คอมพิวเตอร์เพื่อการศึกษา

2

การเรยี บเรบี งเอกสารประกอบการสอนรายวิชาคอมพิวเตอร์ เพื่อการศึกษาเป็นส่วนหน่ึงของการจัดการเรียนการสอนใน รายวชิ าเทคโนโลยสี ื่อส่ิงพมิ พ์ เรียบเรียงโดยนสิ ิตหลกั สูตรศิลป ศาสตรบัณฑิต (เทคโนโลยสี อื่ สารการศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาลัยนเรศวร) ผเู้ รียบเรยี งหวังวา่ การเรียบเรยี งครงั้ นี้มปี ระโยชนต์ อ่ ผู้สนใจไม่ มากกน็ ้อย 3

สารบญั 1. ความร้พู ื้นฐานเกี่ยวกบั เทคโนโลยีการเรยี นรู้ดว้ ยคอมพวิ เตอร.์ ............................................................................6 1.ความหมายของเทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology) ..................................................................7 2. ความหมายของขอ้ มูลและสารสนเทศ .................................................................................................................7 3. ความหมายของข้อมูล...........................................................................................................................................7 4. ความหมายของสารสนเทศ...................................................................................................................................7 5. ลกั ษณะสารสนเทศทีด่ .ี .........................................................................................................................................7 6. ความหมายของระบบสารสนเทศเพอ่ื การจดั การ (Management Information System).................................8 7. ประโยชน์ของระบบสารสนเทศ.............................................................................................................................8 1.1 การเรยี นรู้ด้วยคอมพิวเตอร์.........................................................................................................................10 รปู แบบของบทเรยี นคอมพิวเตอร์ช่วยสอน..........................................................................................................10 ฮารด์ แวร์ (Hardware)........................................................................................................................................13 ซอฟทแ์ วร(์ Software).........................................................................................................................................13 2.1 เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร.์ ..............................................................................................................................15 ระบบคอมพิวเตอร์ (Computer System).........................................................................................................17 2.2 คอมพวิ เตอรเ์ พอื่ การศกึ ษา.........................................................................................................................22 ระบบการทํางานของคอมพวิ เตอร์.......................................................................................................................24 ความแตกตา่ งของระบบคอมพวิ เตอร.์ .................................................................................................................26 แรกเริ่มของการใช้คอมพวิ เตอร์ในวงการศกึ ษา....................................................................................................29 การใช้คอมพิวเตอรใ์ นวงการศึกษา......................................................................................................................30 การใชค้ อมพวิ เตอรใ์ นทฤษฎีการเรียนร้.ู ..............................................................................................................31 2.3 การใช้คอมพิวเตอรใ์ นทางการศึกษา...........................................................................................................38 3.เทคโนโลยีคอมพวิ เตอรเ์ พ่ือการสอน...............................................................................................................41 1.ขั้นการเตรยี มการ ( Preparation)....................................................................................................................42 2. ข้นั การออกแบบบทเรยี น ( Design Instruction)............................................................................................44 3. ขั้นการเขียนผังงาน ( Flow-Chart Lesson)....................................................................................................44 4. ข้ันการสรา้ ง (Story board) .............................................................................................................................44 5. ขัน้ การสรา้ ง/เขยี นโปรแกรม( Program lesson)...............................................................................................44 6. ขัน้ การผลติ เอกสาร (Produce Supporting Materials)..................................................................................44 7. ข้ันการประเมนิ และแกไ้ ขบทเรียน( Evaluation and Revise )........................................................................45 ขอ้ ด-ี ขอ้ จำ�กัดของ CAI)..........................................................................................................................................46 4. เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์และเครอื ข่าย............................................................................................................49 เครอื ข่ายแลน (Local Area Network : LAN)......................................................................................................51 เครอื ขา่ ยแวน (Wide Area Network : WAN)......................................................................................................51 5.เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรแ์ ละอนิ เทอร์เน็ต.........................................................................................................53 4

ประโยชนข์ องอนิ เทอรเ์ นต็ ........................................................................................................................................55 ประวตั ิความเปน็ มา..................................................................................................................................................56 6.เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรแ์ ละเทคโนโลยีคลาวดค์ อมพิวติง้ ...................................................................................58 7.เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์และโมบายเลริ น์ นิ่ง Appplication...............................................................................62 8. เทคโนโลยคี อมพิวเตอรแ์ ละ Massive Open Online Course.......................................................................64 9. เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์และ Open education resourse..............................................................................66 10.การผลติ ส่ือคอมพิวเตอรแ์ ละสอ่ื อิเล็กทรอนกิ ส์ Infographic pitochar..........................................................68 11.หลักการและทฤษฏกี ารผลิตส่ือคอมพวิ เตอร.์ ...................................................................................................74 1. หลักการเลอื กส่อื ....................................................................................................................................................78 2.หลักการใช้สื่อการสอน............................................................................................................................................80 3.ข้นั ตอนการใช้สื่อการสอน.......................................................................................................................................81 4.การประเมินผลการใชส้ อื่ การสอน...........................................................................................................................82 บรรณานกุ รม........................................................................................................................................................83 5

6

1.ความรู้พน้ื ฐานเก่ียวกับเทคโนโลยีการเรยี นรดู้ ้วยคอมพิวเตอร์ เทคโนโลยีสารสนเทศเปน็ เคร่ืองมือสำ�คัญของการทำ�งานทกุ ด้าน นบั ตง้ั แต่ ด้านการศึกษา ด้านพาณิชยกรรม ด้านเกษตรกรรม ด้านอุตสาหกรรม ดา้ นสาธารณสขุ ด้านการวจิ ยั และพฒั นา ตลอดจนดา้ นการเมอื งและราชการ เทคโนโลยสี ารสนเทศเข้าไปช่วยในการทำ�งานนน้ั ๆ ใหม้ ีประสทิ ธิภาพมากขนึ้ 1.ความหมายของเทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology) ความหมายของเทคโนโลยีสารสนเทศหมายถงึ อุปกรณห์ รอื เคร่อื งมอื ทเี่ ก่ียวขอ้ งกบั การรวบรวม ประมวล เกบ็ รกั ษา และเผยแพรข่ อ้ มลู และสารสนเทศโดยรวมท้งั ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ ฐานข้อมลู และ การส่ือสาร โทรคมนาคม 2. ความหมายของข้อมลู และสารสนเทศ ระบบสารสนเทศสรา้ งขึ้นมาเพ่อื จดุ มงุ่ หมายหลายประการจดุ มงุ่ หมายพน้ื ฐานประการหนงึ่ คือ การ ประมวลข้อมลู (Data) ให้เปน็ สารสนเทศ (Information) และนำ�ไปสูค่ วามรู้ (Knowledge) ท่ีชว่ ยแก้ ปญั หาในการดำ�เนนิ งาน 3. ความหมายของขอ้ มลู ข้อมลู คือ ข้อเทจ็ จรงิ เกยี่ วกบั เหตกุ ารณ์ หรอื ข้อมลู ดบิ ที่ยงั ไม่ผ่านการประมวลผล ยังไม่มีความหมายใน การนำ�ไปใชง้ าน ข้อมลู อาจเป็นตัวเลข ตัวอกั ษร สัญลักษณ์ รูปภาพ เสียง หรอื ภาพเคล่อื นไหว 4. ความหมายของสารสนเทศ สารสนเทศ คอื ขอ้ มูลท่ไี ดผ้ ่านการประมวลผลหรอื จดั ระบบแล้ว เพ่อื ใหม้ คี วามหมายและคุณค่าสำ�หรบั ผใู้ ช้ 7ความรู้พ้นื ฐานเกีย่ วกับเทคโนโลยกี ารเรยี นรดู้ ว้ ยคอมพวิ เตอร์

5. ลกั ษณะสารสนเทศท่ีดี เน้อื หา (Content) ความสมบูรณ์ครอบคลุม (completeness) ความสมั พนั ธก์ บั เร่อื ง (relevance) ความถูกตอ้ ง (accuracy) ความเชอื่ ถือได้ (reliability) การตรวจสอบได้ (verifiability) รูปแบบ (Format) ชดั เจน (clarity) ชดั เจน (clarity) ระดับรายละเอียด (level of detail) รูปแบบการนำ�เสนอ (presentation) ส่อื การนำ�เสนอ (media) ความยืดหยนุ่ (flexibility) ประหยัด (economy) 6. ความหมายของระบบสารสนเทศเพ่ือการจัดการ เวลา (Time) (Management Information System) ความรวดเรว็ และทันใช้ (timely) ระบบสารสนเทศเพื่อการจดั การ คอื ระบบที่รวบรวม การปรบั ปรุงใหท้ ันสมยั (up-to-date) ประมวล เก็บรักษา และเผยแพร่สารสนเทศ เพอ่ื ใชใ้ น มีระยะเวลา (time period) การวางแผน การพัฒนาตดั สนิ ใจ ประสานงาน และ กระบวนการ (Process) ควบคุมการดำ�เนนิ งาน ความสามารถในการเขา้ ถงึ (accessibility) การมสี ว่ นรว่ ม (participation) การเชือ่ มโยง (connectivity) 8ความรพู้ ื้นฐานเกย่ี วกับเทคโนโลยกี ารเรยี นรดู้ ว้ ยคอมพวิ เตอร์

7. ประโยชน์ของระบบสารสนเทศ 9 ประสิทธิภาพ (Efficiency) • ระบบสารสนเทศทำ�ใหก้ ารปฏบิ ัตงิ านมคี วามรวดเรว็ มากข้นึ โดยใช้กระบวนการประมวลผลขอ้ มูลซึ่งจะทำ�ใหส้ ามารถเก็บรวบรวม ประมวลผลและปรบั ปรงุ ขอ้ มลู ใหท้ นั สมัยได้อย่างรวดเรว็ ระบบสารสนเทศช่วยในการจัดเก็บขอ้ มลู ท่ีมขี นาดใหญ่ หรอื มปี รมิ าณมาก และช่วยทำ�ให้การเข้าถงึ ข้อมลู (access) เหลา่ นัน้ มีความรวดเรว็ ด้วย • ชว่ ยลดตน้ ทนุ การทร่ี ะบบสารสนเทศช่วยทำ�ให้การปฏิบตั งิ านท่เี กีย่ วข้องกบั ขอ้ มลู ซง่ึ มีปริมาณมากมีความสลับซับซ้อนให้ดำ�เนนิ การได้โดยเร็ว หรอื การชว่ ยให้เกิดการติดต่อสอ่ื สารได้อย่างรวดเร็ว ทำ�ให้เกดิ การประหยัดตน้ ทนุ การดำ�เนินการอย่างมาก • ช่วยใหก้ ารตดิ ต่อสื่อสารเปน็ ไปอยา่ งรวดเรว็ การใช้เครือขา่ ยทางคอมพิวเตอร์ทำ�ใหม้ ีการติดตอ่ ไดท้ วั่ โลกภายในเวลาทรี่ วดเรว็ ไม่ วา่ จะเปน็ การตดิ ต่อระหวา่ งเครอื่ งคอมพวิ เตอร์กบั เครื่องคอมพิวเตอรด์ ้วยกัน (machine to machine) หรอื คนกับคน (human to human) หรือคนกบั เคร่อื งคอมพวิ เตอร์ (human to machine) และการติดตอ่ ส่ือสารดังกล่าวจะทำ�ใหข้ ้อมลู ทเ่ี ปน็ ท้ังขอ้ ความ เสยี ง ภาพนิ่ง และภาพเคลอ่ื นไหวสามารถสง่ ไดท้ ันที • ระบบสารสนเทศช่วยทำ�ให้การประสานงานระหวา่ งฝ่ายต่าง ๆ เป็นไปไดด้ ว้ ยดโี ดยเฉพาะหากระบบสารสนเทศน้ันออกแบบ เพ่ือเออ้ื อำ�นวยใหห้ น่วยงานทงั้ ภายในและภายนอกท่ีอยู่ในระบบของซพั พลายทงั้ หมด จะทำ�ใหผ้ ทู้ ่มี ีส่วนเก่ียวขอ้ งทั้งหมดสามารถใชข้ ้อมูลรว่ ม กันได้ และทำ�ให้การประสานงาน หรอื การทำ�ความเข้าใจเปน็ ไปได้ด้วยดยี ง่ิ ข้ึน ประสิทธผิ ล (Effectiveness) • ระบบสารสนเทศช่วยในการตัดสนิ ใจ ระบบสารสนเทศทอ่ี อกแบบสำ�หรับผู้บริหาร เช่น ระบบสารสนเทศที่ช่วยในการสนบั สนุนการ ตดั สินใจ (Decision support systems) หรอื ระบบสารสนเทศสำ�หรบั ผู้บริหาร (Executive support systems) จะเอื้ออำ�นวยใหผ้ ู้ บรหิ ารมขี ้อมลู ในการประกอบการตัดสนิ ใจได้ดีข้นึ อันจะสง่ ผลใหก้ ารดำ�เนินงานสามารถบรรลวุ ตั ถุประสงคไ์ วไ้ ด้ • ระบบสารสนเทศช่วยในการเลอื กผลติ สินค้า/บรกิ ารทเ่ี หมาะสมระบบสารสนเทศจะชว่ ยทำ�ให้องค์การทราบถึงขอ้ มูลท่เี กีย่ วข้องกับ ตน้ ทุน ราคาในตลาดรปู แบบของสินคา้ /บรกิ ารท่มี ีอยู่ หรอื ชว่ ยทำ�ให้หน่วยงานสามารถเลือกผลิตสนิ คา้ /บริการที่มีความเหมาะสมกบั ความเชีย่ วชาญ หรอื ทรัพยากรทม่ี ีอยู่ • ระบบสารสนเทศช่วยปรบั ปรุงคุณภาพของสินค้า/บรกิ ารใหด้ ขี น้ึ ระบบสารสนเทศทำ�ใหก้ ารติดตอ่ ระหว่างหน่วยงานและลกู คา้ สามารถทำ�ไดโ้ ดยถูกตอ้ งและรวดเรว็ ขน้ึ ดงั น้นั จงึ ชว่ ยใหห้ น่วยงานสามารถปรบั ปรุงคณุ ภาพของสินคา้ /บรกิ ารให้ตรงกับความต้องการ ของลกู คา้ ได้ดขี ้นึ และรวดเร็วขน้ึ ดว้ ย • ความได้เปรียบในการแข่งขนั (Competitive Advantage) • คณุ ภาพชวี ิตการทำ�งาน (Quality o f Working Life) ความร้พู ้นื ฐานเก่ียวกับเทคโนโลยีการเรยี นรดู้ ้วยคอมพิวเตอร์

10

1.1 การเรียนรดู้ ว้ ยคอมพิวเตอร์ รปู แบบของบทเรียนคอมพวิ เตอรช์ ่วยสอน บทเรยี นคอมพวิ เตอร์ชว่ ยสอนท่มี ผี ้อู อกแบบและสร้างขึ้นเพอ่ื ใช้ชว่ ยใน การเรยี นการสอนนนั้ มรี ูปแบบทแ่ี ตกต่างกนั ขึน้ อยู่กับวัตถปุ ระสงค์ในการใช้บท 1.บทเรยี นแบบทบทวน 3. บทเรียนแบบทดสอบ เปน็ บทเรยี นท่ีมุ่งเนน้ เสนอเนือ้ หาเป็นหลักไม่ว่า มลี ักษณะเป็นแบบทดสอบเพ่ือให้ผู้เรยี นได้ จะเป็นการเสนอเนื้อหาใหม่หรือทบทวนเนื้อหาเดิม ทดสอบความรู้ของตนเองหรือผู้สอนอาจใช้ ก็ตามบทเรียนในลักษณะนี้จะทำ�หน้าท่ีคล้ายติวเตอร์ เป็นแบบทดสอบเพ่ือประเมินผลการเรียนรู้ ซ่ึงอาจจะใช้สอนเนื้อหาใหม่หรือใช้ในการทบทวน ของผู้เรียนก็ได้โดยบทเรียนในลักษณะของ หรือสอนเสริมโดยอาศัยแนวความคิดเช่นเดียวกับ แบบทดสอบน้ีจะมีการประเมินผลการเรียนได้ บทเรยี นแบบโปนแกรมที่เปน็ ส่งิ พิมพ์ แตใ่ ชค้ วาม ทนั ที สามารถของคอมพวิ เตอร์ทมี่ ีเหนือกว่า อันไดแ้ ก่ 4. บทเรยี นสถานการณจ์ �ำ ลอง การนำ�เสนอในลักษณะของสอ่ื ประสม การให้ขอ้ มูล บทเรียนในลักษณะการจำ�ลองสถานการณ์ ย้อนกลับ การเกบ็ ขอ้ มลู การเรียนและการประเมินผล ซึ่งเป็นข้อเด่นของส่ือประเภทคอมพิวเตอร์ การเรียน เป็นต้น บทเรยี นแบบเสนอเนื้อหานี้เป็นบท เน่ืองจากคอมพิวเตอร์มีความสามารถในด้าน เรียนที่มีผู้สร้างแนะนำ�มาใช้กันค่อนข้างจะแพร่หลาย ตา่ งๆ อนั ทำ�ให้สามารถสร้างสถานการณห์ รอื มากท่สี ุดรูปแบบหนึง่ โดยในปจั จุบนั ผู้สอนอาจหาซ้อื จำ�ลองท่ีเหมือนจริงได้ทำ�ให้บทเรียนมีความ มาใช้ในการเรียนการสอนได้หรืออาจสร้างข้ึนเองโดย สมจริงและน่าสนใจมากย่ิงข้ึนบทเรียนประเภท ใช้โปรแกรมช่วยสร้างได้โดยไม่ยากนกั นี้ค่อนข้างจะสร้างยากต้องใช้ผู้ที่มีความรู้ทาง 2.บทเรียนแบบฝกึ หัด คอมพิวเตอร์และตอ้ งใชเ้ วลานานในการสร้าง บทเรยี นท่มี งุ่ เน้นให้ผูเ้ รียนไดฝ้ ึกและทำ�แบบฝึกหัด แต่อย่างไรก็ดีก็นับเป็นบทเรียนท่ีให้ผลการ เพ่ือให้เกิดความเข้าใจและเกิดทักษะในเน้ือหาท่ีได้ เรยี นรู้ท่ดี ีประเภทหนึง่ เช่นกัน เรียนมาแล้วมากย่ิงข้ึนบทเรียนประเภทน้ีจะไม่มีการ เสนอเน้ือหาแต่จะมีคำ�ถามหรือแบบฝึกหัดให้ผู้เรียน ได้ทำ�และจะมีการให้ข้อมูลย้อนกลับเช่นมีคำ�เฉลย หรือคำ�อธิบายเพิ่มเติมหรือประเมินผลการเรียนทันที ทำ�ให้ผู้เรียนสามารถฝึกหัดได้ด้วยตนเองจนเป็นท่ี พอใจ คลกิ ทร่ี ปู เพอ่ื รับชมวิดีโอเทคโนโลยี AR 11การเรียนรู้ด้วยคอมพิวเตอร์

5. เกมเพื่อการเรียนการสอน คลิกทร่ี ูปเพอ่ื รับชมวดิ โี อ มีลักษณะเป็นเกมท่ีมุง่ เน้นให้ผเู้ รียนเกดิ รวมทง้ั สามารถประเมินผลผูเ้ รยี นไดต้ ลอด ความสนกุ สนานและทา้ ทาย แตม่ ิใชจ่ ะเปน็ เพียงแค เวลา บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอนมีหลายรปู สนกุ สนานอยา่ งเดียวเหมอื นเกมทั่วๆไป แตเ่ ป็นเกมท่ี แบบ เชน่ แบบเนอ้ื หา แบบจำ�ลองสถานการณ์ ให้เกดิ การเรียนรดู้ ้วย ซ่งึ บทเรียนในลกั ษณะน้จี ะช่วย หรือแบบแกป้ ัญหา แตล่ ะแบบจะขึ้นอยกู่ ับ ให้ผ้เู รยี น เรยี นรู้ไดอ้ ย่างสนกุ สนาน มเี จตคติท่ดี ตี ่อ วัตถุประสงคข์ องการสร้างบทเรยี น การนำ� บทเรียนอกี ดว้ ย คอมพิวเตอร์มาใช้ในการเรยี นการสอนนั้น มีส่วนช่วยให้นักเรียนนักศึกษามีความเข้าใจใน ความจริงแลว้ อาจจะมผี ู้แบ่งรูปแบบของ เนือ้ หา สามารถใช้ในการทบทวนบทเรียนและ บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอนออกเป็นลักษณะ เพ่ิมประสิทธิภาพในการจัดการเรียนการสอนได้ อืน่ ๆ อกี เช่น บทเรยี นแบบสาธติ บทเรียนแบบแก้ เป็นอยา่ งดี ปัญหาฯลฯ แตอ่ ย่างไรก็ดีผสู้ อนหรอื ผ้สู นใจในการ สร้างบทเรียนคอมพวิ เตอรช์ ว่ ยสอน อาจสร้างบท คลกิ ท่ีรูปเพอ่ื รับชมวดิ โี อ เรียนในรูปแบบท่ีดีเหมาะสมกับการเรียนการสอน ของตนเอง ทัง้ นี้กข็ นึ้ อยู่กบั วตั ถุประสงคใ์ นการนำ�ไป 12การเรยี นรดู้ ้วยคอมพวิ เตอร์ ใช้ให้เกิดประโยชน์กับการเรียนการสอนเป็นสำ�คัญ โดยไม่จำ�เป็นยึดถือรูปแบบใดรูปแบบหน่ึงท่ีกล่าวก็ได้ คอมพิวเตอร์ช่วยสอน คอื การนำ�คอมพวิ เตอร์มา ใช้ในการสร้างบทเรียน ซงึ่ ประกอบด้วย เน้อื หาวชิ า แบบฝึกหดั แบบทดสอบ ซึง่ มที งั้ ข้อความ ภาพนงิ่ กราฟิก ภาพเคลือ่ นไหว วีดทิ ศั น์ และเสียง เพ่อื ทำ�ให้ ผเู้ รยี นมคี วามสนใจในเน้อื หาวชิ าเรียนมากขนึ้

1. ฮาร์ดแวร์ (Hardware) คือ อปุ กรณ์ ช้นิ ส่วนตา่ ง ๆ ของคอมพิวเตอร์ รวมถงึ สื่อทีใ่ ช้ในการ บนั ทึกข้อมลู ได้แก่ อปุ กรณร์ บั ข้อมูล (Input Devices) หนว่ ยประมวลผลกลาง (Central Pro- cessing Unit : CPU) หน่วยความจำ�หลัก (Main Memory Unit) หน่วยเก็บขอ้ มูลสำ�รอง (Sec- ondary Storage) และอุปกรณแ์ สดงผล (Output Devices) 2. ซอฟท์แวร์ หมายถงึ โปรแกรมคอมพวิ เตอร์ท่ีเป็นชดุ คำ�สง่ั ท่คี วบคุมการทำ�งานของฮารด์ แวร์ ซอฟตแ์ วร์สามารถแบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ประเภท ดังน้ี 2.1 ซอฟทแ์ วร์ระบบ ( System Software) เป็นซอฟท์แวรท์ ่ีทำ�หนา้ ทเ่ี ป็นตวั กลาง เพ่ือช่วยให้ผู้ใชส้ ามารถติดต่อสงั่ งานอุปกรณค์ อมพวิ เตอร์ไดง้ ่ายข้นึ และทำ�หนา้ ทปี่ ระสานงานกับ ซอฟทแ์ วรป์ ระยกุ ตท์ ั้งระบบ ตัวอย่างของซอฟทแ์ วรร์ ะบบ ไดแ้ ก่ Windows, Mac OS, Unix และ Li- nux เปน็ ตน้ 2.2 ซอฟท์แวรป์ ระยุกต์ (Application Software) เปน็ ซอฟท์แวรส์ ำ�เร็จรปู ท่ีเขียนขึน้ เพ่อื ประยุกต์ใชง้ านในดา้ นต่าง ๆ เชน่ พมิ พ์เอกสาร นำ�เสนองาน และคำ�นวณ หรือเพ่อื ใช้งานเฉพ าะด้าน ตวั อยา่ งได้แก่ Microsoft Word, Adobe Photoshop และ Macromedia Dreamweaver เป็นตน้ 13การเรียนรูด้ ว้ ยคอมพิวเตอร์

ซอฟทแ์ วรท์ ่ีเก่ยี วขอ้ งกับการสบื ค้นสารสนเทศที่สำ�คญั มี 2 โปรแกรม ไดแ้ ก่ โปรแกรมค้นดเู วบ็ และโปรแกรมอา่ นเอกสาร 2.2.1 โปรแกรมค้นดเู วบ็ ( Web Browser) เป็นซอฟท์แวร์ท่ชี ว่ ยในการอ่านเนือ้ หาของเวบ็ เพจ โดยทำ�หนา้ ทแี่ ปลงค่ารหัสทางคอมพิวเตอร์ ให้เปน็ ภาพและเสยี ง ตามท่ีผสู้ รา้ งเว็บไซต์กำ�หนด ตัวอยา่ ง ไดแ้ ก่ Internet Explorer, Mosaic, Opera, Netscape Communicator และ Hot Java เป็นตน้ 2.2.2 โปรแกรมอ่านเอกสาร เอกสารท่ีมีการเผยแพร่ในอนิ เทอรเ์ น็ตมีหลายรปู แบบ รปู แบบทว่ั ไปที่นยิ มใช้ คือ เป็น HTML , Microsoft Word และ PDF ผใู้ ชจ้ ะต้องดาวน์โหลดโปรแกรม Adobe Acrobat Reader มาตดิ ต้ังไว้ในเคร่ือง จงึ จะสามารถเรียกดแู ฟ้มขอ้ มลู ในรปู แบบ PDF ได้ 14การเรยี นรดู้ ้วยคอมพวิ เตอร์

15

2.1 เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ คอมพิวเตอร์ คอื อปุ กรณ์ทางอิเล็กทรอนิกส์ (electrinic device) ทม่ี นษุ ยใ์ ช้เปน็ เครือ่ งมือช่วยในการจัดการกับข้อมูลทอ่ี าจเปน็ ได้ ทง้ั ตัวเลข ตวั อกั ษร หรอื สัญลักษณท์ ใ่ี ช้แทนความหมายในสงิ่ ตา่ ง ๆ โดยคุณสมบัตทิ ี่สำ�คญั ของคอมพิวเตอรค์ ือการที่สามารถกำ�หนดชุดคำ�สัง่ ล่วงหนา้ หรอื โปรแกรมได้ (programmable) นัน่ คือคอมพวิ เตอร์สามารถทำ�งานไดห้ ลากหลายรูปแบบ ขนึ้ อยู่กับชุดคำ�ส่ังท่เี ลือกมาใชง้ าน ทำ�ใหส้ ามารถนำ�คอมพิวเตอรไ์ ปประยุกต์ใช้งานไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง เช่น ใชใ้ นการตรวจคลน่ื ความถี่ของหวั ใจ การฝาก - ถอนเงินในธนาคาร การตรวจสอบสภาพเคร่อื งยนต์ เปน็ ต้น ข้อดีของคอมพิวเตอร์ คือ เครอ่ื งคอมพวิ เตอรส์ ามารถทำ�งานไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภาพ มคี วามถูกต้อง และมคี วามรวดเรว็ อยา่ งไรก็ดี ไมว่ ่าจะเป็นงานชนดิ ใดก็ตาม เครื่องคอมพิวเตอร์จะมีวงจรการทำ�งานพ้ืนฐาน 4 อย่าง (IPOS cycle) คือ รบั ขอ้ มูล (Input) เคร่อื งคอมพวิ เตอรจ์ ะทำ�การรับข้อมลู จากหน่วยรบั ข้อมูล (input unit) เช่น คีบอร์ด หรอื เมาส์ ประมวลผล (Processing) เครอื่ งคอมพิวเตอร์จะทำ�การประมวลผลกับขอ้ มลู เพ่ือแปลงให้ อยใู่ นรปู อ่ืนตามทต่ี ้องการ แสดงผล (Output) เครอื่ งคอมพิวเตอรจ์ ะใหผ้ ลลพั ธ์จากการประมวลผลออกมายงั หนว่ ย แสดงผลลพั ธ์ (output unit) เช่น เคร่ืองพิมพ์ หรอื จอภาพ เกบ็ ข้อมลู (Storage) เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์จะทำ�การเกบ็ ผลลัพธ์จากการประมวลผลไวใ้ น หนว่ ยเกบ็ ข้อมูล เพื่อให้สามารถนำ�มาใชใ้ หมไ่ ด้ในอนาคต 16เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์

เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร์ หมายถงึ เทคโนโลยที ่ถี กู นำ�มา ใช้เพ่ือการบนั ทกึ จัดเกบ็ ประมวลผล และค้นคืนสารสนเทศ ซึ่งแบง่ ออก ไดเ้ ปน็ 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ ระบบคอมพิวเตอร์ (Computer System) ระบบ (System) คือกลุ่มขององคป์ ระกอบทมี่ คี วาม สมั พนั ธก์ ันและทำ�งานร่วมกัน ซึง่ ระบบคอมพิวเตอร์จะมี องคป์ ระกอบทส่ี ำ�คัญ 3 ส่วน คอื 1.ฮารด์ แวร์ (Hardware) 2.ซอฟต์แวร์ (Software) 3.บคุ ลากร (Peopleware) 1.ฮารด์ แวร์ (Hardware) หมายถงึ อปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ท่ีเป็นตวั เคร่อื งคอมพิวเตอร์ แบง่ ออกเปน็ สว่ น ประกอบดงั น้ี หนว่ ยรับข้อมูล หนว่ ยประมวลผล หนว่ ยแสดงผล 1.หนว่ ยรบั ข้อมูล (Input unit) เป็นอปุ กรณ์รับเข้า ทำ�หนา้ ท่ีรับโปรแกรมและข้อมลู เข้าสู่เคร่ือง คอมพิวเตอร์ อุปกรณ์รบั เข้าทใี่ ช้กันเป็นส่วนใหญ่ คือ แปน้ พมิ พ์ ( Keyboard ) และเมาส์ ( Mouse) นอกจากนีย้ ังมอี ปุ กรณร์ ับเข้าอ่นื ๆ อกี ได้แก่ สแกนเนอร์ ( Scanner), วีดโี อคาเมรา (Video Cam- era), ไมโครโฟน (Microphone),ทชั สกรนี (Touch screen), แทร็คบอล (Trackball), ดิจิตเซอร์ เทเบิล้ แอนด์ ครอสแชร์ (Digiter tablet and crosshair) 2.หนว่ ยประมวลผลกลาง (Central Processing Unit) หรอื เรยี กโดยทว่ั ๆ ไปว่า CPU ซง่ึ ถอื วา่ เป็นสมองของระบบคอมพิวเตอร์ มสี ่วนประกอบทีส่ ำ�คญั 2 สว่ น คอื หน่วยควบคมุ หน่วยคำ�นวณ 17เทคโนโลยคี อมพวิ เตอร์

หน่วยควบคุม (Control Unit หรือ CU) ทำ�หน้าท่ีควบคุมลำ�ดบั ขั้นตอนการทำ�งานของหน่วยรับ ข้อมลู หน่วยแสดงผล หน่วยคำ�นวณและหน่วยตรรก หนว่ ยความจำ�และแปลคำ�สง่ั หนว่ ยคำ�นวณและตรรก (Arithmetic and Logic Unit หรอื ALU) ทำ�หน้าทใี่ นการคำ�นวณหาตัวเลข เชน่ การบวก ลบ การเปรยี บเทยี บ หนว่ ยความจำ� เป็นอุปกรณ์ใช้เกบ็ โปรแกรมและข้อมลู ทใี่ ชใ้ นการประมวลผล 3.หนว่ ยความจ�ำ ภายใน (Primary Storage Section หรือ Memory) เป็นหน่วยความจำ�ท่ีอยู่ ภายในเคร่ืองคอมพิวเตอรท์ ี่สามารถตดิ ตอ่ กบั หน่วยงานอ่ืน ๆ ได้โดยตรง แบง่ ออกเป็น 2 ประเภท 1.หน่วยความจ�ำ ภายใน - หน่วยความจำ�แบบแรม (Random Access Memory หรือ Ram) เปน็ หนว่ ยความจำ� ชว่ั คราว ทใี่ ช้สำ�หรบั เก็บโปรแกรมที่กำ�ลังใช้งานอยู่ขณะน้นั มีความจขุ องหน่วยเกบ็ ข้อมูลไมเ่ กิน 640 KB คือผู้ใช้สามารถเขียนหรอื ลบไปไดต้ ลอดเวลา ถ้าหากปิดเครอื่ งคอมพวิ เตอรห์ รือไฟฟ้าดับ จะมีผล ทำ�ใหข้ อ้ มูลต่าง ๆ ท่ีเก็บไว้สญู หายไปหมด และไมส่ ามารถเรยี กกลบั คนื มาได้ - หนว่ ยความจ�ำ แบบรอม (Read Only Memory หรือ Rom) เปน็ หนว่ ยความจำ�ถาวร ท่ี สามารถอา่ นได้อย่างเดยี ว ไมส่ ามารถบนั ทกึ ขอ้ มูลได้ ถงึ แมว้ า่ จะปดิ เครอื่ งหรือไฟฟ้าดบั ข้อมลู ท่เี ก็บไว้ จะยงั คงอยู่ 18เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์

2.หนว่ ยความจำ�สำ�รอง ได้แก่ เทปแม่เหลก็ จานแม่เหล็ก แผ่นดสิ ก์ (Diskett) CD-ROM แผ่นดิสกห์ รือสเกต เป็นจานแมเ่ หล็กขนาดเล็ก ชนดิ ออ่ น จัดเกบ็ ขอ้ มลู โดยใชอ้ ำ�นาจแมเ่ หลก็ การ ใชง้ านจะต้องมี Disk Drive เพื่อใชเ้ ป็นอปุ กรณใ์ นการขับเคลื่อนแผน่ ดิสก์ โดยแบ่งตำ�แหน่งพนื้ ผวิ ออกเป็น แทร็คและเซ็คเตอร์ แบ่งออกเป็น 3 ขนาด คอื 1.แผ่นดสิ กข์ นาด 8 นิว้ ปัจจบุ ันไม่นยิ มใช้ 2.แผน่ ดิสก์ขนาด 5.25 น้วิ แบง่ ออกเป็น DD สามรถบนั ทกึ ขอ้ มูลไดป้ ระมาณ 360 KB และ HD สามารถบันทึกข้อมูลได้ 1.2 MB 3.แผ่นดสิ ก์ขนาด 3.5 นว้ิ แบ่งออกเปน็ DD สามารถบันทกึ ข้อมูลได้ประมาณ 720 KB และ HD สามารถบันทกึ ข้อมูลได้ 1.44 MB หน่วยวดั ความจขุ องข้อมลู ในคอมพวิ เตอร์ 8 Bit = 1 Byte 1 Byte = 1 ตัวอกั ษร 1 KB = 1,024 Byte 1 MB = 1,024 KB 1 GB = 1,024 MB 1 TB = 1,024 GB หน่วยความจำ�ต่ำ�สุด คือ บิต (BIT [Binary Digit]) โดยใชบ้ ิตแทน 1 ตวั อกั ขระ หรอื 1 ไบต์ (Bite) หนว่ ยทีใ่ หญข่ ้ึนมาอกี หน่วย คอื กโิ ลไบต์ (Kilobyte) โดยท่ี 1 กโิ ลไบต์ มีคา่ เท่ากับ 2 10 ไบต์ หรอื 1,024 ไบต์ หนว่ ยความจำ�ทใ่ี หญ่ข้ึนไปอกี เรียกว่า เมกะไบต์ กิกะไบต์ และเทระไบต์ 19เทคโนโลยคี อมพวิ เตอร์

ฮาร์ดดิสก์ ( Hard Disk ) เปน็ จานแมเ่ หลก็ ชนิดแข็ง ชนิดติดแนน่ ไมม่ ีการเคลอ่ื นที่ สามารถบรรจุ ขอ้ มลู ได้จำ�นวนมาก เปน็ 2 ขนาด คือ 1. ขนาด 5.25 นิ้ว (ปจั จบุ ันเลิกใชแ้ ลว้ ) 2. ขนาด 3.5 น้ิว ท้งั 2 ขนาดจะมีความจุ ต้ังแต่ 10,20,40,80,120,300,400 MB1 GB,2 GB ฯลฯ ปัจจบุ ัน นิยมใชต้ ั้งแต่ 10 GB ข้นึ ไป Hard disk Data Rate หมายถงึ ซีดีรอม (CD-Rom ) เป็นจานแสงชนิดหนง่ึ ใช้เกบ็ ขอ้ มลู ความเร็วในการอ่านข้อมูลจากดิสก์ไป ทีม่ คี วามเร็วในการใชง้ านสงู มี สสู่ มองของเครื่องคอมพิวเตอร์ (หรอื มี คณุ สมบตั ิดงั น้ี ความเร็วในการนำ�ข้อมูลมาจากสมอง ○ เป็นสื่อทส่ี ามารถเก็บข้อมูลไดเ้ ป็นจำ�นวนมาก โดยจะ เครอื่ งไปบนั ทกึ ลงบนดสิ ก)์ มีหนว่ ยวัด มคี วามจุสูงถึง 2 GB (2 พนั ลา้ นไบต)์ เปน็ จำ�นวนไบต์ตอ่ วินาที (Bytes Per ○ มีขนาดเล็ก สามารถเคลื่อนยา้ ยไดส้ ะดวก Second หรอื bps ) ○ ใชเ้ ทคโนโลยขี องแสงเลเซอร์ในการอ่านเขียนขอ้ มูล ○ เปน็ จานแสงชนดิ อ่านไดอ้ ย่างเดยี ว ( Read Only Memory ) ไม่สามารถเขยี นหรอื ลบขอ้ มูลได้ 20เทคโนโลยคี อมพิวเตอร์

3.หนว่ ยแสดงผล (Output Unit) ทำ�หน้าทีแ่ สดงผลลัพธท์ ี่ได้จากการประมวล ผลของเครือ่ งคอมพิวเตอร์ หรอื ใชเ้ กบ็ ผลลพั ธเ์ พื่อนำ�ไปใชภ้ ายหลัง ไดแ้ ก่ จอภาพ (Monitor) เป็นอปุ กรณส์ ง่ ออกมากทส่ี ุด เครือ่ งพมิ พ์ (Printer) ซอฟแวร์ (Software) หมายถึง โปรแกรมชดุ คำ�สั่งทีเ่ ขียนใหเ้ ครื่องคอมพิวเตอร์ปฏบิ ตั ิ ตาม ซ่งึ มี 2 ประเภท คือ 1.ซอฟแวร์ควบคมุ ระบบ(System Software)คอื ชดุ คำ�สั่งหรือโปรแกรมทค่ี วบคมุ การ ทำ�งานของคอมพวิ เตอร์ เปน็ สอ่ื กลางระหว่างโปรแกรมประยุกตก์ บั เครื่องคอมพวิ เตอร์ เพอ่ื ชว่ ยในการจดั การทรพั ยากรของคอมพิวเตอร์ ได้แก่ โปรแกรมควบคุมเครือ่ ง ระบบ ปฏิบัตกิ าร เช่น DOS, Windows, Os/2, Unix 2.ซอฟแวรป์ ระยุกต์ (Application Software) คือ ชุดคำ�ส่ังหรอื โปรแกรมทเี่ ขยี นข้ึน มาเพอื่ ใหเ้ คร่ืองคอมพิวเตอร์ทำ�งานตามท่ีผ้ใู ชต้ อ้ งการ ไดแ้ ก่ โปรแกรมสำ�เร็จรูปต่าง ๆ บคุ ลากร (Peopleware) หมายถงึ บคุ ลากรทางคอมพวิ เตอร์ทที่ ำ�หน้าที่ในการใช้ และดแู ลเครอื่ งคอมพิวเตอร์ เช่น นักเขยี นโปรแกรม (Programmer) นกั วิเคราะหร์ ะบบ 21เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์

22

2.2 คอมพิวเตอร์เพ่อื การศึกษา คอมพิวเตอร์ คือ เครือ่ งคำ�นวณอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์โดยใชว้ ธิ ที างคณิตศาสตรป์ ระกอบดว้ ยฮารด์ แวร์ (ส่วนตัว เครอื่ งและอปุ กรณ์) และซอฟต์แวร์ (สว่ นชุดคำ�สั่ง หรือโปรแกรมท่ีสงั่ ให้คอมพิวเตอรท์ ำ�งาน) สามารถ ทำ�งานคำ�นวณผล และเปรียบเทียบค่าตามชดุ คำ�ส่ังดว้ ยความเรว็ สูงอย่างตอ่ เนอื่ ง และอตั โนมตั .ิ การท�ำ งานของคอมพิวเตอร์ การทำ�งานของคอมพิวเตอรจ์ ะเริม่ จากผใู้ ชป้ อ้ นขอ้ มลู ผ่านทางอุปกรณ์ของหน่วยรบั เข้า (Input device) เชน่ คยี ์บอรด์ เมาส์ ข้อมลู จะถูกเปล่ยี นให้เป็นสัญญาณดิจทิ ัล ประกอบด้วยเลข 0 และ 1 แลว้ ส่งตอ่ ไปยงั หนว่ ยประมวลผลกลาง เพอื่ ประมวลผลตามคำ�สัง่ ในระหว่างการประมวลผลขอ้ มลู จะถูกเก็บไวท้ ่ี (Random Access Memory: RAM) ทำ�หนา้ ทเี่ ก็บข้อมลู จากการประมวลผลเปน็ การ ชั่วคราว ขณะเดยี วกนั อาจมีคำ�ส่ังให้นำ�ผลลัพธจ์ ากการประมวลผลดังกล่าวไปแสดงผลผ่านทางอปุ กรณ์ ผา่ นทางอปุ กรณ์ของหน่วยส่งออก เชน่ จอภาพ หรอื เคร่อื งพมิ พ์ นอกจากนี้เราสามารถบนั ทึกขอ้ มูล ท่อี ยู่ในอนาคต โดยการอ่านข้อมลู ทบ่ี ันทกึ ในส่ือดังกลา่ วผา่ นทางเคร่อื งขบั หรือไดรฟ์ (drive) การสง่ ผา่ นข้อมลู ไปยังหน่วยตา่ งๆ ภายในระบบคอมพิวเตอร์จะผ่านทางระบบบัส (bus) อุปกรณข์ องหนว่ ย รบั เข้าและสง่ ออก จะเชือ่ มตอ่ กับตัวเครอ่ื งที่เรียกวา่ ซิสเตม็ ยูนิต (System unit) มี เคส (case) เปน็ โครงยืดให้อุปกรณต์ า่ งๆประกอบกัน ภายในเคสจะมเี มนบอร์ด (Mainboard) เปน็ แผนวงจรหลกั โดยซีพยี ู หน่วยความจำ� การด์ รวมถงึ อุปกรณ์ตา่ งๆ จะถกู ตอ่ กับเมนบอรด์ นี้ทงั้ ส้นิ 23คอมพิวเตอร์เพอ่ื การศกึ ษา

ระบบการทํางานของคอมพิวเตอร์ มหี นว่ ยพนื้ ฐาน 5 หน่วย คือ 1. หนว่ ยรบั ขอ้ มลู (Input Unit) ทําหนา้ ท่ใี นการรบั ข้อมลู หรือคําส่ังจากภายนอกเข้าไปเกบ็ ไว้ในหนว่ ยความจํา เพือ่ เตรยี ม ประมวลผลขอ้ มูลทีต่ อ้ งการ ซงึ่ อุปกรณท์ ่ใี ชใ้ นการนําขอ้ มูลที่ใช้กันอยูต่ ัง้ แต่อดตี จนถงึ ปัจจบุ นั น้นั มี อยหู่ ลายประเภทดว้ ยกนั สาํ หรบั อปุ กรณท์ ่ีนยิ มใชใ้ นปจั จบุ ันมีดงั ต่อไปน้ี - คยี ์บอรด์ (Keyboard) - เมาส์ (Mouse) - สแกนเนอร์ (Scanner) 2. หนว่ ยประมวลผลกลาง (Central Processing Unit) ทําหน้าทีใ่ นการคาํ นวณและประมวลผล แบง่ ออกเป็น 2 หนว่ ยยอ่ ย คอื - หนว่ ยควบคมุ ทําหนา้ ที่ในการดูแล ควบคุมลําดบั ข้นั ตอนของการประมวลผล และการทํางานของอปุ กรณต์ ่างๆ ภายใน หนว่ ยประมวลผลกลาง และชว่ ยประสานงานระหวา่ งหน่วยประมวล ผลกลาง กบั อปุ กรณ์นําเข้าข้อมลู อปุ กรณ์ในการแสดงผล และหน่วยความจําสาํ รอง - หนว่ ยคาํ นวณและตรรก ทาํ หน้าทใ่ี นการคาํ นวณและเปรียบเทียบขอ้ มลู ตา่ งๆ ท่ีสง่ มา จากหน่วยควบคมุ และหนว่ ยความจำ� 3. หนว่ ยความจาํ หลัก (Main Memory) 24คอมพวิ เตอรเ์ พื่อการศกึ ษา ทําหนา้ ท่ใี นการเก็บขอ้ มลู หรือคําสั่งตา่ งๆ ที่รับจาก ภายนอกเข้ามาเกบ็ ไว้ เพอ่ื ประมวลผลและยังเกบ็ ผลทไ่ี ด้ จากการประมวลผลไว้เพื่อแสดงผลอีกดว้ ย ซ่งึ แบ่งออกเปน็ หน่วยความจํา เป็นหนว่ ยความจาํ ท่ีมีอยู่ ในตวั เครื่องคอม คอมพวิ เตอร์ ทาํ หนา้ ทใี่ นการเกบ็ คําสั่งหรอื ขอ้ มูล แบง่ ออกเปน็ - รอม (ROM) หนว่ ยความจาํ แบบถาวร - แรม (RAM) หนว่ ยความจาํ แบบชวั่ คราว

คลิกที่รูปเพือ่ รบั ชมหลักการทำ�งานของ Hard disk 4. หนว่ ยความจาํ รอง (Secondedata Storage) ทำ�หน้าทีจ่ ดั เกบ็ ขอ้ มูลและโปรแกรมตา่ งๆ เพือ่ นำ�มาใช้อกี ครัง้ ภายหลัง แม้จะปดิ เคร่อื ง คอมพวิ เตอรข์ ้อมูลและโปรแกรมทีจ่ ัดเกบ็ ไวจ้ ะไม่สญู หาย - Disk Drive - Hard Drive - CD-Rom - Magnetic Tape - Card Reader 5. หนว่ ยแสดงผล (Output Unit) ทาํ หน้าทใ่ี นการแสดงผลลัทธท์ ี่ไดห้ ลังจากการคาํ นวณและประมวลผล สําหรับอุปกรณท์ ่ี ทําหนา้ ท่ใี นการแสดงผลข้อมูลท่ไี ด้นน้ั มตี อ่ ไปน้ี - Monitor จอภาพ - Printer เคร่ืองพมิ พ. - Plotter เคร่อื งพิมพ์ทีใ่ ช้ปากกาในการเขียนขอ้ มลู ต่างๆ ที่ต้องการลงกระดาษ ความแตกต่างของระบบคอมพวิ เตอร์ เมอื่ ทราบถงึ การทาํ งานและสมรรถนะของคอมพวิ เตอรแ์ ลว้ สิ่งทค่ี วรทราบตอ่ ไปใน เรือ่ งของ คอมพวิ เตอร์ คือ ระบบคอมพิวเตอรท์ ีใ่ ช้งานมีความแตกต่างกนั อยา่ งไรบ้าง ซง่ึ ความ แตกต่างของ ระบบจะเปน็ การบง่ ชถ้ี งึ ประเภทของคอมพิวเตอร์ไปในตวั ด้วยเน่อื งจากจะดูความ แตกต่างในเร่อื ง ของขนาด ความเร็ว ความสามารถในการประมวลผล และราคา ในปัจจบุ นั สามารถ | แบ่งระบบ หรอื ประเภทของคอมพวิ เตอรอ์ อกได้เป็น 4 ระบบ คือ ซเู ปอรค์ อมพิวเตอร์ เมนเฟรมคอมพวิ เตอร์ มินคิ อมพวิ เตอร์ และ ไมโครคอมพิวเตอร์ 25คอมพวิ เตอรเ์ พอ่ื การศกึ ษา

ซูเปอร์คอมพิวเตอร์ ซเู ปอร์คอมพวิ เตอร์ (supercomputers) เป็นคอมพิวเตอร์ราคาแพงทีส่ ดุ ทรงพลัง มากที่สดุ และ มคี วามสามารถในการประมวลผลเร็วท่ีสุดคือมากกว่า 64 พันล้านคาํ ส่งั ใน 1 วินาที เปน็ คอมพิวเตอร์ ท่ีมีขนาดใหญม่ ากและใชใ้ นการคํานวณทยี่ งุ่ ยากซับซ้อน เช่น การพยากรณอ์ ากาศ การวจิ ยั พลงั งาน นวิ เคลยี ร์ และการปลอ่ ยยานอวกาศ เป็นต้น เมนเฟรมคอมพวิ เตอร์ เมนเฟรมคอมพวิ เตอร์ (mainframe computers) เป็นคอมพิวเตอร์ขนาดเหน ราคาแพง มีสมรรถนะ การทาํ งานสูง สามารถเชื่อมต่อผู้ใช้ไดห้ ลายรอ้ ยหลายพันเครือ่ งในเวลา เดียวกัน และใชเ้ ป็นเครอ่ื งบรกิ าร (Server) ในเครอื ข่ายได้ เมนเฟรมคอมพิวเตอร์สามารถจัด คาํ สัง่ ข้อมูล และสารสนเทศไดจ้ าํ นวนมหา ศาลเพื่อใหผ้ ้ใู ชเ้ ข้าถึงไดด้ ้วยคอมพิวเตอร์สว่ นบุคคล เครอ่ื งปลายทาง (terminals) มักนิยมใช้งานใน องค์การขนาดใหญ่เพือ่ ใชส้ ารสนเทศร่วมกัน ระบบสาํ รองท่นี ่งั ของสายการบิน การเคลียร์เชค็ ของธนาคาร การลงทะเบยี นและคํานวน ของนกั ศกึ ษาในสถาบันการศกึ ษาขนาดใหญ่ เปน็ ตน้ 26คอมพิวเตอร์เพื่อการศกึ ษา

ไมโครคอมพวิ เตอร์ ไมโครคอมพิวเตอร์ (microcomputers) เป็นเครื่องที่มีขนาดเล็กและราคาย่อมเยากว่า คอมพิวเตอร์ระบบตา่ ง ๆ ท่กี ลา่ วมาแล้ว โดย แบง่ ออกไดเ้ ปน็ 2 ประเภท คอื คอมพวิ เตอร์ แบบ ต้งั โต๊ะ และคอมพวิ เตอรแ์ บบเคลอื่ นท่ีหรอื พกพาได้ มินคิ อมพิวเตอร์ • คอมพวิ เตอร์แบบต้ังโต๊ะ (desktop com- มินคิ อมพวิ เตอร์ (minicomputers) หรอื puters) เป็นคอมพิวเตอร์ทอ่ี อกแบบ ให้มีหนว่ ย เรียกอกี อย่างหน่งึ วา่ “midrange computers ระบบ (System unit) อยใู่ นตัวเคร่อื งเดียวกนั เป็นคอมพิวเตอร์ที่มีขนาดเล็กและราคาถูกกว่า คอมพวิ เตอร์แบบตงั้ โตะ๊ ทนี่ ิยมใชก้ นั ในปัจจุบัน เมนเฟรมคอมพวิ เตอร์ ถึงแมจ้ ะมีประสทิ ธิภาพ จะมลี กั ษณะตัวเคร่อื งทรงสงู เรยี กว่า “tower ในการทํางานสูงแตอ่ ยูใ่ นวงจํากดั กวา่ โดย model “ มขี นาดพอเหมาะทีจ่ ะตัง้ บนโตะ๊ ทํา ทั่วไปแล้วมักถูกออกแบบมาให้ใช้งานเฉพาะ งาน หรือจะวางใตโ้ ตะ๊ เพือ่ ประหยดั เนอื้ ทบี่ นโตะ๊ เร่อื ง เชน่ การวิจยั ทางวิทยาศาสตร์ การใชง้ าน ทํางานก็ได้เชน่ กัน) ตวั เคร่ืองลกั ษณะนจ้ี ะแยก ดา้ นวิศวกรรมศาสตร์ เปน็ ต้น ปกตแิ ลว้ มนิ ิ หน่วยประมวลผลกลางและจอมอนิเตอร์ออก คอมพวิ เตอร์ เครือ่ งหน่ึงจะสามารถเชอื่ มต่อผู้ใช้ได้ จากกัน คอมพิวเตอรแ์ บบตง้ั โต๊ะจะมีลกั ษณะ มากถงึ 4,000 เครือ่ งในเวลาเดยี วกัน โดยที่ผู้ใช้จะ และ ประสิทธภิ าพการใชง้ านแตกตา่ งกันดงั นี้ เข้าถงึ คอมพวิ เตอร์ส่วนบคุ คล (personal computers) เป็นคอมพวิ เตอรแ์ บบ ตัง้ โตะ๊ ที่นิยมใชใ้ นสถาน ท่ที าํ งาน สถาบนั การศกึ ษา และตามบ้านทั่วไป โดยผูใ้ ช้คนเดยี ว จึงเรยี ก ว่า “คอมพิวเตอรส์ ่วน บุคคล” และเรียกกันย่อ ๆ วา่ “เคร่ืองพีซี” ส่วนมากจะนยิ มใช้ในลักษณะ ตวั เครอ่ื งทรงสูง แตบ่ าง ยหี่ อ้ เช่น Apple Computer รุน่ IMac จะรวมส่วนอปุ กรณ์และจอมอนเิ ตอร์ อยใู่ นตัวเครื่องเปน็ ช้นิ เดยี วกันเรียกว่า “all-in-One Computer คอมพวิ เตอร์สว่ นบคุ คลที่ใชง้ านกัน ทัว่ ไปจะเรียก ว่า “stand alone Computer” คอื เคร่อื งคอมพิวเตอรเ์ อกเทศท่มี ีระบบปฏบิ ตั ิการ ประมวล สารสนเทศ (รับข้อมลู ประมวลผล ส่งออก และจัดเกบ็ ) ด้วยตัวเอง ในปัจจุบนั คอมพิวเตอร์ ลกั ษณะนยี้ งั มีความสามารถในการต่อเครอื ขา่ ยเพ่ือใช้งานรว่ มกับคอมพิวเตอรเ์ คร่ืองอื่น ๆ ใน ลักษณะเครอื ขา่ ยเฉพาะที่ (LAN) และตอ่ เข้าใช้งานในอนิ เทอร์เนต็ ได้ 27คอมพิวเตอรเ์ พ่ือการศึกษา

เครื่องบรกิ าร (Server) เปน็ การใช้ คอมพิวเตอร์แบบต้ังโต๊ะเพ่ือทํางานเป็น เครอื่ งบรกิ ารในเครือขา่ ย โดยทําหนา้ ท่ี จดั การทรพั ยากรต่างๆ ควบคุมการเขา้ ถงึ ซอฟต์แวร์ เคร่อื งพมิ พ์ และอุปกรณ์ตา่ ง ๆ ทมี่ อี ยู่ในเครอื ขา่ ย รวมถงึ การจดั เนอื้ ที่ จดั เก็บซอฟตแ์ วรโ์ ปรแกรม ใช้งานและ จัดสรรเนอ้ื ท่เี ก็บข้อมูลสาํ หรบั ผ้ใู ช้บรกิ าร คอมพวิ เตอร์เครือขา่ ย (network computers) เป็นการใชค้ อมพิวเตอร์แบบ ตั้งโต๊ะทอ่ี อกแบบมา เพื่อใชง้ านเฉพาะในการเช่อื มต่อเครือข่าย ท้ังในเครือข่ายเฉพาะที่และ อินเทอร์เนต็ คอมพิวเตอร์เครอื ข่ายสว่ นมากไมส่ ามารถทํางานในลกั ษณะคอมพวิ เตอรเ์ อกเทศ (Stand-alone Computer) ได้ ทั้งนี้ เพราะตอ้ งใช้ในการปฏิบตั ิงานเชื่อมต่อเครอื ข่าย และส่วนมาก แลว้ จะเป็นเคร่อื งท่ีไมม่ ีฮาร์ดดสิ ก์ทําให้ ไม่สามารถเกบ็ บนั ทึกขอ้ มลู ได้ สถานงี าน (workstations) เป็นคอมพิวเตอร์แบบตงั้ โตะ๊ ทส่ี มรรถนะการทาํ งาน สงู กวา่ รุ่น คอมพวิ เตอรส์ ว่ นบุคคลและมรี าคาแพงกว่า โดยได้รบั การออกแบบมาใหส้ ามารถทาํ งาน 28คอมพวิ เตอรเ์ พอ่ื การศึกษา

แรกเรมิ่ ของการใชค้ อมพวิ เตอรใ์ นวงการศกึ ษา วงการศกึ ษาเร่ิมมกี ารใช้คอมพิวเตอรเ์ ปน็ ครง้ั แรกในระยะประมาณปลายทศวรรษท่ี 1950s ซึ่งขณะนนั้ มหาวิทยาลัยใหญห่ ลายแห่งในสหรัฐอเมริกาได้นําคอมพิวเตอรม์ าใชใ้ นงานดา้ น บริหาร เช่น ด้านการบญั ชีและการเกบ็ ข้อมูลเกย่ี วกบั ผเู้ รยี น ขณะเดียวกันก็มีผนู้ ําคอมพิวเตอร์ มาใช้ในงานเก่ียวกบั การวจิ ยั การเรยี นการสอน การวิจัยดา้ นนีเ้ รื่องหน่งึ ไดแ้ ก่ โครง (PLATO) ท่ี มหาวิทยาลัยอลิ ลินอยส์ สหรฐั อเมรกิ า ซง่ึ เร่ิมในปี พ.ศ. 2503 โดยมวี ตั ก ในการออกแบบการใช้ คอมพิวเตอรเ์ พ่อื การเรยี นการสอน การใช้คอมพวิ เตอรใ์ นวงการ มกี ารพัฒนาปรบั ปรุงเร่ือยมาจน กระทง่ั ประมาณตน้ ทศวรรษ 1970s โครงการเพลโตได้ เพลโต 4 (PLATO IV) มาใช้ ซึ่งเป็นระบบ การสอนแบบแบง่ สรรเวลา โดยเปน็ ระบบ คอมพิวเตอรร์ ่วมกนั โดยมศี นู ย์กลางใหญเ่ ก็บขอ้ มูลไว้ และมเี ครือ่ งปลายทางแยกออกมาก เพอื่ ใหผ้ ูเ้ รยี นแตล่ ะคนใช้ นอกจากโครงการเพลโตแลว้ ยงั มี การใชใ้ นระบบต่าง ๆ เช่น ไอบเี อม็ ทชิ ชติ (TICCIT) ซ่งึ แพร่หลายขยายตวั ออกไปอยา่ งรวดเร็ว ใน ชว่ งกลางทศวรรษที่ 1970 ได้ บริษทั คอมพิวเตอร์ 3 บรษิ ทั พยายามคิดคน้ ประดษิ ฐเ์ ครอื่ งไมโคร คอมพวิ เตอรข์ ึน้ และประลอง ผลสาํ เรจ็ ในปี พ.ศ. 2520 นบั เปน็ การนาํ ไปสู่การปฏิวตั กิ ารใชไ้ มโคร คอมพิวเตอร์ในวงการศกึ ษา 29คอมพิวเตอร์เพอ่ื การศกึ ษา

การใช้คอมพิวเตอร์ในวงการศกึ ษา สถาบันการศึกษาในระดับโรงเรยี นท้ังระดับประถม มธั ยม และมหาวทิ ยาลัยได้มีการใช้ คอมพวิ เตอร์ กนั อยา่ งแพรห่ ลายเมอ่ื มีการประดษิ ฐไ์ มโครคอมพวิ เตอร์ขึ้นมาใช้งาน เน่ืองจากเป็น เครอ่ื งขนาด เล็กและราคาไมส่ งู เกนิ ไปนกั ทส่ี ถาบนั การศึกษาตา่ ง ๆ จะซือ้ มาไวใ้ ชไ้ ด้ คอมพวิ เตอร์ จึงเปน็ อุปกรณท์ ่ที รงอานุภาพยิง่ ที่สามารถนํามาใชใ้ นการศึกษาเล่าเรียนได้มากมายหลายทาง บทบาทของ คอมพวิ เตอรต์ ามแบบจาํ ลอง “tutor, tool, tutee model” (Taylor, 1980 อา้ งถงึ ใน Newby, and others, 2000: 43) ได้แบ่งการใชค้ อมพวิ เตอรเ์ พอื่ การศึกษาออกเป็น 3 ลักษณะใหญ่ โดยใช้ ในบทบาทของ “ผสู้ อน” (teacher), “ผชู้ ว่ ย” (assistant), และ “ผเู้ รียน” (learner) ในบทบาท ของ “ผสู้ อน” จะเป็นการใชค้ อมพิวเตอร์นําเสนอเน้อื หาบทเรียนแกผ่ เู้ รียน ในบทบาท ของ “ผู้ ช่วย” เป็นการใช้คอมพิวเตอรเ์ ป็นเครือ่ งมอื (tool) ชว่ ยการทํางานของผสู้ อนและผเู้ รียน เชน่ การ พมิ พ์รายงาน การจัดทําฐานขอ้ มูล ฯลฯ และในบทบาทของ “ผ้เู รยี น” เป็นการทผี่ ูส้ อน หรอื ผเู้ รียน “สอน” คอมพิวเตอร์ในการทํางานเพือ่ ใหไ้ ดผ้ ลลพั ธต์ ามตอ้ งการ อยา่ งไรกต็ าม ด้วย พัฒนาการของ เทคโนโลยีในปัจจุบันทําใหก้ ารแบ่งบทบาทเหล่านเ้ี ห็นไดไ้ ม่ชัดเจนนักแตจ่ ะสามารถ ใชค้ อมพวิ เตอร์ ในทุกบทบาทเหลา่ นไ้ี ด้ 30คอมพิวเตอร์เพือ่ การศึกษา

การใช้คอมพวิ เตอร์ในทฤษฎีการเรียนรู้ จากทฤษฎกี ารเรียนรขู้ องกลมุ่ พฤติกรรมนิยม กลุ่มพุทธนิ ยิ ม และกลมุ่ สร้างสรรค์นยิ ม ทง้ั ในเชงิ ความ ร้คู วามเขา้ ใจและเชิงสังคม ทีม่ คี วามเก่ยี วโยงกับเทคโนโลยกี ารศึกษาทําให้เห็นไดว้ า่ คอมพวิ เตอรเ์ ปน็ เครอ่ื งมือที่สามารถตอบสนองการเรยี นรตู้ ามหลักทฤษฎเี หล่าน้ันได้อย่าง แนวทางการใช้คอมพิวเตอร์ เปน็ เครอ่ื งมอื ในการเรียนการสอนปจั จุบนั ค่อนขา้ งจะมีแนว เปลยี่ นจากสภาพแวดลอ้ มลักษณะบคุ คล เดยี วเปน็ ศูนยก์ ลาง (individual-centered environms! มาเปน็ สภาพแวดลอ้ มเชิงสงั คม (social- ly-oriented environments) และจากเครอ่ื งมือว เปล่ยี นมาเปน็ เครือ่ งมืออเนกประสงค์ท่ีใช้งานได้ หลายประเภท (Chee and Wong, eds. 2 ตวั อยา่ งเช่น แต่เดิมมักมกี ารใชบ้ ทเรยี นซเี อไอประเภท ทบทวน การฝกึ หัด การจาํ ลอง ฯลฯ เรียนรายบุคคลเปน็ ส่วนใหญ่ ในขณะที่ปัจจุบันจะใช้คอมพิวเตอร์ เปน็ เคร่ืองมือในการสือ่ สารหรอื เพือ่ เรียนรูร้ ่วมกันกับผู้เรียนอ่นื ๆ ทัง้ ในสถาบันเดยี วกันหรอื สถาบัน อื่นท้งั ในประเทศและทวเล็ก นอกจากนี้ การใชบ้ ทเรียนซเี อไอเหลา่ นนั้ จะปิดก้นั อยรู่ ะหว่างผเู้ รยี นกบั บทเรียนโดยผูเ้ รียนจะ เรียนรู้อยูเ่ พียงภายในขอบขา่ ยเนอื้ หาที่กาํ หนดไว้เทา่ น้ัน แตใ่ นทางตรงขา้ ม หากใชซ้ อฟตแ์ วรท์ เอ้อื ตอ่ สภาพแวดล้อมในการเรียนรู้ร่วมกนั ได้ เชน่ การใชซ้ อฟตแ์ วรป์ ระมวลคาํ และซอฟตแ์ วร์ กราฟิก ยอ่ มเปิดโอกาสใหผ้ ูเ้ รียนสรา้ งสรรค์ผลงานใหม่ร่วมกัน หรือการสร้างเนอ้ื หา บทเรียนใน ลกั ษณะสือ่ หลายมิตแิ ละมกี ารเช่ือมโยงกบั เวบ็ ไซตบ์ นอินเทอร์เน็ตจะเปิดโอกาสใหผ้ ้เู รยี น คน้ คว้า ข้อมลู เพิ่มเตมิ จากเนือ้ หาทีเ่ รียนได้โดยสะดวก ดงั น้นั การใชค้ อมพิวเตอรใ์ นปัจจุบนั จงึ เปดิ กว้าง มากขึ้นทง้ั ในรูปแบบการใชง้ านและผนวกกบั การใชเ้ ทคโนโลยีการส่ือสารเพือ่ สามารถตอบสนอง กบั การเรียนรูต้ ามหลกั ทฤษฎีการเรยี นรตู้ ่างๆ ได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพดงั สรปุ ได้ดังนี้ 31คอมพวิ เตอร์เพอ่ื การศึกษา

คอมพิวเตอรใ์ นบทบาทของ “ผสู้ อน” คอมพวิ เตอรใ์ นบทบาทของ “ผ้สู อน” เปน็ การนาํ เสนอเน้ือหาบทเรียน แบบทดสอบ กิจกรรม การ มปี ฏิสมั พนั ธโ์ ต้ตอบและการใหผ้ ลป้อนกลับแกผ่ ู้เรียนเชน่ เดียวกับที่ครผู ู้สอนกระทํา ในหอ้ งเรยี น แต่การใชค้ อมพวิ เตอร์จะสามารถใชก้ ับผูเ้ รียนทง้ั ห้องหรือใหผ้ เู้ รียนศึกษาด้วยตนเอง ในลกั ษณะ การศึกษารายบคุ คลไดด้ ว้ ย การใช้ในบทบาทผู้สอนจงึ ใชไ้ ดท้ ้งั การศึกษาแบบปกติและ การศกึ ษา ทางไกลทผี่ ้เู รยี นเรยี นบนเครอื ขา่ ยคอมพิวเตอรด์ ้วยการเรียนการสอนบนเวบ็ โดยการ ทผี่ สู้ อน นําเสนอบทเรยี นทสี่ ร้างไวด้ ว้ ยโปรแกรมนาํ เสนอหรือบทเรียนทบ่ี ันทึกบนแผ่นซีดีหรือสร้าง ไว้บน เว็บไซต์ หรือให้ผูเ้ รยี นอา่ นบทเรยี นจากแผ่นซดี ีหรือจากเวบ็ ไซต์ ทําแบบทดสอบและกจิ กรรม ตาม ที่ผู้สอนออกแบบไว้ การใชง้ านลักษณะนคี้ อมพวิ เตอร์จะมบี ทบาทและทําหนา้ ท่เี สมือนผู้สอน ทนี่ ํา เสนอเน้อื หาบทเรยี นและแบบทดสอบโดยมชี อื่ เรยี กต่างกนั หลายช่อื ไดแ้ ก่ การสอนใช้ คอมพวิ เตอร์ช่วย (computer-assisted instruction: CAI), การเรียนใช้คอมพิวเตอร์ชว่ ย (com- puter-assisted learning: CAL), การสอนใชค้ อมพิวเตอร์เป็นฐาน (computer-base instruc- tion: CBI) ซึ่งทงั้ หมดนจี้ ะเป็นการใชใ้ นลักษณะเดยี วกนั แตม่ ชี อ่ื เรยี กต่างกนั เท่านนั้ 32คอมพิวเตอรเ์ พ่อื การศึกษา

การสอนใช้คอมพิวเตอรช์ ว่ ย การสอนใช้คอมพวิ เตอร์ชว่ ยสอนหรือเรียกกันวา่ “คอมพวิ เตอร์ชว่ ยสอน” จะเปน็ บทเรยี นทเ่ี รยี ก อย่างยอ่ วา่ “บทเรียนซีเอไอ” เป็นการนําคอมพิวเตอรม์ าใช้เป็นสอ่ื ในการสอนเพอื่ ใหม้ ีการโต้ตอบ กันไดใ้ นระหว่างผเู้ รียนกบั เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ รวมถึงการตอบสนองตอ่ ข้อมูลท่ี ผเู้ รียนปอ้ นเขา้ ไป ได้ในทนั ทซี ึง่ เปน็ การชว่ ยเสรมิ แรงใหแ้ ก่ผเู้ รยี น เช่นเดียวกบั การเรียนการสอน ระหวา่ งผสู้ อนกับผู้ เรียนทอี่ ย่ใู นหอ้ งเรียนปกติ บทเรยี นซเี อไอจะมีรูปแบบตา่ ง ๆ ในแตล่ ะบทเรยี น จะมีตัวอกั ษร ภาพ กราฟิก ภาพนิง่ ภาพเคลื่อนไหว และเสยี งประกอบดว้ ยในลักษณะของสอ่ื ประสม ทาํ ใหผ้ ู้เรียนสนุก ไปกับการเรยี นไมร่ สู้ ึกเบ่อื หน่าย การสรา้ งบทเรียนซเี อไอไดอ้ าศยั แนวความคดิ จากทฤษฎกี ารเช่ือม โยงระหวา่ งส่ิงเรา้ กับการตอบสนอง โดยการออกแบบบทเรยี นจะเริ่มจากการ ให้สิ่งเรา้ แกผ่ ู้เรยี น ประเมนิ การตอบสนองของผเู้ รียน ให้ข้อมูลปอ้ นกลบั เพอ่ื การเสรมิ แรง และให้ ผูเ้ รยี นเลอื กสิง่ เรา้ ลําดบั ตอ่ ไป บทเรยี นซีเอไอสามารถจาํ แนกไดห้ ลายรปู แบบโดยในบทเรียนหนึง่ อาจมีหลายรปู แบบ รวมกันอยู่กไ็ ด้ รูปแบบของบทเรียนซเี อไอ ไดแ้ ก่ 1 33คอมพิวเตอรเ์ พื่อการศึกษา

• การสอน/ทบทวน (tutorial instruction) บทเรียนในแบบการสอน/ทบทวน จะเป็นโปรแกรมที่ เสนอเนือ้ หาความรู้เปน็ เนอื้ หาย่อย ๆ แกผ่ ู้เรยี นในรูปแบบของข้อความ ภาพ เสยี ง หรือทุกรปู แบบ รวมกัน แล้วให้ผู้เรยี นตอบคําถาม เมือ่ ผู้เรยี นให้คําตอบแล้วคาํ ตอบนั้นจะได้ รบั การวิเคราะหเ์ พื่อ ให้ขอ้ มลู ปอ้ นกลับทันที แตถ่ ้าผ้เู รียนตอบคาํ ถามน้นั ซํ้าและยังผิดอีกจะมีการ ใหเ้ น้อื หาเพอื่ ทบทวน ใหม่จนกว่าผเู้ รยี นจะตอบถูก แล้วจงึ ใหต้ ดั สนิ ใจวา่ จะยงั คงเรยี นเนือ้ หาใน บทนนั้ อกี หรือจะเรียน ในบทใหมต่ ่อไป การสอนแบบนี้นับว่าเปน็ ขน้ั พ้นื ฐานของบทเรียนซเี อไอ” เสนอในรูปแบบของบท เรยี นโปรแกรมแบบสาขา โดยสามารถใชส้ อนได้ในแทบทกุ สาขา นบั ตั้งแตด่ า้ นมนุษยศาสตรไ์ ป จนถึงวทิ ยาศาสตร์ และเปน็ บทเรยี นทีเ่ หมาะสมในการเสนอเนอ็ ก ข้อมูลทเ่ี ก่ยี วกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ เพอื่ การเรยี นรู้ทางด้านตรรกะหรือวิธกี ารแกป้ ญั หาตา่ ง ๆ • การฝกึ หดั (drills and practice) บทเรียนในการฝกึ หดั เป็นโปรแกรมท่ไี มม่ ีการ เสนอเนอ้ื หา ความรูแ้ ก่ผูเ้ รยี นก่อน แตจ่ ะมีการให้คําถามหรอื ปัญหาทไ่ี ดค้ ัดเลอื กมาจากการสุ่มหรือ ออกแบบ มาโดยเฉพาะ โดยการนําเสนอคําถามหรอื ปัญหานน้ั ซํ้าแลว้ ซํ้าเล่าเพือ่ ใหผ้ ู้เรยี นตอบแล้ว มกี ารให้ คําตอบทถ่ี กู ต้องเพือ่ การตรวจสอบยนื ยันหรือแก้ไข และพรอ้ มกับใหค้ ําถามหรอื ปัญหา ตอ่ ไปอีก จนกว่าผูเ้ รยี นจะสามารถตอบคาํ ถามหรือแก้ปัญหานัน้ จนถงึ ระดับเปน็ ทนี่ ่าพอใจ ดังนน้ั ในการ ใช้คอมพิวเตอร์เพ่ือการฝึกหดั น้ผี เู้ รยี นจึงจาํ เปน็ ตอ้ งมีความคิดรวบยอดและมคี วามรคู้ วาม เข้าใจ ในเรื่องราวและกฎเกณฑเ์ ก่ยี วกบั เรอ่ื งนนั้ ๆ เป็นอย่างดีมาก่อนแลว้ จงึ จะสามารถตอบคาํ ถาม หรอื แก้ปญั หาได้ โปรแกรมบทเรียนในการฝกึ หดั นจี้ ะสามารถใชไ้ ดใ้ นหลายสาขาวชิ าทงั้ ทางดา้ น คณิตศาสตร์ ภมู ศิ าสตร์ ประวัติศาสตร์ วิทยาศาสตร์ การเรียนคําศพั ท์ การแปลภาษา ฯลฯ 34คอมพิวเตอร์เพ่อื การศกึ ษา

คลกิ ทีร่ ูปเพอ่ื รับชมวดิ ีโอเทคโนโลยี VR • การจาํ ลอง (simulation) การสร้างบทเรียนที่เป็นการจําลองเพื่อใชใ้ นการเรยี น การสอนซง่ึ จาํ ลอง ความเปน็ จรงิ โดยตัดรายละเอียดต่าง ๆ หรอื นาํ กิจกรรมทใี่ กล้เคยี งกับความเป็นจริงมาใหผ้ ูเ้ รยี น ไดศ้ กึ ษานั้น เป็นการเปดิ โอกาสใหผ้ เู้ รียนได้พบเห็นภาพจาํ ลองของเหตกุ ารณ์ เพือ่ การฝกึ ทกั ษะ และการเรยี นร้โู ดยไม่ต้องเส่ียงภัยหรอื เสยี คา่ ใช้จ่ายมากนัก รปู แบบของบทเรียน การจําลองอาจ ประกอบดว้ ยการเสนอความรขู้ ้อมูล แนะนําผูเ้ รียนเกี่ยวกับทกั ษะการฝึกปฏิบัติเพอ่ื เพ่มิ พูนความ ชาํ นาญและความคล่องแคล่ว และการใหเ้ ข้าถงึ ซง่ึ การเรยี นรู้ตา่ ง ๆ โดยในบทเรียน จะประกอบดว้ ย สงิ่ ท้ังหมดเหล่านีห้ รอื มีเพยี งอยา่ งหนงึ่ อย่างใดกไ็ ด้ ในบทเรียนการจําลองนี้จะมี บทเรียนยอ่ ยแทรก อยู่ด้วย ไดแ้ ก่ “การสาธติ ” ซ่งึ มิใชเ่ ปน็ การสอนเหมอื นกบั บทเรยี นการสอน แบบธรรมดาซึง่ เปน็ การ เสนอเน้ือหาความร้แู ลว้ จงึ ให้ผู้เรียนทาํ กิจกรรม แต่การสาธิตเป็นเพียงการ แสดงใหผ้ เู้ รียนไดช้ ม เทา่ นน้ั เชน่ ในการเสนอการจาํ ลองของระบบสรุ ยิ จักรวาลว่ามีดาวนพเคราะห์ อะไรบา้ งท่โี คจรรอบ ดวงอาทิตย์ ในบทเรยี นนอ้ี าจมกี ารสาธิตแสดงการหมนุ รอบตวั เองของดาวเคราะห์เหล่านนั้ และการ หมนุ รอบดวงอาทิตย์ใหช้ มด้วย ดงั น้ีเปน็ ตน้ 35คอมพิวเตอรเ์ พอื่ การศึกษา

คลิกท่ีรูปเพื่อรับชม เกมเพือ่ การสอนสำ�หรบั เด็กอายุ 5 - 12 ปี • เกมเพื่อการสอน (instructional games) การใช้เกมเพอื่ การเรียนการสอนเป็น ท่นี ิยมใช้ กันมากเนื่องจากเป็นสิ่งท่ีสามารถกระตนุ้ ผู้เรียนใหเ้ กิดความอยากเรยี นรไู้ ดโ้ ดยงา่ ย ผสู้ อน สามารถใช้เกมในการสอนและเป็นสื่อเพื่อให้ความรู้แก่ผู้เรียนได้เช่นกันในเรื่องของกฎเกณฑ์ แบบแผนของระบบ กระบวนการ ทศั นคติ ตลอดจนทักษะต่าง ๆ นอกจากน้ีการใชเ้ กมยังช่วย เพิม่ บรรยากาศในการเรียนรูใ้ ห้ดขี ึ้น และช่วยมิให้ผู้เรียนเกิดอาการเหมอ่ ลอยหรือฝนั กลาง วนั ซึง่ เป็น อปุ สรรคในการเรยี นเนือ่ งจากมีการแขง่ ขนั กนั จึงทาํ ใหผ้ ้เู รยี นตอ้ งมกี ารตน่ื ตัวอยู่ เสมอ รูปแบบ บทเรยี นของเกมเพ่ือการสอนคลา้ ยคลึงกับบทเรียนการจาํ ลอง แต่แตกต่างกัน โดยการเพม่ิ บทบาท ของผูแ้ ข่งขันเขา้ ไปดว้ ย • การแก้ปญั หา (problem-solving) การแก้ปัญหาเป็นการให้ผู้เรียนฝึกการ คดิ การตัดสนิ ใจ โดยมีการกําหนดเกณฑ์ ให้แล้วให้ผู้เรียนพิจารณาไปตามเกณฑ์ น้นั โปรแกรมบทเรยี น เพอ่ื การแกป้ ญั หา แบง่ ได้เป็น 2 ชนิด คือ โปรแกรมทใ่ี ห้ผู้ เรยี นเขยี นเอง และโปรแกรมทีม่ ีผู้เขียน เป็นโปรแกรมทผี่ เู้ รียนเขยี นเอง ผูเ้ รียนจะเปน็ ผกู้ าํ หนด ปัญหาและเขียนโปรแกรมสําหรับแก้ ปัญหาน้นั โดยที่คอมพวิ เตอรจ์ ะช่วยในการคิดคาํ นวณและ หาคําตอบท่ีถูกตอ้ งให้ ในกรณีน้ี คอมพวิ เตอรจ์ ะเป็นเครื่องชว่ ยเพ่ือใหผ้ เู้ รียนบรรลุถงึ ทกั ษะของ การแก้ปัญหาโดยการคาํ นวณ ข้อมูลและจัดการสงิ่ ที่ยุ่งยากซบั ซ้อนให้ แต่ถ้าเปน็ การแก้ปัญหาโดยใช้โปรแกรมทีม่ ผี เู้ ขียนไว้ แล้ว คอมพวิ เตอรจ์ ะทาํ การคํานวณในขณะทีผ่ ู้เรยี นเปน็ ผู้จัดการกบั ปัญหา เหลา่ น้ันเอง เช่น ใน การหาพ้ืนทีข่ องทดี่ ินแปลงหน่งึ ปญั หามไิ ดอ้ ย่ทู ี่วา่ ผู้เรยี นจะคํานวณหาพ้นื ที่ ไดเ้ ท่าใด แตข่ ึน้ อยู่ กับวา่ จะจัดการหาพ้นื ท่ีไดอ้ ยา่ งไรเสยี กอ่ น ดังนีเ้ ปน็ ต้น 36คอมพวิ เตอรเ์ พอื่ การศกึ ษา

• การทดสอบ (tests) การใชโ้ ปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อการทดสอบมิใช่เป็น การใช้เพียงเพอื่ ปรบั ปรงุ คุณภาพของแบบทดสอบเพือ่ วัดความรู้ของผู้เรยี นเท่าน้นั แต่ยงั ช่วยให้ ผสู้ อนมีความรสู้ ึกทเ่ี ปน็ อสิ ระจากการผูกมัดทางด้านกฎเกณฑต์ ่าง ๆ เกย่ี วกบั การทดสอบได้อีกด้วย เน่อื งจากโปรแกรม คอมพวิ เตอร์จะสามารถช่วยเปลย่ี นแปลงการทดสอบจากแบบแผนเก่าๆ ของ ปรนยั หรือคาํ ถาม จากบทเรียนมาเปน็ การทดสอบแบบมีปฏสิ มั พนั ธ์ระหว่างคอมพวิ เตอรก์ ับผ้เู รยี น หรอื ผูท้ ไ่ี ดร้ บั การ ทดสอบซึ่งเป็นทน่ี ่าสนุกและน่าสนใจกว่า พรอ้ มกันนั้นก็อาจเปน็ การสะทอ้ นถึง ความสามารถของผู้ เรยี นที่จะนาํ ความรตู้ ่าง ๆ มาใช้ในการตอบได้อีกด้วย 37คอมพวิ เตอร์เพอื่ การศึกษา

38

2.3 การใช้คอมพิวเตอรใ์ นทางการศกึ ษา โดยหลกั การแลว้ การใชค้ อมพิวเตอร์ในด้านการศึกษาอาจแบง่ เปน็ ประเภทใหญๆ่ ได้ ๒ ประเภท คอื ใช้เปน็ เคร่อื งมอื ในการศกึ ษา และใช้เปน็ เคร่อื งมือในการสอน การบรหิ ารการศึกษา เปน็ เรอื่ งท่มี ีความจำ�เปน็ อยา่ งยงิ่ ทางด้านการศึกษา โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งใน สถาบันการศึกษา ที่มนี กั ศึกษาจำ�นวนมาก หรือมวี ิชาจำ�นวนมากที่เปิดให้นกั ศึกษาเลอื กเรยี นตาม ความถนดั และความต้องการ ดงั น้ัน ผบู้ ริหารการศึกษาจงึ มีความจำ�เป็นท่ีจะต้องทราบข้อมลู ต่างๆ เพื่อใช้ในการจัดเตรยี มงบประมาณ จดั เตรียมหอ้ งเรยี นได้ตามความตอ้ งการ จัดครหู รอื อาจารยผ์ ู้ สอนไดต้ ามความถนดั ของผูส้ อน และมีชัว่ โมงการสอนพอเหมาะทุกคน รวมทั้งการวเิ คราะห์คา่ ใช้ จา่ ยในแต่ละสาขาวชิ า เพือ่ ที่จะได้ทราบว่า ในปีต่อๆ ไป ถา้ เราจะผลติ นักศกึ ษาเหลา่ น้ัน จะตอ้ ง ลงทุนอีกเท่าใด และถา้ เพมิ่ จำ�นวนนักศกึ ษาข้ึนอกี จะมผี ลทำ�ใหต้ อ้ งเพิม่ บุคลากร อาคาร หอ้ งเรยี น และงบประมาณเปน็ เทา่ ใด นอกจากน้ียงั สามารถพิจารณาได้วา่ วิชาการประเภทใดบ้าง ทีน่ กั ศกึ ษา ไมค่ อ่ ยนิยมเรยี น อาจจะต้องหาทางช้แี จงใหน้ ักศึกษาเข้าใจ หรือพิจารณาปิดวิชาเหล่าน้นั โดย ทวั่ ไปแลว้ ในการนำ�คอมพิวเตอร์มาใช้ทางการบริหารการศกึ ษานัน้ จะแบง่ ข้อมูลออกเป็น ๕ ด้าน คือ ดา้ นนักศกึ ษา ด้านแผนการเรียน ดา้ นบุคลากร ด้านการเงนิ และด้านอาคารสถานทแ่ี ละอุปกรณ์ ขอ้ มลู ด้านนกั ศึกษา เป็นข้อมูลทีเ่ กยี่ วกับประวัติส่วนตวั ของนักศกึ ษาว่า เกิดเมือ่ ใด ทีไ่ หน ช่อื บิดา มารดา อาชีพบดิ ามารดา เคยเรียนมาจากท่ีไหนบา้ ง เป็นต้น อกี สว่ นหน่ึงเป็นประวตั กิ ารศกึ ษาใน ระหวา่ งศกึ ษาอยู่ ณ สถาบันนน้ั ๆ ว่า เคยลงทะเบยี นเรยี นวชิ าอะไร ผลการศึกษาเป็นอย่างไรใน แต่ละภาคการศกึ ษา เพือ่ ใหไ้ ดข้ ้อมูลดังกล่าวครบถว้ น ส่วนใหญ่เขาจะนิยมใช้คอมพวิ เตอร์ชว่ ยใน งานลงทะเบียน ขอ้ มลู ด้านแผนการเรยี น เปน็ ขอ้ มลู ทีเ่ ก่ียวกับวชิ าท่ีเปดิ สอนวา่ แต่ละวชิ ามรี หสั ชอ่ื วิชา หนว่ ยกิต เวลาเรยี นและสอนท่ีไหน และวธิ สี อนเป็นบรรยาย หรือปฏิบัติ เปน็ ตน้ 39การใชค้ อมพวิ เตอร์ในทางการศกึ ษา

ขอ้ มูลดา้ นบุคลากร เปน็ ขอ้ มูลท่ีเกี่ยวกบั ครผู สู้ อน ว่า มีวฒุ อิ ะไร มาจากที่ไหน เพศหญงิ หรือเพศชาย สอนวิชาอะไรบ้าง กำ�ลงั วิจยั หรือเขียนตำ�ราเรือ่ ง อะไร และเงินเดอื นเท่าใด เป็นตน้ ข้อมูลดา้ นการเงนิ เป็นขอ้ มูลทสี่ ถานการศกึ ษา นนั้ ได้รบั เงินจากอะไรบ้าง ได้ใช้เงนิ เหลา่ น้นั แต่ละ เดือนเทา่ ไร ใชซ้ ้อื อะไรบา้ ง และยงั เหลอื เงินอยเู่ ป็น จำ�นวนเทา่ ใด เปน็ ต้น ขอ้ มูลด้านอาคารสถานท่ีและอุปกรณ์ เปน็ ขอ้ มลู ทเ่ี กย่ี วกบั อาคาร ห้องแตล่ ะห้องเป็นหอ้ งปฏบิ ัติ การ หรือห้องบรรยาย ห้องพักนักศึกษา หอ้ ง ทำ�งาน ความจุของแต่ละห้อง มีโต๊ะและเกา้ อี้ก่ตี ัว ขนาดหอ้ งกวา้ งและยาวเทา่ ใด และในแต่ละหอ้ งมี อปุ กรณเ์ คร่ืองมืออะไรบ้าง เป็นต้น 40การใชค้ อมพิวเตอร์ในทางการศกึ ษา

41

3.เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร์เพอื่ การสอน 1. ขั้นการเตรยี มการ ( Preparation) 2. ขน้ั การออกแบบบทเรยี น ( Design Instruction) 3. ข้นั การเขยี นผังงาน ( Flow-Chart Lesson) 4. ขน้ั การสร้าง (Story board) 5. ขัน้ การสรา้ ง/เขียนโปรแกรม( Program lesson) 6. ขั้นการผลิตเอกสาร (Produce Supporting Materials) 7. ข้นั การประเมินและแก้ไขบทเรยี น( Evaluation and Revise ) ในการสร้างส่ือมลั ตมิ ีเดยี ไม่วา่ จะเปน็ การพฒั นาบทเรยี นรปู แบบใด จะเริ่มต้นด้วยการกำ�หนดหวั หัวเรอื่ ง, เปา้ หมาย,วัตถปุ ระสงค์ และกลมุ่ เป้าหมายผู้ใช้ จากนน้ั ก็ทำ�การ วเิ คราะห์ (Analysis), ออกแบบ (Design), พัฒนา (Development), สร้าง (Implementation), ประเมินผล (Evalu- ation) และนำ�ออกเผยแพร่ (Publication) ซง่ึ การสร้างสื่อมลั ตมิ ีเดีย ท่ีกล่าวมาน้ี จะเห็นไดว้ ่า การจดั ทำ�สอ่ื มัลติมเี ดยี น้ีเปน็ เร่ืองท่ีง่ายมากๆ ซงึ่ หมายความวา่ ใครๆ ที่มีความรทู้ างคอมพวิ เตอร์ ก็สามารถจะสร้างสอื่ มัลติมีเดียได้ ในทนี่ ี้จะกำ�หนดขน้ั ตอนการสรา้ งสอื่ มัลติมเี ดียโดยละเอยี ด ทัง้ หมด 7 ขั้นตอน เพอ่ื สะดวกกบั ผู้เร่ิมตน้ ท่ีสนใจในการสรา้ งสอ่ื มลั ติมีเดีย (สุกรี รอดโพธ์ทอง 2538 : 25-33) ดังน้ี 42เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร์เพอ่ื การสอน

1. ข้ันการเตรียม (Preparation) - กำ�หนดเปา้ หมายและวัตถุประสงค์ (Determine Goals and Objectives) คือการตัง้ เป้า หมายวา่ ผ้เู รียนจะสามารถใชบ้ ทเรียนนเ้ี พ่ือศึกษาในเรอื่ งใดและลักษณะใด กล่าวคือ เป็นบท เรยี นหลักเปน็ บทเรียนเสรมิ เปน็ แบบฝกึ หัดเพ่ิมเตมิ หรอื แบบทดสอบ รวมท้งั การนำ�เสนอเปา้ หมายและวัตถุประสงคใ์ นการเรียน เราจะตอ้ งทราบพ้ืนฐานของผเู้ รียนทเ่ี ปน็ กลุ่มเปา้ หมาย เสยี กอ่ น เพราะความรู้พน้ื ฐานของผ้เู รียนมีอิทธิพลต่อเป้าหมายและวัตถุประสงค์ของการเรยี น - เนือ้ หา (Meterials) ไดแ้ ก่ ตำ�รา - การพัฒนาและออกแบบบทเรยี น (Instructional Devel- หนงั สือ เอกสารทางวชิ าการ หนงั สอื opment) คือ หนงั สอื การออกแบบบทเรยี น กระดาษวาด ส อ้างอิง สไลดภ์ าพต่างๆ ตอรีบ่ อร์ด สือ่ สำ�หรบั การทำ�กราฟิก โปรแกรมประมวลผลคำ� แบบสรา้ งสถานการณ์จำ�ลอง เพื่อใช้ เป็นตน้ สำ�หรบั การเรียนรู้ หรอื ทดลองจาก - สือ่ ในการนำ�เสนอบทเรียน (Instructional Development สภาพการณ์จำ�ลองจากสถานการณ์ System) ไดแ้ ก่ การนำ�เอา จริง ซ่ึงอาจจะหาไมไ่ ดห้ รอื อยูไ่ กลไม่ คอมพิวเตอรส์ ื่อต่างๆ มาใช้งาน สามารถนำ�เขา้ มาในห้องเรียนได้ หรือ - เรียนร้เู น้อื หา (Learn Content) เช่น การสัมภาษณผ์ ู้ มสี ภาพอนั ตราย หรอื อาจสน้ิ เปลอื ง เชี่ยวชาญ การอา่ นหนังสอื หรอื มากท่ตี ้องใช้ของจริงซ้ำ� ๆ สามารถ เอกสาอ่นื ๆ ที่เก่ียวกบั เนือ้ หาบทเรียน ถา้ ไม่มีการเรียนรู้เน้อื หา ใช้สาธิตประกอบการสอนใช้เสริมการ เสียกอ่ นก็ไม่สามารถออกแบบบทเรียนทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพได้ สอนในหอ้ งเรียน หรือใชซ้ ่อมเสรมิ ภาย - สร้างความคดิ (Generate Ideas) คอื การระดมสมองน่ันเอง หลงั การเรยี นนอกหอ้ งเรียน ทใ่ี ด เวลา การระดมสมองหมายถึงการกระตุ้นให้เกิดการใช้ความคิด ใด กไ็ ด้ สรา้ งสรรคเ์ พ่อื ให้ได้ข้อคิดเห็นตา่ งๆ เป็นจำ�นวนมาก 43เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร์เพอ่ื การสอน

2. ข้นั ตอนการออกแบบบทเรียน (De- sign Instruction) ขน้ั ตอนการออกแบบ บทเรียนเป็นข้ันตอนท่ีสำ�คัญท่ีสุดขั้นหนึ่ง ในการกำ�หนดว่าบทเรียนจะออกมามี ลักษณะใด - ทอนความคิด (Elimination of Ideas) - วิเคราะห์งานและแนวความคดิ (Task and Concept Analysis) - ออกแบบบทเรียนข้นั แรก (Preliminary Lesson Description) - ประเมนิ และแกไ้ ขการออกแบบ (Evalu- ation and Revision of the Design) 3. ขั้นตอนการเขียนผังงาน (Flowchart Lesson) เป็นการนำ�เสนอลำ�ดับขั้นโครงสร้างของคอมพิวเตอร์ ช่วยสอน ผังงานทำ�หน้าท่เี สนอขอ้ มลู เกี่ยวกบั โปรแกรม เช่น อะไรจะเกดิ ขนึ้ เมื่อผเู้ รียนตอบคำ�ถามผดิ หรือเมื่อ ไหร่จะมีการจบบทเรยี น และการเขียนผังงานข้นึ อยกู่ ับ 4.ขัน้ ตอนการสรา้ งสตอรีบ่ อรด์ (Create ประเภทของบทเรยี นดว้ ย Storyboard) เปน็ ข้นั ตอนการเตรียม การนำ�เสนอข้อความ ภาพ รวมทงั้ สือ่ ในรปู แบบมัลตมิ เี ดียตา่ งๆ ลงบนกระดาษเพื่อ ให้การนำ�เสนอข้อความและรูปแบบต่างๆ เหล่าน้ีเป็นไปอย่างเหมาะสมบนหน้าจอ คอมพิวเตอรต์ ่อไป 5. ขนั้ ตอนการสรา้ งและการเขยี นโปรแกรม (Program Lesson) เป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลสตอรี่ บอรด์ ให้กลายเป็นคอมพิวเตอร์ช่วยสอน สว่ นนี้จะตอ้ งคำ�นึงถึงฮารด์ แวร์ ลกั ษณะและประเภทของบท เรยี นท่ตี อ้ งการสรา้ ง โปรแกรมเมอร์และงบประมาณ 44เทคโนโลยีคอมพวิ เตอร์เพอ่ื การสอน

6. ขนั้ ตอนการประกอบ เอกสารประกอบบทเรียน (Produce Supporting Ma- terials) เอกสารประกอบบท เรยี นอาจแบ่งออกได้เปน็ 4 ประเภท คือ คู่มอื การใชข้ อง ผู้เรยี น คมู่ ือการใชข้ องผู้สอน คมู่ อื สำ�หรบั แกป้ ัญหาเทคนิคตา่ งๆ และเอกสารประกอบเพม่ิ เตมิ ทว่ั ๆ ไป ผเู้ รยี นและผู้สอนยอ่ มมี ความต้องการแตกต่างกนั คมู่ ือจงึ ไม่เหมือนกนั ค่มู อื การแกป้ ญั หาก็จำ�เปน็ หากการติดตงั้ มีความสลบั ซับซอ้ นมาก 7. ข้ันตอนการประเมินผลและแกไ้ ขบทเรยี น (Evaluate and Revise) บทเรียนและเอกสาร ประกอบทง้ั หมดควรทีจ่ ะไดร้ ับการประเมิน โดยเฉพาะการประเมนิ การทำ�งานของบทเรยี น ในส่วน ของการนำ�เสนอนนั้ ควรจะทำ�การประเมนิ กค็ อื ผ้ทู ม่ี ีประสบการณ์ในการออกแบบมากอ่ นในการ ประเมินการทำ�งานของบทเรียนน้ันผู้ออกแบบควรท่ีจะสังเกตพฤติกรรมของผู้เรียนหลังจากที่ได้ ทำ�การเรียนจากคอมพวิ เตอร์ชว่ ยสอนนนั้ ๆ แล้ว โดยผ้ทู ่เี รียนจะต้องมาจากผเู้ รียนในกลมุ่ เปา้ หมาย ข้ันตอนนี้อาจจะครอบคลุมถึงการทดสอบนำ�ร่องการประเมินผลจากผู้เช่ียวชาญได้ในการประเมิน การทำ�งานของบทเรียนน้ันผู้ออกแบบควรท่ีจะสังเกตพฤติกรรมของผู้เรียนหลังจากท่ีได้ทำ�การเรียน จากคอมพวิ เตอรช์ ่วยสอนน้ันๆ แลว้ โดยผ้ทู เี่ รียนจะตอ้ งมาจากผเู้ รยี นในกล่มุ เป้าหมาย ขน้ั ตอนนี้ อาจจะครอบคลมุ ถึงการทดสอบนำ�ร่องการประเมนิ ผลจากผู้เชย่ี วชาญได้ 45เทคโนโลยีคอมพวิ เตอรเ์ พ่ือการสอน

4.บทเรียนท่ีดีควรจะมีลักษณะเป็นการสอนรายบุคคลผู้เรียนสามารถท่ีจะเลือกเรียนในหัวข้อท่ีตนเอง มีความสนใจและตอ้ งการทจ่ี ะเรียนและสามารถทีจ่ ะขา้ มบทเรียนทต่ี นเองเข้าใจแลว้ ได้ แตถ่ า้ เรยี นบท เรยี นทต่ี นเองยังไมเ่ ข้าใจกส็ ามารถเรยี นซ่อมเสริมจากขอ้ แนะนำ�ของคอมพวิ เตอรช์ ่วยสอนได้ 5.บทเรียนท่ีดีควรคำ�นึงถึงความสนใจของผู้เรียนควรมีลักษณะท่ีเร้าความสนใจผู้เรียนได้ตลอดเวลา เพราะจะทำ�ให้ผูเ้ รียนเกดิ ความกระตอื รือรน้ ในการเรยี นอยูเ่ สมอ 6.บทเรยี นที่ดีควรสรา้ งความรสู้ กึ ในทางบวกกบั ผู้เรียน ควรทำ�ให้ผ้เู รยี นเกิดความร้สู ึกเพลิดเพลนิ เกิด กำ�ลังใจและควรท่จี ะหลกี เลยี่ งการลงโทษ 7. ควรจัดทำ�บทเรียนใหส้ ามารถแสดงผลย้อนกลบั ไปยงั ผู้เรียนใหม้ าก ๆ โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งการแสดง ผลยอ้ นกลับในทางบวก ซ่ึงจะสามารถทำ�ให้ผเู้ รยี นชอบและไมเ่ บื่อหน่าย 8.บทเรียนท่ีดีควรเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมทางการเรียนการสอนบทเรียนควรปรับเปล่ียนให้ง่าย ตอ่ กลุ่มผเู้ รยี น เหมาะกบั การจดั ตารางเวลาเรียน สถานท่ีตดิ ตั้งเครือ่ งคอมพิวเตอร์มีความเหมาะ สมควรคำ�นึงถึงการใสเ่ สียง ระดบั เสียงหรือดนตรีประกอบควรให้เป็นท่ีดึงดดู ใจผู้เรยี น 9. บทเรียนทีด่ ี ควรมีวิธีการประเมินผลการปฏบิ ตั งิ านของผ้เู รยี นอยา่ งเหมาะสมควรหลีกเลี่ยงคำ�ถาม ท่ีง่ายตรงเกนิ ไปหรือไรค้ วามหมายการเฉลยคำ�ตอบควรให้แจ่มแจ้ง ไม่คลมุ เครอื และไมค่ วรให้เกิด ความสบั สน 46เทคโนโลยคี อมพิวเตอรเ์ พื่อการสอน

11. บทเรยี นที่ดีต้องอยบู่ นพื้นฐานของการออกแบบการสอนคลา้ ย ๆ กบั การ ผลิตส่ือชนิดอื่น ๆ การออกแบบบทเรยี นท่ีดียอ่ มจะสามารถเร้าความสนใจของ ผเู้ รียนไดม้ าก การออกแบบบทเรยี นย่อมประกอบด้วย การต้งั วตั ถปุ ระสงคข์ องบทเรยี น การจัดลำ�ดับขนั้ ตอนของการสอนการสำ�รวจ ทักษะทจ่ี ำ�เป็นตอ่ ผู้เรียน เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ท่ีวางไว้จึงควรจัดลำ�ดับข้ันตอนการสอนให้ดีมีการวัดผล และการแสดงผลยอ้ นกลบั ให้ผู้เรยี นได้ทราบ มแี บบฝึกหดั พอเพยี ง และให้มีการ ประเมนิ ผลข้นั สุดทา้ ย เป็นต้น 12. บทเรียนทดี่ ีควรมกี ารประเมินผลทุกแงท่ ุกมุม เชน่ การประเมิน คณุ ภาพของผเู้ รยี นประสิทธิภาพของบทเรยี น ความสวยงาม ความตรงประเดน็ และตรงกับทศั นคตขิ องผู้เรียนเปน็ ตน้ ขอ้ ด-ี ข้อจ�ำ กดั ของ CAI ขอ้ ดีของระบบคอมพวิ เตอร์ชว่ ยการเรยี นการสอน 1. ทำ�ให้ผเู้ รยี นเรียนได้ในอตั ราความเร็วของตนเอง เน่ืองจากคอมพวิ เตอร์ในฐานะเปน็ ส่ือ การเรียนการสอนของการเรียนเป็นรายบุคคลท่ีดีสามารถจัดกระบวนการเรียนการสอนตามความ สามารถ ของแตล่ ะบคุ คลท่ีจะเรียนตามอตั ราความเร็วของแต่ละคน โดยทผี่ ู้เรยี นไมต่ อ้ งรอหรือเรง่ การตอบสนอง ( respond )และไมต่ อ้ งรอขอ้ มลู ยอ้ นกลบั (feed back) จากครู เพราะคอมพิวเตอร์ สามารถให้ข้อมูลกลับ แกผ่ ู้เรยี นทกุ คนในเวลาเดียวกันโดยใช้ระบบการเจยี ดเวลา (Time Sharing) 2. ผู้เรียนจะเรยี นทไ่ี หนเมอ่ื ใดก็ได้ ด้วยความก้าวหนา้ ของระบบการสือ่ สารทำ�ให้ผเู้ รยี นสามารถ ใช้คอมพวิ เตอร์ตดิ ตอ่ ถา่ ยทอดความรกู้ บั ผ้อู ื่น หรอื ศกึ ษาคน้ คว้าดว้ ยตนเองจากโปรแกรมทก่ี ำ�หนดไว้ ได้ ทกุ เวลาท่ตี ้องการจะเรียนในทกุ ๆ แห่ง 3. ผู้เรียนสามารถเรยี นได้จากสอ่ื ประสม (Multi media) จากระบบคอมพิวเตอร์ เน่ืองจาก ระบบไมโครคอมพิวเตอร์ชว่ ยการเรยี นการสอนในปจั จบุ นั ไดร้ บั การพฒั นาจนสามารถท่จี ะแสดงภาพ ลายเส้นท่เี คลือ่ นไหวและการเสนอบทเรียนเปน็ ภาษาไทย การต่อวงจรระบบคอมพิวเตอร์ควบคุมส่ือ อ่ืน ใหเ้ สนอบทเรยี นในเวลาทีเ่ หมาะสมกับการตอบสนองของผเู้ รยี น จะทำ�ให้ประสิทธิภาพการเรยี น การสอนดีขน้ึ มาก 4. ผู้เรียนสามารถทราบผลการเรยี นของตนเองในการปฏิบตั ิกิจกรรมรวดเรว็ กว่าสื่ออนื่ ๆ เนอื่ ง จากคอมพิวเตอร์มลี ักษณะเดน่ คือการเกบ็ ข้อมูลซ่อนคำ�ตอบของกิจกรรมไว้ในหน่วยความจำ�หรือ แผ่นดสิ กไ์ ด้ครัง้ ละมาก ๆ เมอ่ื ผู้เรียนไดป้ ฏบิ ตั กิ ิจกรรมแต่ละกจิ กรรมแลว้ ระบบคอมพิวเตอร์ สามารถบอกคำ�ตอบหรอื ผลเฉลี่ยของกิจกรรมท่ีถูกต้องไดท้ ันที ขอ้ จำ�กัดของระบบคอมพิวเตอรช์ ่วยการเรียนการสอน 47เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรเ์ พ่ือการสอน

ขอ้ จำ�กดั 1. ขาดบทเรยี นสำ�เร็จรปู ท่ีใช้กับระบบคอมพวิ เตอรช์ ่วยการเรียนการสอน ถงึ แม้วา่ จะมี การพัฒนา บทเรยี นสำ�เรจ็ รปู เพ่อื ใช้กับคอมพิวเตอรใ์ นต่างประเทศเกี่ยวกับการสอนวชิ าตา่ ง ๆ แต่ วชิ าเหล่านีไ้ ม่ ไดจ้ ัดกระบวนการเรยี นการสอนตามหลักสูตรของประเทศไทย ทำ�ให้ไมส่ ามารถนำ�มา ใชไ้ ดโ้ ดยตรง จำ�เป็นต้องมกี ารนำ�มาพัฒนาหรอื ปรบั ปรงุ ให้เหมาะสมกบั หลกั สูตรของประเทศไทย และ เป็นภาษาไทยให้ผเู้ รียนสามารถเข้าใจบทเรียนไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ 2. ขาดบุคลากรที่มีความรู้ทางดา้ นการออกแบบระบบคอมพิวเตอร์ชว่ ยการเรยี นการสอน ใหเ้ หมาะ สมกับระบบการเรียนการสอน แต่ละทอ้ งถน่ิ ของประเทศไทย ซงึ่ มคี วามแตกต่างทางด้าน สังคมเศรษฐกิจ และสิ่งอำ�นวยความสะดวกตา่ ง ๆ ผู้มีความร้ดู า้ นคอมพิวเตอรอ์ ย่างดขี าด ความร้ดู า้ นการจดั ระบบการศึกษา และฝกึ อบรมบคุ ลากรในสาขาวชิ าชพี อ่นื ๆ และผทู้ ม่ี ี ความรใู้ นด้านการจดั ระบบการศกึ ษา 48เทคโนโลยีคอมพิวเตอรเ์ พ่อื การสอน

49

4. เทคโนโลยคี อมพวิ เตอร์ และเครอื ขา่ ย ระบบเครอื ขา่ ยคอมพิวเตอร์ ( Computer Network ) หมายถึง การเชือ่ มต่อคอมพิวเตอร์ตงั้ แต่ 2 เครอ่ื ง ข้นึ ไปเขา้ ดว้ ยกนั ด้วยสายเคเบลิ หรือสอื่ อื่นๆ ทำ�ให้คอมพวิ เตอรส์ ามารถรับสง่ ข้อมูลแกก่ ันและกนั ได้ ในกรณที เี่ ป็นการเชอื่ มต่อระหว่างเครอ่ื งคอมพวิ เตอรห์ ลายๆ เคร่อื งเขา้ กับเคร่อื งคอมพิวเตอร์ขนาด ใหญ่ที่เปน็ ศนู ย์กลาง เราเรยี กคอมพิวเตอร์ท่เี ป็นศูนยก์ ลางน้วี ่า โฮสต์ (Host) และเรยี กคอมพวิ เตอร์ ขนาดเลก็ ทเี่ ขา้ มาเชื่อมต่อว่า ไคลเอนต์ (Client)ระบบเครือขา่ ย (Network) จะเชอ่ื มโยงคอมพวิ เตอร์ เข้าดว้ ยกนั เพอ่ื การตดิ ต่อสือ่ สาร เราสามารถสง่ ขอ้ มูลภายในอาคาร หรอื ขา้ มระหวา่ งเมอื งไปจนถึงอีก ซกี หน่งึ ของโลก ซ่ึงข้อมูลต่างๆ อาจเป็นทัง้ ขอ้ ความ รูปภาพ เสยี ง กอ่ ใหเ้ กิดความสะดวก รวดเร็วแก่ ผูใ้ ช้ ซงึ่ ความสามารถเหลา่ น้ีทำ�ให้เครอื ข่ายคอมพิวเตอร์มคี วามสำ�คัญ และจำ�เปน็ ต่อการใช้งานในดา้ น ตา่ งๆ ซ่งึ การทเ่ี รานำ�เอาเครอ่ื งคอมพิวเตอรม์ าเชอื่ มตอ่ กนั เราจะสามารถใช้ประโยชนจ์ ากระบบ หรือ ระบบสามารถทำ�อะไรได้บา้ ง ทำ�ใหใ้ ช้ทรัพยากร ของเคร่อื งคอมพิวเตอร์ รว่ มกันได้ (Resources Sharing) ซ่งึ เป็นการช่วย ประหยดั ค่าใช้จ่าย และเพิ่มความสะดวก ในการใช้งาน เช่น การใช้พนื้ ทบี่ น ฮารด์ ดิสก์ และเคร่ืองพมิ พร์ ว่ มกันสามารถบริหารจัดการการทำ�งานของคอมพวิ เตอร์ทกุ เคร่อื ง ไดจ้ าก ศนู ยก์ ลาง (Centralized Management) เช่น สร้างเวิร์กกรปุ กำ�หนดสทิ ธใิ์ นการเขา้ ถึงขอ้ มูล และ สามารถทำ�การ สำ�รองขอ้ มลู ของแตล่ ะเครื่องได้ สามารถทำ�การสอื่ สาร ภายในเครอื ข่าย (Commu- nication) ไดห้ ลายรูปแบบ เช่น อีเมล,์ แชท (Chat), การประชุมทางไกล (Teleconference), และ การประชมุ ทางไกล แบบเหน็ ภาพ (Video Conference)มีระบบรกั ษาความปลอดภยั ของข้อมลู บน เครือข่าย (Network Security) เชน่ สามารถ ระบผุ ทู้ ี่มสี ิทธิ์เขา้ ถงึ ขอ้ มลู ในระดับตา่ งๆ ปอ้ งกันผู้ที่ไมไ่ ด้ รับอนญุ าต เขา้ ถึงขอ้ มูล และให้การคุม้ ครอง ขอ้ มูลที่สำ�คัญ ให้ความบันเทงิ ไมร่ จู้ บ (Entertainment) เชน่ สามารถสนุกกับ การเล่นเกม แบบผเู้ ลน่ หลายคน หรอื ที่เรียกว่า มลั ตเิ พลเยอร์ (Multi Player) 50เทคโนโลยคี อมพวิ เตอรแ์ ละเครอื ขา่ ย