พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมืองดิจิทัล และความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship)

การเปน็ พลเมอื งดิจิทลั การเปน็ พลเมืองดิจิทัล คือ พลเมอื งผูใ้ ชง้ านส่ือดจิ ทิ ลั และส่อื สังคมออนไลนท์ ่ีเขา้ ใจบรรทัดฐานของ การปฏบิ ัติตวั ใหเ้ หมาะสมและมีความรบั ผดิ ชอบในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างย่ิงการ สื่อสารในยคุ ดิจิทัลเป็นการส่ือสารท่ีไรพ้ รมแดน การเปน็ พลเมืองดิจทิ ลั ทด่ี ี (S3 Framwork) แบง่ ออกเป็น 3 ดา้ น ไดแ้ ก่ 1. การมีความรทู้ างเทคโนโลยแี ละการแบง่ ปนั ความรูใ้ ห้กับผู้อ่ืน (Savvy) 2. การปอ้ งกนั ตนเองและผอู้ น่ื (Safe) 3. การเคารพตนเองและผ้อู ่นื ในสังคมออนไลน์ (Social)

การมีความรูท้ างเทคโนโลยีและการแบง่ ปนั ความร้ใู ห้กบั ผูอ้ ่นื (Savvy) การรู้ดิจิทัล การมที ักษะทางการสือ่ สาร การซือ้ ขายสนิ ค้าออนไลน์ การเรยี นรู้ไมไ่ ดเ้ กดิ ข้นึ เฉพาะในหอ้ งเรยี น เรา เทคโนโลยใี นปัจจุบนั ทาใหเ้ ราสามารถติดตอ่ สอ่ื สาร เทคโนโลยีทาให้การซ้ือขายสินคา้ ทาไดส้ ะดวกรวดเรว็ ไม่วา่ จะ สามารถเรยี นรไู้ ดจ้ ากเพ่อื น ผู้ปกครอง บคุ คลใน กับผู้อนื่ ได้ทวั่ โลก โดยผ่านแพลตฟอรม์ หรอื สอ่ื กลางที่ อยูท่ ใ่ี ดบนโลก เมื่อมกี ารซ้ือขายสินค้าระหวา่ งกัน ข้อมูลสว่ นตัว ชมุ ชน นอกจากแหล่งข้อมลู ทเ่ี ป็นบคุ คลแล้ว ยงั ใช้ในการตดิ ต่อสอ่ื สารในรูปแบบต่าง ๆ เราต้อง จานวนมากจะถกู แชร์เพือ่ ให้สามารถซอื้ ขายกนั ไดจ้ นเสร็จสนิ้ สามารถเรยี นรูไ้ ด้จากแหล่งข้อมลู ออนไลนต์ ่าง ๆ คานึงถงึ รปู แบบของสาร และสอื่ กลางทจี่ ะใช้ในการ ดังนั้นจงึ ตอ้ งมีทกั ษะในการปอ้ งกนั ข้อมลู สว่ นตวั และมที ักษะใน แต่ข้อมูลทีไ่ ด้รับไมว่ ่าจากท่ีใดกต็ าม เราต้อง ติดตอ่ สือ่ สาร และแบ่งปนั ความรู้ให้กบั ผู้อนื่ ได้อย่าง การซือ้ ขายในตลาดออนไลนไ์ ด้อยา่ งปลอดภัย เนอ่ื งจากปัจจุบัน วเิ คราะหไ์ ด้วา่ ขอ้ มูลใดถูกต้อง และสามารถ เหมาะสม อกี ทงั้ ต้องระมัดระวังการทิง้ ร่องรอยดจิ ทิ ลั ท่ี การซอ้ื ขายสินคา้ ออนไลน์ได้รบั ความนิยม และเกยี่ วข้องกบั การ นามาใชเ้ พ่อื เป็นองคค์ วามรู้ของเราเองได้ เกิดจากการสื่อสารในสอื่ สังคม ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่าย ดาเนนิ ชวี ิตประจาวนั เปน็ อยา่ งมาก อกี ทงั้ ยังเก่ยี วขอ้ งกบั เรอ่ื ง การเขียนแสดงความคดิ เหน็ หรอื การแชร์ทไ่ี ม่ ทางการเงนิ ดงั นนั้ การเผชญิ ความเสี่ยงทจ่ี ะถูกการกอ่ เหมาะสมบนโลกออนไลน์ เนอ่ื งจากอาจส่งผลเสียตอ่ อาชญากรรมทางดจิ ทิ ัลเป็นสง่ิ ท่หี ลกี เลี่ยงไมไ่ ด้ ตวั นกั เรียนตอ่ ไปในอนาคตในการเข้าศกึ ษาตอ่ หรอื การทางาน

การป้องกนั ตนเองและผูอ้ ื่น (Safe) ความเปน็ สว่ นตัว (Privacy) เป็นสทิ ธสิ ่วนบุคคลทจี่ ะปกปิดไมใ่ ห้ผู้อนื่ ทราบข้อมูลบางอยา่ ง โดยระดับความเป็นสว่ นตวั นั้นขน้ึ อยู่ กับแตล่ ะบุคคลและบริบทด้านสงั คมและวัฒนธรรม ข้อมลู ส่วนตัวกลายเปน็ ส่งิ ทม่ี ีมลู คา่ มปี ระโยชน์ทางธุรกจิ เป็นอยา่ งมาก เชน่ ถ้าเว็บไซตร์ ้รู สนยิ ม และความชอบของผูใ้ ช้ กจ็ ะสามารถสง่ โฆษณาสินค้าได้ตรงตามความตอ้ งการ ผูใ้ หบ้ รกิ าร อนิ เทอร์เนต็ รายใหญจ่ านวนมากทม่ี ีรายไดห้ ลักมาจากการโฆษณา จงึ ต้องการเกบ็ รวบรวมข้อมลู ตา่ ง ๆ ของผู้ใช้ เชน่ ขอ้ มลู การใชง้ าน รายการของเว็บไซตท์ เี่ ข้าชม ตาแหนง่ ทีอ่ ยู่ เพศ และ รายได้ รวมทั้งกลุ่มเพอื่ นที่รจู้ กั เพือ่ พฒั นาประสทิ ธิภาพของระบบจัดการโฆษณา

สิทธิและความรบั ผดิ ชอบ อนิ เทอร์เนต็ เปน็ พ้นื ทแี่ หง่ ความสรา้ งสรรค์ เปดิ โอกาสให้ทกุ คนได้เผยแพร่เนื้อหาโดยไม่มีคา่ ใช้จา่ ย ผลงานเหลา่ นน้ั เปน็ ทรพั ยส์ ินทางปัญญาของผผู้ ลติ คิดคน้ และสรา้ งสรรค์ ซงึ่ ได้รบั การค้มุ ครองจาก กฎหมายลิขสิทธิ์ (Copyright) โดยอตั โนมัติ ดงั น้ัน การนาผลงานของผู้อื่นมาใชห้ รอื นามาตอ่ ยอด โดยไมไ่ ด้รบั อนุญาต จงึ เปน็ การกระทาทผี่ ิดกฎหมายลขิ สทิ ธิ์ ในฐานะผสู้ ร้างสรรค์ผลงาน และตอ้ งการเผยแพร่ตอ่ สาธารณะ สามารถเลอื กท่ีจะเผยแพรผ่ ลงาน ไดใ้ น 2 ลกั ษณะดงั นี้ 1.เผยแพร่ผลงานใหเ้ ปน็ สมบตั สิ าธารณะ (Public Domain) ทางเลอื กน้ี ทาให้ผู้สร้างสรรค์ผลงาน ไมส่ ามารถเรยี กร้องสิทธิอ์ ะไรไดเ้ ลย แมแ้ ต่เครดิตของผลงาน 2.การเผยแพร่ผลงานทีอ่ นุญาตใหผ้ ้อู ื่นนาไปใชไ้ ด้ หรอื พัฒนาตอ่ ยอด เจ้าของผลงานสามารถ เลอื กทจี่ ะเผยแพรผ่ ลงานพรอ้ มด้วยสญั ญาอนุญาต (License) ทอี่ นญุ าตให้มีการนาผลงานไปใช้ งานต่อภายใตเ้ งอื่ นไขบางอย่างได้ สัญญาอนญุ าตครเี อทฟี คอมมอนส์ (Creative Commons: CC) เป็นกลุ่มของสญั ญาอนุญาตที่มีทางเลือกในการเผยแพร่ผลงานทหี่ ลากหลาย โดยผ้เู ผยแพร่ ผลงานสามารถเลอื กไดว้ า่ ตอ้ งการอนญุ าตให้นาไปใช้งานตอ่ ในลกั ษณะใด

สขุ ภาพกับการใช้งานเทคโนโลยี ในการทากิจกรรมอยูห่ นา้ จอคอมพิวเตอร์ หรือโทรศพั ทม์ อื ถอื ทาใหผ้ ู้ใชง้ านต้อง น่ังอยนู่ งิ่ ๆ เปน็ เวลานาน หากทา่ ทางในการน่งั ไม่ถกู หลกั จะสง่ ผลใหเ้ กิดอาการ กลา้ มเนื้ออักเสบ ปวดเมอื่ ยตามส่วนตา่ ง ๆ เชน่ หลงั ไหล่ บ่า แขน หรือขอ้ มอื อาจทาใหเ้ กิดการโค้งงอผดิ รปู ของกระดกู ได้ อาการดังกลา่ วเรยี กว่า ออฟฟิศซิน โดรม (Office Syndrome) ซงึ่ สามารถป้องกนั ไดโ้ ดยการปรบั ท่านงั่ และ พฤตกิ รรมในการใช้งานคอมพิวเตอร์ให้ถูกต้อง การใช้สายตาจ้องหนา้ จอคอมพิวเตอร์ หรอื โทรศพั ทม์ อื ถือเปน็ เวลานาน อาจเส่ยี งเปน็ โรคคอมพิวเตอร์วชิ ชันซนิ โดรม (Computer Vision Syndrome: CVS) ซ่งึ เกิด จากการท่ใี ชส้ ายตาจอ้ งหนา้ จอเป็นเวลานาน และไมค่ ่อยกระพรบิ ตา มกั มอี าการตาแหง้ แสบตา ตามัว ปวดหัว ปวดคอและบ่า

การเคารพตนเองและผู้อน่ื ในสงั คมออนไลน์ (Social) เสรภี าพในการแสดงออก ส่งิ ทพี่ ลเมอื งดิจิทัลสมั ผสั ไดจ้ ากโลกออนไลน์ คือ เสรภี าพในการแสดงความคิดเห็น (Freedom การเขา้ ถึงและการรว่ มตัดสนใจ of Expression) ซึ่งหลายคนเข้าใจวา่ สามารถแสดงความคิดเหน็ ใดเรือ่ งใดกไ็ ด้ อยา่ งไรกด็ ี เทคโนโลยีเปิดโอกาสให้คนบนโลกสามารถเข้าถงึ และตดิ ต่อสอื่ สารถงึ กนั ระดับของการมีเสรภี าพต้องอยู่ภายใต้กฎหมายและไมก่ ระทบหรอื ละเมิดสทิ ธขิ องผอู้ ่ืน ไดง้ า่ ยและรวดเรว็ เนื่องจากไมว่ ่าใครจะอยูท่ ีใ่ ดก็ตาม สามารถใชง้ าน เสรภี าพในการแสดงออกนี้ ไม่ได้หมายความว่า ทกุ คนสามารถแสดงความคิดเห็นอย่างไรก็ได้ อินเทอร์เน็ตได้เสมือนกบั อยทู่ เ่ี ดียวกนั อนิ เทอรเ์ นต็ จึงเปน็ ส่ือกลางท่ีลด โดยไมจ่ าเป็นตอ้ งรับผดิ ชอบ การมเี สรภี าพในการแสดงออก ไม่ไดป้ กป้องผทู้ ี่กระทาการ ขอ้ จากัดทางกายภาพของผคู้ นที่มีความแตกตา่ ง ท้งั ด้านเช้ือชาติ แสดงออกจากการกระทาน้ัน ผ้แู สดงความคิดเห็นอาจนาเสนอเนือ้ หาทป่ี ลกุ เร้าความโกรธและ สถานภาพ และสถานท่ี เกลยี ดชงั ซึง่ ผลท่ีตามมาอาจทาใหผ้ อู้ ่ืนรสู้ ึกโรกธและเกลียดชงั เจ้าของความคดิ เห็นนัน้ ได้ การรณรงค์ตา่ งๆ บนอินเทอรเ์ น็ต บางคร้งั จึงเริม่ ตน้ ไดง้ า่ ยกว่า และมี ในทานองเดียวกนั บคุ คลมสี ิทธ์ทิ ่ีจะแสดงออกและวพิ ากษ์วิจารณ์บคุ คนอ่ืน แต่ถ้าการวจิ ารณ์ ผเู้ ข้าร่วมทมี่ ากกวา่ การรณรงคป์ กติ เพราะการเขา้ รว่ มกจิ กรรมผา่ น ดังกลา่ วเป็นการให้รา้ ย หรือทาให้ผู้อืน่ เสื่อมเสียชือ่ เสยี ง ได้รบั ความอบั อายหรอื เกลยี ดชัง อาจ อนิ เทอร์เนต็ มีตน้ ทนุ ต่า ทั้วเวลาและค่าใช้จ่าย อย่างไรกต็ าม การมสี ่วน ถูกดาเนนิ คดตี ามกฎหมายหมน่ิ ประมาทได้ อย่างไรก็ตาม กรณที ่มี ีการวิพากษว์ ิจารณ์เพอ่ื รว่ มบนอินเทอรเ์ น็ต มักเผชิญปัญหาเกี่ยวกับความนา่ เชื่อถือ เนื่องจากมี ประโยชน์สาธารณะ อาจได้รบั การยกเวน้ ความผดิ ฐานหมน่ิ ประมาทได้ การปลอมแปลงตัวตนไดง้ า่ ย

กฎหมายดิจิทัล การใชง้ านคอมพิวเตอร์ สมารท์ โฟน แทบเลต็ ในชีวติ ประจาวัน กลายเปน็ สิ่งสาคญั ที่หลายคนรู้สกึ วา่ ขาดไม่ได้ ดังนัน้ จงึ มีความจาเปน็ ในการทาความ เข้าใจและระมดั ระวัง ไมใ่ ห้กระทาความผิดเกยี่ วกบั การใช้งานเทคโนโลยี กฎหมาย หรือ พระราชบัญญตั ิเกีย่ วกบั คอมพวิ เตอร์

ความฉลาดทางดิจิทัล (Digital intelligence)

ความฉลาดทางดิจิทลั เปน็ ผลจากศึกษาและพัฒนาของ DQ institute ทมี่ ุ่งมั่นใหเ้ ด็ก ๆ ทุกประเทศไดร้ บั การศึกษาด้านทกั ษะพลเมืองดิจทิ ลั ที่มีคุณภาพ และใชช้ ีวติ บนโลกออนไลนอ์ ย่างปลอดภยั ด้วยความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยีสมยั ใหม่ ความฉลาดทางดิจทิ ลั โดยมที ักษะ 8 ด้านของ ความฉลาดดจิ ิทัลในระดับพลเมอื งดิจทิ ัล ซง่ึ เป็นความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยีดิจทิ ัลและ สอ่ื ในรปู แบบทีป่ ลอดภัยรับผดิ ชอบ และมจี ริยธรรม ดงั นี้

ค ว า ม ฉ ล า ด ท า ง ดิ จิ ทั ล ( D i g i t a l i n t e l l i g e n c e )

ทักษะในการรกั ษาอัตลักษณ์ท่ดี ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) ความสามารถในการสร้างและบริหารจัดการอัตลกั ษณท์ ่ีดี ของตนเองไวไ้ ดอ้ ย่างดีท้ังในโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริง ทกั ษะในการรักษาขอ้ มลู สว่ นตัว (Privacy Management) มีดลุ พินจิ ในการบริหารจัดการข้อมูลส่วนตวั โดยเฉพาะการแชร์ ข้อมลู ออนไลน์เพ่ือปอ้ งกนั ความเปน็ สว่ นตัวทั้งของตนเองและผูอ้ น่ื ทักษะในการคดิ วิเคราะหม์ ีวิจารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking) ความสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ทถี่ กู ตอ้ ง และขอ้ มลู ท่ีผดิ ข้อมลู ท่มี ีเนอื้ หาดีและขอ้ มูลทเี่ ข้าข่ายอันตราย ข้อมูลตดิ ต่อทางออนไลน์ทน่ี า่ ต้งั ขอ้ สงสัยและน่าเชื่อถือได้

ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ความสามารถในการบรหิ ารเวลาในการใช้อุปกรณ์ยคุ ดจิ ทิ ลั รวมไปถงึ การควบคมุ เพอ่ื ใหเ้ กดิ สมดุลระหว่างโลกออนไลน์ และโลกภายนอก ทกั ษะในการรบั มือกบั การคกุ คามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) ความสามารถในการรับรู้ และรบั มอื การคุกคามข่มขูบ่ นโลกออนไลนไ์ ดอ้ ยา่ งชาญฉลาด ทักษะในการบรหิ ารจดั การขอ้ มลู ทผี่ ใู้ ช้งานมกี ารทงิ้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) ความสามารถในการเข้าใจธรรมชาตขิ องการใช้ชวี ิตในโลกดิจทิ ัล วา่ จะหลงเหลอื ร่อยรอยขอ้ มลู ท้ิงไว้เสมอ รวมไปถึงเข้าใจพลลพั ธ์ ท่ีอาจเกดิ ข้นึ เพือ่ การดูแลสงิ่ เหล่านีอ้ ยา่ งมคี วามรับผดิ ชอบ

ทักษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกันขอ้ มลู ดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ทเี่ ข้มแขง็ และป้องกันการโจรกรรมข้อมลู หรอื การโจมตีทางออนไลนไ์ ด้ ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยอี ย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเหน็ ใจ และสร้างความสัมพันธ์ท่ดี ีกับผอู้ ืน่ บนโลกออนไลน์

จดั ทาโดย นางสาว ณฐั ธดิ า วงคค์ ม ม. 6/2 เลขที่ 29