โครงงาน สื่อการเรียนการสอนวิชาเครื่องกลไฟฟ้าและการควบคุม

สื่อการเรียนการสอนวิชา เคร่อื งกลไฟฟา้ และการควบคุม Training set for Electrical Machines and Control นายพรี พล ปิน่ แก้ว รหัส 63201270072 นางสาวรัตนาวลี นายอนุพงศ์ มูลคามี รหัส 63201270079 รอดเพชรไพร รหัส 63201270091 โครงงานนี้เป็นสว่ นหน่งึ ของการศึกษาตามหลกั สูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) พ.ศ.2562 สาขาวิชาเมคคาทรอนกิ ส์ สาขางานเมคคาทรอนกิ ส์ วทิ ยาลัยเทคนิคสัตหบี ปกี ารศึกษา 2565

ใบรับรองโครงงาน สาขาวชิ าเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลัยเทคนคิ สัตหีบ ชือ่ โครงการ สอ่ื การเรียนการสอนวิชา เครื่องกลไฟฟา้ และการควบคุม โดย (Traning set for Electrical Machines and Control) นายพีรพล ป่ินแก้ว รหัสนักศึกษา 63201270072 นางสาวรตั นาวลี มลู คามี รหสั นกั ศึกษา 63201270079 นายอนพุ งศ์ รอดเพชรไพร รหสั นักศึกษา 63201270091 ไดร้ ับอนุมัติใหน้ บั เป็นสว่ นหน่ึงของการศึกษาตามหลักสูตรประกาศนียบตั รวชิ าชพี (ปวช.) พ.ศ. 2545 (ปรับปรุง พ.ศ. 2546) สาขาวิชาเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลยั เทคนิคสัตหบี _______________________________ หัวหนา้ สาขาวชิ าเมคคาทรอนกิ ส์ (นายสมบตั ิ อนิ ยิน) วันที่ ……… เดือน กันยายน พ.ศ. …….. คณะกรรมการสอบโครงการ ____________________________________ประธานกรรมการ (..........................................................) ____________________________________กรรมการ (..........................................................) ____________________________________กรรมการ (..........................................................)

โครงงาน สอ่ื การเรยี นการสอน วชิ าเคร่ืองกลไฟฟ้าและการควบคมุ โดย นายพีรพล ปนิ่ แกว้ นางสาวรตั นาวลี มูลคามี สาขาวชิ า นายอนพุ งศ์ รอดเพชรไพร สาขางาน เมคคาทรอนิกส์ ครูทป่ี รกึ ษา เมคคาทรอนิกส์ ครูท่ีปรกึ ษาร่วม นางสาวพิชญ์ชนก อ่มิ พทิ ักษ์ จานวนหนา้ นายสมบตั ิ อนิ ยิน ปีการศึกษา 43 หนา้ 2565 บทคัดยอ่ โครงงานนี้ เสนอชดุ สาธติ การควบคุมหลอดไฟสัญญาณ โดยรเี ลย์ตัง้ เวลา สวิตชป์ มุ่ กด และ คอนแทคเตอร์ การควบคุมดงั กล่าวจะทา การการควบคุมการไหลของของกระแสไฟฟ้า โดยวงจรท่ี 1 ออกแบบให้มีสวิตช์กับหลอดไฟสัญญาณ วงจรท่ี 2 ออกแบบให้มีรีเลย์ตัง้ เวลา และวงจรที่ 3 ออกแบบให้มคี อนโทรลรีเลย์ โดยเมอ่ื ทาการทดลองการใชง้ านของแตล่ ะแผงวงจรนน้ั จะทาการจบั คู่ แผงวงจรกับเอาต์พุต แบง่ เป็นการทดสอบท่ีหมด 3 ครั้ง ครง้ั แรกเปน็ การทดสอบเอาต์พุต L1 กับ สวติ ช1์ และรเี ลย์หน่วงเวลา ครงั้ ท่สี อง เป็นการทดสอบเอาตพ์ ุต L1 และ L2 กบั สวติ ช์1และสวติ ช2์ และรีเลยต์ ้งั เวลา และครงั้ สุดทา้ ย คือการทดสอบเอาต์พตุ L1, L2 สวิตช์1, 2 และคอนโทรลรเี ลย์ โดยการทดสอบวงจรทั้ง 3 คร้งั น้ัน จะทาใหผ้ ้ทู ดสอบสามารถเข้าใจในวงจรควบคุมได้มากขน้ึ จาก การดแู ผงวงจรควบคุมและการเขยี นวงจรท่ีเข้าใจไดง้ า่ ย ข

กติ ตกิ รรมประกาศ โครงงานฉบับน้ีสาเร็จลุล่วงไปได้ ก็ด้วยความช่วยเหลืออย่างดียิ่งจาก ครูสมบัติ อินยิน และ ครูพิชญ์ชนก อ่ิมพิทักษ์ ครูที่ปรึกษาโครงงาน ท่ีได้ให้คาแนะนาและข้อคิดเห็นต่างๆ ในการจัดทา โครงงานมาโดยตลอด ขอขอบคุณคณะกรรมการสอบโครงงานทุกท่านที่กรุณาให้คาแนะนาที่เป็น ประโยชน์ ตลอดจนคณะครทู ุกท่านทีไ่ ม่ได้กลา่ วนามไว้ ณ ทีน่ ี้ คณะผู้จัดทาโครงงานขอขอบคุณ สาขางานแมคคาทรอนิกส์ สาขาวิชาแมคคาทรอนิกส์ ท่ีได้ เอ้ือเฟื้อสถานท่ีทาการทดลอง เครื่องมือและอุปกรณ์ในการทาโครงงาน อีกทั้งขอขอบคุณผู้ปกครอง ท่ีสนับสนุนทุนจัดทาโครงงานในครงั้ นี้ ค

สารบญั หน้า บทคัดย่อ.............................................................................................................. ................................ข กติ ติกรรมประกาศ...............................................................................................................................ค สารบญั ตาราง.......................................................................................................................................จ สารบญั รปู ............................................................................................................................. ................ฉ บทท่ี 1 บทนา.......................................................................................................................................1 1.1 ที่มาและความสาคัญ................................................................................................................1 1.2 วัตถปุ ระสงค์.............................................................................................................................1 1.3 ขอบเขตของโครงงาน.............................................................................................................1 1.4 ประโยชน์ท่ีคาดจะได้รบั .........................................................................................................1 บทท่ี 2 ทฤษฎีและงานวจิ ัยทเ่ี กย่ี วขอ้ ง.................................................................................................2 2.1 แนวคิดและทฤษฎี....................................................................................................................2 บทที่ 3 วธิ ีการดาเนินงาน...................................................................................................................12 3.1 การศกึ ษาข้อมูลเบ้ืองตน้ .........................................................................................................12 3.2 การกาหนดแผนงาน................................................................................................................13 3.3 การสร้างชิน้ งาน......................................................................................................................13 บทท่ี 4 ผลการดาเนนิ งาน...................................................................................................................17 4.1 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลยต์ ั้งเวลากบั หลอดไฟสัญญาณ..................................................18 4.2 การทดสอบการต่อใชง้ านแมกเนติกคอนแทคเตอร์กับหลอดไฟสัญญาณ................................22 บทที่ 5 สรปุ ผลและข้อเสนอแนะ........................................................................................................26 5.1 สรุปผลการดาเนินการ.............................................................................................................26 5.2 อภิปรายปญั หา.......................................................................................................................26 5.3 ขอ้ เสนอแนะ...........................................................................................................................27 เอกสารอา้ งอิง............................................................................................................................. ........28 เอกสารอา้ งองิ (ต่อ)..............................................................................................................................29 ภาคผนวก ก........................................................................................................................................30 คมู่ อื การใช้งาน..............................................................................................................................31 ภาคผนวก ข........................................................................................................................................38 ประวตั ผิ ู้จดั ทา................................................................................................................................39 ง

สารบญั ตาราง ตารางท่ี หนา้ 4.1 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลย์ตง้ั เวลาแบบปกติเปิด (NO) กับหลอดไฟสญั ญาณ (L1) ..........................................................................................................19 4.2 การทดสอบการต่อใชง้ านรีเลยต์ ง้ั เวลาแบบปกติเปิดและปกตปิ ิด (NO, NC) กับหลอดไฟสญั ญาณ (L1, L2).....................................................................................................22 4.3 การทดสอบการต่อใชแ้ มกเนติกคอนแทคเตอรแ์ บบปกตเิ ปิด (NO) กับหลอดไฟสญั ญาณ......................................................................................... ..........................25 จ

สารบญั รปู รปู ท่ี หนา้ 2.1 รเี ลย์ต้งั เวลา............................................................................................................................. .....2 2.2 คอนโทรลรีเลยแ์ ละคอนแทคเสริม................................................................................................3 2.3 เทอมินอล............................................................................................................................. ........4 2.4 หลอดไฟสัญญาณ.........................................................................................................................5 2.5 สวติ ชป์ ุ่มกด....................................................................................................................................7 2.6 สายไฟ............................................................................................................................. .............8 3.1 แสดงขนั้ ตอนการจดั ทาโครงงานชดุ สื่อการเรยี นการสอน วิชาเครอ่ื งกลไฟฟ้าและการควบคุม……………………………….………………………………………………..12 3.2 แสดงข้ันตอนการจัดทาโครงงานชุดสือ่ การเรียนการสอน วชิ าเครอ่ื งกลไฟฟา้ และการควบคุม(ต่อ………………………….………………………………………………..13 3.3 การร่างแบบชดุ สาธติ วงจรควบคุม..............................................................................................14 3.4 การยึดตดิ กล่อง..........................................................................................................................14 3.5 ยดึ ติดอปุ กรณ.์ ............................................................................................................................ 15 3.6 การตอ่ สายไฟ................................................................................................................................16 3.7 เก็บความเรยี บร้อยของสายไฟ....................................................................................................16 4.1 การทดสอบการต่อใช้งานรีเลย์ตง้ั เวลาแบบปกตเิ ปิด (NO) กับหลอดไฟสัญญาณ (L1)..............18 4.2 การทดสอบการต่อใชง้ านรีเลยต์ ง้ั เวลากบั หลอดไฟสัญญาณ (ยงั ไมท่ าการกดสวติ ช์).................18 4.3 การทดสอบการต่อใชง้ านรีเลย์ตง้ั เวลาแบบปกตเิ ปิด (NO) กบั หลอดไฟสญั ญาณ (L1) (ทาการกดสวติ ช์).............................................................................19 4.4 การทดสอบการต่อใชง้ านรีเลย์ตง้ั เวลาแบบปกติเปดิ และปกติปิด (NO, NC) กับหลอดไฟสญั ญาณ (L1, L2) ..................................................................................................20 4.5 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลย์ตงั้ เวลาแบบปกตเิ ปดิ และปกติปิด (NO, NC) กับหลอดไฟสัญญาณ (L1, L2) (ยงั ไมท่ าการกดสวิตช์)..............................................................20 4.6 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลยต์ ง้ั เวลาแบบปกติเปดิ และปกตปิ ดิ (NO, NC) กบั หลอดไฟสญั ญาณ (L1, L2)(ทาการกดสวติ ช์ 1 คร้งั ) ...................................................................21 4.7 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลยต์ ้งั เวลาแบบปกตเิ ปิดและปกติปิด (NO, NC) กบั หลอดไฟสัญญาณ (L1, L2)(ทาการกดสวติ ชค์ ้างไว้)......................................................................21 4.8 การทดสอบการต่อใช้แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์แบบปกติเปิด(NO)กบั หลอดไฟสัญญาณ...........23 ฉ

4.9 การทดสอบการต่อใชแ้ มกเนตกิ คอนแทคเตอร์แบบปกตเิ ปดิ (NO) กับหลอดไฟสัญญาณ (หลงั การต่อวงจร)...................................................................................23 4.10 การทดสอบการต่อใช้แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์แบบปกติเปดิ (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ (ยังไม่ทาการกดสวติ ช)์ ............................................................................24 4.11 การทดสอบการต่อใช้แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์แบบปกติเปิด (NO) กับหลอดไฟสัญญาณ (ทาการกดสวิตช์)....................................................................................24 ช

บทท่ี 1 บทนา 1.1 ที่มาและความสาคัญ โครงงานสื่อการเรียนการสอนเรื่องวงจรไฟฟ้าสัญญาณน้ี เกิดขึ้นมาจากตัวของคณะผู้จัดทา ที่ เห็นว่าวิชาควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้า เป็นวิชาท่ีมีความน่าสนใจและสนุกในช่วงการปฏิบัติการต่อ วงจรไฟฟ้า แต่การต่อวงจรน้ันกลับค่อนข้างซับซ้อนพอสมควร จึงต้องการสร้างส่ือการเรียนรู้ที่ทาให้ ผู้เรียน สามารถเห็นภาพและทาความเข้าใจการต่อวงจรไฟฟ้าอย่างง่าย โดยยกตัวอย่าง จาก วงจรไฟฟ้าสัญญาณ ท่ีมีความสาคัญต่อการทางานอุตสาหกรรมต่างๆ เพราะหลอดไฟฟ้าสัญญาณนั้น ถือเป็นอุปกรณ์ที่ใช้บอกสถานะการทางานต่างๆของเคร่ืองจักรในบริเวณต่างๆของการทางาน ซ่ึงจะ เป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนที่ต้องทางานร่วมกับงานไฟฟ้าต่างๆเป็นอย่างมาก รวมถึงผู้ท่ีกาลังศึกษาใน เรื่องวงจรไฟฟ้าสัญญาณ จะทาให้เข้าใจความหมายของหลอดไฟฟ้าสัญญาณแบบต่างๆ การทางาน และการควบคุม เพ่ือให้ผเู้ รยี นได้ทาความเข้าใจมากขึ้นและต่อยอดในวิชาเรียนและการทางานของผู้ที่ สนใจศกึ ษา 1.2 วตั ถปุ ระสงค์ 1.2.1 เพื่อเปน็ สอื่ การเรยี นรู้สาหรบั วชิ าการควบคุมมอเตอร์ เร่ืองไฟฟ้าสญั ญาณ 1.2.2 เพื่อใหผ้ ้เู รยี นได้ทาความเขา้ ใจเร่ืองวงจรไฟฟ้าสญั ญาณอย่างงา่ ย 1.2.3 เพ่ือให้ผู้เรียนสามารถนาความรู้ท่ีได้จากโครงงานน้ีไปต่อยอดในการเรียน การทางาน และการแสวงหาความรเู้ พม่ิ เติม 1.3 ขอบเขตของโครงงาน 1.3.1 จัดทาส่อื การเรียน ดว้ ยตู้ควบคุมวงจรไฟฟ้าขนาดเลก็ 1.3.2 ส่อื การสอนวชิ าเครื่องกลไฟฟา้ และการควบคมุ 1.3.3 คู่มอื การใชง้ านอุปกรณ์วงจรควบคมุ 1.4 ประโยชนท์ คี่ าดจะได้รับ 1.4.1 นกั ศกึ ษามีความรคู้ วามเขา้ ใจในเครื่องกลไฟฟา้ และวงจรควบคุม 1.4.2 นักศึกษาสามารถนาความรู้ท่ีได้จากโครงงานน้ีไปต่อยอดในการเรียน การทางาน และ การแสวงหาความรเู้ พมิ่ เตมิ 1.4.3 ชุดสาธิตวงจรควบคุมหลอดไฟฟ้าสัญญาณท่ีใช้ประกอบการเรียนการสอนโครงการนี้มี ความเข้าใจได้งา่ ยต่อผู้เรยี น 1.4.4 ความรู้จากโครงการนี้สามารถนามาประยุกต์และใช้ในชีวิตประจาวันของนักศึกษาได้ เพราะวงจรไฟฟ้าเกี่ยวข้องกับชีวิตของทุกคน

บทท่ี 2 ทฤษฎีและงานวิจยั ทเ่ี กย่ี วข้อง ทฤษฎที ่ีเก่ียวขอ้ งนีเ้ ปน็ ส่ิงสาคญั ท่ีใช้ในการศึกษาและจัดทาโครงงานชนิ้ นจ้ี ะมีเน้ือหาดงั น้ี 1. ความหมายของวงจรควบคุม 2. รีเลย์ตง้ั เวลา (Timer Relays) 3. แมกเนตกิ คอนแทคเตอร์ (Magnetic Contactor) 4. เทอรม์ นิ อล (Terminal) 5. หลอดไฟสญั ญาณ (Indicator lamp) 6. สวติ ช์ปุ่มกด (Push button Switch) 7. สายไฟ 2.1 แนวคดิ และทฤษฎี 2.1.1 ความหมายของวงจรควบคมุ วงจรไฟฟ้าท่ีใช้ในการควบคุมการทางานของวงจรไฟฟ้ากาลัง (Power circuit) เช่น การทางานของมอเตอร์ เครื่องจักร หรืออุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ วงจรควบคุมมักจะใช้ไฟฟ้าแรงดันต่า เชน่ 230Vac หรอื 24Vdc และใช้กระแสไฟฟา้ ต่า เนอ่ื งจากวงจรควบคุมไม่ได้จ่ายกระแสไฟฟ้าให้แก่ โหลดโดยตรงเหมอื นวงจรกาลงั ดงั นน้ั สายไฟฟา้ ท่ใี ช้กับวงจรควบคุมโดยท่ัวไปจึงเป็นสายไฟที่มีขนาด ตัวนาเลก็ (ประมาณ 0.5 – 10 ตร.มม.) แตอ่ าจมีหลายตัวนาในสายไฟเส้นเดียวเพื่อใช้ต่อควบคุมการ ทางานของอุปกรณ์ได้หลายตัว สายไฟที่ใช้สาหรับบวงจรควบคุมนิยมเรียกว่าสายไฟประเภทสาย คอนโทรล หรือ Control cable 2.1.2 รเี ลย์ตั้งเวลา (Timer Relays) รูปที่ 2.1 รเี ลย์ตัง้ เวลา

3 รีเลย์ตั้งเวลาเป็นอุปกรณ์ทางานโดยอาศัยหลักการทางานหน่วงเวลาด้วยระบบ อิเล็กทรอนิกส์ การใช้รีเลย์ต้ังเวลาในการควบคุมการผลิตมีความจาเป็นมาก เพื่อท่ีให้ระบบการ ทางานมีประสิทธิภาพสูงสุด ก่อนท่ีจะไปสู่ระบบการผลิตต่อไป โดยภายในจะประกอบด้วย ไมโครโปรเซสเซอร์ควบคุมการทางานการตง้ั เวลา โดยการปรับท่ีสวิตซ์หมุนด้านหน้าของรีเลย์ และมี สวติ ซ์เลอื กย่านการทางาน หลักการทางาน เมื่อจ่ายไฟเข้ารีเลย์ตั้งเวลา ไฟเปิด(ON) จะติดแสดงว่าแผงอิเล็กทรอนิกส์กาลัง ทางานควบคมุ เม่อื กาหนดเวลาทีต่ ั้งไว้เรียบร้อย สัญญาณไฟ(UP) จะติด แสดงว่ารีเลย์ตั้งเวลาได้เร่ิม ทางาน โดยเมื่อถึงเวลาที่กาหนด หน้าสัมผัสท่ีปิดจะเปิด หน้าสัมผัสที่เปิดก็จะปิด และเมื่อหยุด จ่ายไฟจะกลับสู่สภาพเดิมและเราจงึ สามารถทาการต้ังเวลาใหมไ่ ด้ อกี ครง้ั ส่วนประกอบของรีเลย์ต้ังเวลา โครงสร้างภายนอกทส่ี าคัญ 1.ตารางเทยี บตั้งเวลา 2.ปุ่มตงั้ เวลา 3.ฐานเสียบตวั ตั้งเวลา 4.สัญลกั ษณแ์ ละรายละเอยี ดการตอ่ ใช้งาน 5. ขาเสียบเขา้ ฐาน โครงสรา้ งภายในของตัวต้ังเวลา 1. หม้อแปลง แปลงแรงดันเข้าชุดควบคมุ อเิ ล็กทรอนิกส์ 2. ชุดแผงควบคมุ อิเล็กทรอนิกส์ซงึ่ มีสว่ นประกอบทสี่ าคญั คือไอซี 3. รีเลยท์ าหนา้ ท่ตี ัดตอ่ หนา้ สัมผสั ตามเวลาท่กี าหนด 4. ฐานเชือ่ มสายรีเลย์กบั ขาเสียบตัวตัง้ เวลา 2.1.3 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ (Magnetic Contactor) รูปที่ 2.2 คอนโทรลรเี ลย์และคอนแทคเสรมิ

4 แมกเนติกคอนแทคเตอร์ (Magnetic Contactor) หรอื แมคเนตคิ สวติ ซ์ (Magnetic Switch) หรือบางครง้ั เรียกว่าคอนแทคเตอร์ (Contactor) คือ อปุ กรณส์ าหรบั ใชใ้ นการตัดต่อ วงจรไฟฟ้า โดยใชห้ น้าสัมผัส (Contact) ในการเปดิ ปิดวงจร ในการเปิดปดิ ของหนา้ สมั ผัสจะอาศัย อานาจแมเ่ หล็กทถ่ี ูกสรา้ งข้นึ โดยขดลวด สามารถนาไปใชง้ านได้หลากหลายงาน เช่น วงจรควบคมุ มอเตอร์ วงจรควบคุมฮีตเตอร์ วงจรควบคมุ ระบบแสงสว่าง เปน็ ต้น อุปกรณ์เสรมิ ของแมกเนติกคอนแทคเตอร์ (Contactor Accessories) (1) Auxiliary contacts block คอนแทคเสรมิ หรือคอนแทคช่วย เปน็ อปุ กรณ์ทใี่ ช้ สาหรับวงจรควบคุม ซงึ่ หนา้ สัมผัสจะมี 2 แบบ คอื ปกตเิ ปิด (Normally Open : N.0.) และ ปกติ ปิด (Normally Close : N.C.) ซึง่ โดยปกติแลว้ จะมาพร้อมแมกเนติกอยู่แล้วสามารถต่อ เพิม่ ได้ กรณี ท่ีมวี งจรควบคุมหลายวงจร (2) Mechanical interlock เปน็ อุปกรณ์เสริมที่ใช้ป้องกันไม่ให้แมกเนติก 2 ตัวทางาน พร้อมกัน โดยส่วนใหญ่จะใชส้ าหรับสตาร์ทมอเตอร์แบบสตาร์เดลตา้ และแบบกลบั ทางหมุน (FW) (3) มอเตอร์เบรกเกอร์ MPCB คอื Circuit Breaker ที่ออกแบบมาเพ่ือใช้กับมอเตอร์ มี ท้ังชนิดท่ีรวมและไม่รวม Overload ภายในตัว ซ่ึงชนิดท่ีรวม Overload ภายในตัวสามารถปรับต้ัง กระแสท่ีตัว Breaker ได้ (4) โอเวอร์โหลดรีเลย์ (Overload Relay) เป็นอุปกรณ์ท่ีป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้ากระแสเกิน กาลงั หรือ ปอ้ งกันมอเตอร์ ไม่ใหเ้ กดิ การเสียหาย เมื่อมีกระแสไฟฟ้าไหลเกินพิกัด (5) รีเลย์ต้ังเวลา (Timer Relay) คืออุปกรณ์ทางไฟฟ้า ที่ใช้ในการควบคุมเวลาการ ทางาน ของอุปกรณ์บางอย่าง เช่น เวลาในการสตาร์ทมอเตอร์ หรือ เวลาในการเปิด-ปิดแอร์ แบบ อัตโนมัติ เพอ่ื ให้เปน็ ไปตามที่ผ้ใู ช้ต้องการ (6) Protection Relay เป็นอุปกรณ์ป้องกันระบบไฟฟ้า เมื่อเกิดความผิดปกติของระบบ ไฟฟ้า รีเลย์ป้องกัน จะทาหน้าที่ตัดวงจรไฟฟ้าออกจากระบบ ด้วยความเร็วสูงเพื่อลดความเสียหาย ของอปุ กรณไ์ ฟฟ้าในวงจรควบคุม 2.1.4 เทอรม์ นิ อล (Terminal) รูปท่ี 2.3 เทอมนิ อล

5 หรือ เทอร์มินอลบล็อก (Terminal) คือ อุปกรณ์เช่ือมต่อระหว่างสายไฟด้านหน่ึงเข้า กับสายไฟอกี ดา้ นหนึ่ง หรือใช้เป็นจุดพักสายไฟ เพ่ือให้งา่ ยและรวดเร็วในการซ่อมบารุงอุปกรณ์ หรือ เพ่ือเก็บสายไฟให้เป็นระเบียบ สามารถตรวจสอบจุดที่มีปัญหาต่างๆ ได้ง่าย เราสามารถเห็น เทอร์มินอลบล็อกได้ทุกท่ีที่มีสายไฟ ไม่ว่าจะเป็นโรงงานอุตสาหกรรม อาคารสานักงานต่างๆ การ ทางานของผู้รับเหมาระบบไฟฟา้ เป็นตน้ 2.1.5 หลอดไฟสัญญาณ (Indicator lamp) รปู ที่ 2.4 หลอดไฟสัญญาณ หรือ ไฟแสดงสถานะ (Pilot Lamp , Status Light หรือ Pilot Light) คือ หลอดไฟ แสดงสถานะ มักตดิ ตั้งไว้ที่ตู้ควบคุมไฟฟ้า โดยมีหน้าที่บอกสถานะ การทางาน เช่น การทางาน การ หยุดทางาน หรือแจ้งเตือนเม่ือมีกรณีเกิดข้อผิดพลาดข้ึนในระบบ โดยสีของไฟสถานะ จะแจ้งเตือน โดยแสดงตามสที ผี่ ้อู อกแบบกาหนดไว้ ความหมายของสีไฟแสดงสถานะ 1. สีแดง มักใช้กับการแจ้งสถานะ ขณะเคร่ืองจักรเมื่อเครื่องจักรหยุดทางาน หรือไมพ่ รอ้ มทางาน 2. สีเขียว มักใชเ้ ป็นสถานะแจง้ ว่า เครอ่ื งจักรกาลังทางานอยู่ 3. สีเหลือง จะบ่งบอกสถานะเตือนให้ผู้ปฏิบัติทาหน้าท่ีเช็คระบบการทางานของ เครือ่ งจกั รเนอ่ื งจากม มสี ่ิงผดิ ปกตเิ กิดขน้ึ 4. สฟี ้า (blue) เปน็ สที ่ีนยิ มนาไปใชก้ บั ตไู้ ฟฟ้า 3 phase 5. สีขาว ประเภท และรปู ร่างของไฟสถานะ (Pilot Lamp) แบบแรก คือ การแบ่งตามรูปทรงของไฟสถานะ (Pilot Lamp shapes) 1. ไฟสถานะรูปทรงกลม 2. รูปส่เี หลย่ี มจัตุรัส 3. รปู สี่เหลี่ยมผืนผา้

6 แบบท่สี อง คอื การแบ่งตามรูปแบบการติดต้งั ของไฟสถานะ 1. ไฟแสดงสถานะ (Pilot Lamp) แบบสาเร็จรูป (แยกประกอบไม่ได้) ถกู ออกแบบมาใหท้ างานทั่วไป โดยมีคุณสมบัติตามที่ผู้ผลิตกาหนด ไม่สามารถเปลี่ยนแปลง สเปค หรอื องค์ประกอบได้ มักถูกประกอบมาให้เรียบร้อยจากโรงงาน มีข้อดีคือไพรอต แลมป์ชนิดน้ี ชว่ ยลดข้นั ตอนการติดต้ังหลอดไฟ และมรี าคาท่ีถกู กวา่ ขอ้ เสยี คอื หากไพรอต แลมป์ชนิดนี้เสียมักจะ ต้องเปลี่ยนหลอดไฟยกชุด และมคี วามยงุ่ ยากในการเปล่ียนหลายข้นั ตอนกวา่ 2. ไฟแสดงสถานะ (Pilot Lamp) แบบแยกประกอบ (แยกประกอบได)้ เปน็ รปู แบบหลอดไฟที่ สามารถเลอื กสเปคได้ตามที่ผู้ใช้งานต้องการ เช่น รูปทรงหลอดไฟ สี หลอดไฟ ได้ตามต้องการแต่บางชนิดนั้นไม่สามารถทางานร่วมกันได้จาเป็นต้อง สอบถามข้อมูลและ ปรึกษาจากผู้ผลิต หรือผู้จัดจาหน่ายก่อนซื้อมาติดตั้ง หรือใช้งาน โดยข้อดีของหลอดชนิดนี้ คือ สามารถ เลือกสเปคตามที่เราต้องการจะใช้ได้หรือหากมีชิ้นไหนเสียก็สามารถเปลี่ยนเฉพาะชิ้นได้ไม่ จาเป็นตอ้ งเปลี่ยนยกชดุ โดยสามารถเปลยี่ นได้ รวดเร็ว และง่ายกว่าแบบสาเรจ็ รูป แต่ทาให้หลอดไฟ ชนิดนี้มรี าคาสูงกวา่ แบบ สาเร็จรปู ไฟสถานะแบ่งตามรูปแบบการทางาน 1.แสดงรูปแบบสถานะได้อยา่ งเดยี ว หลอดชนิดน้ีจะไม่มีปุ่มกดสัมผัส หรือ สัญญาณเตือน การแจ้งเตือนจะมีสีตามที่ผู้ใช้ติดต้ังไว้ (สว่ นมากจะเปน็ แดง เขียว เหลอื ง น้าเงิน) ราคาของหลอดชนิดน้ีจะไม่สูงมาก ส่วนมากมักถูกติดต้ัง บนตู้ คอนโทรล หรือ ตคู้ วบคุมมอเตอรเ์ อาไว้เพ่อื ดูสถานะการทางานของอุปกรณ์ 2.ไฟแสดงสถานะ พร้อมเสียงเตอื น Buzzer หลอดชนดิ นม้ี ักใชใ้ นรปู แบบการแจง้ เตอื น ความผิดปกติของระบบ โดยนอกจากจะมีไฟแจ้ง เตือนสถานะยังมีฟังก์ช่ันในการเพิ่มแสงเตือนเข้ามา โดยไพลอตแลมป์ชนิดน้ีจะมีการใช้นอต ชนิด พิเศษยึดตัวไพลอตกับแผงควบคุม โดยข้อสังเกตในการแยกชนิดหลอดชนิดนี้กับแบบธรรมดาคือ สามารถดูไดจ้ ากสญั ญาลักษณ์รปู แบบ ลาโพงกับตวั หลอดได้ 3.ไฟแสดงสถานะพร้อมกบั ปุ่มกด เหมาะสาหรบั การทางานแบบตรวจสอบสถานะการทางานของอุปกรณ์ พร้อมกับท้ังควบคุม ไฟในอุปกรณ์ไปพร้อมกัน โดยสามารถ เปิด-ปิด การทางานได้พร้อมกับการตรวจสอบสถานะ โดย ไพลอตแลมป์ชนิดน้ีจะยากต่อการติดต้ัง และ มีราคาสูงกว่าแบบ ไพลอตแลมป์แบบแสดงสถานะ อย่างเดียว แต่ก็ถือเป็นชนิดที่ได้รับความนิยมสูงเช่นกัน *ข้อควรระวังในการใช้งาน ไพลอตแลมป์ ชนดิ นี้คอื จาเป็นตอ้ งหม่ันตรวจสอบกาลงั ไฟที่ใชแ้ สดงสถานะเสมอ ปัจจยั ในการเลอื กไพลอตแลมป์ (How to choose pilot lamps) ไพลอตแลมป์ เป็นอุปกรณ์ท่ัวไปที่เราพบเจอได้ท่ัวไปในการทางานของเรา เป็น อุปกรณ์ที่ถือว่าสาคัญ ในการตรวจสอบสถานะ แจ้งเตือนการทางานทีผิดพลาดของอุปกรณ์ของเรา ดังนนั้ เราจาเป็นตอ้ งศกึ ษา และ เลือกท่ีเหมาะสมกับการใช้งานของ เรานะครับ โดย หัวข้อสุดท้ายท่ี น้องไฟหมุนจะมาแนะนา คือวธิ ีการเลอื กซื้อไพลอต แลมป์จะมีอะไรบา้ ง

7 1. ไฟเลี้ยง (Voltage supply) โดยการเลือกไฟเล้ียงนั้นเราจาเป็นต้องรู้ก่อนว่าอุปกรณ์ตู้ไฟ หรือ ตู้คอนโทรลของเรามีขนาดไฟเท่าไหร่ โดยไพลอตแลมป์จะมีขนาดไฟต้ังแต่ 12VAC/DC 24VAC/DC 110-120VAC และ 220-240VAC 2. เลอื กสีของไฟแสดงสถานะ โดยสีที่มีการใช้ กันอย่างท่ัวไป สีเขียว สีแดง สีเหลือง สีน้าเงิน และ สีขาว 3.วัสดุของหลอดไฟแสดงสถานะ โดยมีให้เลือกแบบ พลาสติกและแบบเหล็ก โดยแบบ พลาสติกมีราคาถูกกว่า แต่ทนทานน้อยกว่าแบบเหล็กที่มีราคาสูงกว่า และความทนทานใน การใช้งานสงู กว่า 4. ชนดิ ของหลอดไฟ และ การทางานของหลอดไฟ ของหลอดไฟแสดงสถานะ (Bulb Types) โดยจะแบง่ เป็นแบบ หลอดไส้ Bulb และ แบบ LED โดยแบบ Bulb จะมีท้ังแบบหลอดนีออน และหลอดไส้ แต่ปจั จุบนั มักจะใช้ในรปู แบบหลอด LEDเนอ่ื งจาก ช่วั โมงการทางานที่นานกว่า ประหยัดพลงั งานมากกวา่ และทนทานกว่า รูปแบบ Bulb แบบการทางานของ หลอดไฟจะมี สองรปู แบบ คือ รปู แบบไฟตดิ คา้ ง หรอื แบบกระพรบิ เม่ือแสดงสถานะ ทเี่ กิดข้ึน 5. ขนาดของหลอดไพลอตแลมป์ (Pilot Lamp Size) จะมีขนาดต้งั แต่ 16mm 22mm และ 30mm โดยขนาดทม่ี ักจะไดร้ ับความนิยมมากที่สุดคือ 22mm 2.1.6 สวติ ช์ป่มุ กด (Push button Switch) รปู ที่ 2.5 สวติ ช์ปุ่มกด คือ สวิตช์วงจรอิเล็กทรอนิกส์ชนิดหนึ่ง มีหน้าที่ควบคุมการเปิด และ ปิด ของ วงจรส่วนน้นั ๆ โดยทัว่ ไปอาจมี 2 ขา หรอื 4 ขา โดยปมุ่ กดตดิ ปล่อยดับนั้น เมื่อทาการกดจะเป็นการ ปดิ วงจร ทาใหก้ ระแสไฟฟ้าสามารถไหลผ่านวงจรได้ เม่ือไม่ได้กด จะทาให้วงจรเปิด กระแสไฟฟ้าจะ ไมส่ ามารถไหลผ่านวงจรได้ ประเภทของ Push button Switch 1. แบบกดตดิ ปล่อยดบั แบบกดติดปล่อยดับ หรือ ท่ีเรียกว่าแบบสปริงรีเทิร์น เป็นประเภทท่ีนิยมใช้กันมากท่ีสุด เน่ืองจากมีฟังก์ชันการทางานที่ไม่ยุ่งยาก นิยมใช้กับ ตู้ MDB ตู้ DB และ ตู้ control เครื่องจักร เปน็ ตน้

8 2. แบบกดติดกดดับ แบบกดติดกดดับ หรือ แบบ push on / push off เป็นประเภทท่ีนิยมใช้ในฟังก์ชันการ ทางานแบบไมซ่ ับซอ้ น เช่น Start/stop สายพานลาเลยี ง เป็นต้น หลักการทางานของ Push button Switch สวิตชป์ มุ่ กด (Push button Switch) มที ้งั หมด 2 ชนดิ ดังนั้น หลกั การทางานจึงมีความแตกตา่ งกัน ดงั นี้ 1. แบบกดตดิ ปลอ่ ยดับ เม่ือมีการกดสวิตช์ปุ่มกด (Push button Switch) หน้าสัมผัสดังกล่าวจะเปล่ียนสถานะ จาก NO เป็น NC หรือ จาก NC จะเป็น NO แต่เมื่อปล่อยมือออกจากสวิตช์ปุ่มกด หน้าสัมผัสจะ กลบั สู่สภาวะปกตใิ นตาแหน่งเดมิ โดยมแี รงผลกั ดันจากสปริงให้สวิตช์ปมุ่ กดเขา้ สู่สภาวะปกติ 2. แบบกดตดิ กดดบั เมื่อมีการกดสวิตช์ปุ่มกด (Push button Switch) หน้าสัมผัสดังกล่าวจะเปลี่ยน สถานะ จาก NO เป็น NC หรือจาก NC จะเป็น NO แต่เม่ือปล่อยมือออกจากสวิตช์ หน้าสัมผัสจะ ถูกล็อกไว้โดยกลไกลของสวิตซ์ ซึ่งสามารถกลับสู่สภาวะปกติในตาแหน่งเดิมได้โดยโดยกดสวิตช์ ปุม่ กดอีกครง้ั ทาใหค้ ลายล็อก จะมแี รงผลักดนั จากสปรงิ ให้สวิตช์เขา้ สู่สภาวะปกติ 2.1.7 สายไฟ รปู ที่ 2.6 สายไฟ สายไฟ เปน็ ส่วนประกอบที่สาคัญอย่างหนึ่งในระบบไฟฟ้า ทาหน้าท่ีส่งผ่านพลังงานหรือ สญั ญาไฟฟ้าจากจุดหน่ึงไปยงั อีกจุดหนึ่งโดยเฉพาะระบบส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าจากแหล่งผลิตไฟฟ้าไปยัง ผู้ใช้งานไฟฟ้าท่ัวประเทศผ่านระบบสายส่งและระบบจาหน่ายไฟฟ้า ท้ังในระบบแรงดันสูง แรงดัน ปานกลาง และแรงดันต่านอกจากน้ีสายไฟฟ้ายังใช้ในระบบส่ือสารและโทรคมนาคม และ ระบบ ควบคุมในภาคอตุ สาหกรรมอกี ดว้ ย ท้ังนีส้ ายไฟฟ้า คือ วัสดุท่ีประกอบไปด้วยธาตุโลหะท่ีมีคุณสมบัติ ในการนาไฟฟา้ และนาความร้อนไดด้ ี เนอื่ งจากเนอ้ื โลหะที่มคี วามแขง็ และเหนียว โดยเฉพาะทองแดง ท่ีสามารถนามาแปรรูปได้ตามต้องการ จึงได้รับความนิยมในวงการของอุตสาหกรรมซึ่งสายไฟแต่ละ ชนิดจะไดร้ บั การออกแบบแตกต่างกนั ออกไปตามโครงสร้างและคุณสมบัติการใช้งาน เชน่

9 1. สายท่ปี ระกอบไปด้วยตัวนาไฟฟา้ เพียงอย่างเดียว 2. สายที่ประกอบดว้ ยฉนวนหุ้มตวั นาไฟฟ้า 3. สายทีป่ ระกอบดว้ ยเปลือกหมุ้ หรอื ชนั้ ป้องกนั เสริมเป็นสว่ นประกอบอยู่ภายใน ประเภทของสายไฟ สายไฟแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ 1. สายไฟฟา้ แรงดันตา่ (Low Voltage Power cable) ลักษณะของสายไฟ รับแรงดันไฟฟ้าได้ไม่เกิน 6kV ส่วนใหญ่จะมีฉนวนเป็น Cross-linked polyethylene (XLPE) ซึ่งมีความแขง็ แรง ทนทานกวา่ ฉนวน PVC และยงั ทนความร้อนได้สูงถึง 90 C บางชนิดอาจมีการเสริมโครงสร้างโลหะเพื่อรับแรงกระแทกท่ีจะเกิดขึ้นจากการติดตั้งได้มากข้ึน เช่น สาย CV, CV-AWA, CV-SWA เปน็ ต้น (1.1) 6/1 kV XLPE/PVC (สาย CV) รับแรงดันได้ 600/1000V ฉนวนทาจาก Cross- linked polyethylene (XLPE) เปลือกนอกเป็น PVC ตัวนาเป็นทองแดง มีต้ังแต่ชนิดตัวนาแกน เดี่ยว จนถึง ตัวนาสี่แกน การใช้งานสามารถฝังดินโดยตรง ร้อยท่อฝังดิน ร้อยท่อฝังผนังคอนกรีต ร้อยทอ่ เดินใตฝ้ า้ อาคาร เดนิ เกาะผนงั เดินบนฉนวนลูกถ้วย และ เดินในช่องเดินสายชนิด wire-way ทป่ี ิดมดิ ชิด (1.2) 6/1 kV XLPE/PVC/AWA (สาย CV-AWA) และ 6/1 kV XLPE/PVC/SWA (สาย CV-SWA) รับแรงดันได้ 600/1000V ฉนวนเปลือก ตัวนาและการใช้งานเหมือนสาย CV แต่มีการ เสริมโครงสร้างลวดอะลูมิเนียมและลวดเหล็กตามลาดับ เรียกโครงสร้างชั้นนี้ว่า Metallic Shield โดย Metallic Shield น้ีจะช่วยสลายประจุไฟฟ้าท่ีเกิดขึ้นบนผิวฉนวนไม่ให้แพร่ไปยังโครงสร้างชั้น อ่นื ๆ เพ่อื ชว่ ยเพิม่ ประสิทธภิ าพและความปลอดภยั ในการใช้งาน 2.สายไฟฟ้าแรงดันสูง (High Voltage Power Cable) รับแรงดันไฟฟ้าตั้งแต่ 36kV ถึง 170kV ตัวนาทองแดง มีโครงสร้างหลายแบบขึ้นอยู่กับ ลักษณะการนาไปใชง้ าน เช่น (2.1) 69 kV Cu/XLPE/CWS/LAT/PE สายไฟแรงดันสูงที่รับแรงดันได้สูงสุด 69kV ตัวนา ทองแดง ฉนวน XLPE เสริมโครงสร้าง Copper wire shield เพ่ือสลายประจุไฟฟ้าที่เกิดข้ึนบนผิว ฉนวนไม่ให้แผ่ไปยังโครงสร้างช้ันอื่นๆ เพ่ือช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการใช้งาน และ Laminated Aluminium tape เพ่ือป้องกันการซึมของน้า เปลือกเป็น PE ซึ่งทาเป็นลักษณะ ของ Ribbed Oversheath ซ่งึ ช่วยลดแรงเสยี ดทานในขณะทาการลากสาย (2.2) 36/69(72.5) kV Cu/XLPE/LS/PE สายไฟที่รับแรงดันได้สูงสุด 5 kV ตัวนาทองแดง ฉนวน XLPE เสริมโครงสรา้ ง Lead Sheath ที่ช่วยป้องกันการซึมของน้า ทนต่อการกัดกร่อนของไอ นา้ มนั และสารเคมีได้ด(ี นิยมใช้ในงานอุตสาหกรรมปิโตรเคม)ี เปลือกทาจาก PE (2.3) 127/230(245) kV Cu/XLPE/CCS/PE สายไฟท่ีรับแรงดันได้สูงสุด 245 kV ตัวนา ทองแดง ฉนวน XLPE เสริมโครงสร้าง Corrugated copper sheath ที่ช่วยป้องกันการซึมของน้า และช่วยรับแรงกระแทก ความพิเศษของ Corrugated sheath คือ มีความยืดหยุ่น ทาให้สามารถ ดดั โค้งสายไฟไดง้ ่ายข้ึน เปลอื กทาจาก PE

10 วิธเี ลอื กใชส้ ายไฟให้เหมาะสมกบั ประเภทของงาน 1. สายไฟสาหรบั ติดตัง้ ภายในบ้าน หรอื อาคาร การเลือกสายไฟสาหรับ บ้านพักอาศัย หรือ อาคารขนาดเล็ก ส่ิงสาคัญที่สุดคือ เรื่องความ ปลอดภัยและคุณภาพของการผลิตท่ีได้มาตรฐาน มอก. และ มาตรฐานระดับสากล IEC เพราะ สายไฟในกลุ่มประเภท Household รวมไปถึงสายโทรศัพท์ เป็นสายไฟท่ีใกล้ตัวผู้อยู่อาศัยมากที่สุด และอย่รู อบตัวของผใู้ ช้ตลอดเวลา ดังนั้นควรเลือกใช้สายไฟฟ้าท่ีผลิตได้ถูกต้องตรงมาตรฐานกาหนด คุณภาพสูง และ มีความปลอดภัยสูงสุด เพื่อให้ปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน นอกจากน้ันควรพิจารณาถึง วัตถดุ บิ ทใี่ ช้ในการผลิตดว้ ย ซง่ึ ได้แก่ (1.1) ตวั นาทองแดง มคี า่ ความนาไฟฟ้าท่ีดีเยยี่ มโดย Phelps dodge เลือกใช้ทองแดงบริสุทธิ์ 99% ซ่ึงเป็นเกรดทด่ี ีท่ีสุด (1.2) ฉนวนและเปลือกสายไฟต้องเลือกใช้ PVC เกรดพิเศษที่สามารถทนอุณหภูมิความร้อน ได้ตรงตามมาตรฐานกาหนด เพ่ือให้กระแสไฟฟ้าไม่ร่ัวไหลมาทาอันตรายแก่ผู้ใช้งาน และสายไฟมี อายุการใช้งานท่ียาวนาน สาหรับสายไฟในกลุ่ม Household จะมีแรงดันไฟฟ้าตั้งแต่ 300V-750V ไดแ้ ก่ สาย 60227 IEC01 (THW),VCT,VAF,NYY 2. สายไฟฟ้าสาหรบั ระบบสาธารณปู โภค สายไฟฟ้าในระบบสาธารณูปโภค เป็นระบบที่สาคัญในการเช่ือมโยง ระบบไฟฟ้าแรงสูงจาก โรงผลิตไฟฟ้า เปรียบเสมือนเส้นเลือดใหญ่แห่งพลังงานไฟฟ้า ท่ีเชื่อมต่อให้ประชาชนทั่วประเทศ ดงั นัน้ สายไฟฟ้าและสายเคเบิ้ลที่ใช้งานเพ่ือเป็นสายส่งน้ัน ต้องมีความปลอดภัยสูงสุด มีสภาพพร้อม ใชง้ านตลอดเวลา ดังนัน้ ควรเลอื กใช้สายไฟฟ้าท่ีผลิตไดถ้ กู ตอ้ งตรงมาตรฐานกาหนด คุณภาพสูง และ มีความปลอดภัยสูงสุด เพ่ือให้ปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน นอกจากน้ันควรพิจารณาถึงวัตถุดิบท่ีใช้ในการ ผลิตดว้ ย ซึง่ ไดแ้ ก่ (2.1) ตัวนาทองแดง มีค่าความนาไฟฟ้าท่ดี เี ย่ียมโดย Phelps dodge เลือกใช้ทองแดงบริสุทธ์ิ 99% ซ่งึ เปน็ เกรดทีด่ ที ี่สุด (2.2) ฉนวนของสายไฟเปน็ ฉนวน Cross-linked polyethylene(XLPE) ทตี่ ้องมีความทนทาน และทนความร้อนได้สูงถึง 90 องศาเซลเซียส สายไฟท่ีใช้ในงานสาธารณูปโภค โรงไฟฟ้า สถานีไฟฟ้า การไฟฟ้า การส่งจ่ายกาลังไฟฟ้าบนดินและใต้ดิน นั้นจะประกอบไปด้วย สายไฟฟ้าแรงดันปานกลาง สายไฟฟา้ แรงดนั สูง และสายไฟฟ้าแรงดันสูงพิเศษ รวมไปถึงสายไฟฟ้าที่ ต้องการคณุ สมบัติพเิ ศษเพ่อื ป้องกันนา้ ปอ้ งกนั ไอระเหยหรือการกัดกร่อนจากสารเคมี และอาจมีการ เสรมิ โครงสร้างโลหะเพอ่ื รบั แรงกระแทกทอ่ี าจเกิดขึ้นจากการติดตั้งโดยเปน็ สายไฟฟ้าแรงดันสูงตั้งแต่ 36kV – 170kV และ สายไฟแรงดันสงู พเิ ศษ 230 kV ขึ้นไป 3. สายไฟทีใ่ ชใ้ นงานอาคารสูง อาคารสาธารณะ อาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ การติดตงั้ สายไฟภายในอาคารสูง โรงงาน หรือ อาคารสาธารณะ ต้องเริ่มจากการออกแบบให้ เป็นไปตามข้อกาหนดของมาตรฐานที่เป็นที่ยอมรับและต้องเลือกใช้สายไฟฟ้าท่ีได้มาตรฐานกาหนด เพราะความปลอดภัยของผู้ใช้งานเป็นสิ่งท่ีสาคัญท่ีสุด ดังน้ันควรเลือกใช้สายไฟฟ้าที่ผลิตได้ถูกต้อง ตรงมาตรฐาน คุณภาพสูง และ มีความปลอดภัยสูงสุด เพื่อให้ปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน นอกจากนั้นควร พิจารณาถงึ วตั ถุดิบท่ีใชใ้ นการผลิตด้วย ซ่ึงไดแ้ ก่

11 (3.1) ตวั นาทองแดง มีคา่ ความนาไฟฟ้าทดี่ เี ย่ยี มโดย Phelps dodge เลือกใช้ทองแดงบริสุทธ์ิ 99% ซง่ึ เป็นเกรดทดี่ ที ส่ี ดุ (3.2) ฉนวนของสายไฟ Cross-linked polyethylene(XLPE) ต้องมีความทนทาน และทน ความร้อนไดส้ ูงถึง 90 องศาเซลเซียส (3.3) สายไฟบางชนดิ ควรมโี ครงสร้างโลหะเพ่ือสามารถรบั แรงกระแทกท่ีเกิดจากติดตั้งสาหรับ สายไฟในกลุ่ม Building and Construction จะเป็นสายไฟชนิด Low Voltage โดยมีแรงดันไฟฟ้า ไมเ่ กนิ 1,000V เชน่ สาย CV,CV-AWA,CV-SWA เปน็ ตน้ 4. สายไฟที่ใช้ในอุตสาหกรรมทั่วไป ตลอดจนอุตสาหกรรมปิโตรเคมี วัสดุพอลิเมอร์ น้ามัน ก๊าซ ธรรมชาติ การออกแบบและติดต้ังสายไฟฟ้าในระบบอุตสาหกรรมทั่วไป ตลอดจนอุตสาหกรรมปิโตรเคมี วัสดุพอลิเมอร์ น้ามัน ก๊าซธรรมชาติ ต้องคานึงถึงประเภทของสายไฟชนิดพิเศษท่ีมีความเหมาะสม ต่อระบบอุตสาหกรรม เครื่องจักรที่ใช้งาน ระบบรักษาความปลอดภัย ระบบป้องกันไฟไหม้ เพ่ือให้ กระบวนการผลิตในอุตสาหกรรมเป็นไปได้อย่างถูกต้อง สะดวก และ ปลอดภัยสูงสุด ดังน้ันควร เลือกใช้สายไฟฟ้าที่ผลิตได้ถูกต้องตรงมาตรฐานกาหนด คุณภาพสูง และ มีความปลอดภัยสูงสุด เพ่อื ใหป้ ลอดภัยตอ่ ผู้ใชง้ าน นอกจากนั้นควรพิจารณาถึงวัตถุดิบทใ่ี ชใ้ นการผลติ ด้วย ซึ่งไดแ้ ก่ (4.1) ตวั นาทองแดง มีคา่ ความนาไฟฟ้าที่ดีเยย่ี มโดย Phelps dodge เลือกใช้ทองแดงบริสุทธิ์ 99% ซง่ึ เป็นเกรดทีด่ ที สี่ ดุ (4.2) ฉนวนของสายไฟฉนวน Cross-linked polyethylene(XLPE) ต้องมีความทนทาน และ ต้องสามารถทนความร้อนได้สูงถึง 90 องศาเซลเซียส โดยสายไฟในกลุ่ม Industrial, Oil&Gas and Petrochemical ประกอบไปด้วยสายไฟฟ้าแรงดันต่า สายไฟฟ้าแรงดันปานกลาง และสายไฟฟ้า แรงดนั ตา่ ทีม่ ีคณุ สมบัติพิเศษชนิดทนไฟ ไมล่ ามไฟ มคี วันน้อย และไม่มีก๊าซพิษ รวมไปถึงสายไฟฟ้าที่ ต้องการคุณสมบัติพิเศษเพื่อป้องกันนา้ ป้องกันไอระเหยหรือการกัดกร่อนจากสารเคมี และอาจมีการ เสรมิ โครงสร้างโลหะเพ่ือรบั แรงกระแทกท่อี าจเกิดข้ึนจากการตดิ ต้ัง

บทท่ี 3 วธิ ีการดาเนินงาน ข้ันตอนการดาเนนิ งานการออกแบบและสร้างชุดสอ่ื การเรียนการสอนวิชาเคร่ืองกลไฟฟ้าและ การควบคุม คณะผู้จัดทาได้กาหนดขนั้ ตอนและรายละเอียดดังต่อไปนี้ 3.1 การศึกษาข้อมูลเบอ้ื งตน้ 3.1.1 การศึกษาข้อมลู เบ้ืองต้น เร่มิ ตน้ ศกึ ษาคน้ คว้าหาขอ้ มลู ชุดสื่อการเรยี นการสอนวิชาเครื่องกลไฟฟา้ และการควบคมุ เขยี นแบบร่างโครงงาน นาเสนอทป่ี รกึ ษา ไมผ่ ่าน ออกแบบชุดสือ่ การเรียนการสอนวิชาเครอื่ งกลไฟฟ้าและการควบคุม ผ่าน ประกอบชิน้ สว่ นอปุ กรณ์ ทดสอบ เก็บข้อมูล/บนั ทึกข้อมลู รปู ที่ 3.1 แสดงขน้ั ตอนการจัดทาโครงงานชดุ สื่อการเรียนการสอนวชิ าเครื่องกลไฟฟ้าและการควบคมุ

13 เกบ็ ข้อมูล/บันทกึ ขอ้ มูล จัดทารูปเล่ม เสร็จสน้ิ รูปที่ 3.2 แสดงขั้นตอนการจดั ทาโครงงานชดุ สื่อการเรยี นการสอนวชิ าเครอื่ งกลไฟฟา้ และการควบคุม(ตอ่ ) 3.2 การกาหนดแผนงาน 3.2.1 วางแผนการทาโครงงาน โดยกาหนดขอบเขตของการทาสอื่ การเรียนการสอนวิชาทีส่ นใจ เม่ือคณะผู้จัดทาได้ตกลงแล้ว น้ัน จึงเร่ิมเขียนข้อมูลบางส่วนลงในแบบฟอร์มนาเสนอหัวข้อ วิชาโครงงาน (20127 – 8501) เพ่ือ กาหนดวิชาของสื่อการเรียนการสอน ประเภทของสื่อท่ีจัดทา วัตถุประสงค์และที่มาของโครงงาน รวมถึงงบประมาณโดยประมาณทจ่ี ะใชจ้ ัดทาโครงงาน 3.2.2 วางแผนการใชอ้ ปุ กรณท์ าโครงงาน และจัดสรรอุปกรณ์ โดยคณะผู้จัดทา เลือกใช้อุปกรณ์ต่างๆในกล่องควบคุมทั้ง 3 กล่อง ได้แก่ รีเลย์ตั้ง เวลา, คอนโทรลรีเลย์, หลอดไฟสัญญาณ, สวิตช์ปุ่มกด และเทอร์มินอลบล็อก ตามลาดับ ซ่ึงอุปกรณ์ ในบางชิ้นอาจารย์ที่ปรึกษาโครงงานได้จัดสรรให้ เพ่ือเป็นการประหยัดงบประมาณในการใช้จ่ายค่า อุปกรณท์ ีส่ าคัญเปน็ หลกั ๆและลดอุปสรรคทอ่ี าจเกิดจากการจัดซื้ออุปกรณ์ท่ีไม่ถูกต้องหรือไม่สามารถ ใช้งานได้หรอื อุปกรณ์มีการจ่ายกระแสไฟฟ้าเกินกวา่ ท่วี งจรจะรบั ได้ ซึง่ อาจก่อให้เกิดปัญหาเพ่ิมเติมใน โครงงาน 3.3 การสรา้ งชิน้ งาน ขน้ั ตอนและวธิ กี ารทางาน 3.3.1 ร่างแบบชุดสาธิตวงจรควบคุมท้ัง 3 วงจรแบบคร่าวๆ ได้แก่ วงจรควบคุมโดยรีเลย์ ตง้ั เวลา, วงจรควบคุมโดยคอนโทรลรีเลย์ และวงจรควบคุมโดยสวิตช์ปุ่มกดและหลอดไฟสัญญาณ ลง ในกระดาษกอ่ นลงมอื ปฏบิ ัติงานจรงิ 3.3.2 วัดขนาดกลอ่ งสาธติ วงจรควบคมุ ท่ีใช้จริง เทียบกับแบบท่ีร่างไว้ในกระดาษ จากน้ัน ลงมือเตรยี มเจาะชิ้นงาน 3.3.3 เตรยี มสวา่ นไฟฟา้ และอุปกรณเ์ ครื่องมือสาหรบั เจาะชิ้นงาน ตรวจสภาพเครื่องมือที่ จะใชต้ ่อชน้ิ งานวา่ พร้อมใชง้ านหรือไม่ และเตรียมชารจ์ แบตเตอรใ่ี หส้ วา่ นไฟฟ้าพรอ้ มใชง้ าน

14 3.3.4 ข้ันตอนต่อมา จะเป็นการยึดฝาของกล่องสาธิตวงจรควบคุมเข้ากับฐานกล่อง โดย กล่องท่ีใช้จะมีรอยเจาะตัวยึดไว้อยู่แล้ว เพียงให้นาตัวยึดอุปกรณ์ ยึดฝากล่องกับฐานเข้าด้วยกัน โดย ใชส้ ว่านไฟฟา้ เป็นตัวชว่ ยลดการใชแ้ รงปฏบิ ตั งิ าน รูปท่ี 3.3 การร่างแบบชุดสาธิตวงจรควบคมุ รปู ที่ 3.4 การยึดติดกล่อง

15 3.3.5 หลังจากยึดฝากล่องเข้าด้วยกันแล้ว ขั้นตอนถัดมาจะเป็นการเจาะรู เพ่ือเตรียมนา อปุ กรณ์มายึดกับฐาน โดยขั้นตอนนี้ จะไม่ใช้สว่านไฟฟ้า แต่เปลี่ยนมาใช้ไขควงในการปฏิบัติงานแทน เน่ืองจากการใช้สว่านไฟฟ้าน้ัน ทาให้ไม่สามารถควบคุมความผิดพลาดในการเจาะชิ้นงานได้ หากลง แรงมากเกนิ ไปหรือใช้ความเร็วมากเกินไป อาจทาให้ฐานกล่องแตกหัก หรืออาจทาให้อุปกรณ์ท่ีจะยึด ติดเกิดความเสียหายได้ 3.3.6 การเจาะรูอปุ กรณ์ จะใชไ้ ขควงกับสกรูทหี่ ัวมีความแหลมคม ค่อยๆเจาะลงไปเรื่อยๆ เมื่อเจาะไปได้ประมาณหน่ึงแล้ว จะขันตัวสกรูท่ีใช้เจาะออก แล้วนาตัวอุปกรณ์ไปวางตรงตาแหน่งท่ี เจาะไวก้ ่อนหน้า เพื่อเตรียมยึดอปุ กรณ์กบั ฐานในขนั้ ตอนถัดมา รูปที่ 3.5 ยึดตดิ อปุ กรณ์ 3.3.7 หลังจากยึดตัวอุปกรณ์กับกล่องสาธิตวงจรควบคุมเรียบร้อยแล้ว ต่อมาจะเป็นการ ต่อสายไฟ โดยจะตอ่ ชดุ สาธิตวงจรควบคมุ ทั้งหมด 3 วงจร คือ ชดุ สาธิตวงจรควบคุมโดยรีเลย์ตั้งเวลา, ชุดสาธิตวงจรควบคุมโดยคอนโทรลรีเลย์ และชุดสาธิตวงจรควบคุมโดยสวิตช์ปุ่มกดและหลอดไฟ สญั ญาณ ตามลาดับ 3.3.8 เมือ่ ต่อสายไฟจนครบวงจร ขน้ั ตอ่ ถัดมา จะเปน็ การเกบ็ ความเรยี บร้อยของงาน เช่น การจัดเก็บสายไฟ, การลบรอยการร่างตาแหน่งต่างๆบนกล่องชุดสาธิต, การติดสติ๊กเกอร์โลโก้ โครงงาน และการติดสต๊กิ เกอร์สญั ลักษณ์ทางไฟฟา้ ของอปุ กรณ์ควบคุมที่ใช้ 3.3.9 เมื่อตรวจสอบความเรียบร้อยของชุดสาธิตวงจรควบคุมท้ัง 3 วงจรเรียบร้อยแล้ว ต่อมาจะทาการตรวจสอบการทางานของวงจร ว่าทางานได้ตามที่ต้องการหรือไม่ หากพบข้อผิดพลาด ก็จะทาการตรวจสอบจุดเช่ือมต่อสายไฟอีกครั้ง จนกว่าชุดสาธิตจะสามารถใช้งานได้ เพื่อเป็นการ แกไ้ ขและพฒั นาชุดวงจรให้สมบรู ณ์

16 รูปท่ี 3.6 การตอ่ สายไฟ รปู ที่ 3.7 เกบ็ ความเรียบรอ้ ยของสายไฟ

บทที่ 4 ผลการดาเนนิ งาน จากขน้ั ตอนการดาเนนิ งานในบทที่ 3 ได้แสดงขั้นตอนในการออกแบบและสร้างชุดส่ือการเรียน การสอนวิชาเครอ่ื งกลไฟฟา้ และการควบคุม เพ่อื ใหบ้ รรลุวัตถุประสงค์ จึงออกแบบการทดสอบการต่อ ใช้งาน เพ่ือบันทึกผลการใช้งานชุดส่ือการเรียนการสอนวิชาเครื่องกลไฟฟ้าและการควบคุม สามารถ แบ่งการทดสอบการตอ่ ใชง้ านได้ 3 แบบสาคัญ คอื การทดสอบการต่อใช้งานสวิตซ์ปุ่มกดกับหลอดไฟ สัญญาณ การทดสอบการต่อใช้งานรีเลย์ต้ังเวลากับหลอดไฟสัญญาณ และการทดสอบการต่อใช้งาน คอนโทรลรีเลย์กบั หลอดไฟสญั ญาณ สามารถแบ่งการทดสอบเป็นสว่ นๆได้ดงั ต่อไปนี้ 4.1 การทดสอบการต่อใชง้ านรีเลยต์ ้งั เวลากับหลอดไฟสัญญาณ 4.1.1 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลย์ตงั้ เวลาแบบปกตเิ ปิด (NO) กับหลอดไฟสญั ญาณ (L1) 4.1.2 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลย์ต้ังเวลาแบบปกตเิ ปดิ และปกตปิ ิด (NO, NC) กับ หลอดไฟสัญญาณ (L1, L2) 4.2 การทดสอบการต่อใช้งานคอนโทรลรีเลย์กับหลอดไฟสัญญาณ 4.2.1 การทดสอบการต่อใช้คอนโทรลรเี ลย์แบบปกตเิ ปดิ (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ

18 4.1 การทดสอบการต่อใช้งานรีเลย์ตัง้ เวลากบั หลอดไฟสัญญาณ 4.1.1 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลย์ต้ังเวลาแบบปกตเิ ปิด(NO)กับหลอดไฟสญั ญาณสเี ขียว(L1) ได้ผลการทดสอบ ดงั น้ี รปู ท่ี 4.1 การทดสอบการตอ่ ใช้งานรเี ลยต์ ง้ั เวลาแบบปกติเปิด (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ (L1) รูปท่ี 4.2 การทดสอบการตอ่ ใช้งานรีเลยต์ งั้ เวลากับหลอดไฟสัญญาณ (ยังไม่ทาการกดสวติ ช์)

19 รูปที่ 4.3 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลย์ตั้งเวลาแบบปกติเปดิ (NO) กบั หลอดไฟสญั ญาณ (L1) (ทาการกดสวิตช)์ ตารางท่ี 4.1 การทดสอบการตอ่ ใชง้ านรีเลยต์ ้งั เวลาแบบปกตเิ ปดิ (NO)กบั หลอดไฟสัญญาณ (L1) ผลการทดลอง การทดลอง L1 L2 ติด ไม่ตดิ ตดิ ไมต่ ิด ยงั ไมท่ าการกดสวิตช์ ทาการกดสวิตช์ // // จากตารางท่ี 4.1 การทดลองต่อวงจรการทดสอบการตอ่ ใช้งานรีเลย์ตั้งเวลากบั หลอดไฟ สัญญาณ พบว่า การทางานของชุดสาธิตการควบคุมหลอดไฟสัญญาณดว้ ยรีเลย์ต้ังเวลา อปุ กรณ์ท่ตี ่อ ใช้งานในแผงวงจรนั้น สามารถนามาต่อใช้งานเพ่อื เปน็ การฝกึ ใช้งานชดุ สาธิตวงจรควบคมุ ดว้ ยรีเลยต์ ั้ง เวลาไดจ้ ริงและเปน็ ไปตามเง่ือนไขการทางานของวงจร ในใบงานการทดลองท่ี 4.1.1 ทุกเงอื่ นไข

20 4.1.2 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลยต์ ั้งเวลาแบบปกตเิ ปดิ และปกติปิด (NO, NC) กบั หลอดไฟ สัญญาณสีเขียว (L1) และสีแดง (L2) ได้ผลการทดสอบ ดังนี้ รูปที่ 4.4 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลย์ตั้งเวลาแบบปกติเปิดและปกตปิ ิด (NO, NC) กบั หลอดไฟสญั ญาณ (L1, L2) รูปที่ 4.5 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลยต์ ้ังเวลาแบบปกติเปิดและปกติปดิ (NO, NC) กับหลอดไฟ สญั ญาณ (L1, L2) (ยังไม่ทาการกดสวิตช์)

21 รูปที่ 4.6 การทดสอบการต่อใช้งานรีเลย์ต้งั เวลาแบบปกติเปดิ และปกติปิด (NO, NC) กบั หลอดไฟ สญั ญาณ (L1, L2)(ทาการกดสวิตช์ 1 ครงั้ ) รูปที่ 4.7 การทดสอบการต่อใช้งานรเี ลย์ตงั้ เวลาแบบปกติเปดิ และปกตปิ ิด (NO, NC) กับหลอดไฟ สัญญาณ (L1, L2)(ทาการกดสวิตช์คา้ งไว้)

22 ตารางท่ี 4.2 การทดสอบการต่อใชง้ านรเี ลยต์ ั้งเวลาแบบปกตเิ ปิดและปกติปิด (NO, NC) กบั หลอดไฟสัญญาณ (L1, L2) ผลการทดลอง การทดลอง L1 L2 ตดิ ไมต่ ดิ ติด ไม่ติด ยงั ไม่ทาการกดสวติ ช์ / / ทาการกดสวิตช์ NO 1 ครัง้ / / ทาการกดสวติ ช์ NO คา้ งไว้ // ปลอ่ ยสวิตช์ NO // กดสวติ ช์ NC 1 ครั้ง / / จากตารางที่ 4.2 การทดลองตอ่ วงจรการทดสอบการตอ่ ใช้งานรีเลยต์ ้งั เวลากบั หลอดไฟ สัญญาณ พบว่า การทางานของชดุ สาธิตการควบคุมหลอดไฟสญั ญาณดว้ ยรีเลย์ตงั้ เวลา อุปกรณ์ทตี่ ่อ ใช้งานในแผงวงจรนน้ั สามารถนามาต่อใช้งานเพอ่ื เปน็ การฝึกใชง้ านชดุ สาธิตวงจรควบคมุ ดว้ ยรเี ลย์ต้งั เวลาไดจ้ ริงและเปน็ ไปตามเงื่อนไขการทางานของวงจร ในใบงานการทดลองท่ี 4.1.2 ทุกเง่อื นไข

23 4.2 การทดสอบการต่อใช้งานคอนโทรลรีเลย์กับหลอดไฟสญั ญาณ 4.2.1 การทดสอบการต่อใช้คอนโทรลรีเลย์แบบปกตเิ ปิด (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ ได้ผลทดสอบ ดงั น้ี รูปที่ 4.8 การทดสอบการตอ่ ใชแ้ มกเนตกิ คอนแทคเตอร์แบบปกติเปิด (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ รปู ท่ี 4.9 การทดสอบการตอ่ ใชแ้ มกเนตกิ คอนแทคเตอรแ์ บบปกตเิ ปดิ (NO) กับหลอดไฟสัญญาณ (หลังการต่อวงจร)

24 รูปท่ี 4.10 การทดสอบการต่อใช้แมกเนติกคอนแทคเตอร์แบบปกตเิ ปดิ (NO) กับหลอดไฟสญั ญาณ (ยังไมท่ าการกดสวิตช)์ รูปที่ 4.11 การทดสอบการต่อใช้แมกเนติกคอนแทคเตอร์แบบปกตเิ ปิด (NO) กับหลอดไฟสญั ญาณ (ทาการกดสวติ ช์)

25 ตารางที่ 4.3 การทดสอบการตอ่ ใช้คอนโทรลรีเลย์แบบปกติเปิด(NO)กบั หลอดไฟสัญญาณ การทดลอง L1 ผลการทดลอง คอนแทคเตอร์ ตดิ ไมต่ ิด L2 ตดิ ไม่ติด ยังไมท่ าการกด สวติ ช์ / ตดิ ไม่ตดิ / ทาการกดสวิตช์ / / / NO / / / ทาการกดสวติ ช์ NC / จากตารางท่ี 4.3 การทดลองตอ่ วงจรการทดสอบการตอ่ ใชง้ านคอนโทรลรเี ลย์กบั หลอดไฟ สญั ญาณ พบว่า การทางานของชุดสาธิตการควบคุมหลอดไฟสญั ญาณดว้ ยคอนโทรลรีเลย์ อปุ กรณ์ท่ี ต่อใชง้ านในแผงวงจรนน้ั สามารถนามาต่อใช้งานเพ่อื เปน็ การฝึกใชง้ านชดุ สาธิตวงจรควบคมุ ดว้ ย คอนโทรลรเี ลย์ได้จริงและเป็นไปตามเง่ือนไขการทางานของวงจร ในใบงานการทดลองที่ 4.2.1 ทกุ เงื่อนไข

บทที่ 5 สรปุ ผลและขอ้ เสนอแนะ ในการสร้างชุดสาธิตการควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้าเพ่ือใช้เป็นสื่อการเรียนการสอนและศึกษา หลักการ ทางานของอุปกรณ์ไฟฟ้าในรายวิชาเคร่ืองกลไฟฟ้า รวมไปถึงการจัดทาใบงานสาหรับเป็น ความรู้ในการ ฝึกใชง้ านชดุ สาธติ การควบคุมมอเตอรไ์ ฟฟา้ ซึ่งมีรายละเอียดในการสรปุ ดังนี้ 5.1 สรุปผลการดาเนินการ การสร้างชดุ สาธิตการควบคมุ มอเตอร์ไฟฟ้า โดยจะมีการจัดเตรียมอุปกรณ์อยู่ 2 ส่วนด้วยกัน คือ อุปกรณ์ในส่วนของโครงสร้าง อุปกรณ์ในส่วนของไฟฟ้า และนาอุปกรณ์ต่างๆมาจัดทาตามที่ได้ ออกแบบไว้ สรุปได้ว่า ทางคณะผู้จดั ทาได้ทาการจัดหาอุปกรณ์และทาตามขั้นตอนการเจาะยึดอุปกรณ์ได้ ตามท่ีออกแบบไว้ การสร้างใบงานข้ึนเพื่อเป็นความรู้ในการฝึกใช้อุปกรณ์ต่างๆในรายวิชาเครื่องกล ไฟฟ้าและการควบคุม ซึ่งมีการออกแบบวงจรเพ่ือให้เข้าใจหลักการทางานของอุปกรณ์ไฟฟ้าต่างๆ รายวิชาเคร่ืองกลไฟฟ้าและการควบคุม จากการทดลองท่ี 4.1 ใบงานท่ี 4.1.1 สรุปผลการทดลองได้ วา่ เมอ่ื กดสวติ ชแ์ บบปกติเปดิ สง่ ผลให้ หลอดไฟสญั ญาณ (L1) ทางาน เม่ือปล่อยไฟจะดับ และใบงาน ท่ี 4.1.2 เมื่อกดสวิตช์แบบปกติเปิด หลอดไฟสัญญาณ (L1) ทางาน หากกดค้างไว้ รีเลย์ตั้งเวลาจะ ทางาน ทางานค้างสถานการณ์ทางาน ให้หลอดไฟสัญญาณ (L2) ทางานค้างอยู่เพียงหลอดเดียว เมื่อ ปล่อยไฟสีเขียว (L1) จะดับ และเมื่อกดสวิตช์แบบปกติปิด (NC) หลอดไฟสัญญาณสีแดง (L2) จะตัด การทางาน ซ่งึ การทางานทงั้ หมดท่ีกลา่ วมา นั้นเปน็ ไปตามเงือ่ นไขของวงจรที่ออกแบบไว้ จึงสรุปได้ว่า การทดลองที่ 4.1 น้ันสามารถนาไปฝึก ทดลองใชก้ บั ชุดสาธติ การควบคุมมอเตอร์ไฟฟ้าได้จริง จากการ ทดลองท่ี 4.2 สรุปผลการทดลองได้ว่า เม่ือกดเมื่อกดสวิตช์ปกติเปิด จะทาให้ หลอดไฟสัญญาณ(L1) และคอนแทกเตอร์ทางาน เมือ่ ปล่อยจะหยดุ การทางาน ทาให้ หลอดไฟสัญญาณ(L2) ทางานและเมื่อ กดสวิตช์ปกติปดิ หลอดไฟสญั ญาณ(L2) จะดับ หรือต่อเม่ือคอนโทรลรีเลย์ทางาน (L2) จะดับ (L1)จะ ติด ซึ่งการทางานท้ังหมดที่กล่าว มานั้นเป็นไปตามเง่ือนไขของวงจรที่ออกแบบไว้ จึงสรุปได้ว่า การ ทดลองที่ 4.2 น้ันสามารถนาไปฝึกทดลองใช้กบั ชดุ สาธิตการควบคมุ มอเตอรไ์ ฟฟ้าไดจ้ ริง 5.2 อภปิ รายปญั หา 5.2.1 การจัดสรรเวลาในการมาทางานของสมาชกิ กลุ่ม 5.2.2 การเจาะยดึ ตวั อุปกรณ์ไมเ่ ปน็ ตามท่ีร่างแบบไว้ 5.2.3 วางตาแหนง่ หลอดไฟกับสวิตชผ์ ดิ 5.2.4 โครงงานเสร็จไมเ่ ป็นไปตามกาหนดทวี่ างแผนไว้ 5.2.5การจดั การแบ่งงานการทาหน้าที่ ไม่เป็นตามทคี่ าด

27 5.3 ขอ้ เสนอแนะ 5.3.1 ควรวางแผนและทาตารางเวลาให้ชัดเจนเรียบร้อยให้ดีก่อนลงมือปฏิบัติ เพ่ือลดการ ผดิ พลาดของกาหนดงาน 5.3.2 ควรตรวจสอบแบบของวงจรก่อนทาการเจาะ และติดตั้งเนื่องจากมีการติดต้ังที่ผิด ตาแหน่งจงึ ทาให้ผลลพั ธท์ ่แี สดงออกมาไมเ่ ป็นไปตามท่ีออกแบบไว้ 5.3.3 ควรตรวจสอบอุปกรณีและวงจรทุกครั้งก่อนทาการทดลองการทางานของวงจร เพื่อ ไม่ให้เกิดอบุ ัติเหตุ ไฟดดู ไฟช็อต หรอื อนั ตรายในรปู แบบอ่นื ๆทม่ี ากกว่านัน้ 5.3.4 คณะผู้จัดทาควรมีความสามัคคีและมีความรับผิดชอบกับงาน พร้อมสละเวลาส่วนตัว มากกว่านี้ เพ่ือให้งานสามารถเป็นไปตามทก่ี าหนด

28 เอกสารอ้างองิ [1] บทท่ี 2 เอกสารและงานวิจยั ท่เี กย่ี วขอ้ ง, 2551.แหล่งที่มา: https://sites.google.com/site/eieikikihuhudpw/khorngsrang-phuch-thxng-thin/bth-thi-2 [กันยายน 2565] [2] สวา่ นไฟฟ้า ทาให้เร่ืองเจาะเปน็ เร่อื งง่าย, 2562.แหลง่ ที่มา: https://th.misumi-ec.com/th/pr/recommend_category/electric_drill201906/ [กนั ยายน 2565] [3] รเี ลย์ตงั้ เวลา (Timer Relays) Tips Electrical Products บทความเผยแพรค่ วามรู้และแนะนา เรอ่ื งตา่ งๆ, 2561.แหล่งทม่ี า: http://www.praguynakorn.com/tips/17/ (timer_relays) [กันยายน 2565] [4] หลักการทางานง่ายๆ ของ Timer Relay | Factomart, 2562.แหล่งทม่ี า: https://mall.factomart.com/principle-of-timer-relay/ [กันยายน 2565] [5] อปุ กรณ์เสริมของแมกเนติกคอนแทคเตอร์ ท่ีคณุ จาเปน็ ต้องรู้ | Factomart, 2561.แหล่งท่มี า: https://mall.factomart.com/accessories-of-magnetic-contactor/ [กันยายน 2565] [6] Terminal Block เทอร์มินอล บลอ็ ก คืออะไร | Factomart, 2562.แหลง่ ท่มี า: https://mall.factomart.com/what-is-terminal-block/ [กนั ยายน 2565] [7] Pilot Lamp คอื อะไร ,2022.แหล่งท่ีมา: https://psc.lighting/pilot-lamp [กันยายน 2565] [8] หลกั การทางานของ Push Button Switch, 2561.แหล่งที่มา: https://mall.factomart.com/principle-of-push-button-switch/ [กันยายน 2565] [9] สายไฟ คืออะไร วิธีเลือกสายไฟให้เหมาะสมกับประเภทของงาน - Phelps Dodge, 2562. แหล่งที่มา: https://www.pdcable.com/ [กันยายน 2565] [10] สายไฟมีกี่ประเภท อะไรบา้ ง, 2020.แหลง่ ท่ีมา: https://www.cablegland-center.com/power-cable/ [กนั ยายน 2565] [11] แมกเนติกคอนแทคเตอร์ หลกั การทางาน ถอดใหเ้ หน็ ข้างในแบบละเอียด, 2561.แหล่งท่มี า: https://www.electric108.com/article/21/ [กันยายน 2565] [12] สว่ นประกอบของแมกเนตกิ (Magnetic Contactor), มีอะไรบ้าง, 2558 แหลง่ ที่มา: https://mall.factomart.com/component-of-magnetic-contactor/ [กนั ยายน 2565] [13] สายไฟฟ้าสาหรบั วงจรควบคมุ สายไฟชนิด CVV และ CVV-S, 2564.แหล่งทีม่ า: https://www.pdcable.com/-cvv/ (กนั ยายน 2565]

29 [14] สญั ลักษณอ์ ปุ กรณ์ต่างๆ, 2555.แหล่งทม่ี า: https://elearnkrutung.blogspot.com/2017/02/blog-post_92.html [กนั ยายน 2565] [15] ชนดิ และขอ้ มลู การใชง้ านหางปลา (Crimp Terminal), 2564.แหลง่ ทีม่ า: https://misumitechnical.com/technical/selection-guide/type-of-crimp/ [กนั ยายน 2565] [16] หางปลา คอื ? หางปลาต่อสายไฟมีกี่แบบ ? การเลอื กใช้ หางปลา, 2558.แหล่งทีม่ า: https://northpower.co.th/pages/หางปลา-คือ หางปลาตอ่ สายไฟมีกี่แบบ การเลือกใช้-หางปลา [กนั ยายน 2565]

ภาคผนวก ก คู่มือการใช้งาน

How to use the Demonstration Set of Electric Motor Control วธิ กี ารใช้งานชุดฝึกมอเตอร์ไฟฟ้า 1.ลกั ษณะของชุดฝกึ 1 32 3 1 2 2.อุปกรณ์ภายในชุดฝกึ มีทั้งหมด 3 ชนิด ประกอบด้วยดังนี้ 1 กล่อง 2.1 กลอ่ งท่ี 1 รีเลยต์ ัง้ เวลา (Timer Relays) 1 กล่อง 1 กลอ่ ง 2.2 กล่องที่ 2 สวิตช์ปุ่มกดและหลอดไฟสญั ญาณ (Switch Push button and Lamp) 2.3 กล่องท่ี 3 คอนโทรลรีเลย์ (Control Relay)

3.รายละเอียดแตล่ ะกล่อง กลอ่ งที่ 1 รีเลย์ตั้งเวลา (Timer Relays) รูปท่ี 1 กล่องรีเลย์ตงั้ เวลา (Timer Relays) ใช้สาหรบั ตอ่ เข้ากบั กล่องที่ 2 สวติ ชป์ มุ่ กดและหลอดไฟสญั ญาณ (Switch Push button) เพอ่ื ทาหนา้ ที่ในการเรม่ิ และตัดการทางานสวิตช์ปุ่มกดและหลอดไฟสญั ญาณ 2 1 รายชื่ออปุ กรณ์ 1. เทอมินอล (Terminal) 2. รเี ลย์ตง้ั เวลา (Timer Relay)

2.2 กล่องท่ี 2 สวิตช์ป่มุ กดและหลอดไฟสัญญาณ (Switch Push button and Lamp) รปู ที่ 2 สวิตช์ปมุ่ กดและหลอดไฟสัญญาณ (Switch Push button) ใช้สาหรับต่อกับกล่องที่ 1 รีเลย์ต้ังเวลาและกล่องที่ 3 คอนโทรลรีเลย์ เพื่อให้แสดงผลการ ทางานของกลอ่ งอปุ กรณ์ท่ตี ่อการทางานร่วมกันผ่านหลอดไฟสญั ญาณสีเขยี วและสีแดง โดยผ่านสวิตช์ ปมุ่ กด ท่ีทาหน้าทีเ่ ริม่ หรอื หยุด การแสดงผลของหลอดไฟสญั ญาณอีกที 1 2 3 รายช่ืออปุ กรณ์ 1. หลอดไฟสญั ญาณ (Lamp) 2. สวิตชป์ มุ่ กด (Switch Push button) 3. เทอมนิ อล (Terminal)

กล่องที่ 3 คอนโทรลรีเลย์ (Control Relay) รปู ท่ี 3 คอนโทรลรเี ลย์ (Control Relay) เป็นอุปกรณ์ท่ีเปล่ียนพลังงานไฟฟ้าให้เป็นพลังงานแม่เหล็ก เพื่อใช้ในการดึงดูดหน้าสัมผัส ของคอนแทคให้เปลี่ยนสภาวะ โดยการป้อนกระแสไฟฟ้าให้กับขดลวด เพ่ือทาการปิดหรือเปิด หนา้ สัมผสั คล้ายกับสวติ ชอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ ซง่ึ เราสามารถนารีเลย์ไปประยุกต์ใช้ ในการควบคุมวงจรต่าง ใช้สาหรบั ควบคมุ การทางานของรเี ลย์หรือสวิตช์ปุ่มกด หรือหลอดไฟสัญญาณ เพ่ือควบคุมการทางาน และการแสดงผลของวงจร 2 1 รายชือ่ อุปกรณ์ 1. คอนโทรลรีเลย์ (Control Relay) 2. เทอมินอล (Terminal)

4. ใบงานการทดลอง ใบงานการทดลองที่ 1 การตอ่ ใชง้ านรีเลย์ตงั้ เวลาแบบปกติเปดิ (NO)กับหลอดไฟสัญญาณ (L1) วตั ถุประสงค์ 1. เพ่ือใหเ้ ขา้ ใจถึงการทางานของรีเลย์ตัง้ เวลา 2. เพอ่ื ใหส้ ามรถใช้รเี ลย์ตง้ั เวลาควบคมุ การทางานของอปุ กรณไ์ ฟฟ้าอื่นๆได้ 3. เพื่อให้สามารถอา่ นวงจรควบคมุ ได้ 4. เพื่อให้เพิ่มประสิทธิภาพในการต่อวงจรควบคุมอุปกรณไ์ ฟฟา้ ผ่านรเี ลยต์ ้ังเวลา เครอ่ื งมอื อปุ กรณ์ 1. สวิตช์ป่มุ กด 1 ตวั 2. รเี ลยต์ ง้ั เวลา 1 ตวั 3. หลอดไฟสัญญาณ 1 ตวั หลักการทางาน เมอื่ กดสวติ ช์ปมุ่ กดเปน็ เวลา 3 วนิ าที รเี ลยต์ ั้งเวลาจะเร่ิมทางาน เมือ่ ครบเวลาทีก่ าหนด จะทาให้หน้าสัมผัสเปลี่ยนจากปกติเปิดเป็นปกติปิด ทาให้หลอดไฟสัญญาณ(L1) ทางาน เม่ือปล่อย สวติ ชป์ ุ่มกด จะทาใหว้ งจรหยุดการทางานทันที

ใบงานการทดลองท่ี 2 การตอ่ ใช้งานรีเลย์ตง้ั เวลาแบบปกตเิ ปิดและปกติปิด (NO, NC) กบั หลอดไฟสัญญาณ (L1, L2) วัตถปุ ระสงค์ 1. เพ่อื ใหเ้ ขา้ ใจถึงการทางานของรีเลยต์ ั้งเวลา 2. เพอ่ื ให้สามรถใช้รเี ลยต์ ง้ั เวลาควบคุมการทางานของอปุ กรณไ์ ฟฟ้าอ่ืนๆได้ 3. เพ่ือใหส้ ามารถอา่ นวงจรควบคมุ ได้ 4. เพอ่ื ให้เพิ่มประสทิ ธภิ าพในการต่อวงจรควบคุมอุปกรณ์ไฟฟา้ ผ่านรเี ลย์ตั้งเวลา เครอื่ งมอื อปุ กรณ์ 1. สวติ ช์ปมุ่ กด 2 ตวั 2. รีเลยต์ ั้งเวลา 1 ตวั 3. หลอดไฟสัญญาณ 2 ตวั หลักการทางาน เมื่อกดสวิตช์ปุ่มกด (NO) หลอดไฟสัญญาณ (L1) จะทางานทนั ที เมื่อกดสวิตช์ (NO) ค้างไว้ เป็นเวลา 5 วินาที รีเลย์ตง้ั เวลาจะทางาน ทาให้หลอดไฟสญั ญาณ (L2) ตดิ และค้างสถานการณ์ทางาน ไว้ สว่ นหลอดไฟสญั ญาณ (L1) จะดับ เมอ่ื ปล่อยสวิตช์ (NO) จะมีเพียงหลอดไฟสัญญาณ (L2) ท่ียังคง ค้างสถานการณ์ทางานไว้ และเม่ือกดสวิตช์ (NC) จะเป็นการตัดการทางานของวงจร ให้อุปกรณ์ ทง้ั หมดหยุดการทางาน

ใบงานการทดลองที่ 3 การต่อใช้คอนโทรลรีเลย์แบบปกตเิ ปดิ (NO) กบั หลอดไฟสัญญาณ วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพ่อื ใหเ้ ข้าใจถึงการทางานของคอนโทรลรีเลย์ 2. เพื่อใหส้ ามรถใช้คอนโทรลรเี ลย์ควบคุมการทางานของอุปกรณ์ไฟฟา้ อนื่ ๆได้ 3. เพ่ือให้สามารถอา่ นวงจรควบคุมได้ 4. เพอื่ ใหเ้ พ่ิมประสทิ ธภิ าพในการต่อวงจรควบคุมอปุ กรณไ์ ฟฟ้าผ่านคอนโทรลรีเลย์ เคร่อื งมืออปุ กรณ์ 1. สวติ ชป์ ่มุ กด2 ตวั 2. คอนโทรลรเี ลย์1 ตวั 3. หลอดไฟสัญญาณ2 ตวั หลักการทางาน เมื่อวงจรเร่มิ การทางาน หลอดไฟสญั ญาณสแี ดง(L2) จะติดทนั ทโี ดยไมต่ ้องกดสวติ ช์ เม่อื กดสวติ ช์(NC) จึงจะดับ และเมื่อกดสวิตช์(NO) จะทาให้หลอดไฟสญั ญาณสเี ขียว(L1) และคอนโทรล รีเลย์ทางาน หลอดไฟสญั ญาณสีแดง(L2) จะดบั เมอ่ื ปล่อยสวิตชท์ กุ ตัว จะมีเพยี งหลอดไฟสัญญาณสี แดง(L2) ท่ีทางานอยู่

ภาคผนวก ข ประวตั ิผจู้ ัดทา

ช่อื -นามสกลุ นายพีรพล ปิ่นแก้ว ชื่อโครงการ ส่ือการเรยี นการสอนวิชา เคร่ืองกลไฟฟ้าและการควบคมุ วัน/เดือน/ปเี กิด 20 ตลุ าคม พ.ศ. 2547 อายุ 17 ปี ท่ีอยู่ปจั จุบนั 84/31 ม.4 ต.เนนิ พระ อ.เมือง จ.ระยอง 21000 ประวัตกิ ารศึกษา สาเร็จการศกึ ษาระดบั มธั ยมศึกษาตอนต้น ปีการศกึ ษา 2562 โรงเรยี นมัธยมตากสนิ ระยอง กาลงั ศกึ ษาระดบั ประกาศนยี บตั รวิชาชพี (ปวช.) ปจั จุบนั แผนกวชิ าเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลยั เทคนิคสตั หบี

ช่ือ-นามสกลุ นางสาวรัตนาวลี มลู คามี ช่ือโครงการ สื่อการเรียนการสอนวชิ า เครื่องกลไฟฟ้าและการควบคมุ วนั /เดือน/ปเี กดิ 21 มกราคม พ.ศ. 2547 อายุ 18 ปี ที่อยู่ปัจจุบัน 56/15 ม.6 ต.นาจอมเทยี น อ.สัตหบี จ.ชลบุรี 20250 ประวัติการศกึ ษา สาเร็จการศึกษาระดับมธั ยมศึกษาตอนตน้ ปกี ารศึกษา 2562 โรงเรยี นสตั หีบวิทยาคม กาลังศึกษาระดบั ประกาศนยี บตั รวชิ าชีพ (ปวช.) ปัจจุบนั แผนกวชิ าเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลัยเทคนคิ สตั หบี

ชื่อ-นามสกุล นายอนพุ งศ์ รอดเพชรไพร ชอื่ โครงการ สอื่ การเรียนการสอนวชิ า เครื่องกลไฟฟ้าและการควบคมุ วัน/เดอื น/ปีเกิด 23 ธันวาคม พ.ศ. 2547 อายุ 17 ปี ทีอ่ ยู่ปัจจบุ ัน 303/16 ม.6 ต.หนองปรอื อ.บางละมุง จ.ชลบุรี 20150 ประวตั ิการศกึ ษา สาเร็จการศึกษาระดบั มัธยมศึกษาตอนตน้ ปีการศกึ ษา 2562 โรงเรียนบา้ นเนินพลบั หวาน กาลงั ศกึ ษาระดับประกาศนียบตั รวชิ าชีพ (ปวช.) ปัจจุบนั แผนกวิชาเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลัยเทคนิคสัตหบี

แบบฟอร์มคุณลักษณะผลงานโครงการวิทยาลัยเทคนิคสัตหบี ประจาปีการศกึ ษา 2565 โครงการ ระดบั ✓ ปวช . ปวส แผนกวชิ าเมคคาทรอนิกส์ ชื่อโครงการ: สอื่ การเรยี นการสอนวชิ า เคร่ืองกลไฟฟา้ และการควบคุม งบประมาณ: 1,000 บาท ชือ่ ผจู้ ัดทา 1.นายพีรพล ปน่ิ แก้ว รหัส: 63201270072 ชนั้ /กลุม่ : 3/4 2.นางสาวรัตนาวลี มลู คามี รหัส: 63201270079 ชัน้ /กลุ่ม: 3/4 3.นายอนพุ งศ์ รอดเพชรไพร รหสั : 63201270091 ชัน้ /กลมุ่ : 3/4 ช่อื ครูทีป่ รกึ ษา 1. อาจารย์ พิชญช์ นก อิ่มพิทักษ์ 2. อาจารย์ สมบตั ิ อนิ ยิน โครงงานนี้ เสนอชุดสาธิตการควบคุมหลอดไฟสัญญาณ โดยรีเลย์ตั้งเวลา สวิตช์ ปุ่มกด และคอนแทคเตอร์ การควบคุมดังกล่าวจะทา การการควบคุมการไหลของของ บทคัดย่อ: กระแสไฟฟา้ โดยวงจรที่ 1 ออกแบบใหม้ ีสวติ ช์กับหลอดไฟสัญญาณ วงจรที่ 2 ออกแบบให้ มรี ีเลย์ต้ังเวลา และวงจรที่ 3 ออกแบบให้มีคอนโทรลรีเลย์ โดยการทดสอบวงจรทั้ง 3 คร้ัง น้ัน จะทาให้ผู้ทดสอบสามารถเข้าใจในวงจรควบคุมได้มากขึ้น จากการดูแผงวงจรควบคุม และการเขียนวงจรทเ่ี ข้าใจไดง้ ่าย 1.สร้างชุดส่อื การเรยี นการสอนวิชาเครอ่ื งกลไฟฟา้ และการควบคุม 2.สามารถใชป้ ระกอบการเรยี นการสอนได้ตรงตามวตั ถปุ ระสงค์ ประโยชนแ์ ละ 3.สามารถใช้ทาเป็นชุดทดสอบความรู้เรื่องเคร่อื งกลไฟฟ้าและการควบคุม คุณลกั ษณะ: 4.เป็นแบบฝกึ ทักษะแนวทางสาหรบั การเรยี นการสอนใหน้ ักศกึ ษา 5.นักศึกษามีความเข้าใจเกยี่ วกับการตดิ ตั้งและการทางานของวงจรการควบคมุ