บทที่ 5 วิธีระบบ และการออกแบบการเรียนการสอน

บทที่ 5วิธีระบบ และการออกแบบการเรยี นการสอน

เนื้อหา 1. วธิ ีการระบบ (System Approach) 2. ความหมายของรปู แบบการสอน 3. รปู แบบการสอน 4. ความสมั พันธ์ระหว่างรูปแบบการสอนและการออกแบบการสอน 5. เทคนิคการสอน 6. ขน้ั ตอนการพฒั นารูปแบบการสอน

1. วธิ ีการระบบ (System Approach)ความหมายของระบบ กดู (Good. 1973) ระบบ คือ การจัดการส่วนตา่ ง ๆ ทกุ สว่ นให้เป็นระเบียบโดย แสดงความสัมพนั ธ์ซ่งึ กันและกนั ของสว่ นต่าง ๆ และความสมั พนั ธ์ของแต่ละ สว่ นกบั ส่วนท้งั หมดอย่างชดั เจน เบนาที (Banathy, 1968) ระบบ หมายถงึ การรวบรวมส่งิ ต่างๆ ทงั้ หลายท่ี มนุษยไ์ ดอ้ อกแบบ และสรา้ งขน้ึ เพอ่ื จดั ดาเนินงานให้บรรลุเปา้ ทีว่ างไว้ ชัยยงค์ พรหมวงศ์(2520) ระบบ หมายถึง ผลรวมของหน่วยยอ่ ยซงึ่ ทางานเป็น อสิ ระต่อกนั แตม่ ีปฏิสัมพันธก์ นั เพื่อชว่ ยให้งานนั้นบรรลวุ ัตถุประสงคท์ ตี่ ง้ั ไว้

1. วธิ กี ารระบบ (System Approach)ความหมายของระบบระบบ คอื ระเบียบเกี่ยวกบั การรวมสงิ่ ต่างๆ ซ่ึงมีลกั ษณะซับซอ้ นให้เขา้ ลาดบัประสานเปน็ อันเดียวกันตามหลกั เหตุผลทางวิชาการหรือหมายถึง ปรากฏการณท์ างธรรมชาติซ่งึ มีความสมั พันธ์ ประสานเขา้ กนั โดยกาหนดรวมเปน็ อันหนง่ึ อนั เดยี วกนั (พจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ.2525)

1. วธิ กี ารระบบ (System Approach) ความหมาย วธิ กี ารระบบ (System Approach) อทุ ัย บุญประเสริฐ (2529:20) วิธีการเอาความรเู้ รอ่ื งของระบบเข้ามาเป็นกรอบ ชว่ ยในการคน้ หาปัญหา กาหนวิธีการแกป้ ัญหาและใชแ้ นวทางความคดิ เชงิ ระบบช่วยในการตัดสนิ ใจแก้ปญั หา

1. วิธกี ารระบบ (System Approach) องคป์ ระกอบของระบบ 1.ข้อมลู (Input) เปน็ การตง้ั ปญั หาและวเิ คราะหป์ ัญหา การต้ังวัตถปุ ระสงคถ์ อื เป็นการป้อน วัตถดุ บิ ตลอดจนข้อมลู ตา่ งๆ เพือ่ การแก้ปัญหานนั้ ๆ 2.กระบวนการ (Process) เป็นการรวบรวม และวเิ คราะห์ ข้อมูลที่ปอ้ นเขา้ มาเพ่ือดาเนินการ ตามวัตถปุ ระสงคท์ ี่ต้งั ไว้ 3.ผลลัพธ์ (Output) เปน็ ผลผลติ ทไ่ี ด้รบั ออกมา 4.ข้อมูลยอ้ นกลบั (Feedback) เปน็ การนาผลลพั ธท์ ีป่ ระเมินมาพจิ ารณาว่ามีข้อบกพร่องอะไรบา้ ง

1. วิธกี ารระบบ (System Approach) การประยกุ ตใ์ ช้วธิ กี ารเชิงระบบเพอ่ื ออกแบบการเรยี นการสอน (Husen and Postlethwaite , 1994)

2. ความหมายของรูปแบบการเรยี นการสอน รปู แบบการสอน/รูปแบบการเรยี นการสอน (Teaching/Instructional Model) คือ แบบแผนการดาเนนิ การสอนที่ไดร้ บั การจัดเปน็ ระบบ อยา่ งสมั พนั ธ์สอดคล้องกบั ทฤษฎี/หลกั การเรียนร้หู รือการสอนท่รี ูปแบบน้ันยดึ ถือ และได้รับการพสิ จู น์ ทดสอบ ว่ามีประสิทธภิ าพ สามารถชว่ ยให้ผู้เรียนเกิดการเรยี นร้ตู ามจุดม่งุ หมาย เฉพาะของรปู แบบน้ัน (ทศิ นา แขมมณี)

3. รปู แบบการสอนรูปแบบทีเ่ นน้ ด้านพทุ ธพสิ ัย รูปแบบทีเ่ น้นด้านจติ พิสัย รูปแบบทเ่ี น้นด้านทักษะพิสยั• Concept Attainment Model • Krathwohl’s Model • Sympson’s Model• Gagne’ Model • Jurisprudentail Model • Harrow’s Model• Memory Model • Role Playing Model • Dave’s Modelรูปแบบที่เน้นทักษะกระบวนการ รูปแบบท่เี น้นบรู ณาการ• Group Investigation Model • Direct Instruction Model• Inductive Teaching Model • Storyline Model• Creative Thinking Model • 4 MAT Model• Torrance’s Future Problem-Solving Model • Cooperative Learning Model

พ้นื ฐานการสอนในอาชีพครู ฉนั ทะกลั ยาณมิตร เมตตา ครูมืออาชีพ

การสอนแนวใหมต่ าม พรบ. 2542 หมวด 5 การ หมวด 6 มาตรฐาน หมวด 7 ครู บรหิ ารและการ และการประกนั คณาจารย์ และ จดั การศึกษา คุณภาพการศกึ ษา บคุ ลากรทางการ หมวด 3 ระบบ ศกึ ษา การศกึ ษาหมวด 2 สทิ ธิ หมวด 8 ทรพั ยากร และหน้าท่ี และการลงทนุ เพอ่ืทางการศึกษา การศกึ ษาหมวด 1 หมวด 4 หมวด 9บททั่วไป แนวการจัด เทคโนโลยเี พ่ือ การศกึ ษาผ้เู รียน สาคัญทส่ี ุด การศกึ ษา “ทกุ หมวดมีจดุ ม่งุ หมายเพือ่ ประโยชนส์ งู สุดแกผ่ ้เู รียน”

ผ้สู อนยอ้ นมองตนเองว่าจดั ประสบการณก์ ารเรยี นรู้ในอดตี และปัจจุบันอย่างไรและต้องการให้เกิดการ เปล่ียนแปลงอะไรขึ้น

เดมิ ใหม่บทบาทผู้สอน- เปน็ ผ้ถู ่ายทอดความรู้ - ผู้ชแ้ี นะ พดู นอ้ ยลง- ซกั ถามบา้ ง - ใช้ส่ือมากข้ึน / หลากหลาย- ศูนย์กลาง ผพู้ ดู / บรรยาย - มอบงาน ทางานกลุม่- สอนหนา้ ช้นั - อภปิ ราย สนับสนนุ- ผู้ป้อนความรู้ - ชี้แนะ- ผ้ใู ห้ ผู้มคี วามรู้ - อานวยการ- ผสู้ อน ผู้ถ่ายทอด - ให้คาปรึกษา(อ้างถงึ ขอ้ ตกลงจากการอภิปรายและนาเสนอของผเู้ ขา้ รว่ มการฝกึ อบรมของฝ่ายพฒั นาบคุ คล 12 ก.ย. 44)

เดิม ใหม่ บทบาทผู้เรยี น- เปน็ ผ้รู บั - ค้นคว้ามากขน้ึ- น่ังฟงั - เรียนอย่างมีส่วนรว่ ม- ไม่กระตอื รือรน้ - บอกความต้องการการ- รอจด เรยี นรู้- ไมต่ อบคาถาม - บอกความคาดหวงั จากวชิ า- ฟงั อยา่ งเดียว - แสดงความคดิ เหน็- รอความร้จู ากอาจารย์ - เปล่ยี นบทบาท

เดมิ ใหม่- บรรยาย กิจกรรม- ใหง้ าน- สาธติ - จดั ประสบการณ์ / สถานการณ์- พดู หน้าชน้ั จริง- เน้นถา่ ยทอด - แบ่งกล่มุ ใหน้ กั ศกึ ษามกี จิ กรรม - ซกั ถามมาก - การเรียนรนู้ อกหอ้ ง - กลมุ่ ย่อยเรียนรเู้ อง - ให้ผ้เู รยี นฝึกปฏิบตั จิ ากความรูท้ ี่ ไดร้ บั - เรยี นอย่างมสี ว่ นร่วม

เดิม ใหม่บรรยากาศ เงียบ ไม่นา่ เรยี น  สนุกสนาน เปน็ กนั เอง ใกลช้ ิด อาจมีพูดบ้างเปน็ ทางการ  มกี ารแลกเปลยี่ นความรู้ ต่นื เตน้ กดดนั หลบั  อาจมเี ครียดบา้ งระยะแรก ห่างเหินระหวา่ งผเู้ รยี นและ  โต้ตอบ มสี ่วนรว่ ม มกี ิจกรรม  เปล่ียนสถานท่ี แบง่ กลุม่ ผู้สอน  เก่ยี วขอ้ งกับสภาพเปน็ จริง คงทใ่ี นหอ้ งสเ่ี หล่ยี ม  active passive  ผู้เรียนไดร้ บั การกระตุ้นให้เกดิ สงบมปี ฏิสมั พันธน์ ้อย การคดิ และเขา้ ร่วมปฏสิ ัมพนั ธ์

เดิม ใหม่ แผน่ ใส ส่ือ  IT กระดาน  multimedia slide video  เอกสารกรณีศกึ ษา เอกสาร หนังสอื  CAI power point  module และ homepage ผสู้ อนเปน็ สือ่ ส่อื เน้นให้ดเู ทา่ น้ัน รายวชิ า  สื่อเรยี นรู้ด้วยตนเองไดท้ กุ เวลาทกุ สถานท่ี

เดิม ใหม่ปฏิสัมพนั ธ์ทางเดยี ว สองทางห่างเหนิ รอบดา้ น

เดิม ใหม่การประเมินผล ครปู ระเมนิ  ครแู ละนักศึกษาประเมนิ ร่วมกัน ข้อสอบเน้นความรู้ความจา ประเมนิ ตามเนอ้ื หา  เพิ่มการวิเคราะห์ สงั เคราะห์ การนาไปใช้  ประเมนิ จากสภาพจรงิ  ประเมนิ เนือ้ หา พฤติกรรมและ ความกา้ วหนา้ ในการเรยี นรู้  วัดความสามารถในการคิด

ผู้สอนพิจารณาจากสภาพทเี่ ปน็ อยู่แลว้ จะพัฒนาการเรียนการสอนไดอ้ ย่างไร

การออกแบบและพัฒนาระบบการเรียนการสอนการกาหนดเป้าหมาย การสรา้ งรูปแบบและ การประเมินผล กระบวนการเรียนการสอน จะสอนอะไร ประเมินผล สอนใคร การนาไปใช้ ผเู้ รยี น ทไ่ี หน ผ้สู อนและระบบ การจดั การเรียนการสอน สอนอยา่ งไร

ผู้สอนถกู กาหนดให้สอนวิชาต่าง ๆ โดยใช้ขนาดของกลุ่มผเู้ รียน ใหญ่ กลาง เลก็ /ยอ่ ย(50 คนขึน้ ไป) (20-50 คน) (น้อยกวา่ 20 คน) โดยเลือกและตดั สินใจใชว้ ธิ สี อนแบบตา่ ง ๆบรรยาย อภิปราย กจิ กรรมกลุ่ม การศกึ ษา อิสระ

4. ความสมั พนั ธร์ ะหว่างรปู แบบการสอนและการออกแบบการสอน

เทคนคิ กับวิธสี อนแตกต่างกันอยา่ งไร

วิธีสอน หมายถึง ข้ันตอนที่ผู้สอนดาเนินการให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ตามจุดประสงค์ด้วยวิธีการต่าง ๆ ที่แตกต่างกันไปตามองค์ประกอบและข้ันตอนสาคัญอันเป็นลักษณะเดน่ หรอื ลกั ษณะเฉพาะท่ีช้ีขาดไมไ่ ดข้ องวิธนี ั้น ๆ

เทคนิค หมายถึง กลวิธีหรือกลยุทธ์ที่ทาให้การกระทาอย่างใดอย่างหนึ่งบรรลุผลตามท่คี าดหวังอย่างมีประสทิ ธิภาพ

กิจกรรมการจัดการเรียนรู้หมายถงึ การกระทางานสิ่งใดสิง่ หนง่ึเป็นระบบ เปน็ ขัน้ ตอน โดยมีวตั ถปุ ระสงค์ให้ผู้ปฏบิ ตั ิกิจกรรมเกิดการเรียนรู้

สานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาแห่งชาติ. 2540 ; 106-134จากการรวบรวมงานวจิ ัยเก่ยี วกบั การเรยี นการสอนตวั อยา่ งเทคนคิ การสอนในประเทศไทยมีดังน้ี1. วิธสี อนแบบเวทคณิต (Vedic Mathematics)2. วธิ สี อนแบบวรรณี3. วธิ สี อนด้วยกระบวนการสอนแบบเรียนเพ่ือรู้แจ้ง4. วธิ สี อนแบบสร้างศรทั ธาและโยนิโสมนสกิ าร5. วิธีสอนแบบอุปมาน6. วิธสี อนแบบอุปมาน7. วธิ สี อนตามระเบียบขน้ั ตอนทางวทิ ยาศาสตร์

8. วธิ ีสอนแบบแก้ปัญหา9. วิธีสอนแบบเทคนคิ 4 คาถาม10. วิธีสอนแบบพฒั นารายบุคคล11. วธิ สี อนแบบคน้ พบในกลุม่ ยอ่ ย12. วธิ ีสอนท่ีมกี ระบวนการสรา้ งความคดิ รอบยอด13. วธิ สี อนการแก้ปญั หาแบบ 5 ขน้ั14. วิธีฝกึ พัฒนาทกั ษะการบวกเลขในใจ15. วธิ สี อนแบบให้ตวั อย่างถูกตอ้ งและตัวอยา่ งผดิ กับการให้ตัวอย่างผดิ กบั ตัวอย่างถกู อยา่ งเดียว

16. วิธีสอนแกป้ ัญหาโจทย์17. วิธสี อนแบบแผนผงั ต้นไม้ 5 ลาดับขัน้ ตอน18. วิธีสอนแบบแบง่ กล่มุ ตามผลสัมฤทธ์ิทางการเรยี น (STAD)19. วธิ สี อนแบบการสอนท่พี ัฒนามาจากสลุ ดั ดาและคณะ20. วิธสี อนโดยวธิ คี ้นพบ21. วธิ สี อนแบบจดั มโนมตลิ ว่ งหน้า22. วธิ สี อนแบบสอดแทรกมโนทัศน์ทางจรยิ ธรรม23. วิธีสอนตามลาดบั ข้ันการเรียนรู้24. วธิ ีสอนแบบเรยี นปนเลน่25. วิธสี อนแบบดอลเซยี นี

26. วธิ ีสอนแบบ สสวท.27. วิธีสอนตามเทคนิคการสอนของสตีฟ28. วิธสี อนแบบวิเคราะห์29. วิธีสอนของนชุ มุ30. วิธีสอนแบบการเรียนแบบสืบสวน - สอบสวน31. วิธสี อนตามกระบวนการแกโ้ จทยป์ ญั หาของเลนฮารท์ และกรโี น32. วธิ ีสอนตามกระบวนการแกโ้ จทยป์ ัญหาของโบลยา33. วธิ ีสอนโดยกระบวนการกลมุ่ สัมพนั ธ์34. วิธีสอนโดยใชส้ ถานการณ์จาลอง35. วิธีสอนแบบกลุ่มยอ่ ย36. วิธีสอนแบบการเรียนแบบรว่ มมอื

37. วธิ สี อนโดยใช้เกมการละเลน่ พน้ื บา้ นไทยแบบประยกุ ต์38. วิธสี อนโดยใช้เพลง39. วิธสี อนโดยใช้การกาบังตน40. วิธีสอนโดยใชก้ ล่มุ พลงั เลก็ ๆ41. วธิ สี อนโดยบทเรยี นโปรแกรมประกอบเครอ่ื งสอนอย่างงา่ ย42. วิธสี อนโดยใช้ชดุ การคิดคานวณ43. วิธีสอนโดยการใชม้ ิติสมั พันธ์44. วิธีสอนโดยการทาแบบฝึกหดั คดิ เลขเร็วเสริมบทเรียน45. วิธีสอนโดยเทคนิคเตมิ ศนู ย์ทบ่ี ัตรผลคูณ46. วิธสี อนโดยใช้เกม และบัตรงานเสรมิ การเรียน47. วิธีสอนโดยใช้บทเรียนท่ีมสี ื่อประสม

วธิ สี อนแบบอื่นๆ

การสอนโดยใช้โครงงาน PjBL วธิ สี อนแบบอุปนัย การสอนโดยใช้ปัญหาเปน็ ฐาน PBL วธิ ีสอนแบบนริ นยั วิธีสอนแบบอริยสัจการสอนโดยใช้วิจัยเป็นฐาน RBL วิธีสอนแบบสาธิตการสอนโดยใชก้ รณีศึกษา CBL วิธีสอนทางวิทยาศาสตร์การสอนโดยกระบวนการสืบเสาะ IBL วธิ ีสอนแบบซนิ เนคตกิ ซ์ การสอนโดยใชผ้ ังกราฟฟคิวธิ ีสอนโดยใช้สถานการณ์จาลองวธิ ีสอนแสดงบทบาทสมมติ

6. ข้นั ตอนการพัฒนารปู แบบการสอน

การออกแบบระบบการสอนโดยใช้แบบจาลอง ADDIE การออกแบบการเรยี นการสอนแบบ ADDIE สามารถสรุปเป็นขั้นตอนท่ัวไปได้เป็น 5 ขั้น ประกอบไปดว้ ย 1. Analysis (การวเิ คราะห)์ 2. Design (การออกแบบ) 3. Development (การพัฒนา) 4. Implementation (การนาไปใช)้ 5. Evaluation (การประเมนิ ผล)

กจิ กรรมทา้ ยบท1. รปู แบบการสอนของดคิ แอนด์ แคเรย์ (Dick and Carey Model)2. รปู แบบการสอนของเกอลาช แอนด์ เอลี (Gerlach and Ely Model)3. รูปแบบการสอนของเนริ ค์ แอนด์ กสุ ตาฟซัน (Knirk and Gustafson Model)4. รปู แบบการสอนของเจอโรลด์ เคมป์ (Jerrold Kemp Model)5. รปู แบบการสอนของแฮนนาฟิน แอนด์ เพค็ (Hannafin and Peck Model)6. รปู แบบการสอนของบราวน์ และคณะ (Brown and Others Model)7. รูปแบบการสอน Rapid Prototying Model