รายวิชา ภาษาไทย (พท 21001)

100 | ห น า  ขอแสดงความนับถือ 11 รชั ดา คล่ีสุนทร (นางรัชดา คล่ีสนุ ทร) 12 ผูอํานวยการศูนยเทคโนโลยีทางการศึกษา 13 ฝายรายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาตามหลักสูตร 14 โทร. 02-3545730-40 การเขยี นขา ว ประกาศและแจงความ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ เปนสวนหนึง่ ของจดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ ซง่ึ กค็ ือหนังสอื ท่ใี ชติดตอ กันระหวา งเจาหนา ทีข่ องรัฐกับบคุ คลภายนอกดว ยเรอื่ งเกี่ยวกบั ราชการ จดหมายราชการแบงไดเปน 5 ประเภท คอื 1. หนงั สอื ภายนอก 2. หนังสอื ภายใน 3. หนังสือประทับตราแทนการลงชื่อ 4. หนังสอื ส่ังการและโฆษณา 5. หนังสอื ทเ่ี จาหนาที่ทําข้ึนหรือรบั ไวเ ปน หลักฐานในราชการ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ จดั อยูใ นจดหมายราชการประเภทท่ี 4 คือหนังสือสั่งการ และโฆษณา ซึง่ แบงเปน 9 ประเภท คือ ขอบังคับ ระเบียบ คําสัง่ คําแนะนํา คําชีแ้ จง ประกาศ แจง ความ แถลงการณและขาว ในท่นี จ้ี ะกลาวถงึ การเขียนขาว ประกาศและแจงความ การเขยี นขา ว คือบรรดาขอความที่ทางราชการเห็นสมควรเปดเผย เพื่อแจงเหตกุ ารณท ค่ี วรสนใจใหท ราบ แบบการเขยี นขา ว ขาว......................................ชื่อสวนราชการที่ออกขาว...................................... เรอ่ื ง .............................................................................................................................

ห น า | 101 ขอความที่เปนขาว ……………………………………………………………………….………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………… สวนราชการเจาหนาที่ วนั เดอื น ป การเขียนประกาศ คือบรรดาขอความที่ทางราชการประกาศใหทราบเพื่อปฏิบัติ แบบประกาศ ประกาศ.....................................ชื่อสวนราชการที่ออกประกาศ ......................... เรอ่ื ง ............................................................................................................................. ประกาศและขอความที่สั่งใหปฏิบัติ ................................................................... ................................................................................................................................................................. ......................................................................................................... ประกาศ ณ วนั ท่ี................................................ ลงชอื่ .................................................... พมิ พช อ่ื เต็ม (ตาํ แหนง ) การเขียนแจงความ คือบรรดาขอความใดๆที่ทางราชการแจงใหทราบ แบบแจงความ แจงความ..........................................ชื่อสวนราชการที่แจงความ........................ เรอ่ื ง .............................................................................................................................

102 | ห น า ขอความที่ตองการใหทราบ ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ........................ แจงความ ณ วนั ท่ี.................................................... ลงช่อื ........................................................ พิมพช ่ือเต็ม (ตาํ แหนง ) มารยาทในการเขียน 1. ความรับผิดชอบ ไมวาจะเกิดผลดีหรือผลเสีย รวมทัง้ ขอบกพรองตางๆ ถือเปนมารยาทที่ สาํ คัญท่สี ุด 2. การตรวจสอบความถูกตองเพ่อื ใหผ ูอ า นไดอานงานเขยี นทถ่ี ูกตอง 3. การอางอิงแหลงขอมูล เพอื่ ใหเ กยี รตแิ กเจาของความคิดท่อี างถึง 4. ความเที่ยงธรรม ตองคํานึงถึงเหตุมากกวาความรูสึกสวนตน 5. ความสะอาดเรียบรอย เขยี นดว ยลายมอื อานงาย รวมทั้งการเลือกใชกระดาษและสีน้ําหมึก ดว ย เรอื่ งที่ 5 การสรางนสิ ัยรักการเขยี นและการศกึ ษาคนควา การเขียนหนังสือจริงๆ เปนเรือ่ งที่ไมยาก ถาไดเขียนบอยๆ จะรูส ึกสนุกแตคนสวนใหญมัก มองวาการเขียนเปนเรือ่ งยาก เปนเรื่องของคนที่มีพรสวรรคเทานั้นจึงจะเขียนได อันทีจ่ ริงถาหาก ผูเ รียนรักทีจ่ ะเขียนและเขียนใหไดดีแลวไมตองพึง่ พาพรสวรรคใดๆ ท้ังส้ิน ในการเขียนพรแสวง ตางหากทจ่ี ะเปนพลงั ผลักดันเบอ้ื งตน ท่จี ะทาํ ใหผ ูสนใจการเขียนหนังสือไดดี พรแสวงในทีน่ ีก้ ็คือการ หมัน่ แสวงหาความรูน ัน่ เองประกอบกับมีใจรัก และมองเห็นประโยชนของการเขียน รวมทัง้ การ ฝกฝนการเขียนบอยๆ จะทําใหความชํานาญเกิดขึ้นได หมน่ั แสวงหาความรู (พรแสวง)

ห น า | 103 ในการเริม่ ตนของการเขียนอะไรก็ตาม ผูเ ขียนจะเขียนไมออกถาไมตัง้ เปาหมายในการเขียน ไวล ว งหนา วา จะเขียนอะไร เขียนทําไมเพราะการเขียนเรือ่ ยเปอย ไมทําใหงานเขียนนาอานและทําให งานชิน้ นนั้ ไมมีคณุ คา ทีค่ วร งานเขียนที่มีคุณคาคืองานเขียนที่เขียนอยางมีจุดหมาย มีขอมูลที่นาเชื่อถือ และอางอิงไดซึ่งเกิดจากการขยันหมั่นคนควาขอมูลโดยเฉพาะในยุคขอมูลขาวสารไรพรมแดนดังเชน ในปจจุบันการมีขอมูลยอมทําใหเปนผูท ีไ่ ดเปรียบผูอืน่ เปนอันมาก เพราะยุคปจจุบันเปนยุคแหงการ แขงขันกันในทุกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิจ ใครมีขอมูลมากจะเปนผูไดเปรียบคูแ ขงขันอื่นๆ เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไดเร็วกวานัน่ เอง การหมัน่ แสวงหาความรูเ พื่อสะสมขอมูลตางๆ ใหตัวเองมากๆ จึงเปนความไดเปรียบ และควรกระทําใหเปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใดๆ ถา ทําบอยๆ ทําเปนประจําในวันหนึ่งก็จะกลายเปนนิสัยและความเคยชินที่ตองทําตอไป การคนควารวบรวมขอมูลเปนกิจกรรมทีจ่ ะทําใหเกิดความสนุกสนานทางวิชาการเพราะยิง่ คนควาก็จะยิ่งทําสิง่ ทีน่ าสนใจมากขึน้ ผูท ีฝ่ กตนใหเปนผูใ ครรูใ ครเรียน ชอบแสวงหาความรูจ ะมี ความสุขมากเมือ่ ไดศึกษาคนควาและไดพบสิง่ แปลกๆใหมๆในภาษาไทยหรือในความรูแ ขนงอืน่ ๆ บางคนเมื่อคนควาแลวจะรวบรวมไวอยางเปนระบบ ซึ่งจะใหประโยชนหลายประการดังตอไปนี้ 1. เปนการสนองความอยากรูอ ยากเห็น ใครรูใครเรียนของตนเอง กลาวคือการเรียนในชั้น เรียน ผูเรียนจะรับรูหรือทราบกฎเกณฑที่สําคัญและการยกตัวอยางเพียงเล็กนอย ผูเรียนอาจไมเขาใจแจมแจง ชัดเจนพอการศึกษาคน ควาเพ่ิมเตมิ จะทําใหไดขอมูลท่สี นใจมากข้ึน ทําให เกิดความเขาใจเนื้อหาที่เรยี นไดแ จมชัดขึ้น 2. เปนการสะสมความรูใ หเพิม่ พูนยิ่งขึน้ ในขณะที่ผูเ รียนอานหรือทําการบรรยายเพือ่ หา ความรูแมจะชัดเจนดีแลวแตเพือ่ ใหไดรับความรูกวางขวางขึน้ จึงศึกษาคนควาเพิม่ เติมแลวเก็บ รวบรวมสะสมความรูไว 3. คนควารวบรวมเพื่อใชอางอิงในการจัดทํารายงานการคนควาทางวิชาการ การอางอิงความรูในรายงานทางวิชาการ จะทําใหงานนัน้ มีคุณคาเชือ่ ถือยิง่ ขึน้ เปนการแสดง ความสามารถ ความรอบรูและความอุตสาหะวิริยะของผูจ ัดทํารายงานนัน้ การคนควาเพือ่ การอางอิงนี้ ผูเรียนจะคนควาจากแหลงวิชาการตางๆ ย่ิงคนก็ยิ่งพบสรรพวิทยาการตางๆทําใหเกิดความสุข สนกุ สนานเพราะไดพ บเนือ้ หาที่นาสนใจเพมิ่ ขึ้นทกุ ท่ีๆ 4. ใชความรูท ีไ่ ดคนควารวบรวมไวสําหรับประกอบในการพูดและเขียน การรวบรวมมี ประโยชนเพื่อประกอบการพูดและการเขียนใหมีน้าํ หนักนาเชือ่ ถือยิง่ ขึน้ เชน เมื่อจะกลาวถึงการพูดก็ อาจยกคําประพนั ธท่แี สดงแงค ิดเกยี่ วกับการพดู ขึ้นประกอบดว ยเชน ถงึ บางพูดพดู ดีเปนศรีศกั ด์ิ มีคนรักรสถอยอรอยจติ แมพดู ชัว่ ตวั ตายทําลายมติ ร จะชอบผิดในมนษุ ยเ พราะพูดจา

104 | ห น า เปน มนษุ ยสุดนิยมทล่ี มปาก จะไดย ากโหยหวิ เพราะชวิ หา แมพูดดีมีคนเขาเมตตา จะพูดจาจงพิเคราะหใหเหมาะความ อนั ออ ยตาลหวานลน้ิ แลว สน้ิ ซาก แตล มปากหวานหมู ริ หู าย แมเ จบ็ อน่ื หมน่ื แสนจะแคลนคลาย เจบ็ จนตายนน่ั เพราะเหนบ็ ใหเ จบ็ ใจ (สนุ ทรภู) 5. เพื่อความจรรโลงใจของตนเอง การคนควาหาความรูและเก็บรวบรวมและสะสมไว นับเปนความสุขและเปนการสรางความจรรโลงใจใหแกตนเองเปนอยางยิง่ เพราะผูเ ขียนบางคนเมื่อ พบคําหรือขอความประจําใดๆก็มักจะจดบันทึกไว โดยเฉพาะโคลงกลอนตางๆ เชน ตวั อยางการรวบรวมขอ คิดคําถามเก่ยี วกับความรกั ความรักเหมือนโรคา บันดาลตาใหมืดมน ไมยินและไมยล อุปสรรคคะใดใด กําลงั คึกผขิ ังไว ความรักเหมือนโคถึก บย อมอยู ณ ทีข่ งั ยอมโลดจากคอกไป (มัทนะพาธา) ขาดสลาย แลแม หกฟา ตราบขุนคีรีขน จากโลก ไปฤา รักบหายตราบหาย หอนรา งอาลยั สรุ ยิ ันจนั ทรขจาย นริ าศนรนิ ทร ไฟแลน ลา งส่ีหลา เพิง่ ประจักษด งั่ สายนํา้ ไหล โอวา อนิจจาความรัก ทไ่ี หนเลยจะไหลคนื มา ตง้ั แตจะเช่ียวเปนเกลียวไป อเิ หนา ชวี ี ชีพได รักชาติยอมสละแม รองบาท รกั เกยี รตจิ งเจตนพ ลี กอ เกอ้ื พระศาสนา รกั ราชมงุ ภักดี รักศาสนรานเศิกไส

ห น า | 105 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ มีใจรกั การจะทํากิจกรรมใดๆ ก็ตาม ถาจะใหไดผลดีจะตองมีใจรักในสิง่ นัน้ เรียกวา มีความรัก ความพอใจที่จะเขียน หมัน่ ฝกฝนบอยๆ มีความเขาใจทีจ่ ะเขียนใหไดดี และเมื่อเขียนแลวก็ กลับมาทบทวนพิจารณาถึงคุณคาและประโยชนทีไ่ ดจากการเขียน และการจะเขียนใหผูอ ื่นอาน พิจารณาดวยใจเปนธรรมและดวยเหตุดวยผล ทีเ่ รียกวาตองมีอิทธิบาท 4 อันเปนธรรมมะของผูรัก ความเจริญกา วหนาเปน เรื่องนาํ น้นั คอื มฉี ันทะ วิรยิ ะ จติ ตะ และวมิ งั สา เหน็ ประโยชน การทีผ่ ูเ ขียนจะเขียนหนังสือใหผูอ ื่นอานและอานสนุกหรืออานดวยความพอใจ ผูเ ขียนตอง ตระหนักรใู นตนเองเสยี กอนวา เปน ผูม คี วามรทู างภาษาไทยเพียงพอที่จะกอใหเกิดประโยชนแกตนใน ดานตางๆ เชน ชวยใหติดตอสือ่ สารกับผูอ ื่นไดอยางมีประสิทธิภาพ มีความเชื่อมั่นในตนเอง สามารถ ใชความรูท ีม่ ีเพื่อประโยชนแกผูอ ืน่ ได และมีความพรอมทีจ่ ะขยายความรูหรือขอมูลที่สะสมใน ตนเองใหผูอื่นอานไดอันจะเปนชองทางของการแลกเปลี่ยนขาวสารขอมูลระหวางกันซึง่ จะสงผลให ขอมูลขาวสารและความรูต างๆ ทีม่ ีขยายออกไปอยางกวางขวาง ทําใหความรูท ี่มีอยูในโลกไมสูญ หายไปไดงายๆ การกระทําใดๆ ก็ตาม ในทางจิตวิทยากลาววา ถาทําซ้ําๆ ทําบอยๆ การกระทํานัน้ ๆ จะ กลายเปนนิสัย การหมัน่ ฝกฝนการเขียน ไมวาจะเขียนอะไรก็ตาม ก็ตองหมัน่ ฝกฝนใหเกิดเปนนิสัย ขึน้ มาใหได อาจเริม่ จากการฝกฝนบันทึกขอความ หรือเรือ่ งราวทีช่ ืน่ ชอบหรือทีเ่ ปนความรู ฝกเขียน บนั ทึกประจาํ วนั ฝกเขียนเรยี งความจากเรือ่ งใกลตัว เรือ่ งทีต่ ัวเรามีความรูม ากที่สุด มีขอมูลมากทีส่ ุด กอน แลวคอยๆ เขียนเรื่องที่ไกลตัวออกไป โดยเขียนเรือ่ งที่อยากเขียนกอนแลวขยายออกไปสูเ รื่องที่ เปนวิทยาการความรูต าง ๆ เพือ่ เปนการสรางความเชือ่ มัน่ ใหแกตนเองทีละนอย ถาปฏิบัติไดเชนนี้จะ ทําใหผูเรียนเกิดความรักในการเขียนและการคนควาขึ้นมาได การเขียนแสดงความคดิ เห็น การเขียนแสดงความคิดเห็น หมายถึง การเขียนทีป่ ระกอบดวยขอมูลอันเปนขอเท็จจริงกับ การแสดงความคดิ เหน็ ตอ เรอ่ื งใดเรอ่ื งหนง่ึ ความคดิ เหน็ ควรจะมเี หตผุ ล และเปนไปในทางสรางสรรค หลักการเขยี นแสดงความคิดเห็น 1. การเลือกเรื่อง ผูเ ขียนควรเลือกเรือ่ งทีเ่ ปนทีส่ นใจของสังคมหรือเปนเรือ่ งทีท่ ันสมัย อาจ เกี่ยวกับเหตุการณทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา ศาสนา ศิลปะ วิทยาศาสตร หรือขาว

106 | ห น า เหตุการณประจําวัน ทั้งนี้ผูเ ขียนควรมีความรู และความเขาใจเรือ่ งที่ตนจะแสดงความคิดเห็นเปน อยางดี เพือ่ จะแสดงความคิดเห็นไดอ ยางลกึ ซึ้ง 2. การใหขอเท็จจริง ขอมูลทีเ่ ลือกมานั้น จะตองมีรายละเอียดตางๆ เชน ที่มาของเรือ่ ง ความสําคัญและเหตุการณ เปน ตน 3. แสดงความคดิ เหน็ ผเู ขยี นอาจแสดงความคิดเหน็ ตอ เรื่องท่จี ะเขียนได 4 ลักษณะ คือ 3.1 การแสดงความคิดเห็นในลักษณะตั้งขอสังเกต 3.2 การแสดงความคิดเห็น เพ่ือสนบั สนุน ขอเทจ็ จริง 3.3 การแสดงความคิดเห็น เพอื่ โตแ ยง ขอ เทจ็ จรงิ 3.4 การแสดงความคิดเห็นเพื่อประเมินคา 4. การเรยี บเรยี ง 4.1 การต้ังช่ือ ควรตัง้ ชือ่ เรือ่ งใหเราความสนใจผูอ าน และสอดคลองกับเนือ้ หาทีจ่ ะ เขยี น 4.2 การเปด เรอ่ื ง ควรเปด เร่ืองใหนา สนใจชวนใหผ ูอานตดิ ตามเรอื่ งตอไป 4.3 การลําดับเรื่อง ควรลําดบั ใหมคี วามตอเนื่องสอดคลอ งกันตัง้ แตต น จนจบ ไมเ ขยี นวกไปวนมา 4.4 การปด เร่ือง ใชห ลกั การเดียวกับการเขยี นสรปุ และควรปดเรอ่ื งใหผูอา นประทับใจ 5. การใชภาษา ควรใชภาษาอยางสละสลวย ชัดเจน ไมเยิน่ เยอ ใชสํานวนโวหารอยาง เหมาะสมกับเรื่อง ใชถอยคําที่สือ่ สารความหมายไดตรงตามอารมณ และความรูส ึกของผูเ ขียน ท้ังนี้ พึงหลกี เลี่ยงการใชถอ ยคาํ ที่แสดงอารมณร ุนแรง และควรใชถอยคําในเชิงสรางสรรคดวย การเขียนโตแยง การเขียนโตแยง เปนการเขียนแสดงความคิดเห็นลักษณะหนึ่ง โดยมุงทีจ่ ะโตแยงขอเท็จจริง หรือเหตกุ ารณทเี่ กิดขึน้ ตลอดจนโตแ ยง ความคดิ ของผอู น่ื ดว ยความคดิ เห็นในการสรา งสรรค วิธีการเขียนโตแยง ตองตั้งประเด็นวาจะโตแยงในเรื่องใดก็ชี้ใหเห็นจุดดอยของเรื่องที่จะ โตแยง นนั้ พรอมทั้งหาเหตุผลมาสนับสนุนความคิดของตนแลวเรียบเรียงใหเปนภาษาของตนที่เขาใจ งาย และใชคําท่มี ีพลงั ในการกระตุนใหเ กิดความคิดเห็นคลอยตาม ขอควรระวังในการเขียนโตแยง ไมควรเขียนใหเกิดความแตกแยก ควรใชเหตุผล และควร เขียนเชิงสรางสรรค มารยาทในการเขียนโตแยง ตอ งจรงิ ใจ ใชภาษาสุภาพ

ห น า | 107 ตัวอยาง การเขยี นโตแ ยง ชุดวิชาภาษาไทย ม.ตน เลมของปราจีนฯ หนา 58-59 การเขียนคาํ ขวญั คําขวัญคือ ขอความสัน้ ๆ เขียนดวยถอยคําทีเ่ ลือกสรรเปนพิเศษเพือ่ ใหประทับใจผูฟ ง จูงใจ ใหค ิดหรือปฏิบตั ิ เชน คาํ ขวญั วันเดก็ พ.ศ. 2554 รอบคอบ รคู ิด มีจิตสาธารณะ

108 | ห น า คาํ ขวัญวนั ครู ยกยองพระคุณครู เชิดชูความเปนไทย คาํ ขวญั ของการส่ือสารแหงประเทศไทย จา หนาถว นถ่ี ไปรษณยี ห างา ย จดหมายถึงเร็ว คําขวัญโรงพยาบาลสมุทรสาคร บริการดุจญาตมิ ติ ร ทุกชวี ิตมคี ุณคา ประโยชน ของคาํ ขวญั คอื ใชเ ปนเครื่องเตอื นใจใหป ฏิบัติตาม องคประกอบ ของคําขวัญ มี 3 สว น คือ 1. ความมุงหมายหรือแนวคิด 2. ขอ ความหรอื เนอ้ื หา 3. ศลิ ปะแหงการใชถอยคํา องคประกอบทั้ง 3 สว นน้ี จะประสมกลมกลืนกันในตัวคําขวัญนั้นอยางเหมาะสม ลกั ษณะของคําขวญั ท่ดี ี มีดังตอ ไปน้ี 1. มีเจตนาทีด่ ีตอผูฟ ง ผูป ฏิบัติ หรือผลประโยชนของสวนรวม เชน คําขวัญ เชิญชวนงด การสูบบุหรี่ คาํ ขวญั เชญิ ชวนใหป ระหยดั นาํ้ ประหยดั ไฟ ฯลฯ 2. มีเปาหมายชัดเจนเพียงเปาหมายเดียว เชน เพือ่ ใหเคารพกฎจราจรเพือ่ ใหชวยรักษาความ สะอาดของถนน ฯลฯ 3. มีเนื้อหาครอบคลุมเปาหมาย 4. ไพเราะ สัมผสั คลองจอง มพี ลังโนมนาวใจผฟู ง ใหจําและปฏบิ ัติตาม ขน้ั ตอนในการเขียนคําขวัญ คําขวัญทีด่ ีตองเปนขอความสัน้ ๆ ไพเราะ มีพลังในการโนมนาว ใจผูฟงหรืออานเขียนครอบคลุมเปาหมายที่กําหนดไวอยางชัดเจน มีขนั้ ตอนดังนี้

ห น า | 109 ขน้ั เตรยี ม 1. กําหนดจุดมงุ หมายใหช ดั เจนวาจะใหผ ูฟงคดิ หรือปฏบิ ัตเิ ร่ืองอะไร อยางไร 2. กําหนดกลุม ผูใชคําขวัญวาเปนคนกลุมใด เชน คําขวัญสําหรับเด็ก ตองเขียนใหงายกวา คาํ ขวญั สําหรับผใู หญ 3. ศึกษาหาความรูเ กีย่ วกับเรื่องทีจ่ ะเขยี นคาํ ขวญั อยา งนอ ย 70 คําขวัญ ขน้ั ลงมือเขียน 1. เรยี บเรียงขอ ความทีจ่ ะเปนรอยแกว ใหม ีเนื้อหาครอบคลมุ เปา หมายที่กําหนดไว 2. เรียบเรียงขอความในขอ 1 ใหเ ปน ขอความท่ีมีสมั ผสั และมีถอ ยคําที่มีพลังโนมนาวใจ โดย ลองเขยี นดหู ลายๆ ขอความ แลวพิจารณาตัดขอความทีไ่ มเหมาะสมออกไป จนเหลือขอความทีพ่ อใจ ประมาณ 3-4 ขอความ 3. เลอื กขอความท่ีดที ่สี ดุ เอาไวใ ช ขัน้ ตรวจทาน นําคําขวัญทีไ่ ดมา พิจารณาตรวจทานการใชคําที่ถูกตองตาม ความหมายและความนิยม และการเขียนสะกดการันต การเขียนคําโฆษณา การเขียนคําโฆษณา เปนการใชภาษาเพื่อทําใหผูอ านเกิดความสนใจสิง่ ที่ผูเ ขียน นําเสนอ การเขียนโฆษณามีกลวิธีตางๆ ทีค่ วรศึกษาเพือ่ พัฒนาทักษะการคิดและการเขียน เปนการ เขียนที่ใชในวงการธุรกิจ การคา การใชถอยคํามีลักษณะดึงดูดความสนใจจากผูบริโภค เพือ่ ใหจดจํา สินคาไดงายซึ่งจําเปนกับกิจการในการขยายตัวทางการคาของธุรกิจบริษัทนั้นๆ จดุ ประสงคของการเขยี นคําโฆษณา 1. เพือ่ ใหผูบ ริโภครูจ ักสินคาหรือบริการของบริษัทและสนใจอยากซือ้ มาใชหรืออยากใช บรกิ าร 2. เพือ่ เตือนใจผูบริโภคใหจดจําสินคาไดแมนยําทําใหยอดขายสินคาชนิดนั้นๆ อยูต ัวหรือ เอาชนะคูแขงทางการคาได กลวธิ ีในการเขยี นคําโฆษณา 1. การเนนความสําคัญเฉพาะบุคล เชน “เอกลักษณสําหรับบุรุษ” “น้าํ หอมประจํากาย สาํ หรบั ผมู รี สนิยม” การเขียนโฆษณาวิธีนี้เปนการสรางความรูส ึกใหผูบ ริโภคอยากเปนบุคคลเดนทีม่ ี ความสําคัญ

110 | ห น า 2. การสรางความเปนพวกเดียวกัน การเขียนโฆษณาวิธีนีน้ ิยมใชคําวา “เรา” เพ่ือสราง ความรูส ึกวาเปน พวกเดยี วกนั เชน “เราหวงใยดวงใจดวงนอยของทาน” “เราสามารถชวยทานได” 3.การสรางความกลัว การเขียนโฆษณาวิธีนี้ใชไดผลกับผูบ ริโภคที่ไมมีความมั่นใจตนเอง และหวัน่ เกรงเหตุการณในอนาคต เชน “ระวัง ยาลดความอวนทีท่ านใชอยู” “คุณกําลังตกอยูใ น อนั ตราย” “บุตรหลานของทานอยูทามกลางพิษภัยของโรคไขหวัดนก” 4. การเนนความเปนชาตินิยม การเขียนโฆษณาวิธีนีเ้ ปนการสรางความรูสึกรักชาติให เกิดขึน้ ในสํานึกผูบ ริโภค เชน “ไทยทํา ไทยใช ไทยเจริญ” “ใชสินคาไทย เงินตราไมรัว่ ไหล ไป ตางประเทศ” 5. การใชอิทธิพลของกลุม การโฆษณาวิธีนีใ้ ชหลักธรรมชาติของมนุษย ซึง่ นิยมทําตาม อยางกันมาเปนจุดโฆษณา เชน “ใครๆ ก็นิยมใช.....” “ทุกสังคมตางชืน่ ชอบ....” “นางงาม 9 ใน 10 คนใช....” 6. การปดบังบางสวน การเขียนโฆษณาวิธีนีจ้ ะไมแจงความจริงทั้งหมด ภาษาที่ใชมี ลักษณะไมชัดเจนตองใหผูบริโภคเขาใจเอาเอง เชน “สบายไปลานเจ็ดเคล็ดลับในการดูแลบาน” “ดาวนน อ ยผอ นนาน” 7. การเนนประสาทสัมผัส การเขียนโฆษณาวิธีนีใ้ ชหลักธรรมชาติของมนุษยที่พอใจในรูป รส กล่ิน เสียง และสัมผัส จึงใชถอยคําทีส่ ือ่ ความหมายเกีย่ วกับประสาทสัมผัสซึง่ สวนใหญเปนคํากริยา หรือคาํ วเิ ศษณ เชน “เครือ่ งดม่ื คนรุนใหม สดใส ซาบซา” “เพียงคาํ เดียว เคี้ยวเพลินใจ 8. การใชคําภาษาตางประเทศ การเขียนโฆษณาวิธีใชหลักการตอบสนองคานิยมของคน ไทยทีน่ ิยมใชภาษาตางประเทศในการสื่อสาร จึงนําคําภาษาตางประเทศมาใชเขียนคําโฆษณา เชน “สกนิ โลช่ัน เบา นุม ขาว บริสุทธ”์ิ “แปงเดก็ สตู รผสมมิลคโ ปรตนี ” 9. การใชภาษาแสลง หรือภาษาปาก การเขียนโฆษณาวิธีนี้ เปนการนําภาษาแสดงหรือ ภาษาปาก ซึง่ ผูใชสินคากลุม นีน้ ิยมใชเพือ่ สรางความรูส ึกคุน เคย วางใจ เชน “หรอยยังไง ไปชิม เอง” “จะปวดเฮดทาํ ไม ใชบ ริการเราดีกวา 10. การกลาวเกินจริง การโฆษณาวิธีนี้เนนความสนใจโดยไมคํานึงถึงหลักความจริงและ ผูบ ริโภคสวนใหญก็ยอมรับสินคานัน้ โดยไมพยายามไตรตรองวาความเปนจริงเปนอยางไร เชน “คณุ ภาพลา นเปอรเซ็นต” “น้ําหอมที่หอมจนเทวดาตามตื้อ” นอกจากนี้ ยังพบวาภาษาโฆษณานิยมใชคําคลองจองและคําสัน้ ๆ ทีส่ ือ่ ความหมายชัดเจน เพอื่ ใหผ บู รโิ ภคจาํ สนิ คาไดขึ้นใจและนิยมใชส นิ คา ชนิดนนั้

ห น า | 111 การเขียนรายงานการคนควา การเขียนรายงานเปนการเขียนเนื้อหาทางวิชาการที่ไดศึกษาคนความาเปนอยางดี และเรียบ เรียงอยางมีระเบียบแบบแผน ทาํ ใหเกิดความรูสึกความเขา ใจเรอื่ งที่ศกึ ษาดีย่ิงขึ้น สว นประกอบของรายงาน มี 3 สวน คอื 1. สว นนาํ กลาวถงึ วัตถุประสงค และขอบเขตรายงานเรื่องนี้ 2. สวนเน้อื เรอ่ื ง กลาวถึง สาระสําคัญของเรื่องอยางละเอียด ทําใหผูอ านมีความเขาใจวาใคร ทําอะไร ทีไ่ หน เมอ่ื ไร ทําไม และมีขั้นตอนในการทําอยางไร 3. สวนสรุป กลาวถึง ผลของการดําเนินงาน รวมทั้งขอเสนอแนะ หรือ ความคิดเห็นทีเ่ ปน ผลจากการกระทาํ นน้ั ดว ย ลกั ษณะของรายงานที่ดี 1. ขอ มูลเชอื่ ถอื ได มีแหลงอางอิงชัดเจน 2. สอดคลอ งกบั จดุ มงุ หมายทตี่ ้งั ไว 3. มีรายละเอียดครบถวน 4. มีการใชตาราง แผนภูมิ ภาพประกอบ ฯลฯ ทีช่ วยใหเ ขาใจงาย 5. มีวิธกี ารเรียนท่ีนา อา น 6. เน้ือหาทันสมัย ทนั เหตุการณ ขน้ั ตอนในการเขยี นรายงาน 1. เลอื กเรอ่ื ง เปน เรื่องทผ่ี เู ขียนมีความรู หรอื สนใจเปน พเิ ศษ มีแหลง ขอ มลู เปน ประโยชนแกผ อู าน 2. กําหนดจุดมุง หมายของรายงาน ตองกําหนดใหชัดเจนและสามารถเขียนใหเกิดผลตาม จุดมุงหมายได 3. กําหนดขอบเขตของเรื่อง โดยใหส ัมผัสกับจดุ มงุ หมาย 4. ทําโครงเรื่อง เพ่ือชว ยใหรายงานมกี ารจัดหัวขออยางเปน ลาํ ดบั ไมสบั สน และมี ประเด็นเนอ้ื เรอ่ื งที่จะเขียนครบถว น โครงเรื่องจะประกอบดวย ความนํา หวั ขอ ใหญแ ละหวั ขอ ยอ ย การแบงหวั ขอ มหี ลัก ดงั น้ี

112 | ห น า 1. เรียงลําดับหัวขอใหญ และจัดแบงหัวขอใหดี อยาใหมีหัวขอยอยทีไ่ มเกี่ยวของเขาไป ปะปนอยใู นหวั ขอ ใหญ 2. การใชช อ่ื หวั ขอยอย ไมค วรยาวเกนิ ไป ควรใชใ หก ะทดั รดั ใจความครอบคลุมเนื้อหาตอน นน้ั ๆ โดยเฉพาะ 3. ไมควรแบง เนอื้ เร่อื งออกเปน หวั ขอ ยอ ยๆ มากเกินไป 4. แตล ะหวั ขอ ในโครงเร่อื งจะตองมคี วามสัมพันธต อ เน่อื งกนั โดยลําดับในการจัดเรียงลําดับ หัวขอ อาจทําไดหลายวิธี เชน เรียงตามลําดับเวลาหรือตามความสัมพันธระหวางหัวขอ โดยดู ลักษณะของเนื้อเร่ืองเปนหลกั เชน การเขียนรายงานเรื่อง ประวัติการพัฒนาหมูบ านเฉลิมพระเกียรติ ควรวางโครงเรือ่ งตามลําดับ เวลา เพราะผลของการพัฒนาในระยะแรก มีสวนสําคัญเกี่ยวของกับ การพัฒนาในระยะหลัง เราอาจวางโครงเรื่อง ดงั น้ี 1. ความนํา 2. สภาพทั่วไปของหมูบานเฉลมิ พระเกยี รติกอน พ.ศ. 2505 3. การพฒั นาหมบู านเฉลมิ พระเกียรติระยะที่ 1 พ.ศ. 2505 – 2515 3.1 เปาหมายของการพัฒนา 3.2 วธิ กี ารใช 3.3 ปญหาและอุปสรรค 3.4 ผลการพัฒนาและผลกระทบ 4. การพัฒนาหมูบานเฉลิมพระเกียรติ ระยะที่ 2 พ.ศ. 2515 – 2525 หัวขอยอ ยเปนลกั ษณะเดยี วกับขอ 3 5. การพัฒนาหมูบ านเฉลิมพระเกียรติระยะที่ 3 พ.ศ. 2525 – 2535 หัวขอยอยเปน ลักษณะเดียวกับขอ 3 6. การพัฒนาหมูบานเฉลิมพระเกียรติ – สภาพปจ จบุ นั 6.1 เปาหมายของการพัฒนา 6.2 วธิ ีการใช 6.3 ปญหาอุปสรรค 6.4 การคาดการณผลการพัฒนา 7. ขอ สรปุ การเรยี งเนอ้ื หา เม่ือทําโครงเรือ่ งเรียบรอยแลว ผูเ ขียนจึงคนควา รวบรวมขอมูลจากแหลง ตางๆ แลว บนั ทกึ ไว จากนั้นนํามาเรียบเรียงตามลําดับทีก่ ําหนดไวในโครงเรือ่ ง โดยใชถอยคําสํานวน ของตัวเองใหมากที่สุดถาคัดลอกขอความจากเอกสารหรือหนังสือเลมใดตองอางถึงแหลงที่มาดวย

ห น า | 113 การกรอกแบบพมิ พแ ละใบสมคั รงาน แบบรายการ แบบพิมพ แบบฟอรม หมายถึง เอกสารที่ทําขึ้นโดยพิมพขอความไวบางสวน และเวนท่วี างไวบางสวนสาํ หรับใหผ ูทเ่ี ก่ยี วขอ งกรอกขอ ความลงไปในท่ีวางซ่ึงเวนไวนนั้ ประโยชนข องแบบรายการ มีดังน้ี 1. ประโยชนสําหรับผูก รอก แบบรายการชวยใหผูก รอกไมตองเขียนขอความทีย่ ืดยาวตางๆ ลงไปทัง้ หมด จะเขียนแตเฉพาะรายละเอียดทีผ่ ูจ ัดทําแบบรายการตองการเทานัน้ ทําใหเกิดความ สะดวกรวดเรว็ 2. ประโยชนสาํ หรบั ผจู ดั ทาํ แบบรายงานชวยใหสามารถเก็บขอมูลที่ตองการไดรวดเร็วเปน ระเบียบสะดวกที่จะนําขอมลู นนั้ กลบั มาใชอกี รวมทง้ั ใชเ ปน หลกั ฐานเอกสารไดด ว ย ความสําคัญของการกรอกแบบรายการ การกรอกแบบรายการมีความสําคัญมากเพราะแบบรายการใชเปนหลักฐานเอกสารได แบบ รายการที่กรอกแลว มีผลผูกพันทางกฎหมาย ซึง่ ผูก รอกจะตองรับผิดชอบแบบรายการบางอยาง เชน สญั ญาซื้อขาย สญั ญาคาํ้ ประกัน ฯลฯ อาจมผี ลผูกพนั ตอ ทรพั ยส นิ เงนิ ทองจํานวนมาก ขอควรระวังในกรณีทีแ่ บบรายการตองลงลายมือชือ่ หามลงนามในแบบรายการทีเ่ ขียน หรือพิมพขอความไมครบถวน หรือขอความที่ยังไมเขาใจชัดเจนเด็ดขาด ไมว า ในเร่ืองใดๆ

114 | ห น า ตัวอยางการกรอกแบบรายการ 1. การกรอกแบบรายการ สาํ หรบั สง ธนาณตั ิ

ห น า | 115 2. การกรอกแบบรายการหนังสือมอบอํานาจ

116 | ห น า

ห น า | 117 3. การกรอกแบบหนังสือสัญญาเชาที่ดิน

118 | ห น า ขอ แนะนาํ ในการกรอกแบบรายการ ควรระมดั ระวงั ในเรือ่ งตอไปนี้ 1. กรอกดวยความเขาใจ กอนจะกรอกตองอานขอความใหถี่ถวน และควรสอบถาม ถามี ขอความที่ยังไมเขาใจ 2. กรอกขอความที่เปนจริง ไมกรอกขอความที่เปนเท็จ เพราะอาจมีผลเสียหาย ตอตัวผูก รอก ในภายหลงั 3. กรอกใหค รบถว น ชองวางที่ไมไดกรอกขอความตองขีดเสนใตใหเต็มชอง ไมเวนที่วางไว เพราะอาจมีผูมากรอกขอความเพิ่มเติมไดภ ายหลงั 4. กรอกขอความดวยตนเอง ไมควรใหผูอ ื่นกรอกแบบรายการแทน ยกเวนในกรณีทีจ่ ําเปน อยางยิง่ เชน ไมอยูใ นสภาพทีจ่ ะเขียนหนังสือได ถาใหผูอ ืน่ กรอกขอความในแบบรายการตองอาน ขอความนนั้ กอ นเพื่อความแนใจวา ถกู ตอ ง 5. ตรวจทานทุกครั้ง เมอ่ื กรอกแบบรายการหรือลงนามในเอกสาร 

ห น า | 119 กจิ กรรม บทท่ี 4 การเขยี น 1. ใหผเู รยี นเรยี บเรียงขอความตอไปนีใ้ หถกู ตองมีความหมายท่สี มบรู ณ พรอมระบุเหตุผล 1.1 การชําเราจําเปนตองหาที่เหมาะๆ ใตต น ไมย่งิ ดี 1.2 ฉันไปตลาดเพื่อซื้อปลาหางมาทําแกงสม 1.3 เพ่อื นจะไปเที่ยวจงั หวัดจนั ทรบุรี 2. ใหผูเรียนเขียนแผนภาพความคิด เร่ือง การเขียน จากเนือ้ หาวิชาภาษาไทย ระดับ มัธยมศึกษาตอนตน พรอมทั้งระบุวาเปนแผนภาพความคิดรูปแบบใด 3. ใหผเู รยี นเขยี นเรยี งความเรอื่ งที่ตนเองสนใจ จาํ นวน 1 เรอ่ื ง โดยใชหลักการเขียนเรยี งความดว ย 4. ใหผูเ รียนเขียนจดหมายถึงครู กศน. ที่สอนภาษาไทยเพือ่ ขอลาปวยเนือ่ งจากเปนไขหวัด ใหญ ไมสามารถไปพบกลุม ตามวัน เวลา และสถานทีไ่ ด พรอมใสซองติดแสตมปสงทางไปรษณีย เพอ่ื ใหครู กศน.ใหค ะแนนเกบ็ ระหวา งภาคเรยี นดว ย 5. จงบอกคําขวัญประจําจังหวัดของทาน ................................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................... 6. ใหผ ูเรยี นรวบรวมคาํ ขวัญที่ไดพ บ พรอมจดบนั ทกึ ไวอยา งนอ ย 10 คําขวัญ ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. ............................................................................................................. 7. จงเขียนคําขวัญชักชวนคนในชุมชนของทานใหชวยกันรักษาความสะอาดของแหลงน้าํ หรือสถานที่สาธารณะอยางใด อยา งหนง่ึ

120 | ห น า เฉลยกจิ กรรม บทท่ี 4 การเขยี น 1. ใหผ เู รียนเรยี บเรียงขอ ความตอไปนี้ใหถ ูกตอ งมคี วามหมายท่ีสมบรู ณ พรอ มระบุเหตผุ ล 1.1 การชํา เราจําเปนตองหาที่เหมาะๆ ใตตนไมยิ่งดี เพราะตองเวนวรรค คําวาการชํา 1.2 ฉันไปตลาดเพื่อซื้อปลาหางมาทําแกงสม เพราะคําวาปลาหางเปนคําราชาศัพท 1.3 เพ่ือนจะไปเที่ยวจงั หวัดจนั ทบุรี เพราะคําวาจนั ทรบรุ ีเขยี นผิด 2. ใหผูเรียนเขียนแผนภาพความคิด เร่ือง การเขียน จากเนือ้ หาวิชาภาษาไทย ระดับ มัธยมศึกษา พรอ มทง้ั ระบุวาเปนแผนภาพความคิดรูปแบบใด

ห น า | 121 บทท่ี 5 หลกั การใชภาษา สาระสําคญั การใชทักษะทางภาษาในการแสวงหาความรู การระดมความคิด การประชุม การวิเคราะห การประเมิน การเขาใจระดับของภาษา สามารถใชพ ดู และเขยี นไดด ี ทาํ ใหเกดิ ประโยชนท ้งั ตอสว นตน และสว นรวม ทง้ั ยังเปนการอนุรักษขนบธรรมเนียมประเพณี และวฒั นธรรมไทย ผลการเรยี นรูท ่คี าดหวัง ผูเรียนสามารถ 1. อธิบายความแตกตางของคํา พยางค วลี ประโยค ไดถ ูกตอง 2. ใชเครื่องหมายวรรคตอน อักษรยอ คําราชาศัพทไดถูกตอง 3. อธิบายความแตกตางระหวางภาษาพูด และภาษาเขยี นได 4. อธิบายความแตกตาง ความหมายของสํานวน สุภาษิต คําพังเพย และนําไปใชใน ชีวติ ประจําวนั ไดถกู ตอง ขอบขา ยเนอ้ื หา เร่ืองท่ี 1 การใชคําลาและการสรางคําในภาษาไทย เร่ืองท่ี 2 การใชเครื่องหมายวรรคตอน และอักษรยอ เร่ืองท่ี 3 ชนดิ และหนา ทข่ี องประโยค เร่ืองท่ี 4 หลกั ในการสะกดคํา เร่ืองท่ี 5 คําราชาศัพท เร่ืองท่ี 6 การใชสํานวน สภุ าษติ คําพังเพย เร่ืองท่ี 7 หลักการแตงคําประพันธประเภทตางๆ เร่ืองท่ี 8 การใชภาษาที่เปนทางการและไมเปนทางการ

122 | ห น า เรื่องที่ 1 การใชคําและการสรางคําในภาษาไทย การใชค าํ การสื่อสารดวยการพูดและเขียนจะมีประสิทธิภาพหรือสื่อสารไดดีนัน้ ตองใชคําใหถูกตอง โดยใชคําทีม่ ีความหมายชัดเจน ใชคําใหถูกกับกาลเทศะและบุคคล การใชเครือ่ งหมายการเวนวรรค ตอน การสะกดการนั ตต องถูกตอง ซึ่งการใชคําใหถ กู ตองมหี ลักการดงั นนั้ 1. ใชคําใหถูกตองเหมาะสมกับประโยคและขอความ การใชคําบวงคําในประโยคหรือ ขอความบางครั้งมักใช คําผิด เชน คําวา มั่วสุมกับหมกมุน บางคนจะใชวา “นักเรียนมักมัว่ สุมกับ ตําราเรียนเมือ่ ใกลสอบ” ซึง่ ไมถูกตองควรใชคําวา หมกมุน แทนคําวา มัว่ สุม มักจะใชคําวารโหฐาน ในความหมายวาใหญโ ตซึ่งความหมายของคํานี้ หมายถึง ท่ลี ับ ควรใชคําวา มโหฬารแทน 2. ควรใชใหถูกตองตามหลักภาษา เชน มักจะใชหมายกําหนดการแทนคํา กําหนดการ ใน งานปกติทั่วไปซึ่งคําวา หมายกําหนดการ จะใชกับงานพระราชพิธี กําหนดการ จะใชกับงานทัว่ ไป เปนตน 3. ควรแบงวรรคตอนของคําไทยใหถูกตอง เพราะหากแบงตอนผิดก็จะทําใหความหมายผิด ไปได เชน คนกนิ กลว ย แขกรอ นจนตาเหลอื ก ควรเขียน กลว ยแขก ใหต ิดกนั ยาน้กี นิ แลวแขง็ แรงไมมี โรคภยั เบยี ดเบียน ควรเขียน แขง็ แรงใหต ดิ กนั 4. ใชล กั ษณะนามใหถ กู ตอง ลักษณะนามเปนลักษณะพิเศษของภาษาไทย ควรใชใหถูกตอง โดยเฉพาะลักษณะนามบางคําทีไ่ มมีโอกาสใชบอยอาจจะจําไมได เชน “ชาง” ซึง่ ลักษณะนามชาง เปน เชอื ก ตัวอยาง ชาง 2 เชอื ก มักจะใชผ ดิ เปน ชา ง 2 ตวั หรือชาง 2 ชาง เปน ตน 5. ใชคําใหตรงความหมาย คําไทย คําหนึง่ มีความหมายไดหลายอยาง บางคํามีความหมาย โดยตรงบางคํามีความหมายแฝง บางคํามีความหมายโดยนัย และบางคํามีความหมายใกลเคียงจึงตอง เลือกใชใหตรงความหมาย 5.1 คําที่มีความหมายไดหลายอยาง เชน “ขัน” ถาเปนคํานาม หมายถึง ภาชนะใชตักน้าํ เชน ขนั ใบนด้ี แี ท “ขัน” ถาเปนคํากริยาก็จะหมายถึง ทําใหตึง เสียงรองของไกและนก เชน นกเขาขัน เพราะจรงิ ๆ “ขนั ” ถาเปนคําวเิ ศษณ หมายถึง นา หวั เราะ เชน เธอดูนาขนั จรงิ ๆ เปน ตน 5.2 ความหมายใกลเคียง การใชคําชนิดนีต้ องระมัดระวังใหดี เชน มืด มัว ยิ้ม แยม เลก็ นอ ย ใหญ โต ซอ ม แซม ขบ กดั เปนตน

ห น า | 123 ตวั อยา ง มืด หมายถึง ไมสวา ง มองไมเห็น เชน หอ งนมี้ ืดมาก มวั หมายถึง คลุม มนึ หลง เพลนิ เชน ลูกๆ มัวแตร องราํ ทําเพลง มืดมัว เชน วนั นอ้ี ากาศมืดมัวจรงิ ๆ 6. การใชคําที่มีความหมายแฝงหรือความหมายโดยนัยเราตองศึกษาทีม่ าของคํา และดู สภาพแวดลอ ม เราจะทราบความหมายแฝงหรือความหมายโดยนัยของคํานั้น ตัวอยาง แม หมายถึง หญิงทีใ่ หกําเนิดแกลูกเปนความหมายหลัก แตคําตอไปนี้ไมมี ความหมายหลัก เชน แมนํ้า แมครัว แมเ หลก็ แมมด แมเ ลา แมส่ือ ฯลฯ เสือ หมายถึง สัตวช นิดหนึง่ อยูใ นปากินเนือ้ สัตวเปนอาหารมีนิสัยดุราย แตคําวา “เสือ” ตอไปนี้ไมไดมีความหมายตามความหมายหลัก เชน เสือผหู ญงิ เสอื กระดาษ เปน ตน 7. ใชค าํ ท่มี ีตวั สะกดการนั ต ใหถูกตองในการเขียนเพราะคําทีอ่ อกเสียงเหมือนกัน แตเขียน สะกดการันตตางกันยอมมีความหมายตางกัน เชน สัน สันต สรร สรรค สันทน ทัง้ หาคํานีเ้ ขียน ตางกัน ออกเสียงเหมือนกันแตความหมายไมเหมือนกัน คําวา สันต หมายถึง สงบ สรร หมายถึง เลือกสรร สรรค หมายถึง สราง เปนตน จึงตองระมัดระวังในการเขียนคําใหถูกตองตามสะกด การันตและตรงความหมายของคํานั้นๆ การเขียนคําการเลือกใชคํายังมีขอควรระวังอีกหลายลักษณะขอใหผูเ รียนศึกษาและสังเกตให ดี เพือ่ จะไดใ ชภาษาในการส่อื สารไดอ ยา งมีประสิทธิภาพ การสรางคํา คําท่ีใชในภาษาไทยดั้งเดิม สวนมากจะเปนคําพยางคเดียว เชน พ่ี นอง เดือนดาว จอบ ไถ หมู หมา กิน นอน ดี ช่วั สอง สาม เปนตน เม่ือโลกววิ ัฒนาการ มสี งิ่ แปลกใหมเพิ่มขึ้น ภาษาไทย ก็จะตองพัฒนาทั้งรูปคําและการเพิ่มจํานวนคํา เพือ่ ใหมีคําในการสือ่ สารใหเพียงพอกับการ เปลยี่ นแปลงของวัตถสุ ิง่ ของและเหตุการณต าง ๆ ดวยการสรางคํา ยืมคําและเปลี่ยนแปลงรูปรางคํา ซ่ึง จะมีรายละเอียด ดงั น้ี แบบสรา งคาํ แบบสรางคําคือวิธีการนําอักษรมาประสมเปนคําเกิดความหมายและเสียงของแตละพยางค ใน 1 คํา จะตองมีสวนประกอบ 3 สวน เปนอยางนอย คือ สระ พยัญชนะ และวรรณยุกต อยางมาก ไมเกนิ 5 สว น คือ สระ พยญั ชนะ วรรณยกุ ต ตัวสะกด ตวั การนั ต

124 | ห น า รปู แบบของคาํ คําไทยที่ใชอยูป จจุบันมีทั้งคําที่เปนคําไทยดัง้ เดิม คําทีม่ าจากภาษาตางประเทศ คําศัพทเฉพาะทางวิชาการ คําทีใ่ ชเฉพาะในการพูด คําชนิดตางๆ เหลานี้มีชือ่ เรียกตามลักษณะและ แบบสรางของคํา เชน คํามูล คําประสม คําสมาส คําสนธิ คําพองเสียง คาํ พอ งรปู คาํ เหลา นี้มีลักษณะพเิ ศษเฉพาะ ผูเรียนจะเขาใจลักษณะแตกตางของคําเหลานีไ้ ดจากแบบ สรางของคํา ความหมายและแบบสรางของคําชนิดตางๆ คาํ มลู คํามูล เปนคําเดียวที่มไิ ดป ระสมกับคําอื่น อาจมี 1 พยางค หรือหลายพยางคก็ได แตเมื่อแยก พยางคแลวแตละพยางคไมมีความหมายหรือมีความหมายเปนอยางอื่นไมเหมือนเดิม คําภาษาไทยทีใ่ ช มาแตเดมิ สวนใหญเ ปน คาํ มลู ท่มี ีพยางคเ ดียวโดดๆ เชน พอ แม กิน เดนิ ตัวอยา งแบบสรา งของคาํ มูล คน มี 1 พยางค คอื คน สงิ โต มี 2 พยางค คือ สงิ – โต นาฬกิ า มี 3 พยางค คอื นา –ฬิ – กา ทะมัดทะแมง มี 4 พยางค คือ ทะ – มัด – ทะ –แมง กระเหี้ยนกระหือรือ มี 5 พยางค คือ กระ – เห้ียน – กระ – หอื – รอื จากตัวอยางแบบสรางของคํามูล จะเห็นวาเมือ่ แยกพยางคจากคําแลว แตละพยางคไมมี ความหมายในตัวหรืออาจมีความหมายไมครบทุกพยางค คําเหลานี้จะมีความหมายก็ตอเมื่อนําทุก พยางคมารวมเปนคํา ลกั ษณะเชนนี้ ถอื วา เปน คาํ เดยี วโดดๆ คําประสม คือ คําทีส่ รางขึน้ ใหมโดยนําคํามูลตัง้ แต 2 คําขึน้ ไปมาประสมกัน เกิดเปนคําใหมขึน้ อีกคํา หนง่ึ 1. เกิดความหมายใหม 2. ความหมายคงเดิม 3. ความหมายใหกระชับขึ้น

ห น า | 125 ตัวอยา งแบบสรางคําประสม แมยาย เกิดจากคํามูล 2 คาํ คอื แมกับยาย ลกู น้าํ เกิดจากคํามูล 2 คาํ คือ ลูกกบั นํ้า ภาพยนตรจนี เกิดจากคํามูล 2 คาํ คือ ภาพยนตรกับจนี จากตัวอยางแบบสรางคําประสม จะเห็นวาเมือ่ แยกคําประสมออกจากกัน จะไดคํามูลซึง่ แต ละคํามีความหมายในตวั เอง ชนิดของคาํ ประสม การนําคํามาประสมกัน เพือ่ ใหเกิดคําใหมขึน้ เรียกวา “คําประสม” น้ัน มีวิธีสรางคําตาม แบบสรางอยู 5 วธิ ีดวยกัน คือ 1. คําประสมที่เกิดจากคํามูลทีม่ ีรูป เสียง และความหมายตางกัน เมื่อประสมกันเกิดเปน ความหมายใหม ไมตรงกับความหมายเดมิ เชน แม หมายถึง หญงิ ท่ีใหกําเนิดลกู ยาย หมายถึง แมของแม แมกับยาย ไดคําใหม คอื แมยาย หมายถึง แมของเมีย คําประสมชนิดนี้มีมากมาย เชน แมครัว ลูกเสือ พอ ตา มือลิง ลกู นา้ํ ลูกนอ ง ปากกา 2. คําประสมทีเ่ กิดจากคํามูลทีม่ ีรูป เสียง และความหมายตางกัน เมือ่ ประสมกันแลวเกิด ความหมายใหม แตยังคงรักษาความหมายของคําเดิมแตละคํา เชน หมอ หมายถึง ผรู ู ผูชํานาญ ผรู ักษาโรค ดู หมายถึง ใชสายตาเพื่อใหเ หน็ หมอกบั ดู ไดคําใหม คือ หมอดู หมายถึง ผูทํานายโชคชะตาราศี คําประสมชนิดนี้ เชน หมอความ นักเรยี น ชาวนา ของกิน รอ นใจ เปนตน 3. คําประสมทีเ่ กิดจากคํามูลทีม่ ีรูป เสียง ความหมายเหมือนกัน เมือ่ ประสมแลวเกิด ความหมายตางจากความหมายเดิมเล็กนอย อาจมีความหมายทางเพิม่ ขึน้ หรือลดลงก็ได การเขียนคํา ประสมแบบนี้จะใชไมยมกๆ เติมขางหลัง เชน เรว็ หมายถึง รบี ดว น เรว็ ๆ หมายถึง รบี ดวนยง่ิ ขึ้น เปนความหมายที่เพิ่มขึ้น ดาํ หมายถึง สดี าํ ดาํ ๆ หมายถึง ดาํ ไมสนิท เปนความหมายในทางลดลง

126 | ห น า คําประสมชนิดนี้ เชน ชาๆ ซํา้ ๆ ดๆี นอ ยๆ ไปๆ มาๆ เปน ตน 4. คําประสมทีเ่ กิดจากคํามูลทีม่ ีรูปและเสียงตางกัน แตมีความหมายเหมือนกัน เมือ่ นํามา ประสมกันแลวความหมายไมเปลี่ยนไปจากเดิม เชน ย้ิม หมายถึง แสดงใหปรากฏวาชอบใจ แยม หมายถึง คลี่ เผยอปากแสดงความพอใจ ย้มิ แยม ไดคําใหม คือ ย้ิมแยม หมายถึง ยิ้มอยางชืน่ บาน คําประสมชนิดนีม้ ี มากมาย เชน โกรธเคอื ง รวดเรว็ แจม ใส เสอ่ื สาด บา นเรอื น วดั วาอาราม ถนนหนทาง เปน ตน 5. คําประสมที่เกิดจากคํามูลทีม่ ีรูป เสียง และความหมายตางกัน เมือ่ นํามาประสมจะตัด พยางค หรอื ยนพยางคใ หส ั้นเขา เชน คําวา ชนั ษา มาจากคําวา ชนมพรรษา ชนม หมายถึง การเกิด พรรษา หมายถึง ป ไดคําใหม คอื ชนมพรรษา หมายถึง อายุ ชนม พรรษา คําประสมประเภทนี้ ไดแ ก เดยี งสา มาจาก เดยี ง ภาษา สถาผล มาจาก สถาพร ผล เปรมปรีดิ์ มาจาก เปรม ปรดี า คําสมาส คําสมาสเปนวิธีสรางคําใหมใ นภาษาบาลีและสันสกฤต โดยนําคําตั้งแต 2 คําขึ้นไปมา ประกอบกันคลายคําประสม แตคําที่นํามาประกอบแบบคําสมาสนัน้ นํามาประกอบหนาศัพท การ แปลคําสมาสจึงแปลจากขางหลังมาขางหนา เชน บรม ยิง่ ใหญ ครู บรมครู ครผู ยู งิ่ ใหญ สนุ ทร ไพเราะ พจน คาํ พูด สนุ ทรพจน คําพูดทีไ่ พเราะ การนําคํามาสมาสกัน อาจเปนบาลีสมาสกับบาลี สันสกฤตสมาสกับสันสกฤต หรือบาลี สมาสสันสกฤตก็ได ในบางครัง้ คําประสมทีเ่ กิดจากคําไทยประสมกันกับคําบาลีหรือสันสกฤตบางคํา มีลักษณะคลายคําสมาสเพราะแปลจากขางหลังมาขางหนา เชน ราชวัง แปลวา วังของพระราชา อาจจัดวาเปนคําสมาสไดสวนคําประสมทีม่ ีความหมายจากขางหนาไปขางหลัง และมิไดใหความผิด แผกแมคาํ นั้นประสมกับคาํ บาลีหรอื สันสกฤตกถ็ อื วา เปนคาํ ประสม เชน มลู คา ทรพั ยสนิ เปนตน การเรียงคําตามแบบสรางของคําสมาส 1. ถาเปนคําที่มาจากบาลีและสันสกฤต ใหเรียงบทขยายไวขางหนา เชน

ห น า | 127 อทุ กภัย หมายถึง ภยั จากนํา้ อายขุ ยั หมายถึง สน้ิ อายุ 2. ถาพยางคทายของคําหนาประวิสรรชนีย ใหตัดวิสรรชนยี ออก เชน ธรุ ะ สมาสกับ กจิ เปน ธุรกจิ พละ สมาสกับ ศึกษา เปน พลศึกษา 3. ถาพยางคทายของคําหนามีตัวการันตหตัดการันตออกเมื่อเขาสมาส เชน ทัศน สมาสกับ ศึกษา เปน ทัศนศึกษา แพทย สมาสกับ สมาคม เปน แพทยสมาคม 4. ถาคําซ้ําความ โดยคําหนึ่งไขความอีกคําหนึ่ง ไมมวี ิธเี รยี งคําทแ่ี นน อน เชน นร คน สมาสกับ ชน คน เปน นรชน คน วถิ ี ทาง สมาสกับ ทาง ทาง เปน วิถที าง ทาง คช ชาง สมาสกับ สาร ชาง เปน คชสาร ชาง การอานคําสมาส การอานคําสมาสมีหลักอยูว า ถาพยางคทายของคําลงทายดวย สระอะ อิ อุ เวลาเขาสมาส ใหอ า นออกเสยี ง อะ อิ อุ นัน้ เพยี งครง่ึ เสยี ง เชน เกษตร สมาสกับ ศาสตร เปน เกษตรศาสตร อา นวา กะ เสด ตระ สาด อทุ ก สมาสกับ ภยั เปน อทุ กภัย อา นวา อุ ทก กะ ไพ ประวตั ิ สมาสกับ ศาสตร เปน ประวัติศาสตร อา นวา ประ หวดั ติ สาด ภูมิ สมาสกับ ภาค เปน ภูมิภาค อา นวา พู มิ พาก เมรุ สมาสกับ มาศ เปน เมรุมาศ อา นวา เม รุ มาด ขอสงั เกต 1. มีคําไทยบางคํา ที่คําแรกมาจากภาษาบาลีสันสกฤต สวนคําหลังเปนคําไทย คําเหลานีไ้ ด แปลความหมายตางกฎเกณฑของคําสมาส แตอานเหมือนกับวาเปนคําสมาส ท้ังน้ี เปนการอานตาม ความนิยม เชน เทพเจา อา นวา เทพ พะ เจา พลเรอื น อา นวา พล ละ เรอื น กรมวงั อา นวา กรม มะ วงั 2. โดยปกติการอานคําไทยที่มีมากกวา 1 พยางค มกั อานตรงตวั เชน บากบั่น อา นวา บาก บั่น

128 | ห น า ลุกลน อา นวา ลกุ ลน มีแตคําไทยบางคําที่เราอานออกเสียงตัวสะกดดวย ทั้งที่เปนคําไทยมิใชคําสมาส ซ่ึง ผูเรียนจะตองสงั เกต เชน ตกุ ตา อา นวา ตกุ กะ ตา จักจ่ัน อา นวา จกั กะ จ่นั จก๊ั จ้ี อา นวา จก๊ั กะ จ้ี ชกั เยอ อา นวา ชกั กะ เยอ สัปหงก อา นวา สับ ปะ หงก คาํ สนธิ การสนธิ คือ การเชือ่ มเสียงใหกลมกลืนกันตามหลักไวยกรณบาลีสันสกฤต เปนการเชื่อม อกั ษรใหตอเน่อื งกันเพ่ือตัดอกั ษรใหนอยลง ทําใหคําพูดสละสลวย นําไปใชประโยชนในการแตงคํา ประพนั ธ คําสนธิ เกิดจากการเชื่อมคําในภาษาบาลีและสันสกฤตเทานั้น ถาคําทีน่ ํามาเชื่อมกัน ไมใชภาษาบาลีสันสกฤต ไมถือวาเปนสนธิ เชน กระยาหาร มาจากคํา กระยา อาหาร ไมใชสนธิ เพราะ กระยา เปนคําไทยและถึงแมวาคําที่นํามารวมกันแตไมไดเชื่อมกัน เปนเพียงประสมคําเทานัน้ กไ็ มถ ือวาสนธิ เชน ทิชาชาติ มาจาก ทิชา ชาติ ทัศนาจร มาจาก ทัศนา จร วิทยาศาสตร มาจาก วทิ ยา ศาสตร แบบสรางของคําสนธิที่ใชในภาษาบาลีและสันสกฤต มีอยู 3 ประเภท คือ 1. สระสนธิ 2. พยญั ชนะสนธิ 3. นคิ หติ สนธิ สําหรับการสนธิในภาษาไทย สวนมากจะใชแบบสรางของสระสนธิ

ห น า | 129 แบบสรางของคาํ สนธิทีใ่ ชใ นภาษาไทย 1. สระสนธิ การสนธิสระทําได 3 วธิ ี คอื 1.1 ตัดสระพยางคทาย แลวใชสระพยางคหนาของคําหลังแทน เชน มหา สนธิกับ อรรณพ เปน มหรรณพ นร สนธกิ บั อนิ ทร เปน นรนิ ทร ปรมะ สนธกิ ับ อนิ ทร เปน ปรมินทร รตั นะ สนธกิ ับ อาภรณ เปน รัตนาภรณ วชริ สนธกิ ับ อาวธุ เปน วชริ าวธุ ฤทธิ สนธิกับ อานุภาพ เปน ฤทธานุภาพ มกร สนธิกับ อาคม เปน มกราคม 1.2 ตัดสระพยางคทายของคําหนา แลวใชสระพยางคหนาของคําหลัง แตเปล่ียนรูป อะ เปน อา อิ เปน เอ อุ เปน อู หรอื โอ ตัวอยางเชน เปลีย่ นรูป อะ เปน อา เทศ สนธิกบั อภิบาล เปน เทศาภิบาล ราช สนธิกบั อธริ าช เปน ราชาธิราช ประชา สนธกิ บั อธปิ ไตย เปน ประชาธิปไตย จฬุ า สนธิกบั อลงกรณ เปน จุฬาลงกรณ เปลีย่ นรปู อิ เปน เอ นร สนธกิ บั อศิ วร เปน นเรศวร ปรม สนธกิ บั อนิ ทร เปน ปรเมนทร คช สนธิกบั อนิ ทร เปน คเชนทร เปล่ียนรูป อุ เปน อู หรอื โอ ราช สนธกิ บั อปุ ถมั ภ เปน ราชูปถัมภ สาธารณะ สนธิกบั อปุ โภค เปน สาธารณปู โภค วเิ ทศ สนธกิ บั อุบาย เปน วิเทโศบาย สุข สนธิกบั อทุ ัย เปน สุโขทยั นยั สนธกิ บั อุบาย เปน นโยบาย

130 | ห น า 1.3 เปลีย่ นสระพยางคทายของคําหนา อิ อี เปน ย อุ อู เปน ว แลวใชสระ พยางค หนาของคําหลังแทน เชน เปล่ียน อิ อี เปน ย มติ สนธกิ บั อธิบาย เปน มัตยาธิบาย รงั สี สนธิกับ โอภาส เปน รงั สโยภาส รังสโี ยภาส สามัคคี สนธิกับ อาจารย เปน สามัคยาจารย เปล่ยี น อุ อู เปน ว สินธุ สนธิกับ อานนท เปน สนิ ธวานนท จักษุ สนธิกับ อาจารย เปน สามัคยาจารย ธนู สนธกิ ับ อาคม เปน ธนั วาคม 2. พยัญชนะสนธิ พยัญชนะสนธิในภาษาไทยมีนอย คือ เมือ่ นําคํา 2 คํามาสนธิกัน ถาหากวาพยัญชนะตัว สุดทายของคําหนากับพยัญชนะตัวหนาของคําหลังเหมือนกัน ใหตัดพยัญชนะทีเ่ หมือนกันออกเสียตัว หนง่ึ เชน เทพ สนธิกับ พนม เปน เทพนม นวิ าส สนธกิ บั สถาน เปน นวิ าสถาน 3. นคิ หติ สนธิ นิคหิตสนธิในภาษาไทย ใชวิธีเดียวกับวิธีสนธิในภาษาบาลีและสันสกฤต คือ ใหสังเกต พยัญชนะตัวแรกของคําหลังวาอยูใ นวรรคใด แลวแปลงนิคหิตเปนพยัญชนะตัวสุดทายของวรรคนัน้ เชน สํ สนธิกับ กรานต เปน สงกรานต ก เปน พยญั ชนะวรรค กะ พยัญชนะตัวสดุ ทายของวรรค กะ คอื ง สํ สนธิกับ คม เปน สังคม ค เปน พยญั ชนะวรรค กะ พยัญชนะตัวสุดทายของวรรค กะ คือ ง สํ สนธกิ ับ ฐาน เปน สณั ฐาน ฐ เปน พยญั ชนะวรรค กะ พยัญชนะตัวสุดทายของวรรค กะ คอื ณ สํ สนธกิ บั ปทาน เปน สัมปทาน ป เปน พยญั ชนะวรรค กะ พยัญชนะตัวสุดทายของวรรค กะ คอื ม ถาพยัญชนะตัวแรกของคําหลังเปนเศษวรรค ใหคงนิคหิต ตามรูปเดิม อานออกเสียง อัง หรอื อนั เชน สํ สนธิกบั วร เปน สงั วร

ห น า | 131 สํ สนธกิ ับ หรณ เปน สังหรณ สํ สนธิกบั โยค เปน สงั โยค ถา สํ สนธกิ ับคาํ ที่ข้ึนตน ดวยสระ จะเปล่ยี นนคิ หิตเปน ม เสมอ เชน สํ สนธิกับ อทิ ธิ เปน สมิทธิ สํ สนธกิ บั อาคม เปน สมาคม สํ สนธกิ ับ อาส เปน สมาส สํ สนธิกบั อุทัย เปน สมทุ ยั คาํ แผลง คําแผลง คือ คําทีส่ รางขึน้ ใชในภาษาไทยอีกวิธีหนึ่ง โดยเปลีย่ นแปลงอักษรทีป่ ระสมอยูใ น คําไทยหรือคําทีม่ าจากภาษาอืน่ ใหผิดไปจากเดิม ดวยวิธีตัด เติม หรือเปลีย่ นรูป แตยังคงรักษา ความหมายเดิมหรือเคาความเดิม แบบสรางของการแผลงคํา การแผลงคําทําได 3 วธิ ี คือ 1. การแผลงสระ 2. การแผลงพยัญชนะ 3. การแผลงวรรณยกุ ต

132 | ห น า 1. การแผลงสระ เปน การเปลยี่ นรูปสระของคํานน้ั ๆ ใหเ ปนสระรูปอื่นๆ ตัวอยา ง คําเดมิ คําแผลง คาํ เดิม คาํ แผลง ชยะ ชยั สายดอื สะดอื โอชะ โอชา สรุ ยิ ะ สุรีย วชริ ะ วเิ ชยี ร ดริ จั ฉาน เดรัจฉาน พชั ร เพชร พจิ ติ ร ไพจติ ร คะนงึ คาํ นึง พีช พชื ครหะ เคราะห กรี ติ เกียรติ ชวนะ เชาวน สุคนธ สวุ คนธ สรเสรญิ สรรเสรญิ ยวุ ชน เยาวชน ทรู เลข โทรเลข สภุ า สุวภา 2. การแผลงพยญั ชนะ การแผลงพยัญชนะก็เชนเดียวกับการแผลงสระ คือ ไมมีกฎเกณฑตายตัวเกิดขึน้ จากความเจริญของ ภาษา การแผลงพยัญชนะเปนการเปลีย่ นรูปพยัญชนะตัวหนึง่ ใหเปนอีกตัวหนึง่ หรือเพิม่ พยัญชนะลง ไปใหเสียงผิดจากเดิม หรือมีพยางคมากกวาเดิม หรือตัดรูปพยัญชนะ การศึกษาทีม่ าของถอยคํา เหลานี้จะชวยใหเขาใจความหมายของคําไดถูกตอง ตวั อยา ง คําเดิม คาํ แผลง คาํ เดมิ คําแผลง กราบ กําราบ บวช ผนวช ผทม ประทม บรรเทา เกดิ กาํ เนดิ เรยี บ ระเบียบ ขจาย กําจาย แขง็ กาํ แหง คาํ แหง แสดง สาํ แดง สะพรงั่ คูณ ควณ คํานวณ คํานูณ พรั่ง ระรวย เจยี ร จาํ เนยี ร รวยรวย เจาะ จําเพาะ เฉพาะ เชญิ อญั เชญิ

ห น า | 133 เฉยี ง เฉลยี ง เฉวยี ง เพญ็ บาํ เพ็ญ ชว ย ชาํ รวย ดาล บนั ดาล ตรยั ตาํ รับ อญั ชลี ชลี ชุลี ถก ถลก อบุ าสิกา สีกา 3. การแผลงวรรณยุกต หรือเปลี่ยนเสียงวรรณยุกต เพื่อใหเสียงหรือรูป การแผลงวรรณยุกตเปนการเปลี่ยนแปลงรูป วรรณยกุ ตผ ดิ ไปจากเดมิ ตัวอยาง คาํ เดิม คาํ แผลง คําเดมิ คาํ แผลง เพยี ง เพย้ี ง พทุ โธ พทุ โธ เสนหะ เสนห  บ บ คาํ ซอ น คําซอน คือ คําประสมชนิดหนึง่ ทีเ่ กิดจากการนําเอาคําตัง้ แตสองคําขึน้ ไป ซึง่ มีเสียงตางกัน มีความหมายเหมือนกัน หรือคลายคลึงกัน หรือเปนไปในทํานองเดียวกันมาซอนคูก ัน เชน เล็กนอย ใหญโ ต เปน ตน ปกติคําทีน่ ํามาซอนกันนัน้ นอกจากจะมีความหมายเหมือนกันหรือใกลเคียงกันแลว มักจะมีเสยี งใกลเ คยี งกนั ดวยเพือ่ ใหออกเสียงงา ย สะดวกปาก คาํ ท่นี าํ มาซอนแลวทาํ ใหเกิดความหมาย นัน้ แบง เปน 2 ลักษณะ คอื 1. ซอนคําแลวมีความหมายคงเดิม คําซอนลักษณะนีจ้ ะนําคําทีม่ ีความหมายเหมือนกันมา ซอ นกันเพื่อขยายความซง่ึ กันและกัน เชน ขาทาส วางเปลา โงเขลา เปน ตน 2. ซอนคําแลวมีความหมายเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม 2.1 ความหมายเชิงอุปมา คําซอนลักษณะนี้จะเปนคําซอนทีค่ ําเดิมมีความหมายเปน รูปแบบเมื่อนํามาซอนกับความหมายของคําซอนนั้นจะเปลี่ยนไปเปนนามธรรม เชน ออนหวาน ออนมีความหมายวาไมแข็ง เชน ไมออน หวานมีความหมายวา รสหวาน เชน ขนมหวาน

134 | ห น า ออนหวาน มีความหมายวาเรียบรอย นารัก เชน เธอชางออนหวาน เหลอื เกนิ หมายถึง กริยาอาการที่แสดงออกถึงความเรียบรอยนารัก คําอ่นื ๆ เชน ค้ําจนุ เดด็ ขาด ยงุ ยาก เปน ตน 2.2 ความหมายกวางออก คําซอนบางคํามีความหมายกวางออกไมจํากัดเฉพาะ ความหมายเดิมของคําสองคําที่มาซอนกัน เชน เจ็บไข หมายถึง อาการเจ็บของ โรคตางๆ และคาํ พีน่ อง ถวยชาม ทุบตี ฆา ฟน เปน ตน 2.3 ความหมายแคบเขา คําซอนบางคํามีความหมายเดนอยูคําใดคําหนึ่ง ซ่งึ อาจจะเปนคาํ หนาหรือคําหลงั กไ็ ด เชน ความหมายเดนอยูขางหนา ใจดาํ หวั หู ปากคอ บาบอคอแตก ความหมายเดนอยูขางหลัง หยบิ ยมื เอรด็ อรอย น้ําพกั นาํ้ แรง วา นอนสอนงา ย เปนตน ตัวอยางคําซอน 2 คํา เชน บานเรือน สวยงาม ขาวของ เงินทอง มืดค่ํา อดทน เกี่ยวของ เย็นเจ๊ยี บ ทรัพยส นิ รูปภาพ ควบคุม ปองกัน ลล้ี ับ ซบั ซอน เปนตน ตวั อยางคําซอนมากกวา 2 คํา เชน ยากดมี ีจน เจ็บไขไ ดปวย ขาวยากหมากแพง เวียนวายตายเกิด ถูกอกถูกใจ จับไมไดไลไ มทัน ฉกชิงวิ่งลาว เปนตน

ห น า | 135 เรื่องท่ี 2 การใชเครือ่ งหมายวรรคตอนและอักษรยอ การใชเ ครอ่ื งหมายวรรคตอน ภาษาไทยมีวิธีการเขียนคําติดตอกันไป เมือ่ จบขอความแลวจึงเวนวรรค ดังน้ัน ในการเขียนหนังสือจึงตองมีการแบงวรรคตอนและใชเครือ่ งหมายวรรคตอนประกอบการเขียนให ถูกตอ ง เพื่อชวยใหเขาใจความหมายไดอยางชัดเจนไมผิดเพี้ยนไปจากวัตถุประสงค เครื่องหมายวรรคตอนที่ควรทราบมีดังนั้น ลําดบั ที่ เคร่อื งหมาย ชอื่ วิธใี ช 1. , จลุ ภาค เปนเครื่องหมายที่นํามาใชตามแบบภาษาอังกฤษ แตต ามปกตภิ าษาไทยใชเ วน วรรคแทน เครอ่ื งหมาย จลุ ภาคอยแู ลว จึงไมจําเปนตองใชเครื่องหมาย จุลภาคอกี ตัวอยาง เขาชอบรับประทานผักกาด ผักคะนา ตน หอม กะหลํา่ ปลี ถาเปนประโยคภาษาอังกฤษจะใชเครื่องหมาย ดงั น้ี เขาชอบรับประทานผักกาด ผกั คะนา ตน หอม กะหลาํ่ ปลี

136 | ห น า ลําดบั ที่ เคร่อื งหมาย ช่ือ วิธีใช 2. ? ปรัศนี หรอื ใชเขียนไวหลงั คํา หรือขอความที่เปนคําถามถา เครื่องหมาย ไมใชถามโดยตรงไมตองใสเครื่องหมายปรัศนี คําถาม ตัวอยา ง ใคร? ใครครบั ? (คําถาม) 3. ! อศั เจรยี  ฉันไมทราบวาเขามาหาใคร (บอกเลา ) เธอชอบอา นหนงั สอื นวนยิ ายไหม? (คําถาม) 4. (............) นขลขิ ิต หรอื ฉนั ไมท ราบวา จะทําอยา งไรใหเธอเช่อื ฉัน (บอก เครื่องหมาย เลา ) วงเลบ็ เปนเครื่องหมายแสดงความประหลาดใจ มหัศจรรยใจใชเขียนหลังคําอุทาน หรือขอ ความ ทีม่ ีลกั ษณะคลายคําอุทาน เพอ่ื ใหผ อู า นออกสียง ไดถกู ตองกับความเปนจรงิ และเหมาะสมกับ เหตุการณทเี่ กิดข้ึน เชน ดใี จ เสยี ใจ เศราใจ แปลกใจ ตวั อยา ง “โอโฮ! เธอขับรถไปถึงสงขลาคนเดียวหรือ” แปลกใจ “อนจิ จา! ทําไมเขาถึงเคราะหรายอยางนั้น” สลดใจ ใชเขียนครอมความที่เปนคําอธิบาย ซึ่งไมควรมี ในเนอ้ื เร่ือง แตผ ูเ ขยี นตอ งการใหผูอา นเขา ใจ หรือทราบขอความนั้นเปนพิเศษ เชน ตวั อยาง สมัยโบราณ คนไทยจารึกพระธรรมลงใน กระดาษเพลา (กระดาษที่คนไทยทําขึ้นใชเอง โดยมากทําจากเปลือกขอย บางครั้งเรียกวา กระดาษขอย)

ห น า | 137 ลําดับท่ี เคร่อื งหมาย ช่อื วิธใี ช 5. “…………..” อญั ประกาศ มีวธิ ใี ชด งั น้ี เนน คาํ หรือขอความใหผูอ านสังเกตเปนพิเศษ ตัวอยาง ผหู ญิงคนนัน้ “สวย” จนไมมีท่ีติ เขาเปน คน “กตัญรู ูคุณคน” อยา งนา สรรเสริญยงิ่ ใชสําหรับขอความที่เปนความคิดของผูเขียน หรือความคิดของบุคคลอื่น ตัวอยา ง ฉนั คดิ วา “ฉันคงจะมีความสุขท่ีสุดในโลก ถามี บานของตัวเองสักหลังหนึ่ง” เขาคิดวา “ไมมีสงิ่ ใดในโลกนท้ี จี่ ีรังยงั่ ยนื ” ขอความที่เปนคําสนทนา เชน ดาํ “เมื่อคนื นี้ฝนตกหนกั น้ําทวมเขามาถึงใน บาน แนะ ที่บานของเธอน้ําทวมไหม” แดง “เหรอ ท่บี านนํา้ ไมท ว มหรอก แลว กอ น มาทํางานน้ําลดแลว หรอื ยงั ละ” 4. ขอความที่ผูเขยี นนํามาจากที่อ่นื หรือเปน คาํ พูดของผูอนื่ ตวั อยาง ก. เขาทําอยา งนี้ตรงกบั สภุ าษิตวา “ขช่ี า งจบั ตก๊ั แตน” ข. ผมเห็นดวยกับปาฐกถาธรรมของพระราช นันทมุนที ่วี า “ความสุขมันเกิดจากเราคิดถูก พูดถูกทาํ ถูก” 6. ๆ ไมยมก หรือ ยมก ใชเขยี นไวห ลังคํา หรือขอ ความเพอ่ื ใหอ า นคาํ หรือความนั้นซ้าํ กนั สองครงั้ ยมก แปลวา คู แต ตองเปนคําหรือความชนิดเดียวกัน ถาเปนคําหรือ ความตางชนิดกันจะใชไมยมกไมได ตอ งเขยี น

138 | ห น า ลําดับท่ี เคร่อื งหมาย ชือ่ วิธีใช ตวั อักษรซํา้ กัน ตวั อยา ง เขาเคยมาทุกวัน วนั นีไ้ มมา (ถูก) เขาเคยมาทุกวันๆ นี้ไมมา (ผดิ ) เขาชอบพูดตางๆ นานา (ถูก) เขาชอบพูดตางๆ นา (ผดิ ) 7. _ สัญประกาศ ใชขดี เสน ใตขอ ความทผ่ี ูเขยี นตองการเนนให เห็นความสําคัญ ตัวอยา ง โรคพิษสุนัขบามีอันตรายมาก ถา ถูกสุนัขบา กัดตอ งรบี ไปฉีดวคั ซนี ทนั ที เขาพดู วา เขาไมชอบ คมที่พูดมาก 8. ” บพุ สญั ญา ใชเปน เครือ่ งหมายแทนคํา หรือกลมุ คาํ ซงึ่ อยู ขา งบนเครอ่ื งหมายน้ี การเขยี นเครื่องหมายน้จี ะ ชวยใหไมตองเขยี นคําซา้ํ ๆ กนั ตัวอยาง คาํ วา คน ถา เปนคํากรยิ า แปลวา กวนใหท ว่ั ” ขอด ” ” ” ” ขมวดใหเปนปม เครื่องหมาย บุพสัญญานมี้ ักจะมีผเู ขียนผิดเปน “ ตัวอยา ง สมุด 8 โหล ราคาโหลละ 40 บาท ดนิ สอ 8 ” “ ” 12 บาท (ผดิ )

ห น า | 139 ลาํ ดบั ท่ี เคร่อื งหมาย ชือ่ วิธีใช 9. _ ยตภิ ังค ใชเขียนระหวางคําที่เขียนแยกพยางคกัน เพอ่ื เปน หรอื เคร่ืองหมายใหรวู า พยางคหนากับพยางคหลัง เครื่องหมาย นน้ั ตดิ กัน หรอื เปนคาํ เดยี วกนั คาํ ทีเ่ ขียนแยกน้นั ขดี เสน จะอยูใ นบรรทดั เดยี วกนั หรือตา งบรรทัดกนั กไ็ ด ตัวอยาง 10. ฯ ไปยาลนอย สบั ดาห อา นวา สปั -ดา สพยอก อา นวา สับ - พะ - ยอก ในการเขยี นเรอ่ื ง หรอื ขอ ความ ตวั อยา ง เชน คาํ วา พระราชกฤษฎีกา เม่อื เขียนไดเ พียง พระราชกฤษ ก็หมดบรรทัด ตอ งเขยี นคาํ วา ฎกี า ตอ ในบรรทดั ตอไปถา เปนเชนนี้ ใหเขียนเครื่องหมายยติภังค ดงั น้ี พระราชกฤษ - แลว เขยี นตอ บรรทัดใหมว า ฎกี า และในการอา น ตอ งอา นติดตอกันเปนคาํ เดียวกันวาพระราชกฤษฎีกา ใชเขียนหลงั คาํ ซึง่ เปนที่รูกนั โดยท่วั ไป ละ ขอความสวนหลงั ไว ผูอานจะตอ งอานขอความ ในสวนท่ีละไวใหครบบริบูรณ ถา จะใหอ า น เพยี งทเ่ี ขยี นไว เชน กรุงเทพ กไ็ มต อ งใส เครื่องหมายไปยาลนอยลงไป ตวั อยาง กรุงเทพ ฯ อา นวา กรุงเทพมหานคร โปรดเกลา ฯ อา นวา โปรดเกลา โปรด กระหมอม

140 | ห น า ลาํ ดับท่ี เคร่อื งหมาย ชอ่ื วิธใี ช 11. ฯลฯ ไปยาลใหญ วธิ ีใชมดี ังน้ี ใชเขียนไวหลังขอความที่จะตอไปอีกมาก แต 12. ............... ไปยาลใหญ หรอื นาํ มาเขียนไวพอเปนตัวอยาง ใหอาน จุดไขป ลา เครื่องหมายฯลฯ วา “ ละ” ตวั อยา ง เขาปลกู ผักกาด ผกั คะนา ผกั บงุ ฯลฯ อา นวา เขาปลูกผักกาด ผกั คะนา ผักบุง ละ ใชเขียนไวระหวางกลางขอความ ซึง่ ถา เขียนจน จบจะยาวเกินไป จึงนํามาเขียนไว เฉพาะ ตอนตน กับตอนสดุ ทา ยเทา น้ัน สว น ขอความที่เวนไวใสเครื่องหมาย ฯลฯ ให อา นเครอ่ื งหมาย ฯลฯ วา “ ละถึง ” ตัวอยา ง อติ ปิ โส ฯลฯ ภควาติ. อา นวา อิตปิ โส ละถึง ภควาติ. สาํ หรับเครื่องหมาย ฯลฯ น้ัน ปจจุบนั นิยม ใชเครื่องหมาย.............แทน ตัวอยา ง อติ ปิ โส ฯลฯ ภควาติ นยิ มเขยี นวา อติ ิปโส ......... ภควาติ อา นวา อติ ปิ โส ละถึง ภควาติ 13. • มหัพภาค มที ีใ่ ชด ังนี้ เขียนไวหลงั อักษร เชน พ.ศ. ยอมาจาก พุทธศักราช พ.ร.บ. ” พระราชบัญญัติ เม.ย. ” เมษายน เขียนไวหลังคํายอ เชน

ห น า | 141 ลําดับที่ เคร่อื งหมาย ชื่อ วิธใี ช 14. มหตั สัญญา กรกฎ. ยอมาจาก กรกฎาคม เมษ. ยอมาจาก เมษายน เขยี นไวห ลังตัวเลข หรืออักษรทีบ่ อกจํานวนขอ ตวั อยาง ก. เราจะไมป ระพฤตผิ ดิ ระเบยี บของ โรงเรยี น ข. การนอนหลบั ถือวาเปนการพักผอ น เขียนไวขางหลังเมื่อจบประโยคแลว เชน ฉัน ชอบเรียนวิชาภาษาไทยมากกวาวิชาอื่นๆ เปน การยอ หนา ขึ้นบรรทัดใหม ไมม ีรปู รา ง และเครื่องหมาย วิธใี ช เมอ่ื เปนชอ่ื เร่ือง หรือหัวขอเขียนไวกลางบรรทัด ถาเปน หัวขอ ยอย กย็ อหนา ขึน้ บรรทัดใหม ขอความสําคัญๆ ทีจ่ ดั ไว เปน ตอนๆ ควรยอ หนา ขึ้นบรรทัดใหม เพ่อื ใหข อความเดนชดั และ เขาใจงาย อกั ษรยอ อักษรยอ คือ อักษรที่ใชแทนคํา หรือขอความเพื่อความสะดวกรวดเร็วในการสือ่ สาร ลักษณะของอักษรยออาจจะเปนอักษรตัวเดียว อักษรสองตัว หรือมากกวานั้น แลวมีจุดหนึง่ จุด (มหัพภาค) ขางหลัง หรอื จดุ ระหวา งตวั อกั ษรแลว แตก ารกาํ หนด

142 | ห น า หลกั เกณฑก ารเขยี นและการอา นอกั ษรยอ 1. การเขียนอักษรยอของคาํ ตางๆ มวี ิธกี ารและหลกั การซึง่ ราชบัณฑิตยสถาน โดย “คณะกรรมการกําหนดหลักเกณฑ เกีย่ วกับการใชภาษาไทย” ไดก าํ หนดไว ดงั น้ี ก. ใชพยัญชนะตนของพยางคแรกของคําเปนตัวยอ ถา เปนคาํ คําเดียวใหใชยอ ตัวเดยี ว แมวาคํานั้นจะมีหลายพยางคก็ตาม ตวั อยา ง วา ว. จงั หวดั จ. 3.00 นาฬกิ า 3.00 น. ศาสตราจารย ศ. ถา ใชตัวยอเพยี งตัวเดียวแลวทําใหเกิดความสับสนอาจใชพยัญชนะตนของคําถัดไปเปนตัวยอ ดว ยกไ็ ด ตัวอยาง ตาํ รวจ ตร. อัยการ อก. ข. ถาเปนคําสมาสใหถือเปนคําเดียว และใชพยัญชนะตนของพยางคแรกเพียงตัวเดียว ตวั อยาง มหาวิทยาลัย ม. วทิ ยาลัย ว. ค. ถาเปนคําประสม ใชพ ยัญชนะตน ของแตล ะคาํ ตวั อยา ง ชว่ั โมง ชม. โรงเรยี น รร. ง. ถาคําประสมประกอบดวยคําหลายคํา มีความยาวมาก อาจเลือกเฉพาะพยัญชนะตน ของคําที่เปนใจความสําคัญ ทง้ั นี้ ไมควรเกนิ 4 ตวั ตวั อยาง คณะกรรมการประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ กปร.

ห น า | 143 สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน สพฐ. จ. ถาใชพยัญชนะของแตละคําแลวทําใหเกิดความสับสน ใหใชพยัญชนะตนของพยางค ถดั ไปแทน ตัวอยาง พระราชกําหนด พ.ร.ก. พระราชกฤษฎีกา พ.ร.ฎ. ฉ. ถาพยางคทีจ่ ะนําพยัญชนะตนมาใชเปนตัวยอมี ห เปนอักษรนํา เชน หญ หล ใหใช พยญั ชนะตนนั้นเปน ตัวยอ ตวั อยา ง สารวตั รใหญ สวญ. ทางหลวง ทล. ช. คาํ ที่พยัญชนะตน เปน อักษรควบกล้ําหรอื อกั ษรนํา ใหใชอักษรตวั หนา ตัวเดียว ตัวอยาง ประกาศนียบัตร ป. ถนน ถ. เปรยี ญ ป. ซ. ตัวยอไมค วรใชส ระ ยกเวนคําที่เคยใชมากอนแลว ตวั อยา ง เมษายน เม.ย. มถิ นุ ายน มิ.ย. ฌ. ตวั ยอ ตอ งมจี ดุ กาํ กับเสมอ ตัวยอตั้งแต 2 ตวั ขึน้ ไป ใหจุดที่ตัวสุดทายเพียงจุดเดียว ยกเวน ตัวที่ใชกนั มากอ น เชน พ.ศ. น.ศ. ม.ร.ว. เปน ตน ตวั อยาง ตําบลต. ทบวงมหาวิยาลัย ทม. ญ. ใหเ วน วรรคหนาตัวยอทุกแบบ ตวั อยา ง ประวัติของ อ. พระนครศรอี ยธุ ยา มีขาวจาก กทม. วา

144 | ห น า ฎ. ใหเ วนวรรคระหวา งกลมุ อกั ษรยอ ตัวอยา ง ศ. นพ. ฏ. การอานคํายอ ตอ งอา นเตม็ ตวั อยา ง 05.00 น. อา นวา หา นาฬกิ า อ.พระนครศรอี ยธุ ยา อา นวา อาํ เภอพระนครศรอี ยธุ ยา ยกเวนในกรณีทีค่ ําเต็มนั้นยาวมาก และคํายอนัน้ เปนที่เขาใจและยอมรับกันทั่วไปแลว อาจอา นตัวยอเรียงตวั ไปก็ได ตวั อยา ง ก.พ. อา นวา กอ พอ (จากหนังสือหลักเกณฑการใชเครือ่ งหมายวรรคตอนเครือ่ งหมายอืน่ ๆ หลักเกณฑการเวน วรรค หลกั เกณฑก ารเขยี น คํายอ ราชบัณฑิตยสถาน) 2. การเขียนรหสั ตัวพยญั ชนะประจําจงั หวัด ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยงานสารบรรณ โดยไมมีจุด มหัพภาค ตอทาย เชน กระบ่ี ยอเปน กบ นา น ยอ เปน นน ราชบรุ ี ยอ เปน รบ กรงุ เทพมหานคร ” กท บุรรี ัมย ” บร ลพบรุ ี ” ลบ กาญจนบรุ ี ” กจ ปทมุ ธานี ” ปท ลาํ ปาง ” ลป กาฬสินธุ ” กส ประจวบคีรขี นั ธ ” ปข ลาํ พนู ” ลพ กาํ แพงเพชร ” กพ ปราจนี บุรี ” ปจ เลย ” ลย ขอนแกน ” ขก ปต ตานี ” ปน ศรสี ะเกษ ” ศก จันทบรุ ี ” จบ พะเยา ” พย สกลนคร ” สน ฉะเชงิ เทรา ” ฉช พระนครศรอี ยธุ ยา ” อย สงขลา ” สข ชลบรุ ี ” ชบ พงั งา ” พง สตลู ” สต ชยั นาท ” ชน พัทลงุ ” พท สมทุ รปราการ ” สป ชันภูมิ ” ชย พิจิตร ” พจ สมทุ รสงคราม ” สส เชยี งราย ” ชร พษิ ณุโลก ” พล สมทุ รสาคร ” สค เชยี งใหม ” ชม เพชรบรุ ี ” พบ สระบรุ ี ” สบ ตรงั ” ตง เพชรบรู ณ ” พช สงิ หบ รุ ี ” สห

ห น า | 145 ตราด ” ตร แพร ” พร สุโขทัย ” สท ตาก ” ตก ภเู ก็ต นครนายก ” นย มหาสารคาม ” ภก สพุ รรณบรุ ี ” สพ นครปฐม ” นฐ มกุ ดาหาร นครพนม ” นพ แมฮ อ งสอน ” มค สรุ าษฎรธ านี ” สฎ นครราชสมี า ” นม ยโสธร นครศรธี รรมราช ” นศ ยะลา ” มห สรุ นิ ทร ” สร นครสวรรค ” นว รอ ยเอ็ด ” มส หนองคาย ” นค นนทบรุ ี ” นบ ระนอง นราธวิ าส ” นธ ระยอง ” ยส อา งทอง ” อท ” ยล อดุ รธานี ” อด ” รอ อตุ รดติ ถ ” อต ” รน อทุ ยั ธานี ” อน ” รย อบุ ลราชธานี ” อบ หมายเหตุ กรุงเทพมหานคร กท จะพบในหนังสือราชการ แตโ ดยทว่ั ไป ใชกรุงเทพมหานคร เคร่อื งหมาย เรียกชื่อ วธิ ใี ช ตวั อยา ง ใกลๆ ยมก หรอื ไมยมก ใหเขียนไวหลังคําเพือ่ ใหอานคํานัน้ ซ้าํ กัน สองครั้ง

146 | ห น า เร่อื งท่ี 3 ชนิดและหนา ทข่ี องประโยค ชนิดของประโยค เมื่อเราทราบลักษณะของประโยคแลว ก็มาทําความเขาใจเกี่ยวกับประโยคชนิดตางๆ เพ่ิมเติม อกี ประโยคชนดิ แรกทจ่ี ะกลา วถงึ คอื ประโยคความเดยี ว 1. ประโยคความเดียว (เอกรรถประโยค) ประโยคชนิดน้ี คือ ประโยคทีม่ ุง กลาวถึง สิ่งใดสง่ิ หนึ่งเพียงสิ่งเดยี ว ส่ิงนน้ั อาจเปน คน สตั ว เหตุการณ ฯลฯ อยา งใดอยา งหนึ่ง และสิง่ นัน้ แสดง กริ ิยาอาการหรอื อยใู นสภาพอยางเดยี ว เชน ก. นกเกาะตนไม ข. นายแดงไถนา ค. มุกดาหารเปน จังหวัดทเี่ จ็ดสิบสาม สวนสําคญั ของประโยคความเดยี ว ประโยคความเดียวแตละประโยคแบงสวนสําคัญออกเปน 2 สวน สวนหนึง่ เรียกวา “ภาคประธาน” คือ ผูกระทําอาการในประโยค อีกสวนหนึง่ เรียกวา “ภาคแสดง” คือ สว นทเี่ ปนกริ ยิ าและกรรมผถู กู กระทาํ ในประโยค ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง ก. นกเกาะตนไม นก เกาะตนไม ข. นายแดงไถนา นายแดง ไถนา ค. มุกดาหารเปนจังหวัดทีเ่ จ็ด มุกดาหาร เปน จังหวัดทเี่ จด็ สิบสาม สิบสาม 2. ประโยคความรวม (อเนกรรถประโยค) คือ ประโยคที่รวมความเอาประโยคความเดียว ตง้ั แต 2 ประโยคขน้ึ มารวมเขาดว ยกัน โดยมคี ําเช่ือมประโยคเหลา นั้นเขาดว ยกนั 2.1 ประโยคที่มีเนื้อความคลอยตามกัน ประโยคที่ 1 จารุณีเดินทางไปเชียงใหม ประโยคที่ 2 อรัญญาเดินทางไปเชียงใหม

ห น า | 147 เราสามารถรวมประโยคความเดียวทั้ง 2 ประโยคเขาไวดวยกนั ดงั น้ี “จารณุ ีและอรญั ญาเดนิ ทางไปเชียงใหม” ประโยคที่ 1 เราจะประสบความลมเหลว ประโยคที่ 2 เราไมท อ ถอย รวมประโยคไดว า “แมเราจะประสบความลมเหลวเราก็ไมทอถอย” 2.2 ประโยคที่มีเนื้อความขัดแยงกัน ประโยคที่ 1 พ่ีขยัน ประโยคที่ 2 นองเกยี จคราน รวมประโยควา “พี่ขยนั แตน อ งเกยี จครา น” ประโยคที่ 1 เขาไดทํางานแลว ประโยคที่ 2 เขายังไมพอใจ รวมประโยควา “เขาไดทํางานแลวแตท วา เขายังไมพอใจ” 2.3 ประโยคที่มีใจความเลือกเอาอยางใดอยางหนึ่ง ประโยคที่ 1 เธอชอบดภู าพยนตร ประโยคที่ 2 เธอชอบดูโทรทัศน รวมประโยควา “เธอชอบดภู าพยนตรหรอื โทรทัศน” ประโยคที่ 1 ปรีชาขึ้นตนไมหลังบาน ประโยคที่ 2 ปรีชากวาดขยะอยูหนาบาน รวมประโยควา “ปรีชาขึ้นตนไมหลังบานหรอื ไมก็กวาดขยะอยูหนาบา น” 2.4 ประโยคที่มขี อความเปน เหตุเปนผลกนั โดยมีขอ ความที่เปนเหตุอยูขางหนาขอความ ที่เปน ผลอยหู ลัง ประโยคที่ 1 เขาขับรถเร็วเกินไป ประโยคที่ 2 เขาถูกรถชน รวมประโยควา “เขาขับรถเร็วเกินไปเขาจึงถูกรถชน” ประโยคที่ 1 กรุงเทพฯ ฝนตกมาก ประโยคที่ 2 กรุงเทพฯ นาํ้ ทว ม รวมประโยควา “เพราะกรุงเทพฯ ฝนตกมากน้ําจงึ ทวม” คําที่ทําหนาที่เชื่อมประโยคเขาดวยกัน เราเรยี กวา “คําสันธาน”

148 | ห น า 3. ประโยคซอนกัน (สังกรประโยค) คือประโยคทีม่ ีขอความหลายประโยคซอนรวมอยูใน ประโยคเดียวกัน เพื่อใหข อ ความสมบูรณย ิง่ ขึน้ 1. ประโยคหลักเรียกวา มุขยประโยค ซึ่งเปนประโยคสําคัญมีใจความสมบูรณ ในตวั เอง 2. ประโยคยอย เรียกวา อนุประโยค ประโยคยอยนีจ้ ะตองอาศัยประโยคหลัง จึงจะไดความสมบูรณ ตัวอยา ง สรพงษเดินทางไปสงขลาเพื่อแสดงภาพยนตร เขาประสบอุบัติเหตุเพราะความประมาท คนที่ปราศจากโรคภัยไขเจ็บเปนคนโชคดี ตารางประโยคความซอน บทเชือ่ ม ประโยคยอ ย (อนปุ ระโยค) ประโยคหลกั (มขุ ยประโยค) เพอ่ื แสดงภาพยนตร เพราะ ความประมาท สรพงษเดินทางไปสงขลา ที่ ปราศจากโรคภัยไขเจ็บ เขาประสบอุบัติเหตุ คน...เปนคนโชคดี นอกจากประโยคทัง้ 3 ชนิดดังกลาวมาแลว ยังมีประโยคอีกหลายชนิดที่มิไดเรียงลําดับ ประโยคเหมือนประโยคทั้ง 3 ชนิด ท้ังน้ี ขึน้ อยูก ับความตองการของผูส งสารวาตองการจะเนนสวน ใดของประโยคดวยเหตุนี้จึงทําใหประโยคมีหลายรูปแบบ ดงั น้ี 1. ประโยคเนนผูก ระทํา คือ ประโยคที่ยกผูก ระทําขึน้ เปนประธานของประโยคขึน้ กลาว กอ นแลว จงึ ตามดว ยภาคแสดง เชน รปู ประโยค ประธาน กรยิ า กรรม 1. ลนิ ดากําลังซ้อื ผลไม ลนิ ดา กําลังซือ้ ผลไม 2. สายชลพูดโทรศัพท สายชล พดู โทรทัพท

ห น า | 149 2. ประโยคเนนผูถ ูกกระทําคือ ประโยคทีก่ ลาวถึงผูถ ูกกระทําหรือ กรรม กอน ผูถ ูกกระทํา จงึ อยูหนา ประโยค รปู ประโยค ผูถูกกระทาํ กริยา 1. เพื่อนของฉันถูกทําโทษ เพอ่ื นของฉนั ถูกทําโทษ ถกู จบั 2. ชาตรถี ูกจบั ชาตรี ขอสงั เกต ในภาษาไทย ถาใชว า “ถูกกระทํา” อยางใด จะมีความหมายไปในทางไมดี เชน ถกู ตาํ หนิ ถกู ตอ วา ถกู ดุ เปนตน ถาเปนไปทางดีเราจะไมใชคําวา “ถกู ” แตใ ชค าํ วา “ไดรบั ” แทน เชน ไดร บั แตงตงั้ ไดร บั เลอื ก........เราจะ ไมใ ชว า ไดถูกแตงตง้ั ......ไดถ ูกเลือก.......เปนอันขาด 3. ประโยคเนนกริยา คือ ประโยคทีต่ องการเนนกริยาใหเดน จึงกลาวถึงกริยากอ นที่จะ กลาวถึงประธาน กริยาที่เนน ไดในลักษณะนมี้ อี ยูไมก คี่ าํ คอื เกดิ ปรากฏ มี รปู ประโยค กริยา ประธาน เกิดน้ําทวมในประเทศบังกลาเทศ เกิดนา้ํ ทวม ในประเทศบังกลาเทศ น้าํ ทวม ขยายกริยา ดาวเทยี ม ปรากฎดาวเทียมบนทองฟา ปรากฏ บนทองฟา ขยายกริยา 4. ประโยคคําสัง่ และขอรอง คือ ประโยคท่ีอยูในรูปคําสัง่ หรือขอรองและจะละประธานไว โดยเนน คําสั่งหรอื คาํ ขอรอง เชน คาํ สงั่ 1. จงกาเครื่องหมายกากบาท หนา ขอ ความทีถ่ ูกตอ ง คําทข่ี ีดเสน ใต คือ กริยา คําขอรอง 2. โปรดรักษาความสะอาด คาํ ท่ขี ดี เสนใต คอื กริยา ถาเดิมประธานที่ละไวลงไป ก็จะกลายเปนประโยคเนนผูกระทาํ เชน 1. ทานจงกาเครื่องหมายกากบาทหนาขอความที่ถูกตอง 2. ทานโปรดรักษาความสะอาด