47_อรทัย ไชยวงค์

45 มีความรูความเขาใจเก่ียวกับการจัดการภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน โดยแตละชุมชน จะไปดําเนินการถายทอดความรูความเขาใจภายในชุมชนเองตามความสามารถของ ผูนํา/ แกนนําชุมชนทเี่ ขา อบรม 2) ชุมชนที่ไดรับการอบรมผูนํา/แกนนําชุมชน ไดจัดตั้งคณะกรรมการปองกันและบรรเทา สาธารณภัยชุมชนซ่ึงสวนใหญจะใชคณะกรรมการชุดเดียวกันกับคณะกรรมการชุมชน (หมูบาน) จัดทําแผนท่ีเสี่ยงภัยชุมชน ปฏิทินฤดูกาล ตามหลักสูตรการอบรมในชวงระยะ เร่ิมตน 3) หนวยงานในระดับกระทรวง/กรม และผูดําเนินโครงการ ยังไมมีระบบรวบรวมฐานขอมูล อีกท้ังยังมิไดใหความสําคัญเน่ืองจากขาดความรูความเขาใจเกี่ยวกับการติดตามและ ประเมนิ ผลในระยะเร่ิมตน 4) เมอื่ ป 2548 การประชมุ ดา นการลดภัยพบิ ัติของโลก ณ เมืองโกเบ ประเทศญ่ีปุน ประกอบ กับเหตุการณสึนามิเม่ือวันที่ 26 ธค. 2547 ปภ.จึงไดมีความรวมมือทางวิชาการกับ สํานักงานความรวมมือทางวิชาการของเยอรมัน (Deutsche Gesellschaft fur Technische Zusammenarbeit :GTZ) ไดสงผูเช่ียวชาญมาดําเนินงานดานการพัฒนา หลักสูตรและบริหารจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน (Community- Based Disaster Risk Management: CBDRM) โดยคัดเลือกพื้นที่เสี่ยงภัยสึนามิ จังหวัด พังงา และพื้นที่เส่ียงอุทกภัย จังหวัดตราด และประสานสํานักงานปองกันและบรรเทาสา ธารณภยั จังหวัดตราด (สนง.ปภ.จงั หวัดตราด) เปน ผคู ัดเลอื กพื้นทนี่ ํารอง เม่ือจังหวดั ประสาน ไปยังพื้นท่ีอําเภอและตําบลท่ีผานการฝกอบรมผูนํา/แกนนําชุมชน เพื่อทําเปนพ้ืนที่นํารอง ปรากฏวาชุมชนทุงกระบอกเสนอขอเขารับการอบรมโครงการ CBDRM โดยการลงพื้นที่คร้ัง ท่ี 1 (22-23 ส.ค.48)ประชุมชี้แจงชาวบานใหเขาใจวัตถุประสงค เปาหมาย วิธีการดําเนิน โครงการฯ ฝกอบรมเกี่ยวกับ CBDRM ใหกับผูนํา/แกนนําในหมูบาน เลือกต้ังคณะกรรมการ หมบู าน และคณะกรรมการฝายตางๆ จํานวน 7 ฝาย ครั้งที่ 2 (31 ต.ค.- 2 พ.ย. 48) ไดมี การนําเสนอผลการปฏิบตั ิงานโดยใหชุมชนเปน ผูนําเสนอผลงานโดยเนนความรับผิดชอบของ คณะกรรมการแตละฝายจนกระทั่งไดแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยหมูบานทุง กระบอก และดําเนินการฝกซอมแผนอพยพของชุมชนทุงกระบอก เม่ือวันที่ 9 พ.ค. 49 ทํา ใหชุมชนทุงกระบอกสามารถดําเนินตามกระบวนการ CBDRM ไดอยางตอเนื่องและใกลชิด ทกุ ขั้นจนทําใหไ ดแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชน โดยมีผูนํา/ตัวแทนชุมชนตกตัก และชุมชนวงศพัฒนาเขารว มสงั เกตการณดาํ เนินงาน 5) งบประมาณในการดําเนินโครงการเสริมสรางศักยภาพชุมชนดานการปองกันและบรรเทาสา ธารณภัยไดดําเนินการทุกปแตอาจจะมีขอจํากัด จึงตองพยายามกระจายพื้นที่ดําเนินการให ไดค วามรดู านความเขาใจกระบวนการจัดการความเส่ียงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ครอบคลุมจังหวัด ตามการคัดเลือกพื้นท่ีเส่ียงภัยแตละจังหวัด โดยใหจังหวัดดําเนินการ จังหวัดละ 1 รุน/ป เปนประกอบดวย 3 ชุมชน/หมูบาน เปนอยางนอย และจัดทําเปน ตวั ช้ีวดั ไมส ามารถฝกอบรมในชมุ ชนเดมิ ตองสลับสบั เปลี่ยนพ้นื ท่แี ละลําดบั ภัย เปน อีกสาเหตุ ท่ีทําใหชุมชนตกตักและวงศพัฒนา ขาดความตอเนื่องในการดําเนินงานจัดทําแผนปองกัน และบรรเทาสาธารณภยั ชมุ ชน

46 6) ป 2551 ปภ.ไดจัดโครงการชุมชนเขมแข็งโดยจัดประชุมชี้แจงพรอมคูมือแนวทางการ ดําเนินงานสูการเปนชุมชนเขมแข็งเตรียมพรอมปองกันภัย ใหแกผูนํา/แกนนําชุมชนในพ้ืนท่ี จังหวัดตราด เพื่อคัดเลือกเปนชุมชนเขมแข็งตัวอยางจังหวัดละ 1 ชุมชน ใชเปนกรณีศึกษา และดูงาน ชุมชนทุงกระบอกไดใหความรวมมือเสนอขอเขารวมโครงการชุมชนเขมแข็ง ดงั กลาวดวย สง ผลใหชมุ ชนทุงกระบอกไดรบั การพัฒนาดานการปอ งกันและบรรเทาสาธารณ ภัยเพ่ิมข้ึน อีกทั้งเปนการทบทวนแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชน เพื่อใหเปน ปจจบุ ันมากยิง่ ขน้ึ ทําใหไดเ ปรยี บมากกวาชมุ ชนตกตัก และชมุ ชนวงศพฒั นา 7) องคการบริหารสวนตําบลสะตอไดดําเนินการจัดทําแผนปองกันอุทกภัย น้ําทวมฉับพลัน น้ําปาไหลหลาก ครอบคลุมท้ังตําบลสะตอ ตามภารกิจมาตรา 16 และ 20 ของ พระราชบัญญัติปองกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ. 2550 และไดปรับปรุงแผนฯ เปน ประจํา อีกท้ังความรุนแรงของการเกิดอุทกภัยท่ีสงผลตอการดํารงชีวิต การประกอบอาชีพ ของคนในชมุ ชนตกตกและวงศพัฒนาลดลง ความสะดวกรวดเร็วในการส่ือสารดีข้ึน สงผลให ทง้ั 2 ชุมชนนี้ ไมไดดําเนินการจดั ทําแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยอยางเปนรูปธรรม 8) ไมไดรับการติดตามและประเมินผลอยางตอเนื่องในการจัดทําแผนปองกันและบรรเทา สาธารณภยั ชมุ ชนเนื่องจากขาดแคลนบคุ ลากรผปู ฏบิ ตั ิงานในพื้นท่ี ดังน้ัน จึงมีเพียงชุมชนทุงกระบอกท่ีไดจัดทําแผนปองกันและบรรเทาอุทกภัย สวน 2 ชุมชน ท่ีเหลือใหความรวมมือในการสงตัวแทนเขารวมการฝกซอมแผนเผชิญเหตุปองกันอุทกภัยรวมกับชุมชน ทงุ กระบอกและอบต.สะตอ 2) ปญหาอุปสรรคจากปจจยั ภายในชมุ ชน ผลจากการสัมภาษณกลุมประชาชนมีความเห็นสอดคลองไปในแนวทางเดียวกัน คือ ปญหาจาก ทุนธรรมชาติท่ีประชาชนไมสามารถกําหนดหรือควบคุมการเกิดสาธารณภัยได จึงตองหาทางปองกันและ บรรเทาดวยตนเอง อีกท้ังปญหาจากทุนการเงินที่สนับสนุนการจัดซื้ออุปกรณ การดูแลรักษาอุปกรณใน การปองกันภัยพิบัติ สวนกลุมตัวอยางผูนําทองถิ่นและหนวยงานท่ีเกี่ยวของมีความเห็นวาไมมีปญหา อปุ สรรคจากปจ จัยภายในชมุ ชน 3) ปญ หาอุปสรรคจากปจจัยภายนอกชมุ ชน ผลจากการสมั ภาษณก ลุมประชาชนสัดสว น 1 ใน 3 เห็นวา ยงั มปี ญ หาดา นการเมืองและกฎหมาย ในเร่ืองการจัดทําโครงการของประชาชนในชุมชนซ่ึงบางโครงการท่ีจัดทําไมไดรับการอนุมัติเน่ืองจากขาด แคลนงบประมาณจากภาครฐั ผลการสัมภาษณกลมุ ผูนาํ ทอ งถ่ินและหนวยงานที่เกย่ี วของ มีความเห็นวาดานสังคมวัฒนธรรมทํา ใหประชาชนเปนวัตถุนิยมมากข้ึน ความตองการซื้อรถเพิ่มมากขึ้น ความเจริญเขามามีอิทธิพลทําใหวิถี ชุมชนเปล่ียนแปลงไป เกิดหนี้นอกระบบสนใจการทํามาหากินมากกวาจึงทําใหความพรอมในการปองกัน ดา นอุทกภยั ลดลง อีกท้ังยังใหความคิดเห็นเพิ่มเติมวาภัยพิบัติใดที่สงผลกระทบตอระบบเศรษฐกิจ รายได ของคนในชุมชนเปน จาํ นวนมากและตอเน่ืองเปน ประจาํ จึงจะทาํ ใหค นในชุมชนเกิดความตระหนักเทา น้ัน

47 ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับกระบวนการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัย ชมุ ชนเปนฐาน ผลจากการวิเคราะหความคิดเห็นเก่ียวกับกระบวนการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดย อาศัยชุมชนเปนฐานทั้ง 6 ประเด็น การเปล่ียนจากอดีตและพัฒนาในระดับดีข้ึน คนในชุมชนไดรับทักษะ ความรูความสามารถมากข้ึน มีการจัดทําแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยในชุมชน หรือแมไมมีแผน ปองกันในชมุ ชน อบต.สะตอ กไ็ ดจัดทาํ แผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยของอบต.สะตอ ครอบคลุมทั้ง 9 ชมุ ชน ดวย ผลจากการมีแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยและฝกซอมแผนฯ อยางสมํ่าเสมอ ทําคน ในชุมชนมีความรูความสามารถในการเตรียมความพรอมปองกันอุทกภัยอยางเปนระบบต้ังแตกอนเกิดภัย ระหวางเกิดภัย และภายหลังเกิดภัย สามารถปองกันตนเองและครอบครัว จนถึงกลุมผูที่แข็งแรงกวาให ความชว ยเหลอื กลมุ ผอู อนแอกวาในชมุ นได สามารถประสานงานกับเครือขายภายนอกชมุ ชนได เชนชุมชน ขางเคียง อบต.สะตอ อําเภอเขาสมิง และหนวยงานในจังหวัด เพ่ือเขาชวยเหลือ เกิดทัศนคติในการ ปองกันอุทกภัยที่ดีขึ้น มีความตระหนักในการปองกันอุทกภัยมากข้ึน สงผลใหการอยูอาศัยในชุมชน การ สรางรายได การบริโภคดีข้นึ ตามลําดบั เพราะเชือ่ วา อทุ กภยั ทเี่ กิดสามารถบรหิ ารจัดการได สวนที่ 4 ขอเสนอแนะเกี่ยวกับการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานในอนาคต ผลจากการสัมภาษณกลุมตวั อยางมีขอเสนอแนะเปน ไปในแนวทางเดยี วกัน คือ ชุมชนเปนผูที่รับทราบ ปญ หาในชุมชนไดดที ส่ี ุดดงั นนั้ ควรชวยเหลือกนั เองภายในชุมชนเปน อันดับแรก กอ นจะขอความชวยเหลือ จากภาครฐั อีกทง้ั แตล ะชุมชนมีการจัดลําดับสาธารณภัยในชุมชนไมเพียงแตเฉพาะอุทกภัย เชน ภัยไฟปา ภัย แลง การลักขโมย อุบัติภัย ฯลฯ พรอมท้ังหามาตรการภายในชุมชนเพ่ือจัดการปญหาดังกลาว โดยมี องคกรปกครองสวนทองถิ่นสนับสนุนงบประมาณและจัดทําโครงการอยางตอเนื่อง และขยายโครงการ เพื่อใหแตละชุมชนสามารถชวยเหลือระหวางชุมชนไดเปนการขยายเครือขาย อีกท้ังความคิดเห็นเพิ่มเติม จากผูนําทองถิ่นและหนวยงานท่ีเกี่ยวของเห็นวา ผูบริหารทองถิ่นควรมีวิสัยทัศนการดําเนินกิจกรรม ลักษณะน้ีอยางตอเน่ืองดวยจะเปนผลดี และภาครัฐภายนอกชุมชน ควรสงเสริมความรู ดําเนินโครงการ หรอื กิจกรรมอยางตอ เนื่องในลักษณะเดยี วกัน ขอสังเกตจากกลุมผูนําทองถิ่นและประชาชนสัดสวน 1 ใน 3 เห็นวาภาครัฐนอกชุมชนควรให ความสําคัญกับผูสูงวัยและเยาวชนเพ่ือจัดกิจกรรมแกบุคคลเหลานี้อยางตอเนื่อง เชน การสงเสริมความรู เรื่องการเฝา ระวงั ยาเสพตดิ แกเ ยาวชน

48 สวนที่ 5 ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางของทุนของชุมชนท้ัง 5 ทุนระหวางชุมชน 3 ชมุ ชน ปรากฏผลดงั นี้ ชุมชนทุงกระบอก ชมุ ชนวงศพ ัฒนา ชุมชนตกตกั ทุน อดีต ปจ จุบัน อดีต ปจจบุ นั อดีต ปจ จบุ นั มนุษย มผี นู าํ ชมุ ชน ผนู ําชมุ ชน มผี ูนาํ ชุมชน ผนู ําชมุ ชน มผี ูน าํ ชุมชน ผูนําชุมชน ไดรับการ ไดร ับการ ไดร บั การ ฝก อบรม ฝกอบรม ฝก อบรม CBDRM ป CBDRM ป CBDRM ป 2548, 2548 2548 2549 และ 2551 ตัวช้วี ัด ตวั ชี้วัดระดับ ตวั ชว้ี ัดระดับ ตวั ชว้ี ัดระดับ ตวั ชว้ี ดั ระดบั ตวั ชว้ี ดั ระดับ ระดับ การศึกษาของ การศึกษาของ การศึกษาของ การศกึ ษาของ การศึกษาของ การศึกษา ประชาชนไมมี ประชาชนไมม ี ประชาชนไมมี ประชาชนมี ประชาชนมี ของ ปญหา/มี ปญหา/มี ปญหา/มี ปญ หาปาน ปญ หาปาน ประชาชนไม ปญ หานอย ปญ หานอ ย ปญ หานอย กลาง กลาง มีปญหา/มี ปญ หานอย มผี นู ําชมุ ชน ผูน ําชมุ ชน มีผูนําชุมชน ผูนาํ ชุมชน มีผนู าํ ชุมชน ผูน าํ ชุมชน ไดร ับการ ไดรับการ ไดร ับการ ฝกอบรม ฝกอบรม ฝก อบรม CBDRM ป CBDRM ป CBDRM ป 2548, 2548 2548 2549 และ 2551 ตัวชวี้ ดั ตัวช้วี ดั ระดับ ตวั ช้ีวดั ระดับ ตวั ชวี้ ัดระดับ ตวั ชี้วดั ระดับ ตวั ชวี้ ดั ระดบั ระดับ การศกึ ษาของ การศึกษาของ การศกึ ษาของ การศึกษาของ การศึกษาของ การศกึ ษา ประชาชนไมมี ประชาชนไมม ี ประชาชนไมมี ประชาชนมี ประชาชนมี ของ ปญ หา/มี ปญหา/มี ปญหา/มี ปญ หาปาน ปญหาปาน ประชาชนไม ปญ หานอ ย ปญ หานอ ย ปญหานอ ย กลาง กลาง มปี ญหา/มี ปญหานอย ตัวช้ีวัดการมี ตวั ชว้ี ดั การมี ตัวชี้วดั การมี ตวั ชีว้ ัดการมี ตวั ชว้ี ดั การมี ตัวชว้ี ัดการมี งานทําไมม ี งานทาํ ไมมี งานทํามี งานทําไมมี งานทํามี งานทาํ มี ปญหา/มี ปญ หา/มี ปญหาปาน ปญหา/มี ปญ หาปาน ปญ หาปาน ปญหานอ ย ปญ หานอ ย กลาง ปญหานอย กลาง กลาง สังคม กลุมเครือ สงั คมเดมิ เปน กลุมเครือญาติ สงั คมเดมิ เปน กลุมเครือญาติ เปนกลุมเครอื

49 ญาติ พนี่ อง กลมุ เครือญาติ พนี่ อง กลมุ เครือญาติ พี่นอง ญาติมีบางสวน พ่นี อ ง พี่นอ ง เขามาอาศัย ชมุ ชนทุงกระบอก ชุมชนวงศพ ฒั นา ชมุ ชนตกตัก ทุน อดีต ปจจุบัน อดีต ปจ จบุ ัน อดีต ปจ จุบนั สังคม รวมกลุม กลมุ ดแู ลพืน้ ที่ รวมกลมุ ดูแล กลุม ดูแลพื้นท่ี ไมมีการ ไมมีการ ดูแลพ้ืนที่ปา ปายังคงอยู พืน้ ทีป่ าชมุ ชน ปา ยงั คงอยู รวมกลุม รวมกลมุ ชุมชน ตัวชีว้ ดั การ ตวั ช้วี ัดการ ตัวชีว้ ดั การ ตวั ชี้วดั การ ตัวชีว้ ัดการ ตวั ชี้วดั การ รวมกลมุ รวมกลมุ ของ รวมกลมุ ของ รวมกลมุ ของ รวมกลุมของ รวมกลมุ ของ ของ ประชาชนไม ประชาชนมี ประชาชนไม ประชาชนไมมี ประชาชนมี ประชาชน มปี ญ หา/มี ปญหาปาน มปี ญ หา/มี ปญหา/มี ปญหาปาน ไมมีปญ หา/ ปญหานอ ย กลาง ปญหานอย ปญหานอ ย กลาง มปี ญหา นอย ธรรมชาติ ลักษณะ ลักษณะ ลักษณะ ลักษณะ ลักษณะ ลักษณะ ภมู ศิ าสตร ภูมิศาสตร ภูมศิ าสตร ภมู ศิ าสตร ภมู ศิ าสตร ภมู ศิ าสตร เปนชุมชน เปนชุมชน เปนชมุ ชน เปนชมุ ชน เปนชมุ ชน เปน ชมุ ชน แองกะทะ แองกะทะ ขอบอาง ขอบอา ง ขอบอาง ขอบอาง มพี นื้ ท่ปี า มีพน้ื ท่ปี า มีพืน้ ทปี่ า มพี นื้ ท่ปี า ไมมีพื้นท่ีปา ไมม ีพื้นท่ีปา ชมุ ชนและ ชมุ ชนและนาํ้ ชมุ ชนและติด ชมุ ชนลดลง ชมุ ชนและ ชุมชนและ ติดคลอง ในคลองสะตอ คลองสะตอ และน้าํ ใน แหลงนํ้า แหลงนาํ้ สะตอ ลดลง คลองสะตอ ธรรมชาติ ธรรมชาติ ลดลง ตวั ช้ีวดั ตวั ช้ีวดั ตัวชีว้ ดั ตวั ชว้ี ัด ตัวช้ีวดั ตวั ช้ีวดั คุณภาพดิน คณุ ภาพดินไม คุณภาพดนิ มี คณุ ภาพดินมี คุณภาพดนิ ไม คุณภาพดินไม มปี ญ หา มีปญ หา/มี ปญหามาก ปญ หามาก มีปญ หา/มี มปี ญ หา/มี ปานกลาง ปญหานอ ย ปญหานอย ปญ หานอย ตวั ชี้วัด ไมม ีขอ มูล ไมม ีขอมูล ตัวช้ีวัด ตวั ช้ีวดั ตัวชี้วัด คุณภาพน้ํา คณุ ภาพนา้ํ มี คุณภาพนาํ้ มี คณุ ภาพน้ํามี มปี ญ หา ปญ หามาก ปญ หาปาน ปญ หาปาน ปานกลาง กลาง กลาง ตัวชีว้ ัดการ ไมม ีขอมูล ตวั ชว้ี ดั การ ตัวชี้วดั การ ตวั ชี้วัดการ ตวั ชว้ี ัดการ ปลูกปา หรือ ปลกู ปา หรือ ปลูกปา หรือ ปลกู ปาหรือ ปลกู ปาหรือ ไมยนื ตนไม ไมยนื ตนมี ไมย นื ตนมี ไมย นื ตน มี ไมยนื ตนมี มปี ญหา/มี ปญ หาปาน ปญหามาก ปญ หาปาน ปญหาปาน ปญหานอ ย กลาง กลาง กลาง

50 กายภาพ ตัวชี้วดั นา้ํ ตวั ช้ีวัดนาํ้ ดืม่ ตวั ชว้ี ัดนํา้ ดม่ื ตัวชวี้ ัดน้าํ ดืม่ ตัวชวี้ ดั นํา้ ดม่ื ตวั ชีว้ ดั นํ้าดืม่ ดื่มมปี ญ หา ไมม ีปญ หา มีปญหาระดับ ไมม ปี ญหา มีปญ หาระดับ ไมมปี ญ หา ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ทนุ ชุมชนทุงกระบอก ชมุ ชนวงศพฒั นา ชุมชนตกตกั กายภาพ อดีต ปจจบุ นั อดีต ปจ จุบัน อดตี ปจ จุบนั การเงนิ ตวั ชว้ี ัดน้ําใช ตัวชี้วดั น้าํ ใช ตัวช้วี ัดนาํ้ ใชมี ตวั ชว้ี ัดนํ้าใช ตวั ชีว้ ดั น้ําใชมี ตัวชีว้ ดั น้าํ ใช ไมม ีปญหา ไมมีปญ หา ปญ หาปาน ไมม ปี ญ หา ปญหาปาน ไมม ปี ญ หา กลาง กลาง ตวั ชว้ี ดั น้ํา ตวั ชี้วัดนา้ํ เพือ่ ตัวช้วี ดั นํา้ เพือ่ ตัวชวี้ ัดน้ําเพื่อ ตัวชีว้ ดั นํ้าเพือ่ ตัวชว้ี ัดนํ้าเพ่อื เพ่ือเกษตรมี เกษตรไมม ี เกษตรมี เกษตรไมม ี เกษตรมี เกษตรมี ปญหามาก ปญหา/มี ปญ หาปาน ปญ หา/มี ปญหาปาน ปญหามาก ปญ หานอ ย กลาง ปญ หานอ ย กลาง ตวั ชี้วัด ตัวชว้ี ัด ตวั ชว้ี ัด ตัวชว้ี ัด ตัวชี้วดั ตัวช้วี ดั ตดิ ตอ สื่อสาร ติดตอส่อื สาร ติดตอสอ่ื สาร ติดตอสอื่ สาร ติดตอส่อื สาร ติดตอ สอื่ สาร ไมม ปี ญหา/ มปี ญหาปาน มีปญหาปาน ไมมปี ญ หา ไมม ปี ญ หา/มี มปี ญ หาปาน มปี ญ หานอย กลาง กลาง ปญหานอย กลาง ไมมีขอ มลู ไมมีขอมูล ไมมีขอมูล ไมม ีขอ มูล ตวั ชี้วัด ตวั ชี้วัด ผลผลิตไรนามี ผลผลิตไรน า ปญ หามาก ไมมปี ญหา/มี ปญ หานอย ตวั ชวี้ ดั ไมมีขอ มูล ไมมีขอ มลู ตวั ชี้วดั ไมมีขอ มูล ตัวช้ีวดั ผลผลติ จาก ผลผลติ จาก ผลผลิตจาก การทาํ ไร การทาํ ไรแ ละ การทําไรแ ละ และเกษตร เกษตรอื่นไมมี เกษตรอน่ื ไมมี อืน่ มีปญ หา ปญหา/มี ปญ หา/มี มาก ปญหานอย ปญ หานอย ตารางที่ 4.2 แสดงผลการเปรียบเทยี บความแตกตา งของทุนชุมชนทงั้ 5 ทนุ ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางของทุนของชุมชนเดิมระหวางชุมชน 3 ชุมชนพบวาทุน มนุษย ชุมชนทุงกระบอกมีสูงกวาชุมชนวงศพัฒนาและชุมชนตกตัก ทุนสังคม ชุมชนทุงกระบอกและ ชุมชนวงศพัฒนามสี งู กวาชุมชนตกตัก ทุนธรรมชาติ ชมุ ชนทงุ กระบอกมีสูงกวา ชมุ ชนชุมชนวงศพัฒนาและ ชมุ ชนตกตัก ทนุ กายภาพ ชุมชนทุงกระบอกและชุมชนตกตักมีสูงกวาชุมชนวงศพัฒนา ทุนการเงิน ชุมชน วงศพัฒนามีสูงกวาชุมชนทุงกระบอกและชุมชนตกตัก สรุปไดวาทุนของชุมชนท้ัง 5 ทุน ปรากฏวาชุมชน ทงุ กระบอก ชมุ ชนวงศพ ฒั นา และชมุ ชนตกตักมคี วามเขม แข็งของทนุ ชมุ ชนตามลาํ ดบั

51 สวนที่ 6 ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางของประสิทธิภาพในกระบวนการบริหาร จดั การความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศยั ชุมชนเปน ฐานระหวา งชมุ ชน 3 ชมุ ชน ชมุ ชนทุงกระบอก ชุมชนวงศพฒั นา ชุมชนตกตัก องคก รชุมชนเขม แข็งในการบริหารจดั การความเสี่ยงจากอุทกภยั จดั ต้ังคณะกรรมการปองกนั คณะกรรมการชุมชน คณะกรรมการชุมชน และบรรเทาสาธารณภยั ชมุ ชน จดั ตัง้ ศนู ยเตรียมพรอ มปอ งกัน ไมมี ไมม ี ภัยประจาํ ชุมชน คณะกรรมการฯจัดกจิ กรรม สงตวั แทนเขา รวมฝก ซอมแผน สง ตัวแทนเขา รว มฝก ซอมแผน ฝก ซอ มแผนฯเปนประจํา ฯ รวมกบั ทุง กระบอก ฯ รว มกบั ทุงกระบอก แผนการปอ งกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชนมีคณุ ภาพ คนในชุมชนเขา รวมกจิ กรรมใน ผนู ํา/แกนนาํ ชุมชนเขา รวมการ ผนู ํา/แกนนาํ ชมุ ชนเขารวม การจดั ทําแผนปองกนั ฯ ชุมชน จัดทาํ แผนปอ งกนั ฯ ชมุ ชน การจดั ทําแผนปองกันฯ ชมุ ชน มีการจัดทําแผนปอ งกนั และ ไมม ี ไมม ี บรรเทาอทุ กภัยชุมชนและ ปรับปรุงใหเ ปนปจ จุบัน ชุมชนนาํ แผนปองกนั ฯ มาฝก ไมม ี ไมม ี ปฏิบัตไิ ด ชุมชนมีความรดู า นการปองกันและบรรเทาสาธารณภัยในระดบั ชุมชน มกี ารแจงขา วสารและแจง มีการแจง ขา วสารและแจง มกี ารแจงขาวสารและแจง เตอื นคนในชมุ ชนเกย่ี วกับการ เตือนคนในชุมชนเกย่ี วกบั การ เตือนคนในชมุ ชนเกี่ยวกับการ เกิดอุทกภยั เกดิ อุทกภยั เกิดอุทกภัย มีการจัดเตรยี มเครื่องมือ มกี ารจัดเตรยี มเครอ่ื งมือ มกี ารจัดเตรยี มเครื่องมือ อปุ กรณเตอื นภัยและชวยเหลอื อุปกรณเตือนภยั และชว ยเหลือ อปุ กรณเตอื นภัยและ เชน ไซเรน เรือ วิทยุสอื่ สาร เชน เรือ วิทยุส่อื สาร ชวยเหลอื เชน เรอื วิทยุ สื่อสาร คนในชุมชนสามารถฝก ซอ ม บางสวนในชมุ ชนสามารถ บางสว นในชมุ ชนสามารถ แผนปอ งกนั ฯ ไดอยางเปน ฝก ซอ มแผนปอ งกนั ฯ ได ฝกซอ มแผนปอ งกนั ฯ ได ระบบ ตารางที่ 4.3 แสดงผลของประสิทธภิ าพในกระบวนการบริหารจัดการความเส่ยี งจากอุทกภัย

52 ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตา งของประสทิ ธภิ าพในกระบวนการบรหิ ารจัดการความเสี่ยง จากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐานระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวาประเด็นองคกรชุมชนเขมแข็งในการ บริหารจัดการความเสี่ยงจากอุทกภัย และแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชนมีคุณภาพ ชุมชนทุง กระบอกมีความแตกตางจาก 2 ชุมชน สวนประเด็นชุมชนมีความรูดานการปองกันและบรรเทาสาธารณ ภัยในระดับชุมชนท้ัง 3 ชุมชนไมมีความแตกตางสัมพันธกับแนวคิดในการจัดการความเส่ียงจากภัยพิบัติ โดยอาศัยชุมชนเปนฐาน จากสตู รความเส่ยี ง = ภัย x ความลอ แหลม . ขดี ความสามารถของชุมชนในการรบั มือ หมายถึงระดับความเส่ียงอุทกภัยจะมากหรือนอย ข้ึนอยูกับความสัมพันธระหวางระดับของภัยและความ ลอแหลม เชนดังรูป หากกอนหินตั้งอยูตรงกลางของภูเขา ระดับความลอแหลมจะลดลง และระดับความ เสีย่ งกจ็ ะลดลงตามไปดวย นอกจากนี้ ขีดความสามารถของชุมชนที่จะสามารถใชทรัพยากรของตนในการ รับมือกับสถานการณท่ีอาจเกิดขึ้น จะเปนอีกตัวแปรที่ทําใหระดับความเส่ียงเพิ่มขึ้นหรือลดลงได (นิลุบล ,2549) จึงตรงกบั สมมติฐานผลการศกึ ษาในครง้ั นี้ ภยั คอื การที่กอนหินอยูบ นตําแหนงในลักษณะดงั ภาพ ความลอแหลม คือ การทผ่ี ูคนและบา นเรือนอยูบรเิ วณเชิงเขาที่มีกอนหนิ ตั้งอยูขา งบน ความเสีย่ ง คือ ความเปน ไปไดท่ีเม่อื กอ นหนิ หลนลงมาทบั บานเรือนและผูคนแลว จะ กอ ใหเกดิ ความสญู เสยี และเสยี หายตอชวี ติ บา นเรือนและทรพั ยส นิ ภาพที่ 4.1 แนวคิดในการจดั การความเส่ียงจากภยั พิบัตโิ ดยอาศยั ชมุ ชนเปนฐาน

53 สวนท่ี 7 ผลการศึกษาอิทธิพลของหนวยงานภายนอกท่ีมีตอประสิทธิภาพในกระบวนการ บริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐานท่ีมีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชมุ ชน ชุมชนทุงกระบอก ป 2548 ป 2549 ป 2551 - ศูนยปภ. เขต 3 - ปภ.รว มกบั GTZ - อบต.สะตอ รวมกับ ชมุ ชนวงศพ ฒั นา - ป ภ . ร ว ม กั บ GTZ สนง.ปภ.จังหวดั ตราด ชมุ ชนตกตกั จาํ นวน 2 ครัง้ - ศนู ยป ภ. เขต 3 - รวมฝกซอมแผนฯ กบั ชุมชนทุง กระบอก - ศูนยปภ. เขต 3 - รวมฝกซอมแผนฯ กับชมุ ชนทงุ กระบอก ตารางที่ 4.4 แสดงผลของอทิ ธิพลของหนว ยงานภายนอกที่มีตอประสิทธิภาพในกระบวนการบรหิ าร จัดการความเสีย่ งจากอุทกภยั ผลการศึกษาอิทธิพลของหนวยงานภายนอกท่ีมีตอประสิทธิภาพในกระบวนการบริหารจัดการ ความเส่ียงจากอุทกภยั โดยอาศยั ชุมชนเปนฐานท่ีมีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวา ชุมชน ทุงกระบอกไดรับอิทธิพลของหนวยงานภายนอกตางจาก 2 ชุมชน โดยเฉพาะโครงการความรวมมือ ระหวางปภ.และ GTZ ตอเน่ืองดวยโครงการชุมชนเขมแข็ง ทําใหชุมชนสามารถดําเนินการจัดทําแผน ปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชน และจัดฝกซอมแผนฯ ไดอยางตอเนื่องสัมพันธกับแนวคิดในการ จัดการความเส่ียงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน โดยใหความสําคัญกับ “การมีสวนรวมของคนใน ชมุ ชน” ตัวขบั เคลอื่ น สงผลใหมกี ารเปล่ียนแปลงทศั นคติ หรอื แนวคดิ ในการจัดการภัยพบิ ัติ สวนที่ 8 ผลการศึกษาอทิ ธพิ ลของทนุ ของชุมชนทงั้ 5 ทุนท่ีมีตอประสิทธิภาพในกระบวนการ บริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐานท่ีมีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน ผลการศึกษาอิทธิพลของทุนชุมชนทั้ง 5 ทุนที่มีตอประสิทธิภาพในกระบวนการบริหารจัดการ ความเสยี่ งจากอุทกภัยโดยอาศยั ชมุ ชนเปน ฐานท่ีมีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวา ชุมชน ทุงกระบอกไดรับอิทธิพลจากทุนมนุษย คือผูนําชุมชน ไดแกผูใหญบาน (เสียชีวิตแลว) นายตรวจ สนเถ็ง (ประธานคกก.ปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชน) ที่เสนอเขารับการอบรมตามกระบวนการ CBDRM ของหนวยงานปภ.และGTZ ในป 2548 รวมท้ังไดรับการสนับสนุนจากนายก อบต.สะตอคนเกาเมื่อป 2548 ตอเนื่องถึงนายกอบต.สะตอคนปจจุบัน ผูนําชุมชนเปนบุคคลท่ีอาศัยในชุมชนมานานและมีความ รักในถ่ินฐาน เม่ือเกิดเหตุการณอุทกภัยบอยคร้ังในพื้นท่ีประกอบกับอิทธิพลทุนทางธรรมชาติ คือสภาพ พ้ืนที่ชุมชนเปนแองกะทะ อยูอาศัยติดคลองสะตอเปนสวนใหญ และทุกคร้ังท่ีเกิดอุทกภัยจะระดมคนใน ชุมชนเขาชวยเหลือผูท่ีไดรับความเดือดรอนในชุมชนตามกําลังความสามารถ ท้ังยังไดเก็บขอมูลการเกิด

54 อุทกภัย เนื่องจากเปนผูหน่ึงที่ไดรับความเสียหายจากเหตุการณอุทกภัยเปนอยางมาก คนในชุมชนจึงให ความรวมมือในการดําเนินกิจกรรม CBDRM ถือไดวาเปนทุนสังคม เพราะเขาใจในวัตถุประสงคของ โครงการ และเพื่อตองการปองกันลดความเสียหายท่ีจะเกิดในคร้ังตอไป ทุนของชุมชนดังกลาวสงผลให ชมุ ชนทงุ กระบอกมีทนุ ของชุมชนสงู กวา อีก 2 ชุมชน (ขอมูล กชช. 2ค ป 2548 -2552 ขอมูลพื้นฐาน ของ 3 ชุมชนท้ัง 6 ดาน มีลักษณะไมแตกตางกันคือเปนชุมชนเรงรัดพัฒนาอันดับ 3) สัมพันธกับทฤษฎี ภาวะผนู ํา และ แนวคิดการมีสวนรว มของคนในชุมชน ภาพที่ 4.2 การเกิดอทุ กภัยชวงระยะเวลาทผ่ี า นมาของชุมชนทุงกระบอก ภาพขอ มูลความเสียหายซึ่งผูนําชุมชนไดเก็บรวบรวมไว และแสดงระดับการเกิดอุทกภัยในชุมชน ในศาลาอเนกประสงคของชุมชนทงุ กระบอกซง่ึ ปจจุบันใชเปนศูนยเตรียมความพรอมปองกันภัยดวย ศาลา อเนกประสงคต้ังอยูบนพื้นที่เนินสูงกวาหลายบานใชเปนสถานที่ฝกซอมแผนฯ สําหรับชุมชน หลังผานการ ฝกอบรม CBDRM จากหนวยงานปภ.และ GTZ ชุมชนยังไดรับผลกระทบจากอุทกภัยในปตอมา ทําให ชมุ ชนและองคกรชุมชนไดฝ กปฏบิ ตั จิ รงิ เพมิ่ ความตระหนักใหแกช มุ ชนไดมากเปนการเพ่ิมทุนมนษุ ยยิง่ ขน้ึ

55 ภาพท่ี 4.3 ภาพการเกดิ อุทกภยั ภายหลังการเขา รบั การฝกอบรมป 2549 สวนที่ 9 ผลการศึกษาประสิทธิภาพในกระบวนการบริหารจัดการความเสี่ยงจากอุทกภัยโดย อาศยั ชมุ ชนเปนฐานที่มีความแตกตา งกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน ท่ีมีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงของ ทุนของชมุ ชนทง้ั 5 ทนุ ที่แตกตา งกนั ในระยะเวลาที่ผานมา ผลการศึกษาเปรยี บเทยี บความแตกตา งของประสิทธภิ าพในกระบวนการบรหิ ารจดั การความเสี่ยง จากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐานระหวางชุมชน 3 ชุมชน จากสวนท่ี 6 พบวา ชุมชนทุงกระบอก ไดเ ปรยี บกวาอีก 2 ชุมชน ประกอบกับทุนของชุมชนที่มีความเขมแข็งอยูเดิมจากสวนท่ี 5 สงผลใหชุมชน ทุงประบอกมีการเปล่ียนแปลงตางจากอีก 2 ชุมชน ไดแก 1. ทุนมนุษย ปจจุบันผูนําชุมชน นายตรวจ สนเถ็ง ถือไดวาเปนวิทยากรประจําชุมชน เพ่ือใหหนวยงานอ่ืนไดเขามาศึกษาชุมชนตัวอยางของจังหวัด ตราด วิทยากรของแตละชุมชนจะไดมีการแลกเปลี่ยนความรูระหวางจังหวัดอื่นๆ ดวย คนในชุมชนไดรับ การฝก ปฏิบตั ิ ฝก ซอ มแผนฯ เปน ประจาํ สรา งการเตรียมพรอมใหแกชุมชน 2. ทุนสังคม ผลจากทุนมนุษย ในชุมชนท่ีมีองคความรูดานการปองกันและบรรเทาสาธารณภัยเพ่ิมมากขึ้น ทําใหทุนสังคมท่ีเดิมเปน เครือญาติใหความชวยเหลือซ่ึงกันและกัน มีการรวมกลุมกันอยูแลว ไดเพิ่มศักยภาพในการชวยเหลือและ ปอ งกนั มากขน้ึ โดยจดั ตง้ั ทมี กูชีพกภู ัยประจาํ ชุมชน(OTOS) ถือไดวาเปน OTOS ประจําชุมชนเปนทีมแรก ของประเทศไทย 3. ทุนกายภาพ จัดทํากระสอบดินเพื่อเปนผนังก้ันน้ํา ปรับเปลี่ยนเปนทํานบดินใน ปจจุบัน 4.ทุนธรรมชาติ ชุมชนทุงกระบอกยังคงความสามารถในการพ้ืนที่ปาไมในชุมชนใหมีความอุดม

56 สมบรู ณ โดยกลมุ ดูแลรักษาปาไมชมุ ชน 5. ทนุ เงิน ผลจากอีก 4 ทุนทําใหสามารถมีรายไดประกอบอาชีพ ไดอ ยางตอเนื่อง ภาพท่ี 4.4 เปรยี บเทียบการทําทาํ นบดินกนั้ นา้ํ อดตี -ปจจุบนั ภาพที่ 4.5 การทําสวนผลไมสลบั กบั พชื ใบเล้ยี งเด่ียว

บทที่ 5 บทสรุปและขอเสนอแนะ ในการศึกษาวิจัย เร่ือง “การประเมินประสิทธิภาพการจัดการความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศัย ชุมชนเปนฐาน กรณีศึกษา : อําเภอเขาสมิง จังหวัดตราด” เปนการศึกษาวิธีการจัดการความเสี่ยงจาก ภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน (CBDRM) ในการปองกันและบรรเทาสาธารณภัยในระดับชุมชน เพื่อ ประเมินผลประสิทธิภาพของการนําแนวทางการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน (CBDRM) มาใชในปจจุบัน รวมท้ังปญหาและอุปสรรคในการดําเนินงานพรอมขอเสนอแนะ สําหรับการ จัดเกบ็ ขอมลู ท่ีนาํ มาศึกษาวิเคราะหนั้น ไดใชวิธีการรวบรวมขอมูลในเชิงคุณลักษณะ (Qualitative Data) 2 วธิ ี คือ การวิจัยจากเอกสาร (Documentary Research) โดยการรวบรวมขอมูลทุติยภูมิ (Secondary Data) จากเอกสารวิชาการ รายงานการวิจัย รายงานการประชุม ขอเขียน บทความ และการสัมภาษณ แบบเจาะลึก (In-depth Interview) และรวบรวมขอมูลปฐมภูมิ (Primary Data) จากการสัมภาษณ ผูเก่ียวของ โดยการคัดเลือกตัวอยางประชากรแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จํานวนทั้งหมด 23 ทา น ประกอบดวยประชาชนตวั อยาง 3 กลุม ไดแก 1. กลมุ ผูนําทองถน่ิ : ตวั แทนองคการบริหารสว นตําบลสะตอ จาํ นวน 2 ทา น 2. กลุมหนวยงานที่มีสวนเกี่ยวของ : ตัวแทนสํานักงานปองกันและบรรเทาสาธารณภัยจังหวัด ตราด สํานกั สงเสริมการปองกนั สาธารณภัย ปภ. จํานวน 2 ทาน 3. กลมุ ประชาชน : ผใู หญบาน อาสาสมัครปองกันภัยฝายพลเรือน(อปพร.) และประชาชนทั่วไป ของชมุ ชนวงศพัฒนา ชมุ ชนตกตัก และชุมชนทุง กระบอก ต.สะตอ อ.เขาสมงิ จ.ตราด จาํ นวน 19 ทาน โดยมีสรุปผลการศึกษาและขอเสนอแนะดงั น้ี สรุปผลการศึกษา 1. ผลจากการวิเคราะหความรับรูเกีย่ วกับการใชทุนชุมชน ในกระบวนการบริหารจัดการความ เสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ท้ัง 3 ชุมชน ทุนมนุษย คือผูนําชุมชนเปนทุนพื้นฐานท่ีสําคัญ อนั ดับแรก ตามมาดว ย ทนุ สงั คม คือวิถีชีวิต วัฒนธรรมของชุมชนที่เปนสังคมชนบท เปนเครือญาติ มีการ ชวยเหลือเก้ือกูลกัน สงผลถึงการไดรับความรวมมือในการดําเนินกิจกรรมกับผูนําชุมชนประกอบกับ ทุน ทางธรรมชาติ คือสภาพพ้ืนท่ีของชุมชนท่ีมีความอุดมสมบูรณเพียงพอท่ีจะทําใหคนในชุมชนสามารถมี อาชีพสรางรายไดเลี้ยงครอบครัว ไมมีการโยกยายถิ่นฐานมากนัก สวน ทุนทางกายภาพ และ ทุนทาง การเงิน อยูในลําดับรองลงมา ดังนั้นกระบวนการการทํางานของภาครัฐที่จะลงไปสูชุมชนเพื่อเสริมสราง ศักยภาพของชมุ ชนควรพิจารณาและใหค วามสําคัญกับทุนพ้ืนฐานท้ัง 5 ทุน ตามลําดับ เนื่องจากจะสงผล ใหโ ครงการแตละโครงการสามารถดาํ เนินการและพัฒนาไดอ ยางตอเนื่อง 2. ผลจากการวเิ คราะหความรับรูเก่ยี วกับความชว ยเหลือจากภาครัฐและภาคเอกชน จากการ สัมภาษณกลุมตัวอยางสวนใหญมีความรับรูเปนไปในแนวทางเดียวกัน คือ หนวยงานภาครัฐ ไดแก องคการบริหารสวนตําบลสะตอ หนวยงานของกรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย หนวยงานภาครัฐอื่น และหนวยงานเอกชนท่ีเก่ียวของใหการชวยเหลือทางดานองคความรู และอุปกรณการชวยเหลือจาก อทุ กภัยในพ้ืนท่ี

58 3. ผลการวิเคราะหกิจกรรมท่ีสําคัญและวิธีการวัดประสิทธิภาพในการบริหารจัดการความ เส่ียงจากอุทกภยั โดยอาศัยชมุ ชนเปนฐาน ไดผ ลดังนี้ - ควรมีการจัดตั้งคณะกรรมการปองกันและบรรเทาสาธารณภัยในชุมชน โดยใชการจัดตั้งศูนยฯ มีอาสาสมัครปองกันภัยฝายพลเรือนรวมเปนคณะกรรมการ มีการจัดประชุมและมีกิจกรรมอยางตอเนื่อง เปนตวั วดั ประสทิ ธิภาพ - ควรจัดทําแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยอุทกภัยชุมชน โดยใชการเขารวมจัดทําแผน ปองกนั ฯ ของคนในชมุ ชน มีการปรบั ปรงุ แผนปองกันฯ มีการเผยแพรป ระชาสมั พนั ธ และสามารถนาํ แผน ปอ งกนั ฯ ไปปฏิบตั ไิ ดจ ริงเปน ตวั วดั ประสทิ ธภิ าพ - ควรมกี ิจกรรมอยา งตอเน่ืองต้ังแตกอนเกิด ระหวา งเกดิ และหลงั เกิดภัย โดยใชก ารแจงขาว เตอื นภัย การอพยพเคล่ือนยายแตล ะชมุ ชน และสามารสรปุ ความเสยี หายภายหลังเกดิ ภยั ตามระบบอยาง ตอ เนอื่ งเปนตัววัดประสทิ ธิภาพ 4. ผลการวิเคราะหความคิดเห็นเกี่ยวกับกระบวนการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัย โดยอาศยั ชุมชนเปนฐานท้ัง 6 ประเด็น มีการเปล่ียนจากอดีตและพัฒนาในระดับดีข้ึน คนในชุมชนไดรับ ทักษะ ความรูความสามารถมากขึ้น มีการจัดทําแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยในชุมชน ทําคนใน ชุมชนมีความรูความสามารถในการเตรียมความพรอมปองกันอุทกภัยอยางเปนระบบตั้งแตกอนเกิดภัย ระหวางเกิดภัย และภายหลังเกิดภัย สามารถปองกันตนเองและครอบครัว เกิดทัศนคติในการปองกัน อุทกภัยที่ดีข้ึน มีความตระหนักในการปองกันอุทกภัยมากข้ึน สงผลใหการอยูอาศัยในชุมชน การสราง รายได การบริโภคดีขึน้ ตามลาํ ดบั เพราะเชือ่ วาอุทกภัยทเี่ กดิ ข้ึนสามารถบรหิ ารจดั การได 5. ผลการศกึ ษาเปรียบเทียบความแตกตางของทุนของชุมชน ระหวางชุมชน 3 ชุมชนจากการ สัมภาษณและขอมลู จาก กชช 2ค ระหวา งป 2548 – 2552 ของกรมการพัฒนาชุมชน พบวาทุนมนุษย ทุนสังคม ทุนธรรมชาติ ทุนกายภาพ และทุนการเงิน ปรากฏวาชุมชนทุงกระบอก ชุมชนวงศพัฒนา และ ชุมชนตกตกั มคี วามเขม แข็งของทนุ ชุมชนเรยี งตามลาํ ดบั 6. ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางของประสิทธิภาพในกระบวนการบริหารจัดการ ความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวาประเด็นองคกรชุมชน เขมแข็งในการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัย และแผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยชุมชนมี คุณภาพ ชุมชนทุงกระบอกมีความแตกตางของประสิทธิภาพสูงกวาอีก 2 ชุมชน สวนประเด็นชุมชนมี ความรดู า นการปองกนั และบรรเทาสาธารณภัยในระดับชุมชนท้งั 3 ชุมชนไมมคี วามแตกตา งกัน 7. ผลการศึกษาอิทธิพลของหนวยงานภายนอกที่มีตอประสิทธิภาพในกระบวนการบริหาร จัดการความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ที่มีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวา ชมุ ชนทงุ กระบอกไดร ับอิทธพิ ลของหนวยงานภายนอกตางจาก 2 ชุมชน โดยเฉพาะโครงการความ รวมมือระหวางปภ.และ GTZ ตอเนื่องดวยโครงการชุมชนเขมแข็ง ทําใหชุมชนสามารถดําเนินการจัดทํา แผนปอ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ชมุ ชน และจดั ฝก ซอมแผนฯ ไดอยางตอเนอ่ื ง 8. ผลการศึกษาอิทธิพลของทุนชุมชนท้ัง 5 ทุนท่ีมีตอประสิทธิภาพในกระบวนการบริหาร จัดการความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ที่มีความแตกตางกันระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวา ชุมชนทุงกระบอกไดรับอิทธิพลจากทุนมนุษยคือผูนําชุมชน ทุนทางธรรมชาติ และทุนสังคม ซึ่ง สงผลใหชมุ ชนทงุ กระบอกมีทุนของชุมชนสูงกวา อกี 2 ชุมชน

59 9. ผลการศึกษาเปรียบเทียบความแตกตางของประสิทธิภาพในกระบวนการบริหารจัดการ ความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน ระหวางชุมชน 3 ชุมชน พบวา ชุมชนทุงกระบอก ไดเ ปรยี บกวา อีก 2 ชมุ ชน ประกอบกบั ทนุ ของชุมชนท่ีมีความเขมแข็งอยูเดิม สงผลใหชุมชนทุงประบอกมี การเปลีย่ นแปลงตางจากอกี 2 ชุมชน การอภิปรายผล จากสมมติฐานการวจิ ยั ท่วี า ผลการนาํ “การจัดการความเสีย่ งโดยอาศยั ชมุ ชนเปนฐาน(CBDRM)” มาใชทาํ ใหการปองกนั และบรรเทาสาธารณภยั ในระดับชุมชนมีประสิทธิภาพเพิ่มข้ึน ปรากฏผลได 2 กรณี ดังนี้ กรณีที่ชุมชนมีประสิทธิภาพเพ่ิมข้ึน เกิดขึ้นกับชุมชนทุงกระบอกเนื่องจาก 1) การดําเนิน กระบวนการ CBDRM อยางเต็มรูปแบบ ครบถวนตามขั้นตอน และไดรับการตรวจสอบ ติดตามอยาง ตอ เน่อื ง 2) ความเขม แขง็ ของทุนชมุ ชนท่มี ีอยเู ดิม กรณีท่ีชุมชนไมมีประสิทธิภาพเพิ่มข้ึน เกิดข้ึนกับชุมชนตกตัก และชุมชนวงศพัฒนา เนื่องจาก 1) ขาดความตอเนื่องในการดําเนินกระบวนการ CBDRM และการตรวจสอบ ติดตามจากหนวยงานใน พืน้ ท่ใี นระยะเร่มิ ตน 2) ทุนของชุมชนโดยเฉพาะทนุ มนษุ ย และทนุ สงั คม ทย่ี งั ไมเ พียงพอ ขอ เสนอแนะสาํ หรับการนาํ ผลไปใช ขอเสนอแนะเชิงนโยบาย 1. กระทรวงมหาดไทย ซึง่ เปนหนว ยงานในระดับนโยบาย ควรกําหนดตัวช้ีวัดผลงานหนวยงานใน สงั กดั ดวยการวัดในระดับพนื้ ที่เพือ่ ใหเ กิดการบูรณาการรวมกันต้ังแตการจัดทําแผนระดับชุมชน เพื่อบรรจุ แผนการบริหารจัดการความเส่ียงภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐานเปนหนึ่งในแผน เพื่อใหมีการจัดสรร งบประมาณสรางจติ สาํ นึกในชมุ ชน 2. กระทรวงมหาดไทยควรกําหนดนโยบายและจัดสรรงบประมาณสําหรับการดําเนินการเตรียม ความพรอมการจัดการความเสี่ยงภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐานสําหรับพื้นท่ีเสี่ยงภัยของประเทศไทย อยางพอเพียง และควรใหมีการดําเนินการในพ้ืนที่เส่ียงภัยใหทั่วถึงทุกพื้นท่ีภายใน 2 ป ซ่ึงจะสงผลให ประหยัดงบประมาณในการชวยเหลอื และลดอตั ราการสญู เสียชีวิตและทรัพยส ินของประชาชนได 3. กระทรวงมหาดไทยและหนวยงานในสังกัดที่เก่ียวของควรกําหนดตัวช้ีวัดระดับความสําเร็จ ของจังหวัดและทองถ่ินเพ่ือประเมินความเขมแข็งของชุมชนในพื้นที่แตละจังหวัดที่มีความพรอมความ เขม แข็งของชมุ ชนทุกดาน เปนชมุ ชนเขมแข็ง 4. กรมปภ.ควรมีการติดตาม ประเมนิ ผลอยา งจริงจัง เพราะเม่ือดาํ เนินการอบรมแลวเสร็จแตไมมี การติดตามจะเกดิ ขอจาํ กัดดังเชน ชุมชนตกตักและชมุ ชนวงศพ ัฒนา 5. กรมปภ. ควรแสวงหาความรวมมือ โดยเนนบทบาทองคกรปกครองสวนทองถิ่นดานการสราง ความพรอมในการจัดการภัยพิบัติโดยใชกระบวนการ CBDRM และเปนเจาภาพหลักในการขยายผล จดั การในพน้ื ท่ีตาม พรบ.ปภ. พ.ศ.2550 6. กรมปภ.ควรแสวงหาความรวมมือจากตางประเทศในวงกวางกวาปจจุบัน เพ่ือสรางเครือขาย ดานการปอ งกนั และบรรเทาสาธารณภยั ท่หี ลากหลายกรณศี ึกษา หลากหลายองคค วามรู เพื่อยกมาตรฐาน การบรหิ ารจดั การสาธารณภัยของประเทศไทย

60 ขอเสนอแนะเชิงปฏิบตั ิการ 1. กรมปภ.ควรมีการศึกษาเชิงเปรียบเทียบถึงผลการดําเนินโครงการจัดการความเสี่ยงภัยพิบัติ โดยอาศัยชุมชนเปนฐานระหวางพ้ืนท่ีที่มีการดําเนินการ เพ่ือนําจุดดี จุดดอยท่ีพบในแตละ พ้ืนที่มาปรับปรุงเพื่อสรางมาตรฐาน จัดทําคูมือการปฏิบัติที่เหมาะสม เอื้อประโยชนตอชุมชนและ ประชาชน 2. กรมปภ. หนวยงานปฏิบัติในระดับจังหวัดและทองถ่ินท่ีเก่ียวของ ควรนําบทเรียนที่ไดรับการ จากการปฏิบัติจริงไปสูการแบงปนประสบการณ วิธิปฏิบัติ เครื่องมือการดําเนินของแตละชุมชนท่ีประสบ ผลสําเร็จ โดยสรา งชอ งทางการแลกเปลี่ยนประสบการณการทําหนาที่วิทยากร คณะกรรมการชุมชน เพ่ือ ติดตามความกาวหนา การเรียนรูซึ่งกันและกันเพ่ือพัฒนาขั้นตอนและกระบวนการจัดการความเส่ียงภัย พบิ ัติโดยอาศยั ชมุ ชนเปนฐานใหม คี วามยงั่ ยืน ทาํ ใหชมุ ชนมีความเขมแขง็ อยางแทจ ริงในท่ีสดุ 3. หนว ยงานในระดบั จังหวัด ควรมอบหมายเจาหนาที่รับผิดชอบดําเนินการ เพ่ือสรางระบบการ จัดการภยั พบิ ตั ิโดยอาศัยชุมชนเปนฐานแบบย่ังยืน ตอ งดําเนินการตั้งแตขนั้ แรกจนถงึ ขัน้ กํากับ ติดตามเปน พ่ีเล้ียงอยางใกลช ดิ ตอเนื่องเปนระยะเวลา 2-3 ป โดยใหความสําคัญประเด็นทุนมนุษย และทุนสังคม ซ่ึง เปน ปจ จยั ที่มผี ลตอ การขับเคลอ่ื นกระบวนการจดั การความเสี่ยงโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน 4. หนวยงานในระดับจังหวัดและทองถ่ินควรเตรียมปองกันภัยนอกจากในสวนของการต้ัง คณะกรรมการปองกันภัยระดับชุมชนแลว ขณะเกิดภาวะวิกฤตดานสาธารณภัย ชุมชนตองสามารถ ประสานงานกบั เครือขายทุกระดับและทุกกลุมไดอยางมีประสิทธิภาพ จึงควรใหความสําคัญกับระบบการ สื่อสารที่สามารถใชง านไดท ัง้ ชว งปกติและชวงเกดิ สาธารณภัย 5. กรมปภ. หนว ยงานในระดบั จังหวัดและทองถิ่นควรจัดใหมกี ารประกวดชมุ ชนเขมแข็งทุกระดับ เพื่อใหเกิดพลังการขับเคล่ือนของชุมชนและหนวยงานท่ีเกี่ยวของ ขยายความสําเร็จไปสูชุมชนอ่ืนๆ อีก ตอไป ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยครง้ั ตอไป 1. ควรศกึ ษาเพ่ิมเติมในชุมชนท่ีมีระดับการเกิดภยั ในแตล ะพื้นท่ีทแี่ ตกตางกัน 2. ควรศึกษาเพ่ิมเติมผลกระทบจากกระบวนการจัดการจัดการความเส่ียงโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานที่มีผลตอ สงั คม 3. ควรศึกษาเพ่ิมเติมขอจํากัด ศักยภาพของหนวยงานที่เก่ียวของในการจัดการความเส่ียงจาก ภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน เชน กระทรวงมหาดไทย กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย และ องคก รปกครองทอ งถิน่ เปน ตน 4. ควรศึกษาวิจัยในเชิงปริมาณจากกลุมผูเชี่ยวชาญเพ่ิมเติม เพื่อสํารวจความคิดเห็นท่ีมีตอ ภยั พิบัตใิ นแตล ะพนื้ ท่ี ตนทุนในการดาํ รงชีวิตของชุมชน และการจัดการความเส่ียงจากภัยพิบัติท่ีเกิดขึ้นใน ชุมชนทผ่ี านมา รวมไปถงึ ความตองการของคนในชุมชนทม่ี ีตอ การพฒั นาการดําเนินงานตอ ไป

บรรณานุกรมภาษาไทย กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย. คูมือประชาชนในการจัดการภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน. กรุงเทพฯ : บรษิ ัท สหมิตรพร้นิ ต้ิงแอนดพ ับลสิ ซิง่ จาํ กดั , 2550. กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย. พระราชบัญญัติปองกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ.2550. กรงุ เทพฯ : สํานักพมิ พคณะรัฐมนตรีและราชกจิ จานเุ บกษา, 2550. กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย. วิทยากรการจัดการภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐาน. กรุงเทพฯ : กลุม งานสถาบนั ฝกอบรมฯ สํานักสงเสริมการปองกันสาธารณภยั , 2549. กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย. แผนปองกันและบรรเทาสาธารณภัยบานทุงกระบอก หมูที่ 7 ตําบล สะตอ อําเภอเขาสมิง จังหวัดตราด พ.ศ. 2549. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการปองกันและบรรเทาสาธารณภัย หมบู า นทุงกระบอก สํานักสง เสรมิ การปอ งกันสาธารณภยั , พมิ พค รง้ั ที่ 1, 2549. กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย. รายงานการประเมินผลโครงการใหความชวยเหลือดานที่ปรึกษาจาก GTZ ในการจัดการความเสี่ยงจากภัยพิบัติที่ชุมชนทุงกระบอก หมูท่ี 7 ตําบลสะตอ อําเภอเขาสมิง จังหวัด ตราด. กรงุ เทพฯ : กลมุ งานวิจยั และพัฒนา สาํ นกั วจิ ยั และความรว มมือระหวางประเทศ, 2549. วัฒนา วงศเกียรติรัตน. การประเมินผลโครงการ. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย, 2545 ชิ น รั ต น ส ม สื บ . ก า ร มี ส ว น ร ว ม ข อ ง ป ร ะ ช า ช น ใ น ก า ร พั ฒ น า ช น บ ท . ก รุ ง เ ท พ ฯ : มหาวิทยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธิราช, 2539. ประภาศรี พิทักษสินสุข. การเขามีสวนรวมของประชาชนในโครงการพัฒนาชนบทศึกษากรณีสุพรรณบุรี, กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2532 เสริมศักดิ์ วศิ าลาภรณ. ความขัดแยง : การบริหารเพอื่ การสรา งสรรค. กรงุ เทพฯ ตน ออแกรมมี่, 2540. วิภาดา คุปตานนท. การศึกษาความสัมพันธระหวางวัฒนะธรรมองคการกับประสิทธิผล ขององคกรรัฐ ประศาสนศาสตร , กรงุ เทพฯ : มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร , 2544. จําเนียร สุขห ล าย แล ะคณะ . รว มบทคว า มทางการประ เมินโ ครงการ . พิมพคร้ังที่ 6. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณมหาวิทยาลยั , 2544 สรุ พงษ โสธนะเสถียร. การสอื่ สารกับสังคม, กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พจ ฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย, 2533.

ศกั ด์ิ สนุ ทรเสณ.ี เจตคต.ิ กรุงเทพฯ : รุง วัฒนา, 2531. พรทิพย บุญนิพทั ธ. ทัศนคติ, กรุงเทพฯ : ไทยวฒั นาพานิช, 2531. ประภาเพ็ญ สวรรณ. ทัศนคติ : ในการวัด การเปล่ียนแปลง และพฤติกรรมอนามัย. กรุงเทพมหานคร : ไทยวฒั นาพานิช, 2520. Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH and Asian Disaster Preparedness Center (ADPC). แนวทางการปฏิบัติงานสาํ หรับผปู ฏิบัติงานภาคสนามในการจัดการความ เสี่ยงจากภัยพิบัติโดยอาศัยชุมชนเปนฐานในประเทศไทย. แตงและเรียบเรียงโดย นิลุบล สูพานิช. กรงุ เทพฯ: บริษัทโรงพมิ พคลังวชิ า จาํ กดั , 2549 กรมการพัฒนาชุมชน. ขอมูลพื้นฐานระดับหมูบาน (กชช. 2ค) ป 2548. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการ อํานวยการงานพฒั นาคุณภาพชีวิตของประชาชน, 2548 กรมการพัฒนาชุมชน. ขอมูลพ้ืนฐานระดับหมูบาน (กชช. 2ค) ป 2550. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการ อํานวยการงานพฒั นาคุณภาพชีวิตของประชาชน, 2550 กรมการพัฒนาชุมชน. ขอมูลพ้ืนฐานระดับหมูบาน (กชช. 2ค) ป 2552. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการ อาํ นวยการงานพัฒนาคุณภาพชีวติ ของประชาชน, 2552 โสมสกาว เพชรานนท และนุชนาถ มัง่ คั่ง. แนวทางการพฒั นาชมุ ชนอยางย่ังยืนในพื้นที่ประสบภัยสึนามิ : กรณีศึกษากิ่งอําเภอสุขสําราญ จังหวัดระนอง. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัยและพัฒนาแหง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2548. วรชพร เพชรสุวรรณ. รายงานผลสําเร็จการดําเนินการโครงการจัดการความเส่ียงภัยพิบัติโดยชุมชนเปน ฐานกรณีศึกษาโครงการความรวมมือระหวางกรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย และศูนยเตรียมความ พรอ มปอ งกนั ภัยพบิ ตั ิแหง เอเชีย (ADPC). กรมปองกันและบรรเทาสาธารณภัย, 2553

บรรณานุกรมภาษาอังกฤษ Imelda Abarquez and Zubair Murshed. Community-based Disaster Risk Management Field Practitioners’ Handbook. Pathumthani Thailand: Asian Disaster Preparedness Center (ADPC), 2004. UK’s Department for International Development.The Sustainable Livelihoods Framework. DFID, 2008 UNCRD Disaster Management Planning Hyogo Office. Sustainable Community-Based Disaster Management (CBDM) practices in Asia, a Users guide. Kobe, Japan: United Nations Centre for Regional Development (UNCRD), 2004. Daniel L. Stufflebeam. CIPP EVALUATION MODEL CHECKLIST, 2002

1 ภาคผนวก ภาพประกอบ การสัมภาษณกลุมผนู ําทอ งถน่ิ องคก ารบรหิ ารสว นตําบลสะตอ ภาพประกอบ การสัมภาษณกลมุ ภาคประชาชนในพื้นท่ีชุมชนทงุ กระบอก

2 ภาพประกอบ การสัมภาษณกลุมภาคประชาชนในพน้ื ทชี่ มุ ชนวงศพัฒนา ภาพประกอบ การสัมภาษณกลุมภาคประชาชนในพ้นื ท่ีชมุ ชนตกตกั

3

4

5

6

7

8

9

1 ประเด็นสัมภาษณ (สาํ หรับผูนาํ และประชาชนในชุมชน) การศึกษาเร่อื ง การประเมินประสทิ ธภิ าพการจัดการความเส่ียงจากอุทกภยั โดยอาศัยชมุ ชนเปน ฐาน กรณศี ึกษา : อําเภอเขาสมิง จังหวดั ตราด ชุมชน □ วงศพ ัฒนา □ ตกตัก □ ทงุ กระบอก สวนที่ 1 ขอมูลสวนบุคคลของผูใ หสัมภาษณ 1. ชอ่ื – สกลุ .............................................................. อายุ ................. ป 2. อาชีพปจจบุ ัน □ เกษตรกร/ทําไร/ ทํานา/ทาํ สวน □ คาขาย □ รับราชการ/พนักงานของรัฐ □ รบั จา ง ระบุ ............................................... 3. การศกึ ษา □ ตํ่ากวา ประถมศกึ ษา □ ประถมศึกษา □ มธั ยมศึกษา □ ปรญิ ญาตรี □ ปรญิ ญาโท □ อื่นๆ ระบุ ....................................... 4. การฝกอบรมดา นการปอ งกนั อุทกภยั □ ไมไดรบั □ ไดร บั หลักสูตรและป พ.ศ.................................................................................................................. .................................................................................................................................................. หนว ยงาน.................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. สว นท่ี 2 ความรับรูเกยี่ วกบั การใชท ุนชมุ ชน 1. ทา นไดรบั รูวา ในอดีต ปญหาภยั พิบตั ิในชุมชนนไี้ ดแ กไ ขโดยชุมชนดวยทุนของชุมชนท่มี ีอยู อยางไร ทุนชุมชน ลักษณะของชนดิ ของทนุ ท่นี ํามาใชในอดตี ทุนมนษุ ย ทุนสงั คม ทุนธรรมชาติ

2 ทนุ ชมุ ชน ลักษณะของชนดิ ของทนุ ที่นํามาใชใ นอดตี ทนุ กายภาพ ทุนการเงนิ 2. ทานไดร ับรูว า ปจจุบนั นี้ ปญ หาภัยพบิ ตั ใิ นชุมชนนี้ไดมีกระบวนการบรหิ ารจดั การ ความเสย่ี งจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานดว ยทนุ ของชุมชนทีม่ อี ยูอยางไร ทนุ ชุมชน ลกั ษณะของชนิดของทนุ ท่ีนํามาใชใ นปจ จุบัน ทนุ มนษุ ย ทุนสังคม ทุนธรรมชาติ ทนุ กายภาพ ทุนการเงิน สว นที่ 3 ความรับรเู กี่ยวกับความชวยเหลือจากภาครัฐและภาคเอกชน 3. ทานไดรบั รูวา ปจ จุบันน้ี ปญ หาภยั พบิ ัตใิ นชุมชนนไี้ ดมกี ระบวนการบริหารจัดการ ความเสยี่ งจากอุทกภัยโดยอาศยั ชมุ ชนเปนฐานโดยองคกรปกครองสว นทองถิน่ อยา งไร หนวยงาน กิจกรรมทจี่ ัดทาํ องคก ารบริหารสวน ตําบล องคการบรหิ ารสวน ตําบล 4. ทา นไดร ับรูวาปจ จุบนั น้ี ปญหาภัยพิบัตใิ นชุมชนนไ้ี ดมีกระบวนการบริหารจดั การ ความเสี่ยงจากอุทกภัยโดยอาศยั ชมุ ชนเปน ฐานโดยหนวยงานของกรมปองกนั และ บรรเทาสาธารณภัยอยางไร

3 หนวยงาน 1. กิจกรรมทจ่ี ดั ทาํ หนว ยงานของกรมปองกัน 2. และบรรเทาสาธารณภยั 3. 4. 5. 6. 5. ทานไดร ับรูว าปจจบุ ันนี้ ปญ หาภัยพิบัติในชุมชนนี้ไดมกี ระบวนการบรหิ ารจัดการความเสี่ยง จากอทุ กภัยโดยอาศยั ชมุ ชนเปน ฐานโดยหนว ยงานภาครฐั จากภายนอกชุมชนอยางไร หนวยงาน กิจกรรมทีจ่ ดั ทํา ราชการภมู ิภาคอ่ืนๆใน จังหวดั ราชการสว นกลางในจงั หวัด 6. ทานไดร บั รวู า ปจจบุ นั น้ี ปญหาภยั พบิ ตั ใิ นชมุ ชนนไี้ ดมีกระบวนการบริหารจดั การความเส่ียง จากอทุ กภัยโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานโดยหนวยงานภาคเอกชนจากภายนอกชมุ ชนอยางไร หนว ยงาน กจิ กรรมที่จัดทาํ ธรุ กจิ เอกชน องคกรพฒั นาเอกชน (เชน มลู นิธิ และสมาคมตา งๆ) สวนที่ 4 ความคดิ เห็นเกยี่ วกับกระบวนการบริหารจัดการความเสย่ี งจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชน เปนฐาน 7. ทานคดิ วาการบรหิ ารจัดการความเสีย่ งจากอุทกภยั โดยอาศัยชุมชนเปนฐานจะนาํ ไปสู การดาํ รงชีวติ ของชมุ ชนอยา งมคี ุณภาพ และมีพัฒนาการการเปลี่ยนแปลงจากอดีตอยางไร ประเด็น คาํ อธิบาย การเปลีย่ นแปลงจากอดีต (ดีขนึ้ มาก ดีขึ้น แยล ง แยลง มาก ความสามารถในการ จดั การภัยพบิ ตั เิ พ่มิ ขึน้ ความสามารถในการ จัดการภยั พบิ ตั เิ พมิ่ ข้ึน

ประเดน็ คาํ อธิบาย 4 การเปลี่ยนแปลงจากอดีต ความสามารถในการใช (ดขี ้ึนมาก ดีขึน้ แยลง แยล ง ทรพั ยากรธรรมชาติดขี ้ึน ความสามารถในการ มาก ประกอบอาชีพมรี ายได ความสามารถในการอยู อาศยั ดีขน้ึ ความสามารถในการมี อาหารบริโภคท่ีดีขึน้ สุขภาวะท่ดี ีข้นึ 8. การบรหิ ารจดั การความเสยี่ งจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานทจ่ี ะนาํ ไปสกู ารดํารงชีวิต ของชมุ ชนอยางมีคุณภาพควรตองมีกจิ กรรมท่สี ําคัญอะไรบาง และมีวธิ วี ัดประสทิ ธภิ าพ อยา งไร กจิ กรรมสําคัญ วธิ วี ัดประสทิ ธภิ าพ ความคดิ เหน็ ตอ ประสทิ ธิภาพ (ดีมาก ดี ไมด ี ไมดีมาก) องคกรชุมชนเขม แข็งในการบรหิ ารจัดการความเสี่ยงจากอทุ กภยั 1. 2. 3. แผนปอ งกันและบรรเทาสาธารณภัยชมุ ชนมีคุณภาพ 4. 5. 6. ชมุ ชนมีความรูด า นการปองกนั และบรรเทาสาธารณภัยในระดับชุมชน 7. 8. 9.

5 9. การบริหารจดั การความเสยี่ งจากอุทกภัยโดยอาศยั ชุมชนเปนฐานท่ีชุมชนเขา มีสว นรวม ในปจ จุบันมีปญหาอปุ สรรคจากปจ จัยภายในชมุ ชนอยางไร ทุนชมุ ชน ลกั ษณะของชนดิ ของทนุ ท่ีมีปญหาอุปสรรค ทุนมนษุ ย ทนุ สังคม ทนุ ธรรมชาติ ทนุ กายภาพ ทุนการเงนิ 10.การบรหิ ารจัดการความเสย่ี งจากอุทกภัยโดยอาศัยชุมชนเปน ฐานทีช่ ุมชนเขามีสว นรว ม ในปจ จุบนั มีปญหาอปุ สรรคจากปจจยั ภายนอกชมุ ชนอยางไร ปจจยั ภายนอก ลักษณะของชนิดของทุนที่มีปญ หาอุปสรรค ดา นสงั คมวัฒนธรรม ดา นเทคโนโลยี ดา นเศรษฐกิจ ดานการเมอื งและ กฎหมาย

6 สว นท่ี 5 ขอเสนอแนะเก่ยี วกับกระบวนการบริหารจัดการความเส่ียงจากอุทกภัยโดยอาศัยชมุ ชน เปน ฐานในอนาคต ลักษณะของบทบาทในกระบวนการบริหารจัดการความเส่ยี งจาก อุทกภัย ชุมชน องคก รปกครองสวน ทองถ่ิน ภาครฐั ภายนอกชมุ ชน ภาคเอกชน ขอ มูลเพิ่มเติม……………………………………………...………………...................................…………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………..........………………………………………………

ประวัติผูศึกษาวจิ ัย ชอ่ื – นามสกลุ นางสาวอรทยั ไชยวงค วนั เดอื น ป เกิด 29 เมษายน 2521 สถานที่เกดิ จังหวัดเชยี งราย วุฒกิ ารศกึ ษา -ปรญิ ญาตรี วทิ ยาศาสตรบัณฑิต สาขาวทิ ยาการคอมพิวเตอร มหาวิทยาลยั ราชภัฎเชยี งราย -ปริญญาโท สาขารัฐประศาสนศาสตรม หาบณั ฑติ จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั ประสบการณรับราชการ ป 2548 - ปจ จบุ นั ดาํ รงตาํ แหนง นกั วิชาการคอมพิวเตอรชํานาญการ สังกัด ศนู ยอ ํานวยการปอ งกันบรรเทาสาธารณภยั กรมปองกนั และบรรเทาสาธารณภยั กระทรวงมหาดไทย