ใบความรู้ใบงานล้านนาที่ ม1

เอกสารประกอบการจดั กิจกรรมการเรียนการสอน ในสถานการณก์ ารแพรร่ ะบาดของโรคตดิ เชอื้ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) รายวิชา ท๒12๐๑ (ภาษาลา้ นนา) พระใบฎกี าสงิ หวรรณ สหี วณฺโณ ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 1 ภาคเรยี นท่ี 1 ปกี ารศึกษา 2564 โรงเรยี นวัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม สงั กดั สานักงานเขตการศกึ ษาพระปริยัตธิ รรม แผนกสามัญศกึ ษา เขต ๖ สานักงานพระพทุ ธศาสนาแหง่ ชาติ ตาบลเวียงเหนือ อาเภอเมืองลาปาง จงั หวดั ลาปาง

เอกสารประกอบการจัดกจิ กรรมการเรยี นการสอน ในสถานการณก์ ารแพร่ระบาดของโรคติดเช้ือไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) รายวชิ า ท๒12๐๑ (ภาษาลา้ นนา) ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 1 ภาคเรยี นที่ 1 ปกี ารศึกษา 2564 ลงชือ่ ............................................................ (พระใบฎีกาสิงหวรรณ สีหวณฺโณ) ครผู ู้สอน ความคิดเหน็ ของคณะผบู้ รหิ าร เหน็ ชอบ …………………………………………… ไม่เหน็ ชอบ เพราะ.................................... (นายณัฐพล สุทธนะ) .......................................................................... หัวหนา้ ฝ่ายวิชาการ …………/……………../……………. ควรอนมุ ตั ิ …………………………………………… ไม่ควรอนมุ ตั ิ เพราะ.................................. (พระมหาปิยพงษ์ สริ วิ ริ ิยวโํ ส) .......................................................................... รองผู้อํานวยการโรงเรยี น อนุมัติ …………/……………../……………. ไม่อนุมัติ …………………………………………… (พระครูสิรริ ัตนโสภติ , ดร.) ผอู้ ํานวยการโรงเรยี น …………/……………../…………….

ใบความรทู้ ่ี 10 สัปดาห์ท่ี 10 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ชน้ั มัธยมศึกษาปที ี่ 1 คาช้ีแจง ให้นกั เรยี นศึกษาประวัตคิ วามเป็นมา ภาษาล้านนา หรือ ต๋ัวเมือง แต่เดิมใช้เป็นภาษาสื่อสารของชาวล้านนา ใช้เป็นภาษาท่ีเขียน ในหนังสือ ทางราชการของอาณาจักรล้านนาในช่วงประมาณ ๗๐๐ ปีที่ผ่านมา ดังที่ปรากฏในหลักฐานต่างๆ ทั้ง ศิลา จารกึ ป๊ับสา และคัมภรี ใ์ บลานต่างๆ ภาษาล้านนา หรือ ต๋ัวเมือง สันนิษฐานว่า มีต้นกําเนิดมาจากอักษรมอญ ศาสตราจารย์ ยอร์ช เซเดส์ ผเู้ ช่ยี วชาญอกั ษรไทยโบราณ ได้เขียนไว้ในหนังสือชื่อ “ตํานานอักษรไทย” ว่า อักษรล้านนามาจากอักษรมอญ ข้อเสนอนี้ เป็นที่ยอมรับกันโดยท่ัวไป เพราะอักษรมอญเป็นต้นแบบของอักษรในภูมิภาคนี้ เช่น อักษรพม่า อักษรไทใหญ่ อักษรไทอาหม อักษรไทลื้อ อักษรไทเขิน และอักษรไทอีสาน แต่ว่าอักษรมอญไม่มีรูปและเสียง วรรณยุกต์ ดังนั้น เม่ือชาวล้านนานํามาใช้ จึงไม่มีรูปวรรณยุกต์ตามภาษามอญ ท้ังๆ ท่ีภาษาล้านนามีเสียง วรรณยกุ ต์ แต่ตอ่ มาในราวพทุ ธศตวรรษที่ ๒๑ ไดป้ รบั ปรุงให้มีรูปวรรณยุกตใ์ ช้ แต่ก็ไม่ได้เคร่งครัดกับการใช้รูป วรรณยุกต์ เวลาอ่าน ผู้อ่านต้องเพิ่มเติมเอาเองจึงจะได้ความ ตัวอย่างเช่นที่พบใน จารึกลานทองสมเด็จพระ มหาเถรจฑุ ามุณิ สโุ ขทยั พ.ศ.1918 จากการศึกษาอักษรที่ใช้ในจารึก เอกสารประเภทจารึกท่ีพบในประเทศไทยมีรูปแบบอักษรต่างๆ ตาม อิทธพิ ลวฒั นธรรม ท่ีหลั่งไหลเข้ามาสู่ดินแดนบริเวณแถบน้ีในอดีต หรือท่ีเรียกว่า ดินแดนของประเทศไทย ใน ปัจจบุ ันเม่อื แบ่งเป็นกลุ่มประเภทอกั ษรตามอายสุ มัยได้หลายยุคสมัย ทสี่ ําคญั ๆ คือ ๑. อกั ษรปัลลวะ ๒. อักษรหลงั ปลั ลวะ (ปลั ลวะทีเ่ ปลย่ี นรปู ) ๓. อกั ษรมอญโบราณ ๔. อกั ษรขอมโบราณ ๕. อักษรขอม ๖. อกั ษรมอญ ๗. อักษรไทยสโุ ขทัย ๘. อักษรธรรมล้านนา ๙. อักษรไทยล้านนา ๑๐. อกั ษรไทยอยุธยา ๑๑. อักษรธรรมอสี าน ๑๒. อกั ษรไทยอสี าน ๑๓. อกั ษรไทยใหญ๋ ๑๔. อกั ษรไทยยอ่

๑๕. อักษรขอมย่อ เปน็ ตน้ ส่วนอักษรจารึกทพี่ บในประเทศไทย เฉพาะทสี่ าํ คัญซ่งึ มอี ายุเกา่ แก่ตามยคุ สมัยที่พฒั นามาโดยลาํ ดับ คอื ๑. อักษรปัลลวะ จากจารึกบ้านวังไผ่ เพชรบูรณ์ สันนิษฐานว่า พ.ศ.๑๐๙๓ อักษรปัลลวะ จากจารึกปราสาท เขานอ้ ย ปราจนี บุรี พ.ศ.๑๑๘๐ ๒. อกั ษรหลังปัลลวะ จากจารึกเนินสระบัว ปราจนี บรุ ี พ.ศ.๑๓๐๔ ๓. อักษรมอญโบราณ จากจารึกเสาแปดเหลย่ี ม ประมาณตน้ พุทธศตวรรษท่ี ๑๔ ๔. อักษรขอมโบราณ จากจารึกปราสาทตาเมืองธม พ.ศ.๑๔๒๑ ๕. อักษรไทยสุโขทยั จากจารึกพอ่ ขนุ รามคาแหง พ.ศ.๑๘๓๕ ๖. อักษรไทยสมยั อยุธยา จากจารึกแผ่นดนิ ดีบกุ พ.ศ.๑๙๑๗ ๗. อกั ษรธรรมล้านนา จากจารกึ ลานทองคํา พ.ศ.๑๙๑๙ ๘. อกั ษรไทยลา้ นนา จากจารึกลําพูน ๙ พ.ศ.๑๙๕๔ ๙. อักษรไทยอีสาน จากจารกึ หนองคาย ๑ พ.ศ.๒๐๑๕ หลักฐานอักษรล้านนาที่เก่าแก่ท่ีสุดที่พบในปัจจุบัน คือ จารึกลานทองพบที่สุโขทัย จารึกได้ระบุศักราช ตรงกับ พ.ศ.๑๙๑๙ ข้อความจารึกมี ๔ บรรทัด ๓ บรรทัดแรกเป็นอักษรไทยสุโขทัย บรรทัดท่ี ๔ เป็นอักษร ล้านนา ซง่ึ เขยี นเปน็ ภาษาบาลี ดงั นนั้ จึงสันนษิ ฐานว่าอกั ษรลา้ นนาน่าจะเกดิ ก่อน พ.ศ.๑๙๑๙ หลายสิบปีและ เผยแพร่เข้าสู่สุโขทยั อักษรล้านนาใช้เขียนคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาเป็นหลัก ดังนั้นชาวล้านนาจึงเรียกว่า อักษรธรรม ต๋ัว ธรรม หรือต๋ัวหนังสือวัด และถือว่าเป็นอักษรท่ีศักดิ์สิทธ์ิ แต่ต่อมาได้ใช้อักษรล้านนาเขียนเร่ืองราวอ่ืนๆ ด้วย เชน่ ตํารายา โหราศาสตร์ และประวัตศิ าสตร์ เปน็ ต้น

ใบงานที่ 10 สัปดาหท์ ่ี 10 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหสั วิชา ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 คาช้แี จง ใหน้ ักเรยี นอ่านคําถามแล้วข้อไหนถกู ต้องให้เช็ค √ ถ้าข้อไหนผิดใหเ้ ช็ค x 1...........................ภาษาล้านนามีชื่อเรยี กอีกอย่างวา่ ตวั๋ เมอื ง 2..........................ภาษาล้านนา แต่เดิมใช้เปน็ ภาษาสอ่ื สารของชาวคนเมอื ง 3………………..อกั ษรมอญไมม่ ีรูปและเสียงวรรณยุกต์ ดงั นนั้ เม่ือชาวลา้ นนานาํ มาใช้ จงึ ไม่มรี ปู วรรณยกุ ตต์ าม ภาษามอญ 4………………..ต่อมาในราวพทุ ธศตวรรษท่ี ๒๑ ไดป้ รบั ปรุงใหม้ รี ปู วรรณยกุ ต์ใช้ แต่ก็ไม่ได้เคร่งครดั กบั การใชร้ ปู วรรณยกุ ต์ เวลาอา่ น ผู้อ่านต้องเพ่ิมเติมเอาเองจึงจะได้ความ 5………………..ศาสตราจารย์ ยอรช์ เซเดส์ ผเู้ ช่ียวชาญอกั ษรไทยโบราณ ได้เขยี นไว้ในหนังสอื ชื่อ “ตาํ นาน อกั ษรไทย” วา่ อกั ษรล้านนามาจากอกั ษรมอญ 6………………..ดนิ แดนของประเทศไทย ในปัจจบุ ันเมอื่ แบง่ เปน็ กลมุ่ ประเภทอักษรตามอายุสมัยได้หลายยุคสมัย ที่สําคัญทางวฒั นธรรม 7………………..ส่วนอกั ษรจารึกทพี่ บในประเทศไทย เฉพาะที่สาํ คัญซ่ึงมีอายุเกา่ แก่ตามยุคสมัยท่พี ัฒนามาโดย ลําดบั คอื อักษรปลั ลวะ จากจารกึ บ้านวงั ไผ่ เพชรบรู ณ์ สันนษิ ฐานวา่ พ.ศ.๑๐๙๓ 8………………..หลักฐานอักษรลา้ นนาที่เกา่ แกท่ ส่ี ุดที่พบในปัจจบุ ัน คือ จารกึ ลานทองพบทีส่ โุ ขทยั จารกึ ไดร้ ะบุ ศกั ราชตรงกับ พ.ศ.๑๙๑๙ 9………………..จึงสนั นษิ ฐานว่าอกั ษรลา้ นนาน่าจะเกิดก่อน พ.ศ.๑๙๑๙ หลายสบิ ปแี ละเผยแพร่เข้าสู่สุโขทัย 10……………อกั ษรลา้ นนาใช้เขียนคัมภรี ์ทางพระพุทธศาสนาเปน็ หลัก ดังนั้นชาวลา้ นนาจึงเรยี กว่า อกั ษรธรรม ตั๋วธรรม หรือตั๋วหนังสอื วัด และถือวา่ เป็นอกั ษรที่ศักดิส์ ิทธ์ิ

ใบความรทู้ ่ี 11 สัปดาหท์ ่ี 11 รายวชิ า ภาษาลา้ นนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 คาช้ีแจง ให้นักเรยี นศึกษาความหมายของภาษาลา้ นนา ภาษาล้านนา หมายรวมถึง ภาษาเขียน (ตั๋วเมือง) และภาษาพูด (กําเมือง) นอกจากจะใช้ใน ๘ จังหวัด ภาคเหนือแล้ว ยังมีผู้ใช้ภาษาล้านนาในบางท้องท่ีของจังหวัดอุตรดิตถ์ ตาก สุโขทัย สระบุรี ในประเทศเพ่ือน บา้ น เชน่ นครเชยี งตงุ (เมียนมา่ ร์) สบิ สองปนั นา (จีน) และอกี หลายแหง่ ในสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชน ลาว แม้จะมีสําเนียงพูดผิดเพ้ียนกันไปบ้าง ตัวอักษรแตกต่างกันไปบ้างเล็กน้อย แต่ก็สามารถสื่อสารกันได้เป็น อย่างดี โดยเฉพาะภาษาเขียนท่ีใช้ในนครเชียงตุง ที่เรียกว่า ต๋ัวขึน ทั้งลักษณะของตัวอักษร และอักขรวิธี เหมือนกับ ต๋ัวเมือง ที่ใช้ในภาคเหนือของไทย อักษรล้านนา (ต๋ัว เมือง) ถือได้ว่าเป็นอักษรแห่งภาษาแม่ของ ชาวล้านนา เป็นมรดกอันล้ําค่าทางอักษรศาสตร์ เป็นศาสตร์อันสูงสุดของชาวล้านนา เป็นภูมิปัญญาของ นักปราชญ์ชาวล้านนา เป็นอักษรแห่งมนต์ขลัง ถือกันมาว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ ควรแก่การรับรองพระพุทธพจน์ จึงเป็นอักษรท่ีใช้เก่ียวกับพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา ใช้ในการจารพระไตรปิฎก คัมภีร์ใบลาน ธรรมชาดก บทสวดมนต์ พงศาวดาร ตํานาน ศิลาจารึก โหราศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ตํารายาสมุนไพร วรรณกรรมล้านนา ตลอดถึงคติ คําสอนต่างๆ และท่ีสําคัญที่สุดอีกประการหน่ึง คือตําราไสยศาสตร์ เลขยันต์ คาถาเวทย์มนต์ ตา่ งๆ ท่ีคนลา้ นนาถอื วา่ ขลงั มาแตโ่ บราณกาล ชาวล้านนาถือว่า “ต๋ัวเมือง” เป็นของสูง เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันมีค่าสูงยิ่ง ไม่ว่าจะเป็น พับสา คมั ภรี ์ใบลาน สมุดข่อย แม้แต่กระดาษทเี่ ขียนดว้ ยตัว๋ เมอื ง จะต้องเก็บไวใ้ นท่อี ันควร เช่น บนโต๊ะ บนห้ิง บนหัว นอน จะไม่มีการท้ิงเร่ียราด ไม่มีการเหยียบหรือเดินข้ามเป็นอันขาด แม้ว่าต๋ัวเมืองจะเสื่อมลงในร ะยะที่ อาณาจกั รลา้ นนาตกเป็นเมืองขึน้ ของพม่า เกอื บ ๒๐๐ ปี (ราว พ.ศ. ๒๑๐๑ – ๒๓๒๐) กอปรกับในเวลาต่อมา เมอื่ อาณาจักรลา้ นนาพ้นจากการปกครองของพม่าแล้ว ล้านนาก็ต้องตกเป็นประเทศราชของกรุงรัตนโกสินทร์ ต้องการให้สยามประเทศเป็นหนึ่งเดียวในด้านภาษา จึงไม่สนับสนุนให้เรียนตั๋วเมือง ให้ใช้ภาษาไทยกลางเป็น สื่อ ไมอ่ นญุ าตให้มีการสอนต๋ัวเมืองในโรงเรียน คงมีสอนเฉพาะในวัดสําหรับผู้จะบวชเป็นภิกษุสามเณรเท่านั้น ผู้หญิงหรือผู้ท่ีไม่มีโอกาสเข้าเป็นศิษย์วัด (ขะโยม) เพ่ือเตรียมบรรพชาอุปสมบทจึงไม่มีโอกาสได้เรียนตั๋วเมือง ในระยะหลงั ๆ ตอ่ มาแมใ้ นวดั ก็ไมม่ กี ารสอนต๋ัวเมืองอีกเช่นกัน ทําให้ชาวล้านนาไม่รู้จักต๋ัวเมือง อ่านตั๋วเมืองไม่ ออก ทงั้ ๆ ท่ีเปน็ ภาษาทบ่ี รรพชนนกั ปราชญล์ ้านนาคดิ ค้นประดษิ ฐ์ขึน้ ด้วยภูมปิ ญั ญาอันสงู สง่ อักษรธรรมล้านนาน้ีเป็นช่ือนิยมใช้เรียกในเชิงวิชาการ แต่ในหมู่ประชาชนทั่วไปอาจเรียกว่า ตัวเมือง หรือ อักขระเมือง จากการศึกษาของผู้รู้หลายท่านก็อาจกล่าวโดยสรุปได้ว่า อักษรชนิดนี้พัฒนาข้ึนจากอักษรมอญ โบราณแห่งอาณาจักรหริภุญชัยในช่วงประมาณ พ.ศ. 1600 และก็อาจสืบโยงต้นเค้าไปถึงอักษรพราหมี ของ พระเจ้าอโศกแห่งอินเดียได้ด้วยอักษรธรรมล้านนานี้ นิยมใช้ในการจารคัมภีร์ใบลานซึ่งเป็นคัมภีร์ทางพุทธ ศาสนา ซ่ึงมีคมั ภีร์ช่ือตา่ ง ๆ

ใบงานที่ 11 สปั ดาห์ท่ี 11 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหัสวิชา ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรียนรูภ้ าษาไทย ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 คาช้แี จง ให้นกั เรียนอ่านคําถามแล้วขอ้ ไหนถูกต้องให้เช็ค √ ถ้าขอ้ ไหนผดิ ใหเ้ ชค็ x 1………………..ใน ๘ จงั หวดั ภาคเหนือแล้ว ยงั มผี ูใ้ ช้ภาษาลา้ นนาในบางท้องทขี่ องจงั หวดั อุตรดิตถ์ 2………………..ในประเทศเพื่อนบ้าน เช่น นครเชียงตุง (เมียนม่าร์) สิบสองปันนา (จีน) และอีกหลายแห่งใน สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว แม้จะมสี ําเนยี งพูดผิดเพ้ียนกันไปบา้ ง 3………………..อักษรล้านนา (ต๋ัว เมอื ง) ถอื ไดว้ ่าเปน็ อักษรแห่งภาษาแม่ของชาวล้านนา เป็นมรดกอันลํ้าค่าทาง อกั ษรศาสตร์ 4………………..พระพทุ ธพจน์ จงึ เปน็ อกั ษรที่ใชเ้ กยี่ วกับพิธกี รรมทางพระพุทธศาสนา ใช้ในการจารพระไตรปิฎก คัมภีร์ใบลาน ธรรมชาดก บทสวดมนต์ 5………………..ชาวล้านนาถอื วา่ “ตว๋ั เมือง” เป็นของสงู เป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันมีค่าสูงยิ่ง ไม่ว่าจะเป็น พับ สา คัมภีร์ใบลาน สมดุ ข่อย 6………………..ลา้ นนากต็ อ้ งตกเป็นประเทศราชของกรุงรตั นโกสินทร์ ตอ้ งการให้สยามประเทศเป็นหนึ่งเดียวใน ดา้ นภาษา จงึ ไม่สนบั สนนุ ให้เรยี นตัว๋ เมือง 7………………..ภาษาไทยกลางเป็นสือ่ ไม่อนุญาตให้มีการสอนตั๋วเมืองในโรงเรียน คงมีสอนเฉพาะในวัดสําหรับ ผู้จะบวชเป็นภิกษุสามเณรเทา่ นนั้ 8………………..อกั ษรธรรมล้านนานี้เป็นชื่อนยิ มใชเ้ รยี กในเชิงวิชาการ 9………………..จากการศึกษาของผู้รู้หลายท่านก็อาจกล่าวโดยสรุปได้ว่า อักษรชนิดนี้พัฒนาขึ้นจากอักษรมอญ โบราณแห่งอาณาจักรหริภุญชัยในช่วงประมาณ พ.ศ. 1600 10…………...อักษรธรรมล้านนานี้ นิยมใช้ในการจารคัมภีร์ใบลานซ่ึงเป็นคัมภีร์ทางพุทธศาสนา ซ่ึงมีคัมภีร์ชื่อ ตา่ ง ๆ

ใบความรทู้ ี่ 12 สปั ดาห์ที่ 12 รายวิชา ภาษาล้านนา รหัสวิชา ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นร้ภู าษาไทย ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 1 คาชี้แจง ให้นักเรยี นศกึ ษาลกั ษณะการใช้ภาษาล้านนา อกั ษรทปี่ รากฏในการบันทกึ เอกสารนานาชนิดในเขตลา้ นนานี้อาจพบได้ว่ามีถึง 3 ระบบ คอื 1. อักษรธรรมล้านนา หรือ ตัวเมอื ง พฒั นามาจากอักษรมอญโบราณ เชน่ เดยี วกบั อักษรพมา่ อักษร ชนิดนีใ้ ช้ในอาณาจักรล้านนาเมือ่ ราว พ.ศ. 1802 จนกระทัง่ ถูกพมา่ ยึดครองใน พ.ศ. 2101 ปจั จุบันใชใ้ น งานทางศาสนา พบได้ทั่วไปในวดั ทางภาคเหนือของประเทศไทย (สว่ นท่ีเปน็ เขตอาณาจักรลา้ นนาเดมิ และเขต ท่ไี ดร้ บั อทิ ธิพลวัฒนธรรมล้านนาบางแห่ง) นอกจากนย้ี งั แพร่หลายถึงไปถึงเขตรฐั ไทยใหญ่แถบเมืองเชียงตงุ ซงึ่ อกั ษรทีใ่ ช้ในแถบนนั้ จะเรียกชอื่ ว่า \"อกั ษรไตเขนิ \" มีลักษณะทีเ่ รยี บง่ายกวา่ ตัวเมืองท่ีใชใ้ นแถบลา้ นนา อน่ึง อักษรธรรมล้านนายงั ไดแ้ พรห่ ลายเขา้ ไปยังอาณาจกั รล้านช้างเดมิ ผ่านความสมั พันธ์ทางการทูตและ ทางศาสนาระหว่างล้านนากับล้านชา้ งในช่วงปลายพทุ ธศตวรรษที่ 21 รว่ มสมัยกับพระเจ้าโพธสิ ารราชและ พระเจ้าไชยเชษฐาธริ าชแห่งล้านช้าง เป็นตน้ เค้าของการววิ ฒั นาการของแบบอักษรที่เรียกวา่ อักษรธรรมลาว (หรอื ทเี่ รียกในภาคตะวันออกเฉยี งเหนือของไทยว่า \"อักษรธรรมอีสาน\") ในเวลาต่อมา อักษรธรรมล้านนาจดั ตามกลุ่มพยญั ชนะวรรคตามพยญั ชนะภาษาบาลี แบ่งออกเป็น 5 วรรค วรรคละ 5 ตัว เรียกวา่ “พยัญชนะวรรค”หรอื “พยัญชนะในวรรค”อีก 8 ตวั ไม่จดั อยู่ในวรรคเรยี กวา่ “พยัญชนะอวรรค” หรือ“พยัญชนะนอกวรรค”หรือ“พยญั ชนะเศษวรรค”สว่ นการอ่านออกเสียงเรียกพยัญชนะท้ังหมดนั้น จะเรียกวา่ “ตว๋ั ”เช่น ตัว๋ กะ/ก/ ต๋ัว ขะ/ข/ ต๋วั จะ/จ/ เป็นต้น

ใบงานท่ี 12 สัปดาห์ที่ 12 รายวิชา ภาษาล้านนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 คาช้แี จง ใหน้ กั เรยี นอา่ นแลว้ คาํ ถามถกู ตอ้ งดงั ต่อไปนี้ 1. อักษรธรรมล้านนา หรือ ตัวเมือง พัฒนามาจากอักษรมอญโบราณ เช่นเดียวกับภาษาอะไร ในปพี ทุ ธศักราชอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2.อกั ษรธรรมล้านนายงั ไดแ้ พรห่ ลายเขา้ ไปยังอาณาจักรอะไรบา้ ง ในสมัยพระเจา้ อะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3.อักษรธรรมลา้ นนาจดั ตามกลมุ่ พยัญชนะภาษาอะไร มีอยู่กี่วรรค ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. \"อกั ษรไตเขนิ \" มีลกั ษณะทีเ่ รียบงา่ ยกวา่ ภาษาอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบความรทู้ ่ี 13 สัปดาหท์ ี่ 13 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กลุ่มสาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 คาชี้แจง ให้นักเรยี นศึกษาอกั ษรไทยนเิ ทศ อกั ษรไทยนิเทศหรอื อักษรขอมเมือง ตัวอักษรชนิดนี้เกิดจากการดัดแปลงอักษรธรรมล้านนา และอักษร ฝกั ขามเข้าด้วยกนั แลว้ เตมิ แบบขอม อักษรไทยนิเทศังสรุปไม่ได้ชัดเจนว่า มีมาเมื่อใด เดิมเข้าใจกันว่าเกิดขึ้น ในสมัยพระเจ้ากาวิละ แต่ภายหลังเร่ิมพบหลักฐานว่ามีมาก่อนหน้าน้ันแล้ว อักษรไทยนิเทศนิยมใช้เขียนในกวี นพิ นธต์ า่ งๆทเ่ี ปน็ เรื่องทางโลก เช่น นิราศหริภญุ ไชย โคลงมังทรารบเชียงใหม่ โคลงพรหมทัต ทั้งน้ีถือว่าอักษร ธรรมเปน็ ของสงู ใชเ้ ขยี นในศาสนา จึงไม่ใช้เขียนงานของกวีนิพนธ์อักษรทั้งสามแบบดังกล่าว มีหน้าท่ีในสังคม ล้านนาต่างกัน และมีที่มาต่างกันด้วย การใช้ตัวอักษรของชาวล้านนาในอดีตจึงต้องพิจารณาตามความ เหมาะสม นักเรียนประวัติศาสตร์ควรศึกษาท่ีมาของอักษรท่ีใช้ในล้านนา และสามารถศึกษาหลักฐาน ประวัติศาสตร์จากอกั ษรโบราณได้ อกั ษรไทนเิ ทศ หรือ อักษรขอมเมือง นิยมใช้บันทึกกวีนิพนธ์ประเภทโคลง และจารในใบลานเป็นอักษร ชนิดหนึ่งของล้านนา พัฒนาขึ้นจากอักษรฝักขามและอักษรธรรมล้านนา โดยนําเอาอักษรฝักขามมาเขียนเป็น รปู วงกลมๆ แบบอักษรธรรมลา้ นนา แลว้ เติมศกบนตวั อักษรบางตวั มีอักขระวิธีบางประการเหมือนอักษรธรรม ล้านนา สนั นิษฐานวา่ เร่ิมใช้ในดินแดนลา้ นนาหลงั พทุ ธศักราช 2099 เล็กน้อย การใช้อักษรไทยนิเทศ นิยมใช้บันทึกกวีนิพนธ์ประเภทโคลง ซึ่งเท่าท่ีพบในขณะน้ี มีจํานวน 11 เร่ือง จารระหว่าง พุทธศักราช 2355 ถึง 2388 ลักษณะของอักษรไทยนิเทศ ประกอบด้วย พยัญชนะ 43 ตัว มี ทั้งพยัญชนะเต็มรูป พยัญชนะตัวเชิง พยัญชนะพิเศษ สระ แบ่งเป็นสระลอย 2 สระ และสระจม 27 สระ วรรณยุกต์มี 6 ระดับเสียง 2 รูป คือ ไม้เอก และไม้โท ตัวเลขมี 2 ชนิด คือ เลขในธรรมและเลขโหรา เครื่องหมายประกอบการเขยี นมี 11 รูป อักษรไทยนิเทศ ในแง่ประวัติศาสตรค์ วามเปน็ มา พืน้ ฐานของตวั อักษรไทยนิเทศ มาจากการผสม ตัวอกั ษรธรรมลา้ นนา เข้ากับ ตวั อกั ษรไทย คือ ใช้วสั ดอุ ุปกรณต์ ่างๆ รวมถึงวธิ ใี นการจารแบบ อักษรธรรม ล้านนา แต่ รปู อักษรนั้นเปน็ อักษรไทย - เน่อื งด้วยใชว้ สั ดอุ ปุ กรณ์ต่างๆ รวมถึงวธิ ใี นการจารแบบ อักษรธรรมลา้ นนา ทําใหร้ ปู อกั ษรมีลกั ษณะกลม ป้อม - อีกทัง้ ยังมีการตวดั ปอ้ กต๊อที่ปลายตวั อกั ษรเชน่ เดียวกนั กับ อักษรธรรมลา้ นนา - ในรูปตัวอักษร ข บ ป ฝ ผ พ ฟ น ฉ ม ฑ ฆ จะมีการตวัดเส้นมาด้านหน้าก่อนเล็กน้อย เชน่ กัน

ใบงานที่ 13 สปั ดาห์ท่ี 13 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหสั วิชา ท๒12๐๑ กลุ่มสาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชนั้ มัธยมศึกษาปที ี่ 1 คาช้แี จง ให้นักเรียนเขยี นแผนผงั มโนทศั น์ (Concept Mapping) วิเคราะห์ตามหัวขอ้ ดงั ต่อไปน้ี อักษรไทยนเิ ทศ มี พยญั ชนะก่ีตัว มีลักษณะ อย่างไร วิธีการใช้ เกดิ ขนึ้ ในสมัยไหน

ใบความรู้ที่ 14 สัปดาห์ที่ 14 รายวชิ า ภาษาลา้ นนา รหัสวชิ า ท๒12๐๑ กลุม่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 คาชีแ้ จง ใหน้ กั เรยี นศกึ ษาอกั ษรฝักขาม 3. อักษรฝักขาม คืออักษรที่ปรับปรุงจากอักษรสุโขทัย นิยมใช้ในงานประเภทศิลาจารึก แต่ในที่น้ีจะขอกล่าว เพยี งอักษรธรรมลา้ นนาเท่าน้นั อกั ษรไทยฝักขามหรืออักษรฝักขาม เป็นอักษรที่เคยใช้ในล้านนาและภาคอีสาน ของไทย เชียงตุง และสิบสองปันนา มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรไทยน้อยหรืออักษรลาวในปัจจุบัน คาดว่า พัฒนาไปจากอักษรไทยสมัยพ่อขุนรามคําแหงมหาราช และแพร่หลายเข้าสู่ล้านนาในสมัยพญาลิไท พบจารึก ภาษาไทเขียนด้วยอักษรฝักขามในล้านนาชิ้นแรกคือจารึกวัดพระยืน อายุราว พ.ศ. 1954 และคาดว่าใช้มา จนถึงประมาณ พ.ศ. 2124 จึงเปลี่ยนมาใช้อักษรธรรมหรืออักษรล้านนาแทน อักษรชนิดนี้เป็นต้นแบบของ อักษรเงอ่ นั ในประเทศเวยี ดนามดว้ ย ในทางศาสนา อักษรฝักขามเป็นอักษรท่ีใช้ในหมู่พระภิกษุนิกายลังกาวงศ์เก่า ส่วนอักษรธรรมใช้ในหมู่ พระภิกษุนิกายลังกาวงศ์ใหม่ ในสมัยพระเจ้าติโลกราชข้ึนเสวยราชย์เมือ พ.ศ. 1984 ทรงสนับสนุนนิกาย ลังกาวงศ์ใหม่ และน่าจะเร่ิมมีจารึกด้วยอักษรธรรมในรัชกาลนี้ เม่ือสิ้นรัชกาล กษัตริย์เชียงใหม่องค์ต่อมาให้ ประชาชนนับถือศาสนาตามใจชอบ ทําให้ฟ้ืนฟูนิกายลังกาวงศ์เก่าขึ้นมาอีกและใช้อักษรฝักขามอีกครั้ง จนกระทั่งหลัง พ.ศ. 2000 นิกายลังกาวงศ์ใหม่ฟื้นฟูการเขียนคัมภีร์ทางศาสนาด้วยอักษรธรรมประกอบกับ เป็นช่วงที่ล้านนาตกเป็นเมืองข้ึนของพม่า ล้านนาจึงใช้อักษรธรรมเป็นหลักเรื่อยมา ในสมัยพระเจ้ากาวิละ พยายามฟนื้ ฟอู กั ษรฝักขามขึ้นอกี แต่ไม่สาํ เรจ็ อักขรวิธีของอักษรฝักขามท่ีพบในศิลาจารึกใน 8 จังหวัดทางภาคเหนือของประเทศไทยได้แก่ จังหวัด เชียงใหม่ ลําพูน เชียงราย พะเยา ลําปาง แพร่ น่าน และแม่ฮ่องสอน ผลการวิจัยสรุปได้ว่า อักษรฝักขาม ปรากฏใช้ต้ังแต่ปี พ.ศ. 1954 – พ.ศ. 2158 แล้วพบใช้อีกใน พ.ศ. 2339 – พ.ศ. 2370 อักษรฝักขาม ววิ ัฒนาการมาจากอักษรไทยสุโขทัยสมัยพระมหาธรรมราชาท่ี 1 (ลไิ ทย) และอักษรธรรมล้านนา อักษรฝักขาม ประกอบดว้ ยพยญั ชนะ 41 รปู สระ 22 รูป ตัวเลข 10 รูป และรูปเครื่องหมายอีก 6 ประเภท การประกอบ รูปคําในจารึกอกั ษรฝกั ขามมรี ูปพยญั ชนะต้นเปน็ สว่ นประกอบทีส่ ําคัญ สว่ นรูปพยัญชนะตัวสะกด รูปสระ และ รูปเคร่อื งหมายตา่ ง ๆ จะใชเ้ ฉพาะสว่ นใดส่วนหน่งึ หรือท้ัง 3 ส่วนในการประกอบรูปคําร่วมกับรูปพยัญชนะต้น สรปุ ไดว้ ่า อกั ษรฝกั ขามมวี ิวัฒนาการน้อยและมรี ูปแบบและอักขรวธิ ีทคี่ ลา้ ยคลงึ กับอักษรไทยปัจจบุ นั อักษรฝักขาม หมายถึง ตัวอักษรที่ใช้บันทึกเรื่องราว ลงบนศิลาจารึกในอาณาจักรล้านนา ต้ังแต่พุทธ ศตวรรษท่ี ๒๐-๒๔ มีลักษณะที่ใกล้เคียงอักษรโบราณในสมัยสุโขทัย ลักษณะตัวอักษรจะโค้งและผอมสูง มากกว่าจึงเรียกว่าตัวอักษรฝักขาม ซ่ึงได้แบบอย่างไปจากอักษรสมัยสุโขทัยสมัยพระเจ้าลิไท เมื่อคร้ังพระ ยากอื นาโปรดให้พระราชทตู ไปอาราธนาพระสมุ นเถระข้ึนไปฟ้นื ฟูพระศาสนาที่เชียงใหม่ ดังปรากฏหลักฐานใน จารกึ วดั พระยนื จงั หวัดลาํ พนู ที่ถือว่าเป็นจารึกอักษรไทย ภาษาไทยเก่าแก่ที่สุดที่พบในล้านนา ต่อมาได้มีการ ปรับเปล่ียนจนกลายเป็นอักษรฝักขามจนได้รับความนิยมก่อนที่จะมีการนิยมใช้อักษรธรรมล้านนาแทนท่ีใน สมัยต่อมา เน้ือหาของจารึกส่วนใหญ่ที่ปรากฏในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชยน้ี ล้วนเป็นเร่ืองราวที่ เกี่ยวข้องกับพระพทุ ธศาสนา การกลั ปนาข้าคน ไร่นา จนถึงประวัติการสร้างวัด จารึกตัวอักษรฝักขามท่ีเก่าแก่ ที่สุดคือจารึก กษัตริย์ราชวงศ์มังราย ลพ. ๙ ระบุ พ.ศ. ๑๙๕๔ พบที่จังหวัดพะเยา (ปัจจุบันจัดแสดงใน

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงแสน) ปัจจุบันจารึกอักษรฝักขามในพิพิภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย มีจํานวนทง้ั ส้นิ หลกั วัสดุทําจากหินทราย รูปทรงส่วนมากมีท้ัวท่ีแกะเป็นแผ่นทรงใบเสมา และเป็นแท่งคล้าย ศิลาจารึกพ่อขุนรามคําแหงมหาราช พบในบริเวณวัดพระธาตุหริภุญชัย และในเขตจังหวัดลําพูน ส่วนมาก กําหนดอายุอยู่ในช่วงรัชกาลพระเมืองแก้ว กษัตริย์แห่งราชวงศ์มังราย สําหรับโพสต์น้ี ขอนําเสนอจารึกอักษร ฝกั ขามบางส่วน สําหรับจารึกหลกั อ่นื ๆ ทางพิพิธภัณพสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จะได้นํามาเผยแพร่ในโอกาส ตอ่ ไป

ใบงานที่ 14 สัปดาหท์ ่ี 14 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหสั วิชา ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 คาช้ีแจง ใหน้ ักเรียนอา่ นแลว้ คําถามถกู ตอ้ งดังตอ่ ไปนี้ 1.อกั ษรฝกั ขาม คอื อักษรทพ่ี ฒั นามาจากอกั ษรอะไร นิยมใช้ในงานประเภทไหน เป็นอักษรที่เคยใช้ในดินแดน ไหนบา้ ง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2.อกั ษรฝกั ขามในล้านนาช้นิ แรกคือจารึกท่วี ัดอะไร ปไี หน ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 3.ในทางศาสนา อักษรฝักขามเป็นอกั ษรทีใ่ ช้ในหม่พู ระภิกษุนิกายอะไร ในสมัยพระเจ้าอะไรได้พยายามฟ้ืนฟู อกั ษรฝักขามข้นึ อีกแต่ไมส่ ําเร็จ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4.อักขรวิธีของอักษรฝกั ขามที่พบในศิลาจารกึ ในจงั หวัดอะไรบ้าง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 5.อักษรฝักขามประกอบดว้ ยพยัญชนะ สระ ตัวเลข และรูปเคร่ืองหมาย ก่ีตัว ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 6.อักษรฝกั ขามมีลักษณะอย่างไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ใบความรู้ท่ี 15 สัปดาห์ท่ี 15 รายวิชา ภาษาล้านนา รหสั วิชา ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาชแี้ จง ให้นักเรียนศกึ ษาพยัญชนะภาษาลา้ นนา อักษรธรรมล้านนาจัดตามกลุ่มพยัญชนะวรรคตามพยัญชนะภาษาบาลี แบ่งออกเป็น 5 วรรค วรรคละ 5 ตัว เรยี กว่า“พยัญชนะวรรค”หรอื “พยัญชนะในวรรค”มอี ยู่ 25 ตวั และอวรรค 8ตัว วัค กะ กขค ฆ ง วรรค ก๋ะ กะ๋ ข๋ะ ก๊ะ ฆะ งะ วคั จะ จฉช ฌ ญ วรรค จะ๋ จะ๋ ฉะ๋ จะ๊ ฌะ ญะ วคั ฏะ ฏฐ ฑ ฒ ณ วรรค ระฏะ๋ ระฏะ๋ ระฐ๋ะ ดะ ระฒะ ระณะ วคั ตะ ตถ ท ธ น วรรค ตะ๋ ตะ๋ ถ๋ะ ตะ๊ ธะ นะ วัค ปะ ปผพ ภ ม วรรค ปะ๋ ป๋ะ ผ๋ะ ป๊ะ ภะ มะ หมายเหตุ ภาษาล้านนามีรูปแบบการเขียนหลากหลายวิธีได้แก่คือ ตัวพยัญชนะ 1 ตัวสามารถเขียนได้ หลากหลายรูปแบบสาเหตุสมัยโบราณภาษาล้านนาไม่มีหลักสูตรจึงทําให้แต่ละสํานัก แต่ละพื้นที่ ประดิษฐ์ ตัวอกั ษรขนึ้ มาใหมแ่ ตเ่ หมือนกันเป็นส่วนใหญ่ คือเสยี งพยญั ชนะ ดงั นเ้ี ป็นต้น

ใบงานท่ี 15 สัปดาห์ท่ี 15 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กลุ่มสาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 คาช้แี จง ใหน้ กั เรียนเขียนพยัญชนะในวรรค”มอี ยู่ 25 ตวั ดังตอ่ ไปนี้ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ใบความรู้ท่ี 16 สปั ดาห์ท่ี 16 รายวิชา ภาษาล้านนา รหสั วิชา ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 คาชแ้ี จง ให้นกั เรียนศึกษาพยัญชนะที่ไมเ่ ปน็ พวกเดยี วกัน ตามฐานกรณท์ ่เี กดิ เสยี ง ชอื่ ว่า อวรรคในอักษรธรรม ลา้ นนา มีอยู่ 8 ตัว ย-ยะ p อํ--องั อวรรค ร-ระ ฬ-ฬะ อวัค ล-ละ ห-หะ ว-วะ ส-สะ หมายเหตุ ตวั ล-ละ ในอวรรคในอักษรธรรมลา้ นนากับตัวเลขในธรรมผเู้ รยี นจะตอ้ งอา่ นบรบิ ทของประโยคให้ ชดั เจนจึงสามารถแปลสารได้

ใบงานท่ี 16 สัปดาห์ท่ี 16 รายวชิ า ภาษาลา้ นนา รหัสวชิ า ท๒12๐๑ กลุม่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ 1 คาชี้แจง ให้นักเรยี นเขียนพยัญชนะในอวรรค”มีอยู่ 8 ตัวดังต่อไปนี้ อวคั ย ร ล ว ส ห ฬ อํ อวรรค ยะ ระ ละ วะ สะ หะ ฬะ อัง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบความรู้ที่ 17 สัปดาห์ท่ี 17 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหัสวิชา ท๒12๐๑ กลุม่ สาระการเรียนรู้ภาษาไทย ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาชี้แจง ให้นกั เรียนศกึ ษาพยัญชนะในภาษาล้านนาเสยี งสงู 13 ดังตอ่ ไปน้ี ภาษาลา้ นนา คําแปล ก กะ ข ขะ จ จะ ฉ ฉะ ฏ ระฏะ -ฐ ระฐะ ต ตะ ถ ถะ ผ ผะ ฝ ฝะ ส สะ ษ ษะ ห หะ หมายเหตุ 1. ตวั ฏ-ระฏะ กับเลข 7 ในธรรมมีความคลา้ ยคลึงกัน 2. ตวั -ฐ-ระฐะ สามารถเขยี นได้ 2รปู แบบ

ใบงานที่ 17 สปั ดาหท์ ่ี 17 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหัสวชิ า ท๒12๐๑ กลุ่มสาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนเขียนพยญั ชนะเสียงสูง 13 ตัวดงั ต่อไปน้ดี งั ต่อไปนี้ กขจฉ ฏ ตถผฝสษห กะ ขะ จะ ฉะ ระฏะ ระฐะ ตะ ถะ ผะ ฝะ สะ ษะ หะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบความรู้ท่ี 18 สปั ดาหท์ ่ี 18 รายวิชา ภาษาล้านนา รหัสวิชา ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาชแี้ จง ให้นกั เรยี นศึกษาพยญั ชนะในภาษาล้านนาเสียงกลาง 4 ดงั ตอ่ ไปนี้ -อ-อะ บ-บะ ภาษาลา้ นนา เสยี งกลาง ด-ดะ £-อยะ หมายเหตุ ตวั -อ-อะ สามารถเขียนได้ 2รปู แบบ

ใบงานที่ 18 สปั ดาห์ที่ 18 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหัสวชิ า ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นรภู้ าษาไทย ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1 คาช้แี จง ให้นกั เรยี นเขยี นพยญั ชนะเสียงกลาง 4 ตวั ดงั ตอ่ ไปน้ดี งั ต่อไปนี้ £ อ บด อะ บะ ดะ อยะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ใบความรู้ที่ 19 สัปดาหท์ ่ี 19 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหัสวิชา ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาชแ้ี จง ใหน้ กั เรียนศกึ ษาพยัญชนะในภาษาลา้ นนาเสยี งตาํ่ 21 ดังตอ่ ไปน้ี ภาษาลา้ นนา คาํ แปล ภาษาล้านนา คําแปล ภาษาลา้ นนา คาํ แปล 8 ก๊ะ ซ ซะ ง งะ ฆ ฆะ ฒ ฒะ ช จ๊ะ ฌ- ฌะ ธ ธะ ณ ณะ ท ตะ๊ ภ ภะ น นะ พ ป๊ะ ย ยะ ฟ ฟะ ม มะ ว วะ ร ระ ล ละ ฮ ฮะ ฬ ฬะ หมายเหตุ ตัว ฌ- -ฌะ สามารถเขียนได้ 2รูปแบบ

ใบงานท่ี 19 สปั ดาห์ท่ี 19 รายวิชา ภาษาลา้ นนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ภาษาไทย ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 1 คาํ ชีแ้ จง ให้นักเรียนแปลเป็นภาษาล้านนา ดังตอ่ ไปนี้ ภาษาล้านนา ภาษาไทย ภาษาลา้ นนา ภาษาไทย ภาษาลา้ นนา ภาษาไทย ฌะ จะ๊ ธะ ซะ ฬะ ฆะ ณะ ก๊ะ งะ ฮะ ภะ ตะ๊ ฟะ ยะ ป๊ะ ระ ละ มะ ฒะ นะ วะ

ใบงานท่ี 20 สัปดาห์ท่ี 20 รายวชิ า ภาษาล้านนา รหัสวชิ า ท๒12๐๑ กลมุ่ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 คาชแี้ จง ใหน้ ักเรียกอา่ นแลว้ วิเคราะห์ตคี วามดา้ นเสียงในภาษาล้านนาดังตอ่ ไปน้ี 1.ภาษาลา้ นนามเี อกลักษณ์ใน 2.ภาษาล้านนาได้รบั อิทธิจาก ด้านเสยี ง คือ พยัญชนะจะมี ภาษาบาลแี ละและมวี ิธีการใช้ เสียงวรรณยกุ ต์ อยู่ในตวั อยูแ่ ล้ว แบบภาษาไทย ตีความด้านเสียงใน ภาษาล้านนา 3.ภาษาล้านนาจะไม่มีเสียงสามัญ 4.พยญั ชนะในภาษาลา้ นนา ในกรณเี ขียนในรแู บบบาลี วรรคและอวรรคจะมเี สยี งโท

คาช้แี จง ใหน้ กั เรยี กเรียนอ่านแลว้ วเิ คราะห์ตคี วามด้านลกั ษณะในภาษาลา้ นนาดังต่อไปนี้ 1. ภาษาลา้ นนาจะมีลักษณะโคง้ งอในรปู แบบวงกลมเปน็ สว่ นใหญ่ ทําให้ตัวพยัญชนะบางตวั มีความคลา้ ยคลึงกันผเู้ รยี นจะต้องมีทกั ษะ ในการจําเปน็ ส่วนใหญ่ 4.ภาษาล้านนามี วิเคราะห์ตคี วาม 2.ภาษาลา้ นนา พยญั ชนะลักษณะ ด้านลกั ษณะใน จะมีลักษณะการ 3ได้แก่ ภาษาลา้ นนา เรยี นตวดั หางเขา้ มาด้านในแลว้ ชกั 1.พยัญชนะวรรค ออกเกือบทุกตวั พยญั ชนะ 2.พยัญชนะ อวรรค 3.พยญั ชนะ เพม่ิ เติม สาเหตอุ าจเกิดจาก การนาํ อาภาษาอื่น มาผสมผสาน 3.ภาษาลา้ นนาบางตัวพยญั ชนะจะมลี ักษณะเหมือนตวั เลข ในธรรมได้แก่ วะ,ระฏ๋ะ,ละ เป็นต้น สาเหตอุ าจเกดิ จากไม่มี หลกั สตู รแกนกลาง

คาช้ีแจง ให้นักเรยี นศึกษาประโยชน์การนําภาษาล้านนาไปใช้ 2.ด้านการกฎหมายที่ 1.ประโยชน์การนาํ ภาษา นํามาใชใ้ นบ้านเมืองใน ลา้ นนาไปใช้ดา้ นการศกึ ษา การตัดสินคดีความ ได้แก่ ค่าว จอ๊ ย ซอเปน็ ต้น ตา่ งๆทเี่ รยี นวา่ มังรายศาสตร์ 3.ดา้ นพุทธศาสนามี การจารกึ คําสอนลงใน ใบลานทีเ่ รยี กว่าจาร 5.ดา้ นประวตั ิศาสตร์มักจะ 4.ดา้ นโหราศาสตร์นักปราชญ์ 6.ด้านการส่ือสาร แต้มลงในปบ๊ั สาเช่นเร่อื ง ชาวล้านนาแต่งแต้มไวต้ ํารา คมนาคม การขนสง่ การ ตํานานเจ้าแม่จามเทวี ต่างๆได้แก่ ตํารายนั ต์ ตาํ ราฤกษ์ พาณชิ ยนาวีการส่ือสาร ตํานานเจา้ พ่อทิพยช์ า้ ง ยาม ตําราสรา้ งบ้าน ตําราปลกู เปน็ ต้น เป็นต้น พืช ดังนีเ้ ปน็ ต้น

ใบความรู้ที่ 20 สปั ดาห์ที่ 20 รายวิชา ภาษาล้านนา รหสั วชิ า ท๒12๐๑ กล่มุ สาระการเรยี นรูภ้ าษาไทย ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 คาช้ีแจง ใหน้ กั เรียนตอบคาํ ถางดงั ต่อไปนี้ 1.ภาษาล้านนามเี สียงอย่างไร จงอธิบาย .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................... 2.ภาษาล้านนาลักษณะอยา่ งไร จงอธิบาย .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................ .............................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................... ........................................ .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................. 3.ประโยชนก์ ารนําภาษาลา้ นนาไปใช้ จงอธิบาย .............................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ........ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................ .................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ...........................