หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 หลักการจัดองค์ประกอบศิลป์

วชิ า องคป์ ระกอบศลิ ป์สาหรับงาน คอมพวิ เตอร์

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 1 หลักการจัดองค์ประกอบศลิ ป์ หัวข้อเร่อื ง (Topics) 1.1 ความหมายขององคป์ ระกอบศลิ ป์ 1.2 ความสาคญั ขององคป์ ระกอบศิลป์ 1.3 ทัศนศลิ ป์ 1.4 ทัศนธาตุ

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศิลป์ แนวคดิ สาคญั (Main Idea) ในปัจจุบันเทคโนโลยีก้าวเข้าสู่การนาสมัย ไมว่ ่าจะมองไปทางใด จะพบคอมพิวเตอร์ได้ เข้ามามีบทบาทในงานต่าง ๆ มากย่ิงขึ้นรวมไปถึงงานด้านกราฟิกที่ได้มีการนาเอา คอมพิวเตอร์เข้ามาสร้างสรรค์ในช้ินงานการออกแบบและเกิดพัฒนาอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงใน หน่วยการเรยี นน้ีจะศึกษาและทาความเข้าใจกบั คอมพิวเตอร์ที่ใช้ในงานกราฟกิ

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 1 หลักการจดั องคป์ ระกอบศิลป์ สมรรถนะย่อย (Element of Competency) แสดงความรเู้ กยี่ วกบั ความหมายองคป์ ระกอบศิลป์ จดุ ประสงคก์ ารปฏิบัติ (Performance Objectives) 1. บอกความหมายขององคป์ ระกอบศลิ ป์ 2. อธิบายเกี่ยวกับหลกั การขององคป์ ระกอบศลิ ป์ 3. อธบิ ายเก่ยี วกบั ทศั นศลิ ป์ 4. อธบิ ายเกยี่ วกบั ทศั นธาตุ

หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 1 หลกั การจดั องคป์ ระกอบศิลป์ 1.1 ความหมายขององค์ประกอบศลิ ป์ องค์ประกอบศิลป์ หมายถึง สิ่งท่ีศิลปินและนักออกแบบใช้เป็นส่ือในการแสดงออกและสร้าง ความหมาย โดยนามาจดั เขา้ ดว้ ยกนั และเกิดรปู รา่ งอันเด่นชัด (สวนศรี ศรแี พงพงษ์. ม.ป.ป. : 82) องค์ประกอบศิลป์ หมายถึง เคร่ืองหมายหรือรูปแบบท่ีนามาจัดรวมกันแล้วเกิดรูปร่างต่าง ๆ ท่ี แสดงออกในการสือ่ ความหมายและความคิดสร้างสรรค์ (่สิทธศิ ักดิ์ ธญั ศรสี วัสด์ิกลุ . ม.ป.ป. : 56) องค์ประกอบศิลป์ หมายถึง ศิลปะที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อแสดงออกทางอารมณ์ ความรู้สึก ความคิด หรือความงามซึ่งประกอบด้วยส่วนที่มนุษย์สร้างขึ้นและส่วนที่เป็นการแสดงออกอันเป็นผลที่เกิดจาก โครงสร้างทางวัตถุ (ชลูด นิม่เสมอ. ม.ป.ป. : 18) องค์ประกอบศิลป์ หมายถึง ส่วนประกอบต่าง ๆ ของศิลปะ เช่น จุด เส้น รูปร่าง ขนาด สัดส่วน นา้ หนกั แสงเงา ลกั ษณะพนื้ ผิว ทีว่ ่าง และสี (มานิต กรินพงศ.์ ม.ป.ป. : 51)

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศลิ ป์ 1.1 ความหมายขององคป์ ระกอบศลิ ป์ จากความหมายตา่ ง ๆ ขา้ งต้นขององคป์ ระกอบศลิ ป์ พอสรุปได้วา่ องค์ประกอบศิลป์ หมายถึงสิ่งที่มนุษย์ใช้เป็นสื่อ ในการแสดงออกอย่างสร้างสรรค์ โดย นาส่วนประกอบของศิลปะมาจัดวางรวมกันอย่างสอดคล้องกลมกลืนและมีความหมาย เกิด รูปรา่ งหรอื รูปแบบต่าง ๆ อันเด่นชดั ซึ่งจากความหมายข้างต้น จะเห็นได้ว่าการที่จะเกิดผลงานศิลปะดี ๆ สักชิ้นนั้นผู้ สร้างสรรค์จะต้องใช้กระบวนการท่ีหลากหลายมาประกอบกนั ได้แก่ องค์ประกอบพ้ืนฐานทา ศิลปะ องค์ประกอบของศิลปะ และการจัดองค์ประกอบของศิลปะ มาถ่ายทอดลงในช้ินงาน หรือผลงานน้ัน ๆ เพ่ือให้ได้ผลงานที่มีคุณค่าทั้งด้านความงามและมีคุณค่าทางจิตใจ อันเป็น จดุ หมายสาคญั ทีศ่ ิลปินทกุ คนมุ่งหวงั ใหเ้ กดิ แกผ่ ู้ชมทัง้ หลาย

รปู ภาพท่ี 1.1 แสดงองคป์ ระกอบศิลปต์ า่ ง ๆ

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศลิ ป์ 1.2 ความสาคญั ขององค์ประกอบศิลป์ ในการสรา้ งสรรค์ผลงานศิลปะในสาขาต่าง ๆ ไมว่ ่าจะเป็นสาขาวิจิตรศิลป์หรือประยุกต์ ศิลป์ ผู้สร้างสรรค์นั้นต้องมีความรู้เบ้ืองต้นด้านศิลปะมาก่อน และศึกษาถึงหลักการ องคป์ ระกอบพื้นฐาน 1.2.1 องค์ประกอบทีส่ าคญั การจักวางองค์ประกอบเหล่าน้ัน รวมถึงการกาหนดสี ในลักษณะต่าง ๆ เพ่ิมเติมให้ เกดิ ความเข้าใจ เพอ่ื เวลาท่ีสรา้ งผลงานทีม่ ีคุณคา่ ความหมายและความงามเป็นท่ีน่าสนใจแก่ ผู้พบเห็น หาดสร้างสรรค์ผลงานโดยขาดองค์ประกอบศิลป์ ผลงานนั้นอาจดูด้อยค่า หมด ความหมายหรือไมน่ ่าสนใจไปเลย ดังน้ันจะเห็นไดว้ ่าองค์ประกอบศิลป์นั้นมีความสาคัญอย่าง มากในการสรา้ งสรรคศ์ ิลปะ

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 หลักการจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์ การศึกษาด้านศิลปะหลายท่านได้ให้ทรรศนะในดา้ นความสาคัญขององค์ประกอบศิลป์ที่มีต่อการสร้างงาน ศลิ ปะไว้ พอจะสรุปไดด้ ังน้ี องค์ประกอบศิลป์ เป็นเสมือนหัวใจดวงหนึ่งของการทางานศิลปะ เพราะในงานองค์ประกอบศิลป์หนึ่งชิ้น จะประกอบไปด้วย การร่างภาพ (วาดเส้น) การจัดวางให้เกิดความงาม (จัดภาพ) และการใช้สี (ทฤษฎีสี) ซึ่งแต่ละอย่างจะต้องเรียนรู้สู่รายละเอียดลึกลงไปอีก องค์ประกอบศิลปินจึงเป็นพ้ืนฐานสาคัญที่รวบรวม ความรู้หลาย ๆ อยา่ งไว้ดว้ ยกนั จงึ ตอ้ งเรยี นรกู้ ่อนทีจ่ ะศึกษาในเรอื่ งอนื่ ๆ (อนนั ต์ ประภาโส) องค์ประกอบศิลป์ จัดเป็นวิชาท่ีมีความสาคัญสาหรับผศู้ ึกษางานศิลปะ หากว่าขาดความรู้ ความเข้าใจใน วิชานี้แล้ว ผลงานท่ีสร้างขึ้นมาก็ยากที่ประสบความสาเร็จ โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานศิลปะสมัยใหม่ที่มีการ แสดงเฉพาะ เส้น สี แสง เงา น้าหนัก พ้ืนผิว จังหวะ และบริเวณที่ว่าง มีความจาเป็นอย่างย่ิงต้องนา หลกั การองคป์ ระกอบศิลป์มาใช้

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 1 หลักการจดั องคป์ ระกอบศลิ ป์ 1.2.2 หลกั การจัดองคป์ ระกอบพืน้ ฐาน หลักการจัดองค์ประกอบพื้นฐาน คือ ส่ิงท่ีแสดงแนวคิดเก่ียวกับเนื้อหาและเรื่องราวของศิลปินให้เห็น ส่งิ ตอ่ ไปน้ี 1. เอกภาพ (Unity) หมายถึง การนาองค์ประกอบของศิลปะมาจัดเข้าด้วยกันให้แต่ละหน่วยมี ความสัมพันธ์ เก่ียวข้องซึ่งกันและกัน ประสานกลมกลืนเกิดเป็นผลรวมที่แบ่งแยกไม่ได้ โดยถ่ายทอดเป็น ผลงานศิลปะดว้ ยกระบวนการศลิ ปะ รูปภาพท่ี 1.2 แสดงการจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 หลักการจัดองค์ประกอบศลิ ป์ 1.2.2 หลักการจดั องค์ประกอบพืน้ ฐาน 2. ดลุ ยภาพ (Balance) คือ การนาองค์ประกอบของศิลปะมาจัดเข้าดว้ ยกันให้เกิดความเท่ากันหรือ สมดุล โดยมีเส้นแกนสมมุติ 2 เส้น เป็นตัวกาหนดดุลยภาพ เส้นแกนสมมุติจะทาหน้าท่ีแบ่งภาพออกเป็น ด้านซ้ายและด้านขวา หรือด้านบนหรือด้านล่าง เพื่อให้ผลงานศิลปะท่ีปรากฏเกิดความสมดุลในลักษณะใด ลักษณะใดลักษณะหนึ่ง เช่น แบบซ้าย ขวา เหมือนกันและแบบซ้าย ขวา ไม่เหมือนกันอีกทั้งการจัดภาพท่ีมี ความพอดีและเหมาะสม ให้เกิดน้าหนักการจัดวางซ้ายขวาทั้งสองข้างเท่ากัน โดยแบ่งความสมดุลออกเป็น 2 ประเภท 1) ความสมดุลแบบสองข้างไม่เท่ากัน เป็นการจัดการองค์ประกอบศิลป์ท่ีไม่เท่ากัน หรือไม่เหมือนกัน แต่เทา่ กันดว้ นความรูส้ กึ โดยดจู ากน้าหนกั สว่ นรวมของภาพ 2) ความสมดลุ แบบสองข้างเท่ากนั เป็นการจัดวางองคป์ ระกอบให้มีนา้ หนักเท่ากัน โดยส่วนมากจะ ปรากฏในจิตกรรมไทย หรือภาพที่แสดงสัญลักษณ์ไทย

หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ 1 หลกั การจดั องคป์ ระกอบศิลป์ รปู ภาพท่ี 1.3 แสดงการจัดดุลยภาพ

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 1 หลกั การจัดองค์ประกอบศลิ ป์ ตาแหน่งมีพลงั ในการดึงดูดสายตา คอื เลข 2 สืบเนือ่ งมาจากตาแหนง่ ท่ี 1 กวาดสายตามอง คือ เลข 3 มคี วามสาคญั ท่สี ดุ ในงาน จดุ รวมสายตา คือ เลข 4 ตาแหนง่ ทไี่ ม่ควรวางองคป์ ระกอบทต่ี อ้ งการเน้น คือ เลข 0 ตาแหน่งทค่ี นเหน็ อนั ดับแรกในภาพ คือ เลข 1 การวางจดุ สนใจในงานออกแบบ

หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1 หลกั การจัดองคป์ ระกอบศิลป์ 1.2.2 หลักการจดั องค์ประกอบพ้ืนฐาน 3. จุดเด่น (Dominance) หมายถึง ส่วนสาคัญท่ีปรากฏชัด สะดุดตาท่ีสุดในงานศิลปะ จุดเด่นจะ ช่วยสร้างความน่าสนใจในผลงานให้ภาพเขียนมีความสวยงาม มีชีวิตชีวายิ่งขึ้น จุดเด่นเกิดจากการจัดวางท่ี เหมาะสม และรจู้ กั การเนน้ ภาพ (Emphasis) ทดี่ ี จุดเด่นมี 2 แบบ คือ 1) จดุ เด่นหลัก เปน็ ภาพทม่ี ีความสาคัญมากทีส่ ุดในเร่ืองที่จะเขียน แสดงออกถึงเรื่องราวท่ีชัดเจน เดน่ ชดั ที่สดุ ในภาพ 2) จุดเด่นรอง เป็นภาพประกอบของจุดเด่นหลัก ทาหน้าท่ีสนับสนุนจุดเด่นหลัก ให้ภาพมีความ สวยงามยงิ่ ข้นึ

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 หลกั การจัดองค์ประกอบศลิ ป์ 1.2.2 หลักการจดั องค์ประกอบพ้นื ฐาน 4. ความขัดแย้ง (Contrast) หมายถึง ความไม่ประสานสัมพันธ์กันหรือไม่เข้ากัน เช่น เส้นท่ี แตกต่างกัน รูปร่างหรือรูปทรงท่ีแตกต่างกันทั้งลักษณะรูปแบบและขนาด ลักษณะผิวหยาบ กับผิว ละเอยี ด สตี รงกันข้าม หรือสีตดั กนั เป็นตน้ 5. ความกลมกลืน (Harmony) หมายถึง ลักษณะการประสานสัมพันธ์กันขององค์ประกอบ ศิลป์ต่าง ๆ เช่น จุด เส้น รูปร่าง รูปทรง ขนาด สัดส่วน ค่าน้าหนัก ลักษณะผิว จังหวะ บริเวณว่าง สี เมื่อนามาประกอบกนั แล้วต้องสนบั สนุนกัน เขา้ กนั ได้ดี ไมข่ ดั แย้งกัน

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศิลป์ 1.3 ทัศนศิลป์ ทัศนศิลป์ คือ กระบวนการถ่ายทอดผลงานทางศิลปะ การทางานศิลปะอย่างมจี ิตนาการ ความคิดสร้างสรรค์ มีระบบระเบียบเป็นข้ันเป็นตอน การสร้างสรรค์งานอย่างมีประสิทธิภาพ สวยงาม มกี ารปฏบิ ัติงานตมแผนและมีการพฒั นาผลงานใหด้ ีข้ึนอย่างต่อเนอ่ื ง ทัศนศิลป์ คือ ศิลปะที่มองเห็นได้ การรับรู้ทางจักษุประสาท โดยการมองเห็นสาร วัตถุ และสรรพส่ิงต่าง ๆ ที่เข้ามากระทบ รวมถึงมนุษย์ และสัตว์ จะด้วยการหยุดน่ิง หรือ เคล่ือนไหวก็ตาม หรือจะด้วยการปรุงแต่ง หรือไม่ปรุงแต่งก็ตาม ก่อให้เกิดปัจจัยสมมุติต่อ จิตใจ และอารมณ์ของมนุษย์ อาจจะเป็นไปในทางเดียวกันหรือไม่ก็ตาม มีข้ันตอนและ กระบวนการในการถา่ ยถอดท่มี ลี ักษณะเฉพาะ

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 หลกั การจดั องคป์ ระกอบศิลป์ 1.3 ทัศนศลิ ป์ ทัศนศลิ ป์ คือ เป็นการแปลความหมายทางศลิ ปะทแี่ ตกต่างกนั ไปข้ึนอย่กู ับมุมมองของแต่ ละบุคคล ในงานศิลปะชิ้นเดียวกัน ซึ่งไร้ขอบเขตของจินตนาการ ไม่มีกรอบที่แน่นอน ขึ้นอยู่ กับอารมณ์ของบุคคลในขณะทัศนศิลป์น้ัน แนวคิดทัศนศิลป์เป็นศิลปะท่ีรับรู้ได้ด้วยการมอง ได้แก่ รูปภาพวิวทิวทัศน์ท่ัวไปเป็นสาคัญอับดับต้น ๆ รูปภาพคนเหมอื น ภาพล้อ ภาพส่ิงของ ต่าง ๆ ก็ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องของทัศนศิลป์ด้วนกันทั้งส้ิน ซึ่งถ้ากล่าวว่าทัศนศิลป์เป็นความ งามทางศิลปะท่ีไดจ้ ากการมองหรือทัศนาน้นั เอง

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 1 หลกั การจัดองค์ประกอบศลิ ป์ รปู ภาพท่ี 1.4 รปู แสดงทศั นศลิ ป์แบบไทย

หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 1 หลกั การจดั องคป์ ระกอบศิลป์ https://youtu.be/2F1Jcb6U8PM

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 หลักการจดั องค์ประกอบศิลป์ 1.4 ทัศนธาตุ ทัศนธาตุ (Visual Elements) ในทางทัศนศิลป์ หมายถึง ส่วนประกอบของศิลปะท่ีมองเห็นได้ ประกอบไปด้วย จุด เส้น รูปร่าง รปู ทรง นา้ หนักอ่อน-แก่ สี บริเวณว่าง และพน้ื ผิว 1.4.1 จุดและเสน้ 1. จุด (Dot) หมายถึง รอยหรือแต้มที่มีลักษณะกลม ๆ ปรากฏที่พื้นผิว ซ่ึงเกิดจากการจ้ิม กด กระแทกด้วยวัสดอุ ปุ กรตา่ ง ๆ เช่น ดินสอ ปากกา พกู่ นั และวัสดุปลายแหลมทกุ ชนิด จุด เปน็ ตน้ กาเนิดของเสน้ รปู ร่าง รูปทรง แสงเงา พนื้ ผวิ ฯลฯ เช่น นาจุดมาวางเรียงต่อกันจะ เกดิ เปน็ เส้น และการนาจดุ มาวางใหเ้ หมาะสมก็จะเกดิ เป็นรูปรา่ ง รูปทรง และลกั ษณะผวิ ได้

หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 1 หลักการจดั องค์ประกอบศิลป์ 1.4 ทัศนธาตุ 1.4.1 จุดและเสน้ 2. เส้น (Line) หมายถึง การนาตจดุ หลาย ๆ จุดมาเรียงต่อกันไปในทางใดทิศทาง หน่งึ เป็นทางยาว หรอื สง่ิ ทีเ่ กิดจากการขดู ขีด เขยี น ลากให้เกดิ เปน็ ริ้วรอย เส้น เป็นสิ่งท่ีมีผลต่อการรับรู้ เพราะทาให้เกิดความรู้สึกต่ออารมณ์และจิตใจ ของมนษุ ย์ เปน้ พน้ื ฐานสาคญั ของศลิ ปะทกุ แขนง ใชร้ ่างกายเพือ่ ถ่ายทอดสง่ิ ท่เี ห็นและส่ิงที่ คิดจนิ ตนาการใหป้ รากฏเป็นรปู เส้นนอน ใหค้ วามรู้สกึ กวา้ งขวาง เงียบสงบนง่ิ ราบเรียบ ผอ่ นคลายสายตา เส้นตงั้ ใหค้ วามรสู้ ึกสูงสง่า มนั่ คง แขง็ แรง รุ่งเรือง

หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศิลป์ 1.4 ทศั นธาตุ 1.4.1 จุดและเส้น เส้นเฉียง ใหค้ วามรสู้ กึ ไม่มนั่ คง เคล่อื นไหวรวดเรว็ แปรปรวน เส้นโค้ง ใหค้ วามรู้สึกอ่อนไหว สุภาพออ่ นโยน สบาย นมุ่ นวล เยา้ ยวน เส้นโค้งกน้ หอย ใหค้ วามรู้สกึ เคลื่อนไหว การคล่คี ลาย ขยายตวั มนึ งง เสน้ ซกิ แซกหรอื เสน้ ฟนั ปลา ให้ความรสู้ ึกรนุ แรง กระแทกเป็นห้วง ๆ เสน้ ประ ให้ความร้สู ึกไม่ตอ่ เน่ือง ไมม่ ั่นคง ไมแ่ นน่ อน

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 หลักการจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์ รปู ภาพท่ี 1.5 จดุ และเส้น

หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 1 หลกั การจดั องคป์ ระกอบศลิ ป์ 1.4 ทศั นธาตุ 1.4.2 รปู ร่างรูปทรง รูปร่าง (Shape) หมายถึง เส้นรอบนอกทางกายภาพของวตั ถุ ส่ิงของเครื่องใช้ คน สัตว์ และพืช มี ลกั ษณะ 2 มติ ิ มคี วามกว้างและความยาว รปู รา่ งแบ่งออกเปน็ 3 ประเภทคือ 1. รูปร่างธรรมชาติ (Natural Shape) หมายถึง รูปร่างท่ีเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช่น คน สัตว์ และ พชื เป็นตน้ 2. รูปร่างเรขาคณิต (Geometrical Shape) หมายถึง รูปร่างที่มนุษย์สร้างข้ึน มีโครงสร้างแน่นอน เช่น รปู สามเหลยี่ ม รปู วงกลม เป็นต้น 3. รูปรา่ งอิสระ (Free Shape) หมายถงึ รปู ร่างทเ่ี กดิ ข้ึนตามความตอ้ งการของผูส้ ร้างสรรค์ให้ความรู้สึก ท่ีเป็นเสรี ไม่มีโครงสร้างที่แน่นอนของตัวเอง เป็นไปตามอิทธิพลของสิ่งแวดล้อม เช่น รูปร่างของหยดน้า เมฆ และควนั เปน็ ต้น

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศลิ ป์ รปู ภาพท่ี 1.6 รปู รา่ งและรปู ทรงเรขาคณิต

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 1 หลักการจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์ 1.4 ทศั นธาตุ 1.4.2 รูปร่างรูปทรง รูปทรง (Form) หมายถึง โครงสร้างท้ังหมดของวัตถุที่ปรากฏแก่สายตาในลักษณะ 3 มิติ คือ มีท้ังส่วนกว้าง ส่วนหนาหรือลึก คือ จะให้ความรู้สึกเป็นแท่ง มีเนื้อท่ีภายใน มีปริมาตร และมี น้าหนกั น้าหนักอ่อน-แก่ (Value) หมายถึง จานวนความเข้ม ความ อ่อนของสีต่าง ๆ และแสงเงาตามท่ีประสาทตารับรู้ เมื่อเทียบ กับน้าหนักของสีขาว-ดา ความอ่อนแก่ของแสงเงาทาให้เกิดมิติ เกดิ ระยะใกลใ้ กลและสมั พันธ์กบั เร่อื งสโี ดยตรง รูปภาพที่ 1.7 รูปมิตแิ ละเงา

หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศลิ ป์ 1.4 ทศั นธาตุ 1.4.3 สี พน้ื ผิว การใชส้ ี สี (Colour) หมายถึง ส่ิงที่ปรากฏอยู่ทั่วไปรอบ ๆ ตัวเรา ไม่ว่าจะเป็นสีที่เกิดข้ึนเองใน ธรรมชาติหรือสิ่งท่ีมนุษย์สร้างข้ึน สีทาให้เกิดความรู้สึกแตกต่างมากมาย เช่น ทาให้รู้สึกสดใสร่าเริง ตืน่ เต้น หม่นหมอง หรอื เศร้าซมึ ได้ เป็นต้น 1. วรรณะของสี (Tone) จากวงจรสีธรรมชาติ ในทางศิลปะได้มีการแบ่งวรรณะของสี ออกเป็น 2 วรรณะ คือ สีวรรณะร้อน ได้แก่ สีที่มีความรู้สึกอบอุ่นหรือร้อน เช่น สีเหลือง ส้มเหลือง ส้ม ส้มแดง แดง ม่วงแดง เป็นต้น ส่วนสีวรรณะเย็น ได้แก่ สีที่ให้ความรู้สึกเย็น สงบ สบาย เช่น สี เขยี ว เขยี วเหลอื ง เขียวน้าเงิน น้าเงนิ มว่ งนา้ เงิน มว่ ง เป็นต้น

หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 1 หลักการจัดองค์ประกอบศลิ ป์ 1.4 ทัศนธาตุ 1.4.3 สี พ้นื ผวิ การใชส้ ี 2. ค่าของสี (Value of Color) หมายถึง สีใดสีหนึ่งทาให้ค่อย ๆ จางลงจนขาวหรือ สว่างและทาใหค้ อ่ ย ๆ เขม้ ขึน้ จนมืด 3. สีเอกรงค์ (Monochrome) หมายถึง สีที่แสดงอิทธิพลเด่นชัดออกมาเพียงสี เดยี ว หรือใช้เพียงสีเดยี วในการเขียนภาพโดยให้ค่าของสีอ่อน กลาง แก่ คล้ายกบั ภายถา่ ยขาว ดา 4. สีส่วนรวม (Tonality) หมายถึง สีใดสีหนึ่งท่ีให้อิทธิพลเหนือสีอื่นทั้งหมด เช่น การเขยี นภาพทิวทศั น์ปรากฏสสี ่วนรวมเปน็ สีเขยี ว สีนา้ เงิน เป็นตน้ 5. สีตรงข้ามกันหรือสีตัดกัน (Contrast) หมายถึง สีท่ีอยู่ตรงข้ามกันในวงจรสี ธรรมชาติ เชน่ สีแดงกับสีเขยี ว สนี า้ เงนิ กับสสี ้ม สมี ่วงกับสเี หลือง เปน็ ตน้

หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ 1 หลกั การจดั องค์ประกอบศลิ ป์ 1.4 ทัศนธาตุ 1.4.4 บรเิ วณวา่ ง บริเวณว่าง (Space) หมายถึง บริเวณที่เป็นความว่างไม่ใช่ส่วนท่ีเป็นรูปทรงหรือ เน้ือหาในการจัดองค์ประกอบใดก็ตามถ้าปล่อยให้มีพื้นที่ว่างมากและให้มีรูปทรงน้อย การจัด นนั้ จะใหค้ วามรูส้ กึ อา้ งว้างโดดเด่ยี ว 1.4.5 พน้ื ผิว พ้ืนผิว (Texture) หมายถึง พ้ืนผิวของวัตถุต่าง ๆ ท่ีเกิดจากธรรมชาติและมนุษย์ สรา้ งสรรค์ขน้ึ พื้นผวิ ของวตั ถุทแี่ ตกต่างกัน ยอ่ มให้ความร้สู ึกทีแ่ ตกตา่ งกนั ด้วย

หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 หลกั การจัดองคป์ ระกอบศลิ ป์ https://youtu.be/HfnnwlBGSBo