Geo Verbanck Jaarverslag 2018

stichting Geo Verbanck JAARVERSLAG 2018 1

© Stichting Geo Verbanck Aangesloten bij SOFAM, Multimedia Maatschappij van de Auteurs van de Visuele Kunsten, Brussel Foto cover: detail van het oorlogsmonument op het Heldenplein te Dendermonde. 2

Woord vooraf Beste sympathisanten, een gedrukt jaarverslag in handen krijgen, is toch nog steeds voor de meesten onder ons veel aangenamer dan een digitale versie ervan. Dat hebben wij de afgelopen jaren ervaren en daarom gaan we ermee door. Wij hebben het genoegen u hier verslag te doen van het (alweer) rijk gevulde werkingsjaar 2018 van onze Stichting. De opbouw ervan is analoog aan de rapporten van de vorige jaren. De invulling van de rubrieken is het ene jaar uitvoeriger dan het andere jaar. U zult alleszins merken dat wij het afgelopen jaar alweer niet hebben stilgezeten. De Raad van Bestuur kon dit jaar worden uitgebreid met een vierde bestuurder: Laurence Decraene, een jonge vijftiger met opleidingen in vrije grafiek, boekbinden en handweven heeft onze ploeg versterkt. Al bijna 20 jaar is zij publieksmedewerker in het Industriemuseum Gent (MIAT). Wij zijn ervan overtuigd dat zij positief zal kunnen bijdragen aan de werking en de uitstraling van de Stichting. Het funerair erfgoed hield het afgelopen jaar alweer onze aandacht gaande. Wij kunnen uiteraard niet alle grafzerken met beeldhouwwerk van Geo Verbanck zelf permanent in het oog houden. Gelukkig helpen hoe langer hoe meer sympathisanten ons in die taak door ons telkens te alarmeren wanneer zij iets merken wat een gevaar voor het behoud kan betekenen. De controverse rond monumenten die betrekking hebben op het koloniaal verleden van ons land had ook gevolgen voor een beeld van koning Leopold II in Gent van Geo Verbanck. U leest erover in de rubriek behoud en beheer. Ook de discussie rond ivoor en ivoren beeldjes ging niet aan onze Stichting voorbij. Wij berichten erover in de rubriek varia. Onze Stichting bracht afgelopen jaar haar vierde monografie uit over een deelaspect van Geo Verbancks oeuvre. Om de aanschaf ervan door particulieren te vergemakkelijken, vonden wij voorlopig al twee onaf- hankelijke boekhandels bereid onze publicaties te koop aan te bieden: ‘t Oneindige Verhaal in Sint-Niklaas en Boekhandel Limerick in Gent. Ook in het Museum Dhondt-Dhaenens in Deurle en bij Galerij De Vuyst in Lokeren kunnen ze worden aangekocht. Wij streven ernaar het aantal verkooppunten uit te breiden. Eens te meer danken wij al de sympathisanten die onze werking het afgelopen jaar hebben gesteund. Wij hopen ook in de toekomst op hen een beroep te kunnen doen want enkel op die manier zijn wij in staat ons werk verder te zetten. 31 december 2018 3

Gipsen Christusbeeld uit 1911. Adviezen Wij lieten hen weten dat een beeld in gips niet als minderwaardig moet worden aangezien want Christusbeeld de details zijn dikwijls beduidend fijner dan bij In mei kocht een koppel uit De Bilt in Nederland een afgietsel in brons, waardoor de hand van de een Christusbeeld bij een brocanteur. Zij kunstenaar er beter in te zien is. Zware overschil- ontdekten daarop de signatuur G. Verbanck deringen verdoezelen echter soms de details en en het jaartal 1911. Dat leidde hen naar onze dan kan er overwogen worden die te verwijderen, website, waarna zij ons contacteerden om er wat echter een secuur en tijdrovend werk is dat meer informatie over te verkrijgen en advies in enkel door een ter zake onderlegd restaurateur kan te winnen over een eventuele restauratie. Het gebeuren. Op het Christusbeeld zijn nog gietna- gipsen beeld (55,5 cm hoog) heeft namelijk een den te zien, wat het beeld toch een eigen karakter vrij zware overschildering en vertoont ook enkele geeft en er een meerwaarde voor is. beschadigingen. Ook vroegen zij zich af of een beeld in gips enige waarde heeft. 4

Gipsen koppen van Alex Wauters en van Elsa D’haen met slijtagevlekken. Behoud en beheer Koppen van Alex Wauters en van Elsa D’haen Schenking aan het Penningkabinet van de Op 29 oktober 2013 overleed mevrouw Elsa Koninklijke Bibliotheek van België D’haen (1926-2013), de weduwe van kunstschilder In ons Jaarverslag 2016 (blz. 33) uitten wij onze Alex Wauters (1899-1965), goede vriend van Geo intentie om binnen- en buitenlandse openbare Verbanck, die van beiden de kop boetseerde. De numismatische kabinetten te bevragen over de gipsen exemplaren zijn bewaard bij de erfgenamen aanwezigheid van medailles van Geo Verbanck en hebben te lijden van stof en slijtage en op in hun collecties en te onderzoeken of wij die op sommige plaatsen mogelijk ook van schimmel- een of andere manier zouden kunnen aanvullen. vorming. De erfgenamen riepen de hulp van onze Het opnemen van die medailles in dergelijke Stichting in om een goede restaurateur te vinden collecties is namelijk de beste garantie op een en op termijn ook een goede bestemming voor die duurzaam behoud ervan en de ontsluiting via werken. Wordt vervolgd. digitalisering voor wetenschappelijke doeleinden. 5

Ontvangst op 29 augustus 2018 op het Penningkabinet te Brussel. V.l.n.r. Anthony Demey, professor Johan van Heesch, Bob Autrique en Philip Serck. Zo schonk de Stichting in januari 2017 een Het gerestaureerde medaillon van Henri Hoeck, mooie reeks medailles aan de gerenommeerde geschonken door Philip Serck. numismatische afdeling van het British Museum te Londen (zie Jaarverslag 2017 blz. 6-7). Op 29 augustus 2018 werden wij op het Penningkabinet van de Koninklijke Bibliotheek van België in Brussel persoonlijk ontvangen door prof. dr. Johan van Heesch, conservator, waar wij vier medailles schonken en een plaket van Cyriel Buysse om hun collectie aan te vullen (zie DEMEY A., Geo Verbanck. Medailles/Medals, 2016, nrs. 6.1, 9.2, 25, Geo Verbanck door A. Taekens). Bij die gelegenheid schonk de heer Philip Serck uit Gent, ook mede uit naam van zijn overleden echtgenote Ellen Colpaert (zie Jaarverslag 2016 blz. 21), het grote medaillon van zijn grootvader Henri Hoeck aan het Penningkabinet (zie idem nr. 28.1 blz. 155 en Jaarverslag 2016 blz. 6). De collectie van het Penningkabinet werd gedigitaliseerd: http://coins.kbr.be/?lang=NL. 6

De wisselbeker Challenge Maurice Lippens uit 1925 blijft voortaan permanent bij de Koninklijke Roeivereniging Club Gent. Wisselbeker Challenge Maurice Lippens het publiek te tonen tijdens haar tentoonstelling In 1925 liet de Royal Club Nautique de Gand over de medailles van Geo Verbanck in de klui- naar aanleiding van de vijfentwintigste verjaardag zenzaal van de voormalige Belgische Bank van de van het voorzitterschap van graaf Maurice Lippens Arbeid aan de Volderstraat in Gent in september een prachtige zilveren beker met ivoren inlegwerk 2016. In functie van die tentoonstelling liet de ontwerpen door Geo Verbanck (zie DEMEY A., Stichting de beker eerst professioneel reinigen Geo Verbanck. Medailles/Medals, 2016, blz. in het provinciaal Erfgoedcentrum te Ename (zie 43-45). Met die wisselbeker werd die roeivereni- Jaarverslag 2016 blz. 6-7). ging beloond, die de competitie van de acht met Dit jaar heeft de Koninklijke Roeivereniging Club stuurman tijdens de regatta’s van Terdonk (na Gent beslist niet meer de zilveren beker zelf te 1955 op de Watersportbaan in Gent) won. Zo kon overhandigen aan de winnende roeivereniging, die waardevolle beker elk jaar van plaats veran- maar een mooie foto ervan. De Stichting juicht deren, wat uiteraard geen ideale situatie was voor deze beslissing toe, die het behoud en beheer van het behoud en beheer ervan. De Stichting kon die dit prachtstuk met bijzondere kunst- én erfgoed- beker in bruikleen hebben om als pronkstuk aan waarde ten goede komt. 7

Volledig gereinigde fries vóór het Administratief Centrum Zuid van de stad Gent. Fries Woodrow Wilsonplein Ontwerp oorlogsmonument Institut de Vóór het Administratief Centrum Zuid van de Gand stad Gent, aan het Woodrow Wilsonplein, staat Van het oorlogsmonument uit 1920 bezit de op twee zuilen een monumentale fries van 27m IVG-School aan de Nederkouter te Gent (oorspron- lang en 2m60 hoog, daterend van 1957. Het kelijk Institut de Gand) nog het ontwerp van Geo hoogreliëf aan de voorzijde is van Jozef Cantré Verbanck in gips. De originele beschildering was en brengt hulde aan de arbeid, gepresteerd door zo goed als weggesleten, stof had zich op het gips de hele bevolking van Gent. De linker achterzijde geaccumuleerd en de randen vertoonden verschei- is van Gustaaf Van den Meersche en stelt de dene barsten en breuken. Een precaire situatie energiebronnen gas, elektriciteit en water voor. Het voor een deugdelijk behoud ervan. Daar het stuk rechter achterdeel is van Geo Verbanck en beeldt de kunsten uit: de schilderkunst, de bouwkunst, Het ontwerp van het oorlogsmonument in het Institut de Gand de muziek en de beeldhouwkunst. Het hele kreeg een conserverende behandeling. kunstwerk had sterk te lijden van vervuiling, mos en plantengroei. In de zomer kreeg het een grondige conserverende behandeling door de firma CAM bvba uit Wingene-Zwevezele, aangestuurd door de Dienst Onderhoud Gebouwen, Departement Facility Management van de stad Gent. De werken omvatten het reinigen met stoom onder lage druk en het nevelstralen met olivinezand onder aangepaste druk. De natuursteen werd volledig nagekeken en slechte delen werden verwijderd en hersteld met amonitmortel die de bestaande kleur benadert. Waar nodig werd er opnieuw gevoegd en uiteindelijk kreeg de bovenzijde van de fries nog een hydrofuge, zodat het kunstwerk weer voor vele jaren degelijk beschermd is. 8

Vandalen besmeurden het borstbeeld van Leopold II tot driemaal toe met rode verf. door zijn uniciteit bijzonder waardevol is, opteerde Driemaal werd het beeld in de maanden oktober en de Stichting voor een grondige conserverende november met rode verf beklad, waarbij het rood behandeling. De sporen van slijtage die de tijd op staat voor het bloedige schrikbewind dat Koning het werk heeft achtergelaten, dienen gerespecteerd Leopold II voerde in de voormalige Belgische te worden en niet te worden weggewerkt door een kolonie Congo. De stad Gent plaatste al in 2017 reconstruerende restauratie. Restaurateur Lucas een bordje met de tekst: De stad Gent betreurt de De Vuyst uit Sint-Amandsberg voerde het werk vele Congolese slachtoffers omgekomen ten tijde professioneel uit. van Kongo Vrijstaat. Voor de actievoerders blijkt dat onvoldoende en kreeg het borstbeeld rode verf over Borstbeeld Leopold II zich heen. Telkens werd het vrijwel onmiddellijk door Naar aanleiding van de 10de verjaardag van de de stadsdiensten gereinigd. Internationale Jaarbeurs der Vlaanderen schonk Uiteraard verwerpt de Stichting de wandaden die voorzitter ir. Clement Morraye op 24 september tijdens het koloniale bewind van Leopold II in Congo 1955 een bronzen borstbeeld van Koning Leopold II zijn gepleegd. Het bekladden of beschadigen van aan de stad Gent. Het werd opgesteld in het parkje kunstwerken die tot de gemeenschap behoren, is tussen de Franklin Rooseveltlaan en de Gustaaf echter geen correct middel om dat aan te klagen en Callierlaan. moet gezien worden als een daad van vandalisme. 9

Communicatie Médailles. Magazine of the International en promotie Art Medal Federation FIDEM Het congresboek van het Fidemcongres in Website Geo Verbanck september 2016 in Gent verscheen begin 2018. http:/www.geoverbanck.be In dat rijk geïllustreerde boek is de volledige De Stichting doet haar best om haar website up-to- tekst opgenomen van de lezing die Anthony date te houden door er geregeld nieuwe teksten aan Demey gaf bij de opening van het congres op toe te voegen. Dat is niet evident, want al de andere woensdag 7 september 2016 met als titel Geo activiteiten vergen op zich al heel wat energie en tijd. Verbanck (1881-1961), an extremly talented Ghent Toch is de nodige aandacht voor dit communicatie- sculptor-medallist. Die als rijk geïllustreerd artikel middel van primordiaal belang, want wij ondervinden herwerkte lezing vindt u op de bladzijden 43 tot dat al wie iets meer over Geo Verbanck wenst te 47. Het hele artikel werd op de website van de weten, onze website consulteert en op die manier Stichting geplaatst in de rubriek biografie. met ons in contact treedt. Gens & Pierres de Roubaix Beeldhouwwerk van kunstenaar Geo In het fraai uitgegeven tijdschrift Gens & Pierres Verbanck in de Gentse publieke ruimte de Roubaix. Le magazine historique et culturel Geert Vandamme heeft begin 2018 zijn video de la Société d’Émulation de Roubaix, fondée en over het werk van Geo Verbanck in de Gentse 1868 verscheen in het nummer 23, novembre-avril publieke ruimte herwerkt. De 28 minuten durende 2017-18 een artikel van Gilles Maury: Une presentatie kan worden bekeken via de link: étonnante adaption d’une merveille de l’Expo- https://youtu.be/vG4qacEJ5UE. sition de 1925. Daarin beschrijft de auteur het In het verslagboek van het FIDEM-congres van 2016 in Gent In een herenhuis in Roubaix werden in 1927 twee van de is de herwerkte tekst van de lezing van Anthony Demey vier panelen van het hek van de Vlaamse kamer (1925) met opgenomen. plaketten van Geo Verbanck geïntegreerd. 10

interieur van een herenhuis in Roubaix (Frankrijk), Facebookpagina van de Heemkundige Boulevard de Cambrai 37, waarin verschillende Kring Ercus Moerbeke-Waas onderdelen van de Vlaamse kamer geïntegreerd Op de Facebook van de Heemkundige Kring zijn, die de Kortrijkse Kunstwerkstede De Coene Ercus van Moerbeke-Waas is een pagina gewijd exposeerde op de Exposition internationale des aan onze monografie De oorlogsmonumenten van Arts Décoratifs in 1925 in Parijs. De inrichting van Geo Verbanck. dat interieur dateert volgens een aanduiding in https://www.facebook.com/De-Groote-oorlog-in- de glasramen van 1927. Van het ijzeren hek met Moerbeke-Waas-519919638112030/ vier plaketten van Geo Verbanck (de muziek, de schilderkunst, de bouwkunst en de beeldhouw- Geschiedenis van Aalter kunst) zijn er uit plaatsgebrek slechts twee in het Op de blog Geschiedenis van Aalter van histori- herenhuis opgesteld (de muziek en de beeldhouw- cus Peter Laroy staat bij het item van 20 november kunst). In het artikel wordt Geo Verbanck expliciet 2011, Monument Eerste Wereldoorlog Lotenhulle als auteur van die plaketten vermeld en wordt er een link naar onze website. Recent werd een verwezen naar onze website. tweede link toegevoegd naar de uitvoerige recen- sie van onze monografie op de website van OKV. Wikipedia en Pinterest Sedert maart 2018 staat Geo Verbanck ook op Verenigde Oostindische Compagnie - Wikipedia met alle basisgegevens, die een goed Kamer Antwerpen beeld schetsen van de kunstenaar. In de bibliogra- Op 8 december 2018 bracht de Kamer Antwerpen fie zijn onder meer de publicaties van de Stichting van de Verenigde Oostindische Compagnie een opgenomen en er wordt tevens verwezen naar bezoek aan Gent. In de voormiddag werd het onze website. Ook een Franstalige versie staat Museum voor Schone Kunsten en het restauratie- in Wikipedia. De vrije encyclopedie / Wikipédia. atelier van het Lam Gods bezocht. In de namiddag L’encyclopédie libre que chacun peut améliorer. werd onder leiding van twee ervaren stadsgidsen Ook wanneer je in Google Geo Verbanck de Geo-Verbanckwandeling gedaan. Pinterest intikt, kom je een heleboel gegevens over Geo Verbanck te weten, op het net geplaatst door Serge Autrique, achterkleinzoon van Geo Verbanck. Ook daar wordt naar onze website verwezen. Openbaar Kunstbezit Vlaanderen In het laatste nummer van 2018 (jg. 56 nr. 6) is in de boekenrubriek een uitvoerige recensie opgenomen van onze jongste monografie De oorlogsmonumenten van Geo Verbanck (blz. 28-29). Alle gegevens van het boek zoals formaat, aantal bladzijden, prijs en contactadres staan erbij vermeld. In de themabijdrage van Rik Sauwen: De Groote Oorlog herdacht, komt in het hoofdstuk Tien kunstenaars en hun monumenten Geo Verbanck ook aan bod (blz. 22). Dit kunst- en erfgoedtijdschrift wordt op 6000 exemplaren verspreid in heel Vlaanderen en in het Hoofdstedelijk Gewest. Ook op de website van OKV wordt onze mono- grafie uitvoerig besproken. 11

Contacten Dienstverlening De Stichting onderhield ook in 2018 contacten met Betsy Muus heel veel particulieren en instanties: In januari contacteerde een correspondent uit - de dienst Burgerzaken Stad Gent; Harlingen (Nederland) ons om gegevens te - de dienst Monumentenzorg Stad Gent; bekomen over Betsy Muus. Hij had namelijk - de dienst Onderhoud Gebouwen Stad Gent; net een beeldje van twee duiven (gips, groen - de dienst Erfgoed van de provincie gepatineerd) aangekocht. Wij lieten hem weten dat Elisabeth Muus Oost-Vlaanderen; (°Arnhem 1891-†Knokke-Heist 1973) van - de heer Albert De Graeve van de Gentse gidsen- 1924 tot 1931 aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Gent had gestudeerd vereniging Gandante; bij Geo Verbanck (afdeling Vrouwenkunst en - de heer Jan Boddaert van de Stichting daarna Praktische beeldhouwkunst en Levend model). In 1931 studeerde zij af met een Studiekring Jan Frans De Boever; Koninklijke Medaille. Zij exposeerde op verschil- - de heer François De Geest van het Aloïs De lende salons in Gent, Antwerpen en Luik. Beulemuseum van de Heem- en Oudheidkundige Geo Vindevogel Kring Zele; Een sympathisant was in juli in het bezit - Promotie van de Medaille vzw; gekomen van een bronzen kopje, gesigneerd - Interbellum vzw; geo.V 44 en hij vroeg zich af of dit eventueel van - Epitaaf vzw; Geo Verbanck zou kunnen zijn. De stijl van het - Kunstgalerij De Vuyst in Lokeren; werk en de signatuur verwijzen echter naar Geo - de heer Ronny Bogaert, onderzoeker van het Vindevogel (°Gentbrugge 1923-†Deurle 1977), oeuvre van kunstschilder Guy Oscar Roels; zoon van de bronsgieter Karel Vindevogel, - de heer Noël Hostens, onderzoeker van het De bij wie Geo Verbanck talloze werken in brons Coene meubeldesign Kortrijk 1900-1975; heeft laten gieten. Geo Vindevogel studeerde - de heer Janus Boudewijns, stafmedewerker beeldhouwkunst bij Verbanck aan de Koninklijke museum Dhondt-Dhaenens te Deurle; Academie voor Schone Kunsten te Gent en gaf - mevrouw Bea Baillieul, historica; daarna zelf les aan de Normaalschool te Gent - mevrouw An Hernalsteen, kunsthistorica; en aan de Stedelijke Academie voor Schone - mevrouw Anne-Mie Havermans, kunsthistorica; Kunsten te Aalst. Hij was tevens zelfstandig - de heer Hugo Dauwe van het Gemeentearchief beeldhouwer. van Lebbeke; - de heer Jeroen De Sutter van het Historisch Bronsgieterij Vindevogel Documentatiecentrum Dendermonde; De bronsgieterij Vindevogel werd in Gentbrugge - de heer Eric Devos, diensthoofd Archief & opgericht door Karel Vindevogel (1875-1952). Erfgoed stad Ronse; Begin jaren 1920 verhuisde de bronsgieterij - de heer Maurice Fruytier van de Heemkundige naar Zwijnaarde. Zij goot beelden voor talrijke Kring Ercus van Moerbeke-Waas; kunstenaars en ciseleerde er dan meestal de - de heren Guy Dupont en Pieter-Jan Lachaert, naam van het bedrijf in. In dat merkteken komen Collectiebeheer Archief Gent; nogal wat variaties voor. Een van onze sympa- - de heer Peter Laroy, directeur Liberaal Archief/ thisanten vroeg of wij het merk FONDERIE./ Liberas; VINDEVOGEL. ZWYNAERDE (allemaal - de heer Luc Pieters, verzamelaar uit Lebbeke; kapitalen en op drie regels) konden dateren. Bij gebrek aan archiefgegevens konden wij op basis van de stijl van de inscriptie enkel meegeven dat het wellicht om een beeldje van na de Tweede Wereldoorlog gaat. 12

Gipsen beeldje met twee duiven van Betsy Muus. Verschillende manieren van “signeren” door bronsgieterij Vindevogel. 13

Funerair erfgoed Muntenroute Gent Peterschap, QR-codes In het historische centrum van Gent wordt sedert Funerair erfgoed is bijzonder kwetsbaar. Dat 2011 een muntenroute aangelegd met munten in is een open deur intrappen. Gelukkig zijn al aluminiumbrons in het wegdek. Op elke munt komt verschillende steden en gemeenten zich daarvan een gestileerde tekening voor, gebaseerd op een bewust en proberen zij daar iets aan te verhel- archiefdocument, een historische foto, tekening pen. Op basis van inventarissen van waardevolle of prent of een museumstuk. Uiteindelijk zullen graftekens worden selecties doorgevoerd en/ zo’n 1000 munten in een route van de Graslei tot of beheersplannen opgesteld. Zo heeft bijvoor- aan het François Laurentplein worden geplaatst. beeld de stad Lokeren het afgelopen jaar een De selectie van de beelden gebeurt door Archief systeem van peterschap in het leven geroepen Gent. In de maand juni werden wij gecontacteerd waarbij peters en meters worden gezocht om met de vraag of wij foto’s van architect Jan- waardevolle grafzerken, waarvan de concessie Albert De Bondt en van de lokettenzaal van de is verlopen, in bescherming te nemen De kosten voormalige Handelsbank aan de Kalandenberg voor onderhoud en herstel kunnen voor 40% konden aanleveren. Die foto’s zijn inmiddels door de stad gesubsidieerd worden. omgezet in een lijntekening, die in de bronzen Op het Campo Santo in Sint-Amandsberg munt wordt gegraveerd door de firma Mauquoy uit kregen 70 belangrijke grafzerken, waarop geen Grobbendonk. De plaatsing van de nieuwe munten concessie meer rust, een conserverende behan- op de Kalandenberg wordt in het voorjaar van deling (herstellen van de stabiliteit, herstellen of 2019 verwacht. opnieuw maken van metalen onderdelen, ver- lijmen, vervangen of bijkappen van grafstenen). De Stichting leverde foto’s voor de muntenroute in Gent. Daarvoor heeft de stad Gent al 583 000 euro geïnvesteerd. Voor de Westerbegraafplaats van Gent werd in 2017 door kunsthistorica Anne-Mie Havermans, specialiste ter zake, een volledig beheersplan opgesteld. Op basis daarvan wordt een plan van aanpak opgemaakt. Ook voor die begraafplaats geldt het systeem van peters en meters die zich engageren voor het herstel of onderhoud van een grafmonument. Naar verluidt zijn al meer dan dertig organisaties peter van een waardevolle grafzerk. Zo ook de Universiteit Gent, die 8 grafmonumenten van oud-professoren onder haar hoede heeft genomen. Op elk van die zerken werd een QR-code aangebracht waarmee informatie over de professor en over het monument kan worden verkregen. Gelet op het feit dat onze Stichting niet beschikt over de nodige financiële mogelijkheden, hebben wij de stap naar peterschap nog niet kunnen zetten. Wel hebben wij in het afgelopen jaar onderzocht of het aanbrengen van QR-codes op grafzerken met beeldhouwwerk van Geo Verbanck tot onze mogelijkheden behoort. Gesprekken daarover zijn aangeknoopt met de bevoegde stadsdiensten en verlopen in positieve zin. 14

Het Kindje met de banderol op het graf van de familie Seriacop in Gent zat in februari vóór de zerk (foto A.M. Havermans). Grafzerk Seriacop op de Op 22 april 2018 werd het gerestaureerde grafmonument Westerbegraafplaats te Gent van Alphonse Lamborelle in Lokeren officieel ingehuldigd. In februari werd de Stichting ervan op de hoogte V.l.n.r. Rudi Henderickx, Kris De Beule, burgemeester Filip gebracht dat het bronzen beeld van een kindje Anthuenis, Marijke Duyck. met banderol op het graf van Edgard Seriacop/ Alice De Ronne op de Westerbegraafplaats te Gent los vóór de zerk stond. Vervreemding ervan was dan ook niet ondenkbaar. Kunsthistorica Anne-Mie Havermans alarmeerde de stads- diensten. De Stichting ondersteunde deze actie. Na een intens mailverkeer met de dienst Monumentenzorg, de Groendienst, de dienst Bouwprojecten en Anne-Mie Havermans en An Hernalsteen werd het beeld op 14 februari veilig in het depot van de begraafplaats opgeborgen in afwachting dat het opnieuw professioneel kan worden herbevestigd. Grafzerk Alphonse Lamborelle te Lokeren Over het wedervaren van de grafzerk van Alphonse Lamborelle op de stedelijke begraafplaats van Lokeren hebben wij al in verschillende jaarverslagen (2013, 2016, 2017) 15

verslag uitgebracht. In 2017 werd het monument Grafmonument Buzzéo-Krieger op de gerestaureerd. Op zondag 22 april 2018, Westerbegraafplaats te Gent Erfgoeddag, werd het gerenoveerde graf officieel Begin mei werd de Stichting ervan op de hoogte ingehuldigd. De kleine plechtigheid was georga- gebracht dat de bronzen koppen van Antoon niseerd door Liberga (Liberale Erfgoedvereniging Buzzéo en van zijn echtgenote Jeanne Krieger Georges Anthuenis) en de Vrienden van het uit het grafmonument waren verdwenen. Wij Gemeenschapsonderwijs Lokeren. De Stichting schreven onmiddellijk de bevoegde stadsdiensten was op die plechtigheid vertegenwoordigd. aan. Vermits het mogelijk om een diefstal ging, stuurden wij de foto’s mee. Na een intens mailver- keer tussen verschillende stadsdiensten bleken de bronzen koppen echter preventief verwijderd te zijn. In juni constateerden wij tot ons groot genoegen dat beide koppen gereinigd en met een stevige verankering teruggeplaatst waren. De bronzen koppen van Antoon Buzzéo en van Jeanne Krieger vóór en na restauratie. 16

De grafzerk van Marie Verbanck werd deskundig gerestau- reerd door Kunstatelier Thienpont. Grafzerk Marie Verbanck op de team van de stad Gent in 2018 een volledige Zuiderbegraafplaats te Gent restauratie uitgevoerd door Kunstatelier Thienpont. Al in 2013 constateerden wij dat de deksteen De volgende werken zijn uitgevoerd: verwijderen van de tombe van het grafmonument van de zus van de vegetatie, stabiliseren van het monument, van Geo Verbanck grote breuken vertoonde en verlijmen en herstellen van de deksteen, her- ingezakt was (zie Jaarverslag 2013, blz. 1). Wij plaatsen van de boordstenen en de plint vooraan, alarmeerden toen de bevoegde stedelijke dien- hervoegen, zacht reinigen om de sporen van het sten. Uiteindelijk is op initiatief van het funerair herstel weg te werken 17

Het bronzen beeld op de graftombe van Maurice Goebbels in Elsene is minstens 10cm verschoven en het leeuwtje bovenaan is afgebroken. Originele toestand en huidige toestand. Grafzerk Maurice Goebbels op de het hele bronzen kunstwerk met de stervende begraafplaats van Elsene soldaat staat niet meer haaks op de tombe, maar Tijdens onze voorbereiding van de monografie is flink verschoven. Begin november brachten over de oorlogsmonumenten van Geo Verbanck wij de algemeen directeur van de gemeente bezochten wij de begraafplaats van Elsene om Elsene daarvan op de hoogte met de vraag de het grafmonument van de tijdens de Eerste bevoegde diensten te laten onderzoeken hoe het Wereldoorlog gesneuvelde Maurice Goebbels grafmonument opnieuw in optimale toestand kan te fotograferen. Aan dat grafmonument, dat op worden gebracht. Tot op heden mochten wij geen het militair ereperk van die begraafplaats staat, reactie ontvangen, ook niet op een mail van medio vielen ons toen twee zaken op: het leeuwtje op de december aan de verantwoordelijke van een top van de vlaggenstok waartegen de stervende stadsdienst. Wordt vervolgd. soldaat leunt, is afgebroken en verdwenen en 18

In memoriam Gabriël Stautemas een uitgebreide studie over de te behandelen Op 25 juni 2018 overleed onverwacht dokter medaille om alle aspecten ervan te kunnen Gabriël Stautemas op 77-jarige leeftijd in zijn beschrijven. Als hij bij dit alles zijn andere woning in Sint-Amandsberg. Jarenlang heeft hij passie, de filosofie, kon betrekken, was dat voor gewerkt als huisarts en assistent chirurg, maar hem nog een extra meerwaarde. daarnaast was hij een fervent kunstliefhebber. Daarnaast schreef hij ook een boek over het Kunst in veel van zijn vormen, maar de beeld- werk van de kunstenares Francine Somers, een houwkunst had toch zijn voorkeur. De liefde van oorsprong Gentse kunstenares, die verschil- voor de beeldhouwkunst is begonnen met het lende kunstmedailles maakte. verzamelen van bronzen beelden, maar al vrij snel Het werk van Geo Verbanck heeft Gabriël heeft hij de creatieve wereld van de medailles, in Stautemas altijd kunnen waarderen. De natuur- het bijzonder de kunstmedailles, en de medail- lijke schoonheid waarmee de kunstenaar zijn leurs ontdekt. Een wereld en een liefde die hij tot onderwerpen kon weergeven, troffen hem. Ook op het einde van zijn leven gekoesterd heeft en hoe de kunstenaar op een liefdevolle manier zijn waarvoor hij zich heeft ingezet. kinderen in beeld heeft gebracht. Hij was een actief lid en bestuurslid van de Kunst, wetenschap, filosofie, … waren een Promotie van de Medaille. Regelmatig schreef hij essentieel onderdeel van zijn leven tot op het artikelen voor het ledenblad, waarbij zijn kennis, einde. grondigheid en accuraatheid van het beschreven (tekst Sieglinde Paesbrugge) onderwerp kenmerkend waren. Hij maakte eerst Gabriël Stautemas. 19

Nieuwe vondsten Robbrecht Beke en Mariette Fonteyne Alain en Carine Gabriels In ons Jaarverslag 2017 (blz. 32-33) meldden wij Eugène Gabriels en zijn echtgenote Bertha Lahorte dat een groen gepatineerd gipsen kinderkopje kon waren intieme vrienden van Geo Verbanck. In worden geïdentificeerd als dat van Christian Beke 1957 liet Eugène Gabriels van zijn bijna driejarige op driejarige leeftijd. Geo Verbanck was goed kleinzoon Alain een portretmedaillon maken. In bekend met houthandelaar Beke, bij wie hij naar 1961 volgde het medaillon van het toen ongeveer verluidt hout betrok voor sommige van zijn beelden. 2 ½ jaar oude zusje Carine. Die werken waren ons In de jaren 1950 maakte hij niet alleen de kopjes tot dusver niet bekend. van beide zoontjes, maar ook die van Robbrecht Beke (°Antwerpen 1908-†Brugge 1980) zelf en van zijn echtgenote Mariette Fonteyne (°Oostende 1913-†Zottegem 1993). Bronzen koppen van Robbrecht Beke en van zijn echtgenote Mariette Fonteyne (foto’s C. Beke). 20

Bronzen portretmedaillons van Alain Gabriels (1957) en van zijn zus Carine (1961) (foto’s A. Gabriels). Witmarmeren jongenskopje Op het online veilinghuis Catawiki werd begin februari een marmeren jongenskopje uit 1943 aangeboden door een verkoper uit het Italiaanse Anzio in de provincie Rome, die het naar verluidt ooit in Lyon (Frankrijk) zou hebben gekocht. De biedingen liepen op tot 400 euro, maar het kopje werd ingehouden omdat de vraagprijs niet was bereikt. De expert had het namelijk op € 550-750 geschat. Begin maart verscheen hetzelfde kopje opnieuw bij Catawiki. De schatting was al gezakt naar € 400-600. Het veranderde uiteindelijk onder het geschatte bedrag van eigenaar. Het betreft alweer een voor ons onbekende portretkop door Geo Verbanck, dat wij nog niet hebben kunnen identificeren. Witmarmeren kopje van een onbekende jongen (1943). 21

Louise Van de Velde Louise Van de Velde (°1922) werd op vijfjarige leeftijd geportretteerd door Geo Verbanck. Het bronzen kopje berust nog steeds in de familie. Later werd zij de echtgenote van Firmin De Waele, bedrijfsleider van het bekende korset- ten- en lingeriebedrijf DéWé in Schellebelle. Van hun driejarig dochtertje Anne kapte Geo Verbanck in 1954 het kopje in witte marmer (zie Jaarverslag 2017 blz. 24). Ivoren beeld van Moeder en Kind (1959). Bronzen kopje van Louise Van de Velde (1927). 22 Moeder en Kind (ivoor) In augustus werd de Stichting gecontacteerd door een particulier die een beeld van Geo Verbanck bezit. Het betreft een rechtstaande moeder met kind op de arm (46 cm x 12,5 cm x 11 cm), uit ivoor en gedateerd .59. Het werd ooit bij de kunstenaar zelf aangekocht door prof. dr. Pieter Lambrechts (1910-1974), classicus en historicus, hoogleraar aan de universiteiten van Luik en Brussel. Daarna hoogleraar aan de Universiteit Gent, waar hij van 1957 tot 1961 rector was. Het ivoren beeld werd gesneden uit een slagtand van een olifant. Daar de Stichting nog een ander ivoren beeld kent, gesneden uit de smallere top van een

Twee ivoren beelden worden op elkaar geplaatst en ze blijken uit dezelfde slagtand gesneden te zijn. Bronzen kop van een nog niet geïdentificeerde dame. slagtand, werden beide beelden bij elkaar gebracht. Er werd geconstateerd (o.m. door de plaats van het zenuwkanaal) dat beide beelden uit dezelfde slagtand gesneden zijn. Bronzen kop van een onbekende dame In september werd bij het veilinghuis Carlo Bonte in Brugge een bronzen kop van een dame ver- kocht, gemaakt door Geo Verbanck. Het betreft alweer een onbekend werk van Geo Verbanck, dat wij nog niet hebben kunnen identificeren. Kindje met noodmunt Kindje met noodmunt (foto Galerie St-John, Gent). In november-december bood Galerie St-John in Gent een tot nog toe onbekend klein bronzen beeldje van Geo Verbanck aan. Het is een voor- overgebogen kindje dat een Gentse noodmunt van 5 frank uit de Eerste Wereldoorlog (ontworpen door Oscar Sinia) voortrolt. De signatuur van Geo Verbanck staat duidelijk op de voetplaat. 23

Grote voetballer Eveneens bij Galerie St-John stond een grote uitvoering van een wijdbeens staande voetballer, ongeveer 68 cm hoog. De figuur is realistisch uitgewerkt met voetbalschoenen, hoge sokken, broekje en shirt met embleem van La Gantoise. Onmiddellijk werd vermoed dat een specifieke persoon is uitgebeeld. Na heel wat opzoekingen, ook door de Stichting, draagt journalist en eindredacteur bij De Gentenaar Dirk Musschoot heel waarschijnlijk de oplossing aan. In overleg met historica Martine Vermandere, auteur van een boek over de geschiedenis van La Gantoise (150 jaar Gantoise - 101 indianenverhalen, Amsab/ Uitg. Kannibaal, 2014) oppert hij dat het beeld hoogstwaarschijnlijk Gust(aaf) Boesman (1899-1971) voorstelt. Boesman was in de jaren 1920 zowat de belangrijkste voetballer van La Gantoise. Hij speelde bij de nationale ploeg (de Rode Duivels) en deed in 1928 voor België mee aan de Olympische Spelen te Amsterdam. In het seizoen 1921-1922 werd hij topscorer. Mogelijk heeft hij toen dat beeld gekregen. (met dank aan Raf Steel voor het doorspelen van die informatie). Bronzen beeld van voetballer Gust Boesman (foto Galerie St-John, Gent). Foto van Gust Boesman (foto Collectie KAA Gent, met dank aan Amsab-ISG). 24

Opzoekingen Zoals steeds zetten wij onze opzoekingen naar bronsgieterijen) en de officiële onthulling. Door identificatie, exacte datering en context van ons onderzoek konden wij tal van nog ongekende werken van Geo Verbanck ook het afgelopen jaar gegevens achterhalen en publiceren en ook verder in bibliotheken en openbare archieven. In tal van vergissingen in publicaties van derden functie van onze monografie over de oorlogsmo- rechtzetten. numenten van Geo Verbanck was dat zelfs heel intensief. Op die manier slaagden wij erin alle Wij deden opzoekingen in het Archief Gent, in oorlogsmonumenten, die Geo Verbanck heeft het Liberaal Archief/Liberas, in het Provinciaal gemaakt en ontworpen, exact te dateren. Dat was Archief Oost-Vlaanderen, in het Rijksarchief nog nooit gebeurd en over talrijke aspecten van te Gent, in het Stadsarchief Dendermonde, die monumenten bestond nog grote onduidelijk- in het Gemeentearchief van Lebbeke, in de heid, zoals onder meer over de (relaties tot de) Universiteitsbibliotheek Gent, Boekentoren - opdrachtgevers, het creatieproces (inclusief de leeszaal speciale collecties. In de leeszaal voor speciale collecties van de Universiteits­ bibliotheek Boekentoren in Gent waren wij een geregelde gast. 25

Café De Zwaan in 1978 (foto Agentschap Onroerend Witmarmeren borstbeeld van Erfgoed). operazangeres Vina Bovy. Café De Zwaan Geo Verbanck, die trouwens zelf lid was van de Naar aanleiding van een vraag naar de identificatie turnkring Ganda. Er ontstond een hechte relatie van een beeld van Geo Verbanck kwamen wij in tussen beiden en een wederzijdse beïnvloeding. contact met oud-voetballer Richard Orlans (een Zo zijn de kleine beeldjes van Dansers door Geo van de eerste Rode Duivels). Zijn echtgenote, Verbanck meer dan waarschijnlijk geïnspireerd op Brigitte Becu, verhuisde in 1949-1950 met houdingen die Maurits Verdonck aan zijn studenten haar ouders naar Café De Zwaan aan de aanleerde (zie DEMEY A., Geo Verbanck in Villa Overpoortstraat nr. 10 te Gent. In dat café De Bondt, 2017, blz. 16-17). Naar aanleiding kwam Geo Verbanck geregeld biljart spelen met van het Wonderfeest dat Ganda in maart Maurits Verdonck (1879-1968), op dat ogenblik 1938 opvoerde in de Koninklijke Nederlandse professor emeritus aan het Hoger Instituut voor Schouwburg te Gent kreeg Maurits Verdonck Lichamelijke Opvoeding van de Universiteit Gent. zijn bronzen kop, gemaakt door Geo Verbanck, Verdonck was in 1903 de oprichter van turnkring als geschenk. De gegevens over hun geregeld Ganda, waar hij tot dan toe ongewone oefeningen biljartspel in Café De Zwaan brengt een stukje van aanleerde waarin asymmetrie overheerste. Andere beiden concreet tot leven. onderdelen van de turnsessies waren kunstzinnig gericht, zoals de poses plastiques, het uitbeelden Vina Bovy van houdingen van gekende standbeelden om In zijn monografie Geo Verbanck, mijn vader. op die manier alle spieren van het menselijk Beeldhouwer-Medailleur 1881-1961 (2015) lichaam aan te spreken. Verdonck vroeg zelf ook schrijft Karel Verbanck op blz. 18 dat zijn vader aan kunstenaars om daarvoor met hem samen na de Tweede Wereldoorlog een portretkop te werken. Dat was onder meer het geval met maakte van de Gentse operazangeres Vina Bovy 26

Het originele H.-Catharinabeeld met Nieuw Catharinabeeld, gekapt door Geo Verbanck. afgebroken hoofd en handen (foto Oost-Vlaamse Zanten jg. 37, 1962). (1900-1983), die later door haar aan de Koninklijke armen, hebben opgemerkt. Ongetwijfeld is hij Opera van Gent zou geschonken zijn, waar zij het die toen aan zijn buur en goede vriend Geo haar zangcarrière beëindigde als directrice. De Verbanck heeft gevraagd een nieuw beeld te Stichting ging op zoek naar dat beeld maar kon het kappen. Elza Luyckx-Foncke schrijft daarover in nergens vinden. Het huidige borstbeeld in witte haar goed gedocumenteerd artikel Het Hospies marmer dateert van 1987 en is van de hand van der Kinderen Alijn of Alijns-Godshuis te Gent beeldhouwer Frans Heirbaut uit Sinaai. in Oostvlaamse Zanten, jg. 37 nr.5, sept.-okt. 1962 op blz. 169: Rechts van de ingang [van Heilig-Catharinabeeld boven de deur van de kapel] rijst het oksaal. Op de hoek daarvan Het Huis van Alijn ziet men de nis met het oorspronkelijke beeld Al lang zochten wij of de bewering correct is van de H. Katharina, zonder hoofd en armen! dat het beeld van de Heilige Catharina boven Geo Verbanck, de stijlvolle beeldhouwer, heeft de deur van het Huis van Alijn aan de Kraanlei het beeld in de nis boven de ingangsdeur [van nr. 65 te Gent van de hand van Geo Verbanck het museum] aan de hand van dit geschonden zou zijn. In november kregen wij het verlossende werk, bijgewerkt en vervaardigd. Met bijgewerkt antwoord van een medewerkster van Het Huis bedoelde Elza Luyckx uiteraard dat hij het nieuwe van Alijn. In de nis boven de toegangsdeur van beeld heeft voorzien van een hoofd en handen. het Kinderen-Alynshospitaal, stond oorspronkelijk Of hij eerst een afgietsel van het originele beeld een Catharinabeeld. Toen Valentin Vaerwyck op heeft gemaakt om dat te voorzien van een hoofd het einde van de jaren 1950 eindelijk het hele en handen om het daarna in steen om te zetten, is complex kon restaureren, moet hij het zwaar niet meer geweten, maar waarschijnlijk. gehavende Catharinabeeld, zonder hoofd en 27

Publicaties Anthony Demey stelt de monografie De oorlogsmonumenten van Geo Verbanck voor in de IVG-School te Gent. De oorlogsmonumenten van Geo Verbanck Bob Autrique leidt uit (foto A. De Decker). Op donderdagavond 29 november presen- teerde de Stichting haar jongste monografie over een deelaspect van het oeuvre van Geo Verbanck, namelijk zijn oorlogsmonumenten. Dat gebeurde in een van de instellingen waar zo’n monument prijkt, namelijk het oorspronke­ lijke Institut de Gand aan de Nederkouter in Gent, thans IVG-School. De Stichting had namelijk de herdenkingen rond het einde van de Eerste Wereldoorlog aangegrepen om de monumenten die in functie daarvan door Geo Verbanck zijn gerealiseerd, in één monografie te beschrijven. Geo Verbanck, geroemd om zijn grote kwali- teiten als beeldhouwer dankzij de realisatie van het monument ter ere van de gebroeders Van Eyck nabij de Sint-Baafskathedraal te Gent vlak vóór het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, werd - meer dan zijn confraters - gevraagd voor passende herdenkingsmonu- menten. Niet minder dan negen monumenten uit de beginjaren 1920 staan op zijn naam. Van zeker twee ontwerpen voor niet uitgevoerde monumenten kennen wij het bestaan. Ook de grafzerk van een gesneuvelde soldaat werkte hij uit tot een oorlogsgedenkteken en speciaal voor de Necropolis te Grimde bij Tienen maakte hij twee beelden. Na de Tweede Wereldoorlog voegde hij nog drie monumenten aan die lijst toe. In het boek wordt in 128 bladzijden uitvoerig beschreven hoe elk gedenkteken tot stand kwam en welke enorme activiteit ontplooid werd om tot de resultaten te komen die wij vandaag nog kunnen bewonderen. Une tranche de vie wordt geschetst om de sfeer van die na-oorlogse dagen op te roepen. De voorstelling van het boek lokte een 60-tal geïnteresseerden. Zij werden verwelkomd door afgevaardigd bestuurder van de school, Luc Pylyser. Auteur Anthony Demey lichtte met een powerpoint presentatie zijn onderzoek toe en gaf een overzicht van alle gerepertorieerde monumenten. Voorzitter van de Stichting, Bob Autrique besloot de avond en nodigde uit tot de receptie. 28

Signalementen Kortrijkse Kunstwerkstede De Coene Ir.-arch. Noël Hostens uit Roeselare, onderzoeker De Coene meubeldesign, signaleert ons steeds elke kast met plaketten van Geo Verbanck, die hij waar dan ook aantreft. In januari kon hij in Harelbeke in het herenhuis uit 1913 van een vlashandelaar een volledig intact De Coene-interieur uit de jaren 1925-1930 inventariseren. Daarin stond een grote dressoir met plaketten van Geo Verbanck. Dat model was ons nog niet bekend. In augustus liet hij ons weten dat hij op een Austra- lische website alweer een dressoir met plaketten van Geo Verbanck had ontdekt. Het zwart gelakte model had ook hij nog niet eerder gezien. In december werd via Catawiki in Oostende een bibliotheekkast en een bureaumeubel met plaketten verkocht. Ook zo’n type meubels kenden wij nog niet. Het overzicht van de verschillende types kasten van De Coene met plaketten van Geo Verbanck, groeit dus nog steeds aan. Commode van de Kortrijkse Kunstwerkstede De Coene met plaketten van Geo Verbanck in een herenhuis in Harelbeke. Boekenkast en bureaumeubel verkocht in Oostende. Zwart gelakte commode te koop in Australië. 29

Voorwerpen met noodmunten In onze vorige Jaarverslagen maakten wij al verschillende malen melding van het voorkomen van door Geo Verbanck ontworpen Gentse noodmunten uit de Eerste Wereldoorlog, die waren geïntegreerd in kleine beeldjes of in tinnen schotels. Nog steeds duiken andere objecten op waaraan noodmunten zijn verwerkt. Afgelopen jaar meldde een particulier ons dat hij in het bezit is van een aarden potje (groene kleur, metaalbeslag, h. 8cm x 12cm br.) waarin vier verschillende noodmunten verwerkt zijn, en ook een broche (4cm x 2,2cm) met een noodmunt. Aarden potje met Gentse noodmunten van Geo Verbanck Bronzen broche met noodmunt (foto W. Rouquart). (foto W. Rouquart). 30

Veilingen en verkopen Bronzen Throw in geveild bij Maison Jules in Gent. Een van de opdrachten van de Stichting is het volgen van kunstveilingen en verkopen in ons land en erbuiten. Bij Galerie Lingier in Gent werden in de loop van 2018 de volgende beelden van Geo Verbanck aangeboden: Après le Bain (gips), Zonnebaadster (klein formaat, gips), De Kus (brons), Orpheus (brons, beginjaren 1920), Moeder en kind (57cm, brons, rechtstaand). Bij het veilinghuis Maison Jules te Gent werden op 27 januari de medaille nr. 3 en Twee kindjes met druiven (brons) geveild. Bij het Veilinghuis Loeckx in Gent werd op 30 januari een bronzen kop van Julienne (circa 1925), de dochter van Geo Verbanck geveild. In februari werd op ebay medaille nr. 5 (Kanunnik Van den Gheyn) verkocht. Bij Kunstgalerij De Vuyst in Lokeren werd op 10 maart Droefheid (40 cm, gips, groene patina) geveild. Op Catawiki werd op 11 maart een witmarmeren jongenskopje geveild. ‘t Pand in Wetteren veilde op 13 maart De Kus (brons, 1918). Op 20 maart veilde Bernaerts Kunstveilingen eveneens een exemplaar van De Kus (brons, 1918) Veilinghuis Loeckx in Gent verkocht op 29 mei Mijmering (marmer) en medaille nr. 3. Bij Carlo Bonte in Brugge werd op 13 juni een Moeder en kind (57cm, brons, rechtstaand) en in september een bronzen vrouwenkop aangeboden. Het veilinghuis Maison Jules in Gent veilde op 22 september een Throw in (brons, art-deco-uitvoering). Bij Galerie St-John in Gent stonden tijdens Gent Antiques Design Arts van eind november-begin december een grote Voetballer en een Kindje met noodmunt (zie Nieuwe vondsten) te koop. 31

Vervalsingen Varia De Jonge bader (1906) Website Leon Sarteel In het Jaarverslag 2017, blz. 34-36 schreven wij Op 2 mei 1942 overleed beeldhouwer Leon uitvoerig over een beeld van De Jonge bader Sarteel (°1882). Zijn huis en atelier aan de waarop de naam G. Minne voorkwam, terwijl Vaderlandstraat te Gent werden al die jaren na andere exemplaren van dat beeld G. Verbanck zijn dood in ere gehouden door zijn schoonzoon 06 gesigneerd zijn. Uit een grondig onderzoek Albino Mion. Na zijn overlijden in januari 2017 (zie van de signatuur van George Minne kon worden Jaarverslag 2017 blz. 13) werd het huis en het opgemaakt dat de zone waarop die voorkwam atelier verkocht en het hele beeldenpatrimonium duidelijk was bijgewerkt en geëgaliseerd. De verdeeld onder de kleindochters van de beeld- eigenaar wenste dat de valse signatuur zou houwer. Die hebben thans het initiatief genomen worden verwijderd en dat er zou onderzocht om een mooie website over hun grootvader te worden of er daaronder eventueel nog sporen van realiseren. Zeker de moeite waard om te bekijken: de originele signatuur van Geo Verbanck zouden www.leonsarteel.be. zitten. Restaurateur Lucas De Vuyst nam dit secuur werkje ter harte, maar er kon niets meer van de De problematiek rond ivoor oorspronkelijke handtekening teruggevonden Afgelopen jaar kwam de problematiek rond ivoor worden. verschillende malen in het nieuws. In mei werd iedereen via persberichten aangespoord de slag- tanden en ivoren (kunst)werkjes naar de Zoo van Antwerpen, het domein Planckendael of dierentuin Pairi Daiza te brengen om daar te laten vernietigen. Zo zou worden voorkomen dat die zaken op de illegale markt zouden terechtkomen. De FOD Volksgezondheid hoopte daarmee ook een signaal te geven tegen de onwettige ivoorhandel. Iedereen die thans nog ivoor wil verkopen, moet een CITES-certificaat hebben en daarvoor moet worden aangetoond dat het ivoor van vóór 1984 dateert of vóór 1990 werd ingevoerd. Op illegaal ivoor staan daarenboven boetes en zelfs celstraf- fen. Het CITES-verdrag (Convention on International Trade in Endagered Species of Wild Fauna and Flora) betreft de duurzame handel in dieren, planten en afgeleide producten, zoals ivoor. Het Verdrag werd in België van kracht in 1984. De maatregelen daarin vervat, moet het stropen van olifanten tegengaan. In België is het verboden onbewerkte slagtanden te verkopen buiten het grondgebied van de Europese Unie en bewerkte slagtanden en voorwerpen zonder certificaat te kopen of te verkopen. Bewerkte ivoren voorwerpen (dus onder meer kunstwerken) voorzien van een CITES- certificaat waaruit blijkt dat ze dateren van vóór 1984 en/of werden ingevoerd vóór 1990 met een invoervergunning, mogen verhandeld worden in de Europese Unie. 32

Toekomst De oproep in mei was er vooral op gericht illegaal Stap voor stap realiseert de Stichting haar statutair ivoor uit de handel te halen. Toch brachten mensen vastgelegde doelstellingen. De domeinen die wij ook legale beeldjes binnen om te laten vernietigen te behandelen krijgen, zijn echter talrijk en vergen omdat zij niet op de hoogte waren van de regelge- dikwijls een grote tijdsinvestering. Gelukkig slagen ving dienaangaande. wij er jaar na jaar in ons netwerk uit te breiden. Af en toe wordt de Stichting ook door deze proble- Zo kunnen wij rekenen op een niet onaanzienlijke matiek gevat vermits Geo Verbanck ook beeldjes in schare sympathisanten om ons allerlei te ivoor heeft gesneden. Eigenaars vragen dan of zij signaleren. die nog kunnen verkopen. De Stichting tracht die mensen te begeleiden bij hun aanvraag van een Ook in de toekomst zullen wij adviezen blijven CITES-certificaat. Alle beeldjes van Geo Verbanck geven, ons inzetten voor het behoud en beheer van dateren namelijk uiteraard van vóór 1984 vermits de werken van Geo Verbanck, over onze werking hij overleden is in 1961. Het verkrijgen van een blijven communiceren, ongekende werken van CITES-certificaat van de FOD Volksgezondheid Verbanck opsporen, veilingen en verkopen blijven blijkt evenwel toch niet zo vanzelfsprekend of volgen. eenvoudig te zijn. Zoals steeds zullen wij het kwetsbaar funerair erfgoed nauwlettend in het oog houden en tot beheersovereenkomsten trachten te komen, wat gelet op onze precaire financiële toestand niet eenvoudig zal zijn. Het aanbrengen van QR-codes op graven om digitaal informatie te bekomen, zullen wij verder uitwerken. Het grondig onderzoek van alle oorlogsmonu- menten van Geo Verbanck in functie van onze monografie heeft gegevens opgeleverd over de materiële toestand ervan. Daar waar ingrepen voor een deugdelijk behoud zich opdringen, zullen wij de verantwoordelijken daarvoor op de hoogte brengen. Aan de uitbreiding van de verkoopspunten van onze publicaties (boekhandels, museumshops, ...) zullen wij de nodige aandacht besteden. En ten slotte zullen wij ook het komende jaar een degelijke en duurzame locatie voor het steeds aangroeiend patrimonium van de Stichting trachten te vinden. Bob Autrique Laurence Decraene Anthony Demey Manu Van Dorpe 33

Inhoud Grafische vormgeving: www.graffito.be Woord vooraf .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Adviezen .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Behoud en beheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Communicatie en promotie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Contacten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Dienstverlening .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Funerair erfgoed .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 In memoriam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Nieuwe vondsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Opzoekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Publicaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Signalementen .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Veilingen en verkopen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Vervalsingen .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Varia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Toekomst .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 De Stichting Geo Verbanck is een private stichting met volgende belangeloze doelen: - het opzoeken, inventariseren, archiveren en wetenschappelijk onderzoeken van het leven en werk van Geo Verbanck en tijdgenoten; - het informeren van het publiek hierover en het presenteren van de bevindingen en resultaten, onder meer door het organiseren van of het verlenen van medewerking aan de organisatie van tentoonstellingen en publicaties, en door het uitwerken en in stand houden van een website; - de ingebrachte, geschonken en later verworven werken te beheren en toegankelijk te maken in aangepaste ruimten en op alle mogelijke manieren; - het volgen van verkoop en veilingen van werken van kunstenaar Geo Verbanck; - alle kunstwerken te beschermen tegen manipulaties, misbruiken en vervalsingen en met het oog hierop alle nodige rechtsmiddelen aan te wenden; daarvoor is de Stichting aangesloten bij SOFAM; - het ijveren voor het onderhoud van Geo Verbancks werken in publiek bezit. Ondernemingsnummer 0889-165-049 Zetel: Guido Gezellelaan 39, 9100 Sint-Niklaas Correspondentie: Max Temmermanlaan 34, 2920 Kalmthout (e-mail: [email protected]; tel. 03 666 59 01) Website: www.geoverbanck.be Samenstelling en eindredactie: Anthony Demey De Stichting Geo Verbanck ontvangt geen structurele subsidies en werkt enkel met vrijwillige giften. Rekeningnummer: BE92 0015 2440 5823 (BIC: GEBABEBB) 34

Publicaties van de Stichting Geo Verbanck Geo Verbanck – MEDAILLES / MEDALS – Anthony DemeyDe Orpheus van Alphonse en André Vander Stricht, bierbrouwers te Gent, geportretteerd door Geo Verbanck – Anthony DemeyGeo Verbanck Op het Campo Santo te Sint-Amands- Ook figuren uit de omgeving van De Orpheus van Geo Verbanck – Anthony Demey berg staat een ivnadnrudkewfeakmAkeilninetdhVoanndyerDeAVmenrdebryaénVcaknwdeerrdSetnricghetp, odrietredtoteoerrGd,eo grafmonument Stricht. Alphonse Vander Stricht passeren de revue: Emile Tytgat, verwierf de concessie daarvoor in directeur van de Brouwerijschool, 1908. Zijn echtgenote, Delphine Joseph Dandelooy, mouter in Platteau, werd er in 1930 bijgezet. Merksem, Clément Morraye, stichter Hij volgde zelf in 1936. Daarna van de Internationale Jaarbeurs der werden al zijn zonen en één dochter Vlaanderen, Aimé Meiresonne, zaak- in dat graf bijgezet. Van Alphonse voerder van de gelijknamige brouwerij Vander Stricht, Delphine Platteau in Gent, Georges Chabot, eminent en André Vander Stricht maakte professor aan de Brouwerijschool De Gentse beeldhouwer Geo hij de tweede prijs weg, wat hem beeldhouwer Geo Verbanck en leider van het laboratorium ervan, De Gentse beeldhouwer Geo In 1910 the Ghent-born sculptor Verbanck (1881-1961) boetseerde onmiddellijk grote bekendheid gaf en in 1948 een meer dan levensgroot een erkenning van zijn kwaliteiten als portretten. professor A.J.J. Van de Velde, onder Verbanck maakt in 1910 zijn eerste Geo Verbanck crafted his first art beeld van de mythische zanger beeldhouwer. Dat beeld had zoveel Orpheus. Hij liet het in gips afgieten succes dat het Museum voor Schone meer directeur van de Brouwerijschool kunstmedaille. In een tijdsspanne van medal. Over a period of fifty years he en werkte het secuur af. Kunsten te Gent er een verkleinde Met dat beeld toont hij een man van uitvoering van bestelde om de Wie waren die Vander Strichts? en hoogleraar aan de universiteit te 50 jaar ontwerpt hij er nog meer created more than thirty-five medals. vlees en bloed, die pijn en verdriet museumcollectie aan te vullen. uitstraalt door het verlies van zijn Later werkte Verbanck dat thema nog Hun curriculum leidt naar een van Gent en initiatiefnemer en bezieler van dan 35, waaronder echte pareltjes in Some of them are real art deco gems. geliefde Eurydice. verscheidene malen uit, onder meer Deze monumentale Orpheus is de in Lokeren, Brussel en in Leuven. de grootste brouwerijen van Gent, het Museum voor de Geschiedenis art decostijl. During the Great War he designed laatste in een reeks met hetzelfde thema. Bijna veertig jaar eerder had De lezer wordt meegenomen op een de Brouwerij Excelsior, die na een van de Wetenschappen te Gent. Ghent emergency coins and in 1937 Verbanck namelijk voor het eerst boeiende tocht langsheen al die een beeld van Orpheus gemaakt als werken, met een kunsthistorische enhe was also asked to send in drafts opdracht in de prestigieuze Prijs van duiding ervan binnen het oeuvre van Rome van 1909. Daarmee kaapte de kunstenaar. for a series of Belgian coins. What art medals and coins are we bestaan van nagenoeg 90 jaar, in Hij is ook de auteur van Gents nood- geld tijdens de Eerste Wereldoorlog 1975 definitief haar deuren sloot, Het inventariseren van het omvang- Alphonseen in 1937 wordt hem gevraagd en naar het ooit zo gerenommeerde rijke oeuvre van Geo Verbanck Geo Verbanck ontwerpen in te sturen voor een Institut Supérieur des Fermentations op zich is boeiend, maar het is de MEDAILLES / MEDALS André Vander Stricht,reeks Belgische munten. de Gand, in 1887opgericht en in context rond die werken, die ze hun bierbrouwers te Gent,talking about? What is the historical Anthony Demey 1995 opgegaan in de Hogeschool ware betekenis geeft. In het geval Over welke kunstmedailles en munten background of these small works of gaat het? Wat is de cgonetepxtovrantdrieettaertethradt codvoeroharlf a century? Gent, die op zijn beurt in 2003 van de familie Vander Stricht komt Geo Verbanckkleine kunstwerken, die een halve is opgenomen in de Associatie een stukje onderbelichte industrieel- eeuw omspannen? Daarop wordt in This book tries to give an answer to Universiteit Gent. archeologische geschiedenis van these questions. Gent opnieuw tot leven. dit boek een antwoord gegeven. Anthony Demey Orpheus-Geo_verbanck-cover-def.indd 1 Vander Stricht brouwers cover def.indd 1 1/10/15 11:15 Geo_verbanck-Medailles-cover-opmaakv1.indd 1 24/02/16 16:09 11/07/16 11:56 € 10,00 € 15,00 € 18,00 Geo Verbanck De oorlogsmonumenten van Geo Verbanck IN VILLA DE BONDT Anthony Demey Anthony Demey € 17,00 Boekje Villa De Bondt DEF.indd 1 € 2,00 12/01/18 11:56 Bestel ze via: [email protected] | www.geoverbanck.be Ook te koop bij de volgende boekhandels: ‘t Oneindige Verhaal, Stationsstraat 68, 9100 Sint-Niklaas ([email protected]) Boekhandel Limerick, Koningin Elisabethlaan 142, 9000 Gent ([email protected]) Foto back-cover: de bestuurders van de Stichting vóór het oorlogsmonument in de IVG-School aan de Nederkouter te Gent. V.l.n.r. Bob Autrique, Laurence Decraene, Anthony Demey, Manu Van Dorpe. 35

36