งาานวิชาถูมิปัญา ยาตั้ง

เส้นทาง มุ่งหนา้ สู่อาเภอกมุ ภวาปี เขา้ อาเภอศรีธาตุและอาเภอวงั สามหมอถึงสีแยกสามชยั เล้ียวขวาไปตามถนน 2286 ประมาณ 500 เมตรแลว้ เล้ียวขวามุ่งหนา้ ไปทางตาบลคาโคกสูง ประมาณ 5 กิโลเมตร

ความหมายและความเป็ นมาของยาต้งั ยาต้งั เป็นยาสมุนไพรมีลกั ษณะคลา้ ยๆลูกประคบ มีมานานเป็นร้อยปี รวมสมุนไพร 5 ชนิดเขา้ ดว้ ยกนั 1.ศรีชมชื่น 2.ขมิ้นขาว 3.กดุ สร้อย 4.พญา มีฤทธ์ิ 5.ผกั อิฮุม เป็นการถ่ายทอดจากบิดามาเป็นรุ่นสู่รุ่นและยาต้งั ของพอ่ ใหญ่ทองแดงน้ีไดต้ ่อทายาทจากพอ่ เริ่มต้งั แต่อายุ 18 ปี ยาต้งั ใชไ้ ดเ้ ฉพาะเป็น ยาเลือดเท่าน้นั โรคอื่นใชไ้ ม่ได้ เช่น แม่ลูกอ่อนออกลูกใหม่,ตกตน้ ไม,้ ควาย ชน,รถชน,พกช้า,ดาเขียว อายกุ ารใชง้ านใชไ้ ด้ 3-4 วนั จนกล่ินหอมของ สมุนไพรหมดแลว้ ทิ้งไดเ้ ลย

พ่อใหญ่ทองแดง ขนั ธะจานงค์ อายุ 84 ปี และ แม่บุญตา ขันทะจานงค์ อายุ 79 ปี บ้านเลขท่ี 1 หมู่ 4 บ้านโคกใหญ่พฒั นา ตาบลคาโคกสูง อาเภอวงั สามหมอ จังหวดั อุดรธานี 41280 อดีตพ่อใหญ่ทองแดงเป็ นผู้ใหญ่บ้านกานันจนเกษียณ เป็ นบุคคลแรกท่ี ก่อต้งั ตาบลคาโคกสูงและเป็ นปราชญ์ชาวบ้านผู้ปฏบิ ัตยิ าต้ัง

วสั ดุทใ่ี ช้ สมุนไพรท่ีปลูกไวต้ ามบา้ น เช่น 1. ศรีชมช่ืน 2. ขมิ้นขาว 3. กดุ สร้อย 4. พญามีฤทธ์ิ 5. ผกั อีฮุม

2.มีด 5.เขียง 3.เส่ือ(สาด) 6.เตา หวด หมอน่ึง

ข้นั ตอนในการทายาต้งั 1.เขา้ สวนเพื่อเกบ็ สมุนไพร

2.นาสมุนไพรท่ีเกบ็ มาจากสวนไปลา้ งใหส้ ะอาดแลว้ หนั่ สมุนไพร แต่ละชนิดใหเ้ ป็นชิ้นเลก็ ๆ

3. ผสมสมุนไพรท่ีหนั่ ไวท้ ้งั 5 ชนิดเขา้ ดว้ ยกนั นาผา้ ขาวหรือผา้ ดามา ห่อสมุนไพรแลว้ ใชต้ อกไมไ้ ผม่ ดั ใหแ้ น่น

4. ก่อไฟใส่เตาถ่านนาหมอ้ น่ึง หวด มาต้งั แลว้ นายาต้งั ท่ีห่อไวม้ าน่ึง จนร้อนไดท้ ี่แลว้ นาไปใชง้ านไดเ้ ลยทนั ที

5.นายาต้งั ที่ร้อนไดท้ ่ีแลว้ มาต้งั ตามจุดที่ตอ้ งการไดเ้ ลย ยาต้งั อายกุ าร ใชง้ านไดป้ ระมาน 3-4วนั ใชต้ ่อเน่ืองจนกลิ่นหอมของสมุนไพรหมด ไปหรือกลิ่นหอมจางลงแลว้ ทิ้งไดเ้ ลย หา้ มเกบ็ ไวใ้ ชใ้ นคร้ังต่อๆไป

ยาต้งั เป็นยาสมุนไพรอยคู่ ูก่ บั ชาวบา้ นโคกใหญ่มานานหลายสิบปี รวมสมุนไพร 5 ชนิดเขา้ ดว้ ยกนั 1.ศรีชมช่ืน 2.ขมิ้นขาว 3.กุดสร้อย 4.พญามีฤทธ์ิ 5.ผกั อิฮุม ยาต้งั ใชไ้ ด้ เฉพาะเป็นยาเลือดเท่าน้นั เช่น แม่ลูกอ่อนคลอดลูกใหม่ ตกตน้ ไม้ ควายชน รถชน พกช้า ดาเขียว อายกุ ารใชง้ านใชไ้ ด้ 3-4 วนั ใชจ้ นกลิ่นหอมของสมุนไพรหมดแลว้ ทิ้งไดเ้ ลย ก่อนที่จะนายาต้งั น้ีไปใชไ้ ดห้ ลงั จากที่นามาห่อใส่ผา้ เรียบร้อยแลว้ พอ่ ใหญ่แม่ ใหญ่จะนายาต้งั ยกข้ึนอธิฐานคากลา่ วส้ันๆก่อนนาใช้ วา่ สาธุ สาธุ สาธุ เด๋อ ผใู้ ด๋ไดน้ ายาน้ี ไปกะขอใหซ้ วงใหเ้ ซาจากโลกภยั ต่างๆ

ยาต้งั เป็นยาสมุนไพรมีลกั ษณะคลา้ ยๆลูกประคบไม่เป็นอตั รายแก่ ผใู้ ชง้ าน คนส่วนใหญ่จะไม่ค่อยนิยมใชย้ าต้งั กนั แลว้ เพราะคนรุ่นหลงั ไม่นิยมนา สมุนไพรมาปลูกไวต้ ามบา้ นเพือ่ ทายาต้งั แต่จะหนั ไปนิยมลูกประคบแทนเพราะ หาซ้ือไดง้ ่ายตามทอ้ งตลาด แต่ท่ีหมู่บา้ นโคกใหญ่พฒั นา ตาบลคาโคกสูง อาเภอ วงั สามหมอ จงั หวดั อุดรธานี ยงั นิยมใชย้ าต้งั มากกวา่ ลูกประคบ ยาต้งั มีมานาน เป็นร้อยปี เป็นการถ่ายทอดจากบิดามาเป็นรุ่นสู่รุ่นและยาต้งั ของพอ่ ใหญ่ทองแดง น้ีไดต้ ่อทายาทจากพอ่ เริ่มต้งั แต่อายุ 18 ปี และปัจจุบนั กไ็ ดใ้ หค้ วามรู้เรื่องยาต้งั แก้ เยาวชนทุกปี และไดถ้ ่ายทอดใหก้ บั ลูกชายไวอ้ ีกดว้ ย ยาต้งั ใชไ้ ดเ้ ฉพาะเป็นยาเลือด เท่าน้นั โรคอ่ืนใชไ้ ม่ได้ เช่น แม่ลูกอ่อนออกลูกใหม่,ตกตน้ ไม,้ ควายชน,รถชน,พก ช้า,ดาเขียว อายกุ ารใชง้ านใชไ้ ด้ 3-4 วนั จนกล่ินหอมของสมุนไพรหมดแลว้ ทิ้งได้ เลย