนเงินเทาไร จะลดไดกี่เปอรเซ็นต และถา ตกลงซอ้ื จะจัดสงทางไปรษณยี ไ ดห รือไม หวงั วา ทา นคงจะแจง เกีย่ วกบั รายละเอยี ดใหทราบโดยดว น จงึ ขอขอบคุณมาในโอกาสนี้ ขอแสดงความนับถือ สมใจ หย่งิ ศกั ด์ิ (น.ส.สมใจ หยิง่ ศักดิ์) ผูชว ยพัสดุหมวดวชิ าภาษาไทย

ห น้ า | 89 3. จดหมายธุรกิจ คือจดหมายติดตอในเร่ืองท่ีเกี่ยวกับธุรกิจ เชน การเสนอขายสินคา การขอทราบรายละเอยี ดเพิ่มเติมเกีย่ วกับสินคาหรือบริการ การสง่ั ซอื้ สนิ คา การตดิ ตามทวงหนี้ ฯลฯ จดหมายกิจธุระและจดหมายธุรกิจ มีลักษณะการติดตอที่เปนทางการมากกวาจดหมาย สวนตัว จึงตองใชคําสุภาพ งาย และมีเนื้อความกะทัดรัด เขาใจไดตรงกันท้ังผูเขียนและผูอาน ในการใชภาษาเขียนใหถูกกับระดับของจดหมาย โดยท่ัวไปแลวถาเขียนจดหมายสวนตัวถึงบุคคลที่ สนิทสนมกัน ก็จะใชคําระดับที่ไมเปนทางการ แตถาเขียนจดหมายธุรกิจตางๆ ก็ใชคําระดับท่ีเปน ทางการ ตัวอยาง เปรียบเทียบคาํ เดมิ ท่เี ปนทางการกบั คําระดับที่ไมเ ปน ทางการ ทีเ่ ปนทางการ ทไ่ี มเ ปนทางการ (สําหรับเขยี นจดหมายธุรกจิ และหนงั สอื ราชการ) (สําหรับเขียนจดหมายสว นตวั ถงึ ผทู ่ีคุนเคย) 1. เขาขับข่รี ถจักรยานยนตไปชมภาพยนตร 1. เขาข่ีรถเครือ่ งไปดูหนงั 2. บิดามารดาตองการใหขาพเจา มอี าชพี เปนแพทย 2. พอแมอ ยากใหฉันเปน หมอ แตฉันอยากเปน แตขาพเจาตอ งการเปน ครชู นบท ครูบา นนอก 3. หนังสือเลมน้คี งขายไดหมดในเวลาอนั รวดเรว็ 3. หนงั สอื เลมน้ีมหี วงั ขายไดเ กลีย้ งเพราะรวม เพราะรวบรวมวาทะสาํ คัญๆ ของผูมีชอ่ื เสยี งไว คาํ ดงั ของคนดงั ไวหลายคน หลายคน

90 | ห น้ า ตัวอยางจดหมายธรุ กิจ รานบรรณพิภพ 42-44 ถนนบญุ วาทย อ.เมอื ง จ.ลาํ ปาง 5200 โทร. 054 218888 3 สิงหาคม 2528 เรอื่ ง สงกระดาษอดั สําเนา เรียน หวั หนา ฝายพัสดสุ ํานักงานนํ้าคางและเพ่อื น ตามทส่ี ่งั กระดาษอัดสําเนาย่ีหอไดโต จํานวน 50 รีมน้ัน ทางรานไดจัดสงมาเรียบรอยแลว พรอมทั้งไดแนบใบสง ของมาดว ย หากทางสํานักงานของทานไดร ับส่ิงของดังกลาวครบถวนแลว กรุณาตอบใหทางรานทราบ ดว ยจะเปน พระคณุ อยา งสงู ขอแสดงความนบั ถือ ธาดา บรรณพิภพ (นายธาดา บรรณพิภพ) ผูจัดการ ตัวอยาง การจาหนา ซองจดหมายธุรกิจ รา นบรรณพิภพ 42-44 ถนนบุญวาทย อ.เมือง จ.ลําปาง 52000 โทร. 054 218888 เรียน หัวหนาฝา ยพสั ดุ สาํ นกั งานนํ้าคา งและเพอื่ น สาํ นักงานน้ําคางและเพ่อื น ถนนเจรญิ ประเทศ จงั หวัดลาํ ปาง 52000

ห น้ า | 91 2. จดหมายราชการหรือหนงั สอื ราชการ คอื สว นทีถ่ อื เปน หลักฐานในราชการ ไดแ กหนงั สอื ที่มีท่ีไปท่ีมาระหวางสวนราชการ หรือหนงั สือท่ีสวนราชการมีไปถึงหนวยงานอ่ืน ซง่ึ มิใชส วนราชการ หรอื มีไปถงึ บุคคลภายนอก หรอื หนงั สือที่หนว ยงานอื่นซงึ่ มใิ ชสวนราชการ หรือบคุ คลภายนอก เขียนมาถึงสว นราชการ จดหมายราชการ ตอ งใชถ อยคําและรูปแบบการเขยี นใหถกู ตองตามระเบยี บท่ีทางราชการ กําหนดไว ระเบียบดงั กลา วเรียกวา ระเบียบงานสารบรรณ รปู แบบหนงั สอื ราชการจงึ มรี ูปแบบเฉพาะ ดงั น้ี 1. ตอ งใชก ระดาษของทางราชการ เปน กระดาษตราครุฑสีขาว 2. บอกลําดับที่การออกหนังสือของหนว ยงานนั้น โดยใหลงรหัสพยัญชนะและเลขประจําตัว ของเจาของเร่ืองทับเลขทะเบียนหนังสือสง เชน นร 0110/531 รหัสพยัญชนะ นร คือ สํานัก นายกรฐั มนตรี 0110 คอื เลขประจําของเจาของเรือ่ ง 531 คอื ทะเบยี นหนงั สือทสี่ ง ออก 3. สวนราชการของหนงั สอื ใหลงชือ่ สวนราชการ สถานที่ราชการ หรอื คณะกรรมการซง่ึ เปน เจาของหนงั สอื น้ัน และลงสถานที่ตัง้ ไวดว ย 4. วัน เดือน ป ใหลงตัวเลขบอกวันท่ี ชื่อเต็มของเดือนและตัวเลขของปพุทธศักราช ทีอ่ อกหนงั สอื 5. เรื่อง ใหลงเรอ่ื งยอ ทเ่ี ปนใจความส้นั ท่ีสดุ ของหนังสอื นนั้ 6. คาํ ขึ้นตน ใหใ ชคําขน้ึ ตนตามฐานะของผรู ับหนงั สอื ตามดวยตําแหนงของผูท่ีหนงั สือนน้ั มถี งึ 7. อา งถึง (ถา ม)ี ใหอ า งถึงหนังสอื ทเ่ี คยมตี ิดตอ กันเฉพาะหนงั สือทสี่ วนราชการผรู บั หนงั สอื น้ันไดรับมากอ นแลว โดยใหลงชอ่ื สวนราชการของหนงั สอื เลขทอี่ อกหนงั สอื วันที่ เดอื น ปพ ทุ ธศกั ราช ของหนังสือ 8. สงิ่ ท่ีสงมาดวย (ถามี) ใหลงช่ือสิง่ ของหรอื เอกสารทส่ี งไปพรอ มกบั หนังสือนั้น ถาไมสงไปใน ซองเดยี วกนั ใหแจง วา สงไปโดยทางใด 9. ขอ ความ ใหลงสาระสําคญั ของเร่ืองใหช ดั เจนและเขาใจงา ย หากมคี วามประสงค หลายประการใหแยกเปน ขอ ๆ 10. คําลงทา ย ใหใชคําลงทา ยตามฐานะของผูรับหนงั สอื 11. ลงชื่อ ใหล งลายมอื เจาของหนงั สอื และใหพิมพชื่อเต็มของเจา ของลายมือไวใ ตลายมอื ชอ่ื 12. ตําแหนง ใหล งตําแหนงเจาของหนงั สือ เชน อธิบดี ผวู าราชการจังหวดั ผูบญั ชาการกองพล ฯลฯ 13. สว นราชการเจา ของเร่ือง ใหลงชื่อสวนราชการเจาของเรื่องหรือหนวยงานที่ออกหนังสือ พมิ พไ วมุมลา งซา ยแนวเดยี วกับตําแหนงผูออกหนงั สือหรอื ต่าํ กวา 14. โทร. ใหลงหมายเลขโทรศัพทข องหนว ยงานเจาของเรื่อง

92 | ห น้ า ตวั อยางแบบจดหมายราชการ ตราครุฑ 2 ท.ี่ ............ 3 ชื่อสว นราชการเจา ของหนังสอื 4 วนั .......เดอื น...................พ.ศ............. 5 เรอ่ื ง................................. 6 เรยี น หรอื กราบเรียน....................... 7 อา งถงึ ..................................... (ถามี) 8 สงิ่ ท่ีสงมาดว ย......................... (ถามี) 9 ขอ ความ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................... สรุป .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................... 10 คาํ ลงทาย............................................................ 11 ลายเซน็ ต. ................................................ ชอื่ ตวั บรรจง............................................... 12 ตําแหนง ................................. 13 สวนราชการเจา ของเรอ่ื ง........................................ 14 โทรศพั ท (ถาม)ี .......................................................

ห น้ า | 93 ตัวอยา งรปู แบบจดหมายราชการ 2 1 ท่ี ศธ 0210.06/4 3 ศนู ยเ ทคโนโลยที างการศึกษา 5 กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน เรอ่ื ง ขอเชิญเปน วทิ ยากร 4 ถนนศรอี ยุธยา กทม. 10400 11 มกราคม 2554 6 เรยี น คณบดคี ณะศึกษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร วทิ ยาเขตกาํ แพงแสน 7 89 ดวยศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา สาํ นักงาน กศน. กําลังดําเนินการจัดและผลิตรายการ โทรทัศนเสริมหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 วิชา วิทยาศาสตร ระดับมัธยมศึกษาตอนตนเพื่อออกอากาศทางสถานีวิทยุโทรทัศนเพื่อการศึกษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร (ETV) ศูนยเทคโนโลยที างการศึกษาจงึ ขอเรยี นเชญิ อาจารยป ระสงค ตนั พชิ ัย อาจารยป ระจาํ ภาควิชา อาชีวศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร ซงึ่ เปนผมู คี วามรูและประสบการณ เร่อื งเทคโนโลยีในการขยายพันธุพชื เปนวิทยากร บรรยายเร่ืองดังกลาว โดยจะบันทึกเทปในวันอังคาร ท่ี 31 มกราคม 2554 เวลา 10.00-11.00 น. จึงเรียนมาเพือ่ ขอความอนเุ คราะห และขอขอบคุณเปน อยา งสงู มา ณ โอกาสน้ี 10 ขอแสดงความนับถอื 11 รัชดา คลีส่ ุนทร (นางรัชดา คลี่สนุ ทร) 12 ผูอํานวยการศนู ยเ ทคโนโลยที างการศกึ ษา 13 ฝา ยรายการโทรทัศนเพือ่ การศกึ ษาตามหลักสตู ร 14 โทร. 02-3545730-40

94 | ห น้ า การเขยี นขา ว ประกาศและแจง ความ การเขียนขา ว ประกาศและแจงความ เปน สวนหน่ึงของจดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ ซึ่งก็คือหนังสือทีใ่ ชตดิ ตอกันระหวางเจา หนา ทีข่ องรฐั กบั บุคคลภายนอกดว ยเรื่องเกีย่ วกบั ราชการ จดหมายราชการแบง ไดเปน 5 ประเภท คอื 1. หนังสอื ภายนอก 2. หนังสอื ภายใน 3. หนังสอื ประทบั ตราแทนการลงชอื่ 4. หนังสอื สั่งการและโฆษณา 5. หนังสือท่เี จาหนาท่ที าํ ขนึ้ หรือรับไวเปน หลกั ฐานในราชการ การเขียนขา ว ประกาศและแจงความ จดั อยูในจดหมายราชการประเภทที่ 4 คือหนังสือส่ังการ และโฆษณา ซ่ึงแบงเปน 9 ประเภท คือ ขอบังคับ ระเบียบ คําสั่ง คําแนะนํา คําชี้แจง ประกาศ แจงความ แถลงการณแ ละขาว ในทน่ี ้ีจะกลาวถงึ การเขยี นขา ว ประกาศและแจงความ การเขยี นขาว คือบรรดาขอความที่ทางราชการเหน็ สมควรเปด เผย เพื่อแจง เหตกุ ารณทคี่ วรสนใจใหทราบ แบบการเขยี นขา ว ขา ว..............................................ชือ่ สวนราชการทีอ่ อกขา ว.................................................. เรือ่ ง ..................................................................................................................................................... ขอ ความที่เปน ขาว ……………………………………………………………………….………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………….……… สวนราชการเจา หนา ท่ี วัน เดอื น ป

ห น้ า | 95 การเขยี นประกาศ คือบรรดาขอความท่ีทางราชการประกาศใหทราบเพอ่ื ปฏิบัติ แบบประกาศ ประกาศ.....................................ชอ่ื สวนราชการท่อี อกประกาศ .................................................. เรือ่ ง ........................................................................................................................................................... ประกาศและขอความทสี่ ่ังใหปฏบิ ตั ิ ............................................................................................. …………........................................................................................................................................................ .................................................................................................................................................................... ประกาศ ณ วันที่................................................ ลงชือ่ .................................................... พมิ พช อ่ื เตม็ (ตําแหนง) การเขียนแจง ความ คือบรรดาขอ ความใดๆทที่ างราชการแจง ใหท ราบ แบบแจงความ แจงความ..........................................ชือ่ สว นราชการทีแ่ จง ความ.............................................. เรอ่ื ง ...................................................................................................................................................... ขอความทต่ี อ งการใหทราบ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................. แจง ความ ณ วนั ท.่ี ................................................... ลงชอ่ื ........................................................ พิมพช อ่ื เตม็ (ตาํ แหนง )

96 | ห น้ า มารยาทในการเขยี น 1. ความรบั ผดิ ชอบ ไมว าจะเกิดผลดหี รือผลเสีย รวมท้ังขอบกพรองตาง ๆ ถือเปนมารยาทท่ี สําคัญที่สดุ 2. การตรวจสอบความถกู ตองเพอื่ ใหผ อู านไดอ า นงานเขียนท่ีถกู ตอง 3. การอา งองิ แหลงขอมูล เพือ่ ใหเกยี รติแกเจาของความคดิ ท่ีอา งถงึ 4. ความเที่ยงธรรม ตองคํานงึ ถงึ เหตุมากกวาความรสู กึ สวนตน 5. ความสะอาดเรียบรอ ย เขียนดวยลายมอื อา นงาย รวมทงั้ การเลือกใชก ระดาษและสีน้ําหมึก ดว ย

ห น้ า | 97 เรือ่ งท่ี 5 การสรา งนิสัยรกั การเขยี นและการศกึ ษาคนควา การเขยี นหนังสอื จรงิ ๆ เปน เร่ืองทไี่ มย าก ถาไดเขียนบอ ย ๆ จะรูส กึ สนกุ แตคนสว นใหญม ักมอง วาการเขยี นเปน เร่อื งยาก เปนเร่ืองของคนทม่ี พี รสวรรคเ ทานน้ั จึงจะเขียนได อันที่จริงถาหากผูเรียนรัก ท่ีจะเขียนและเขียนใหไดดีแลว ไมตอ งพึ่งพาพรสวรรคใด ๆ ทงั้ สิน้ ในการเขียนพรแสวงตา งหากท่ีจะเปน พลังผลกั ดนั เบอ้ื งตน ทจ่ี ะทาํ ใหผูสนใจการเขียนหนังสอื ไดด ี พรแสวงในที่น้ีกค็ ือการหมั่นแสวงหาความรู นัน่ เองประกอบกบั มีใจรกั และมองเหน็ ประโยชนของการเขียน รวมท้ังการฝกฝนการเขียนบอย ๆ จะทาํ ใหค วามชํานาญเกดิ ข้นึ ได หมัน่ แสวงหาความรู (พรแสวง) ในการเรม่ิ ตน ของการเขยี นอะไรกต็ าม ผูเ ขยี นจะเขียนไมออกถาไมตั้งเปาหมายในการเขียนไว ลว งหนาวา จะเขียนอะไร เขียนทําไมเพราะการเขียนเรอ่ื ยเปอ ย ไมทําใหงานเขียนนาอานและทําใหงาน ช้นิ น้ันไมม คี ณุ คา ทีค่ วร งานเขียนทม่ี ีคณุ คาคอื งานเขยี นทเ่ี ขียนอยา งมีจุดหมาย มีขอมูลที่นาเช่ือถือและ อ า ง อิ ง ไ ด ซึ่ ง เ กิ ด จ า ก ก า ร ข ยั น ห ม่ั น ค น ค ว า ข อ มู ล โ ด ย เ ฉ พ า ะ ใ น ยุ ค ข อ มู ล ข า ว ส า ร ไ ร พ ร ม แ ด น ดังเชนในปจจุบันการมีขอมูลยอมทําใหเปนผูท่ีไดเปรียบผูอื่นเปนอันมาก เพราะยุคปจจุบันเปนยุค แหง การแขงขันกนั ในทกุ ทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกจิ ใครมขี อ มูลมากจะเปน ผไู ดเปรียบคแู ขง ขันอื่น ๆ เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไดเร็วกวาน่ันเอง การหม่ันแสวงหาความรูเพื่อสะสมขอมูลตาง ๆ ใหตัวเองมาก ๆ จึงเปนความไดเปรียบ และควรกระทําใหเปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใด ๆ ถาทําบอย ๆ ทาํ เปน ประจําในวันหน่งึ กจ็ ะกลายเปนนิสยั และความเคยชนิ ที่ตอ งทาํ ตอ ไป การคนควารวบรวมขอมูลเปนกิจกรรมที่จะทําใหเกิดความสนุกสนานทางวิชาการเพราะย่ิง คนควากจ็ ะย่ิงทาํ ส่งิ ท่ีนา สนใจมากขน้ึ ผูทฝ่ี ก ตนใหเปนผใู ครรใู ครเรียน ชอบแสวงหาความรูจะมีความสุข มากเม่ือไดศึกษาคนควาและไดพบส่ิงแปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทยหรือในความรูแขนงอื่น ๆ บางคน เมื่อคน ควา แลวจะรวบรวมไวอยา งเปนระบบ ซึง่ จะใหป ระโยชนห ลายประการดังตอ ไปน้ี 1. เปนการสนองความอยากรูอยากเห็น ใครรูใครเรียนของตนเอง กลาวคือการเรียน ในชน้ั เรยี น ผูเรียนจะรบั รหู รอื ทราบกฎเกณฑท่ีสําคัญและการยกตัวอยางเพียงเล็กนอย ผูเรียนอาจไม เขาใจแจมแจงชัดเจนพอ การศึกษาคนควาเพิ่มเติมจะทําใหไดขอมูลท่ีสนใจมากขึ้น ทําใหเกิดความ เขาใจเนอ้ื หาท่ีเรยี นไดแ จมชัดขึน้ 2. เปนการสะสมความรูใหเพิ่มพูนย่ิงขึ้น ในขณะที่ผูเรียนอานหรือทําการบรรยายเพ่ือหา ความรแู มจ ะชัดเจนดแี ลว แตเ พ่อื ใหไดรบั ความรูกวา งขวางขนึ้ จึงศกึ ษาคน ควาเพิม่ เตมิ แลว เกบ็ รวบรวม สะสมความรไู ว 3. คน ควารวบรวมเพ่อื ใชอา งอิงในการจัดทํารายงานการคนควาทางวชิ าการ การอางอิงความรู ในรายงานทางวิชาการ จะทําใหงานน้ันมีคุณคาเชื่อถือย่ิงข้ึนเปนการแสดงความสามารถ ความรอบรู

98 | ห น้ า และความอุตสาหะวิริยะของผูจัดทํารายงานน้ัน การคนควาเพ่ือการอางอิงน้ีผูเรียนจะคนควาจาก แหลง วิชาการตา ง ๆ ยงิ่ คน ก็ยิง่ พบสรรพวิทยาการตางๆทาํ ใหเ กดิ ความสุขสนุกสนานเพราะไดพบเน้อื หา ที่นา สนใจเพมิ่ ข้ึน 4. ใชความรูท่ีไดคนควารวบรวมไวสาํ หรับประกอบในการพูดและเขียน การรวบรวมมี ประโยชนเพอ่ื ประกอบการพดู และการเขียนใหมีนาํ้ หนักนาเชื่อถือย่ิงข้ึน เชน เม่ือจะกลาวถงึ การพูด ก็อาจยกคาํ ประพนั ธทแ่ี สดงแงค ดิ เกี่ยวกับการพดู ขน้ึ ประกอบดวย เชน ถึงบางพูดพูดดเี ปน ศรศี กั ดิ์ มีคนรกั รสถอยอรอยจิต แมพูดชั่วตัวตายทําลายมติ ร จะชอบผิดในมนุษยเพราะพูดจา เปน มนุษยส ดุ นิยมทล่ี มปาก จะไดย ากโหยหวิ เพราะชวิ หา แมพ ูดดีมีคนเขาเมตตา จะพดู จาจงพิเคราะหใ หเ หมาะความ อันออ ยตาลหวานลิ้นแลวสิน้ ซาก แตลมปากหวานหูมริ หู าย แมเจ็บอนื่ หม่ืนแสนจะแคลนคลาย เจ็บจนตายน่นั เพราะเหน็บใหเ จ็บใจ (สนุ ทรภู) 5. เพ่ือความจรรโลงใจของตนเอง การคนควา หาความรแู ละเกบ็ รวบรวมและสะสมไว นับเปน ความสุขและเปน การสรา งความจรรโลงใจใหแกต นเองเปน อยางยิ่ง เพราะผูเ ขียนบางคนเม่ือพบคําหรือ ขอความประจําใด ๆ กม็ ักจะจดบันทึกไว โดยเฉพาะโคลงกลอนตา ง ๆ เชน ตวั อยางการรวบรวมขอคิดคําถามเก่ียวกบั ความรกั ความรกั เหมอื นโรคา บันดาลตาใหม ืดมน ไมยนิ และไมยล อุปสรรคคะใดใด กาํ ลังคกึ ผิขังไว ความรักเหมอื นโคถึก บยอมอยู ณ ที่ขงั ยอมโลดจากคอกไป (มทั นะพาธา) ตราบขุนครี ขี น ขาดสลาย แลแม รกั บหายตราบหาย หกฟา จากโลก ไปฤา สรุ ิยนั จนั ทรขจาย หอ นรางอาลยั ไฟแลน ลา งสห่ี ลา (นริ าศนรนิ ทร) โอวาอนิจจาความรัก เพงิ่ ประจักษด ัง่ สายน้ําไหล ต้ังแตจะเช่ยี วเปน เกลยี วไป ทไ่ี หนเลยจะไหลคืนมา (อิเหนา)

ห น้ า | 99 รักชาติยอมสละแม ชวี ี รกั เกียรติจงเจตนพลี ชพี ได รักราชมุงภักดี รองบาท รักศาสนร านเศิกไส กอ เก้ือพระศาสนา (สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ) มีใจรกั การจะทาํ กิจกรรมใด ๆ ก็ตาม ถาจะใหไดผลดีจะตองมีใจรักในส่ิงนั้น เรียกวา มีความรัก ความพอใจที่จะเขียน หมั่นฝกฝนบอย ๆ มีความเขาใจท่ีจะเขียนใหไดดี และเม่ือเขียนแลวก็กลับมา ทบทวนพิจารณาถงึ คณุ คาและประโยชนท ่ีไดจากการเขยี น และการจะเขียนใหผูอ่ืนอา นพิจารณาดวย ใจเปน ธรรมและดว ยเหตุดว ยผล ทเ่ี รียกวา ตองมอี ิทธบิ าท 4 อันเปน ธรรมะของผูร ักความเจรญิ กาวหนา เปน เรื่องนํา น้ันคือมฉี นั ทะ วริ ยิ ะ จิตตะ และวมิ งั สา เหน็ ประโยชน การที่ผูเขียนจะเขียนหนังสือใหผูอื่นอานและอานสนุกหรืออานดวยความพอใจ ผูเขียน ตอ งตระหนกั รใู นตนเองเสียกอ นวาเปนผูมคี วามรูทางภาษาไทยเพียงพอท่ีจะกอใหเกิดประโยชนแกตน ในดานตา งๆ เชน ชวยใหติดตอ ส่อื สารกบั ผอู ืน่ ไดอ ยา งมปี ระสิทธภิ าพ มีความเชื่อม่ันในตนเอง สามารถ ใชค วามรูท ม่ี ีเพื่อประโยชนแกผูอ่ืนได และมีความพรอมท่ีจะขยายความรูหรือขอมูลที่สะสมในตนเอง ใหผูอ่ืนอานไดอันจะเปนชองทางของการแลกเปลี่ยนขาวสารขอมูลระหวางกันซ่ึงจะสงผลใหขอมูล ขา วสารและความรูตาง ๆ ที่มีขยายออกไปอยางกวางขวาง ทําใหความรูที่มีอยูในโลกไมสูญหายไปได งา ย ๆ การกระทําใด ๆ ก็ตาม ในทางจิตวิทยากลาววา ถาทําซํ้า ๆ ทําบอย ๆ การกระทําน้ัน ๆ จะกลายเปน นสิ ัย การหมนั่ ฝกฝนการเขียน ไมวาจะเขียนอะไรก็ตาม ก็ตองหมั่นฝกฝนใหเกิดเปนนิสัย ขนึ้ มาใหไ ด อาจเริ่มจากการฝกฝนบันทึกขอความ หรือเร่ืองราวท่ีช่ืนชอบหรือท่ีเปนความรู ฝกเขียน บันทกึ ประจําวัน ฝก เขยี นเรยี งความจากเร่อื งใกลตัว เร่ืองทตี่ ัวเรามีความรูมากท่ีสุด มีขอมูลมากที่สุด กอ น แลวคอย ๆ เขยี นเร่ืองท่ีไกลตัวออกไป โดยเขียนเร่ืองที่อยากเขียนกอนแลวขยายออกไปสูเร่ืองท่ี เปนวทิ ยาการความรูตา ง ๆ เพ่อื เปน การสรา งความเชอ่ื มั่นใหแ กตนเองทีละนอ ย ถาปฏบิ ัตไิ ดเชน นจ้ี ะทํา ใหผูเรียนเกดิ ความรักในการเขยี นและการคน ควา ขึ้นมาได การเขยี นแสดงความคดิ เห็น การเขยี นแสดงความคิดเห็น หมายถึง การเขียนที่ประกอบดวยขอมูลอันเปนขอเท็จจริงกับ การแสดงความคิดเหน็ ตอ เร่ืองใดเรอ่ื งหน่ึง ความคิดเห็นควรจะมีเหตผุ ล และเปนไปในทางสรา งสรรค

100 | ห น้ า หลกั การเขยี นแสดงความคิดเห็น 1. การเลือกเรื่อง ผูเขียนควรเลือกเรื่องท่ีเปนท่ีสนใจของสังคมหรือเปนเร่ืองท่ีทันสมัย อาจเกย่ี วกบั เหตุการณทางการเมอื ง เศรษฐกจิ สังคม การศกึ ษา ศาสนา ศิลปะ วิทยาศาสตร หรอื ขา วเหตุการณประจําวนั ทงั้ น้ผี เู ขียนควรมคี วามรูและความเขาใจเรอื่ งท่ตี นจะแสดงความคดิ เห็น เปนอยา งดี เพือ่ จะแสดงความคดิ เห็นไดอ ยา งลกึ ซง้ึ 2. การใหขอเท็จจริง ขอมูลท่ีเลือกมานั้นจะตองมีรายละเอยี ดตาง ๆ เชน ที่มาของเรื่อง ความสาํ คญั และเหตุการณ เปน ตน 3. แสดงความคดิ เห็น ผูเขียนอาจแสดงความคิดเหน็ ตอเรอื่ งท่ีจะเขียนได 4 ลกั ษณะ คอื 3.1 การแสดงความคิดเหน็ ในลกั ษณะตัง้ ขอสังเกต 3.2 การแสดงความคดิ เหน็ เพอ่ื สนับสนนุ ขอ เทจ็ จรงิ 3.3 การแสดงความคดิ เหน็ เพือ่ โตแยงขอ เท็จจริง 3.4 การแสดงความคิดเห็นเพอ่ื ประเมนิ คา 4. การเรยี บเรยี ง 4.1 การตัง้ ชือ่ ควรต้งั ชือ่ เรอ่ื งใหเ ราความสนใจผูอา น และสอดคลองกบั เน้อื หาท่จี ะเขยี น 4.2 การเปดเรื่อง ควรเปดเรื่องใหน า สนใจชวนใหผ อู า นติดตามเรื่องตอไป 4.3 การลําดบั เรอื่ ง ควรลําดับใหม ีความตอเนือ่ งสอดคลอ งกนั ต้ังแตต นจนจบ ไมเขยี นวกไปวนมา 4.4 การปดเร่อื ง ใชห ลกั การเดียวกบั การเขียนสรุปและควรปดเรือ่ งใหผอู า นประทับใจ 5. การใชภาษา ควรใชภาษาอยางสละสลวย ชัดเจน ไมเย่ินเยอ ใชสาํ นวนโวหาร อยางเหมาะสมกบั เร่อื ง ใชถอยคําที่ส่ือสารความหมายไดตรงตามอารมณ และความรูสกึ ของผูเขียน ทัง้ น้พี งึ หลกี เล่ยี งการใชถอ ยคําทแี่ สดงอารมณร นุ แรง และควรใชถอยคาํ ในเชงิ สรางสรรคดวย การเขียนโตแ ยง การเขียนโตแ ยง เปนการเขยี นแสดงความคิดเห็นลักษณะหนึ่ง โดยมุงท่ีจะโตแยงขอเท็จจริง หรอื เหตกุ ารณทีเ่ กดิ ขึ้น ตลอดจนโตแ ยงความคดิ ของผอู ื่นดวยความคดิ เห็นในการสรางสรรค วิธีการเขียนโตแยง ตองตั้งประเด็นวาจะโตแยงในเร่ืองใดก็ชี้ใหเห็นจุดดอยของเร่ืองที่จะ โตแยง น้ัน พรอมทง้ั หาเหตุผลมาสนับสนนุ ความคดิ ของตนแลวเรยี บเรยี งใหเ ปน ภาษาของตนทีเ่ ขา ใจงาย และใชคาํ ทมี่ พี ลงั ในการกระตุน ใหเ กดิ ความคิดเห็นคลอ ยตาม ขอ ควรระวังในการเขียนโตแยง ไมค วรเขยี นใหเ กดิ ความแตกแยก ควรใชเ หตุผล และควรเขียน เชงิ สรางสรรค มารยาทในการเขยี นโตแ ยง ตอ งจริงใจ ใชภาษาสุภาพ