หนังสือต้นกล้าพันธุ์ไม้วนเกษตร

คานา การเพาะกล้าในปัจจุบันมีบทบาทสาคัญในการผลิตพืชเพิ่มข้ึนเพราะ เมลด็ พนั ธุทม่ี รี าคาแพงขน้ึ และคนนิยมปลูกมากข้ึนและทาให้มีรายได้ของคนเพาะ เพ่ิมข้ึน เนื่องจากเป็นพันธุ์ ที่เหมาะสาหรับทุกสภาพ คุณภาพดีจึงมีความงอกสูง ดังน้นั การเพาะเมลด็ กอ่ นการย้ายปลกู จงึ ชว่ ย ประหยัดเมล็ดพันธ์ุชช่วยลดความ เสียหายของต้นกล้า ลดค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาหลังต้นกล้างอก และ ยัง สามารถคัดเลือกต้นกล้าที่มีความแข็งแรงและมีความสม่าเสมอ ดังน้ันวัสดุเพาะ กล้า จึงจาเป็น ต่อพืช ในขณะที่ประเทศไทยมีวัสดุเหลือใช้ จากการเกษตรหลาย ชนิด ที่หาได้ง่ายและราคาถูก เช่น ขุยมะพร้าวจากเปลือกมะพร้าว ปุ๋ยหมัก ธรรมชาติ ผู้จดั ทา นายวิลาส วิเวกวณารมณ์

สารบัญ เร่อื ง หนา้ ประวตั คิ วามเปน็ มาหมู่4บา้ หนองเจ็ดหนว่ ย 1 ความเป็นมาของกลมุ่ วสิ าหกจิ ชุมชน Super Famer 8 เทคนิคการเพาะกล้า 10 ข้นั ตอนการเพาะเมล็ด 12 พนั ธ์กุ ลา้ ไมท้ เ่ี พาะ 15

1 ประวตั คิ วามเป็นมา บ้านหนองเจด็ หน่วย ชุมชนหมูท่ ี่ 4 บ้านหนองเจด็ หนว่ ยเป็นหมบู่ า้ นเศรษฐกจิ พอเพยี งตน้ แบบ บา้ นหนองเจ็ดหนว่ ย สภาพทั่วไปของหมู่บา้ น บ้านหนองเจ็ดหนว่ ยเป็นป่าสงวนเปน็ ภูเขาชนั ประชากรส่วนใหญ่ นบั ถอื ศาสนาครติ ส์ ประชากรสว่ นใหญ่ ทาอาชีพเกษตรกร ทาไร่ ทานา ทาสวน เล้ยี งสตั ว์ บ้านหนองเจด็ หน่วยเป็น ชนเผ่ากะเหรี่ยงทง้ั หมดมีประชากรทัง้ หมด300กว่าคน มวี ิถชี ีวติ เอื้อต่อการดารงชีวิตตามปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียงส่งเสรมิ ใหเ้ ป็นหมูบ่ ้าน ตนแบบเศรษฐกจิ พอเพียง

2 วิถชี นเผ่าด้งั เดิม 1.การตาข้าวด้วยเทา้ ชอื่ ภาษากะเหรี่ยง เชอโม 2. การเลยี้ งไก่ ชอ่ื ภาษากะเหรยี่ ง ลือชอ การเลีย้ งหมู ชื่อภาษากะเหร่ยี ง ลอื ท่อ 3.การเล้ยี งควายไถ่นา ช่อื ภาษากะเหรยี่ ง ลอื บึอนา

3 4.ทานา ทาไร่ ช่ือภาษากะเหรยี่ ง มาชิ มาคึ 5.ผา้ ชือ่ ภาษากะเหรย่ี ง ถาตะกิบือกหิ ย่า

4 ปจั จบุ นั วถิ ีชนเผ่า 1.การเล้ียงไก่ ช่ือภาษากะเหรี่ยง ลือชอ การเลี้ยงหมู ชอ่ื ภาษากะเหร่ยี ง ลอื เทาะ 2.การเลีย้ งววั ควาย ชอ่ื ภาษากะเหรยี่ ง ลอื บึอนา ลือตะตอ 3.ทานา ทาไร่ ช่อื ภาษากะเหรี่ยง มาชิ มาคึ

5 5.การทอผา้ ช่อื ภาษากะเหรี่ยง ถาตะกิบือกิหย่า 6.การเพาะกล้าไม้ ช่ือภาษากะเหรีย่ ง วอเส่โพ

6 ก่อนจะมาเพาะกล้าไม้ทางานเกษตรกรทาไร่ทาสวนเล้ียงหมูไก่รับจ้าง ท่วั ไปรายไดป้ ลี ะ50,000บาทและพอมาถงึ ปี2560มีความคดิ ท่ีจะต้ังกลุ่มขึ้นมาเพ่ือ เพาะกล้าไม้ให้มีรายได้เพ่ิมขึ้นให้กับครอบครัวจึงตั้งกลุ่มขึ้นมาโดยมีชาวบ้าน7คน เพื่อไปจดทะเบียนวิสาหกิจชุมชน ต้ังช่ือกลุ่มว่า วิสาหกิจชุมชน Super Famer จดทะเบียนวสิ าหกจิ ชมุ ชนเม่ือวนั ที่ 20ตลุ าคม2560 โดยมีสมาชิก7คน ประกอบไปดว้ ยรายช่ือสมาชิกดงั น้ี 1.นายวลิ าศ วเิ วกวนารมณ์ ประธานกลุ่ม 2.นางเสเปาะ นกุ า รองประธาน 3.นางสาวกมลวรรณ ไชโย การเงิน 4.นายเกรียงไกร นุกา เลขานกุ าร 5.นางทหู รา่ เวนวล กรรมการ 6.นางเมหล่า ศักด์คิ ีรชี ัย กรรมการ 7.นางสาวพิมลพรรณ ศักดคิ์ รี ีชยั กรรมการ 8.นายกติ ิพงศ์ นุกา ผู้ใหญ่บ้านหมทู ี่ 7 ท่ีปรกึ ษา

7 ทาเนยี บสมาชกิ กลุ่มวสิ าหกิจชุมชน Super Famer นายวิลาศ วเิ วกวนารมณ์ ประธานกลุ่ม นางเสเปาะ นกุ า น.ส.พมิ ลพรรณ ศักด์ิครี ชี ัย นางเมหล่า ศักดิ์คีรีชยั รองประธาน กรรมการ กรรมการ นางทหู ร่า เวนวล น.ส.กมลวรรณ ไชโย นายเกรียงไกร นกุ า กรรมการ การเงินและบัญชี เลขานุการ

8 เทคนคิ การเพาะชากล้าไม้ท้องถน่ิ การเพาะชากล้าไม้นับว่าเป็นหัวใจสาคัญขอการปลูกป่าหรือการฟ้ืนฟูป่า หากการผลิตกล้าไม้ลา่ ช้าไมท่ นั ตามฤดูกาลตา่ งๆจาแนกล้า จะทาให้การดาเนินงานอ่ืนๆหยดุ ชักทาให้เสียเวลาค่าใช้จ่ายมากขึ้น นอกจากักทา ให้เสียเวลาค่าใช้จ่ายมากข้ึน นอกจากน้ีหากกล้าไม้ท่ีเรานาไปปลูกคุณภาพไม่ดี เท่าที่ควรอาจทาให้เกิดกิจกรรมและโครการปลูกป่าล้มเหลวกล้าไม้มรอัตรากา รอดตายต่า ดังนั้นสิ่งหน่ึงที่รับประกันความสาเร็จในการปลูกป่าท่ีสาคัญก็คือการ ผลิตกลา้ ไม้ที่มคี ณุ ภาพ วัตถุประสงค์ของการเพาะชากล้าไม้เพื่อให้ได้กล้าไม้ท่ีสมบูรณ์ได้ขนา มาตราฐานท่ีต้อการการผลิตกล้าไม้คุณภาพด่ังกล่าวเป็นผลสืบเนื่องมาจากความ ตระหนักถึงความสาคัญขอการได้มาของเมล็ดไม้จากต้นแม่ท่ีมีคุณภาพรวมท้ังใน การเพาะชาตน้ ไม้ต้ังแต่เมล็ดจนต้นกล้าและการบารงุ รักษาก่อนนาไปปลกู กลา้ ไมค้ ณุ ภาพ กลา้ ไมท้ มี่ คี ุณสมบัติเหมาะสมตอ่ การปลูก ควรมีคุณสมบัติดังน้ี 1. ความสูง กลา้ ไม้ท่มี ีความสูงเหมาะต่อการปลูก 2. ความโตของลาตน้ 3. ความสมบูรณข์ องกล้าไม้ 4. ขนาดระบบราก 5. ความเครียดของต้นไม้ 6. แหลเ่ มลด็ พันธห์ุ รอื แม่ไม้

9 พันธ์ไมโ้ ครงสร้าง พนั ธไุ์ มโ้ ครงสร้างเป็นต้นไมป้ า่ ชนิดพนั ธ์ุท้องถ่นิ ซ่ึงเม่ือนามาปลกู แล้วจะ ช่วยสง่ เสริมการฟ้นื ตัวของป่าและเรง่ ใหค้ วามหลากหลายทางชีวภาพกลับคนื มา ไดเ้ ร็วข้ึน ลกั ษณะของพันธ์ุไม้มคี ณุ สมบตั ดิ ังนี้ - อตั ราการรอดสูงเม่ือปลกู ในพ้ืนทเ่ี สือ่ มโทรม - โตเร็ว - มีทรงพุ่มหนากวา้ สามารถบางแสงแดดได้ - สามารถเพาะพนั ธ์ุไดง้ ่าย - ทนไฟ -ทนความแหง้ แลง้ -ทนน้าทว่ ม -เป็นชนิดพันธท์ุ ี่หายาก -สามารถปลูกและดูแลง่ายในเรือเพาะชา

10 ความสาคญั ของกลา้ ไม้ ความสาคัญของกล้าไม้ มคี วามสาคัญในการปลูกพืช เพราะขัน้ ตอนแรก ของการเพาะปลูกต้องมตี ้นกล้าพืชเสียก่อน การเลอื กวธิ กี ารขยายพันธ์ุพชื ท่ี เหมาะสมจะทาใหส้ ามารถผลิตตน้ กล้าได้ตามปริมาณและ คณุ ภาพท่ีตอ้ งการซง่ึ เป็นผลไปถงึ คุณภาพหรือปรมิ าณของผลผลิตของพืชนน้ั ๆนอกจากน้นั การ ขยายพนั ธุพ์ ชื ประโยชน์ของการขยายพนั ธ์ุพืช 1. ช่วยรกั ษาพันธ์ุพืชทม่ี ีอยู่ไม่ให้สูญหายหรอื สญู พันธุ์ไป โดยเฉพาะพันธุ์พ้ืนเมืองด้ังเดิม 2. ทาให้เกดิ พชื พนั ธใุ์ หมๆ่ ที่มีค่ ณุ สมบัติดขี นึ้ กวา่ พันธุเ์ ดิม เช่น มะมว่ งอกรอ่ งทองกะทิ ท่ีมีลักษณะหวานมัน ทุเรียนหมอนทองมีขนาดผลใหญ่ เน้ือหนา หวานกรอบ และกลนิ่ ไม่ เป็นตนั 3. ชว่ ยสร้างอาชพี ทาใหเ้ กิดรายได้ เช่น อาชีพรับจ้างขยายพันธ์พุ ชื อาชีพผลิตต้นพันธ์ุ พชื จาหนา่ ย 4. ชว่ ยลดตน้ ทนุ การผลติ ให้กบั เกษตรกร เกษตรกรผูเ้ พาะปลกู หากสามารถขยายพนั ธุ์ พืชปลกู เองได้ก็จะทาใหต้ ้นทุนผลิตพืชลดลง 5. ชว่ ยลดค่าใช้จ่ายในครวั เรอื น การทเ่ี รามีความรู้ มที ักษะในการขยายพนั ธุ์พืช ทาให้ สามารถขยายพนั ธ์พุ ชื ท่ีปลูกไว้บรโิ ภคในบา้ นด้วยตนเอง 6. ช่วยใหเ้ รามคี วามสขุ และความภาคภมู ิใจในตนเองทสี่ ามารถสรา้ งพืชต้นใหมข่ ้ึนมาได้

11 ขนั้ ตอนการเพาะเมล็ดไม้ เรอื นเพาะชากล้าไม้ สถานท่เี พาะชากล้าไมส้ ามารถจัดได้หลายรปู แบบ ดังนี้ 1.เรอื นเพาะชาถาวร สรา้ งให้ใชง้ านไดต้ ลอดปี 2.เรือนเพาะชาชวั่ คราว สร้างให้ใชง้ านเปน็ ครงั้ คราวรวมถึงการวางระบบนา้ ต่อท่อ น้าในโรงเรือน การตรียมถุงเพาะ วัสดทุ ใ่ี ช้เพาะชากล้าไม้ทดี่ ี คือ ดินทีม่ ธี าตุอาหาร มคี วามร่วนซยุ ระบาย น้าและอากาศได้เหมาะสม การปรบั ปรุงคณุ สมบัติของดินใหเ้ หมาะสมต่อการ เพาะชากลา้ ไม้โดยมหี ลกั การดงั นี้ 1.ทราย แกลบเผา - ผสมเพ่อื ให้การระบายนา้ และระบายอากาศ 2.แกลบเผา่ -ผสมให้มีน้าหนักเบา เพมิ่ ความเปน็ ด่างและระบายน้า 3.ปยุ๋ คอก ป๋ยุ หมกั -ผสมเพื่อเพิ่มธาตุอาหาร และทาให้ดนิ เกาะตวั กันและอมุ้ น้าไดด้ ขี ้นึ 4.ขุยมะพรา้ ว ขี้เลื่อย- ผสมเพิม่ การอุ้มน้าและอินทรียวัตถุ

12 การตรยี มถุงเพาะ การจดั การเมล็ดไม้ 1.การเลอื กแม่ไมท้ ่ดี ี ควรมีลักษณะ -สมบูรณ์ ปราศจากโรงและแมลง -เตบิ โตเต็มที่ -ใหผ้ ลผลติ ตรงตามวัตถุประสงค์ -เจริญเตบิ โตอยู่ในกล่มุ ไมช้ นิดเดยี วกนั ท่มี ลี กั ษณะแข็งแรง 2.เวลาท่ีเหมาะสมในการเก็บเมล็ด คอื เวลาทเี่ มล็ดแก่เมท่ี โดยมีวธิ ดี ังนี้ ตรวจสอบด้วยตา : สังเกตการแกจ่ ากการเปลีย่ นสี การตากเมลด็ : เพื่อทดสอบความมีชีวิตของเมล็ดความช้ืนถือว่าเปน็ ปัจจัยทสี่ าคัญ มากในการงอกของเมลด็

13 การเพาะเมลด็ ไม้ การเพาะเมล็ดไมม้ ี2แบบ 1.นาเมลด็ ลงถุงโดยตรง ใชก้ บั เมลด็ ทม่ี ีขนาดใหญ่หรือเมล็ดทีม่ เี ปอรเ์ ซน็ ต์การงอกสูง วธิ ีการ : รดนา้ ใหช้ ุ่มแลว้ วางเมล็ดนอนราบกดให้จมลงตา่ กวา่ ผวิ ประมาน3-4มลิ ิ เมตร 2.การเพาะในแปลงเพาะก่อนย้ายชา หว่านเมล็ดใหก้ ระจายทง้ั แปลงเพาะแลว้ รวยดินหรอื ทรายกลบใหเ้ สมอกนั หนา ประมาณ3:4มลิ เิ มตร รดน้าใหช้ ่มุ คลมุ แปลเพาะดว้ ยพลาสตกิ (ชว่ ยให้ดินหรอื ทรายรักษาความชืน้ )

14 การย้ายชากล้าไม้ เลือกกลา้ ทเ่ี รมิ่ งอก ใบเลยี้ ง ยอดอ่อนท่สี มบรู ณ์ การถอนกลา้ จากแปล ควรรดนา้ ใหช้ ุ่ม ระวังไมใ่ ห้ราก ลาตน้ ใบอ่อน ไดร้ ับความเสยี หายไม่ควรยา้ ยกลา้ ชาทโี่ ตและรากยาวเกนิ ไป การแต้มกลา้ ลงถุงใช้ไม้ปลายแหลมแทงลงดนิ ควรลึกกวา่ รากสอดราก และจิม้ ดินข้างๆ ราก เพอื่ ดนั ดนิ ให้แนบกับราก แลว้ ใช้นว้ิ กดดินด้านขา้ งจากนั้น รดกลา้ ไม้อกี คร้งั

15 พนั ธก์ุ ลา้ ไม้ทเ่ี พาะ 1.ตน้ อโวคะโด ชือ่ ภาษาท้องถิ่น อโวคะโด วธิ กี ารเพาะ 1.แกะเมล็ด : ผ่าผลอโวคะโดทีแ่ กต่ ัดแกะเมล็ดออก 2.แชน่ า้ : แช่เมลด็ ในนา้ 1คืนให้เปลอื กหมุ้ เมลด็ นิ่มลงและลอกออกงา่ ย 3.ปอกเปลือก : ลอกเปลือกหุ้มออก 4.เรียงเมล็ด : วางเมล็ดในถุงดาทกี่ รอกดนิ ไวแ้ ล้วรดนา้ 5.การงอก : ประมาณ 25วันเมล็ดกจ็ ะเร่ิมงอกแทงยอดออกมา พืน้ ที่เหมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพื้นท่ีราบสงู อากาศเย็นแต่ไม่เย็นมาก ประโยชน์ อโวคะโดผลอโวคะโด 1.ชว่ ยลดนา้ หนัก 2. โปรตีนสงู 3.ลดความเสย่ี งโรคหวั ใจ 4.ลดนา้ ตาล บารงุ สายตา 5.สกดั น้ามันทาผลติ ภัณฑ์ เช่นสบู่ ครีม

16 2. มะคาเดเมยี ช่ือภาษาท้องถิ่น มะคาเดเมีย วิธกี ารเพาะ 1.แช่นา้ : แช่เมลด็ ในนา้ 1คนื 2.บ่มเมลด็ : บ่มเมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเปน็ ตน้ 4.เรียงตน้ : ตน้ ที่งอกนาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดนิ ไว้แลว้ รดน้า พ้นื ทเ่ี หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพ้นื ทีร่ าบสงู อากาศเย็นแต่ไม่เยน็ มาก ประโยชน์ของมะคาเดเมยี 1.ลดคอเลสเตอรอล 2.ปรับปรงุ ระบบสมองและระบบประสาท 3.ยบั ยง้ั การอักเสบ 4.บารุงสายตา 5.เสริมสร้างกระดูก 6.ป้องกันหลอดเลือด

17 3. ต้นสกั ชื่อภาษาทอ้ งถิ่น เส่เบอฮิ วิธกี ารเพาะ 1.แช่น้า : แชเ่ มล็ดในนา้ รอ้ น1คืน 2.บม่ เมลด็ : บม่ เมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเปน็ ตน้ 4.เรยี งต้น : ต้นทง่ี อกนาไปใส่ในถุงดาท่ีกรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รดนา้ พื้นทเี่ หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั พ้ืนท่รี าบอาการรอ้ น ประโยชน์ต้นสัก 1.นาใบมาต้มกบั น้ารบั ประทานเปน็ ยาลดระดบั นา้ ตาลในเลือด 2.ลาต้น ไว้สร้างบ้านเรือน 3.เนื้อไม้ ชว่ ยแก้อาการอ่อนเพลยี 4.เมล็ด ใชเ้ ป็นยารักษาโรคตา

18 4. ต้นมะขามป้อม ชื่อภาษาท้องถนิ่ เส่อแงส่า วธิ ีการเพาะ 1.ลกู มะขามป้อม : ตากลกู มะขามป้อมให้แหง้ แกะเมลด็ ออกมาบม่ 2.บม่ เมลด็ : บม่ เมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเปน็ ตน้ 4.เรยี งต้น : ต้นท่ีงอกนาไปใส่ในถงุ ดาท่ีกรอกดนิ ไว้แล้วรดน้า พน้ื ทีเ่ หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพ้นื ที่ทุกพื้นที่ ประโยชนต์ น้ มะขามป้อม 1.แก้ไอ ละลายเสมหะ 2.แกก้ ระหายนา้ 3.เปน็ ยาระบาย 4.ช่วยขบั ปัสสาวะ 5.แกต้ านซางในเด็ก

19 5. ตน้ เนียน ช่ือภาษาท้องถิน่ เสอเนส่า วธิ กี ารเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมล็ดขา้ ในออก 3.เรยี งเมลด็ : นาเมลด็ นาไปใส่ในถุงดาที่กรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รดนา้ 4.การงอก : ประมาณ40วันเมลด็ จะงอกเป็นตน้ พน้ื ท่ีเหมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั พืน้ ที่ภาคเหนือและใต้ ประโยชน์ตน้ เนียน 1.นามาประกอบอาหาร 2.ช่วยควบคมุ เบาหวาน 3.ชว่ ยขบั ปสั สาวะ

20 6. ตน้ ไม้แดง ชื่อภาษาทอ้ งถิ่น เสอเพรง วิธกี ารเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมลด็ ออก 2.แช่น้า : แช่เมลด็ ในน้า1คืน 3.เรยี งเมล็ด : นาเมลด็ นาไปใสใ่ นถงุ ดาท่ีกรอกดินไวแ้ ล้วรดนา้ 4.การงอก : ประมาณ40วันเมล็ดจะงอกเปน็ ต้น พน้ื ทีเ่ หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพืน้ ที่ราบสงู และภูเขาไดท้ กุ ภาค ประโยชน์ตน้ ไม้แดง 1.ดอก ช่วยบารุงหัวใจ 2.แก่น ช่วยบารงุ โลหติ 3.แก่น ช่วยแกโ้ รคกษยั 4.แก่น ชว่ ยแกไ้ ข้ทอ้ งเสยี 5.ลาตน้ สร้างบา้ นเรอื น

21 7. ต้นไมพ้ ยุง ช่ือภาษาท้องถ่ิน พยงุ วธิ กี ารเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมล็ดออก 2.แชน่ ้า : แชเ่ มล็ดในนา้ 1คืน 3.เรยี งเมลด็ : นาเมลด็ นาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดินไว้แลว้ รดน้า 4.การงอก : ประมาณ40วันเมลด็ จะงอกเป็นต้น พ้ืนทเี่ หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพื้นท่ีราบและในท่ีแหง้ แลง้ ทนต่อทุกสภาพดนิ ประโยชน์ต้นไมพ้ ยุง 1.เป็นไมเ้ หนยี ว แขง็ ทนทานและชักเงา ใช้ทาบา้ นเรือน ทาแกะสละและทาดา้ ม เคร่ืองมอื ต่างๆ

22 8. ต้นกอ่ เดอื ย ชื่อภาษาทอ้ งถ่ิน เสสา่ วิธกี ารเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมลด็ ออก 2.แช่น้า : แช่เมลด็ ในนา้ 1คืน 3.เรยี งเมล็ด : นาเมล็ดนาไปใส่ในถงุ ดาท่ีกรอกดินไวแ้ ลว้ รดนา้ 4.การงอก : ประมาณ1เดอื นเมลด็ จะงอกเปน็ ต้น พน้ื ทีเ่ หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพนื้ ที่ราบสงู ภาคเหนือ ประโยชน์ตน้ กอ่ เดือย 1.ช่วยบารุงสมอง 2.ช่วยแก้อาการนอนไม่หลับ 3.ช่วยป้องกนั เบาหวาน 4.ชว่ ยแกอ้ าการอ่อนเพลีย เมือ่ ยล้า 5.ทาฟนื เผ่าถา่ น

23 9. ต้นไผ่ ชื่อภาษาท้องถ่ิน หว่า วิธีการเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมลด็ ออก 2.แช่นา้ : แชเ่ มล็ดในน้า1คนื 3.บ่มเมลด็ : นาเมล็ดนาไปบ่มในผ้าใส่ขุยมะพรา้ วรดนา้ ประมาณ5วนั 4.การใส่เมลด็ : ใส่เมล็ดในถุงดาทก่ี รอกดินไวแ้ ลว้ รดน้า 5.การงอก : ประมาณวันเมล็ดจะงอกเปน็ ต้น พน้ื ทเ่ี หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั พ้ืนทร่ี าบสูงภาคเหนอื ประโยชนต์ ้นไผ่ 1.ลาไผ่ใช้ก่อสรา้ ง ใช้ทาเฟอร์นิเจอร์ 2.ใบไผใ่ ชห้ อ่ ขนม 3.รากไผ่ทาให้เกดิ ความอุดมสมบรู ณ์ 4.ใชเ้ ป็นยารกั ษาโรค ส่วนหน่อใช้ประกอบอาหาร

24 10. ตน้ เพกา ชอ่ื ภาษาท้องถิ่น เซดอกะ วิธีการเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมลด็ ออก 2.แชน่ า้ : แชเ่ มลด็ ในนา้ 1คนื 3.การใสเ่ มลด็ : ใส่เมลด็ ในถงุ ดาทกี่ รอกดนิ ไว้แล้วรดน้า 4.การงอก : ประมาณ1เดอื นเมลด็ จะงอกเป็นตน้ พนื้ ทีเ่ หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพื้นทร่ี าบสูง ประโยชน์ต้นเพกา 1. แก้ไอและขับเสมหะ 2.เปน็ ยาระบาย 3.ใช้เป็นยาขบั ลม 4.ชว่ ยเจรญิ อาหาร 5.แกร้ อ้ นในกระหายนา้

25 11. ตน้ กระถนิ เทพา ชือ่ ภาษาท้องถิ่น กระถิน วธิ กี ารเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมลด็ ออก 2.แชน่ า้ : แช่เมลด็ ในน้า1คนื 3.การใสเ่ มลด็ : ใสเ่ มลด็ ในถงุ ดาท่กี รอกดินไวแ้ ล้วรดนา้ 4.การงอก : ประมาณ1เดือนเมล็ดจะงอกเปน็ ต้น พืน้ ท่ีเหมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั ปลกู ได้ทุกพน้ื ท่ี ประโยชนต์ น้ กระถนิ เทพา 1. ใบหนาสามารถใช้ปกคลุมพื้นทปี่ รบั ปรงุ ดิน 2.ป้องกันการกดั ชะลา้ งผวิ ดินไดเ้ ปน็ อย่างดี 3.ใช้ปกคลุมวัชพืช

26 12. ตน้ ดอกแค ช่อื ภาษาทอ้ งถ่นิ พาแคเดาะ วิธกี ารเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมลด็ ออก 2.แชน่ า้ : แชเ่ มล็ดในนา้ 1คืน 3.การใสเ่ มลด็ : ใสเ่ มลด็ ในถุงดาทก่ี รอกดนิ ไว้แล้วรดนา้ 4.การงอก : ประมาณ1เดือนเมล็ดจะงอกเป็นตน้ พื้นทเ่ี หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั ปลูกได้ทุกพื้นที่ ประโยชน์ดอกแคและยอดแค 1. ชว่ ยในการตอ่ ต้านสารอนุมูลอิสระและชะลอความชราของร่างกาย 2.ช่วยป้อกันการเกิดมะเร็ง 3.ช่วยในการบารุงสายตาและการมองเหน็ 4.ชว่ ยเสริมสรา้ งกระดูกให้แข็งแรง

27 13. ต้นกาแฟ ชอ่ื ภาษาทอ้ งถ่ิน กาแฟ วธิ กี ารเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดขา้ งในออกล้างนา้ ตากแห้ง 2.บ่มเมล็ด : บ่มเมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเป็นต้น 4.เรียงตน้ : ตน้ ทง่ี อกนาไปใส่ในถุงดาท่ีกรอกดนิ ไว้แล้วรดนา้ พน้ื ทเี่ หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพ้ืนทท่ี ่ีมคี วามสูงระดบั ตัง้ แต่700เมตรเหนอื ระดบั นา้ ทะเลขึ้นไป ประโยชนก์ าแฟ 1. ชว่ ยปอ้ งกนั โรคไวรสั ตับอักเสบ 2.ชว่ ยป้อกนั โรคหอบ 3.ช่วยกระตุ้นสมองใหท้ างานไดเ้ ร็วขนึ้ 4.ชว่ ยลดการเกิดโรงตบั จากการดม่ื สุรา

28 14. ตน้ หวาย ช่ือภาษาท้องถ่ิน เกร วธิ กี ารเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดข้างในออกล้างน้าตากแห้ง 2.บ่มเมลด็ : บม่ เมล็ดในทราย1เดือน 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเป็นตน้ 4.เรยี งตน้ : ต้นท่งี อกนาไปใส่ในถงุ ดาทีก่ รอกดินไวแ้ ล้วรดน้า พ้นื ท่ีเหมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรบั พ้นื ที่ไมร่ ม่ ไม่ทึบเกนิ ไป ประโยชน์ตน้ หวาย 1. นามาทาอาหารได้ 2.มสี รรพคณุ ทางยา ชว่ ยแก้กระหายนา้ ชว่ ยแกไ้ อ แก้ร้อนใน

29 15. ตน้ มะกรดู ชื่อภาษาทอ้ งถิน่ มะคลู า วิธีการเพาะ 1.เมล็ด : แกะเมล็ดขา้ งในออกล้างน้าตากแห้ง 2.บ่มเมลด็ : บม่ เมล็ดในทราย1เดอื น 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเปน็ ตน้ 4.เรยี งตน้ : ตน้ ทงี่ อกนาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดินไวแ้ ล้วรดน้า พนื้ ทเ่ี หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรบั พน้ื ท่ีท่ีมกี ารระบายน้าดีน้าไม่ท่วมขงั ประโยชนต์ ้นมะกรดู 1. นาใบมาทาอาหารได้ 2.มสี รรพคณุ ทางยา ชว่ ยแก้ลม ช่วยฟอกไต เปน็ ยาบารุงสายตา แก้อาการ เลือดออกตามไรฟนั 3.ทาเป็นผลิตภัณฑ์ แชมพู นายาล้างจาน

30 16. ต้นมะนาว ช่ือภาษาทอ้ งถิ่น เส่อบะนอ วธิ ีการเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดข้างในออกลา้ งนา้ ตากแห้ง 2.บม่ เมลด็ : บม่ เมล็ดในทราย1เดือน 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเป็นต้น 4.เรียงต้น : ต้นท่งี อกนาไปใส่ในถุงดาท่ีกรอกดนิ ไว้แลว้ รดน้า พื้นทเ่ี หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพ้ืนที่ทีม่ ีการระบายนา้ ดนี า้ ไมท่ ว่ มขัง ประโยชนต์ น้ มะกรูด 1. นาน้ามาใสท่ าอาหาร 2.มีสรรพคุณทางยา โดยเอาน้ามะนาวมาผสมกบั ยาหอม ลดไขมนั แก้อาเจยี น 3.ทาเปน็ ผลติ ภณั ฑ์ น้ายาลา้ งจาน

31 17.ตน้ มะไฟป่า ชอื่ ภาษาท้องถิน่ สะเบอจ่ือสา่ วธิ ีการเพาะ 1.เมล็ด : แกะเมล็ดขา้ งในออกลา้ งน้าตากแห้ง 2.บม่ เมลด็ : บ่มเมล็ดในทราย1เดือน 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเป็นตน้ 4.เรยี งต้น : ต้นทง่ี อกนาไปใส่ในถุงดาที่กรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รดน้า พน้ื ท่เี หมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพน้ื ท่รี าบสูงทีม่ คี วามชน้ื ประโยชนต์ น้ มะกรดู 1. ทาให้ช่มุ คอ 2.ใบ ชว่ ยแก้หวดั 3.ใบ ชว่ ยบารงุ ธาตุในรา่ งกาย 4.ผล ใชเ้ ปน็ ยาชว่ ยยอ่ ย 5.รากแหง้ ช่วยดบั พิษร้อน

32 18. ตน้ องุ่นบราซิส ช่ือภาษาท้องถนิ่ สะเบอจ่อื ส่ากอลา วิธีการเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมลก็ ขา้ งในออกลา้ งน้าตากแห้ง 2.บ่มเมลด็ : บม่ เมลด็ ในทราย5เดอื น 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเปน็ ต้น 4.เรยี งตน้ : ตน้ ท่ีงอกนาไปใส่ในถุงดาท่ีกรอกดินไว้แล้วรดนา้ พ้ืนที่เหมาะสาหรับปลูก เหมาะสาหรับพื้นที่ราบสูงท่ีมีความชื้น ประโยชนต์ น้ องุ่นบราซสิ 1. ผล เป็นประโยชนใ์ นการเจรญิ เติบโตของกระดูกและฟนั ช่วยใหก้ ระดกู แขง็ แร และป้องกนั โรคกระดูกพรนุ ลดการอักเสบบริเวณต่างๆ

33 19. ต้นชา ชือ่ ภาษาทอ้ งถิ่น นอหม่ือ วิธีการเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดข้างในออก 2.บม่ เมล็ด : บ่มเมล็ดในทราย4เดอื น 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเป็นตน้ 4.เรียงตน้ : ต้นทง่ี อกนาไปใส่ในถุงดาท่ีกรอกดนิ ไวแ้ ล้วรดนา้ พ้ืนทเี่ หมาะสาหรบั ปลูก เหมาะสาหรับพน้ื ท่ีภาคเหนือมีความชนื้ ในอากาศ ประโยชนต์ ้นชา 1.การด่มื ชาจะช่วยกระตุ้นกาหลัง่ นา้ ย่อยในกระเพาะอาหาร 2.การดื่มชาชว่ ยการไหลเวยี นของโลหติ 3.การดม่ื ชาช่วยขยายหลอดเลอื ด 4.การดม่ื ชาชว่ ยรักษาเจบ็ หน้าอก 5.การดืม่ ชาชว่ ยกลา้ มเน้ือหัวใจขาดเลือด

34 20. ตน้ หว้า ช่ือภาษาท้องถ่ิน เสอ่ มีสา่ วิธีการเพาะ 1.เมล็ด : แกะเมล็ดขา้ งในออกลา้ งนา้ ตากแห้ง 2.บ่มเมลด็ : บ่มเมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมล็ดจะงอกเปน็ ตน้ 4.เรยี งต้น : ต้นทีง่ อกนาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดินไว้แลว้ รดน้า พนื้ ทเ่ี หมาะสาหรับตน้ หว้า เหมาะสาหรับพ้ืนทที่ ี่มกี ารระบายน้าดี ประโยชน์ตน้ หว้า 1.ผล ผลดบิ ชว่ ยอาการท้องเสีย 2.ผลสุก รบั ประทานแก้อาการทอ้ งรว่ งและอาการบิด 3.ใบ นามาใชท้ าเปน็ ยาหอม ยากวาดคอ แกป้ ากเป่ือย

35 21. ขมนิ้ ช่ือภาษาท้องถิ่น เสอ่ ยอ วธิ ีการเพาะ 1.เหง้าขมิน้ : ตัดแยกเหง้าขม้ินท่ีมตี าออก 2.เรียงเหง้าขมน้ิ : เรียงเหงา้ ขม้นิ ทตี่ ัดจ้มิ ในถุงดาทกี่ รอกดนิ ไวแ้ ล้วรด 3.การงอก : ประมาณ1เดอื นเหงา้ ขมนิ้ จะงอกเปน็ ต้น พน้ื ท่ีเหมาะสาหรับขมน้ิ เหมาะสาหรบั พนื้ ที่ท่ีมีการระบายน้าดี หลีกเลี่ยงดนิ เหนียว ประโยชน์ของขม้ิน 1.มีสรรพคุณทางยารับประทาน ชว่ ยแก้โรคกระเพาะอาหาร ช่วยลดไขมันในเลือด 2.มสี รรพคณุ ทางยาเป็นส่วนผสมของยาสมุนไพรลูกประคบ 3.ทาเปน็ ผลติ ภณั ฑ์ ครีม สบู่ 4.นามาประกอบอาหาร

36 22. ขิงชื่อภาษาทอ้ งถ่นิ เสอ่ เอ วิธกี ารเพาะ 1.เหงา้ ขงิ : ตัดแยกเหง้าขิงท่ีมีตาออก 2.เรยี งเหงา้ ขิง : เรยี งเหง้าขิงที่ตัดจมิ้ ในถุงดาที่กรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รด 3.การงอก : ประมาณ1เดือนเหง้าขิงจะงอกเป็นต้น พน้ื ที่เหมาะสาหรบั ขิง เหมาะสาหรบั พ้ืนทที่ ่ีมกี ารระบายน้าดี หลกี เล่ียงดินเหนียว ประโยชน์ขิง 1.มสี รรพคณุ ทางยารับประทาน ชว่ ยลดการอักเสบ ช่วยลดไขมัน ลดการปวด ประจาเดอื น 2.บารุงฟันและช่องปาก 3.นามาประกอบอาหาร

37 23. ข่า ชือ่ ภาษาท้องถิ่น เส่อเอเช วธิ กี ารเพาะ 1.เหงา้ ขา่ : ตัดแยกเหง้าข่าที่มตี าออก 2.เรยี งเหง้าขา่ : เรียงเหง้าขา่ ท่ีตัดจิ้มในถุงดาที่กรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รด 3.การงอก : ประมาณ1เดือนเหง้าขา่ จะงอกเป็นต้น พน้ื ทเี่ หมาะสาหรับขา่ เหมาะสาหรบั พื้นท่ที ่ีมกี ารระบายนา้ ดี หลกี เลีย่ งดนิ เหนียว ประโยชน์ของข่า 1.มีสรรพคุณทางยารบั ประทาน ชว่ ยลดการอกั เสบ ช่วยลดไขมนั ลดการปวด ประจาเดือน 2.บารุงฟันและช่องปาก 3.นามาประกอบอาหาร

38 24. กระชายดาชื่อภาษาทอ้ งถิน่ กระชายดา วิธีการเพาะ 1.เหงา้ กระชายดา : ตัดแยกเหงา้ กระชายดาทีม่ ีตาออก 2.เรียงเหงา้ กระชายดา : เรียงเหงา้ กระชายดาท่ีตัดจมิ้ ในถงุ ดาทีก่ รอกดินไวแ้ ล้วรด 3.การงอก : ประมาณ1เดอื นเหงา้ กระชายดาจะงอกเปน็ ตน้ พื้นที่เหมาะสาหรับกระชายดา เหมาะสาหรับพื้นที่ที่มกี ารระบายนา้ ดี หลีกเลย่ี งดนิ เหนยี ว ประโยชน์กระชายดา 1.มสี รรพคุณทางยารับประทาน ช่วยลดอาการปวดขอ้ รกั ษาโรคภูมแิ พ้ แก้โรคใน ปาก 2.บารงุ กาลัง ชว่ ยเสรมิ สมรรถภาพกล้ามเน้อื

39 25. ต้นมะละกอ ช่ือภาษาท้องถนิ่ เส่อกวิเสส่ ่า วิธกี ารเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดขา้ งในออกลา้ งน้าตากแห้ง 2.บ่มเมลด็ : บ่มเมลด็ ในทราย1เดือน 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเป็นต้น 4.เรียงตน้ : ตน้ ทีง่ อกนาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดนิ ไว้แลว้ รดนา้ พืน้ ท่ีเหมาะสาหรบั มะละกอ เหมาะสาหรับพื้นทที่ เ่ี ป็นดนิ รว่ งมีการระบายนา้ ไดด้ ี ไม่ชอบน้าขงั ประโยชน์ต้นมะละกอ 1.ต้านมะเร็ง 2. บารงุ หวั ใจ 3.ชว่ ยให้ระบบอาหารทางานดีขน้ึ 4. เสรมิ สร้างความจาและบารุงสมอง 5. บรรเทาอาการทอ้ งผูก

40 26 ต้นกล้วย ช่ือภาษาท้องถ่ิน เส่อกวิ วิธกี ารเพาะ 1.หนอ่ กลว้ ย : ขุดหน่อกลว้ ยเล็กออกจากต้นใหญ่ 2.เรียงต้น : นาตน้ ทขี่ ุดหนอ่ นาไปใสใ่ นถุงดาท่ีกรอกดนิ ไวแ้ ล้วรดนา้ พน้ื ทเ่ี หมาะสาหรับตน้ กล้วย เหมาะสาหรับทุกสภาพของดิน เพยี งมนี ้าสาหรบั รดน้า ประโยชนต์ น้ กลว้ ย 1.ผล แกอ้ าการท้องผกู ช่วยรักษาไมเกรน ลดความอ้วน บารุงสายตา บารงุ หวั ใจบารุงกระดูก

41 27. ต้นสะเด่ ช่ือภาษาท้องถ่ิน สะเลม วธิ ีการเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมล็ดข้างในออก 2.บม่ เมล็ด : บม่ เมลด็ ในทราย1เดอื น 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเป็นตน้ 4.เรยี งตน้ : ตน้ ทีง่ อกนาไปใส่ในถุงดาที่กรอกดนิ ไวแ้ ลว้ รดนา้ พ้ืนที่เหมาะสาหรับสะเดา เหมาะสาหรับทุกพน้ื ที่ ประโยชนต์ น้ สะเดา 1.ดอกใบผล ช่วยบารงุ ธาตใุ นรา่ งกาย 2.ใบแก่น ช่วยบารงุ ธาตุไฟ ชว่ ยบารุงโลหติ 3.ลาตน้ น้าตาลทไี่ ดจ้ ากการหมกั น้าจากลาต้นมแี รธ่ าตใุ ชเ้ ป็นยาบารุงรา่ งกาย

42 28. ตน้ มะม่วง ช่ือภาษาท้องถิน่ เสอ่ -เคาะ-สา่ วิธกี ารเพาะ 1.เมลด็ : แกะเปลือกเมลด็ ขา้ งในออก 2.เรียงเมลด็ :นาเมล็ดที่แกะไปใสใ่ นถงุ ดาที่กรอกดนิ ไว้แล้วรดนา้ พนื้ ท่เี หมาะสาหรับมะม่วง เหมาะสาหรบั ทุกพืน้ ท่ี ประโยชน์ผลมะม่วง 1.บารุงหัวใจ 2.อุดมไปด้วยสารอนุมลอสิ ระ 3.เสรมิ การทางานของระบบย่อยอาหาร 4.ดูแลสุขภาพผมและผิว 5.ลดความเส่ยี ในโรคมะเร็งในบางชนดิ

43 29. ตน้ เต่าล้าน ช่ือภาษาทอ้ งถิ่น โหล่-หลา่ วิธีการเพาะ 1.เมลด็ : แกะเมลด็ ข้างในออกล้างน้าตากแห้ง 2.บม่ เมล็ด : บ่มเมล็ดในทราย5เดอื น 3.การงอก : เมลด็ จะงอกเป็นต้น 4.เรียงต้น : ต้นทีง่ อกนาไปใส่ในถงุ ดาที่กรอกดนิ ไว้แล้วรดน้า พ้ืนท่ีเหมาะสาหรับเตา่ ล้าน เหมาะสาหรบั ทุกพ้นื ที่ ประโยชนผ์ ลเต่าลา้ น 1.ราก มสี รรพคณุ เปน็ ยาแก้ตบั ทรดุ ช่วยดบั พษิ ที่ตับปอดและหัวใจพิการ 2.หวั มสี รรพคุณเป็นยาแกซ้ ้าในชว่ ยบารุงหวั ใจ

44 30.ช่ือภาษาไทย ตน้ เส้ียว ชื่อภาษาท้องถนิ่ เก่อ-เหอ-พอ วิธกี ารเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมล็ดออก 2.แช่นา้ : แช่เมลด็ ในนา้ 1คืน 3.การใสเ่ มล็ด : ใส่เมล็ดในถุงดาทกี่ รอกดินไวแ้ ลว้ รดน้า 4.การงอก : ประมาณ1เดอื นเมลด็ จะงอกเป็นต้น พ้ืนที่เหมาะสาหรบั ตน้ เสย้ี ว เหมาะสาหรบั ทุกพืน้ ที่ ประโยชน์ผลตน้ เสีย้ ว 1. ราก ใช้แก้ไอ 2. ใบอ่อน กินบารุงรา่ งกาย 3. ราก นามาต้มน้าดื่มขับลม 4. แก่นไม้ รักษาโรคบิด 5. ยอด มีคุณค่าทางอาหารสามารถประกอบอาหารได้

45 30.ชอื่ ภาษาไทย ต้นพรกิ ช่ือภาษาท้องถน่ิ มึ-สา่ หรือ มุ-สา่ วธิ ีการเพาะ 1.แกะเมลด็ : แกะเมลด็ ออก 2.แชน่ า้ : แชเ่ มล็ดในน้า1คนื 3.การใส่เมล็ด : ใสเ่ มล็ดในถุงดาทกี่ รอกดนิ ไว้แล้วรดน้า 4.การงอก : ประมาณ1เดือนเมลด็ จะงอกเปน็ ต้น พ้ืนท่เี หมาะสาหรบั ต้นพริก เหมาะสาหรับทุกพ้นื ที่ ประโยชนผ์ ลพริก 1. พรกิ มสี ารต่อตา้ นอนุมลู อสิ ระ ช่วยชะลอวยั 2. ชว่ ยเสริมสร้างภูมิตา้ นทานให้แขง็ งแรมากยิง่ ข้ึน 3. ช่วยในการบารงุ และรักษาสายตา 4. มวี ิตามินซีชว่ ยเสรมิ สรา้ งคอลาเจนในร่างกาย 5. ชว่ ยกระต้นุ ใหเ้ จรญิ อาหารมากขึน้ 6. นาไปประกอบอาหารได้

46 31.ชื่อภาษาไทย ตน้ มะเขือ ชือ่ ภาษาท้องถ่ิน เส่อ-กอ วิธีการเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมล็ดออก 2.แช่น้า : แช่เมลด็ ในน้า1คนื 3.การใส่เมล็ด : ใส่เมลด็ ในถุงดาท่ีกรอกดนิ ไว้แล้วรดน้า 4.การงอก : ประมาณ1เดือนเมลด็ จะงอกเป็นต้น พน้ื ทีเ่ หมาะสาหรับต้นมะเขือ เหมาะสาหรบั ทุกพืน้ ที่ ประโยชนผ์ ลมะเขือ 1. ช่วยต้านมะเร็งบารุงหัวใจลดความดันโลหิต บรรเทาอาการของ โรคเบาหวาน 2. นาไปประกอบอาหารได้

47 32.ช่อื ภาษาไทย ตน้ ขนุน ชื่อภาษาท้องถ่ิน เป๊อะ-หนว่ ย-ส่า วธิ ีการเพาะ 1.แกะเมล็ด : แกะเมล็ดออก 2.การใสเ่ มล็ด : ใส่เมลด็ ในถุงดาทก่ี รอกดินไว้แล้วรดน้า 3.การงอก : ประมาณ1เดอื นเมล็ดจะงอกเปน็ ต้น พน้ื ทเ่ี หมาะสาหรับตน้ ขนุน เหมาะสาหรบั ทุกพืน้ ที่ ประโยชนผ์ ลขนุน 1. ลดอาการทอ้ งผูก 2. โปรตีนสูง 3. ให้พลังงาน 4. มวี ิตามินเอ 5. ชว่ ยให้ผมสวยสุขภาพดี