หนังสือ มรภ.ภูเก็ต ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ความท้าทายในอนาคต

21st Century Skills: The Challenges Ahead 1 เอกสารประกอบ ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 ความทา ทายในอนาคต 21st Century Skills: The Challenges Ahead ดร. ศิริวรรณ ฉัตรมณรี ุงเจริญ นางสาววรางคณา ทองนพคณุ คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏภูเก็ต คํานาํ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 2 เอกสารฉบบั น้ี คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏภเู ก็ต และสํานกั งานเขตพ้ืนที่ การศึกษาประถมศึกษาและมธั ยมศึกษา จงั หวดั พังงา กระบี่ และภูเก็ต ไดร ว มมอื วางแผนและ สรุปสาระสําคัญจากหนงั สือ เอกสารที่เกี่ยวขอ งเพ่ือวางแผนการสรา งและพัฒนารูปแบบการ พฒั นาวชิ าชีพครู โดยประเดน็ เร่ืองทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ถกู หยบิ ยกขึน้ มาเปนกรอบการพัฒนา และเปนเปา หมายหน่งึ ในการพัฒนาวิชาชีพครคู รัง้ นี้ โดยเอกสารฉบบั นีป้ ระกอบดวยเอกสาร เน้ือหา แผนการจดั การอบรมเชิงปฏบิ ตั กิ ารฯ และแบบบนั ทกึ กจิ กรรม เพื่อใชในการประชมุ เชงิ ปฏบิ ัตกิ าร “ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 ความทายทายในอนาคต (21st Century Skills: The Challenges Ahead )” ซงึ่ เปน สวนหน่งึ ของการสรา งและพฒั นารปู แบบหรือโปรแกรม สาํ หรบั พฒั นาวิชาชพี ครรู ะดับประถมศกึ ษาและมัธยมศึกษาโดยใชรปู แบบ Coaching ทีเ่ นนการ พัฒนาชุมชุนแหงการเรียนรู (Professional Learning Development) เนน กระบวนการพัฒนา ครใู นโรงเรยี น (School-based Practicum) เพือ่ กอใหเ กิดชุมชนแหง วชิ าชพี (Professional Community) ซึ่งสามารถขยายสกู ารเรยี นรแู ละสรางชุมชนระหวางโรงเรียนหรอื องคกรและ หนว ยงานอน่ื ๆ ได โดยเน้ือหาหลกั ในเอกสารประกอบการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั ิการฯนี้ นําเสนอใน ประเด็นของ ทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21: สําคญั อยางไร คืออะไร และจะทําสาํ เรจ็ ไดอยางไร การ จดั การเรียนรทู ่สี ามารถสะทอนถงึ การปลกู ฝงทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 แกผูเรยี น กรณศี กึ ษาท่ีเนน เรอื่ งการเรยี นรูจากรากฐานปญหา คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลัยราชภัฏภเู ก็ต จงึ หวงั เปนอยา งยง่ิ วา เอกสารฉบบั น้จี ะเปน ประโยชนต อ ผไู ดร ับ และขอขอบคณุ ผูทมี่ ีสวนเกย่ี วขอ งทกุ ทานทมี่ ีสวนชวยใหเกดิ การพัฒนา เอกสารชดุ นีข้ ึ้นมา “ทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ความทายทายในอนาคต (21st Century Skills: The Challenges Ahead)” ไดอยา งสําเรจ็ ลุลวงไปไดดวยดี คณะผูจัดทาํ สารบัญ บทนาํ ทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21: ทักษะเพ่อื การดํารงชวี ิตในศตวรรษที่ สาํ คัญอยางไร คอื อะไร และ 21 จะทําสําเร็จไดอยา งไร แนวคดิ ทักษะแหงอนาคตใหม: การ เรียนรูใ นศตวรรษท่ี 21 และกรอบ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 3 แนวคิดเพ่อื การเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 สอนอยา งไรใหนักเรยี นได หลักสูตรแบบไหนทเ่ี หมาะสม ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 วธิ กี ารสอนสําหรบั 21 Century Skills ครตู อ งวัดและประเมินผลการเรียนรู นักเรยี นอยา งไร การนาํ ทฤษฎไี ปใชใน ตวั อยางกิจกรรมการจดั การ กจิ กรรมท่ี 1 จัตุรสั พศิ วง การปฏิบัติ เรยี นรู กจิ กรรมท่ี 2 Magic Box กจิ กรรมที่ 3 เรื่องเลาเชาน้ี กิจกรรมท่ี 4 ปรศิ นาอาชีพ กิจกรรมที่ 5 Think about Words กจิ กรรมท่ี 6 Little Penguin กิจกรรมท่ี 7 Food Designer กิจกรรมที่ 8 สะพานกระดาษ กจิ กรรมท่ี 9 ลอยหรอื จม กจิ กรรมที่ 10 กงั หันมหศั จรรย กรณีตวั อยาง กรณศี กึ ษา: การเรียนรจู าก เอกสารอา งองิ ปญ หา รากฐานสําหรับการ จัดการเรยี นรทู ส่ี งเสรมิ ทักษะแหง ศตวรรษที่ 21

21st Century Skills: The Challenges Ahead 4 บทที่ 1 ทักษะแหงศตวรรษที่ 21: สาํ คญั อยางไร คอื อะไร และจะทําสาํ เรจ็ ไดอ ยางไร ทักษะเพือ่ การดาํ รงชวี ิตในศตวรรษที่ 21 (21st Century Skills) คืออะไร มคี วามสาํ คญั อยา งไร นางสาววรางคณา ทองนพคณุ อาจารยส าขาวชิ าวิทยาศาสตรทว่ั ไป คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลยั ราชภฏั ภูเก็ต ปจจบุ นั เปน ยคุ ท่โี ลกมคี วามเจรญิ กา วหนา อยา งรวดเรว็ อนั สบื เนอื่ งมาจากการใช เทคโนโลยเี พ่ือเชื่อมโยงขอมลู ตา ง ๆ ของทุกภมู ภิ าคของโลกเขาดว ยกัน กระแสการปรบั เปลี่ยน ทางสงั คมท่เี กิดข้นึ ในศตวรรษที่ 21 สง ผลตอวิถกี ารดํารงชพี ของสงั คมอยา งทั่วถึง ครูจงึ ตอง มี ความต่นื ตัวและเตรียมพรอ มในการจัดการเรยี นรูเพอื่ เตรยี มความพรอมใหน กั เรยี น มีทักษะสําหรับ การออกไปดํารงชีวิตในโลก ในศตวรรษที่ 21 ท่ีเปลย่ี นไปจากศตวรรษท่ี 20 และ 19 โดยทักษะ แหง ศตวรรษที่ 21 ทส่ี าํ คัญทีส่ ดุ คือ ทกั ษะการเรยี นรู (Learning Skill) สง ผลใหมกี าร เปล่ียนแปลงการจดั การเรยี นรูเ พ่ือให เด็กในศตวรรษที่ 21 นี้ มคี วามรู ความสามารถ และทักษะ จําเปน ซึ่งเปน ผลจากการปฏริ ปู เปลี่ยนแปลงรูปแบบการจดั การเรียนการสอน ตลอดจนการเตรียม ความพรอมดานตางๆ ทเี่ ปน ปจจยั สนับสนนุ ท่จี ะทาํ ใหเกิดการเรียนรูดงั กลา ว

21st Century Skills: The Challenges Ahead 5 ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 (21st Century Skills) วจิ ารณ พานชิ (2555: 16-21) ไดกลา วถงึ ทักษะเพ่ือการดํารงชวี ติ ในศตวรรษท่ี 21 ดังนี้ สาระวิชาหลัก (Core Subjects) ประกอบดวย ภาษาแม และภาษาสาํ คัญของโลก ศิลปะ คณติ ศาสตร การปกครองและหนา ท่ีพลเมือง เศรษฐศาสตร วิทยาศาสตร ภมู ศิ าสตร ประวตั ิศาสตร โดยวิชาแกนหลกั น้จี ะนาํ มาสกู ารกําหนดเปนกรอบแนวคดิ และยุทธศาสตรส าํ คญั ตอการจดั การเรยี นรใู นเนือ้ หาเชิงสหวิทยาการ (Interdisciplinary) หรือหวั ขอ สําหรับ ศตวรรษที่ 21 โดยการสง เสริมความเขา ใจในเนอื้ หาวชิ าแกนหลกั และสอดแทรก ทักษะ แหง ศตวรรษท่ี 21 เขาไปในทุกวชิ าแกนหลัก ดังน้ี ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ความรเู กีย่ วกับโลก (Global Awareness) ความรเู กย่ี วกบั การเงนิ เศรษฐศาสตร ธุรกิจ และการเปน ผปู ระกอบการ (Financial, Economics, Business and Entrepreneurial Literacy) ความรดู านการเปน พลเมอื งที่ดี (Civic Literacy) ความรดู านสุขภาพ (Health Literacy) ความรดู านสงิ่ แวดลอม (Environmental Literacy) ทักษะดา นการเรยี นรแู ละนวตั กรรม จะเปน ตัวกาํ หนดความพรอ มของนักเรยี นเขาสูโลกการ ทาํ งานทม่ี คี วามซบั ซอนมากขนึ้ ในปจ จบุ นั ไดแ ก ความรเิ ร่มิ สรา งสรรคและนวตั กรรม การคิดอยา งมีวิจารณญาณและการแกปญหา การสอื่ สารและการรว มมือ ทกั ษะดา นสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี เนอ่ื งดว ยในปจจบุ ันมกี ารเผยแพรข อ มลู ขา วสารผาน ทางสื่อและเทคโนโลยีมากมาย ผูเรียนจงึ ตองมคี วามสามารถในการแสดงทักษะการคดิ อยางมี วิจารณญาณและปฏิบตั ิงานไดหลากหลาย โดยอาศัยความรใู นหลายดา น ดงั นี้ ความรดู านสารสนเทศ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 6 ความรูเกีย่ วกับสอื่ ความรูดา นเทคโนโลยี ทักษะดานชวี ติ และอาชพี ในการดํารงชวี ติ และทํางานในยุคปจ จบุ ันใหประสบความสําเร็จ นักเรยี นจะตอ งพัฒนาทกั ษะชวี ิตทีส่ าํ คัญดังตอไปน้ี ความยดื หยนุ และการปรับตัว การรเิ ริม่ สรางสรรคและเปน ตัวของตวั เอง ทกั ษะสงั คมและสังคมขามวัฒนธรรม การเปนผสู รางหรือผผู ลิต (Productivity) และความรบั ผิดชอบเชอ่ื ถือได (Accountability) ภาวะผูนําและความรับผิดชอบ (Responsibility) ทกั ษะของคนในศตวรรษที่ 21 ทที่ กุ คนจะตอ งเรียนรตู ลอดชวี ิต คอื การเรยี นรู 3R x 7C 3R คือ Reading (อา นออก), (W)Riting (เขียนได), และ (A)Rithemetics (คดิ เลขเปน) 7C ไดแ ก Critical Thinking and Problem Solving (ทักษะดา นการคิดอยา งมี วิจารณญาณ และทักษะในการแกปญหา) Creativity and Innovation (ทักษะดานการสรา งสรรค และนวัตกรรม) Cross-cultural Understanding (ทักษะดา นความเขาใจความตางวฒั นธรรม ตาง กระบวนทัศน) Collaboration, Teamwork and Leadership (ทกั ษะดา นความรวมมือ การ ทํางานเปน ทมี และภาวะผนู ํา) Communications, Information, and Media Literacy (ทักษะดานการส่ือสาร สารสนเทศ และรูเทาทันสื่อ) Computing and ICT Literacy (ทกั ษะดานคอมพวิ เตอร และเทคโนโลยี สารสนเทศและการส่อื สาร) Career and Learning Skills (ทกั ษะอาชพี และทกั ษะการเรียนร)ู

21st Century Skills: The Challenges Ahead 7 แนวคิดทักษะแหง อนาคตใหม: การเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21 และกรอบแนวคิดเพื่อการเรยี นรใู น ศตวรรษที่ 21 การเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21 เปน การกําหนดแนวทางยทุ ธศาสตรในการจัดการเรยี นรู โดย รวมกันสรา งรูปแบบและแนวปฏิบตั ใิ นการเสรมิ สรางประสทิ ธภิ าพของการจัดการเรยี นรูใน ศตวรรษที่ 21 โดยเนนทอ่ี งคค วามรู ทักษะ ความเชีย่ วชาญและสมรรถนะทเ่ี กดิ กับตวั ผูเรียน เพ่ือ ใชใ นการดาํ รงชีวิตในสงั คมแหงความเปลยี่ นแปลงในปจ จุบนั โดยจะอา งถึงรูปแบบ (Model) ท่ี พฒั นามาจากเครอื ขา ยองคกรความรวมมือเพอ่ื ทักษะแหงการเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 (Partnership For 21st Century Skills) (www.p21.org ) ทีม่ ชี ื่อยอ วา เครอื ขา ย P21 ซง่ึ ได พฒั นากรอบแนวคดิ เพ่อื การเรียนรูในศตวรรษท่ี 21 โดยผสมผสานองคค วามรู ทักษะเฉพาะดาน ความชํานาญการและความรเู ทาทันดา นตางๆ เขาดวยกัน เพอื่ ความสาํ เร็จของผเู รียนท้งั ดา นการ ทํางานและการดาํ เนินชีวติ กรอบแนวคดิ เพ่ือการเรยี นรใู นศตวรรษท่ี 21 กรอบแนวคดิ ในการจดั การเรียนรูแหงศตวรรษที่ 21 ที่แสดงผลลพั ธของนักเรียนและปจจัย สง เสรมิ สนับสนุนในการจดั การเรียนรเู พ่ือรองรับศตวรรษท่ี 21 ภาพ กรอบแนวคดิ เพื่อการเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21 (21st Century Learning Framework) (http://www.qlf.or.th/) กรอบแนวคิดเชงิ มโนทัศนส ําหรับทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 เปนท่ยี อมรบั ในการสรางทกั ษะ การเรยี นรใู นศตวรรษท่ี 21 (Model of 21st Century Outcomes and Support Systems) ซึง่

21st Century Skills: The Challenges Ahead 8 เปนท่ยี อมรับอยางกวางขวางเน่ืองดว ยเปนกรอบแนวคิดท่ีเนนผลลพั ธท เี่ กดิ กับผเู รยี น (Student Outcomes) ทงั้ ในดา นความรูส าระวชิ าหลัก (Core Subjects) และทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 ที่ จะชวยผูเ รยี นไดเตรียมความพรอ มในหลากหลายดาน รวมทงั้ ระบบสนับสนุนการเรยี นรู ไดแก มาตรฐานและการประเมนิ หลกั สตู รและการเยนการสอน การพฒั นาครู สภาพแวดลอมที่ เหมาะสมตอการเรียนในศตวรรษที่ 21 การเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 ตอ งกาวขา ม “สาระวชิ า” ไปสูก ารเรยี นรู “ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21” (21st Century Skills) ซ่งึ ครจู ะเปน ผูสอนไมได แตต อ งใหน ักเรยี นเปน ผูเรยี นรู ดวยตนเอง โดยครจู ะออกแบบการเรยี นรู ฝก ฝนใหต นเองเปนโคช (Coach) และอาํ นวยความ สะดวก (Facilitator) ในการเรยี นรูแ บบ PBL (Problem-Based Learning) ของนกั เรียน ซงึ่ สิ่งท่ี เปนตัวชวยของครูในการจัดการเรียนรูคือ ชุมชนการเรียนรคู รเู พอ่ื ศิษย (Professional Learning Communities : PLC) เกดิ จากการรวมตวั กนั ของครูเพอื่ แลกเปลย่ี นประสบการณการทาํ หนา ท่ี ของครแู ตล ะคนนน่ั เอง แผนการอบรมกิจกรรมที่ 1 ทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21 (21 Century Skills) ชือ่ กจิ กรรม 21st Century Skills Jigsaw จดุ ประสงค 1. กระตุนความสนใจและการมสี วนรวมผเู ขารับการอบรม

21st Century Skills: The Challenges Ahead 9 2. ตรวจสอบความรเู ดิมเกีย่ วกับทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ของผูเขารับการอบรม ขน้ั ตอนดาํ เนนิ กิจกรรม 1. วิทยากรหาความรเู ดิมของผูเ ขารับการอบรมเกี่ยวกบั ทักษะแหงศตวรรษที่ 21 และปจจัยท่ี มผี ลตอ การเกดิ ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 โดยนาํ เสนอรูปภาพท่ี 1 ”ทักษะของคนใน ศตวรรษที่ 21” ใหผ ูเ ขา รับการอบรมแบง กลมุ กลุมละ 5-6 คน รวมกันอภปิ รายและแสดง ความคดิ เห็นเกย่ี วกับรปู ภาพ แลวบนั ทกึ ลงในกระดาษทแ่ี จกให รปู ภาพท่ี 1 ”ทักษะของคนในศตวรรษท่ี 21” ( )http://romanpaduka1.wordpress.com/ 2. เม่ือหมดเวลาวิทยากรและผเู ขา รับการอบรมรว มกนั อภิปรายสง่ิ ทเี่ กี่ยวกับความหมายและ ความสําคัญของทักษะตางๆ ท่ีสงผลตอ ตัวนักเรยี น 3. วิทยากรนําเสนอรปู ภาพท่ี 2 “กรอบแนวคดิ เพอื่ การเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21” ใหผ เู ขารบั การอบรมแบงกลุมกลุม ละ 5-6 คน รว มกันอภปิ รายและแสดงความคิดเหน็ เกย่ี วกบั ความหมายและความคดิ เห็นเกยี่ วกบั รูปภาพ แลวบนั ทึกลงในกระดาษท่แี จกให 4.

21st Century Skills: The Challenges Ahead 10 รูปภาพท่ี 2 “กรอบแนวคิดเพือ่ การเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21” 5. เมือ่ หมดเวลาวิทยากรและผูเขารับการอบรมรว มกันอภิปรายเปรยี บเทยี บความเหมือนและ ความแตกตา ง บันทกึ ลงในกระดาษท่ีแจกใหแ ละรว มกนั อภิปรายแลกเปลย่ี นความคิดเห็น ภายในกลมุ 6. วิทยากรอธบิ ายเพมิ่ เตมิ เก่ยี วกับทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ซึง่ ประกอบไปดวย การเรียนรู 3R x 7C โดยเนน ในความสามารถดานการอา นออกเขยี นได (Literacy), การคดิ คาํ นวณ (Numeracy), และ ความสามารเชิงเหตุผล (Reasoning Ability) ทเ่ี หมาะสมตาม ระดับชน้ั ของผูเ รียน 7. วิทยากรและผเู ขา รับการอบรมรวมกนั อภิปรายเพ่ือสรปุ การทํากจิ กรรม โดยใชคําถาม ตอ ไปนี้ คําถาม จากกจิ กรรมการจัดการเรยี นการสอนโดยเนน ใหผูเ รยี นเกดิ ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 จะมี การพฒั นาศกั ยภาพของผเู รยี นใหม ที กั ษะใดบาง คําตอบ ครผู สู อนนอกจากเปนผูมอบความรูผ า นการสอนใหก ับนกั เรียนเพยี งอยางเดียว แตค รยู ัง ตองเปนผูออกแบบกระบวนการเรียนรทู ีจ่ ะทาํ ใหนกั เรยี นเกิดทักษะในการแสวงหาความรดู วย ตนเอง นอกจากความรูในแตละสาขาวิชาแลว นกั เรยี นยังตองมีทักษะที่สาํ คัญ 3 ดาน คือ 1. ทักษะการเรียนรูและนวัตกรรม นัน่ คือ การคิดวิเคราะหเ ปน รูจกั การแกไ ขปญหา และมีความคิด

21st Century Skills: The Challenges Ahead 11 สรา งสรรค 2.ทกั ษะชีวิตและอาชพี โดยเนน การทํางานรว มกบั ผอู ่นื มีภาวะผนู ําและความ รับผิดชอบ มที ักษะทางสงั คมและเขาใจความแตกตางทางวฒั นธรรม และ 3.ทกั ษะดานสารสนเทศ ส่ือและเทคโนโลยี กลาวคือ ความสามารถในการใชส อ่ื หรือเทคโนโลยีในการคนหาขอ มลู รวมท้งั การผลิตสื่อ หรอื เทคโนโลยีท่เี ปนประโยชน ท้ัง 3 ทกั ษะนเ้ี รยี กรวมกนั เปนทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 ซ่งึ ถอื เปนทกั ษะของกําลงั คนท่ีประเทศทั่วโลกและประเทศในกลุมประชาคมอาเซียน มคี วาม ตอ งการและใหก ารยอมรบั บทท่ี 2 สอนอยางไรใหน กั เรยี นไดทักษะแหง ศตวรรษที่ 21 ดร. ศิริวรรณ ฉตั รมณีรงุ เจริญ อาจารยสาขาวชิ าวทิ ยาศาสตรท ่วั ไป คณะครศุ าสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏภเู กต็ จากวสิ ยั ทัศนในบทท่ี 1 หลายคนมีคาํ ถามเกดิ ขนึ้ “การศกึ ษาในศตวรรษท่ี 21 ควรจะมี ลักษณะอยา งไร ” โดยทก่ี ารศึกษาในประเทศไทยน้ันไดย ดึ หลกั ของการจัดการเรียนการสอนท่ี เนนผูเ รยี นเปน ศูนยกลาง ตามความคดิ ของนักคอนสตรคั ติวิสต (Constructivist) ทเ่ี ช่อื วาการ เรียนรเู กดิ จากการทผี่ ูเรยี นเปน ผสู รา งความรู นักจิตวิทยาทม่ี อี ิทธิพลตอ การจัดการเรยี นรูทเี่ นน ผูเรียนเปนศูนยกลาง คอื Piaget นักจิตวทิ ยาชาวสวสิ และ Vygotsky นกั จติ วทิ ยาชาวรัสเซีย

21st Century Skills: The Challenges Ahead 12 Piaget เนนการมีปฏิสมั พนั ธท ช่ี วยใหเ กิดการปรบั เปลีย่ นโครงสรา งความรูความคิด เกดิ การ เชอ่ื มโยงประสบการณเ ดมิ กับประสบการณใ หม สวน Vygotsky อธิบายหลักการสาํ คัญวาผเู รียน จะมคี วามสามารถในการเรียนรดู ว ยตนเองไดใ นระดบั หนึง่ และจะสามารถกาวไปยังระดบั การ เรียนรทู ส่ี ูงขึ้นตามศักยภาพทมี่ ีอยูเมือ่ ไดร ับการแนะนาํ ชวยเหลอื จากผูร ู แนวความคิดของทง้ั Piaget และ Vygotsky มีสว นท่ีคลายคลงึ กนั ตรงการมีปฏิสัมพนั ธเพ่ือนาํ สกู ารเชื่อมโยงระหวา ง ประสบการณเ ดมิ และประสบการณใหม และการไปถงึ ระดบั ทีผ่ เู รยี นมศี กั ยภาพ แตเมือ่ ยคุ สมัยเปล่ียนแปลง ความเจรญิ กาวหนาทางเทคโนโลยที เ่ี กดิ ขนึ้ ทําใหว งการ การศกึ ษาในประเทศไทยจําเปนตอ งตอบสนองตอ ความทา ทายท่ตี อ งเผชญิ อยนู ี้ เราตองการ รูปแบบการทํางานท่สี ามารถพฒั นากรอบความคิดเพ่อื การเรยี นรูแ หง ศตวรรษที่ 21 เพอ่ื ทสี่ ามารถ จดั การศึกษาตอบสนองตอ ความตอ งการทีก่ ําลังเปลยี่ นแปลงของสังคมซึง่ เยาวชนไทยกาํ ลงั เผชิญ อยู จากบทแรกเราทราบนิยามของทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ในบทน้เี ราจะมาตคี วามหมายและ พยายามทาํ ความเขาใจวา ครทู มี่ ีหนาทีส่ อนนน้ั จะออกแบบบทเรียนอยา งไรเพ่อื ใหนักเรียนสามารถ บรรลเุ ปาหมายเกดิ ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 เมือ่ เราอานนยิ ามของทักษะแหงศตรรษที่ 21 จะเห็น ไดมมุ มองของนกั การศึกษาทต่ี องการใหน กั เรยี นในอนาคตมคี ุณลักษณะดัง 4 ประการนี้ 1. วถิ ีทางของการคิด ไดแ ก สรา งสรรค คดิ วจิ ารณญาณ การแกปญ หา การเรยี นรแู ละ ตดั สินใจ (Ways of Thinking. Creativity, Critical Thinking, Problem-solving, decision- Making and Learning) 2. วถิ ีทางของการทาํ งาน ไดแ ก การตดิ ตอสอื่ สาร และการรว มมอื (Ways of Working. Communication and Collaboration) 3. เคร่ืองมอื สําหรับการทาํ งาน ไดแก เทคโนโลยสี ารสนเทศ และความรูดา นขอ มลู (Tools for Working. Information and Communications Technology (ICT) and Information Literacy) 4. ทกั ษะสําหรับดํารงชีวติ ในโลกปจจบุ นั ไดแก ความเปน พลเมือง ชวี ติ และอาชีพ และ ความรับผดิ ชอบตอ ตนเองและสงั คม (Skills for Living in the World. Citizenship, Life and Career, and Personal and Social Responsibility) จากการเปล่ียนแปลงดานเทคโนโลยีและสภาพแวดลอ มในยคุ ปจจุบนั ทําใหการจัดการ เรยี นการสอนตองมีการเปลีย่ นแปลงเกิดข้ึน โดยนักการศกึ ษาไดมกี ารนําเสนอหลักการเรยี นรูใน ศตวรรษที่ 21 ซึง่ สามารถสรปุ ประเด็นสาํ คัญของลักษณะการจดั การเรยี นรูไ ดดงั น้ี

21st Century Skills: The Challenges Ahead 13 1. มนษุ ยม ีรปู การเรยี นรทู ่ีแตกตางกนั ผูสอนจึงตองใชวิธีการสอนท่หี ลากหลาย หากผูส อน นาํ รูปแบบการเรยี นรแู บบใดแบบหนงึ่ ไปใชกบั ผเุ รยี นทุกคนตลอดเวลา อาจทําใหผเู รียน บางคนเกดิ อาการตายดา นทางสติปญญา 2. ผเู รียนควรเปนผกู ําหนดองคคสามรูของตนเอง ไมใ ชนาํ ความรไู ปใสแ ละใหผ เู รียนดาํ เนิน รอยตามผูสอน 3. โลกยคุ ใหมตองการผเู รยี นซึง่ มวี ินัย มพี ฤตกิ รรมทรี่ จู กั ยืดหยุน หรือปรับเปล่ยี นใหเขากับ สถานการณไดอยางเหมาะสม ไมวาจะอยูในสถานการณท ี่เปนแบบเผด็จการ แบบใหอ สิ ระ หรือแบบประชาธปิ ไตย 4. เน่อื งจากขอ มูลขาวสารในโลกจะทวเี พม่ิ ข้นึ เปน 2 เทา ทกุ ๆ 10 ป โรงเรียนจงึ ตองใชวธิ ี สอนทหี่ ลากหลาย โดยใหผ ูเรยี นไดเ รียนรใู นรปู แบบตางๆ กัน 5. ใหใ ชกฎเหล็กของการศึกษาที่วา “ระบบทีเ่ ขม งวดจะผลิตคนที่เขม งวด” และ “ระบบท่ี ยดื หยนุ จะผลติ คนทีร่ จู ักคิดยืดหยุน ” 6. สงั คม หรือชมุ ชนทม่ี ่งั คง ร่ํารวยดวยขอ มูลขาวสาร ทําใหก ารเรยี นรสู ามารถเกดิ ขนึ้ ไดใ น หลายๆ สถานท่ี 7. การเรียนรแู บบเจาะลกึ (Deep Learning) มีความจําเปนมากกวาการเรยี นรฝฦแบบผวิ เผนิ (Shallow Learning) หมายความวา จะเรยี นอะไรตองเรยี นใหรจู ริง ใหรูลกึ รรู อบ ไมใ ชเรียนแบบงๆู ปลาๆ ดงั จะเหน็ จากในอดตี วา มกี ารบรรจุเนื้อหาไวใ นหลักสูตรมาก เกินไป จนผูเ รยี นไมรูวา เรียนไปเพื่ออะไร และสง่ิ ทเ่ี รยี นไปแลว มีความสมั พนั ธอ ยางไร ระบบสงเสรมิ การจัดการเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 การพฒั นากรอบความคิดที่ครอบคลุมเพ่ือการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 น้ันจําเปนตอ ง จะตอ งสรา งระบบสงเสริมเพิม่ ขึ้นจาก ทกั ษะเฉพาะดาน องคความรู ความชํานาญการและ ความสามารถในการเรยี นรดู า นตางๆ เพ่อื ชวยใหน กั เรยี นรอบรู มีความสามารถที่จําเปนและ หลากหลาย เครอื ขา ย P21 ไดระบุระบบสง เสริมใหนักเรียนไดร อบรทู ักษะการเรียนรูท ่ีสาํ คัญ ใน ศตวรรษที่ 21 ไวด ว ยกนั 5 ระบบดงั นี้: 1. มาตรฐานการเรยี นรูใ นศตวรรษที่ 21 (21st Century Standards) 2. การประเมินผลทกั ษะการเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21

21st Century Skills: The Challenges Ahead 14 (Assessments of 21st Century Skills) 3. หลักสตู รและวิธกี ารสอนในศตวรรษที่ 21 (21st Century Curriculum and Instruction) 4. การพฒั นาวิชาชีพในศตวรรษที่ 21 (21st Century Professional Development) 5. บรรยากาศการเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 (21st Century Learning Environments) มาตรฐานในศตวรรษท่ี 21 ( 21st Century Standards ) จดุ เนน 1). เนน ทกั ษะ ความรแู ละความเชีย่ วชาญที่เกดิ กบั ผเู รยี น 2). สรางความรูความเขาใจในการเรียนในเชิงสหวทิ ยาการระหวา งวิชาหลกั ท่เี ปนจดุ เนน 3). มุงเนนการสรางความรูและเขา ใจในเชงิ ลกึ มากกวาการสรา งความรูแบบผิวเผนิ 4). ยกระดับความสามารถผเู รยี นดวยการใหข อมูลท่ีเปน จรงิ การใชส อ่ื หรอื เคร่อื งมอื ที่มี คุณภาพจากการเรยี นรูใ นสถานศกึ ษา การทางานและในการดารงชีวติ ประจาวัน ผูเ รยี นได เรยี นรูอยา งมีความหมายและสามารถแกไ ขปญ หาทเ่ี กิดข้ึนได 5). ใชหลกั การวัดประเมนิ ผลทม่ี คี ณุ ภาพระดับสงู การประเมนิ ทักษะในศตวรรษที่ 21 (Assessment of 21st Century Skills) จุดเนน 1). สรา งความสมดลุ ในการประเมินผลเชิงคุณภาพ โดยการใชแบบทดสอบมาตรฐานสา หรับการทดสอบยอ ยและทดสอบรวมสาหรับการประเมินผลในช้ันเรยี น 2). เนนการนาประโยชนของผลสะทอนจากการปฏบิ ัตขิ องผูเรยี นมาปรบั ปรุงแกไ ขงาน 3). ใชเทคโนโลยเี พ่อื ยกระดบั การทดสอบวัดและประเมินผลใหเ กิดประสทิ ธิภาพสูงสุด 4). สรางและพัฒนาระบบแฟม สะสมงาน (Portfolios) ของผูเรียนใหเปนมาตรฐานและมี คณุ ภาพ (Edwards, 1950.) หลักสตู รและการสอนในศตวรรษที่ 21 ( 21st Century Curriculum and Instruction ) 1). การสอนใหเ กดิ ทักษะการเรียนในศตวรรษที่ 21 มงุ เนนเชิงสหวิทยาการของวิชาแกน หลัก 2). สรา งโอกาสทจ่ี ะประยกุ ตท กั ษะเชิงบรู ณาการขามสาระเนอ้ื หา และสรางระบบการ เรียนรูทเ่ี นนสมรรถนะเปน ฐาน (Competency-based ) 3). สรา งนวัตกรรมและวธิ กี ารเรยี นรใู นเชิงบูรณาการท่มี ีเทคโนโลยีเปนตัวเกอื้ หนนุ การ เรยี นรแู บบสบื คน และวธิ กี ารเรียนจากการใชปญ หาเปนฐาน ( Problem-based Learning ) เพ่ือการสรางทกั ษะข้ันสูงทางการคดิ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 15 การพัฒนาทางวชิ าชพี ในศตวรรษท่ี 21 ( 21st Century Professional Development ) 1). จุดมุงหมายสาํ คัญเพ่ือการสรา งครใู หเปน ผูทมี่ ีทักษะความรูความสามารถในเชิงบูรณา การ การใชเครอ่ื งมอื และกําหนดยทุ ธศาสตรส ูการปฏบิ ัติในช้นั เรียน และสรางใหครมู ีความ สามรรถในการวิเคราะหแ ละกาํ หนดกจิ กรรมการเรียนรูไดเหมาะสม 2). สรา งความสมบูรณแบบในมิติของการสอนดวยเทคนิควธิ ีการสอนทหี่ ลากหลาย 3). สรางใหครูเปนผูม ที กั ษะความรูความสามารถในเชิงลึกเกย่ี วกบั การแกปญหา การคดิ แบบวจิ ารณญาณ และทกั ษะดานอ่นื ๆทีส่ าํ คญั ตอวิชาชีพ (Halpern. 1998) 4). เปน ยุคแหงการสรางสมรรถนะทางวิชาชีพใหเ กดิ ข้นึ กบั ครูเพื่อเปนตวั แบบ ( Model ) แหงการเรยี นรูข องชน้ั เรยี นท่ีจะนาไปสูการสรางทักษะการเรียนรูใหเกิดขนึ้ กับผเู รียนได อยา งมีคุณภาพ 5). สรางใหครเู ปนผูท ่มี ีความสามารถวเิ คราะหผเู รยี นไดท ้งั รปู แบบการเรียน สตปิ ญ ญา จดุ ออ นจดุ แขง็ ในตัวผูเ รียน เหลา นีเ้ ปนตน 6). ชว ยใหค รูไดเ กิดการพัฒนาความสามารถใหสงู ข้นึ เพื่อนาไปใชส าหรับการกําหนดกล ยุทธท างการสอนและจดั ประสบการณท างการเรยี นไดเหมาะสมกบั บรบิ ททางการเรยี นรู 7). สนบั สนุนใหเกดิ การประเมินผเู รียนอยางตอเนื่องเพ่อื สรางทักษะและเกดิ การ พฒั นาการเรยี นรู 8). แบง ปน ความรรู ะหวางชมุ ชนทางการเรียนรูโดยใชช องทางหลากหลายในการสอื่ สารให เกดิ ข้นึ 9). สรา งใหเ กดิ ตัวแบบทม่ี กี ารพัฒนาทางวชิ าชีพไดอยา งมนั่ คงและยัง่ ยืน สภาพแวดลอ มทางการเรยี นรูในศตวรรษที่ 21 ( 21st Century Learning Environment ) 1). สรางสรรคแนวปฏิบัติทางการเรียน การรับการสนับสนนุ จากบคุ ลากรและ สภาพแวดลอมทางกายภาพท่เี กอ้ื หนนุ เพอื่ ชวยใหการเรยี นการสอนบรรลผุ ล 2). สนบั สนุนทางวิชาชีพแกช มุ ชนท้ังในดานการใหก ารศึกษา การมีสวนรวม การแบงปน สงิ่ ปฏิบตั ิที่เปนเลิศระหวางกนั รวมท้งั การบรู ณาการหลอมรวมทกั ษะหลากหลายสกู าร ปฏิบัติในชน้ั เรยี น 3). สรางผเู รยี นเกดิ การเรียนรูจ ากส่งิ ทีป่ ฏิบตั ิจรงิ ตามบรบิ ท โดยเฉพาะการเรียนแบบ โครงงาน 4). สรางโอกาสในการเขาถึงส่อื เทคโนโลยี เคร่อื งมอื หรือแหลง การเรยี นรูทีม่ ีคณุ ภาพ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 16 5). ออกแบบระบบการเรียนรทู เ่ี หมาะสมท้ังการเรยี นเปน กลุม หรือการเรียนรายบุคคล 6). นําไปสกู ารพัฒนาและขยายผลสูชมุ ชนทั้งในรูปแบบการเผชญิ หนา หรอื ระบบออนไลน ท่ีกลาวมาทั้งหมดในเบ้ืองตนน้นั เปนการสรางกรอบแนวคดิ ของการพฒั นาทกั ษะการ เรยี นรูในศตวรรษท่ี 21 ที่ผานกระบวนการวจิ ยั โดย Partnership for 21st Century Skills เปน ตวั แบบท่นี าเสนอในรายละเอยี ดของตวั แปรหรอื องคประกอบทเี่ กย่ี วของกบั การพฒั นาศักยภาพทางการเรยี นรใู นสงั คมยุคใหมท ต่ี องคาํ นงึ ถงึ และตอ งสรางใหเ กดิ ขึ้นกับผเู กยี่ วขอ งกับการศกึ ษาทุกฝา ยทงั้ ครู นกั เรยี น ผบู ริหาร ผูปกครอง ชุมชนและผมู ี สวนไดเ สยี ทุกฝา ย (Stakeholders) แผนภาพท่ี 2 ภาพแสดงความสมั พันธของผูที่เกี่ยวขอ งกับการศึกษาในศตวรรษท่ี 21 การสอนทีจ่ ัดวา มปี ระสิทธภิ าพ ครูนน้ั ตองมคี ณุ สมบัตมิ ากกวา การเปน ผทู ่ีทาํ หนา ท่ีสอน (Instructor) ครตู อ งมลี ักษณะของผูท ี่สามารถช้ีแนะการเรียนรู (Learning Coaching) และ สามารถทําหนา ทเ่ี ปนผนู าํ นักเรียนทอ งเท่ยี วไปสูโ ลกแหง การเรียนรูได (Learning Travel Agent) จากท่ีกลาวมานั้นบทบาทของครูจากยุคสมัยกอนจําเปนตองมีการเปลยี่ นแปลงเม่ือกา วสยู คุ แหง ศตวรรษที่ 21 ครูในโลกยคุ ใหมต องมีความรอบรมู ากกวา การเปน ผูด แู ลรายวชิ าที่สอนเทา น้นั แต ครมู บี ทบาทของการเพ่มิ พูนความรแู กน ักเรยี น เสรมิ สรา งทกั ษะทีจ่ าํ เปน ตอ การประกอบอาชพี ในศตวรรษท่ี 21 การจดั การเรยี นรนู น้ั ตอ งมคี วามสมั พนั ธ มขี น้ั ตอนและกระบวนการที่เปนลาํ ดับที่ ผูเ รียนสามารถมสี ว นรว มกบั การเรียนการสอน เชน การกําหนดปญหาท่สี นใจและการทํากิจกรรม กลมุ เพ่ือใหผูเรยี นสามารถวิเคราะหแ ละสามารถบูรณาการกับรายวิชาอน่ื ๆ ได

21st Century Skills: The Challenges Ahead 17 ในศตวรรษท่ี 21 ไอซีทไี ดเ ขามาบทบาททางการศึกษาและเปนสว นหนึ่งของ ชวี ติ ประจําวันของคนท่ัวโลก ไอซีทีในปจ จุบนั จงึ ไมใชเ ปนเพยี งแหลง ขอมลู ขาวสาร เทานัน้ “ครูสามารถบูรณาการความกา วหนา ทางไอซที กี บั การจดั การเรยี นรไู ดอ ยางไร” การเรียนรูผานเทคโนโลยี (Technology-based Learning) ครอบคลมุ วธิ กี ารเรยี นรู หลากหลายรูปแบบไดแ ก การเรยี นรูบ นคอมพวิ เตอร (Computer-based Learning) การเรยี นรู บนเว็บ (Web-based Learning)หองเรยี นเสมอื นจรงิ (Virtual Classrooms) ความรวมมือ ดจิ ติ อล (Digital Collaboration) เปนตนผเู รยี นสามารถเรยี นรผู านส่ืออเิ ลก็ ทรอนกิ สท ุกประเภท เชน อนิ เทอรเ นต็ (Internet) อนิ ทราเนต็ (Intranet) เอก็ ซทราเน็ต (Extranet) การถายทอดผาน ดาวเทยี ม (Satellite broadcast) แถบบันทกึ เสยี งและวดิ ีทัศน (Audio/Video Tape) โทรทศั นท ่ี สามารถโตตอบกันได (Interactive TV) และซีดรี อม (CD- ROM) การเรียนรผู านส่ืออิเล็กทรอนกิ ส เปนวิธกี ารเรียนรูทีม่ ีความสาํ คัญมากข้ึนเปน ลาํ ดบั แตอยางไรก็ตาม เน่อื งจากการเปล่ียนแปลง อยางไมห ยุดน่ิงของเทคโนโลยี ทําใหผสู อนจาํ เปนตองศกึ ษา หาความรแู ละเตรยี มพรอ มตนเอง เพ่ือใหส ามารถประยุกตใชเทคโนโลยีสารสนเทศเหลา น้ีในการเรยี นการสอนวิธีการเตรียมตวั ในการ ใชเทคโนโลยใี นการสอนคอื เทคนิครูเขารเู รา โดยส่งิ ที่ครูตองรมู ี 2 ประการคือ (1) การรูและเขา ใจ ศักยภาพของทรพั ยากรท่ีโรงเรยี นมี เชน ครตู อ งรูวา ในโรงเรียนมอี ะไรท่สี ามารถใชเ ปน ประโยชน ในการเรียนการสอนโดยใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศได โดยปกติแลวสิ่งทโ่ี รงเรยี นมคี ือ หอ ง คอมพิวเตอร หอ งโสตทศั นศกึ ษา หองเรยี นทีม่ ีเครอ่ื งฉายโปรเจคเตอร คอมพิวเตอรแบบตงั้ โตะ หรอื แบบโนต บคุ รวมไปถึงระบบขยายเสียง (2) ครูตองมีความรดู านเทคโนโลยีทีส่ ามารถนํามาใช ในการเรยี นการสอน รวมไปถงึ ขาวสารขอมลู ตา ง ๆ โปรแกรมประยกุ ตทเี่ ปนประโยชนใ นการเรยี น การสอน สื่อภาพและเสียง วดิ ทิ ัศน ขาวและประเดน็ ท่ีเปนท่ีสนใจ เปน ตน เทคโนโลยที คี่ รสู ามารถ นาํ มาใชใ นการเรียนการสอนเพื่อสง เสริมใหผ ูเ รียนเกดิ การเปล่ียนแปลงแนวคดิ มีจาํ นวนมาก และ ครูสามารถเลือกใชไดต ามความถนดั หรือความสนใจ ดังท่ี บุปผชาติ ทัฬหกิ รณ (2551) ยกตัวอยา ง ดงั ตอ ไปนี้ การใชวดิ ทิ ศั น การใชภาพและเสียง ชวยใหผเู รียนเกดิ การเรียนรูไ ดดขี ึ้น โดยเฉพาะเนอ้ื หาทเ่ี ปน นามธรรม การใชวิดทิ ัศนม ีท้ัง ภาพยนตร แอนนเิ มชน่ั วดี ีโอคลิป โปรแกรมกราฟฟกซงึ่ แหลงทส่ี ามารถหาวดิ ิ ทศั นเ หลา นี้ คอื อนิ เตอรเ นต ซดี ี ดีวีดี ทม่ี าพรอมกบั หนังสอื เรียน (Textbook) ภาพยนตร สารคดี เวบไซตต าง ๆ ทั้งนี้ วิดทิ ัศนจะทําหนาทเี่ ปน เพียงสือ่ หรอื แหลง การเรียนรูของครูเทานัน้ โดยไม สามารถนํามาทดแทนการสอนได ครตู อ งสรางบริบท (Context) หรอื อรรถบท (Theme) ของ บทเรยี นโดยใชว ดิ ิทศั นเ ปน ส่ือ การเรยี นรจู งึ จะมีความหมายสาํ หรบั ผเู รยี น เพลงและเสียง

21st Century Skills: The Challenges Ahead 18 เพลงเปนส่อื ทเ่ี ขา ถงึ ผูเรียนไดด ี ท้งั นม้ี ีการใชเ พลงเพอ่ื การเรียนการสอนมานานแลว ในวิชา เคมเี นอ้ื หาทใี่ ชเ พลงในกจิ กรรมการเรียน ยกตวั อยา งเชน ตารางธาตุ ทง้ั นเี้ พลงมีท้งั แบบสําเร็จท่ีครู สามารถนาํ มาใชได หรอื การใชท าํ นองแลว ใสเ นือ้ รองเอง รวมไปถึงใหผูเรยี นมสี วนประพนั ธท าํ นอง หรอื คํารองที่สอดคลอ งกับเนอื้ หาทีเ่ รยี น กเ็ ปน เทคนคิ ทก่ี ระตนุ ใหผ ูเรียนเกดิ การเรยี นรไู ดดี นอกจากน้ีเสยี งยงั มสี ว นสาํ คญั ในการสรา งความเขา ใจ ยกตัวอยางเชน ใหนักเรียนเรยี งลาํ ดบั เสยี ง จากการทําปฏกิ ริ ิยาของธาตอุ ัลคาไลน (หมู ๑A) กับน้าํ จากโซเดยี ม (Na) ไปจนถึง แฟรนเซียม (Fr) เพ่อื เรียงลําดบั ความรุนแรงของการเกิดปฏกิ ิรยิ า จากน้ันจงึ นาํ ไปสกู ารอภิปราย โปรแกรมประยุกต (Application Program) ครสู ามารถใชโ ปรแกรมประยกุ ตในการสงเสรมิ การเรียนรูข องผูเรยี นไดมากมาย โดย อาจจะเริ่มตน จากการใชโ ปรแกรมประจําเครือ่ ง เชน Microsoft Word Excel และ PowerPoint ไปจนถงึ โปรแกรมเฉพาะ เชน Crocodile Chemdraw หรือโปรแกรมกราฟฟก เชน Autodesk MAYA ทั้งนี้ขึ้นอยูกบั ทักษะของครูเองวา คุน เคย กับโปรแกรมใด นอกจากน้คี รยู งั สามารถสรา ง ภาพยนตรส น้ั ไดเอง โดยใชโปรแกรมตดั ตอ ภาพยนตรเชน Movie Maker หรือ Ulead โดยใน ปจจบุ นั กลองถา ยรปู หรือโทรศัพทก ส็ ามารถถายทาํ คลปิ สน้ั ๆ เพ่อื ใชประโยชนทางการ เรียน นอกจากน้ียงั มโี ปรแกรมชนิด Freeware ทไ่ี มสงวนลขิ สิทธิ์การใชงาน ท่ีครสู ามารถดาวนโ หลด เพื่อใชเปนสอื่ ในการเรียนได ตัวอยางการใชโ ปรแกรมประยุกต เทคโนโลยีการส่ือสาร (Communication Technology) เทคโนโลยีการสื่อสารในปจจุบนั กาวหนา ไปมาก และสามารถดาวนโ หลดหรืออัพโหลด เพื่อแลกเปลย่ี นเนอ้ื หา (Content) ไดอยางรวดเร็วทัง้ ภาพ เสยี ง ขอ ความ วดี โี อ ทัง้ แบบ Synchronize และ Asynchronize เทคโนโลยีส่ือสารที่เปน ทนี่ ิยมคือ เครือขายสงั คมออนไลน (Online Social Network) การใชเ คร่ืองมือคนหา บนเวบ็ (Search Engine) การโตตอบผา น กระดานสนทนา (Web Board) การเขียนบลอก (Blog) การโตต อบโดยใชว ดี ทิ ศั น เชน Youtube.com รวมไปถงึ ส่อื เน้อื หาอิเล็กโทรนิกส (Electronic Content) ตางๆ ทส่ี ามารถเขาถงึ ไดผ านอนิ เทอรเนต เชน เว็บไซตข องรายการโทรทศั น สมาคมวิชาชพี ครู องคกรวิทยาศาสตรต างๆ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 19 แผนการอบรมกิจกรรมที่ 2 หอ งเรยี นแหง ศตวรรษท่ี 21 จากกิจกรรมที่ 1ผเู ขา รับการอบรมและวิทยากรอภิปรายถึงการจดั การเรยี นการสอน อยา งไรท่ีสะทอ นการสงเสริมทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 ในประเดน็ หวั ขอตอ ไปนี้ (ตอบ ตามความเขาใจ) รายวชิ า หลักสตู ร วธิ ีการสอน วิธีการวัดและประเมนิ ผล บรบิ ทหอ งเรยี น บทบาทหนาทข่ี องครู

21st Century Skills: The Challenges Ahead 20 และนักเรยี น บทที่ 3 ตัวอยางกิจกรรมการจดั การเรยี นรทู ส่ี ง เสรมิ ทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ดร. ศริ วิ รรณ ฉัตรมณรี ุงเจริญ อาจารยสาขาวิชาวทิ ยาศาสตรทั่วไป คณะครศุ าสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั ภูเก็ต กจิ กรรมท่ี3. 1 จัตรุ สั พศิ วง จุดมุงหมายของกิจกรรม กิจกรรมเสริมทกั ษะการคิดวเิ คราะห อุปกรณ ซองกระดาษบรรจุ กระดาษตัด 5 ชน้ิ จํานวน 1 ซอง วธิ ดี าํ เนนิ กจิ กรรม 1) ผเู ขารบั การอบรมแบงกลุม กลุมละ 5 คน 2) วทิ ยากรแจกซองกระดาษใหท ุกกลุม ใหสมาชิกในกลมุ นํากระดาษ 4 ชิน้ มาชว ยกนั ตอ เปนรปู สเี่ หลย่ี มจตั ุรสั

21st Century Skills: The Challenges Ahead 21 3) เม่ือตอ ไดแลววิทยากรเพมิ่ กระดาษใหอ กี หนึ่งช้ิน เปน กระดาษ ชน้ิ ท่ี 5 และใหตอเปน รูปสเี่ หล่ยี มจตั รุ ัสอีกครง้ั ภาพที่ 3 ภาพแสดงกจิ กรรมจัตุรัสพศิ วง กิจกรรมที่ 3.2 Magic Box จดุ มุงหมายของกิจกรรม กิจกรรมเสริมความเขา ใจเรื่องจินตนาการ + เหตุผล ทกั ษะการ ตดิ ตอส่อื สาร และการทํางานกลุม อปุ กรณ กลองเขยี นขอ ความและ ระบายสี โดยแตละดานของกลอ งมสี ี ตัวเลข มมุ และ รปู ทรงท่แี ตกตา งกนั วิธีดาํ เนินกจิ กรรม 1. แจกกลองชุดที่ 1) กลุมละลกู โดยใหทายดานท่ีวา งเปลา วา ควรมรี ปู ทรง สี ตวั เลขใด โดย ใชขอมูลความสัมพนั ธของสี ตัวเลข และรูปทรงจากดา นที่มองเห็นโดยหามสมั ผสั กลอง 2. ตอ มา ใหแ ตล ะกลุม ทาํ นายส่งิ ของท่อี ยูภายในกลอ งตามหลักฐานท่ีไดจ ากการสงั เกต การ ไดย นิ เสยี งโดยการเขยา

21st Century Skills: The Challenges Ahead 22 ภาพท่ี 4 ภาพแสดงกิจกรรม Magic Box

21st Century Skills: The Challenges Ahead 23 ภาพท่ี 5 ภาพตวั อยาง Magic Box

21st Century Skills: The Challenges Ahead 24 กจิ กรรมที่ 3.3 เรอ่ื งเลาเชา นี้ จดุ มงุ หมายของกจิ กรรม กจิ กรรมเสริมทักษะการอาน เขียน การคดิ วจิ ารณญาณ การทาํ งานกลมุ และ การสนทนาสื่อสาร อุปกรณ 1. บทความจากขา ว หนังสือพิมพ เว็บไซต YOUTUBE 2. ปากกาเมจิก 3. กระดาษบรูฟ วธิ ีดําเนินกิจกรรม 1. ผเู ขารับการอบรมศกึ ษาสถานการณท่ี 1-3 และปญหาจากสถานการณ และรวมตอบ คําถามและขอ สงสัยในแตละสถานการณ สถานการณท ่ี 1 ในเวลาตอนเชา และตอนเย็น ยวุ ดีไดสงั เกตถึงลกั ษณะการบนิ ของฝูงบนิ โดยยุวดี ไดถ า ยรปู ภาพบนั ทกึ เหตุการณนน้ั ไว ดงั รปู ตอ ไปน้ี ยวุ ดจี งึ มีขอสงสยั วา “ทาํ ไมนกจึงบนิ เปนฝูง คลายอักษรตัว Y” ผูเขารบั การอบรมชวยอธิบายปรากฎการณน้ีใหเธอฟงไดอ ยางไร ทีม่ า www.google.com สถานการณท ่ี 2 เชา วนั หนง่ึ เจตมัยและเคที่ไดข น้ึ ไปดูวิวท่จี ดุ ชมววิ และเขาไดถา ยรปู เคท่ี ไว โดยจดุ ชมววิ น้เี ปน บรเิ วณที่ยืน่ ออกจากไหลเขา ขณะทเี่ จตมัยกาํ ลังถา ยรปู เขาไดส งั เกตเหน็ วา

21st Century Skills: The Challenges Ahead 25 ผมของเคทต่ี ง้ั ข้ึน ดงั รปู และเพียง 5 นาทีทเี่ จตมยั และเคทเี่ ดนิ ลงไปจากจดุ ชมววิ ฟา ไดผา ลงมา ณ จดุ ชมวิวน้นั จากเหตุการณด งั กลา วทาํ ใหมีผูเสยี ชีวติ 2 คน และบาดเจ็บ 5 คน ใหผ เู ขารับการ อบรมรวมกนั อธบิ ายถึงปรากฎการณนี้ไดอ ยางไร ทมี่ า www.google.com สถานการณท ี่ 3 จากเหตกุ ารณค วามไมสงบในสามจังหวัดชายแดนภาคใต พบวา ทกุ ครง้ั ท่ี ผูกอ การรายเมอ่ื มกี ารลงมือกอเหตแุ ลว จะมีการสกัดก้นั กําลงั เจา หนา ทตี่ าํ รวจและทหารโดยการ โปรยตะปูเรือขวางตามทองถนนและเปนหลุมบอเพอ่ื ขัดขวางการทํางานของเจาหนา ที่ ถา ทา นเปน หน่ึงในเจาหนาที่ท่ีรับผิดชอบ ทา นจะออกแบบรถนาํ ขบวนอยางไร

21st Century Skills: The Challenges Ahead 26 ทีม่ า www.google.com กิจกรรมท่ี 3.4 ปริศนาอาชพี จดุ มุงหมายของกิจกรรม กจิ กรรมเสริมทักษะการคิดวิเคราะห คิดเปรยี บเทยี บ และคดิ วิจารณญาณ บอกความสําคัญของอาชพี จากภาพได อุปกรณ จ๊ิกซอวภาพอาชีพ วิธดี าํ เนินกจิ กรรม

21st Century Skills: The Challenges Ahead 27 1. แบง ผเู ขารับการอบรมออกเปนกลุม กลมุ ละ 5 คน 2. แตล ะกลมุ สง ตัวแทนออกมาเลอื กหมายเลขท่ตี องการเปด เม่ือวิทยากรดึงรปู ภาพ ออกมาใหท ายวา เปน อาชีพอะไร และระบคุ วามสําคญั ของอาชีพน้ัน หมายเลขทีบ่ งั ภาพไว 1 5 9 13 17 2 6 10 14 18 3 7 11 15 19 4 8 12 16 20 ภาพที่ รูป

21st Century Skills: The Challenges Ahead 28 1 2 3 4

21st Century Skills: The Challenges Ahead 29 (ปรบั รุงจาก สุวิทย มูลคําและคณะ, 2554) กจิ กรรมที่ 3.5 Think about Words จดุ มุงหมายของกิจกรรม กจิ กรรมเสรมิ ทักษะการคิดสรางสรรค อุปกรณ ใบกจิ กรรม เรื่อง Think about Words วิธีดาํ เนินกิจกรรม 1. ผูเขา รบั การอบรมรายบุคคลหาคํามาเตมิ หลงั คาํ วา “มอื ” ใหไ ดความหมายและมี จาํ นวนคํามากท่ีสุด ในเวลา 5 นาที มือ………………………………….มือ…………………………………..มือ…………………………………… มอื ………………………………….มือ…………………………………..มือ…………………………………… มอื ………………………………….มอื …………………………………..มอื …………………………………… มือ………………………………….มอื …………………………………..มือ…………………………………… มือ………………………………….มือ…………………………………..มอื …………………………………… กจิ กรรมท่ี 3.6 Little Penguin (ปรบั รุงจาก สวุ ิทย มูลคาํ และคณะ, 2554) จดุ มงุ หมายของกิจกรรม กิจกรรมเสรมิ ทกั ษะการแกป ญ หา การคดิ สรา งสรรค ทกั ษะอาชีพ อุปกรณ 1. ถว ยทาํ ขนมกระดาษ ถว ยละ 10 บาท 2. ถว ยทาํ ขนมอลมู ินัมฟอยด ถวยละ 15 บาท 3. กอ นสาลี กอนละ 5 บาท 4. ไมไอตมิ แทงละ 5 บาท 5. แผน โฟม แผนละ 30 บาท

21st Century Skills: The Challenges Ahead 30 6. พลาสตกิ กันกระแทกสาํ หรบั หอ ของ แผนละ 20 บาท 7. กระดาษหนงั สือพิมพ แผน ละ 5 บาท 8. ถงุ พลาสติก ถงุ ละ 10 บาท วธิ ดี าํ เนนิ กิจกรรม 1. วทิ ยากรเปด คลปิ วดี โิ อบางสวนของสารคดีทีเ่ ก่ียวกบั สภาวะโลกรอ นและธารนาํ้ แข็งละลาย ใหผู เขา รว มอบรมไดรบั ชม เพอื่ ใหเ หน็ ถงึ ปญหาและผลกระทบของสภาวะโลกรอน 2. วิทยากรทาํ การแบง กลุม ผูเขารว มอบรมออกเปน กลมุ ละ 4-5 คน จากน้นั ใหผูเขารว มอบรมแต ละ กลุม แสดงบทบาทสมมติเปนทมี งานวจิ ยั ซ่งึ ประกอบไปดวยนักวิทยาศาสตร นกั เศรษฐศาสตร และวิศวกรเพ่อื รวมกนั ทาํ การออกแบบและสรางบา นใหนกเพนกวินที่กาลังไดร ับผลกระทบจาก ปญ หาสภาวะโลกรอ น โดย วิทยากรและผขู า รว มอบรมรว มกันอภิปรายถึงบทบาทของ นกั วิทยาศาสตร นักเศรษฐศาสตรและวิศวกร โดย สมมตใิ หใ ชน้าํ แข็งเปน นกเพนกวนิ โดยมี จุดประสงคห ลกั คือพยายามใหบานหลังที่สรา งสามารถปอ งกนั การถายโอนความรอนจากภายนอก สภู ายในตวั บานใหไดมากท่ีสุด โดยภายใตงบประมาณท่ีกําหนด 3. ผเู ขารวมอบรมแตละกลมุ ทาํ การชงั่ มวลของนา แข็งตอนเริม่ ตน และบนั ทกึ คา ลงในใบกจิ กรรม เรอ่ื ง Help me please!!!!! 4.ผูเขารวมอบรมแตล ะกลุมออกแบบและสรา งบานใหน กเพนกวินภายใตงบประมาณหลงั ละไมเกิน 200 บาท โดยเลือกใชอ ปุ กรณส าหรับสรา งบานนกเพนกวนิ ทีก่ ําหนดไวใ ห (ใชเวลา 30 นาที) 5. ผูเ ขา รว มอบรมแตละกลุม เม่ือสรางเสรจ็ แลว ตอ งนําบา นนกเพนกวนิ ท่ีมีนกเพนกวนิ (นาแข็ง) อาศยั อยไู ปวางไวในกลองพลาสตกิ และปด ฝาทิ้งไวนานประมาณ 15 นาที แลวใหนาํ นา แขง็ ท่อี ยู ในบานออกมาชงั่ นาหนกั อกี คร้ัง เพ่ือหามวลสดุ ทายและบันทึกลงในใบกิจกรรมท่ี 3.2 และบันทึก การคํานวณตน ทุนในการสรา งบา น 6. ตวั แทนแตละกลมุ นาํ เสนอผลจากการบนั ทึกมวลสดุ ทา ยและตนทุนในการสรางบา น

21st Century Skills: The Challenges Ahead 31 7. วิทยากรประกาศวาบานนกเพนกวนิ ของกลมุ ใดทส่ี ามารถสรางบา นที่รักษาความเยน็ ไดดีท่ีสดุ และ ประกาศใหก ลุมน้นั เปนผชู นะเลิศ 8. ผเู ขารวมอบรมรว มกันอภิปรายถึงสาเหตุทบ่ี านนกเพนกวินของกลุมท่ชี นะเลิศสามารถปูองกัน การ ถายโอนความรอนจากภายนอกเขาสูตัวบานไดดที ่สี ดุ และรวมกันหาสาเหตขุ องบา นบางกลมุ ทปี่ องกันการถายโอนความรอนไดดี ข้ันสรปุ วิทยากรถามคําถามเพื่อใหผูเ ขารว มอบรมรว มอภิปรายวา จากการทํากจิ กรรมบา นนกเพนกวนิ - ทา นไดนาํ ความรูและทักษะใดบางมาใชใ นการทํากิจกรรมน้ี (วิทยาศาสตร เทคโนโลยี วศิ วกรรมศาสตรแ ละคณติ ศาสตร) - จากกิจกรรมน้เี ก่ียวของกบั การออกแบบสรางบา นอยางไร (ใชแ นวคิดเรือ่ งการถายโอน ความรอน สมบตั ขิ องวัสดุ การนาความรอนและสมบตั กิ ารเปน ฉนวน) - จากกิจกรรมนี้ใชค วามรูทางเทคโนโลยีมาใชเพอื่ การออกแบบอยางไร (ชว ยในการ ออกแบบสรา งบานเพนกวิน) - จากกิจกรรมนใ้ี ชค วามรูทางวิศวกรรมศาสตรม าใชเพอ่ื การออกแบบอยา งไร (การเลอื กวสั ดุ อุปกรณท่ีเหมาะสม - จากกจิ กรรมน้คี ณติ ศาสตรเกย่ี วขอ งกันอยางไรกบั การออกแบบสรางบาน (ชวยในกา คํานวณตนทนุ เพ่ือสรางบานใหค มุ คากับราคา) - จากกิจกรรมนีม้ ีการบรู ณาการความรทู ่ีกลาวมาทงั้ หมดอยา งไร (สามารถเลือกใชความรู และ เทคโนโลยีไดเ หมาะสมกบั การออกแบบ รวมถงึ สามารถเลอื กวสั ดุอปุ กรณ ไดอยาง คมุ คากบั ราคา)

21st Century Skills: The Challenges Ahead 32 กิจกรรมท่ี 3.7 Food Designer จุดมงุ หมายของกิจกรรม กจิ กรรมเสริมทักษะการแกป ญหา การคิดสรางสรรค ทกั ษะดานการ ส่อื สาร ทักษะดานคอมพวิ เตอร และเทคโนโลยสี ารสนเทศ อุปกรณทใ่ี ชแตล ะกลมุ 1 ชอ็ กโกแลตเวเฟอร 2 แทง/กลมุ 2 กลวยและผลไมต ามฤดูกาล 1 ผล/กลมุ 3 ขา วแตน 5 ช้นิ /กลุม 4 คุกก้โี อริโอ 1 ชิน้ /กลมุ 5 ขนมปง 1 แผน/กลมุ 6 แตงกวา 2 ลกู /กลมุ 7 โดนทั 1 ช้นิ /กลุม 8 ปอ กก้ี 1 กลอง/กลมุ 9 นมกลอ ง 1 กลอ ง/กลมุ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 33 10 นมเปร้ยี ว 1 กลอง/กลมุ กิจกรรม 11 กระดาษขาวเทา 1 แผน/กลุม 12 แผนใส 1 แผน/กลุม วธิ ดี าํ เนนิ 13 สีเมจิก 1 แทง/กลมุ 14 สกอ็ ตเทปใส 1 มว น/กลุม 15 กรรไกร 1 อนั /กลมุ 16 มดี 1 ดา ม/กลมุ 1. ผูเขารวมอบรมแตล ะกลมุ ศกึ ษา ขา ว เรอื่ ง การขาดสารอาหารของกลุมวยั รนุ 2. ผูเขารวมอบรมในแตล ะกลุมแบง หนา ท่เี พ่อื สบื คนขอ มูลทจ่ี าํ เปนสําหรับการออกแบบ พัฒนาผลิตภณั ฑอ าหารสําหรับเด็กวยั รุน อายรุ ะหวาง 13- 15 ป เพ่ือชว ยลดปญหาจาก เหตุการณที่เกดิ ขน้ึ จากขาวในขอ 1 โดยผูเ ขา รว มอบรมตอ งสบื คนขอมูล อาทเิ ชน - สารอาหารและประเภทของสารอาหาร - แหลง ที่ไดม าของสารอาหารแตละประเภท - ประโยชนข องสารอาหารแตละประเภท และความบกพรองที่เกิดขน้ึ เมอื่ ขาด สารอาหารหรือการบรโิ ภคสารอาหารเหลา น้นั มากเกินไป - ปริมาณและสารอาหารท่ีวัยรุนจําเปนตองใชในชว งวยั - คาพลังงานและคุณภาพอาหาร 10 ชนดิ 3. ผูเขารว มอบรมเลือกวตั ถดุ ิบ 7 ชนิดจากวตั ถดุ ิบทีว่ ทิ ยากรเตรียมไว 10 ชนิด เพ่อื นํามา ออกแบบพฒั นาผลติ ภณั ฑอ าหารเปน รปู ลกั ษณตางๆ ใหน า สนใจและดงึ ดดู กลมุ เปาหมาย โดยออกแบบลงในกระดาษ A4 โดยสามารถสืบคนขอ มลู จากอินเตอรเ น็ต 4. วางแผนและระบุสว นตา งๆของผลิตภัณฑอาหารทอี่ อกแบบ เชน ลอ รถ สรา งจากขนมปง สอดไสโ อรโิ อ เปน ตน 5. ผเู ขา รวมอบรมลงมอื สรางผลติ ภณั ฑอ าหารทไี่ ดออกแบบจากขอ 3 และ ขอ 4 6. ผเู ขา รวมอบรมคํานวณคาพลงั งานและคุณคาอาหารของผลิตภัณฑอาหาร อาทิ คา พลังงานรวม (Kcal) โปรตนี (g) คารโบไฮเดรต (g) แรธ าตุ อาทิ แคลเซียม ฟอสฟอรสั เหลก็ (mg) และวิตามนิ ตา งๆ เชน เอ บี1 บี2 ซี เปน ตน

21st Century Skills: The Challenges Ahead 34 7. ผเู ขารว มอบรมนาํ เสนอผลิตภณั ฑอาหารของกลมุ ตนเอง อธบิ ายแนวคดิ การออกแบบ การ สรา งและผลติ กระบวนการผลิต 8. ผเู ขารว มอบรมศึกษาและตอบคําถามตอ ไปนี้ - ทานไดเ รียนรูอะไรจากการทาํ กิจกรรมน้ี - ทานคดิ วา กิจกรรมนี้สง เสรมิ ทักษะใดบาง กิจกรรมท่ี 3.8 สะพานกระดาษ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 35 จุดมุงหมายของกจิ กรรม กจิ กรรมสงเสรมิ ทักษะการทาํ งานเปน ทมี การรว มมือ การส่ือสาร การแกป ญ หา การคิดวิเคราะห การคดิ สรา งสรรค อุปกรณ กระดาษขนาด A4 จํานวน 2 แผน หนงั สอื ปกแข็ง จาํ นวน 2 เลม หวั น็อตอะลมู ิเนยี ม จาํ นวน 20 ตวั วิธดี าํ เนนิ กิจกรรม 1. ผูเ ขา รับการอบรมแบง กลมุ กลมุ ละ 5 คน 2. วิทยากรแจกอุปกรณท ัง้ หมดใหทกุ กลมุ ใหส มาชิกในกลุมนาํ กระดาษ A4 หนง่ึ แผน มา วางระหวางหนงั สอื สองเลม ซง่ึ วางขนานกันทางดา นยาว วางหนังสือท้ังสองใหมี ระยะหา ง 20 เซนติเมตร วางกระดาษ A4 ทีไ่ ดร บั ดานบนชองวางระหวางหนังสอื ทงั้ 2 เลม นาํ เอาหัวนอตมาวางไวด า นบนกระดาษ ซ่ึงจะวางไดไมมากเน่ืองจากระดาษจะตก ลงมาจากหนงั สอื 3. ใหผูเขารบั การอบรมรว มกนั พับกระดาษเปน รปู รา งตา งๆ แลว นําเอาหวั นอตมาวางไว ดา นบน โดยใหโจทยปญหาคือ หาวิธีจดั วางและพับกระดาษในรูปแบบตางๆ เพื่อให วางหวั นอตไดจ ํานวนมากทส่ี ดุ ลองเขยี นการพับกระดาษและการวางหวั นอตรปู แบบ ตา งๆ ลงในชองวา งดา นลาง

21st Century Skills: The Challenges Ahead 36 รูปประกอบ กิจกรรมสะพานกระดาษ รูปแบบการพับกระดาษและตําแหนงท่ีวางลูกแกวทผ่ี เู ขา รบั การอบรมไดร วมกนั คดิ นัน้ จะ แตกตางกนั ไปตามความคิดสรางสรรคแ ละพ้นื ความรู ประสบการณเ ดมิ ของผเู ขารับการอบรมแต ละคน ผลจากการทํากิจกรรม ผูเ ขารบั การอบรมจะไดท าํ งานรวมกนั เปนกลมุ เพอื่ ทําการแกปญหา มกี ารสือ่ สารและ รวมมอื กัน เพอื่ แลกเปลย่ี นความคดิ เห็นระหวางสมาชกิ ในกลุม มกี ารคดิ สรา งสรรคและลองผดิ ลอง ถกู ในการหารูปแบบการพับกระดาษ ตาํ แหนง การวางกระดาษหรอื ทวี่ างหวั นอตลงบนกระดาษ และการคดิ วิเคราะหในการแกไข หาจดุ ผดิ เพอื่ นาํ มาปรับแกก ระบวนการแกไ ขปญ หาตอไปซง่ึ เปน สง่ิ ท่ไี ดจากการเรยี นรูจากปญหา (Problem-based Learning) กิจกรรมท่ี 3.9 ลอยหรือจม จุดมุงหมายของกิจกรรม กิจกรรมสงเสริม ทักษะการทาํ งานเปน ทมี การรวมมอื การสื่อสาร การ แกปญ หา การคิดวเิ คราะห การคดิ สรางสรรค

21st Century Skills: The Challenges Ahead 37 อุปกรณ ดนิ นาํ้ มัน จํานวน 3 กอน ลกู แกว จํานวน 20 ลูก อางใสน ้ํา วิธดี ําเนนิ กจิ กรรม 1. ผูเขา รับการอบรมแบง กลมุ กลมุ ละ 5 คน 2. วิทยากรแจกอปุ กรณท ง้ั หมดใหท ุกกลุม ใหสมาชิกในกลมุ นาํ ดนิ นํ้ามนั มาปน เปน ภาชนะรูปรางตา งๆ แลวนํามาลอยบนนํ้าในอางใสน้าํ วางลกู แกวลงไปในภาชนะดนิ นํ้ามนั เพ่ิมจํานวนลกู แกวท่ใี สไปจนกวา ภาชนะจมลง โดยใหโจทยปญหาคือ หาวธิ ีการ ปนดนิ น้ํามันเปน ภาชนะรปู รา งใด ท่ีจะสามารถใสลูกแกว ไดจาํ นวนมากท่ีสดุ โดยท่ี ภาชนะดนิ น้าํ มันจะไมจ มนํ้า 3. วาดรปู แบบการปนดนิ น้ํามันเปนภาชนะในรปู แบบตา งๆ ลงในชองวางดานลา ง รูปประกอบ กจิ กรรมลอยหรือจม รปู แบบและวธิ กี ารปน ภาชนะดนิ นาํ้ มันใสลกู แกวท่ีผูเขา รบั การอบรมไดรวมกันคดิ น้ัน จะ แตกตา งกนั ไปตามความคดิ สรา งสรรคและพื้นความรู ประสบการณเ ดิมของผเู ขารบั การอบรมแต ละคน ผลจากการทาํ กิจกรรม

21st Century Skills: The Challenges Ahead 38 ผูเ ขา รบั การอบรมจะไดท าํ งานรวมกันเปน กลุมเพ่อื ทาํ การแกป ญ หา มกี ารสอ่ื สารและ รวมมอื กนั เพอื่ แลกเปลย่ี นความคดิ เหน็ ระหวางสมาชิกในกลุม มกี ารคดิ สรางสรรคใ นการคิด รปู แบบการพบั กระดาษ ตาํ แหนง การวางกระดาษหรอื ทว่ี างหวั นอตลงบนกระดาษ และการคดิ วิเคราะหในการแกไข หาจุดผดิ เพอ่ื นาํ มาปรับแกก ระบวนการแกไขปญหาตอ ไปซึ่งเปนสิ่งท่ไี ดจ าก การเรยี นรจู ากปญ หา (Problem-based Learning) บทท่ี 4 กรณศี ึกษา: การเรยี นรูจ ากปญ หา รากฐานสําหรับการจัดการเรยี นรู ท่ีสงเสริมทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 นางสาววรางคณา ทองนพคุณ อาจารยส าขาวิชาวิทยาศาสตรทว่ั ไป คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏภูเกต็ การเรยี นรจู ากปญหาหรอื การเรียนรแู บบ PBL (Problem-Based Learning)

21st Century Skills: The Challenges Ahead 39 การเรียนรูจากปญหาหรือการเรียนรูแบบ PBL (Problem-Based Learning) เปน วธิ ีการ เตรยี มพรอมใหผ ูเรยี นสามารถรบั มอื กบั ปญ หา หดั เปนนกั แกปญหา โดยครเู ปนโคช (Coach) หรอื ผใู หความชว ยเหลอื เทา น้นั วิธีการสอนแบบนีจ้ ะเนนใหผูเรียนเปน ผตู ดั สินใจในการแสวงหาความรู และรูจกั การรวมกลุม ทาํ งานเปน ทีมเพือ่ แกไ ขปญ หา โดยเนน ใหผูเรียนไดเ กดิ การเรียนรูดว ยตนเอง และสามารถนาํ ทกั ษะทไี่ ดมาใชใ นการแกปญหาในชีวติ ประจําวนั ได ปญหาที่ครนู ํามาใชนัน้ จะมี ความเก่ยี วของกับความรูท ี่เรยี นหรอื นาํ มาจากสถานการณจ ริงกไ็ ด แนวทางการจัดการเรยี นรูจากปญหา (PBL) มแี นวคดิ สาํ คญั ดังนี้ (บญุ เล้ียง ชุมทอง : 2556) 1. ใหผูเรียนเปน ศูนยกลางของการเรียนรูอ ยางแทจริง (Student-centered Learning) เปน ผูกาํ หนดส่ิงทีต่ องการเรียนรูด วยตนเอง 2. จัดกลุม ผูเรยี นเปนกลุมยอ ยขนาดเล็ก (ประมาณ 3 – 5 คน) โดยมีการอภปิ ราย แลกเปลย่ี นความคิดเห็นในกลมุ เพอ่ื ใหเ กิดการเรยี นรไู ปดว ยกัน 3. ครูทําหนา ที่ เปน ผใู หค ําแนะนาํ (Coach) หรือผอู าํ นวยความ สะดวก (Facilitator) แกผูเรียนในการแสวงหาแหลง ขอมลู การศึกษาขอมลู และการวเิ คราะห ขอ มลู 4. ใชปญหาเปน ตวั กระตนุ ใหเ กิดการเรยี นรูแ ละการแกปญ หา 5. มีการบูรณาการเนื้อหาของความรู (Content Integration) โดยเก่ียวของกบั ศาสตรหรือความรูค วามสามารถของผูเรียน 6. ผเู รียนมกี ารศึกษาคน ควา และแสวงหาขอ มูลดวยตนเอง (Self-directed Learning) 7. ผูเรียนไดลงมือแกป ญ หา รวบรวมขอมลู วเิ คราะหข อ มูล สรปุ และประเมนิ ผล 8. ผสู อนมีการประเมินผลการเรียนรทู ้งั ทางดานเนื้อหา ทักษะกระบวนการ และการ ทาํ งานกลุม ของผูเ รยี น การเรียนรโู ดยใชป ญหาเปนหลกั มจี ุดมุงหมายเพื่อใหผเู รยี นแสวงหาความรู และนาํ เอา ความรูทไี่ ดน น้ั มาแกปญ หา การจดั การเรยี นการสอนแบบ PBL จะมขี นั้ ตอนหลัก 3 ขนั้ ตอน ดงั นี้ 1. การจัดเตรียมการเรยี นการสอน ไดแ ก การกําหนดวัตถุประสงค และเนื้อหาพื้นฐานท่ี ผเู รียนตอ งแสวงหาความรู การกาํ หนดปญหาใหสอดคลองกับสภาพจรงิ ของสงั คมและ แนวทางการประเมนิ ผล 2. การจดั การเรียนการสอน เปน การนําเอาแผนการจดั การเรียนการสอนทไี่ ดเ ตรยี มไวม า ใชก ับผูเรยี นตามกระบวนการ 2.1 ระบปุ ญหา (Problem Identification) ผเู รยี นจะตองระบปุ ญหาทแี่ ทจรงิ ได โดยใชกระบวนการคิดทมี่ เี หตุผล ลักษณะคําถามทีด่ ีจะเปน ปญหาท่ีพบบอ ย มี ความสาํ คญั และเปนสถานการณจรงิ มีขอมูลประกอบ เปน ปญหาทค่ี รอบคลมุ การ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 40 เรียนรูหลายสาขาวชิ า มลี กั ษณะกระตนุ ใหผ เู รยี นสนใจงานท่ีกําลังทําอยูและมองเหน็ ทิศทางในการทาํ งานตอ ไป 2.2 การเรยี นการสอนในกลมุ ยอ ย (Small Group Tutorial Learning) เพอื่ ให ผูเรียนมีโอกาสแลกเปล่ียนความคิดเห็น ระดมความคิด ความรูมาชวยกันแกป ญหา และแสวงหาขอมูลเปน ความรูใหม โดยผเู รียนกาํ หนดแนวทางการคน ควา หาความรู โดยอาศยั การทํางานเปนกลมุ 2.3 การแสวงหาขอ มลู ดวยตนเอง (Self-directed Learning) ผเู รียนแตล ะคน จะตองไปแสวงหาความรู และรับผิดชอบงานในสวนของตวั เองท่ีมตี อกลุม เพือ่ ใชใน การแกปญหา 3. การประเมินผลการเรยี นการสอน ผเู รียนประเมินผลตนเอง (Self Evaluation) และ การประเมนิ ผลการปฏิบัติการของสมาชิกกลุม (Peer Evaluation) โดยเนนที่ กระบวนการเรียนของผเู รยี น ใชก ารประเมนิ จากสภาพจริง (Authentic Assessment) ทด่ี จู ากความสามารถในการปฏบิ ัติงาน บทบาทของผูส อนในการจดั การเรยี นรูจากปญ หา (PBL) ผสู อนจะเปน ผจู ดั ประสบการณใ หก ับผเู รียน ใหม ีวิธกี ารเรยี นทถี่ กู ตอ งและเสริมสราง ความคดิ ในระดบั สูง เปน ผูอํานวยความสะดวกในการเรยี นรู สรา งบทเรียนท่กี ระตุน ใหผเู รยี นได เรียนรูในเนอ้ื หาที่เปน แนวคิดสําคัญของปญหาน้นั ๆ ครจู ะมีบทบาทหนาที่ ดังน้ี 1. ครพู ยายามถามกระตุน ใหผเู รยี นคิดวิเคราะหตลอดการเรียนการสอน 2. แนะนาํ ใหผ ูเรยี น เรียนรูผา นข้ันตอนการเรียนรูทลี ะข้ัน 3. สง เสริมผลกั ดันใหเ กิดความรู ความเขา ใจในระดบั ที่ลึกซ้ึง 4. หลีกเลยี่ งการใหความเห็นตอการอภปิ รายของผเู รยี น บงชวี้ า ถกู หรอื ผิด บทบาทของผเู รียนในการจัดการเรียนรูจากปญ หา (PBL) ผูเ รยี นทจ่ี ะประสบความสําเร็จในการเรยี นรจู ากปญหาน้ี จะตองมีความรพู ืน้ ฐานที่ เหมาะสมกับปญ หาทเ่ี รียนมคี วามสามารถในการสื่อสาร เนอ่ื งจากเปนการเรยี นเปน กลุมยอ ย ให ความรว มมือภายในกลมุ มีความรบั ผิดชอบและตระหนักในงานทไี่ ดร บั มอบหมาย มงุ มน่ั ทํางานให สาํ เร็จ รวมทัง้ มีความคดิ ริเรมิ่ สรางสรรคในการทาํ งาน

21st Century Skills: The Challenges Ahead 41 หลงั จากไดเรยี นรูโ ดยใชปญ หาเปนหลัก ผูเรยี นจะไดพฒั นาทกั ษะตา งๆ ดงั น้ี 1. ความสามารถในการเรยี นรูจากปญ หา ซง่ึ จะฝก ฝนใหม ีประสบการณแ ละความสามารถ ในการคน ควาหาความรูเ พิ่มเตมิ ดว ยตนเอง 2. ความสามารถในการแกปญ หา ผเู รียนจะไดฝกทักษะการแกป ญหาและนาํ ไปใชในการ ทํางานได 3. ความสามารถในการช้ีนาํ หรอื เรม่ิ ตน การเรยี นรดู วยตนเอง โดยเปด โอกาสใหผ ูเรยี นได แสวงหาขอ มลู อยางอสิ ระ โดยครูผสู อนเตรยี มโครงสรางและคอยอํานวยความสะดวก จดั หาปจ จัยสนับสนุนในการคน ควาหาขอมูล ผเู รียนจะไดเรยี นรวู ิธกี ารทํางานและการ จดั การทรัพยากรตางๆอยา งมีประสทิ ธิภาพ 4. ความสามารถในการเรียนกลุม ยอย การทาํ งานรวมกนั เปนกลุมยอยผูเรยี นจะไดฝก การ ทาํ งานรวมกบั ผอู ืน่ ในกลุมที่มสี มาชิกแตกตา งกนั เรียนรูที่จะรบั ฟง วิเคราะหขอมูล และวิจารณหรือแสดงความคดิ เหน็ อยา งสรางสรรค เปน โอกาสใหผเู รียนไดเ รยี นรูและ พฒั นาการเรียนรูของตนเองจากการประเมนิ และใหขอ มลู ของเพื่อนรวมกลุม และการ ประเมนิ ตนเอง การเรยี นรูแบบ PBLที่จะฝกและสรางทกั ษะในศตวรรษที่ 21 ใหกบั นักเรียนไดจ รงิ และ หลากหลาย การทํางานทง้ั หมดท่ีครปู ลอยใหนกั เรียนไดล งมือทําจริงดวยตนเอง ไมช นี้ าํ หรือให คําปรึกษาจนเกินไป ซงึ่ จะไมไ ดเปด โอกาสใหน ักเรียนไดคดิ หาทางแกปญหาเอง ไมด วนบอก คําตอบกอน แตจะมกี ารบอกหรอื ใหคําแนะนําในกรณที ่ีผิดหวั ขอหรือเขา ใจผิด หรอื ไมไดใ ชเ หตุผล เอาเสยี เลย ครจู ึงจะใหข อคิดบา ง ใหเ ขาไดดน้ิ รน ตอสู พยายามคิดและลงมือแกไ ขปญหาจาก สติปญ ญาของตนเอง การทาํ งานจะเกิดขึน้ ตามลาํ ดับอยางเปนธรรมชาติ ไดแ ก สงั เกตและศึกษา ขอ มลู เกิดขอ สงสัยท่ีจะเปนปญหา คาดเดาคาํ ตอบ รวบรวมวเิ คราะหขอ มูล ในทสี่ ุดจะนาํ ไปสู คาํ ตอบที่แทจ ริงได ขัน้ ตอนการทํางานหรือการเรยี นรเู หลานี้ เปน ข้ันตอนการทํางานของคนทาํ งาน จริงๆอยแู ลว ดังนน้ั หากครเู ปดโอกาสหรอื ออกแบบกิจกรรมตางๆ เพอื่ ใหน กั เรยี นไดล งมอื ปฏิบตั ิ \"คิดเองทําเอง\" ดว ยเหตแุ ละผล ก็จะทําใหน กั เรียนไดใ ชก ระบวนการเหลาน้ใี นการเรยี นรู โดยวชิ า วทิ ยาศาสตรจะเรยี กวา วิธกี ารทางวทิ ยาศาสตร(scientific method) เราจะเสรมิ สรา งทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 จากการเรยี นรจู ากปญ หาไดอ ยางไร ในการเรยี นรโู ดยใชป ญ หาเปน หลกั หรือการเรียนรแู บบ PBL น้ี ครผู สู อนจะทาํ หนา ทเ่ี ปน ผู ต้งั คาํ ถาม และเปน คนต้งั ปญ หาเพื่อสรางบรรยากาศของการเรยี นรู และจะไมตง้ั เปาหมายวา

21st Century Skills: The Challenges Ahead 42 จะตอ งไดค าํ ตอบทถี่ ูกตอ ง นกั เรียนทต่ี อบผิดถือวา ใชไมไ ด เพราะเครือ่ งมอื ทส่ี ําคญั ท่สี ดุ ของการ เรยี นรแู ละการเรียนการสอนในศตวรรษท่ี 21 คอื คาํ ถามกับปญหา ครูผูสอนจะเตรยี มตวั และวางแผนจัดทาํ คาํ ถามสําหรบั นักเรยี นเพ่ือใชใ นการเรียนรูจาก ปญ หา 1. กาํ หนดหวั ขอ โดยอา งอิงจากหลกั สตู รและตวั ช้วี ัดเพอ่ื กําหนดขอบเขตของความคดิ และ แนวคดิ สาํ คัญทจี่ ะใหผูเรยี นไดค นควา 2. ทําแผนภาพแนวคิด/แผนผังมโนทศั น (Concept Mapping) ท่เี กยี่ วขอ งกับปญหา โดยใช หวั ขอหรือแนวคดิ หลักเปนจุดเรม่ิ ตน 3. ตรวจดูหลักสูตรและตัวชวี้ ัดเพ่ือกาํ หนดหวั ขอ ยอ ยที่จะรวมเขาไปในดวย 4. กาํ หนดตวั ชี้วัดหรือผลการเรยี นรคู าดหวงั ในวชิ าและระบุคาํ ถามสําคัญ รวมท้ังแนวคิดสาํ คัญ ซง่ึ เปน ผลลพั ธท่คี าดหวังของนกั เรียน ซึ่งจะกาํ หนดใหนักเรียนใชทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ใน การตัง้ คําถามการแกไขปญ หา การคิดเชิงวิพากษ ความคิดสรา งสรรค การต้งั สมมตฐิ านและ การคิดทบทวน โดยเนนไปท่ีกระบวนการคดิ 5. ออกแบบสถานการณจาํ ลองหรอื ยกตวั อยางปญ หาทที่ าํ ใหเ กดิ ความสนใจของนกั เรียนและใช เปนเคา โครงสาํ หรับรายวชิ า โดยใชความรูและความเขา ใจในแนวคดิ สําคญั รวมเขา ไปในผลการ เรียนรูคาดหวัง 6. จัดทาํ แนวการสอนท่รี วบรวมแนวทางการสบื คนเพอื่ สังเกตส่งิ ทีน่ ักเรยี นทําและใชใ นการตงั้ คําถาม ในการเรียนรูจากปญ หา นักเรียนตอ งคน ควา และตรวจสอบความนา เชอ่ื ถือ ความคลาดเคลื่อน สมมตฐิ านท่พี สิ ูจนจ ากการคน พบ จากนัน้ ครจู ะทาํ งานรว มกับนักเรียนเพอื่ หาวิธีการนําเสนอ อาจเลือกนาํ เสนอผลงานเปน วดิ ีโอและพาวเวอรพอยต จดั โตวาที อภปิ ราย รว มกนั การเขยี นเชิงสรา งสรรค และทบทวนความกาวหนา ของตนเอง ในระหวา งการสอนครูควรประเมนิ ความเขา ใจของนักเรยี นดวยการใหนกั เรยี นตอบคาํ ถาม สน้ั ๆเขยี นเรียงความหรือเขียนบนั ทกึ การสบื คน (Inquiry Journal) ของตนเอง ซงึ่ จะมี รายละเอยี ดเกีย่ วกับ คําถามเบือ้ งตน การคนควา คาํ ถามตอ เนอ่ื งและบันทึกประจําวัน/สัปดาห เก่ยี วกับแนวคดิ สาํ คญั ทไ่ี ดเรยี นรู ขัน้ ตอนการสบื คน การประยุกตใ ชกับเน้ือหาอื่น คําถามหรอื ความรใู หม และความเกี่ยวขอ งกับชวี ติ ตนเอง การเรียนรแู บบ PBL นใ้ี หผ ลการเรยี นรูด านสาระวิชาดีกวา หรอื เทา กบั วิธีการจดั การเรยี นรู แบบอ่นื แตเม่อื วดั ผลการเรยี นรทู ักษะแหง ศตวรรษที่ 21 จะพบวา นกั เรียนกลุม ทเ่ี รียนรูแบบ PBL

21st Century Skills: The Challenges Ahead 43 จะมีการเรียนรูส งู กวาวิธกี ารเรียนรูแบบอนื่ มาก โดยมผี ลการวจิ ยั สรุปไดด งั นี้ ๖วรพจน วงศกิจ รงุ เรืองและอธปิ จิตตฤกษ : 2554) ในการทดสอบนกั เรียนช้นั ประถมศึกษาปท ่ี 4 และปท ่ี 5 ของโรงเรียนที่ใชการเรยี นรูแบบ PBL เปรียบเทยี บกับนักเรยี นของโรงเรยี นทีใ่ ชการสอนแบบเดิม โดยใหท าํ โครงการแกป ญหาขาดแคลน ทอี่ ยูอาศัยในหลากหลายประเทศ ไดผลวา นักเรยี นจากโรงเรยี นท่ีมีการเรยี นรแู บบ PBL ได คะแนนสงู กวาในการทดสอบการคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) และการทดสอบ ระดบั ความมั่นใจตอการเรียนรู มผี ลการวิจยั สวนหนึ่งพบวา นักเรียนไดร บั ผลประโยชนจ ากการเรียนรแู บบ PBL ในการเพมิ่ ความสามารถดา นการความชดั เจนหรือเขาใจปญ หา ความสามารถในการใหเ หตผุ ลดขี น้ึ สามารถ โตแยง แสดงความคดิ เหน็ ไดเกงขึ้น วางแผนโครงการท่ีซับซอ นดีข้นึ มแี รงจูงใจตอ การเรยี นสงู ขึน้ รวมทัง้ มีความรบั ผิดชอบตอการทํางานมากขึน้ ตัวอยา งการจดั การเรียนรูจากปญ หา (การเรียนรแู บบ PBL) กรณศี กึ ษาที่ 1 ในการจัดการเรียนการสอนรายวิชาภาษาองั กฤษในระดบั ชน้ั ม. 3 ใน หวั ขอ “เทคนิคการสอนอา นภาษาอังกฤษจากสอ่ื จรงิ ” 1. ใหน ักเรยี นดูถงุ ขนมย่หี อตา ง ๆ ประมาณ 2-5 ชิ้น โดยอา นชอื่ ยี่หอ ของถงุ ขนมนน้ั แลวสง ตวั แทนออกมาเขียนคําศพั ทท้งั ชอ่ื ภาษาไทยและภาษาองั กฤษ ตามความเขาใจ 2. ครูลบชอื่ ภาษาไทยออก ใหนกั เรยี นชว ยกนั อา นชื่อย่หี อขนมท่ีเปน ภาษาอังกฤษ เชน เทสโต = TASTO เปน ตน 3. เขา สกู จิ กรรมที่ 1 ครเู ขียนช่ือขนมภาษาองั กฤษโดยไมเขยี นภาษาไทยและใหนักเรียนฝกอา น อกี คร้ังและสงั เกตการสะกดคาํ จากนั้นใหนกั เรยี นเทียบอกั ษรภาษาอังกฤษและภาษาไทย เชน T A S T O T= ท A=สระเอ S=ส T=ต O=สระโอ 4. ครูอธบิ ายเพม่ิ เติมเก่ยี วกบั การเปรียบเทยี บตัวอักษรภาษาไทย-ภาษาองั กฤษ โดยแจกใบความรู ประกอบ แลวตอบคําถามในใบความรู เชน สระของภาษาอังกฤษมีก่ตี ัว อักษรของภาษาองั กฤษมี กี่ตัว ครูและนกั เรยี นชว ยกันตอบ เชน พยัญชนะของภาษาอังกฤษมีจาํ นวน 26 ตัว แบง เปน สระ 5 ตวั คอื A, E, I, O ,U สวนทเ่ี หลอื เปน ตวั อกั ษร เปน ตน นกั เรยี นฝก การเทียบอกั ษรจนครบทุกตวั

21st Century Skills: The Challenges Ahead 44 5. นักเรยี นทาํ งานกลุมโดยครูแจกถุงขนมย่หี อตาง ๆกัน กลมุ ละ 1 ถงุ ใหนักเรยี นเทียบอักษร จากนน้ั หมนุ เวียนถงุ ขนมไปใหค รบทุกชนิด 6. กจิ กรรมที่ 2 ใหน ักเรียนวิเคราะหฉ ลากของขนมโดยใชแ ผนผงั ความคดิ (Concept Mapping) สรปุ ขอมลู ตามความคดิ ของตนเอง 7. กิจกรรมท่ี 3 ครูอธบิ ายเพิม่ เติม เกย่ี วกบั การสรา งคาํ โดยใชอ ักษรที่เทียบไวจ ากตัวอยางที่ศกึ ษา มาแลว โดยยกตัวอยา งบัตรคํา เชน T A S T O T = ท หรอื ต Tree-ตน ไม A = สระเอ And-และ S = ส Sunny-สอ งสวา ง T = ต Today-วันนี้ O = สระโอ orange-สม 8. นักเรียนทํางานกลมุ โดยสรางคาํ จากอกั ษรตางๆ จากถงุ ขนมท่นี กั เรียนแตละกลมุ ศึกษามาแลว ใหส มาชกิ ในกลมุ ออกมานําเสนอโดยอานคาํ ศพั ทท ไี่ ดจ ากการสรางคําโดยใชต วั อกั ษรในถงุ ขนมแต ละชนิด 9. ใหน ักเรยี นแตล ะกลุมแขง กนั สรา งคาํ ศัพทจากอักษรตามชือ่ สนิ คาที่ไดย ิน โดยครูอานช่ือสนิ คา น้นั 2-3 ครงั้ 10. ครอู ธบิ ายเพมิ่ เติม โดยแจกใบความรูเ กยี่ วกบั Parts of speech ซงึ่ เปนหวั ใจของหลักการ สอนภาษาองั กฤษ โดยสอนใหละเอียดครอู าจหาแบบฝกมาชว ยฝกเพ่อื ใหผเู รยี นมคี วามแมนยํา เรือ่ ง Parts of speech มากข้ึน กรณศี ึกษาที่ 2 ครจู ตุมาศเรมิ่ บทเรียนโดยใชคาํ ถามกระตุนความสนใจของนักเรียนวา “เม่อื นกั เรียนตอ งการด่มื นํา้ เยน็ นักเรียนใสน าํ้ แข็งลงในแกว น้ํา ถานักเรียนตองการทาํ ใหน า้ํ แขง็ เย็น เพิม่ ขึน้ นักเรียนมีวิธกี ารอยา งไร” จากนน้ั ครูจตมุ าศใหน กั เรียนนาํ เหตกุ ารณท ่คี ณุ ครูจตมุ าศมา กําหนดปญ หาและต้ังคําถาม สืบเสาะและวางแผนการหาคําตอบ เพอื่ นํามานาํ เสนอแลกเปล่ียน หนาชน้ั เรียน โดยคณุ ครูจตุมาศจบบทเรยี นดวยคาํ ถามทว่ี า “ไอศกรีมไดจากกระบวนการใด” ดงั วิดีทศั นดา นลาง

21st Century Skills: The Challenges Ahead 45 ท่มี า: http://www.youtube.com/watch?v=p9561JZCeWk แผนการอบรมกจิ กรรมท่ี 4 Brainstorming

21st Century Skills: The Challenges Ahead 46 จุดประสงค 1. อธบิ ายความหมายและความสําคญั ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ได 2. บอกเหตผุ ลและความสาํ คญั ของการจดั การเรียนรเู พื่อใหเ กิดทักษะแหง ศตวรรษที่ 21 ได ขั้นตอนดาํ เนนิ กิจกรรม 1. วิทยากรยกตวั อยา งการจดั การเรยี นการสอนโดยเนนใหเกิดการพัฒนาทกั ษะแหง ศตวรรษ ที่ 21 โดยยกตวั อยา งและใหช มคลปิ วีดโี อตวั อยา ง (เรอ่ื ง เดก็ ยคุ ใหมส ูแหงศตวรรษที่ 21 โดยสาํ นกั งานสง เสริมสงั คมแหงการเรยี นรแู ละพัฒนาคณุ ภาพเยาวชน (สสค.) : http://m.youtube.com/watch?v=Ez_ChozXXjI) 2. แบง ผเู ขา รบั การอบรมออกเปน กลมุ กลุม ละ 5-6 คนรวมกันอภิปรายแลกเปลย่ี นความ คดิ เหน็ ภายในกลมุ หลงั จากชมคลิปวดี ีโอตัวอยา งแลว เขียนแนวทางการจดั กิจกรรมการ จดั การเรยี นรู กจิ กรรมตัวอยา ง 3 กจิ กรรม สรปุ ในประเด็นวิธีการจัดการเรียนรูเพอ่ื สงเสรมิ ใหนักเรยี นพัฒนาทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21 บันทกึ ลงในกระดาษทีแ่ จกให 3. วิทยากรนําอภิปรายรว มกบั ผูเ ขา รบั การอบรม เกี่ยวกบั ความคดิ เห็นและขอ มูลไดจ ากคลปิ วดี ีโอตวั อยา ง สรปุ จากกิจกรรมตวั อยาง 3 กิจกรรมในประเด็นที่เก่ยี วของกบั วธิ กี ารจดั การ เรียนรแู หงศตวรรษที่ 21 ดังนี้ จากกิจกรรมตัวอยา ง 3 กิจกรรม คอื เกมสะพานกระดาษ, เกมลอบหรือจม, และ ฉลองวันเกดิ จะสงเสรมิ ใหน กั เรียนเกดิ ทักษะตางๆดงั น้ี - ทกั ษะดา นการคดิ อยางมวี จิ ารณญาณ และทักษะในการแกปญ หา (Critical Thinking and Problem Solving) - ทักษะดานความรว มมอื และการทํางานเปนทมี (Collaboration and Teamwork) - ทกั ษะดา นความคิดสรา งสรรค และนวตั กรรม (Creativity and Innovation) - ทักษะการใชช ีวิต เชน การจดั การดานเศรษฐศาสตรแ ละการเงนิ ขอมูลทไี่ ดจ ากคลปิ วดี โี อตัวอยางนนั้ นอกจากการพัฒนาทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ซ่งึ เปนเปา หมายของการจดั กจิ กรรมน้แี ลว ยังมกี ารแสดงความคดิ เห็นของ ผปู กครองเก่ยี วกับการจัดการเรยี นรใู นปจ จบุ ัน และยกตัวอยางผลงานวจิ ยั ที่ เกยี่ วของ เชน การวัดคะแนนทดสอบทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 เปรียบเทยี บ

21st Century Skills: The Challenges Ahead 47 ระหวา งนกั เรยี นเพศ-หญิง/ชาย นกั เรียนจากสถานศึกษา-รฐั บาล/เอกชน ซึง่ ชใี้ หเห็นความสําคัญของการพัฒนารูปแบบการจดั การเรยี นการสอนเพ่ือการเรยี นรู แหง ศตวรรษท่ี 21 4. วทิ ยากรรว มกับผูเ ขารบั การอบรมวิเคราะหข อ มูลจาก กิจกรรมที่ 1 ทกั ษะแหง ศตวรรษท่ี 21 (21st Century Skills) กับวธิ ีการจดั การเรยี นรูทสี่ ง เสรมิ ทักษะแหง ศตวรรษที่ 21 เพอ่ื นํามาปรบั ใชก บั การเรยี นการสอนของตนเอง บนั ทึกสง่ิ ท่จี ะนําไปปรบั ปรุงการจดั การ เรยี นการสอนของตนเอง ลงในกระดาษทีแ่ จกให 5. วทิ ยากรสรปุ ความสาํ คญั ของวธิ ีการจดั การเรียนรูท่ีทาํ ใหผเู รยี นเกดิ ทักษะแหงศตวรรษที่ 21 ซึ่งสงผลตอการเขารว มประชาคมอาเซยี นของประเทศไทยในป พ.ศ. 2558 โดย นําเสนอรูปภาพดา นลา ง “คณุ ลักษณะของเดก็ ไทยในประชาคมอาเซียน” ซงึ่ ผเู รยี นจะตอ ง มที กั ษะแหงศตวรรษที่ 21 เปนพ้นื ฐาน รปู ภาพ “คณุ ลักษณะของเดก็ ไทยในประชาคมอาเซียน” (http://asean.opec.go.th/index.php/develope_viwe/viwe/6)

21st Century Skills: The Challenges Ahead 48 21ST-CENTURY SKILLS In a digital world, students must be prepared for new technologies and new ways of working. Developing these 21st-century skills in the classroom can transform economies and communities ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 ในโลกแหงดจิ ติ อล ผเู รยี นจําเปน ตองเตรยี มพรอ มสาํ หรับเทคโนโลยสี มยั ใหมและวธิ กี ารทํางานรปู แบบใหม ดังน้นั การพัฒนา ทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21 นใ้ี นหองเรยี นสามารถเปลยี่ นแปลงเศรษฐกจิ และสงั คมได ………………………………………………………………………………….. แบบวเิ คราะหแผนการจัดการเรยี นรูตามแนวศตวรรษที่ 21 แผนการสอนรายคาบเรื่อง......................................................วชิ า...........................................................ระดับช้ัน.......... ชือ่ โรงเรียน.........................................................................ช่อื อาจารย. ............................................................................. ชื่ออาจารยท่พี จิ ารณาแผน................................................................................................................................................ คําช้ีแจง ใหท า นพจิ ารณาแผนการจดั การเรียนร/ู แผนการสอนในแตละขอวาเปน ไปตามเกณฑท่ีกําหนดหรอื ไม หากไมเปนไป ตามเกณฑโ ปรดใหขอเสนอแนะในการปรบั ปรงุ องคประกอบของแผน เปนไป ไมเปนไป ขอ เสนอแนะในการปรบั ปรงุ ตาม ตาม เกณฑ เกณฑ 1. ดา นจุดประสงค/เปาหมายการสอน 1.1 สอดคลอ งกับมาตรฐานการเรียนรู .............. ............... ............................................................................. 1.2 เนนที่พฤติกรรมระดบั สงู ของผเู รียน ............... ............... .............................................................................. หรือทักษะการคดิ ข้ันสงู ............... ............... .............................................................................. .............................................................................. 1.3 ระบคุ รบทงั้ 3 ดาน คือพทุ ธพิ ิสัย ............................................................................. ทักษะพสิ ยั และจิตพิสัย

21st Century Skills: The Challenges Ahead 49 2. ดา นเนอ้ื หา 2.1 สอดคลอ งกบั จดุ ประสงค ............... ............... .............................................................................. 2.2 มกี ารเขียนในรปู แนวคดิ ทีน่ ักเรยี น .............. .............. .............................................................................. ตองเรียนรู .............................................................................. 2.3 จดั ลาํ ดับเนื้อหาเหมาะสมกับผูเ รยี น ............... ............... .............................................................................. ............... .............................................................................. 2.4 มีการเช่อื มโยงกับชวี ติ ประจาํ วัน ............... .............................................................................. ชุมชนทองถนิ่ .............................................................................. 3.ดานกจิ กรรมการจดั การเรียนรู ขน้ั นํา 3.1 มกี ารตรวจสอบความรูเ ดิมของ ............... ............... .............................................................................. ผเู รยี น .............. .............. .............................................................................. ............... ............... .............................................................................. 3.2 มกี จิ กรรมท่ีดึงดูดและกระตุน .............................................................................. ความสนใจของผเู รยี น .............................................................................. 3.3 มีการเขาสูบทเรียนดว ยคาํ ถามหรือ ปญ หาทนี่ า สนใจ .............................................................................. ขนั้ สอน .............................................................................. 3.4 นกั เรียนมสี ว นรวมในกระบวนการ ............... ............... ............................................................................. เรยี นรู ............... .............................................................................. .............................................................................. 3.5 ครมู กี ารถามคําถามทก่ี ระตนุ การ ............... .............. .............................................................................. คิดของนกั เรยี น .............................................................................. .............................................................................. 3.6 คาํ ถามของครูมีแนวทางการตอบ .............................................................................. 3.7 กิจกรรมการสอนสง เสริมการมี ............... ปฏสิ มั พนั ธร ะหวา งผูเรียนและครู และ ระหวา งผเู รยี นดวยกนั 3.8 มกี จิ กรรมทหี่ ลากหลายตอบสนอง

21st Century Skills: The Challenges Ahead 50 ตอความแตกตา งของผเู รียน ............... ............... .............................................................................. 3.9 บทบาทของครูเปนเพียงผเู สนอแนะ ............................................................................. .............................................................................. มากกวาผบู รรยาย .............. .............. .............................................................................. .............................................................................. 3.10 เนน กจิ กรรมทเ่ี นน ทกั ษะการอาน ............... .............................................................................. ............... ออก เขียนได และคดิ เปน 3.11 มีคาํ ถามท่กี ระตนุ ทักษะการคดิ ............... อยางมวี จิ ารณญาณ หรอื คดิ สรางสรรค ............... 3.12 เปด โอกาสใหผ ูเรยี นมกี ารปฏบิ ตั ิ .............. ............. .............................................................................. จริง ............... ............... .............................................................................. .............................................................................. 3.13 มีการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศรวม ............................................................................. ในการจดั การเรียนการสอน เชน เปน สือ่ แหลงเรยี นรู หรอื ผลงานของนักเรยี น ขน้ั สรุป .............................................................................. .............................................................................. 3.14 เนนการจัดกิจกรรมใหน กั เรียน ............... .............. .............................................................................. สรุปความรดู วยตนเอง .............. .............. .............................................................................. .............. .............. .............................................................................. 3.15 สง เสริมกจิ กรรมใหน ักเรียนมี .............................................................................. ทกั ษะการส่อื สาร เชน การนาํ เสนอ การ ............................................................................. อภปิ รายในกลมุ .............................................................................. .............................................................................. 3.16 เตรยี มคาํ ถามหรือวิธกี าร ประเมินผลการเรยี นรูท่ชี ัดเจน 3.17 มกี ารประเมนิ การเรยี นรขู อง ผเู รียนตามสภาพจรงิ ............... .............. .............................................................................. 4. ดา นส่ือและอปุ กรณ 4.1 มกี ารเตรยี มสือ่ ท่หี ลากหลาย ............... ............... .............................................................................. 4.2 ใชส อ่ื ท่ีเหมาะสมและสอดคลองกับ .............................................................................. .............................................................................. จดุ ประสงค เนอ้ื หา และกจิ กรรม .............. ............. 4.3 มกี ารใชเทคโนโลยีรว มในการจัดการ