ดาวฤกษ์

ดาวฤกษ์ (star) ดาวฤกษ์ (star) คือวัตถุท้องฟ้าที่เป็นก้อนพลาสมาสว่างขนาดใหญ่ท่ีคงอยู่ได้ด้วยแรงโน้มถ่วง ดาวฤกษ์ท่ีอยู่ใกล้โลกมากท่ีสุด คือ ดวงอาทิตย์ ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานหลักของโลก เราสามารถมองเห็น ดาวฤกษ์อ่ืน ๆ ได้บนท้องฟ้ายามราตรี หากไม่มีแสงจากดวงอาทิตย์บดบัง ดาวฤกษ์ท่ีโดดเด่นท่ีสุดบนทรง กลมท้องฟ้าจะถูกจัดเข้าด้วยกันเป็นกลุ่มดาว และดาวฤกษ์ท่ีสว่างที่สุดจะได้รับการตั้งช่ือโดยเฉพาะ นักดาราศาสตรไ์ ด้จัดทาบญั ชรี ายช่อื ดาวฤกษเ์ พ่มิ เติมขน้ึ มากมาย ตลอดอายุขัยส่วนใหญ่ของดาวฤกษ์ มันจะเปล่งแสงได้เนื่องจากปฏิกิริยาเทอร์โมนิวเคลียร์ฟิวชั่น ท่ีแกนของดาว ซ่ึงจะปลดปล่อยพลังงานจากภายในของดาว จากนั้นจึงแผ่รังสีออกไปสู่อวกาศ ธาตุเคมี เกือบทั้งหมดซึ่งเกิดข้ึนโดยธรรมชาติและหนักกว่าฮีเลียมกาเนิดมาจากดาวฤกษ์ทั้งสิ้น นักดาราศาสตร์ สามารถระบขุ นาดของมวล อายุ ส่วนประกอบทางเคมี และคุณสมบัติของดาวฤกษ์อีกหลายประการได้จาก การสังเกตสเปกตรัม ความสว่าง และการเคลื่อนท่ีในอวกาศ มวลรวมของดาวฤกษ์เป็นตัวกาหนดหลัก ในลาดับวิวัฒนาการและชะตากรรมในบ้ันปลายของดาว ส่วนคุณสมบัติอ่ืนของดาวฤกษ์ แผนภาพคู่ลาดับ ระหว่างอุณหภูมิกับความสว่างของดาวฤกษ์จานวนมาก ท่ีรู้จักกันในชื่อ ไดอะแกรมของแฮร์ทสชปรุง- รสั เซลล์ (H-R ไดอะแกรม) ชว่ ยทาใหส้ ามารถระบอุ ายุและรปู แบบวิวัฒนาการของดาวฤกษ์ได้ ดาวฤกษ์ถือกาเนิดข้ึนจากเมฆโมเลกุลท่ียุบตัวโดยมีไฮโดรเจนเป็นส่วนประกอบหลัก รวมไปถึง ฮเี ลยี ม และธาตุอ่ืนท่ีหนกั กว่าอีกจานวนหนง่ึ เม่ือแกน่ ของดาวฤกษ์มีความหนาแน่นมากเพียงพอ ไฮโดรเจน บางส่วนจะถูกเปลี่ยนเป็นฮีเลียมผ่านกระบวนการนิวเคลียร์ฟิวช่ันอย่างต่อเน่ือง ระบบดาวคู่และระบบ ดาวหลายดวงประกอบดว้ ยดาวฤกษ์สองดวงหรอื มากกว่าน้ันซ่ึงยึดเหนี่ยวกันด้วยแรงโน้มถ่วง และส่วนใหญ่ มักจะโคจรรอบกนั ในวงโคจรทีเ่ สถียร เมื่อดาวฤกษใ์ นระบบดาวดังกล่าวสองดวงมีวงโคจรใกล้กันมากเกินไป ปฏิกิริยาแรงโน้มถ่วงระหว่างดาวฤกษ์อาจส่งผลกระทบใหญ่หลวงต่อวิวัฒนาการของพวกมันได้ ดาวฤกษ์ สามารถรวมตัวกันเป็นส่วนหนึ่งอยู่ในโครงสร้างขนาดใหญ่ท่ียึดเหนี่ยวกันด้วยแรงโน้มถ่วง เช่น กระจุกดาว หรือ ดาราจกั ร ได้

ววิ ฒั นาการของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์ท้ังหลายเกิดจากการยุบรวมตัวของ เนบิวลา หรือกล่าวได้อีกอย่างว่าเนบิวลาเป็น แหลง่ กาเนดิ ของดาวฤกษ์ทุกประเภท แตจ่ ดุ จบของดาวฤกษ์จะต่างกนั วิวัฒนาการของดาวฤกษ์ที่มีมวลสารต่างๆกัน วาระสุดท้ายของดาวฤกษ์มวลสารมากกว่า ดวงอาทิตย์มากๆ จะเป็นหลุมดา มวลสารมากกว่าดวงอาทิตย์มาก จะกลายเป็นดาวนิวตรอน และวาระ สุดท้ายดาวฤกษ์มวลสารน้อย ดาวฤกษ์ท่ีมีมวลน้อย เช่น ดวงอาทิตย์มีแสงสว่างไม่มากจะใช้เชื้อเพลิง ในอัตราท่ีน้อย จึงมีชีวิตยาว และจบลงด้วยการไม่ระเบิด แต่จะกลายเป็นดาวแคระขาว สาหรับดาวฤกษ์ ท่มี มี วลพอๆกับดวงอาทิตย์ จะมีช่วงชวี ิตและการเปล่ียนแปลงแบบเดียวกับดวงอาทิตย์ ดาวฤกษ์ที่มีขนาดใหญ่ มีมวลมาก สว่างมากจะใช้เช้ือเพลิงอย่างส้ินเปลืองในอัตราสูงมากจึงมีช่วง ชีวิตส้ันกว่า และจบชีวิตด้วยการระเบิดอย่างรุนแรง จุดจบของดาวฤกษ์ที่มวลมาก คือการระเบิดอย่าง รนุ แรง ทเ่ี รยี กว่า ซเู ปอร์โนวา (supernova) แรงโน้มถ่วง จะทาให้ดาวยุบตัวลงกลายเป็นดาวนิวตรอนหรือ หลุมดา ในขณะเดียวกันก็มีแรงสะท้อนที่ทาให้ส่วนภายนอกของดาวระเบิดเกิดธาตุหนักต่างๆ ซ่ึงถูกสาด กระจายออกสู่อวกาศกลายเป็นส่วนประกอบของเนบิวลารุ่นใหม่ และเป็นต้นกาเนิดของดาวฤกษ์รุ่นต่อไป เช่นระบบสุริยะก็เกิดจากเนบิวลารุ่นหลัง ดวงอาทิตย์และบริวารจึงมีธาตุต่างๆทุกชนิด เป็นองค์ประกอบ ดังนั้น เนบิวลา ดาวฤกษ์ การระเบิดของดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ โลกของเรา สารต่างๆและชีวิตบนโลก จึงมี ความสัมพนั ธ์กนั อยา่ งลึกซง้ึ สเี เละอณุ หภูมผิ ิวของดาวฤกษ์ ดาวฤกษ์ท่ีปรากฏบนท้องฟ้าจะมีสีต่างกัน เม่ือศึกษาอุณหภูมิผิวของดาวฤกษ์จะพบว่าสีของ ดาวฤกษ์มีความสัมพันธ์กับอุณหภูมิผิวของดาวฤกษ์ด้วย นักดาราศาสตร์แบ่งชนิดของดาวฤกษ์ตามสีและ อุณหภมู ผิ ิวของดาวฤกษ์ได้ 7 ชนิด คอื O B A F G K และ M สีของดาวฤกษ์นอกจากจะบอกอุณหภูมิของดาวฤกษ์แล้ว ยังสามารถบอกอายุของดาวฤกษ์ด้วย ดาวฤกษท์ ีม่ อี ายุน้อยจะมีอุณหภูมิที่ผิวสูงและมีสีน้าเงิน ส่วนดาวฤกษ์ที่มีอายุมากใกล้ถึงจุดสุดท้ายของชีวิต จะมีสีแดงที่ เรียกว่า ดาวยักษ์แดง ดาวฤกษ์แต่ละดวงจะมีส่ิงท่ีเหมือนกัน คือ องค์ประกอบหลัก ได้แก่ ธาตุไฮโดรเจน และธาตุฮีเลียม พลังงานของดาวฤกษ์ทุกดวงเกิดจากปฏิกิริยาเทอร์มอนิวเคลียร์ที่แก่นกลาง ของดาว แต่สิ่งท่ีต่างกันของดาวฤกษ์ ได้แก่ มวล อุณหภูมิผิว ขนาด อายุ ระยะห่างจากโลก สี ความสว่าง ธาตุท่เี ปน็ องค์ประกอบ และววิ ฒั นาการทตี่ ่างกัน