สำนวนสุภาษิต

รวมสภุ าษติ -คาพงั เพย-สานวนไทยก|ข|ค|ฆ|ง|จ|ฉ|ช|ซ|ฌ|ญ|ฎ|ฏ|ฐ|ฑ|ฒ|ณ|ด|ต|ถ|ท||ธ|น|บ|ป|ผ|ฝ|พ|ฟ|ภ|ม|ย|ร|ฤ|ล|ฦ|ว|ศ|ษ|ส|ห|ฬ|อ|ฮ|ความหมายสานวน หมายถงึ ถอ้ ยคาทเี่ รยี บเรยี งดว้ ยความคมคายสละสลวย ใชพ้ ดู สอื่ สารกนั มคี วามหมายเป็ นนัย กนิ ความลกึ ซงึ้ แตเ่ ป็ นทเ่ี ขา้ ใจกนั แพรห่ ลาย ถอ้ ยคาทเ่ี รยี บเรยี งไวจ้ ะสลบั ทหี่ รอื ตดั ทอนไมไ่ ด ้ เชน่ หวั หกกน้ ขวดิ หมไู ปไกม่ าตนี เทา่ ฝาหอย ออ้ ยเขา้ ปากชา้ ง ขวานผา่ ซาก ควา้ น้าเหลว ปัน้ น้าเป็ นตวั ฯลฯคาพงั เพย จะเป็ นคาทกี่ ลา่ วกลางไวใ้ หต้ คี วามหมายเขา้ กบั เรอื่ ง มคี วามหมายทานองตชิ ม การเปรยี บเทยี บและใหข้ อ้ คดิ ในการปฏบิ ตั ิ เชน่ คางคกขนึ้ วอ กระตา่ ยตน่ื ตมู เหน็ ชา้ งข้ี อยา่ ขตี้ ามชา้ ง ไกง่ ามเพราะขน คนงามเพราะแตง่ น้าพงึ่ เรอื เสอื พงึ่ ป่ าสภุ าษติ หมายถงึ ถอ้ ยคาทกี่ ลา่ วเป็ นทานองใหข้ อ้ คดิ คติ สงั่ สอน เพอ่ื ใหก้ ระทาความดแี ละละเวน้ ความชวั่ เชน่ความพยายามอยทู่ ไ่ี หน ความสาเร็จอยทู่ น่ี ั่น ฝนท่ังใหเ้ ป็ นเข็ม ทาดไี ดด้ ี ทาชว่ั ไดช้ ว่ั อยา่ ชงิ สกุ กอ่ นหา่ ม อยา่ เหน็กงจักรเป็ นดอกบัว กงเกวยี นกงกรรม รักววั ใหผ้ กู รักลกู ใหต้ ีขอ้ สงั เกต โดยทวั่ ไปสานวนจะมคี วามหมายครอบคลมุ ถงึ สภุ าษิต สภุ าษิต คาพังเพย จงึ ยากทจี่ ะแยกกนั ได ้เดด็ ขาดรวมสภุ าษติ -คาพงั เพย-สานวนไทยก|ข|ค|ฆ|ง|จ|ฉ|ช|ซ|ฌ|ญ|ฎ|ฏ|ฐ|ฑ|ฒ|ณ|ด|ต|ถ|ท||ธ|น|บ|ป|ผ|ฝ|พ|ฟ|ภ|ม|ย|ร|ฤ|ล|ฦ|ว|ศ|ษ|ส|ห|ฬ|อ|ฮ|หมวด กกบในกะลาครอบ ผมู ้ คี วามรแู ้ ละประสบการณน์ อ้ ย เหมอื นกบทถ่ี กู กะลาครอบไว ้ แตส่ าคญั ตนวา่ มคี วามรู ้กระตา่ ยตนื่ ตมู มาก เพราะมองเห็นเพยี งกะลาแคบๆกระตา่ ยหมายจันทร์ อาการทตี่ นื่ ตกใจงา่ ยโดยไมท่ ันกลงิ้ ครกขน้ึ เขา ผชู ้ ายทห่ี มายปองกบั ผหู ้ ญงิ มฐี านะสงู กวา่กอ่ เเลว้ ตอ้ งสาน ทางานทย่ี ากเกนิ ความสามารถของตน เรม่ิ อะไรเเลว้ ตอ้ งทาตอ่ ใหเ้ สร็จ

กาขดี้ กี วา่ กาตด ไดบ้ า้ งดกี วา่ ไมไ่ ดอ้ ะไรเลยกงิ่ ทองใบหยก เหมาะสมกนั ในทกุ ดา้ นกนิ ทลี่ บั ไขทแี่ จง้ เปิดเผยเรอ่ื งทที่ ากนั ในทลี่ บัเกยี่ วแฝกมงุ ป่ า ทาอะไรเกนิ กาลงั ความสามารถของตวั เองใกลเ้ กลอื กนิ ดา่ ง มองขา้ มหรอื ไมร่ คู ้ า่ ของดที อ่ี ยใู่ กลต้ วั ซงึ่ จะเป็ นประโยชนแ์ กต่ นเองไกเ่ ห็นตนี งู งเู ห็นนมไก่ คนทร่ี คู ้ วามลบั ของกนั และกนัหมวด ข ทาอะไรแลว้ ผลรา้ ยกลบั มาสตู่ นเอง อาหารขดั สนขวา้ งงไู มพ่ น้ คอ ตา่ งก็จัดจา้ นพอ ๆ กนั , ตา่ งก็มอี ารมณ์รอ้ นพอ ๆ กันตา่ งไมย่ อมลดละกนัขา้ วยากหมากแพง ลงทนุ มากแตไ่ ดผ้ ลนดิ หน่อยขงิ กร็ า ขา่ กแ็ รง คนทมี่ ฐี านะดแี ตไ่ มเ่ คยแบง่ ของใหใ้ ครเลยขช่ี า้ งจับต๊กั แตน ขน้ึ ถงึ ตาแหน่งสงู สดุ , หมดทางเจรญิ ตอ่ ไปขไ้ี มใ่ หห้ มากนิ ทางานเกนิ ความสามารถของตนนเองขน้ึ ตน้ ไมส้ ดุ ยอด ทาคณุ ตอ่ เขาแลว้ คดิ รา้ ยภายหลงัเขน็ ครกขน้ึ เขาเขยี นดว้ ยมอื ลบดว้ ยตนีหมวด คคนดผี คี มุ ้ คนทาดยี อ่ มไมม่ ภี ัยคนรักเทา่ ผนื หนัง คนชงั เทา่ ผนื เสอื่ คนรักมนี อ้ ย คนชงั มมี ากคลมุ ถงุ ชน การสมรสทจี่ ัดขน้ึ ดว้ ยความเหน็ ชอบของผใู ้ หญโ่ ดยคบู่ า่ วสาวไมส่ มคั รใจความรทู ้ ว่ มหวั เอาตวั ไมร่ อด มคี วามรมู ้ ากแตไ่ มร่ จู ้ ักใชค้ วามรใู ้ หเ้ ป็ นประโยชน์คางคกขนึ้ วอ คนทมี่ ฐี านะตา่ ตอ้ ย พอไดด้ กี ม็ กั แสดงกรยิ าอวดดลี มื ตวั

คบื ก็ทะเล ศอกก็ทะเล อยา่ ไวใ้ จสงิ่ ทจี่ ะเป็ นอนั ตรายได ้โคแกช่ อบกนิ หญา้ ออ่ น ชายสงู อายทุ ชี่ อบผหู ้ ญงิ รนุ่ สาวหมวด ฆ ทาการใหญไ่ มค่ วรตระนี่ฆา่ ควายอยา่ เสยี ดายพรกิหมวด งงมเขม็ ในมหาสมทุ ร คน้ หาสงิ่ ทยี่ ากจะคน้ หาได ้งานหลวงไมใ่ หข้ าด งานราษฎรไมใ่ ห ้ ทางานไมบ่ กพรอ่ งทงั้ งานสว่ นรวมและสว่ นตวัเสยี พัวพันกนังกู นิ หางโงแ่ ลว้ อยากนอนเตยี ง โงแ่ ลว้ ไมเ่ จยี มตวั วา่ โง่ ไปทาสง่ิ ทตี่ นไมร่ ไู ้ มเ่ ขา้ ใจหมวด จ คนทชี่ อบทาอะไรเป็ นการสอดแทรกเขา้ ไปยงุ่ กบั เรอ่ื งของผอู ้ น่ื เขา้ จนกระทงั้ กลาย เป็ น เรอ่ื งกบั ตวั เองจนไดเ้ สมอ เรยี กวา่ ชอบสอดเขา้ ไปเกย่ี วสานวนในปัจจบุ นั เปลยี่ นไปใช ้แกวง่ เทา้ หาเซย้ี น เป็ นวา่ ” แกวง่ ปากหาเทา้ ” เสยี แลว้ เพอื่ ใหค้ วามชดั เจนขนึ้ . การทาอะไรควรคดิ กอ่ นทาจับงขู า้ งหาง ทาสง่ิ ทเ่ี สยี่ งตอ่ อนั ตรายจับงขู า้ งหาง ทากจิ ทยี่ ากมากกวา่ หนงึ่ อยา่ งในเวลาเดยี วกนั จงึ ผดิ พลาดหรอื ไมไ่ ดผ้ ลดเี ทา่ ทค่ี วรจับปลาสองมอื การทาอะไรก็ทาแบบขอไปที จับเรอื่ งนัน้ เรอื่ งนม้ี าปนกนั เพอื่ ใหส้ าเร็จไปคราวหนงึ่จับแพะชนเเกะ แสวงประโยชนโ์ ดยตวั เองไมต่ อ้ งลงทนุจับเสอื มอื เปลา่ ถา้ เราเจอคนมารังแกควรทาดกี บั เขาเขา้ ไว ้ใจดสี เู ้ สอื ทใี ครทมี ันน้ามาปลากนิ มดน้าลดมดกนิ ปลาหมวด ช

ชกั แมน่ ้าทงั้ หา้ พดู จาหวา่ นลอ้ มใหเ้ ชอื่ชกั หนา้ ไมถ่ งึ หลงั ยากจนมากชวั่ ชา่ งชี ดชี า่ งสงฆ์ ปลอ่ ยไปตามเรอ่ื งตามราว ไมเ่ อาเป็ นธรุ ะชา้ เป็ นการ นานเป็ นคณุ คอ่ ยๆ คดิ คอ่ ยๆ ทา ดกี วา่ ดว่ นทาชายสามโบสถ์ ผทู ้ บ่ี วชแลว้ ศกึ ถงึ 3 หน ใหพ้ ดู เชงิ ตาหนวิ า่ เป็ นคนทไี่ มน่ ่าคบหมวด ซ ความซอื่ สตั ยน์ ัน้ กนิ ใช.้ .ไมม่ วี ันหมด เพราะเราซอื่ สตั ย์ ถงึ ไมม่ ี ก็จะมคี นใหค้ วาม ชว่ ยเหลอื เราตลอด แตถ่ า้ เราคดโกง ก็ไดร้ ับความชว่ ยเหลอื ครัง้ แรกครัง้ เดยี ว หลงั จากซอ่ื กนิ ไมห่ มด คดกนิ ไมน่ าน นัน้ กต็ อ้ งลาบากตลอดไป ทาสงิ่ ใดผดิ เวลาซอื้ ควายหนา้ นา ซอื้ ผา้ หนา้ ตรษุ คา้ ขายเจรญิซอ้ื งา่ ยขายคลอ่ ง ชายสงู อายทุ ม่ี พี ฤตกิ รรมไมเ่ หมาะสมกบั สภุ าพสตรีหมวด ฒ มที ัง้ ดา้ นดแี ละดา้ นเสยี มที ัง้ คณุ และโทษเฒา่ หวั งู พจิ ารณาเลอื กผหู ้ ญงิ ทจ่ี ะเป็ นคคู่ รอง พจิ ารณาใหร้ อบคอบหมวด ด ตดั ขาดกนั เด็ดขาด ไดใ้ หมล่ มื เกา่ดาบสองคม ซา้ เตมิ เมอื่ ผอู ้ นื่ เพลย่ี งพล้าลงดชู า้ งใหด้ หู าง ดนู างใหด้ แู ม่ ไดเ้ กยี รต,ิ ไดช้ อ่ื เสยี งดตู ามา้ ตาเรอื ไดใ้ หมล่ มื เกา่เดด็ บวั ไมไ่ วใ้ ยไดแ้ กงเทน้าพรกิไดท้ ขี แี่ พะไล่ไดห้ นา้ ไดต้ าไดห้ นา้ ลมื หลงั

หมวด ต จาเป็ นตอ้ งยอมเขา้ ไปเกย่ี วขอ้ งดว้ ย ตกอยใู่ นทคี่ บั ขนั อยา่ งไรกไ็ มเ่ ป็ นอนั ตรายตกกระไดพลอยโจน แนะนาพร่าสอนเทา่ ไรก็ไมไ่ ดผ้ ลตกน้าไมไ่ หล ตกไฟไมไ่ หม ้ จะใหอ้ ะไรแกผ่ รู ้ ับ เตม็ ใจรับอยแู่ ลว้ ไมค่ วรถามตกั น้ารดหวั ตอ ทาลายใหถ้ งึ ตน้ ตอตกั บาตรอยา่ ถามพระ เหน็ แกก่ นิ ยอมสน้ิ เปลอื งมากตดั หนามอยา่ ไวห้ น่อ ตาหนสิ ง่ิ ทยี่ งั ไมเ่ สร็จตามใจปากมากหนี้ตเิ รอื ทงั้ โกลนหมวด ถ หมายถงึ ถอยกลบั ไปสคู่ วามลา้ หลงั ดเู หมอื นรอบคอบ แตไ่ มร่ อบคอบจรงิถอยหลงั เขา้ คลองถลี่ อดตาชา้ ง หา่ งลอดตาเล็นหมวด ท หาผลประโยชนส์ ว่ นตนโดยขดุ รดี ผอู ้ นื่ ทด่ี นิ หรอื เนอ้ื ทเี่ ลก็ นอ้ ยทานาบนหลงั คนทเี่ ทา่ เเมวดน้ิ ตายหมวด น การทาตวั ฝักใฝ่ อยทู่ งั้ สองฝ่ ายทไี่ มค่ อ่ ยถกู กนั เป็ นความเปรยี บเชงิ ประเทยี ด การกระทา ของคนทไ่ี มจ่ รงิ ใจกบั ใครนกสองหวั มโี อกาสดคี วรรบี ทาน้าขน้ึ ใหร้ บี ตกั รคู ้ วามลบั ของผอู ้ น่ื แตไ่ มก่ ลา้ บอกเพราะจะเป็ นอนั ตรายของตวั เองน้าถว่ มปาก ฝ่ ายขา้ งนอ้ ยยอ่ มแพฝ้ ่ ายขา้ งมากน้านอ้ ยแพไ้ ฟ ทใี ครทมี ันน้ามาปลากนิ มด น้าลดมดกนิ ปลา

น้าลดตอผดุ เมอ่ื หมดอานาจความชวั่ ทท่ี าไวก้ ็ปรากฏเนอ้ื เตา่ ยาเตา่ นาเงนิ กาไรหรอื ดอกเบยี้ ไปลงทนุ โดยไมต่ อ้ งใชท้ นุ เดมิหมวด บ สง่ั สอนผมู ้ คี วามรดู ้ กี วา่ ตน จะทาอะไรก็คอ่ ย ๆ พดู จากนั อยา่ ใหม้ เี รอ่ื งมรี าวเดอื ดรอ้ นเกดิ ขนึ้ กบี อกี ฝ่ ายหนงึ่บอกหนังสอื สงั ฆราช บา้ นเมอื งยอ่ มมกี ฎหมายคมุ ้ ครองบวั ไมใ่ หช้ า้ น้าไมใ่ หข้ นุ่บา้ นเมอื งมขี อื่ มแี ป คนพวกเดยี วกนั คนทช่ี อบพดู อะไรพลอ่ ยๆโดยรเู ้ ทา่ ไมถ่ งึ การณ์หรอื พดู แสดงความอวดดี จนตวั เองตอ้ งหมวด ป รับเคราะห์ เพราะปากของตวั เอง คนทมี่ อี านาจใหญก่ วา่ ขม่ เหงคนออ่ นแอกวา่ปลาขอ้ งเดยี วกนั การกระทากา้ วกา่ ยสทิ ธขิ องผอู ้ นื่ปลาหมอตายเพราะปาก สรา้ งเรอ่ื งโกหกโดยไมม่ มี ลูปลาใหญก่ นิ ปลาเลก็ ชอบนนิ ทาเลก็ นนิ ทานอ้ ยปลกู เรอื นครอ่ มตอ ทาประชดแตก่ ลบั เสยี ประโยชน์ปัน้ น้าเป็ นตวั ทาความดแี ตไ่ มไ่ ดร้ ับการยกยอ่ งเพราะไมม่ ใี ครเห็นคณุ คา่ปากหอยปากปูปิ้ งปลาประชดแมว ผัวเมยี ชว่ ยกนั ทามาหากนิปิดทองหลงั พระ พลอยเหลวไหวไปดว้ ยกนัหมวด ผผัวหาบเมยี คอนหมวด ฝฝนตกขห้ี มไู หล

ฝนตกอยา่ เชอื่ ดาว อยา่ ไวใ้ จใครหรอื อะไรจนเกนิ ไปฝนทงั่ ใหเ้ ป็ นเข็ม จะตอ้ งพยายามใหเ้ ตม็ กาลงั ความสามารถของตนเอง เพอื่ ใหส้ าเร็จลงได ้ใฝ่ สงู จนเกนิ ศกั ด์ิ หวังสง่ิ ทเ่ี กนิ ฐานะของตนหมวด พพระมาลยั มาโปรด มผี มู ้ าชว่ ยเหลอื ยามตกทกุ ข์พรา้ งัดปากไมอ่ อก ไมค่ อ่ ยพดูพายเรอื คนละที ทางานไมป่ ระสานกนัพงุ่ หอกเขา้ รถ ทาใหส้ าเร็จโดยไมม่ จี ดุ มงุ่ หมายพดู ไปสองไพเบยี้ นง่ิ เสยี ตาลงึ ทอง พดู ไปกไ็ มท่ าใหอ้ ะไรดขี น้ึ สนู ้ งิ่ เงยี บเสยี ดกี วา่เพชรตดั เพชร คนเกง่ เจอกบั คนเกง่หมวด ฟ ไดย้ นิ หรอื ไดฟ้ ังมาไมถ่ นัดชดั เจน กน็ าเอามาพดู บอกผดิ ๆ ถกู ๆ หรอื มาใชผ้ ดิ ๆฟังไมไ่ ดศ้ พั ท์ จับเอามากระเดยี ด การรับฟังคาพดู หรอื เรอ่ื งราวตา่ ง ๆ ไวแ้ ตเ่ พยี งรับฟังเทา่ นัน้ อยา่ เพง่ิ เชอ่ื ไปเสยี หมดฟังหไู วห้ ูฟ้าสงู แผน่ ดนิ ตา่ ใหค้ นเรารจู ้ ักกาละเทศะ รทู ้ ส่ี งู ทต่ี า่ หรอื รวู ้ า่ สงิ่ ใดเหมาะสง่ิ ใดควรแกฐ่ านะของฟื้ นฝอยหาตะเข็บ ตนเอง ไมต่ ตี นเสมอไปหมด การรอื้ เอาเรอ่ื งเกา่ ๆ ทแ่ี ลว้ ไปแลว้ มาพดู ขน้ึ ใหเ้ ป็ นทสี่ ะเทอื นใจหมวด ภ ผทู ้ ไี มม่ ที อี่ ยเู๋ ป็ นหลกั เป็ นแหลง่ภตู ไมม่ ศี าลสมภารไมม่ วี ัดหมวด ม คนทพ่ี ดู เกง่ หรอื ตลบแตลงเกง่ เป็ นทไ่ี มน่ ่าเชอื่ ถอื และไวใ้ จมะกอกสามตะกรา้ ปาไมถ่ กู

มะพรา้ วหา้ วมาขายสวน เอาอะไรมาแสดงอวดกบั คนทเี่ ขารดู ้ อี ยแู่ ลว้ เปรยี บเปรยคนทร่ี เู ้ ทา่ ไมถ่ งึ การณ์ หรอื โง่มอื ไมพ่ ายเอาเทา้ ราน้า เขลา คนทไี่ มช่ ว่ ยเขาทางานแลว้ ยังไปทาตวั ใหเ้ ป็ นทก่ี ดี ขวางเกะกะแกง่ านของเขาอกี ดว้ ยไมซ้ กี งัดไมซ้ งุ คนผนู ้ อ้ ยไปคดั คา้ นกบั ผมู ้ อี านาจสงู กวา่ กย็ อ่ มจะเป็ นผแู ้ พ ้ และจะไดร้ ับอนั ตรายอกี ดว้ ยไมไ่ ดด้ ว้ ยเลหเ์ อาดว้ ยกล ไมไ่ ดด้ ว้ ยมนต์ การใชอ้ บุ ายตา่ งๆเพอ่ื เอาชนะอกี ฝ่ ายหนง่ึ ใหไ้ ด ้เอาดว้ ยคาถาไมพ่ น้ ชวด ฉลู ขาล เถาะ ไปไมร่ อด หรอื ไปไมไ่ ดต้ ลอด มกั ใชป้ ระชดคนทที่ าใจแข็งโดยไมส่ มเหตผุ ลไมม่ มี ลู ฝอยหมาไมข่ ้ี อะไรก็ตามทเี่ กดิ ขน้ึ มักจะตอ้ งมเี หตหุ รอื มเี คา้ มลู มากอ่ น ไมไ่ ดเ้ กดิ ขน้ึ ลอย ๆไมร่ จู ้ ักเสอื เอาเรอื เขา้ มาจอด ไมร่ จู ้ ัก ไปตอ่ สหู ้ รอื แขง่ ขนั กบั คนทเี่ ขาชานาญกวา่ หรอื เกง่ กวา่ โดยไมร่ วู ้ า่ เป็ นใครมอดเอาไมเ้ ขา้ มาแหย่ไมเ่ ห็นน้าตดั กระบอก ไมเ่ หน็ กระรอก เป็ นการคาดคะเนลว่ งหนา้ ไวก้ อ่ น แลว้ กร็ บี จัดเตรยี มไว ้ โดยถา้ หากผดิ คาดไปก็เสยีโกง่ หนา้ ไม ้ เปลา่ไมเ่ ห็นโลงศพ ไมห่ ลงั่ น้าตา ตอ้ งพบทกุ ขห์ นักๆซะกอ่ น ถงึ จะสานกึ ไดว้ า่ ทผ่ี า่ นมา ทาเวรกรรมเอาไว ้หมวด ย เอาของไมม่ รี าคามาตบแตง่ เสยี ใหม่ แลว้ เอามาหลอกลวงวา่ เป็ นของดขี องมรี าคา เอาของมคี า่ หรอื ของดไี ปใหก้ บั คนทไี่ มร่ จู ้ ักคณุ คา่ ของของนัน้ ทาใหเ้ ปลา่ ประโยชน์ยอ้ มแมวขาย อาศยั ความคดิ หรอื แรงของคนอน่ื มาทางานใหต้ นยน่ื แกว้ ใหว้ านรยมื จมกู คนอนื่ เขามาหายใจหมวด ร การทาตวั ดี ประพฤตดิ ี ม่นั หาความรกู ้ ็ไดง้ านดรี ายไดส้ งู ถา้ ทาตวั ไมด่ ี ขาดความรวู ้ ชิ าก็ ตอ้ งทางานหนัก รายไดต้ า่รักดหี ามจ่ัวรักชว่ั หามเสา การลงั เลใจ ตดั สนิ ใจไมถ่ กู วา่ จะเลอื กอยา่ งไหนดีรักพเี่ สยี ดายนอ้ งรักยาวใหบ้ น่ั รักสนั้ ใหต้ อ่ คดิ จะคบหากนั ใหย้ ง่ั ยนื ใหบ้ นั่ เอาสว่ นทเี่ สยี ๆของกนั และกนั ออกไป แตจ่ ะใหม้ ติ รภาพรักยาวใหบ้ น่ั รักสนั้ ใหต้ อ่ สนั้ ลงกใ็ หต้ อ่ ความยาวสาวความเพง่ โทษตอ่ กนั น่ันเองรักววั ใหผ้ กู รักลกู ใหต้ ี คดิ จะคบหากนั ใหย้ งั่ ยนื ใหบ้ นั่ เอาสว่ นทเี่ สยี ๆของกนั และกนั ออกไป แตจ่ ะใหม้ ติ รภาพราไมด่ โี ทษปี่โทษกลอง สนั้ ลงกใ็ หต้ อ่ ความยาวสาวความเพง่ โทษตอ่ กนั น่ันเองรดี เลอื ดกบั ปู ถา้ รักจรงิ กต็ อ้ งอบรมสง่ั สอนลกู และทาโทษลกู เมอ่ื ผดิ ตนเองทาไมถ่ กู ไมด่ ี แตก่ ลบั ไปซดั โทษผอู ้ น่ื เคย่ี วเข็ญหรอื บงั คบั เอากบั ผทู ้ ไ่ี มม่ ที างจะให ้

เรอื ลม่ เมอ่ื จอด ผา่ นอปุ สรรคตา่ ง ๆ มาดว้ ยดี มที างทจ่ี ะตอ้ งสาเร็จ แตพ่ อถงึ ขนั้ สดุ ทา้ ย กลบั มอี นั ลม้ เหลวหมวด ลลว้ งคองเู หา่ กลา้ เขา้ ไปทาอะไรแกผ่ ทู ้ มี่ อี านาจเหนอื กวา่ลงิ หลอกเจา้ คนทตี่ อ่ หนา้ ผใู ้ หญก่ ท็ าตวั เรยี บรอ้ ย แตล่ บั หลงั ซนเป็ นลงิ เป็ นคา่ งลกู ไกใ่ นกามอื จะบบี ก็ตาย จะคายกร็ อด อยใู่ นอานาจเหนอื กวา่ จะทาอยา่ งไรก็ได ้ จะใหต้ ายหรอื ใหร้ อดก็ได ้ลกู ไมห้ ลน่ ไมไ่ กลตน้ ลกู ยอ่ มไมแ่ ตกตา่ งไปจากพอ่ แม่ลบู หนา้ ปะจมกู การกระทาอะไรสกั อยา่ งลงไปแลว้ กระทบกระเทอื นถงึ พวกเดยี วกนั เองเขา้เลน่ กบั หมาหมาเลยี ปาก เลน่ กบั สาก การลดตวั เองลงไปเลน่ หวั คลกุ คลกี บั คนทตี่ า่ กวา่ หรอื เด็กกวา่ มาก คนผนู ้ ัน้ หรอื เด็กนัน้ ก็สากตอ่ ยหวั อาจจะตเี สมอลามปามเขา้ ให ้เลอื ดขน้ กวา่ น้า ญาตพิ น่ี อ้ งของตนเองยอ่ มสาคญั กวา่ ผอู ้ น่ื เพราะอยใู่ นวงสกลุ เดยี วกนัโลภมาก ลาภหาย อยากไดห้ ลายอยา่ งแตใ่ นทสี่ ดุ ไมไ่ ดซ้ กั อยา่ งหมวด ว คาตอบโตแ้ กอ่ กี ฝ่ ายวา่ คงจะไดพ้ บกนั อกี ในโอกาสหนา้ หรอื วันขา้ งหนา้ ยงั มอี กี ผทู ้ สี่ งู อายแุ ลว้ ชอบมคี ทู่ อ่ี ายรุ นุ่ ลกู รนุ่ หลานวนั พระไมม่ หี นเดยี ว ชายหญงิ ทเี่ คยมสี มั พันธก์ นั มา ยอ่ มรจู ้ ติ ใจกนั ดอี ยแู่ ลว้ววั แกก่ นิ หญา้ ออ่ น อยา่ บงั คบั หรอื อยา่ ฝื นใหเ้ ขาทาอะไรในสง่ิ ทเี่ ขาไมส่ มัครใจวัวเคยขา มา้ เคยขี่ คนทไี่ มเ่ จยี มตวั หรอื มศี กั ดต์ิ า่ แตค่ ดิ เหอ่ เหมิ จะทาตวั ใหเ้ ทยี มหนา้ เขาววั ไมก่ นิ หญา้ อยา่ ขมเขา คนทที่ าอะไรไมด่ ไี ปแลว้ มักมอี าการคอยหวาดระแวงอยเู่ สมอ กลวั วา่ จะมคี นรเู ้ หน็ หรอืววั ลมื ตนี มารอื้ ฟ้ืนกลา่ วโทษขนึ้วัวสนั หลงั ขาด หรอื ววั สนั หลงั หวะ ไมค่ ดิ หาทางป้องกนั ไวแ้ ตแ่ รก จะคดิ ป้องกนั ก็ตอ่ เมอ่ื เกดิ การเสยี หายขนึ้ แลว้ววั หายลอ้ มคอก ของทม่ี คี า่ ไปอยกู่ บั คนทไ่ี มร่ คู ้ ณุ คา่วานรไดแ้ กว้หมวด ส

สมภารกนิ ไกว่ ัด ผมู ้ อี านาจในการปกครอง ซงึ่ ชอบหาเศษหาเลยจากหญงิ สาวใตบ้ งั คบั บญั ชาสอนจระเขว้ า่ ยน้า สอนใหค้ นทเ่ี ป็ นอยแู่ ลว้ ใหเ้ กง่ หรอื ชานาญขนึ้ ไปอกี มักหมายเฉพาะถงึ การสอนสอนหนังสอื สงั ฆราช แตกตา่ งกบั การสอนจระเขใ้ หว้ า่ ยน้า เพราะหมายถงึ การสอนผทู ้ มี่ คี วามรดู ้ เี ป็ นเยย่ี มอยู่สาวไสใ้ หก้ ากนิ แลว้ โดยทไ่ี มร่ วู ้ า่ คนผนู ้ ัน้ รหู ้ รอื ชานาญดกี วา่ ตนเสยี อกี ความหมายใกลเ้ คยี งกับสานวน ทวี่ า่ \"เอามะพรา้ วหา้ วไปขายสวน\" เอาความลบั หรอื เรอื่ งไมด่ ขี องตนเองหรอื ของพนี่ อ้ งของตนไปเปิดเผยใหค้ นอน่ื ฟังสบิ คนเขา้ ไมเ่ ทา่ คนหนงึ่ ออก คนทที่ างานกบั เรามานานๆ ยอ่ มจะมคี วามชานาญในหนา้ ทตี่ า่ งๆเป็ นอยา่ งดี จะหาคนสบิ เบย้ี ใกลม้ อื ใหมส่ บิ คนมาแทน ก็คงสคู ้ นเกา่ ทอ่ี อกไปไมไ่ ด ้สบิ ปากวา่ ไมเ่ ทา่ ตาเห็น สบิ ตาเห็นไม่ อะไรทคี่ วา้ ไดง้ า่ ย ก็ควรจะควา้ ไวก้ อ่ นดกี วา่ ทจ่ี ะมองขา้ มไป เพราะเหน็ วา่ เป็ นของเทา่ มอื คลา เล็กนอ้ ยสซี อใหค้ วายฟัง เรอ่ื งทเี่ ลา่ จากปากคนมาก ๆ กอ็ ยา่ เพงิ่ ไปเชอื่ ถอื ทเี ดยี วนัก ตอ้ งเห็นดว้ ยตาเองเสยี กอ่ น และถา้ จะใหแ้ น่จรงิ ๆ แลว้ ก็ตอ้ งไดอ้ ยกู่ บั เหตกุ ารณ์นัน้ ดว้ ย หรอื เรยี กวา่ ไดส้ มั ผัสดว้ ย มอื ของตนเองจรงิ ๆ จงึ จะเป็ นของแน่นอน เสยี เวลาในการไปคอยชแ้ี นะนา คนโงห่ รอื คนทไ่ี มย่ อมเชอ่ื ฟังสต่ี นี ยงั รพู ้ ลาด นักปราชญย์ งั รพู ้ ลงั้ เป็ นสานวนสภุ าษิตทเ่ี ตอื นใจใหค้ นเราอยา่ ทระนงหรอื ประมาท ไมว่ า่ จะมคี วามรหู ้ รอืเสน้ ผมบงั ภเู ขา ฉลาดปราดเปรอื่ งสกั แคไ่ หน ก็มวี นั พลาดทา่ เสยี ทเี ขาได ้ เป็ นเรอื่ งเลก็ ๆทบ่ี งั ตาเรา ทาใหเ้ รามองไมเ่ ห็นปัญหาทใี่ หญก่ วา่เสย้ี มเขาควายใหช้ นกนั ยยุ งใหเ้ ขาทะเลาะบาดหมางกนั \"เสย้ี ม\"แปลวา่ ลบั ใหเ้ ขาควายแหลมคมขนึ้ เพอ่ื จะให ้ใสต่ ะกรา้ ลา้ งน้า เขา้ ไปขวดิ กนั การทาใหค้ นทมี่ มี ลทนิ หรอื มเี รอ่ื งเสยี มากอ่ นใหก้ ลบั เป็ นคนดหี รอื เป็ นคนใหมท่ บี่ รสิ ทุ ธ์ิ ขนึ้ มาหมวด หหนามแหลมไมม่ คี นเสย้ี ม มะนาวกลม คนทม่ี สี ตปิ ัญญาหรอื มคี วามสามารถเกง่ กาจนัน้ อาจเป็ นผทู ้ ไ่ี มต่ อ้ งมใี ครสอนเลยก็เกลย้ี งไมม่ คี นกลงึ ได ้ โดยเกดิ ขนึ้ เองในตวัหนา้ ไหวห้ ลงั หลอก ตอ่ หนา้ ทาดแี ตล่ ับหลงั ตรงกนั ขา้ มหมาเหา่ ใบตองแหง้ คนทชี่ อบเอะอะโวยวายเป็ นทอี่ วดตวั วา่ ตนเกง่ กลา้ แตแ่ ทจ้ รงิ แลว้ กลบั เป็ นคนขข้ี ลาดหมจู ะหาม เอาคานเขา้ มาสอด ไมก่ ลา้ เผชญิ กบั ศตั รู การทเี่ ขา้ ไปขดั ขวางผลประโยชน์ หรอื กจิ การของคนอนื่ ทเ่ี ขากาลงั จะสาเร็จอยแู่ ลว้หวานนอกขมใน การใชค้ าพดู หรอื แสดงกริ ยิ าใหอ้ กี ฝ่ ายเห็นวา่ ดตี อ่ แตแ่ ทจ้ รงิ ภายในจติ ใจกลบั ตรงกนัหวานเป็ นลมขมเป็ นยา ขา้ มกบั กริ ยิ าและวาจาหวา่ นพชื หวงั ผล บางคนเขา้ ใจผดิ คดิ วา่ กนิ อาหารหวานแลว้ จะเป็ นลมหนา้ มดื กนิ อาหารขมอยา่ งมะระ มี สรรพคณุ เป็ นยา แตแ่ ทจ้ รงิ แลว้ คาพังเพยนห้ี มายถงึ คาพดู หวานฟังแลว้ ตวั ลอยลมื ตวั ขาดสติ แตค่ าพดู ตติ งิ ฟังไมร่ น่ื หู แตก่ ลบั เป็ นประโยชนท์ าใหไ้ ดค้ ดิ . ทาอะไรสกั อยา่ งหนงึ่ ก็ยอ่ มจะตอ้ งหวังผลประโยชนต์ อบแทนหกั ดา้ มพรา้ ดว้ ยเขา่ ใชว้ ธิ บี งั คบั หรอื เตย่ี วเขน็ เอาอยา่ งหกั โหม ตามความตอ้ งการของตนเอง โดยไมค่ านงึ วา่ จะเกดิ ผลเสยี อยา่ งไรบา้ ง

หวั มงกฎุ ทา้ ยมงั กร การทาอะไรทไ่ี มเ่ ขา้ กนั หรอื ขดั กนั เชน่ ประกอบอะไรขนึ้ สกั อยา่ งมหี วั กบั ทา้ ยหรอื หางหวั ลา้ นไดห้ วี ไมเ่ หมอื นกนั หรอื ไมก่ ลมกลนื กนัหาเหาใสห่ วั ผทู ้ ไี่ ดส้ งิ่ ซงึ่ ไมเ่ ป็ นประโยชนแ์ กต่ น มักพดู เขา้ คกู่ บั ตาบอดไดแ้ วน่ เป็ น หวั ลา้ นไดห้ วี ตาเห็นกงจักรเป็ นดอกบวั บอดไดแ้ วน่เห็นขด้ี กี วา่ ไส ้ หาความลาบากมาใสต่ วั เองหรอื เอาเรอ่ื งของคนอนื่ มาเป็ นเรอื่ งทท่ี าใหเ้ กดิ ความเห็นชา้ งขขี้ ต้ี ามชา้ ง เดอื ดรอ้ นแกต่ วั เองเหยยี บเรอื สองแคม เห็นสง่ิ ทไี่ มด่ เี ป็ นดี หรอื เห็นผดิ เป็ นชอบหมวด อ เหน็ คนอน่ื ดกี วา่ ญาตพิ น่ี อ้ งของตน การแสดงความทะเยอทะยาน ใฝ่ สงู เกนิ ศกั ดิ์ อยากจะทาตวั ตามอยา่ งผสู ้ งู ศกั ดกิ์ บั เขา บา้ ง ทาทเี ขา้ ดว้ ยทงั้ สองฝ่ าย คนทไ่ี มซ่ อื่ ตรง ไมม่ ใี จม่ันคง ทจ่ี ะรว่ มทกุ ขร์ ว่ มสขุ กบั ใครจรงิ มงุ่ แตจ่ ะเอาตวั รอดหรอื มงุ่ ประโยชนต์ นฝ่ ายเดยี วอดเปรย้ี วกนิ หวาน ถงึ แมว้ า่ จะตอ้ งใชเ้ วลาอดใจรออยนู่ าน ก็ยงั ดกี วา่ เพราะผลทจี่ ะไดร้ ับขา้ งหนา้ นัน้ ยอ่ ม ดกี วา่อยบู่ า้ นทา่ นอยา่ นง่ิ ดดู าย ปัน้ วัวปัน้ ควาย เมอื่ อาศยั อยบู่ า้ นใคร ก็อยา่ อยเู่ ปลา่ ควรชว่ ยทาอะไรใหเ้ ป็ นประโยชนต์ อ่ เขาบา้ งใหล้ กู ทา่ นเลน่ออ้ ยเขา้ ปากชา้ ง สงิ่ ทห่ี ลดุ ลอยไปเป็ นของคนอน่ื แลว้ กย็ อ่ มจะไมม่ ที างจะไดก้ ลบั คนื มางา่ ย ๆอฐั ยายซอ้ื ขนมยาย การไดร้ ับทรัพยจ์ ากผใู ้ ดผหู ้ นงึ่ แลว้ เอาทรัพยน์ ัน้ มาใชก้ บั ผนู ้ ัน้ ตอ่ โดยทเ่ี ราไมต่ อ้ งอาบน้ารอ้ นมากอ่ น ลงทนุ อะไรเลย แตค่ นนัน้ กลบั เป็ นฝ่ ายตอ้ งเขา้ เนอ้ื เกดิ กอ่ นจงึ ไดร้ เู ้ ห็นสง่ิ ตา่ งๆ มามากกวา่