รายงานห่วงโซ่อุปทานอุสาหกรรมน้ำมัน

รายงาน ห่วงโซ่อุปทานอสุ าหกรรมนา้ มนั เสนอ อาจารย์ ดร.ขนิษฐา พัฒนสิงห์ จดั ทา้ โดย 6107103301 นางสาวญาสนิ ี ศรอี รรชนานนั ท์ 6107103307 นายพพิ ฒั น์ ดอนเจดีย์ รายงานนเี ปน็ สว่ นหน่ึงของวชิ า การจดั การปฏิบัติการโลจสิ ตกิ สแ์ ละโซอ่ ปุ ทาน (กก401) สาขาการจดั การสา้ หรบั ผู้ประกอบการ ปกี ารศึกษา2564 มหาวทิ ยาลยั แมโ่ จ-้ ชุมพร

คา้ น้า รายงานน้ีเปน็ สว่ นหน่งึ ของวิชา การจัดการปฏิบตั ิการโลจิสติกสแ์ ละโซอ่ ุปทาน (กก401) คณะผจู้ ัดทาได้ ทาการศึกษาเรื่องห่วงโซ่อุปทานโดยยกตัวอย่างเป็นหว่ งโซ่อปุ ทานของอุสาหกรรมนา้ มัน คณะผ้จู ัดทาขอขอบพระคุณ อาจารย์ ดร.ขนิษฐา พฒั นสิงห์ ผใู้ หค้ วามรแู้ ละแนวทางในการศึกษาโดยหวงั วา่ รายงานฉบับนจ้ี ะใหค้ วามรแู ละเป็นประโยชน์แก่ผู้อา่ นทุกๆ ท่าน หากมีขอ้ เสนอแนะประการใด คณะผูจ้ ดั ทาขอรบั ไว้ด้วยความขอบพระคุณยิง่ คณะผู้จดั ทา

สารบัญ หนา้ 1 เรื่อง 2-6 บทนา 6-9 แนวคิดเกย่ี วกับโซ่อปุ ทานและการจดั การโซอ่ ปุ ทาน 9-10 แนวคิดเกย่ี วกับโลจสิ ตกิ ส์ 11 ความสาคัญของโลจสิ ติกส์และโซอ่ ุปทานตอ่ องค์กร 12 หว่ งโซอ่ ปุ ทานของอสุ าหกรรมน้ามนั 13 -ส่วนท่1ี กิจกรรมในส่วนตน้ น้า 14 -ส่วนท2่ี กจิ กรรมในส่วนกลางนา้ -สว่ นท3่ี กจิ กรรมในส่วนปลายน้า 15 -รูปโคร่งขา่ ยหว่ งโวอปุ ทานของอุสาหกรรมน้ามัน 16 เอกสารอา้ งองิ

บทนา้ โซอ่ ุปทาน หรอื หว่ งโซ่อุปทาน หรอื เครอื ข่ายโลจิสติกส์ คือ การใชร้ ะบบของหน่วยงาน คน เทคโนโลยี กจิ กรรม ขอ้ มลู ข่าวสาร และทรัพยากร มาประยกุ ต์เข้าด้วยกัน เพื่อการเคล่ือนย้ายสนิ ค้าหรือบริการ จากผจู้ ดั หาไปยังลูกค้า กิจกรรมของห่วงโซ่อปุ ทานจะแปรสภาพทรัพยากรธรรมชาติ วัตถุดบิ และวสั ดุอื่นๆให้กลายเป็นสนิ ค้าสาเรจ็ แลว้ สง่ ไปจนถึงลูกคา้ คนสุดทา้ ย (ผูบ้ ริโภค หรอื End Customer) ในเชิงปรชั ญาของโซ่อปุ ทานนน้ั วสั ดทุ ีถ่ ูกใช้แล้ว อาจจะถกู นากลบั มาใชใ้ หมท่ ี่จุดไหนของหว่ งโซอ่ ุปทานก็ได้ ถ้าวัสดนุ ้ันเป็นวัสดุทน่ี ากลบั มาใช้ใหม่ได้ (Recyclable Materials) โซ่อุปทานมีความเกย่ี วขอ้ งกบั ห่วงโซ่คุณคา่ โดยทัว่ ไปแล้ว จดุ เรมิ่ ต้นของหว่ งโซ่มักจะมาจาก ทรพั ยากรธรรมชาติ ไม่วา่ จะเปน็ ทรพั ยากรทางชวี วิทยาหรือนเิ วศวทิ ยา ผา่ นกระบวนการแปรรูปโดยมนุษย์ผา่ น กระบวนการสกัด และการผลติ ทเี่ กย่ี วข้อง เชน่ การก่อโครงร่าง, การประกอบ หรือการรวมเข้าด้วยกนั ก่อนจะถูก ส่งไปยังโกดงั หรือคลงั วัสดุ โดยทกุ คร้งั ท่มี ีการเคลื่อนย้าย ปรมิ าณของสนิ คา้ ก็จะลดลงทุกๆครงั้ และไกลกวา่ จุด กาเนิดของมัน และทา้ ยท่สี ุด กถ็ ูกสง่ ไปถึงมอื ผบู้ รโิ ภคการแลกเปลีย่ นแต่ละครั้งในห่วงโซอ่ ุปทาน มักจะเกดิ ข้ึน ระหวา่ งบริษัทต่อบริษัท ทต่ี ้องการเพิ่มผลประกอบการ ภายใตส้ ภาวะทพ่ี วกเขาสนใจ แต่กอ็ าจจะมีความรู้น้อยนิด/ ไมม่ เี ลย เกี่ยวกบั บรษิ ทั อืน่ ๆในระบบ ปจั จุบนั นี้ ได้เกิดบรษิ ัทจาพวกบริษทั ลกู ท่ีแยกออกมาเปน็ เอกเทศจากบริษทั แม่ มีจุดประสงคใ์ นการสรรหาทรพั ยากรมาป้อนใหบ้ รษิ ัทแม่

แนวคดิ เกีย่ วกบั ห่วงโซอ่ ปุ ทานและการจัดการโซอ่ ุปทาน แนวคดิ ของห่วงโซอ่ ปุ ทานเน้นในเร่ืองความสาคัญในการปฏิบตั กิ ารของธรุ กิจ กรอบแนวคดิ ของหว่ งโซ่คุณคา่ แบ่งเปน็ 3 ประเภทหลัก ๆ ดังน้ี - การพัฒนาผลติ ภณั ฑ์ จดั เป็นหวั ใจของธรุ กิจ ซ่ึงเปน็ ตัวกาหนดว่าสนิ ค้า หรอื บรกิ ารประเภทไหนทอ่ี งค์กรจะผลติ และทาการแข่งขนั ในตลาดอย่างไร - ความสัมพนั ธก์ บั ลูกค้า การไหล หรอื การเคล่อื นตวั ซง่ึ หอ้ มล้อมกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับตลาด ไม่วา่ จะเป็นการ ขาย การส่งเสรมิ การตลาด การสนับสนุนการขาย และการวิจัยตลาด - หว่ งโซอ่ ปุ ทาน เป็นการไหลของวัสดุ และทรพั ยากรตา่ ง ๆ เพ่ือผลิต และจัดส่งผลติ ภัณฑไ์ ปยังผู้บรโิ ภคขน้ั สดุ ท้าย กิจกรรมหลกั เหล่านี้มกั จะมกี ารดาเนนิ การแยกเปน็ อสิ ระต่อกนั แต่ทุกกระบวนการจะมเี ป้าหมายเดยี วกนั คือเพ่ือ สรา้ งความพึงพอใจให้กบั ลูกค้า ค้านยิ ามห่วงโซ่อุปทาน การจดั การหว่ งโซ่อุปทานเป็นการรวมกันของการวางแผน และการจัดการในทุก ๆ กิจกรรมซึ่งมีสว่ นเกี่ยวข้องใน การจดั ซ้ือจดั หา กระบวนการเปลีย่ นแปลงต่าง ๆ การจดั การ โลจสิ ติกส์ และยังรวมไปถึงการประสาน และร่วมมือ กนั ระหว่างสมาชกิ ในโซอ่ ุปทาน ซ่งึ ประกอบไปด้วย Supplier ลูกคา้ หรือผูใ้ ห้บริการลาดับต่าง ๆ สาระสาคญั ก็คือ การจัดการโซ่อปุ ทานเปน็ การจัดการในเรอื่ งของการจัดหา และความต้อการภายใตค้ วามสัมพนั ธ์ระหวา่ งบรษิ ัท การจดั การโซ่อปุ ทานเป็นการบรหิ ารการทางานรว่ มกันระหวา่ งกิจการท่ีอยใู่ นสายการผลติ ตลอดสาย ตั้งแต่ตน้ กระบวนการผลิตไปจนจบกระบวนการท่ีผูบ้ รโิ ภค โดยการแบง่ ปนั ขา่ วสารข้อมูลที่จาเป็น และการใชท้ รัพยากรที่มี อย่อู ยา่ งจากดั ร่วมกัน เพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการลดต้นทุนให้ต่าทสี่ ุด และตอบสนองความต้องการของ ผูบ้ ริโภคได้สูงสดุ ลักษณะของหว่ งโซอ่ ุปทาน - หว่ งโซอ่ ุปทานเปน็ กระบวนการท่ีสมบรู ณส์ าหรับการจดั สินคา้ และบรกิ ารไปสผู่ ใู้ ช้ขนั้ สุดทา้ ย

- ความเปน็ สมาชิกรวมถึงทุก ๆ ฝา่ ยไม่วา่ จะเปน็ การปฏบิ ัติการที่เก่ียวกับโลจิสตกิ ส์ต้งั แต่ผจู้ ดั สง่ วัตถดุ ิบเริม่ ต้น จนกระท่งั ถงึ ผู้ใช้ข้นั สุดท้าย - ขอบเขตและการปฏบิ ัติการห่วงโซ่อปุ ทานรวมถงึ การจดั หา การผลติ และการกระจายสินคา้ - การจัดการได้มกี ารขยายขอบเขตออกไปตลอดท้งั องค์กร ซึง่ จะรวมการวางแผน และการควบคุมตลอดจนการ ปฏบิ ัตกิ ารของแต่ละหน่วยงานต่าง ๆ ขององค์กร - สมาชิกท้งั หมดสามารถเข้าถึงระบบข้อมลู ท่ัวไป ซงึ่ จะช่วยให้มกี ารประสานงานท่ีระหวา่ งองค์กรต่าง ๆ - องค์กรท่ีเปน็ สมาชิกสามารถบรรลุเปา้ หมายของแตล่ ะองค์กร ซึ่งข้นึ อยู่กบั ประสทิ ธภิ าพของห่วงโซ่อุปทาน โดยรวม กรอบแนวคิด แนวคิดในระยะแรก ๆ ซึ่งปจั จัยต่าง ๆ มผี ลกระทบน้อย และไม่ค่อยมกี ารเปลี่ยนแปลง โดยจะมีองคป์ ระกอบหลกั ๆ 3 สว่ นคือ 1. กิจกรรมต่าง ๆ 2. การจัดการ 3. กระบวนการ และการดาเนินการ ซ่งึ ทั้งหมดถูกเชือ่ มโยงเข้าเปน็ หว่ งโซ่ของกจิ กรรม และการตัดสนิ ใจ ภายใยห่วงโซน่ ้ีถกู เช่อื มโยงเข้ากับสง่ิ แวดลอ้ มของกล่มุ บริษัทซึ่งเปน็ ตัวกาหนดวตั ถปุ ระสงคเ์ ชงิ กลยทุ ธ์ และยังมี ส่ิงแวดลอ้ มภายนอกของอุตสาหกรรม เทคโนโลยี และประเด็นทางการเมอื งระดบั ทอ้ งถ่ิน และระดบั โลกมาเป็น ผลกระทบด้วย การจดั การและกระบวนการจะกลายเป็นส่วนหนึ่งของหว่ งโซอ่ ปุ ทาน ทาให้ห่วงโซอ่ ปุ ทานเปน็ ระบบทีม่ ีการ เคล่ือนไหวมากขน้ึ โดยกจิ กรรมต่าง ๆ เหลา่ นจี้ ะมีการปรบั หรือดดั แปลงเพอื่ เพมิ่ มูลคา่ ใหกับกระบวนการไหลของ สินคา้ กิจกรรมต่าง ๆ สามารถถกู นามาจดั ใหมโ่ ดยเรยี งลาดับเพ่ิมเติมให้เกิดประสิทธภิ าพ หรอื ประสิทธผิ ลในการ จัดการ กระบวนการห่วงโซ่อปุ ทาน กระบวนการหว่ งโซ่อปุ ทานแบ่งออกเป็น 5 กระบวนการหลกั ดงั ตอ่ ไปน้ี 1. ผลติ ภัณฑ์

การออกแบบผลิตภณั ฑจ์ ะเป็นตวั กาหนดข้ันตอนการผลติ รวมทั้งกาหนดความต้องการเกี่ยวกบั กจิ กรรมโลจิสตกิ ส์ ไมว่ า่ จะเปน็ การขนสง่ การจัดเกบ็ สนิ คา้ คงคลงั และชว่ งเวลาการส่งมอบ เปน็ ต้น 2. การผลติ และกระบวนการตา่ ง ๆ ทเ่ี กยี่ วข้อง สามารถเพ่ิมมูลคา่ ใหก้ บั การเคลือ่ นย้ายสินค้า ทั้งนว้ี ธิ ีการและข้ันตอนการผลติ สามารถมีอทิ ธิพลต่อการจดั เกบ็ สินคา้ คงคลัง การขนสง่ และเวลาการส่งมอบ 3. การจัดหา การจดั ซือ้ และจัดหาสามารถเชื่อมโยงการผลิตเข้าดว้ ยกัน ซึ่งจะทาใหฝ้ ่ายจัดซื้อกลายเป็นเสมอื นผูจ้ ัดการทอ่ี ยนู่ อก ฝ่ายผลิต 4. การกระจายสินคา้ เปน็ กจิ กรรมหนึง่ ทเ่ี ชอื่ มโยงระหวา่ งการผลิต และตลาดเขา้ ไวด้ ว้ ยกนั โดยจะมีอทิ ธิพลต่อการใหบ้ รกิ าร และ ประสทิ ธิภาพของระบบโลจสิ ติกส์ 5. การจดั การความต้องการ รวมไปถึงกิจกรรมต่าง ๆ ที่เก่ียวข้องกับตลาด ไมว่ ่าจะเป็นการพยากรณ์ความต้องการของลูกค้า กระบวนการส่งั ซ้ือ สินค้า กจิ กรรมการประสานกับตลาด และสนบั สนนุ การขาย การจัดการห่วงโซ่อปุ ทาน - บูรณาการแตล่ ะกิจกรรมใหใ้ หญข่ ึน้ โดยแต่ละองค์กรมีการจดั การทรัพยากรในแต่ละขัน้ ตอน กาหนด วัตถุประสงค์ของตัวเอง - ประสานงาน เพ่ือทาให้ความต้องการของตลาด และคาส่ังซ้อื สามารถมองเห็นได้ตลอดทง้ั ห่วงโซอ่ ุปทาน - การจัดการทรัพย์สินตลอดทั้งห่วงโซ่อปุ ทาน โดยเฉพาะสินค้าคงคลงั เพ่ือใหบ้ รกิ ารลูกค้า และลดต้นทนุ แนวคดิ ของห่วงโซ่อุปทานจะเป็นมากกวา่ การประสานงาน และการจัดการสินคา้ คงคลงั จาเป็นต้องใช้กลยุทธเ์ พ่ือ สร้างมลู ค่าในสายตาของลูกค้า และยังนามาใชเ้ ปน็ กรอบการจะตดั สนิ ใจเกย่ี วกับการใชท้ รพั ยากร การบูรณาการ

องค์กรต่าง ๆ เข้าด้วยกันและออกแบบกระบวนการ ซึ่งจะทาให้เปน็ ข้อได้เปรยี บในการแข่งขนั การสร้าง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งองค์กรเปน็ สงิ่ ทเ่ี กิดข้ึนได้ยาก แต่การลอกเลียนแบบทาได้ยากกว่า สงิ่ แวดล้อมใหมข่ องการบริหารระบบโลจสิ ตกิ ส์ระดับโลก จะมีการเปลยี่ นแปลง 5 ประการคือ 1. การเปล่ียนแปลงในเรื่องของลูกค้าความต้องการของลูกคา้ และการนาเสนอผลติ ภณั ฑ์ หรือบริการ จะกลายเป็น เรื่องที่ยากมากขนึ้ ซ่งึ จะนาไปสู่การสงั่ ซื้อโดยตรง การผลิตสินค้าหรอื บรกิ ารที่อยบู่ นพ้นื ฐานความตอ้ งการของ ลกู คา้ และการส่งมอบใหท้ นั เวลาที่ลกู ค้าตอ้ งการ 2. การหดตวั ของการผลิตแบบแมสโปรดักชน่ั ในอุตสาหกรรมการผลิตหลาย ๆ แห่งได้เปลย่ี นรปู แบบจากการผลิต จานวนมาก ๆ เพ่ือลดต้นทุนเฉล่ยี ตอ่ ชน้ิ ใหต้ า่ ลง มาเปน็ การผลติ ทีเ่ นน้ งานฝมี ือ สิ่งท่ีสะท้อนให้เหน็ ความต้องการ ของตลาด และมีการแบง่ ส่วนตลาดมากขึ้น การตลาดเฉพาะกล่มุ จะกระต้นุ ใหม้ ีการผลิตสินค้าท่ีเปน็ เอกลกั ษณ์ จะ มกี ารผลิตท่ใี ชเ้ วลาอันน้ัน และมีความยืดหยุ่นมากขน้ึ ซงึ่ จะกระตุ้นให้มกี ารเปล่ยี นแปลง โดยนาเอาระบบ คอมพวิ เตอร์มาใช้ในกระบวนการผลติ มากขนึ้ ดว้ ย 3. แนวคิดการจดั เกบ็ สินค้าคงคลังใหน้ ้อยลงการผลิตสินคา้ ในปรมิ าณน้อยจะช่วยใหป้ ระหยัดต้นทนุ ในการถอื สนิ ค้า คงคลัง ซ่งึ จะช่วยให้เกดิ ความยืดหยนุ่ ในการผลิต และกระจายสนิ คา้ 4. การพฒั นาในการทาธรุ กรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ ส์จะทาใหเ้ กดิ ประสิทธภิ าพในด้านต่าง ๆ มากข้นึ เช่นการจดั ซอ้ื จดั หา ซึ่งจะพบว่าห่วงโซส่ ้ันลงทาใหเ้ กิดการตอบสนองดขี ้นึ 5. องค์กรมขี นาดเล็กลง การจดั การโซ่อุปทาน การจดั การโซ่อุปทาน (Supply Chain Management) นั้นเป็นการนากลยทุ ธ์ วิธีการ แนวปฏบิ ัติ หรือทฤษฎี มา ประยุกตใ์ ช้ในการจดั การ การสง่ ต่อ วัตถดุ บิ สินคา้ หรอื บริการจากหนว่ ยหน่งึ ในโซ่อุปทาน (Supply Chain) ไปยงั อกี หน่วยหน่ึงอย่างมีประสิทธิภาพ โดยมตี ้นทุนรวมในโซอ่ ุปทาน (Supply Chain) ตา่ ที่สุด และไดร้ ับวตั ถุดบิ สินคา้ หรอื การบริการตามเวลาที่ต้องการ พร้อมกนั นี้ ยังมีการสรา้ งความรว่ มมือกนั ในการแบง่ ปนั ข้อมลู ข่าวสาร

ไมว่ ่าจะด้วยวิธีการใดกต็ าม เพอ่ื ให้ทราบถงึ ความต้องการอันเปน็ ปจั จยั สาคัญท่ีทาใหเ้ กดิ การสง่ ต่อของวัตถดุ ิบ สินคา้ หรอื การบริการน้ี นาไปสู่การได้รบั ผลประโยชน์รว่ มกนั ของทกุ ฝา่ ยดว้ ยซงึ่ สามารถสรุปความหมายของโซ่ อปุ ทาน (Supply Chain) ได้ดงั นี้ “การจดั การโซ่อปุ ทาน (Supply Chain Management)” หมายถงึ การบรหิ าร จดั การกจิ กรรมและความสมั พนั ธ์ระหว่างองค์กรที่เกีย่ วข้องกนั ตัง้ แต่ต้นน้า (วัตถุดิบ) จนถึงปลายนา้ (สินคา้ สาเร็จรปู หรอื บริการ) ซง่ึ มีลกั ษณะยาวต่อเน่ืองกนั เหมอื นโซ่ เพ่ือใหเ้ กิดประสทิ ธิภาพตลอดกระบวนการผลติ จนถงึ มอื ผู้บริโภค โดยการใหค้ วามสาคญั ตอ่ การสอื่ สาร การวเิ คราะห์ข้อมลู และนาไปใช้รว่ มกนั เป็นการสร้างมลู ค่าเพ่ิม ในการดาเนินงานและเปน็ การสรา้ งความไดเ้ ปรียบในการแข่งขันอย่างย่ังยืน” แนวคิดเก่ียวกบั โลจสิ ติกส์ โลจสิ ตกิ ส์ หรอื ลอจสิ ตกิ ส์ (อังกฤษ: logistics) เป็นระบบการจดั การการสง่ สินค้า ข้อมลู และทรัพยากรอยา่ งอื่น จากจดุ ตน้ ทางไปยังจดุ บริโภคตามความต้องการของลูกค้า โลจสิ ตกิ ส์เก่ยี วขอ้ งกบั การผสมผสานของ ข้อมูล การ ขนสง่ การบรหิ ารวสั ดคุ งคลงั การจัดการวตั ถดุ ิบ การบรรจุหบี ห่อ โลจสิ ติกสเ์ ป็นชอ่ งทางหนง่ึ ของห่วงโซ่อปุ ทานที่ เพมิ่ มลู คา่ ของการใช้ประโยชน์ของเวลาและสถานท่ี ค้านยิ าม พจนานุกรมของเว็บสเตอร์ (Webster)ได้ใหค้ วามหมายไวด้ ังน้ี : “สาขาวทิ ยาการและการปฏิบัตกิ ารทางการทหารทีเ่ กยี่ วข้องกบั การจัดซื้อจดั หา การจดั ส่ง การบารุงรักษาอุปกรณ์ และการรักษาพยาบาลบคุ ลากร พร้อมทง้ั การจดั เตรียมสิง่ อานวยความสะดวกและการบริการตา่ งๆ ให้ รวมถึงเรือ่ ง อืน่ ๆ ทีส่ ัมพนั ธ์กันด้วย” ในธุรกจิ นิยมใชค้ านีก้ ันตง้ั แต่ชว่ งสงครามอ่าว (Gulf War) เม่อื ปี ค.ศ. 1991 โดยเฉพาะตงั้ แตท่ มี่ ีการตีพมิ พ์คาให้ สัมภาษณข์ อง William Pagonis นายพลผรู้ ับผดิ ชอบดา้ นลอจสิ ติกสใ์ นสงครามครัง้ นน้ั ในเดอื นพฤศจิกายน ปี ค.ศ. 1992 สภาการจัดการลอจสิ ติกส์ (Council of Logistics Management : CLM) ไดใ้ ห้คาจากดั ความของคา วา่ ลอจิสตกิ สส์ าหรบั ในธรุ กจิ ซ่ึงใช้กันโดยทั่วไป ไว้ดงั น้ี :

“ลอจิสตกิ ส์ คือ ส่วนหนง่ึ ของกระบวนการโซ่อุปทานซ่ึงจะวางแผน ดาเนินการ และควบคุมการไหลไปขา้ งหน้า และการไหลยอ้ นกลับและการจัดเกบ็ สินคา้ การบริการ และสารสนเทศที่เก่ียวข้องกนั ระหว่างจดุ กาเนดิ และจุด บริโภคอย่างมีประสทิ ธผิ ลและประสทิ ธิภาพเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของลูกค้า” William Pagonis ให้คาจากัดความไวว้ า่ เป็น “การบูรณาการการขนสง่ การจัดหา การจดั เก็บในคลงั สนิ คา้ การบารุงรักษา การจดั ซอ้ื จดั หา การทาสญั ญาและ การทางานแบบอัตโนมัติ (Automation) ไว้ในหน้าท่ีเดียว ซง่ึ ทาให้ม่ันใจไดว้ ่าจะไมม่ กี ารให้ความสาคัญกบั ประเดน็ ปลีกย่อยมากกวา่ เป้าหมายรวม (Suboptimization) ไม่ว่าในส่วนใด เพือ่ ช่วยให้สามารถบรรลเุ ป้าหมายโดยรวม หรอื กลยทุ ธ์ วัตถปุ ระสงค์ หรอื พนั ธกจิ ทเ่ี ฉพาะเจาะจงได้” Martin Van Creveld ได้ให้คาจากดั ความของคาวา่ “ลอจิสติกส์” ซึ่งเปน็ คาศพั ท์ของทางทหารนนั้ วา่ เป็น “ศลิ ปะแห่งการเคลื่อนยา้ ยกองทพั และการจดั ส่งยุทโธปกรณ์และเสบียงอาหารใหแ้ ก่กองทัพ” คานิยามจาก Council of Supply Chain Management Professional (CSCMP) “การจดั การลอจสิ ตกิ ส์ เปน็ ส่วนหน่ึงของการจัดการโซ่อุปทานซึง่ วางแผน นาไปปฏิบัติ และควบคุมการไหลท้ังไป และกลับอยา่ งมีประสทิ ธิผลและประสทิ ธภิ าพของสินคา้ บรกิ ารและสารสนเทศทเี่ กี่ยวข้อง ในระหว่างจุดเริ่มต้น และจดุ ท่มี ีการบริโภค เพื่อทจี่ ะใหไ้ ด้ตรงตามความต้องการของลูกค้า” แนวคิด โลจิสตกิ ส์ มศี าสตรแ์ ขนงต่างๆทเ่ี กี่ยวข้องอยู่ 3 ศาสตร์ โดยจะมมี ุมมองทตี่ ่างๆกนั ดงั นี้ วิศวกรรมศาสตร์ ซ่ึง ในส่วนวิศวกรรมศาสตร์นจ้ี ะมีสาขาทเ่ี กีย่ วขอ้ ง คอื สาขาวิศวกรรมอุตสาหการ (Industrial Engineering) และ สาขาวศิ วกรรมโยธา (Civil Engineering) โดยสาขานี้จะคานงึ ถึงกจิ กรรมในการเคลื่อนยา้ ย สินคา้ เป็นหลกั เพื่อให้การขนสง่ สนิ คา้ นั้น มีประสิทธิภาพสูงสุด ใชท้ รัพยากรต่างๆ ไม่วา่ จะเป็นเชือ้ เพลิง หรอื เวลา ในการขนสง่ ใหน้ ้อยท่ีสดุ

บริหารธุรกจิ ซึง่ สาขาน้จี ะมองในเรอ่ื ง ของการขนส่งระหว่างประเทศโดยจะพจิ ารณา ภาษี กฎหมาย ค่าระวาง นโยบายหรอื ยทุ ธศาสตร์ทางด้านโลจสิ ติกส์ของแตล่ ะประเทศ และ การค้าระหว่างประเทศเพ่ือนามาประกอบ การ วางแผนการขนส่งสนิ คา้ ไปยงั ประเทศต่างๆ การจดั การสารสนเทศ ซ่งึ จะศึกษาในส่วนของ software และ hardware นามาควบรวมกนั เปน็ solution หรอื บริการ ทจี่ ะชว่ ยใหก้ ารดาเนินกจิ กรรมทาง โลจิสติกส์มคี วามคลอ่ งตัวมากขน้ึ 1. แนวคิดเกยี่ วกบั โลจิสติกส์และการจัดการโลจสิ ติกส์ 1.1 แนวคิดเกี่ยวกบั โลจิสตกิ ส์เป็นกระบวนการในการจัดการวางแผนจดั สายงาน และควบคุม กจิ กรรมท้ังในสว่ นท่ี มกี ารเคลื่อนยา้ ย และไม่มกี ารเคลอ่ื นยา้ ยในการอานวยความสะดวกของกระบวน การไหลของสนิ คา้ ตง้ั แตจ่ ุดเรมิ่ จดั หาวตั ถดุ ิบไปจนถงึ จดุ ทมี่ ีการบรโิ ภค การประกอบธรุ กิจทัว่ ไป ผู้ประกอบการจะคานงึ ถึงตน้ ทุนการผลิตเปน็ หลัก และจะหาวธิ ลี ดต้นทุนการผลติ ให้ค่า เพ่ือต่อสกู้ ับ คู่แขง่ รายอ่ืน ๆ ที่อยู่ในตลาด นอกจากต้นทนุ วตั ถุดิบและ แรงงานตา่ ง ๆ แล้วค่าใชจ้ ่ายดา้ นโลจิสติกส์ ถอื วา่ เปน็ อีกตัวหนงึ่ ท่ีมสี ดั สว่ นค่อนขา้ งสงู และมีผลตอ่ ราคาสินค้าและ บริการโลจสิ ติกส์ ประกอบด้วย กิจกรรมสนับสนนุ 1.1.1 กิจกรรมหลกั ในกระบวนการไหลของสนิ ค้าตามแนวคดิ ของโลจสิ ติกส์ คือ กิจกรรม ทีม่ คี วามสาคัญและมี ผลกระทบต่อตน้ ทุนและการใหบ้ ริการของสนิ ค้ามากท่ีสดุ ประกอบด้วยกิจกรรม หลกั 3 กจิ กรรม ด้วยกนั คือ (1) การขนสง่ (2) การสินค้าคงคลงั (3) กระบวนการสงั่ ซือ้ 1.1.2 กิจกรรมสนบั สนุนในกระบวนการไหลของสนิ คา้ ตามแนวคดิ ของโลจิสตกิ ส์ คือ กจิ กรรมทมี่ ีสว่ นใน กระบวนการกระจายสินคา้ และเป็นกิจกรรมทีส่ นับสนุนให้งานของกิจกรรมหลัก ดาเนนิ ไปได้สะดวก ได้แก่ (1) การจดั การดา้ นโกดัง (2) การยกขน (3) การหีบห่อ (4) การจัดซ้ือจัดหา (5) การจัดตารางผลิตภณั ฑ์ (6) การจัดการด้านข้อมูล

การจดั การโลจสิ ติกส์จะเนน้ ไปทกี่ ารเชอื่ มโยงระหวา่ งกจิ กรรมต้ังแตข่ ั้นตอนในการจัดหา วตั ถดุ ิบ (Raw Material) สินค้า (Goods) และบริการ (Services) การเคลอื่ นย้ายจากตน้ ทาง (Source of Origin) ไปยังผูบ้ ริโภคปลายทาง (Final Destination) ได้ทันเวลา (Just In Time) และมี ประสิทธภิ าพ โดยมีการสร้างระบบเครือขา่ ยคอมพวิ เตอร์ การแลกเปลยี่ นข้อมลู ทางอิเล็กทรอนิกส์ และตดิ ต้งั ซอฟท์แวรท์ ี่ทันสมยั เพื่อชว่ ยในการบรหิ ารจัดการ นอกจากน้ี การเคลอื่ นย้ายสนิ คา้ ใน ความหมายของโลจิสตกิ ส์ยงั ครอบคลมุ ถงึ การขนสง่ สนิ ค้า (Cargoes Carriage) การเก็บ รกั ษาสินค้า (Warehouse) และการกระจายสนิ คา้ (Cargoes Distribution) กระบวนการท่เี กีย่ วข้องกบั การ คาดคะเนของตลาด (Market Predict) โดยมเี ปา้ หมายท่ีสาคญั คือ 1. ความรวดเรว็ ในการสง่ มอบสินค้า (Speed Delivery) 2. การไหลลื่นของสนิ ค้า (Physical Flow) 3. การไหลลืน่ ของข้อมลู ข่าวสาร (Information Flow) 4. การสร้างมลู ค่าเพิม่ (Value Added) 5. การลดตน้ ทุนการดาเนินการเกยี่ วกับสนิ คา้ การดแู ลและขนสง่ สนิ ค้า (Cargo Handling & Carriage Cost) ความสา้ คญั ของโลจสิ ติกสแ์ ละโซ่อปุ ทานตอ่ องคก์ ร ความสา้ คญั ของโลจสิ ติกส์ ปจั จบุ นั การจัดการโลจิสตกิ ส์ เป็นเป้าหมายสาคญั ท่ีผปู้ ระกอบการสามารถใชเ้ ปน็ แหลง่ ที่มาของความได้เปรียบใน การแข่งขัน ทง้ั ในระดบั ธุรกจิ และระดบั ประเทศ เนอ่ื งจากด้วยกระแสโลกาภิวัตนท์ ส่ี ่งผลให้มกี ารแขง่ ขนั ทางธุรกจิ ที่ รนุ แรงเพิม่ มากข้ึน และการเปิดเสรที างการค้าทม่ี ากขน้ึ สง่ ผลให้ภาคธรุ กจิ จึงตอ้ งยกระดับความสามารถในการ ดาเนนิ ธุรกจิ ในทกุ วิถีทางท่เี ป็นไปได้ ท้งั การลดต้นทุนธรุ กิจและสรา้ งมูลค่าเพม่ิ ใหม่ๆ เสนอลกู คา้ การบริหาร จดั การกระบวนการนาสง่ สินค้าจากผผู้ ลิตถึงผู้บรโิ ภคตลอดหว่ งโซอ่ ปุ ทาน ซึ่งในการประกอบธรุ กิจทั่วไป ผปู้ ระกอบการจะคานงึ ถึงตน้ ทนุ การผลิตเป็นหลกั และพยายามหาวธิ ีลดตน้ ทุนการผลิตให้ต่าลงเพือ่ ต่อสู้กับคแู่ ขง่ รายอืน่ ๆ ที่อยู่ในตลาด เน่ืองจากการเพิ่มราคาสนิ คา้ เพอื่ รักษาระดบั รายได้ให้เทา่ เดิมน้ัน คอ่ นข้างจะเป็นไปไดย้ าก สาหรับลักษณะโครงสรา้ งตลาดและภาวะทางการแขง่ ขันในปัจจุบนั เม่ือตน้ ทุนเป็นตัวแปรที่ผปู้ ระกอบการต่างหนั มาให้ความสาคญั ซึ่งนอกจากต้นทนุ วตั ถุดิบและแรงงานต่างๆแลว้ ตน้ ทุนทางดา้ นโลจสิ ติกสถ์ อื ไดว้ า่ เป็นสว่ นของ ตน้ ทุนทีม่ ีความสาคญั เป็นอย่างมาก ต้นทนุ โลจสิ ตกิ สเ์ กดิ ข้ึนจากกิจกรรมที่รองรบั กระบวนการโลจสิ ติกส์ ประเภทต้นทนุ หลักๆ ได้แก่ การให้บรกิ ารลูกค้า การขนสง่ การจดั เกบ็ สินคา้ กระบวนการสัง่ ซอ้ื และข้อมูลการ

ส่งั ซอ้ื ปรมิ าณการสงั่ ซ้ือ และการจัดเก็บสนิ คา้ คงคลัง และแนวคดิ ต้นทุนรวมเป็นเรื่องสาคญั ในการบริหาร กระบวนการทางด้านโลจสิ ตกิ สอ์ ยา่ งมปี ระสิทธิภาพ จดุ มุ่งหมายของทกุ องค์กรกค็ ือการลดตน้ ทนุ รวมของ กิจกรรมโลจสิ ติกสม์ ากกวา่ การมองในแต่ละกิจกรรมเดยี่ วๆ ซ่งึ ต้นทุนตา่ งๆเหล่าน้ี สะท้อนออกมาจากท้ังกจิ กรรม หลกั และกจิ กรรมเสริมในกระบวนการโลจสิ ตกิ ส์ ความส้าคัญของโซ่อปุ ทานต่อองค์กร Supply Chain มองตั้งแต่การผลิตไปถงึ การขนสง่ และไปถึงลูกคา้ เปน็ เหตุผลให้คาวา่ “การผลิต” เปน็ คาต่อทา้ ย อยคู่ ู่กับ “โลจิสติกส”์ เป็นการแสดงให้เห็นว่าทง้ั สองส่วนต้องอยู่ควบค่กู นั ไป (โลจิสติกส์ Logistics เปน็ เร่ืองของ การจัดการ การจัดสรร วางแผนใหอ้ ปุ กรณ์ เครื่องมอื อานวยความสะดวกต่างๆ กิจกรรม และบคุ ลากร ดาเนนิ ไป อยา่ งสอดคล้องกันและเกิดประสิทธผิ ล บางครง้ั โลจสิ ตกิ ส์ (Logistics)เกิดขนึ้ ไดโ้ ดยไม่จาเปน็ ต้องมรี ถบรรทกุ หรือ คลังสนิ คา้ เลย แตต่ ้องอาศัยการจดั การและระบบที่ดีเยี่ยม ในวันน้ี การจดั การเป็นเรื่องที่สาคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในโลกธุรกจิ ต่างยนื อยู่บนการจดั การ) สิ่งทจ่ี ะได้รับจากการจดั การ Supply Chain ทดี่ ี - ชว่ ยปรบั ปรงุ ขอ้ มลู ตวั เลขสนิ ค้าคงคลังใหถ้ ูกต้องแมน่ ยามากยิ่งข้ึน - ชว่ ยจดั การการใช้ประโยชนข์ องพ้นื ทใ่ี ช้สอยภายในคลังสินค้าให้เกิดประโยชนส์ ูงสดุ - ชว่ ยสรา้ งความพึงพอใจสงู สุดให้กับลกู คา้ - ชว่ ยแนะนานโยบายในการจัดเกบ็ สนิ ค้าไดห้ ลากหลายวิธแี ละงา่ ยในการคน้ หา - กาหนดและมอบหมายงานที่ดีทส่ี ุดให้ผปู้ ฏิบัติงาน (Task Optimization) - ตรวจนับสนิ ค้า(Physical Count)ไดต้ ลอดเวลาโดยไมต่ ้องหยุดระบบ - สามารถอิมพลเิ มนท์ได้ทั้งในองค์กรท่มี ีคลงั สินคา้ เดี่ยว และในองค์กรทีม่ มี ากกวา่ 1คลงั สนิ คา้ - สามารถอมิ พลเิ มนท์และขึ้นระบบได้อย่างรวดเร็ว ทั้งในธุรกจิ ประเภทผู้ให้บริการขนส่ง ธุรกจิ สนิ ค้าอปุ โภค บรโิ ภค ธรุ กจิ อาหารและเครื่องด่ืม และ ธรุ กิจค้าปลกี ค้าส่ง

หว่ งโซ่อปุ ทานของอสุ าหกรรมน้ามนั 1. เร่มิ จากการเจาะน้ามันเป็นน้ามันดบิ จากแท่นขุดเจาะนา้ มันเพื่อนขนสง่ นา้ มันไปยังโรงกลน้ั น้ามัน 2. สง่ นา้ มนั ดิบไปโรงกล้นั น้ามันพอกลั้นเสร็จกะสง่ ไปท่โี รงงานผลิตเอทานอลและคลังนา้ มนั โดนน้ามนั ที่กลั้น ออกมาจะได้นา้ มันพน้ื ฐานคือดเี ซลและเบนซนิ 3. หลงั จากที่น้ามนั ดีเซลถูกส่งท่โี รงงานผลิตเอทานอลกจ็ ะได้น้ามนั ดีเซลบี5เพอื่ น้าไปสู่สถานกี ระจายนา้ มันรวมท้ัง นา้ มันในคลังเช่นกนั 4.เมอ่ื ไปสถานสี ถานีกระจายนา้ มันแลว้ กไ็ ปถึงลูกค้าหรือผู้บรโิ ภคในลาดับสดุ ทา้ ย

ส่วนท่ี1 กจิ กรรมในสว่ นตน้ น้า วตั ถหุ ลักในการผลิตน้ามันของอุสาหกรรมนา้ มนั

สว่ นที่2 กจิ กรรมในส่วนกลางน้า ขนั ตอนในการผลติ น้ามนั ตา่ งๆ

ส่วนท3ี่ กิจกรรมในสว่ นปลายน้า กานขนส่งน้ามนั ไปยังสถานีบรกิ าร

รปู โครงขา่ ยหว่ งโซอ่ ปุ ทานของอุสาหกรรมน้ามนั

เอกสารอา้ งองิ แนวคดิ เกย่ี วกบั โลจิสติกส์,ค้นวันที่6 กันยายน 2564,จาก http://logistic- supplychain.blogspot.com/2017/01/intro-logisticandsupplychain.html?m=1 ความสาคัญของการจัดการโลจสิ ติกส์,อุมาพร มณีเนยี ม ,ค้นวันที่6 กันยายน 2564,จาก https://sites.google.com/site/nasiclogistics2016/bth-thi-1-khwam-ru-phun-than-sahrab-kar-cad- kar-lo-ci-sti-ks-laea-so-xupthan/khwam-sakhay-khxng-lo-ci-sti-ks-laea-so-xupthan ความสาคัญของโซ่อุปทานต่อองค์กร,aom-ittikorn ,คน้ วันที่6 กันยายน 2564,จาก http://aom- ittikorn.blogspot.com/2009/09/supply-chain.html?m=1 การจัดการโซ่อปุ ทาน,ค้นวนั ที่6 กันยายน 2564,จาก https://sites.google.com/site/karcadkarsoxupthan/kar-cadkar-so-xupthan ความหมายของห่วงโซ่อุปทาน,คน้ วนั ที่6 กันยายน 2564,จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ห่วงโซ่อปุ ทาน บทบาทและความสาคัญของห่วงโซ่อปุ ทาน,คน้ วนั ท่6ี กนั ยายน 2564,จาก http://supersambea.blogspot.com/2008/11/3.html แนวคดิ โลจิสตกิ ส์,ค้นวันที6่ กันยายน 2564,จาก https://th.wikipedia.org/wiki/โลจสิ ติกส์