ปราชญ์ชาวบ้าน พ่อแสวง มะโนลัย

ขอ้ มูลทัว่ ไปปราชญ์ - 1- ชอ่ื -สกลุ นายแสวง มะโนลยั อายุ 68 ปี ท่อี ยู่ 98 หมู่ท่ี 12 บ้านโพนฮาด ตาบลดงครงั่ นอ้ ย อาเภอเกษตรวสิ ัย จงั หวดั รอ้ ยเอ็ด 45150 โทรศัพท์ 0872316806 ความชานาญ ทักษะ ประสบการณ์  การผลติ ปยุ๋ อนิ ทรียอ์ ัดเม็ด-ปยุ๋ หมกั  การเลีย้ งปลาหลด /การเลย้ี งปลาโดยใชน้ า้ หมักชวี ภาพบาบดั น้า  การปลกู มะพร้าวนา้ หอม  กจิ กรรมเกือ้ กลู การหมุนเวียนวงจรเกษตรและการทาเกษตรทฤษฎีใหม่  การปลกู ผกั ในถุงพลาสตกิ  เป็นศนู ยถ์ ่ายทอดเทคโนโลยีสาธิตปลูกพชื อนิ ทรยี ์  โรงปุย๋ ผลิตปยุ๋ อออนิ ทรียอ์ ดั เมด็ เพือ่ จาหนา่ ยซงึ่ ได้รบั รอง มาตรฐาน Q จากกรมพัฒนาทด่ี ิน  แพทยป์ ระจาตาบลและคณะกรรมการบรหิ ารศูนย์บริการและ ถ่ายทอดเทคโนโลยกี ารเกษตร  วิทยากรถ่ายทอดความรู้ในโครงการอบรมเกษตรกรต้นแบบ (Master Trainer) หลกั สูตรการทาเกษตรธรรมชาติ กศน.อาเภอเกษตรวิสยั  วิทยากรถ่ายทอดความรใู้ นโครงการอบรมขับเคลื่อนตน้ แบบ ศูนยเ์ รียนร้โู คก หนอง นา โมเดลอาเภอเกษตรวิสัย กิจกรรมการเรยี นรูต้ ามหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง กศน.อาเภอเกษตรวิสยั ปราชญ์นายแสวง มะโนลัย กศน.อาเภอเกษตรวิสัย

รางวลั เชิดชเู กียรตทิ ่ีเคยได้รับ  ปี 2562 รางวัลชนะเลิศ ภมู ิปัญญาปราชญ์ชาวบ้าน ดีเด่น ประจาปพี ทุ ธศกั ราช 2561 โดยสานักงาน กศน.จังหวดั กลุม่ ร้อยแกน่ สาร  ปี 2561 รางวัลที่ 1 ประเภท ภมู ปิ ญั ญาปราชญช์ าวบ้าน ดเี ดน่ ในการคัดเลอื กการปฏิบัติงาน กศน.ดีเด่น ระดบั จังหวัด โดย สานักงาน กศน.จงั หวดั รอ้ ยเอด็  ปี 2551 หมอดนิ อาสา  ปี 2549 เกษตรกรดีเดน่ ดา้ นเศรษฐกิจพอเพียง  ปี 2545 เกษตรกรดีเด่นสาขาเกษตรอนิ ทรยี ์ รางวัลทภี่ าคภูมใิ จ ปราชญ์นายแสวง มะโนลัย กศน.อาเภอเกษตรวิสยั - 2-

ปราชญ์ชาวบ้าน นายแสวง มะโนลยั “ตามรอยพ่อหลวง ” คณุ พ่อแสวง มะโนลัย ปราชญเ์ ดนิ ดนิ คนทงุ่ กุลาไม่เคย รอ้ งไห้ ทาสวนไร่นาผสมผสาน พออย่พู อกนิ ยึดหลกั เศรษฐกิจพอเพยี งเปน็ ปรัชญาทย่ี ึดหลักทางสายกลาง ตามรอยพอ่ พระเจา้ อยู่หวั แปลงพนื้ ทีไ่ รน่ าจากทเ่ี คย เพาะปลกู ข้าวหอมมะลิ เปลีย่ นมาปลกู ทกุ อย่างท่ีกินได้ ใหผ้ ล ปลูกต้นไม้ ผลไม้ที่ดไี ด้ ,ต้นยางนา ,ขดุ บอ่ เลย้ี ง ปลา และปลูกมะพรา้ วน้าหอมรมิ สระบอ่ นา้ นี่กเ็ พราะว่า มะพร้าวนา้ หอมต้องการน้ามากเพ่อื หลอ่ เลยี้ งตนเอง ตลอดเวลาจนถงึ ชว่ งออกผล ผลผลติ เปน็ ลกู มะพรา้ ว ใช้ ระยะเวลาปลกู เพียง 4-5 ปี ก็ได้ผลได้ลูกมะพร้าวน้าหอม ทม่ี รี สชาติ มผี ลโตสม่าเสมอท้ังทะลาย นา้ หนักผล ประมาณ 900 กรมั ตอ่ ผล ผลยาวรีเลก็ น้อย และตรงกัน เปน็ จีบเลก็ น้อย น้ามรี สหวานและกล่นิ หอม เน้ือนมุ่ รสชาติกลมกลอ่ ม ทุกวนั นีม้ พี อกิน พอขายใหค้ นทวั่ ไปใน ชมุ ชนขา้ งเคยี ง นอกจากน้ัน บ่อปลา มีปลานิล ปลาไน ขอบบอ่ เลย้ี งไก่ เป็ด พชื ผัก ขา่ ตะไคร้ เลี้ยงโค-กระบอื ได้ปุย๋ คอก มกี ินมีใช้ เหลอื กินขาย มีเงนิ เกบ็ มะพร้าว นา้ หอมพืชหลกั ขยายเต็มพืน้ ที่ สร้างเงนิ สร้างงาน ให้ คนทากนิ \"สบิ สลงึ อยู่ฟากฟา้ อยา่ งสิอา่ วคะนิงหา สอง สลงึ อย่ใู นมือหีบกาเอาไว้\" วันข้างหนา้ มั่งมศี รสี ขุ ปราชญ์นายแสวง มะโนลยั กศน.อาเภอเกษตรวิสัย -3-

การถา่ ยทอดประสบการณต์ รงใหก้ บั เพอื่ นบา้ น และผู้ทส่ี นใจในปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งอย่างต่อเนอ่ื ง ศูนย์เรียนรู้ปราชญ์ ดาเนินงานโดย ปราชญ์คุณพ่อแสวง มะโนลัย เม่ือ ปี 2540 ได้รับการ ส่งเสริมและสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานปกครองส่วนท้องถิ่นท้ังทางด้านวิชาการและ ปัจจัยในการทาไร่นาสวนผสม ต่อมาปี 2542 ได้รับการส่งเสริมการทาการเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนว พระราชดาริจากสานักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดร้อยเอ็ด และ ต่อมา ปี 2561 เป็นสถานท่ีจัด อบรมและเป็นวิทยากรกระบวนการให้กับศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอ เกษตรวิสัย ปี 2563 ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอเกษตรวิสัย ได้ประสาน ความร่วมมอื กบั ปราชญพ์ ่อแสวง มะโนลัย ในการดาเนนิ งานตามนโยบายภารกจิ เรง่ ดว่ นของสานักงาน กศน. ประจาปีงบประมาณ 2564 น้อมนาพระบรมราโชบายสู่การปฏิบัติ “หนึ่งชุมชน หนึ่งนวัตกรรม การพัฒนาชุมชนถิ่นไทยงาม” เพื่อความกินดีอยู่ดี มีงานทา เช่น โคกหนองนาโมเดล ,คลองสวยน้าใส, พลังงานทดแทน (แสงอาทิตย์) ,จิตอาสาพัฒนาชุมชน หลักการและเหตุผลแนวทางในการน้อมนา ศาสตร์พระราชาสู่การปฏิบตั ิ โดยให้ความรู้แก่ประชนชนในแนวคิดต่าง ๆ เพื่อไปสู่การปฏิบตั ิ ไม่วา่ จะ เป็น โคกหนองนาโมเดล การใช้พลังงานแสงอาทิตย์ การดูแลแม่นาลาคลอง ให้มีการดาเนินงานของ ศูนย์เรียนรู้โคก หนอง นา โมเดลอาเภอเกษตรวิสยั ใหเ้ ป็นต้นแบบ จงึ ได้จดั โครงการอบรมขบั เคล่ือน ตน้ แบบศนู ยเ์ รยี นรโู้ คก หนอง นา โมเดลอาเภอเกษตรวิสยั เพ่อื ให้ประชาชนเรยี นรู้แนวทางในการน้อมนา ศาสตรพ์ ระราชาสู่การปฏบิ ัติ โดยใหค้ วามรู้แก่ประชาชนในแนวคิดต่าง ๆ เพือ่ ไปสูก่ ารปฏิบัติ โคกหนองนา โมเดล การใชพ้ ลังงานแสงอาทติ ย์ การดูแลแมน่ าลาคลอง และอกี ทังสถานศึกษามีหลกั สูตรใช้จัดกิจกรรม การเรียนรูต้ ามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงอย่างต่อเนือ่ ง สงิ่ ที่ตอ้ งการใหเ้ กิดในชุมชน สงั คม  ไดน้ ้อมนาศาสตร์พระราชาสกู่ ารปฏิบัติ  เพือ่ ส่งเสรมิ การเรยี นรขู้ องศนู ยเ์ รียนรูช้ ุมชน มคี วามพร้อมที่จะดาเนินการเพื่อใหเ้ กิดผล เป็นรปู ธรรม  เพื่อให้ประชาชนไดเ้ รียนรบู้ ทเรียนโคกหนองนาโมเดลสามารถนาไปใช้ในครอบครวั ชุมชน ได้ ปราชญน์ ายแสวง มะโนลยั กศน.อาเภอเกษตรวิสยั -4-

มงุ่ ....เป็นต้นแบบศูนยเ์ รยี นรโู้ คก หนอง นา โมเดล ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเกษตรวิสัย มีการดาเนินงานศูนย์เรียนรู้โคก หนอง นา โมเดลอาเภอเกษตรวิสัยให้เป็นต้นแบบ ศูนย์เรียนรู้ปราชญ์พ่อแสวง มะโนลัย เป็นศูนย์เรียนรู้โคก หนอง นา โมเดลอาเภอเกษตรวิสยั * นายแสวง มะโนลยั วทิ ยากรบรรยายใหค้ วามรู้เร่ือง -แนวทางศาสตร์พระราชา “ป่า 3 อยา่ ง ประโยชน์ 4 อยา่ ง -.การจดั การและการอนุรักษด์ ิน นา การจัดการลุ่มนา ตงั แตต่ ้นนา กลางนา สู่ปลายนา -กจิ กรรมถอดบทเรียนการนาหลักปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียงและเกษตรทฤษฎใี หม่ ตน้ แบบการสร้างรายไดใ้ นครัวเรอื น ปราชญน์ ายแสวง มะโนลยั กศน.อาเภอเกษตรวสิ ยั - 5-

ปราชญ์พอ่ แสวง มะโนลัย “ ลกู ...พ่อเคยทามาแลว้ ทาทกุ อย่าง...เพาะเลยี้ งปลาปลดแบบธรรมชาติ” การเลยี้ งปลาหลด ปลาธรรมดาท่ไี ม่ธรรมดา การเพาะเลย้ี งปลาหลด ปลาหลด เป็นปลาประจาจงั หวดั รอ้ ยเอ็ด เปน็ ปลาน้าจดื พนื้ บ้านของไทยที่อาศยั อยูใ่ นห้วย หนอง คลอง บึง ตาม แหลง่ นา้ ธรรมชาติ และอย่ตู ามพ้นื นา้ ฝงั ตัวอยู่ในทรายตอนกลางวนั หากนิ อาหาร ในเวลากลางคืน ชอบกนิ ตัวออ่ น ของแมลง หนอน ไส้เดือน สัตวเ์ ล็กๆ และเศษเน้อื เนา่ เป่ือยเป็นอาหาร ปลาชนดิ นเี้ ดิมท่ีชกุ ชมุ มากช่วงฤดูฝน ยกยอ ครั้งใดมัก จะตดิ ขึ้นมาด้วยเสมอ ปัจจบุ นั นี้หารับประทานกนั ไดย้ ากยง่ิ ขน้ึ เนอื่ งมาจาก แหลง่ น้ามสี ารพิษและการเน่า เสีย สภาพแวดลอ้ มไมส่ มดุลทาใหก้ ารวางไขล่ ด ลง จานวนปลาจงึ น้อยลงและมีใหเ้ ห็นแต่เพียงตวั เล็กๆ ถ้าปลาหลด ตวั ใหญ่นั้น เป็นปลาทม่ี าจากประเทศกัมพูชา ไมแ่ ปลกราคาปลาหลดที่มขี ายอยู่ตามท้องตลาด คอ่ นขา้ งสงู อยทู่ ี่ ประมาณกโิ ลกรัมละ 120-200 บาท ลักษณะของปลาหลด ลกั ษณะที่โดดเดน่ ของปลาหลดคือ เปน็ ปลาทอี่ ดทนสงู อาศัยอยู่ในโคลนตมได้ นาน รูปรา่ ง คล้ายปลาไหล ปลายปากย่ืนยาวสามารถยืดหดได้ ลาตัวยาวเรียว ประมาณ 15-30 เซนติเมตร ตวั ปลากลมมน หัว เล็ก จะงอยปากเรียวแหลม ปากและตา เลก็ ครบี หลังและครบี ก้นยาว ครบี หางเล็ก ไม่มีครบี ทอ้ ง หลงั สี น้าตาลทอ้ งมี สอี อ่ นปนเหลือง มจี ดุ สีดาที่ครีบหลัง 3-5 จุด เกล็ดเลก็ มาก จนมองดเู หมอื น ไม่มี อยู่ในวงศ์เดยี วกับ ปลากระทิง แตข่ นาดเล็กกว่า เพาะเล้ยี งปลาหลด ในการเล้ยี งปลาหลดเพื่อการค้าอยใู่ นวงจากดั เน่ืองจากการหาพอ่ แม่พันธ์ุ ปลาหลดยังตอ้ งหาตามแหลง่ นา้ จากธรรมชาติ ทาให้ปลามีความบอบซา้ และปริมาณก็ ไมม่ ากพอ แหลง่ ทีม่ กี ารรวบรวมพนั ธ์ุท่ีสาคญั เพาะเลี้ยงปลา หลดอยา่ งเอาจริง เอาจงั เพ่อื ส่งเสรมิ ให้เกษตรกรสามารถเล้ยี งปลาชนิดน้ีในเชงิ ธุรกจิ ซึ่งจะ สามารถสร้างรายได้ ปราชญ์นายแสวง มะโนลัย กศน.อาเภอเกษตรวสิ ัย - 6-

การเลีย้ งปลดหลดแบบธรรมชาติ นา้ เขา้ ไปแลว้ ไหลออกอีกทางหน่ึง ให้ปลาหลดชอบหลบอาศัยอยู่ในตอซังขา้ ว ระดบั ความสูงของนา้ ให้ทว่ ม ปลาหลดจะโตเร็ว ใชเ้ วลา เพียง 6-7 เดือน ก็สามารถจาหน่ายได้แลว้ ซ่งึ มีขนาด ประมาณ 30-40 ตวั ตอ่ กโิ ลกรมั หากเลีย้ งจนได้อายุ 1 ปี กส็ ามารถใช้เปน็ พอ่ แมพ่ ันธไุ์ ด้ สาหรับอาหารทใ่ี ช้ในเล้ียงปลาหลดนน้ั เหมอื นกนั กับเหย่ือของปลาไหล โดยมี หลักๆ ดงั น้ี หอยเชอรร์ ่ี นามาทุบ แยกเปลือกและเนอื้ ออกจากกนั แล้วสับเนอื้ หอยให้ละเอยี ด นาไปวางไว้บรเิ วณชายพ้นื รอยต่อระหว่างทรายกับผวิ ปูน ซีเมนต์ กองไว้ เม่ือเหยอื่ เริ่มเน่าปลาหลดจะเข้ามากนิ หรอื อาจกนิ ต้ังแตส่ ดๆ ท่อี าหารปลาหลดเราหาไดเ้ องตาม ธรรมชาติ เช่น หอยเชอ ร่ี ซง่ึ เปน็ ศตั รทู าลายตน้ ขา้ วมจี านวนมาก หากนามาใช้ใหเ้ กดิ ประโยชน์ ยังช่วยทาลายหอย เชอรโี่ ดยไม่ตอ้ งใชส้ ารเคมีในการกาจัด อกี อย่างไสเ้ ดอื นก็หาได้ ท่ัวไปได้เชน่ กัน เม่ือเปรยี บเทยี บแลว้ ปลาชนิดอื่น ขายขายไดใ้ นราคาที่ ถูกกว่า ปลาหลดขายได้แพงกว่า แตต่ ้นทุนต่ากว่า เกษตรกรสามารถประกอบเปน็ อาชีพเสรมิ ได้อย่างดี ทีอ่ าศัยของปลาหลด ปลาหลด เปน็ ปลานา้ จืดพ้ืนบ้านของไทยท่ีอาศัยอยู่ใน หว้ ย หนอง คลอง บึง ตามแหลง่ น้าธรรมชาติ แพรก่ ระจาย ทั่วประเทศ เปน็ ปลาทีม่ คี วามอดทนสงู อาศัยในโคลนตมไดน้ าน ชอบอาศัยตามพื้นท้องนา้ และฝงั ตวั อยใู่ นทราย ตอนกลางวัน มนี ิสยั ชอบหากินในเวลากลางคนื เป็นปลากนิ เนื้อ กินอาหารจาพวกตัวออ่ นแมลง หนอน ไสเ้ ดือน สตั ว์ เล็กๆ และเศษเน้อื เนา่ เป่อื ย ปลาหลดมรี ูปรา่ งคลา้ ยปลาไหล ปลายปากย่นื ยาวและสามารถยดื หดได้ มสี เี ทาและสีดา ปากเลก็ ฟนั เลก็ และคม มีชอ่ งเหงอื กเปิดอย่ใู ต้หวั ปลาหลดเปน็ ที่นยิ มรบั ประทานในรูปของปลาสด ตากแหง้ หรอื ทา เค็มโดยปกติจะมีการซือ้ ขายในตลาดเป็นจานวนมากอย่ปู จั จุบนั ปลาหลดท่ีมีจาหน่ายตามตลาดเป็นปลาหลดที่จับได้ จากแหลง่ น้าธรรมชาติ ทาให้ปลาหลดเริม่ หายากมากขน้ึ ปราชญน์ ายแสวง มะโนลัย กศน.อาเภอเกษตรวสิ ัย - 7-

ปราชญค์ นทุ่งกลุ าไมเ่ คยร้องไห้ ตามรอยพ่อหลวง พออยพู่ อกนิ ยึดหลกั เศรษฐกิจพอเพียง ปราชญแ์ สวง มะโนลัย ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอเกษตรวิสัย สานกั งานสง่ เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จงั หวัดรอ้ ยเอด็