Nutrition in Pregnancy2560

Somdech Phra Debaratana Medical Center โภชนาการในหญิงตง้ั ครรภ์Nuttapimon Bhirommuang

การรกั ษาสมดลุ ของสขุ ภาพ 1 และน้าหนกั ท่เี หมาะสมGoal 2 การบรโิ ภคอาหารเพ่อื สง่ เสรมิ ภาวะโภชนาการขณะตง้ั ครรภ์ 3 การหลกี เล่ยี งปจั จยั หรอื อทิ ธิพลเสย่ี งตา่ งๆ Somdech Phra Debaratana Medical Center

การรกั ษาสมดลุ ของสขุ ภาพและ น้าหนกั ท่เี หมาะสม Somdech Phra Debaratana Medical Center

การบรโิ ภคอาหารของหญงิ ตง้ั ครรภท์ ่ดี อ้ ยคณุ ภาพไดร้ บั สารอาหารไม่ครบถว้ นตอ่ความตอ้ งการสาหรบั การเจรญิ เตบิ โตของทารกในครรภจ์ ะสง่ ผลใหท้ ารกแรกเกดิ มนี ้าหนกันอ้ ยความเสย่ี งต่อการคลอดก่อนกาหนดหรอื มีน้าหนกั แรกเกดิ ตา่ในขณะท่หี ญงิ ตง้ั ครรภท์ ่ไี ดร้ บั พลงั งานมากเกนิ ไป จะมีผลทาใหท้ ารกมนี ้าหนกั มากเกนิ ไปมีความเสย่ี งท่จี ะเป็นเดก็ อว้ น และแม่มีความเสย่ี งภาวะอว้ นหลงั คลอด และเสย่ี งตอ่ภาวะแทรกซอ้ นในอนาคต เช่น โรคเบาหวาน ความดนั โลหติ สูง เป็นตน้พลงั งานจากอาหารท่เี หมาะสมจะเป็ นสง่ิ ท่ที าใหห้ ญงิ ตง้ั ครรภม์ ีน้าหนกั เพม่ิ ข้ึนอย่างเหมาะสม ซ่งึ สง่ ผลดที ง้ั แม่และลกู โดยการประเมนิ น้าหนกั ท่คี วรเพ่มิ ข้ึนอย่างเหมาะสมน้นั ตง้ั ตน้ จากการคานวณดชั นีมวลกาย ของน้าหนกั กอ่ นตง้ั ครรภ์รองศาสตรจารยแ์ พทยห์ ญงิ จรนิ ทรท์ พิ ย์ สมประสงค์ Somdech Phra Debaratana Medical Center

IOM weight and gain recommendation for pregnant womenPre-pregnancy BMI Total weight gain (kg)underweight < 18.5 kg/m² 12.5-18Normal weight(18.5-24.9 kg/m²) 11.5-16Overweight (25-29.9 kg /m²) 7-11.5Obesity (≥30 kg /m²) 5-9 ท่มี า: Institute of Medicine. Weight gain during pregnancy :reexamining the guidelines. Washington Academy Press ; 2009 Somdech Phra Debaratana Medical Center

Weight Gain During PregnancyAverage weight gain is 12 to 15 Kg.Average weight gain during the first trimester is 1-2 Kg.The second and third trimester average 0.5 Kgper week. Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

น้าหนกั ของหญงิ ตง้ั ครรภท์ ่เี ปล่ยี นแปลง ประกอบดว้ ยสว่ นประกอบหลกั ดงั น้ีทารก 3.2-3.6 กโิ ลกรมัไขมนั สะสม 2.7-3.6 กโิ ลกรมัปรมิ าณเลอื ดท่เี พม่ิ ข้ึน 1.4-1.8 กโิ ลกรมัน้าครา่ 0.9 กโิ ลกรมัเตา้ นมท่ขี ยายขนาดข้ึน 0.45-1.4 กโิ ลกรมัขนาดมดลูกท่ใี หญ่ข้ึน 0.9 กโิ ลกรมั รวม 10.25-12.9รก 0.7 กโิ ลกรมั กโิ ลกรมัรองศาสตรจารยแ์ พทยห์ ญงิ จรนิ ทรท์ พิ ย์ สมประสงค์ Somdech Phra Debaratana Medical Center

การบรโิ ภคอาหารเพอ่ื สง่ เสรมิภาวะโภชนาการขณะตง้ั ครรภ์ Somdech Phra Debaratana Medical Center

ความตอ้ งการพลงั งานในแตล่ ะช่วงอายคุ รรภ์ อายคุ รรภ์ น้าหนกั ท่เี พ่มิ ความตอ้ งการพลงั านท่ี เพ่มิ จากปกติไตรมาสแรกไตรมาสท่ี 2-3 < 2 กโิ ลกรมั 150-200 กโิ ลแคลอร่ี 1.4-1.8 กโิ ลกรมั /เดอื น 300 กโิ ลแคลอร่ี จนถงึ คลอด Somdech Phra Debaratana Medical Center

Somdech Phra Debaratana Medical Center

Somdech Phra Debaratana Medical Center

Somdech Phra Debaratana Medical Center

Somdech Phra Debaratana Medical Center

การหลกี เลย่ี งปจั จยั หรอื อทิ ธพิ ลเสย่ี งต่างๆอาหารท่ไี ม่ควรรบั ประทานภาวะแทรกซอ้ นท่ีเกย่ี วขอ้ ง โภชนาการเพ่อื ป้ องกนักบั การรบั ประทานอาหาร โรคภมู ิแพใ้ นเดก็ Somdech Phra Debaratana Medical Center

อาหารท่ไี ม่ควรรบั ประทาน Somdech Phra Debaratana Medical Center

เคร่อื งด่มื แอลกอฮอล์ ชาและกาแฟ ท่มี คี าเฟอนีอาหารท่มี ไี ขมนั สูง อาหารรสจดัอาหารใสผ่ งชูรส อาหารใสส่ ฉี ูดฉาด เน้ือสตั วดบิ /ปรุงไม่สกุ Somdech Phra Debaratana Medical Center

ภาวะแทรกซอ้ นท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การรบั ประทานอาหารNausea Excessive weight gainConstipation PicaHeartburn Anemia Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

Nausea “Morning sickness” occurs most commonly in first trimesterSuggestions: – หลงั ต่นื นอนตอนเชา้ หรอื มีอาการคลน่ื ไส้ ควรรบั ประทานอาหารออ่ นย่อยงา่ ยทนั ที เช่น ขนมปงั กรอบ ขา้ วตม้ – รบั ประทานนอ้ ยแตบ่ ่อยครง้ั ประมาณทกุ 2-3 ชวั่ โมง – หลกี เลย่ี งอาหารท่มี ไี ขมนั ซ่งึ ย่อยยาก และหลกี เลย่ี งอาหารท่มี กี ลน่ิ เหมน็ ชวนใหม้ ีอาการคลน่ื ไส้ อาเจยี น – ด่ืมน้าซปุ หรอื น้าผลไมร้ ะหว่างม้ืออาหาร เพอ่ื ป้ องกนั การยดื ขยายของกระเพาะอาหารท่เี กดิ ข้นึ มากเกนิ ไป ซ่งึ อาจเป็นสาเหตขุ องการกระตนุ้ ศูนยค์ วบคมุ การอาเจยี นได้ Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

Hypeอาrกeาmรแeพsท้ iอ้sงอGยr่าaงรvนุ idแรaงrumอาการ อาเจยี นมากกว่า 10 ครง้ั /วนั ไม่สามารถทากจิ วตั รประจาวนั ได้ และอาเจยี นตดิ ตอ่ กนั เกนิ 4 สปั ดาห์ ออ่ นเพลยี ซูบผอม น้าหนกั ตวั ลดลงมาก ตาลกึ มองภาพไม่ชดั เจน ปสั สาวะขุ่นและออกนอ้ ย ตวั เหลอื ง ทอ้ งผูก มไี ข้ และความดนั โลหติ ลดลง• Occurs when the nausea becomes so severe that it islife-threatening.• This may require hospitalization and parenteral nutrition. Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

ทอ้ งผูก (Constipation)• Eat high fiber diet.• Participate in daily exercise.• Drink eight glasses of water per day. Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

อาการแสบรอ้ นกลางอก (Heartburn)• Caused by pressure on the mother’s stomach as the fetus develops.• แบ่งอาหารเป็นม้อื เลก็ ๆ เช่น จากปกตทิ านวนั ละ 3 ม้ือ อาจเปลย่ี นเป็นทานวนั ละ 4 ถงึ 5 ม้ือ• หลกี เล่ยี งการด่ืมกาแฟ และชา รวมถงึ พวกน้าอดั ลมต่าง ๆ• หลกี เล่ยี งอาหารท่กี ระตนุ้ ใหอ้ าการกรดไหลยอ้ นกาเรบิ เช่น อาหารมนั อาหารทอด ช็อกโกแลต และอาหารรสจดั• หลงั ทานอาหารอม่ิ ใหม่ ๆ ไม่ควรนงั่ หรอื นอนในทนั ที ควรเวน้ ระยะเวลาอยา่ ง 1 ชวั่ โมง Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

ภาวEะอxว้cนeหsรอื sมiนี v้าeหนWกั ตeวั เiพgม่ิ hเกtนิ Gเกณaiฑnป์ กติรบั ประทานอาหารท่ไี ม่ถูกตอ้ งตามหลกั โภชนาการ Somdech Phra Debaratana Medical Center

อยากรบั ประทานสง่ิ ท่ไี ม่ใช่อาหาร Pica• บางทา่ นอาจรูส้ กึ อยากทาน ทราย ถา่ น น้าแข็ง หรอื ดิน อาการเช่นน้ี เรยี กกนั วา่ \" Pica\" ซ่งึ ยงั ไม่มสี าเหตทุ ่แี น่ชดั บางคนบอกว่าเป็นเพราะรา่ งกายขาดธาตเุ หลก็ หรอื แคลเซยี ม แต่บางคนกบ็ อกว่า เป็นเพราะร่างกายพยายามรกั ษาตวั เองจากอาการ คลน่ื ไส้ สง่ิ สาคญั คอื คณุ แม่ควรท่จี ะตา้ นความรูส้ กึ อยากทานสง่ิ ท่ไี ม่ใช่อาหาร เพราะ อาจเป็นอนั ตรายได้• แตถ่ า้ ไม่หาย คณุ แม่กไ็ ม่ตอ้ งกงั วล เพยี งรบั ประทานอาหารครบทง้ั หา้ หมู่ และมี สารอาหารท่เี หมาะสมในแตล่ ะม้ือ กส็ ามารถช่วยใหค้ ณุ แม่รบั สารอาหารอย่างครบถว้ น และเพยี งพอ Mr. Adham Ahmed Somdech Phra Debaratana Medical Center

โลหติ จาง Anemia• ภาวะโลหติ จางในหญงิ ตง้ั ครรภ์ ซ่ึงพบไดป้ ระมาณรอ้ ยละ 20-30 ในหญงิ ไทย ทง้ั น้ีเน่ืองจากการ เปลย่ี นแปลงของการตง้ั ครรภท์ ่มี ีการสรา้ งน้าเลอื ด (Plasma) มากกว่าการสรา้ งเมด็ เลอื ดแดง (Red blood cell) ซ่งึ ทาใหเ้ กดิ ภาวะเลอื ดจางตามธรรมชาติ• มกั มี อาการซดี ออ่ นเพลยี วงิ เวียน ใจสนั่ เหน่ือยงา่ ย จนถงึ มอี าการเป็นลม หญิงตง้ั ครรภจ์ งึ มีความตอ้ งการธาตเุ หลก็ ในปรมิ าณ 6-7 มลิ ลกิ รมั ตอ่ วนั ซ่ึงในอาหารท่คี นไทยรบั ประทานทกุ วนั มปี รมิ าณเพยี ง 1-2 มลิ ลกิ รมั เท่าน้นั ซ่ึงไม่เพยี งพอ แพทยจ์ งึ ใหม้ กั ใหธ้ าตเุ หลก็ เสริมในหญิงตง้ั ครรภท์ กุ ราย ยาท่มี ีธาตเุ หลก็ ท่ใี ชบ้ อ่ ยๆ เช่น FBC, Ferli-6, Nataral, Obimin AF, ObiminAZ, Calfermin C นพ.นิวฒั น์ อรญั ญาเกษมสุข Somdech Phra Debaratana Medical Center

การรบั ประทานอาหาร พบมากใน :เพอ่ื สง่ เสรมิ การดูดซึมธาตเุ หลก็ ตบั เคร่อื งในสตั ว์ ผกั ใบเขียวเขม้ ถวั่ แหง้ธาตเุ หลก็ ในอาหารท่มี าจากสตั ว์ เช่น เลอื ด เน้ือสตั วส์ แี ดง รา่ งกายจะสามารถ ดูดซึมไดโ้ ดยตรงแหลง่ ธาตเุ หลก็ ในอาหารจากพชื ไข่แดง นม จะตอ้ งมีกระบวนการท่เี ปล่ียน รูปแบบในการดูดซมึ ท่ลี าไส้หลกี เล่ยี งการรบั ประทานกลมุ่ อาหารท่มี ีสารขดั ขวางการดูดซึมธาตุเหลก็ ชา กาแฟ อาหารท่มี ีแคลเซ่ยี มสูง กลมุ่ อาหารท่มี ีสาร phytate และ polyphenols ในปรมิ าณสูง เช่น ขา้ วไม่ขดั สี ถวั่ เมลด็ แหง้ ถวั่ เหลอื ง ขม้ิน ยาบางชนิด เช่น antacid พรอ้ มกนัตวั สง่ เสรมิ การดูดซมึ เช่น วติ ามินซี Somdech Phra Debaratana Medical Center

โภชนาการเพอ่ื ป้ องกนั โรคภมู ิแพใ้ นเด็ก Somdech Phra Debaratana Medical Center

ใครคอื เด็กกลมุ่ ท่มี ีโอกาสเสย่ี งสูงในเกดิ ภมู แิ พ้1. เด็กท่คี ลอดกอ่ นกาหนด2. เดก็ ท่คี ลอดโดยการผ่าคลอด เสย่ี งในการเป็นภมู ิแพม้ ากกว่าเด็กท่คี ลอดแบบธรรมชาติประมาณ 3 เท่า การคลอดแบบธรรมชาติ เม่อื เด็กผ่านช่องคลอดกจ็ ะไดส้ มั ผสั กบั แบคทีเรยี ท่ดี ี หรอื จลุ นิ ทรยี ส์ ขุ ภาพภายในบรเิ วณช่องคลอด ซ่ึงจะไปเป็นเช้ือบกุ เบกิ เขา้ ไปอยู่ในลาไสข้ องเด็กทารก (Early Colonization) และเตบิ โตเพม่ิ จานวนอยูใ่ นลาไส้ ซ่ึงถา้ มีอยูม่ ากระบบภมู ติ า้ นทานของเด็กกจ็ ะดีและกลายเป็ นเด็กท่มี ีสขุ ภาพแข็งแรง3. การถา่ ยทอดทางพนั ธุกรรม ทารกท่พี อ่ แม่ไม่เป็นโรคภมู ิแพเ้ ลย ลูกก็มีโอกาสเป็นโรคภมู ิแพไ้ ดถ้ งึ รอ้ ยละ15 หากพอ่ หรอื แม่ฝ่ ายใดฝ่ ายหน่ึงเป็ นโรคภมู ิแพ้ ลูกท่ีเกดิ มาจะมีโอกาสเป็ นโรคภมู แิ พไ้ ดถ้ งึ รอ้ ยละ 40 แต่ถา้ ทง้ั พอ่ และแม่เป็นโรคภมู ิแพ้ โอกาสท่ลี กู จะเป็นโรคภมู ิแพจ้ ะมีมากถงึ รอ้ ยละ 704. สง่ิ แวดลอ้ ม ลกั ษณะการแพท้ ่พี บไดโ้ ดยทวั่ ไป ไดแ้ ก่ การแพอ้ าหาร เช่น อาหารทะเล นมววั ไข่ แป้ งสาลี ถวั่ ลสิ ง อากาศ และยาปฏชิ ีวนะ เป็นตน้ Somdech Phra Debaratana Medical Center

ป้ องกนั ลูกแพ้ คณุ พอ่ คณุ แม่ช่วยได้แมพ้ นั ธุกรรมจะเป็นสง่ิ ท่คี วบคมุ และหลกี เล่ยี งไม่ได้ แตส่ ง่ิ ท่คี ณุ พอ่ คณุ แม่สามารถควบคุมไดค้ อืสง่ิ แวดลอ้ ม โดยสามารถช่วยใหล้ ูกมสี ง่ิ แวดลอ้ มท่ดี ีตง้ั แตอ่ ยู่ในทอ้ งคณุ แม่ เม่อื คณุ แม่ตง้ั ครรภ์คณุ แม่ตง้ั ครรภต์ อ้ งดูแลรกั ษาสขุ ภาพตวั เอง กนิ อาหารท่มี ีประโยชน์ ระมดั ระวงั อยา่ กนิ อาหารท่ที าให้เกดิ การแพไ้ ดง้ า่ ยมากเกนิ ไป เช่น อาหารทะเล ไข่ ถวั่ ลสิ ง นมววั ช็อกโกแลต ผลติ ภณั ฑจ์ ากนม แป้ งสาลี เพราะอาจจะทาใหล้ ูกไดส้ มั ผสั กบั สง่ิ กอ่ ภมู ิแพเ้ หลา่ น้ีเรว็ เกนิ ไป เม่ือลูกนอ้ ยถอื กาเนิดมาเม่อื ลูกเกดิ มาควรเนน้ ใหล้ ูกไดร้ บั นมแม่เพยี งอย่างเดียวอยา่ งนอ้ ยช่วง 6 เดือนแรก และควรพยายามหลกี เล่ยี งนมววั ใหน้ านท่สี ดุ ควรใหล้ ูกอยู่ในสง่ิ แวดลอ้ มท่สี ะอาด มฝี ่ นุ และมลพษิ ใหน้ อ้ ยท่ีสดุ คณุพอ่ คณุ แม่รวมถงึ คนใกลช้ ิดตอ้ งงดสูบบหุ ร่ไี ม่ว่าจะนอกบา้ นหรอื ในบา้ นกต็ าม นพ.กลั ย์ กาลวนั ตวานิช กมุ ารแพทยผ์ ูเ้ ช่ียวชาญดา้ นโรคระบบทางเดิน หายใจและโรคภมู ิแพ้ ศูนยก์ มุ ารเวช โรงพยาบาลบารงุ ราษฏร์ Somdech Phra Debaratana Medical Center

ขอ้ สรุปในการรบั ประทานอาหารเพอ่ื ป้ องกนั โรคภมู แิ พ้ไม่ควรด่ืมนมววั หรนื มถวั่ เหลอื งเพม่ิ ข้ึนมากกว่าปกตใิ นช่วงตง้ั ครรภห์ รอื ช่วงใหน้ มการด่ืมนมถวั่ เหลอื ง หรอื นมแพะ ไม่สามารถป้ องกนั การเกดิ โรคภมู ิแพไ้ ด้ไม่แนะนาใหง้ ดอาหารใดๆ ท่อี าจจะกระตนุ้ ใหเ้ กดิ ภมู แิ พใ้ นช่วงตง้ั ครรภแ์ ละใหน้ มบตุ ร เช่น นมววั หรอื นมถวั่ เหลอื ง รบั ประทานอาหารใหส้ มดลุ ทง้ั 5 หมู่สามารถเสรมิ การรบั ประทานแคลเซียมชนิดเม็ดในแม่แทนการด่ืมนมววั รศ.พญ.จรงุ จติ ร์ งามไพบูลย์ Somdech Phra Debaratana Medical Center

ขอ้ สรุปในการรบั ประทานอาหารเพ่อื ป้ องกนั โรคภมู ิแพ(้ ตอ่ )ใหด้ ่ืมนมแม่อย่างดยี ว หลกี เลย่ี งอาหารเสรมิ โดยเฉพาะอย่างย่งิ ไข่แดงในช่วง 6 เดอื น แรกกรณีท่แี ม่ไม่สามารถใหน้ มไดน้ านถงึ 6 เดือน อาจเลอื กนมสูตรพเิ ศษท่ยี อ่ ยสลาย โปรตนี นมววั แลว้ (HA)อาหารทะเลควรเร่มิ เม่ืออายหุ ลงั 1 ปี รศ.พญ.จรงุ จติ ร์ งามไพบูลย์ ภาควชิ ากมุ ารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั Somdech Phra Debaratana Medical Center

สรุป สง่ิ สาคญั ในการท่จี ะมีสขุ ภาพขณะตง้ั ครรภท์ ่ดี นี ้นั ข้ึนอยู่กบั การควบคุม น้าหนกั ใหเ้ พม่ิ อย่างเหมาะสม การทากจิ วตั รประจาวนั ท่เี หมาะสม รบั ประทานอาหาร ปรมิ าณท่พี อเหมาะ มีวติ ามินและเกลอื แรท่ ่เี พยี งพอ รวมทง้ั การหลกี เล่ยี งสารท่เี ป็น อนั ตราย เช่น สรุ า บหุ ร่ี 4 ควร รบั ประทานอาหารใหค้ รบ 5 หมู่ ในปรมิ าณท่เี หมาะสมทาใหไ้ ดร้ บั สารอาหารเพยี งพอสาหรบั การเตบิ โตของลกู ในครรภ์ โดยไม่จาเป็นตอ้ งทานอาหารเสรมิ สว่ นวติ ามนิ และแร่ธาตทุ ่จี าเป็นตอ้ งเสรมิเน่ืองจากไดร้ บั จากอาหารไม่เพยี งพอคอื ไอโอดนี ธาตุเหลก็และโฟเลต Somdech Phra Debaratana Medical Center

Somdech Phra Debaratana Medical Center