บทที่ 25

25

ประเภทของทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรธรรมชาติ (natural resources) หมาย ถึง สิ่งที่ได้มาจากธรรมชาติซึ่งมีประโยชน์ ต่อความเป็นอยู่ ของ มนุษย์โดยเฉพาะเป็นปัจจัยที่มีความจำเป็นในการ ดำรงชีวิตที่มนุษย์สามารถเสาะแสวงหามาใช้ เช่น พืช สัตว์ แร่ ธาตุ ป่าไม้ ถ่านหิน และน้ำมัน เป็นต้น สามารถแบ่ง ทรัพยากรธรรมชาติออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้ ทรัพยากรธรรมชาติที่บำรุ ง ทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้ว ไม่หมดสิ้ น (non รักษาให้คงสภาพอยู่ได้ เป็น สิ้ นเปลือง exhausting natural ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่บนผิว resource) เป็น โลกตามแหล่ง ต่าง ๆ ถ้ามนุษย์ เป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้ ทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ ใช้ทรัพยากรเหล่านี้ อย่างถูกต้อง แล้วหมดไป ไม่สามารถสร้าง ขึ้น มาก พบได้ทุกแห่งในโลก มี และ มีการบำรุงรักษาแล้ว มาใหม่ได้หรือไม่สามารถหมุน ความจำเป็นในการดำรงชีวิต ทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้ จะยัง เวียนกลับมาใช้ใหม่ ได้ หรือถ้า ของสิ่งมีชีวิตทุกชนิ ด ได้แก่ คงอยู่และใช้ประโยชน์ ได้ตลอด ทำได้ก็กินเวลานานนั บพันนั บ น้ำ แสงอาทิตย์ ลม เป็นต้น ไป ได้แก่ ดิน ป่าไม้ ทุ่งหญ้า สัตว์ หมื่นปี ทรัพยากรเหล่านี้ ได้แก่ ป่า พลังงานมนุษย์ เป็นต้น แร่ธาตุ (รวมทั้งน้ำมัน ถ่านหิน) และทิวทัศน์ ที่สวยงาม เป็นต้น สำหรับทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสำคัญและ จำเป็นต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์ ได้แก่ น้ำ ดิน อากาศ ป่าไม้และ สิ่ งมีชีวิตต่างถิ่น ดังนั้น เพื่อให้การใช้ ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนและยาวนานที่สุดและได้ ประโยชน์สูงสุด จึง ต้องมีวิธีใช้วิธีอนุรักษ์บูรณะฟื้ นฟูดูแล รักษาทรัพยากรธรรมชาติให้คงอยู่ยาวนานที่สุด การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ ปั ญหาและการจัดการ ทรัพยากรน้ำ ปัญหาการขาดแคลนน้ำ การตัดไม้ทำลายป่าเป็นการทำลายแหล่งต้นน้ำลำธาร น้ำเป็นทรัพยากรที่มีความสำคัญต่อชีวิตคน พืช การขุดเจาะน้ำใต้ดินขึ้นมาใช้ในปริมาณมาก อาจทำให้ และสัตว์มากที่สุดแต่ก็มีค่าน้ อยที่สุดเมื่อเปรียบ แหล่งน้ำผิวดินเกิดการแห้งขอด ปัญหามลพิษทางน้ำจากการปล่อยน้ำเสี ยจากชุมชน เทียบกับทรัพยากรธรรมชาติอื่น ๆ น้ำเป็น โรงงานอุตสาหกรรม การเกษตรและฟาร์มเลี้ยงสัตว์ที่ ปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของมนุษย์และเป็น ยังไม่ได้บำบัดหรือการทิ้งขยะมูลฝอยลงในแหล่งน้ำ การสร้างเขื่อนกักเก็บน้ำจากประเทศเพื่อนบ้านที่ตั้งอยู่ องค์ประกอบที่สำคัญของสิ่ งมีชีวิตทั้งหลาย ต้นแม่น้ำทำให้ประเทศที่ตั้งอยู่ปลายแม่น้ำเกิดการ ขาดแคลนน้ำ แนวทางการจัดการทรัพยากรน้ำ 1.การปลูกจิตสำนึ กในการใช้น้ำอย่างรู้คุณค่า เช่น การช่วย กันประหยัดการใช้น้ำในกิจกรมต่างๆ ในชีวิตประจำวัน 2.การวางแผนการใช้น้ำเพื่อให้มีน้ำใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ อย่าง พอเพียงตลอดฤดูกาล เช่น การกักเก็บน้ำใส่ภาชนะ 3.การนำน้ำที่ใช้แล้วกลับมาใช้ใหม่ เช่น การนำน้ำที่ผ่านการ ซักล้างล้างภาชนะในครัวเรือนมาใช้เพื่อการรดน้ำต้นไม้

ทรัพยากรดิน ดินเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้แล้วเกิดทดแทนได้ ปัญหาที่เกิดขึ้ นจากทรัพยากรดิน เกิดจากการผุผังของหินและแร่ธาตุต่างๆ ผสมคลุกเคล้า มลพิษทางดิน กับอินทรียวัตถุที่เกิดจากการสลายตัวของซากพืช ซาก การทิ้งขยะลงในดิน สัตว์ องค์ประกอบของดิน แร่ธาตุ ร้อยละ 45 อากาศ ร้อย การใช้สารเคมีทางการเกษตร ละ 25 น้ำ ร้อยละ 25 อินทรียวัตถุ ร้อยละ 5 ทรัพยากรอากาศ อากาศเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่ใช้ไม่ ปัญหาที่เกิดขึ้ นจากทรัพยากรอากาศ หมดสิ้ นและมีความจําเป็นต่อสิ่ งมีชีวิตทุก มลพิษทางอากาศที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ชนิ ดอากาศประกอบด้วยแก๊สไนโตรเจน เช่น การเกิดภูเขาไฟระเบิด มีการฟุ้งกระจาย ร้อยละ 78 แก๊สออกซิเจนร้อยละ 21 และ ของแก๊สและฝุ่น แก๊สอื่น ๆ ร้อยละ 1 เช่นแก๊สอาร์กอน (Ar) มลพิษทางอากาศที่เกิดจากการกระทำของ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) แก๊สมีเทน มนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงเพื่อใช้ในการ (CH,) และไอน้ำ ผลิตกระแสไฟฟ้า ทรัพยากรป่าไม้ ป่าไม้เป็นทรัพยากรที่ใช้แล้วเกิดทดแทนได้​ป่าไม้ ปัญหาที่เกิดขึ้ นจากทรัพยากรป้าไม้ เป็นแหล่งรวมของความหลากหลายทางชีวภาพทั้ง ปัญหาการลดลงของทรัพยากรป่าไม้ พืช​สั ตว์​และจุลินทรีย์​รวมทั้งความสำคัญในด้าน เศรษฐกิจและสังคม​มีประโยชน์ ทางตรง​เช่น​นำ เกิดจากหลายสาเหตุ​เช่น​การ ผลผลิตจากป่าไม้มาเป็นปัจจัย4ในการดำรงชีวิต ลักลอบตัดไม้ทำลายป่า​การบุกรุกป่า ทางอ้อม​เช่น​เป็นแหล่งหมุนเวียนสารในระบบ ซึ่งเป็นผลมาจากการเพิ่มขึ้นของมนุษย์ นิ เวศ ทรัพยากรสั ตว์ป่า แนวทางการจัดการและการอนุรักษ์ ทรัพยากรสั ตว์ป่า ปัญหาการลดลงของทรัพยากรสั ตว์ป่า 1. การกำหนดพื้นที่อนุรักษ์ การสูญเสี ยแหล่งที่อยู่ 2. การส่งเสริมการวิจัยและเพิ่มองค์ความรู้ทรัพยากร การล่าสั ตว์ป่า สั ตว์ป่า การนำสัตว์ป่ามาใช้ประโยซน์ หรือ 3. การเผยแพร่ความรู้และสร้างจิตสำนึ กให้ประชาชน เป็นสั ตว์เลี้ยง อนุรักษ์ทรัพยากรสั ตว์ป่า การเกิดภัยธรรมชาติต่าง ๆ 4. การเพาะเลี้ยงและขยายพันธุ์สัตว์ป่าหายาก

การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อมเพื่อความยั่งยืน การใช้แบบยั่งยืน การเก็บกัก การรักษาซ่อมแซม การฟื้ นฟู การป้องกัน การใช้ทรัพยากร การเก็บและ เมื่อมีการทำลาย เมื่อทรัพยากรเกิด การมีวิธีกา อย่างเหมาะสมที่สุดและ รวบรวมทรัพยากร เกิดขึ้นโดย ความเสื่ อมโทรมไม่ ป้องกันคุ้มครอง ให้เกิดประโยชน์ มาก ที่มีแนวโน้ มที่จะ ธรรมชาติหรือมนุษย์ ว่ามากหรือน้ อย ทรัพยากรที่กำลังถูก ที่สุดโดยนำมา ใช้ซ้ำ ขาดแคลนเพื่อเอาไว้ ก็ตามควรจะรักษา ก็ตาม ควรมีการ ทำลายหรือมีแนว (reuse) หรือการ ใช้ในอนาคตเพื่อ และซ่อมแซมให้กลับ ฟื้ นฟูสภาพให้มี โน้ มให้มีแนวทางการ รีไซเคิล (recycle) วัตถุประสงค์ที่แตก มาเป็นเหมือนเดิมให้ สภาพกลับมาเป็น อนุรักษ์จากกฎหมาย ต่างกันออกไป ได้ ปกติเพื่อให้ใช้ได้อีก ไม่ให้มีการบุกรุก ชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่ถูกรุกรานแล้ว เป็นชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นที่ ชนิดพัชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่มีแนวโน้มรุกราน เป็นชนิ ด แพร่กระจายเข้ามาในประเทศไทยสามารถปรับตัวตั้งถิ่นฐาน พันธุ์ต่างถิ่นที่เคยได้แล้วในประเทศที่ไม่ใช่ประเทศไทยแต่ แล้วมีความสามารถในการเพิ่มจำนวนมีผลกระทบต่อระบบ พบในประเทศไทยแล้ว นิ เวศและอาจทำให้สิ่งมีชีวิตเดิมสูญพันธุ์ได้ ชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นที่มีประวัติว่าลบการแล้วในประเทศ ชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นที่รุ กรานที่ยังไม่เข้ามาใน อื่นแต่ยังไม่รุกรานในประเทศไทย เป็นชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่น ประเทศไทย เป็นชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นที่มีรายงานอย่างเป็น ที่มีรายงานว่าเข้ามาในประเทศไทยแล้วมีหลักฐานในการ ทางการว่าได้รุกรานแล้วในประเทศอื่นแต่ยังไม่พบใน รุกรานในประเทศอื่นเช่นมดตัวโตและศรนารายณ์ ประเทศไทยเช่นต่อยุโรป คางคกยักษ์ การเฝ้าระวังเนื่ องจากการนำเข้าชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นในปัจจุบันไม่สามารถคาดคะเนได้ว่าการนำ เข้าขณะนั้ นจะมีผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตดั้งเดิม หรือสภาพแวดล้อมหรือไม่จึงต้องวางระบบ ทำการวิเคราะห์ความเสี่ยงหรือผลกระทบของชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นนั้ นๆ การทำตามแนวทางบันได 3 ขั้นได้แก่การป้องกันไม่ให้มีการนำเข้าของชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นการ สื บพบเป็นองค์ประกอบที่สำคัญในการป้องกันระยะต้นเพื่อนำไปสู่ การกำจัดซึ่งเป็นขั้นตอน สุดท้าย การทำตามแนวทางเชิงนิ เวศวิทยาเป็นการนำกลยุทธ์ต่างๆแบบผสมผสานมาใช้ในการจัดการ สิ่ งมีชีวิต ความรับผิดชอบของคนในสั งคมทุกคนในสั งคมมีส่ วนร่วมในความรับผิดชอบโดยเฉพาะ อย่างยิ่งรัฐบาลจะต้องดำเนิ นการหามาตรการต่างๆ ในการควบคุมไม่ให้เกิดการรุกราน การวิจัยและติดตามรัฐบาลจะต้องทำการวิจัยและติดตามผลกระทบของชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่น ตั้งแต่เริ่มต้น การให้ความรู้และเสริมสร้างความตระหนั กแก่ประชาชนการศึกษาและประชาสัมพันธ์ให้ ประชาชนได้รับทราบถึงผลกระทบต่อการนำเข้าชนิ ดพันธุ์ต่างถิ่นเป็นวิธีการที่ได้ผลและมี ประสิ ทธิภาพ