ວິຊາເຄມີວິເຄາະ2

ຄ. ຄວນຕົກພຶກໃນທາດລະລາຍທື່ີຮ້ອນ ເປັນການເພ່ີືມຄ່າ S ການຕົກພຶກອາດຈະເກີດຂຶື້ນໃນທາດ ລະລາຍທ່ືີຮ້ອນ ແລະ ຄ່ອຍໆ ຕົກພຶກຫາຍຂຶື້ນເມື່ອເຮັດໃຫທາດລະລາຍທີື່ໄດ້ເຢັນລົງ ອັດຕາຄວາມໄວຂອງ ການຕົກພຶກທີືຊ່ ້າຈະເຮັດໃຫ້ພຶກທີື່ໄດ້ມີຄນລັກສະນະທີ່ືດີໃນການຊອກຫາປະລມິ ານ. ງ. ໃນການເຮັດໃຫ້ຄ່າ S ຫາຍຂື້ຶນອາດເຮັດໄດ້ໃນບາງກໍລະນີທີ່ືຕົກພຶກແລະ ລະລາຍໃນທາດລະລາຍ ທືີ່ເປັນອາຊິດໄດ້ດີກວ່າໃນທາດລະລາຍທີື່ເປັນກາງເຊື່ັນ: ການຕົກພຶກຂອງແຄລຊຽມອ໊ອກຊາເຣດພົບວືີ່າອະນ ພາກຂອງພຶກແຄລຊຽມອ໊ອກຊາເຣດຈະມີຂະໜາດໃຫຍ່ພໍທ່ືີຈະຕອງໄດ້ດ້ວຍການຕົກພຶກໃນທາດລະລາຍທີື່ ເປນັ ອາຊດິ . ການປະຕິບັດດງ່ືັ ກ່າວມານື້ີ ຈະຫຼຸດໂອກາດການປນົ ເປ້ອື ນຂອງທາດທ່ືີເຮາົ ບຕ່ໍື ້ອງການໃນພຶກ ເນືອ່ ງຈາກ ອັດຕາການຕົກພຶກທ່ີືຊ້າຈະໄດ້ຂະໜາດອະນພາກຂອງພຶກທື່ີມີຂະໜາດໃຫຍ່ມີພື້ນທີື່ຜິວນ້ອຍໃນຂະບວນການ ຕົກພກຶ ຄວນໃຊ້ຣີເອເຈນທີື່ເປັນທາດເຮດັ ໃຫ້ຕົກພຶກຫາຍເກີນພເໍ ລກັ ນ້ອຍ ເພືອ່ ເປັນການຫຼຸດການລະລາຍຂອງ ພຶກອັນເນື່ອງມາຈາກຜົນຂອງໄອອອນຮ່ວມ ແລະ ເພື່ອໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າເກີດການຕົກພຶກຢ່າງສົມບູນ ຖ້າເຮົາຮູ້ຄ່າ ໂດຍປະມານຂອງທາດທ່ີືວິເຄາະເຮົາມັກຈະໃຊ້ຣີເອເຈນທ່ືີເປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກເກີນໄປປະມານ 10 % ການກວດສອບວ່າເກີດການຕົກພຶກຢ່າງສົມບູ ຫ ບື່ໍນ້ັືນເຮັດໄດ້ໂດຖ້າໃຫ້ພຶກນອນຢູ່ພື້ນເສຍກ່ອນ ແລ້ວຈຶື່ງ ຄ່ອຍໆ ຢອດທາດລະລາຍຣີເອເຈນທເີ່ື ປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພກຶ ລົງໄປໃນທາດລະລາຍທີ່ືໃສຄກບັ ພຶກ ຖາ້ ບມ່ືໍ ີພຶກ ເກດີ ຂ້ນຶື ໃໝ່ອກີ ກໍື່ສະແດງວາ່ ການຕົກພຶກເກີດຂຶນ້ື ຢ່າງສມົ ບູນ. 4.5 ກນົ ໄກຂອງການຕົກພກຶ ຂອງທາດໄອອອນນກິ ການຕົກພກຶ ທາງເຄມີ ຈະມີຜົນຕຄໍ່ື ນລັກສະນະທາງກາຍະພາບ ແລະ ທາງເຄມີຂອງພຶກທ່ືີເກດີ ຂຶື້ນ ເຮົາ ຈະມາພິຈາລະນາກົນໄກຂອງການຕົກພຶກຂອງທາດລະລາຍໄອອອນນິກຈາກທາດລະລາຍທີ່ືເປັນເນ້ືອດຽວກັນ ການຕົກພຶກເປນັ ຂະບວນການທາງກົນລະສາດ(Dynamic Process)ເຊ່ືິງເກີດຈາກການປ່ຽນແປງສະຖານະ ຂອງທາດລະລາຍທີື່ບືໍ່ໝ້ືັນຄົງ ໄປສູ່ສະຖານະມັນຄງຂອງກນດນດ່ຽງລະຫວ່າງພາວະທ່ືີເປັນທາດແຫວ ແລະ ພາວະທີ່ືເປັນທາດແຂງ ເຊ່ິືງອາດແບງ່ ເປັນຂນັື້ ຕອນໄດ້ດັື່ງນ:ືີ້ ກ. ທາດລະລາຍອ່ືມີ ຕົວຍອດຍ່ິືງ(Supersaturation)ແມ່ນທາດລະລາຍທເືີ່ ກີດຈາກພກຶ ລະລາຍເຂ້ືົາ ໄປຢູ່ໃນພາວະທີ່ືເປັນທາດແຫວ ຈົນກວາ່ ຄວາມເຂື້ັມຂ້ນຂອງທາດທີ່ືເປັນພຶກມຄີ ່າຫາຍກວ່າຄວາມເຂືັມ້ ຂ້ນຂອງ ທາດນ້ືັນທ່ີືຢູ່ໃນພາວະດ່ນດ່ຽງ ຄາ່ ຄວາມເຂື້ັມຂ້ນທັງສອງນີ້ືຍ່ືິງແຕກຕ່າງກັນຫາຍເທ່ົາື ໃດທາດລະລາຍທີື່ໄດ້ກໍ່ືຈະ ມີຄາ່ ອມື່ີ ຕົວຍອດຍິງື່ ສາໍ ພັດຫາຍຂຶ້ືນໄປອີກ. ຂ. ການເກີດນິວເຄຣຍ(Nucleantion)ຂືັ້ນຕໍ່ືໄປເປັນຂື້ັນຕອນການເກີດນິວເຄຣຍຂອງອະນພາກທ່ີື ນ້ອຍທື່ີສດຂອງພຶກ ເຊື່ິງຈະເກີດຂື້ຶນເອງຕາມທໍາມະຊາດຈາກທາດລະລາຍທ່ືີຢູ່ໃນສະພາວພອືີ່ມຕົວຍອດຍືິ່ງ ເກີດຈາກຈໍານວນໄອອອນທີ່ືນ້ອຍທີື່ສດ ຫ ອາດເປັນໂມເລກນລວມກັນເປັນອະນພາກທີ່ືນ້ອຍທືີ່ສດຂອງ ສະພາວະທເີ່ື ປັນທາດແຂງ. ຄ. ການຈະເລີນເຕີບໂຕເປັນພຶກ(Crystal Growth)ຫັງຈາກເກີດອະນພາກທີື່ນ້ອຍທ່ືີສດແລ້ວຈະ ເກີດການຈັບເກາະກັນຂອງໄອອອນຕ່າງໆ (ທ່ືີເປັນອົງປະກອບຂອງພຶກ) ເທິງຜິວຂອງອະນພາກທ່ືີນ້ອຍທີື່ສດ ດ່ືັງກ່າວເພືີ້ມຂື້ຶນມີຂະໜາດໃຫຍ່ຂືຶ້ນ ຈາກນິວເຄຣຍມາເປັນອະນພາກຄອລລອຍ(Colliods ຫ Colliodal Praticle) ຈາກນັນ້ື ກ່ໍືຈະເກີດການລວມຕົວກັນເປນັ ອະນພາກທໃ່ືີ ຫຍກ່ ວ່າແຍກຕົວອອກຈາກທາດລະລາຍ ໃນ ການລວມຕົວກັນເປັນອະນພາກທ່ີືໃຫຍ່ກວ່າອາດມີການຫ້ມເອົາທາດລະລາຍທືີ່ໄດ້ຫັງຈາກການຕົກພຶກໄວ້ໃນ ອະນພາກຂອງພຶກທ່ີືໃຫຍ່ຂຶື້ນດ້ວຍ ການເກີດແບບນີ້ືເຮົາເອື້ີນວ່າອ໊ອກຄູຊັນ(Occlusion) ພຶກທີ່ືເກີດຂ້ຶືນໃນ ຂັ້ືນສດທ້າຍນ້ືີອາດປະກອບດ້ວຍ ພຶກຫຍາບ (Coarse Crystals) ເປັນພຶກທີື່ມີຄນລັກສະນະທ່ີືດີທື່ີສດ, ກມ່ ຂອງພຶກລະອຽດ(Aggregated of fine crystal) ແລະ ກ່ມຂອງອະນພາກຄອລລອຍ ເຊງື່ິ ມີລກັ ສະນະ ຂ່ນແຂວນລອຍຢູ່ໃນທາດລະລາຍ ການລວມຕວົ ກັນເກີດເປນັ ພຶກຂອງສອງກ່ມຫັງນີື້ມີຄວາໃຊັບຊ້ອນຂຶນື້ ຢູ່ກັບ ສະພາບຂອງທາດລະລາຍຢອູ່ ້ອມບໍລເິ ວນໃກ້ຜວິ ຂອງພຶກທເີ່ື ກດີ ຂຶືນ້ . 45

4.6 ການເກີດພກຶ ແບບຄອລລອຍ(Colloidal Precipitates) ອະນພາກຂອງຄອລລອຍມີຂະໜາກນ້ອຍດັ່ືງໄດ້ກ່າວມາແລ້ວ ອະນພາກເຫື່ົານືີ້ແຂວນລອຍຢູ່ໃນທາດ ລະລາຍ ສາມາດຜ່ານເຈ້ຍຕອງທໍາມະດາໄດ້ ອະນຍພາກເຫື່ົານ້ືີສາມາດຕົກພຶກໂດຍອາໄສຄວາມໂນມ້ ທ່ວງ ແຕ່ງ ເຖງິ ຢາ່ ງໃດກໍື່ດເີ ຮົາອາດຈະເຮດັ ໃຫ້ອະນພາກແຕ່ລະອັນຂອງຄອລລອຍສນ່ ຫາຍລວມຕວົ ແລວ້ ເກີດເປນັ ພຶກຂອງ ມວນສານທ່ີືບືໍ່ເປັນພຶກ(Noncrystalline Mass) ແລະ ສາມາດຕອງອອກຈາກທາດລະລາຍໄດ້ໂດຍເຈ້ຍ ຕອງ. ອະນພາກຂອງຄອລລອຍທີື່ແຂວນລອຍຢູ່ໃນທາດລະລາຍ ມັກຈະສະແດງໄຟຟ້າບັນຈບໍ່ືເປັນບວກກໍ່ື ເປັນລົບ ທັື້ງນີື້ກືໍ່ເນື່ອງຈາກການດູດຊັບເອົາແຄັດໄອອອນ ຫ ແອັນໄອອອນໄວ້ເທິງຜິວຂອງອະນພາກ ການດູດ ຊບັ (absorption)ໄອອອນຂອງທາດໄອອອນນິກທື່ີເປັນທາດແຂງ ເລມ່ີື ຕົນ້ື ດ້ວຍແຮງທີ່ືເຮດັ ໃຫ້ເກີດພນັ ທະໃນ ການຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຂອງພຶກ. 4.7 ການຕກົ ພກຶ ຮວ່ ມ(Coprecipitation) ພຶກທີື່ເກີດຂື້ຶນໃນທາດລະລາຍມີແນວໂນ້ມທ່ືີຈະດຶງເອົາທາດອື່ນໃນທາດລະລາຍຕົກພຶກຮ່ວມ ເຊີື່ງຈະ ເຮັດໃຫ້ພຶກທີື່ໄດ້ມີທາດອ່ືນເຈອປົນຮ່ວມຢນູ່ ໍາ ການຕົກພກຶ ຮວ່ ມແບ່ງອອກເປັນ 3 ແບບຄ: 4.7.1 ການຕກົ ພກຶ ຮວ່ ມທ່ືີມທີ າດອນ່ື ເຈອປນົ ແບບແທນບອ່ ນໃນແລກັ ຕກິ ພກຶ . ໃນການເກີດພຶກເລືີ່ມຕື້ົນດ້ວຍໄອອອນໃນທາດລະລາຍເຄື່ອນທື່ີໄປສູ່ຜິວຂອງອະນພາກພຶກທີື່ເກີດຂຶ້ືນ ເປັນຄືັ້ງທາໍ ອິດເພ່ືອເພ້ືີມພຶກໃຫ້ມີຂະໜາດໃຫຍ່ຂືຶ້ນ ອັດຕາການເຄື່ອນທ່ີືຂອງໄອອອນຈະຂ້ືນຶ ກັບລັກສະນະຂອງ ໄອອອນ, ອນຫະພູມ ແລະ ອັດຕາການຄົນທາດລະລາຍ. ຫັງຈາກໄອອອນມາເຖິງຜິວຂອງພຶກກື່ໍຈະຂຶື້ນຢູ່ກັບ ຄວາມພດໍ ີທີື່ໄອອອນນນັ້ື ຈະເຂື້ົາໄປຢູ່ໃນແລັກຕິກພຶກ ເຊືິ່ງຈະຂື້ຶນຢກູ່ ັນຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນຂອງໄອອອນ, ລັກສະນະ ຂອງໄອອອນ ແລະ ຄນລັກສະນະສະເພາະຕົວທາງເຄມີຂອງຜິວພຶກ ເຊິື່ງຈະກ່ຽວກັບຈໍານວນໄຟຟ້າບັນຈທັງ ໝົດເທິງຜິວຂອງພຶກ. ກົນໄກຂອງໄອອອນທ່ືີເຂືົ້າໄປຢູ່ໃນແລັກຕິກພຶກຂອງພຶກຍັງເປັນສ່ິືງທື່ີບ່ືໍຮູ້ແນ່ນອນ ແຕ່ ເຖິງຢ່າງໃດກ່ືໍດີໃນຂະບວນການຕົກພຶກອາດຈະມີໄອອອນອ່ືນນອກເໜອໄປຈາກໄອອອນເຊ່ືິງເປັນອົງປະກອບ ຂອງພຶກ ແຕ່ມີຄນລັກສະນະທ່ືີສາມາດເຂືົ້າໄປຢູ່ໃນແລັກຕິກພຶກຂອງພຶກໄດ້ ແລະ ອາດເຮັດໃຫ້ເກີດການຕົກ ພຶກຮ່ວມເຊ່ນັື : NaCl, KCl, KBr ແລະ KI. ທັງສື່ີທາດມີພດຶ ທີ່ືມີແລກັ ຕິກພຶກທຄືີ່ າ້ ຍຄກັນ ປະກົດການແບບ ນເ້ີື ອີນ້ື ວ່າ: ພາວະຮບູ ຮາ່ ງຄກັນ(Isomorphism) ພກຶ ທມື່ີ ສີ ີເຈອປົນຕົກພຶກຮ່ວມກນັ ແລະ ສືງ່ິ ເຈອປນົ ນ້ນືັ ເຂື້ົາ ໄປຢູ່ໃນແລັກຕິກ ຂອງພຶກ ເຮົາເອື້ີສ່ິືງເຈອປົນນ້ືັນວ່າ: ທ າດເຈອປົນທື່ີມີຮູບຮ່າງຄກັນ(Isomorphic Impurity) ຕົວຢ່າງ ໃນການຕົກພຶກ BaSO4 ພບົ ວາ່ Pb2+ ສາມາດເຂ້ືົາໄປຢໃູ່ ນແລກັ ຕິກພກຶ ຂອງ BaSO4 ໄດ້ ດງັື່ ນືນັ້ PbSO4 ຈ່ືຶງຕົກພກຶ ຮວ່ ມກັບ BaSO4 ໄດ້. 4.7.2 ການຕກົ ພກຶ ຮວ່ ມແບບດດູ ຊັບເທິງຜວິ ຂອງພກຶ ການຕົກພຶກຮ່ວມແບບນ້ີືທາດທ່ືີເຈອປົນຈະຖກດູດຊັບເທິງຜິວຂອງພຶກເຊືັ່ນ: ການຕົກພຶກຂອງ BaSO4 ໂດຍການຕື່ມທາດລະລາຍ BaCl2 ເປັນຣີເອເຈນທເີ່ື ຮັດໃຫ້ຕົກພຶກ ຫງັ ຈາກຕົກພຶກຢາ່ ງສົມບູນແລ້ວ ຜິວອະນພາກຂອງພຶກ BaSO4 ມີແນວໂນ້ມດູດຊັບເອົາ Ba2+ ທີື່ຕື່ມລົງໄປຫາຍເກີນພໍໄວ້ໃນຊ້ັືນດູດຊັບຂັ້ືນ ໜ່ຶືງເຊິື່ງຈະເຮັດໃຫເກີດໄຟຟ້າບັນຈບວກ ແລະ ຊັກນໍາໃຫ້ໄອອອນລົບໃນທາດລະລາຍອາດເປັນ Cl- ເທິງຊືັ້ນ ເຄົາເຕີໄອອອນ ຈາກຊືັ້ນດູດຊັບຂືັ້ນໜ່ືຶງ ຜົນເຮັດໃຫ້ໄຟຟ້າບັນຈໃນຊ້ືັນທີ 2 ເທົື່າກັນດັື່ງນືັ້ນອະນພາກພຶກ BaSO4 ຈ່ືຶງມີແນວໂນ້ມດູດຊັບເອົາ BaCl2 ໄວ້ເທິງຜິວອະນພາກຂອງພຶກການດູດຊັບແບບນ້ີືສາມາດແກ້ໄຂ ໄດ້ໂດຍການລາ້ ງ ຫ ແທນບ່ອນໄອອອນດ້ວຍໄອອອນທ່ີືສາມາດລະເຫຍີ ອອກໄປໄດ້ງາ່ ຍ. 4.7.3 ການຕກົ ພກຶ ຮວ່ ມແບບອອ໊ ກຄຊູ ນັ (Occlusion) ການຕົກພຶກຮ່ວມແບບນື້ີເກີດຈາກທາດເຈອປົນຖກຕັນໄວ້ພາຍໃນພຶກຂອງພຶກໃນຂະບວນການຕົກ ພຶກອ້ອມຮອບຜິວອະນພາກຂອງພຶກຈະເກີດຊ້ັືນດູດຊັບຂັື້ນໜ່ຶືງຂ້ືຶນດື່ັງໄດ້ກ່າວແລ້ວເຊ່ັືນ: ໃນການຕົກພຶກ 46

BaSO4 ໂດຍການຕ່ືມທາດລະລາຍ BaCl2 ລົງໄປໃນທາດລະລາຍ Na2SO4 ອະນພາກຂອງພກຶ BaSO4 ທເີື່ ກີດຂຶື້ນໃນຕອນທໍາອດິ ໃນທາດລະລາຍຈະມີ ������������������������− ເຫອຢູ່ຫາຍ ������������������������− ບາງໄອອອນຈະຖກດູດຊັບໄວ້ເທິງ ຊນ້ືັ ດດູ ຊບັ ຂັືນ້ ໜື່ງຶ ນສີ້ື ວ່ ນໃນຊັ້ນື ເດາົ ເທີໄອອອນຈະດດູ ຊບັ ເອົາ Na+ ໄວ້ ດັງ່ື ນັື້ນອະນພາກຂອງພກຶ BaSO4 ທີື່ ເກີດກ່ອນການຕົກພຶກຢ່າງສົມບູນຈະດູດຊັບເອົາ Na2SO4 ໄວ້ເທິງອະນພາກຂອງພຶກ ເມ່ືອຕ່ືມທາດລະລາຍ BaCl2 ລົງໄປອີກ Ba2+ ຈະໄປແທນບ່ອນ Na+ ໃນຊັ້ືນເດົາເຕີໄອອອນໄດ້ ເຮັດໃຫເກີດການເພີື້ມຂຶື້ນຂອງ ພຶກ BaSO4 ເທິງ Na2SO4 ໂຊດຽມຊນັ ເຟດຈະກາຍໄປເປັນທາດເຈອປນົ ທື່ຖີ ກຕັນໃນພຶກ BaSO4 ການ ເກີດການອດຕັນແບບນື້ີອາດຈະເກີດຂຶື້ນໄດ້ກັບທາດລະລາຍທືີ່ລະລາຍທາດອ່ືນນອກເໜອໄປຈາກພຶກ ສິ່ືງເຈອ ປນົ ແບບນ້ີືຍາກຕກໍ່ື ານທີ່ືຈະກໍາຈດັ ອອກ ການໄດເຈສ(digestion)ທາດລະລາຍຫັງຈາກການຕົກພກຶ ແລ້ວອາດ ຈະເຮັດໃຫ້ດີຂ້ຶືນແຕ່ບືໍ່ໄດ້ຜົນຮ້ອຍເປີເຊັນການລ້າງພຶກຈະບ່ໍືສາມາດດກໍາຈັດສ່ືິງເຈອປົນແບບນີື້ ການເຮັດການ ຕົກພກຶ ໃໝ່(reprecipitation)ໂດຍລະລາຍພກຶ ແລະ ໃຫຕ້ ົກພຶກໃໝ່ອາດຊ່ວຍໃຫ້ດີຂນຶື້ ຫາຍ. 4.8 ການເຮດັ ໃຫກ້ ານຕົກພກຶ ຮວ່ ມຫຼຸດລົງ ການຕົກພຶກທື່ີໄດ້ພຶກໃໝ່, ໄດ້ພຶກທ່ີືສົມບູນແບບ ຈະມີບັນຫາໃນເລື່ອງສ່ືິງເຈອປົນນ້ອຍໃນທາງ ປະຕບິ ັດຫັກການທີ່ືຄວນໃຫຄ້ ວາມສົນໃຈໃນການຕົກພຶກມດີ ່ັງື ນ.ີື້ 4.8.1 ການຕກົ ພກຶ ໃນທາດລະລາຍທເີ່ື ຈອຈາງ ເປັນການຄງບຄມອັດຕາການເກີດການຕົກພຶກໃຫ້ຊ້າລົງ ເພ່ືອໃຫ້ເວລາໃນການຫົບຫີກການເກີດທາດ ເຈອປົນຂອງພຶກ ແລະ ເປັນການຫຼຸດໂອກາດການຕົກພຶກຮ່ວມແບບອ໊ອກຄູຊັນ. ລະດັບຄວາມເຂື້ັມຂ້ນເພື່ອ ການຕົກພຶກຈະຂ້ຶືນຢູ່ກັບການລະລາຍຂອງພຶກພາຍໃຕ້ສະພາບຂອງປະຕິກິລິຍາທື່ີເກີດພຶກ ພຶກທື່ີລະລາຍໄດ້ດີ ຕອ້ ງໃຊຄ້ ວາມເຂັືມ້ ຂ້ນທ່ີືສງູ ກວ່າໃນການຕົກພຶກ. 4.8.2 ຕມື່ ທາດລະລາຍທີ່ືເປນັ ທາດເຮດັ ໃຫຕ້ ກົ ພກຶ ຢາ່ ງຊາ້ ໆ ເປນັ ການເຮດັ ໃຫ້ຄ່າການອີມື່ ຕົວຍອດຍງ່ືິ ຕາື່ໍ ລງົ ເພື່ອຫຼຸດອດັ ຕາຄວາມໄວຂອງການຕົກພຶກ. 4.8.3 ຕອ້ ງຄນົ ທາດລະລາຍໃຫປ້ ະສມົ ເຂາ້ືົ ກນັ ຢາ່ ງລະອຽດ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ຄ່າການອ່ືີມຕົວຍອດຍິ່ືງຄົງທືີ່ຕະຫອດທກສ່ວນຂອງທາດລະລາຍ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດພຶກ ຂນ້ືຶ ໄດ້ຜົນດເີ ທ່ືາົ ທຈ່ືີ ະເຮັດໄດ້. 4.8.4 ເຮັດໃຫ້ທາດລະລາຍມີອນຫະພມູ ສງູ ເປນັ ການເຮັດໃຫ້ລະບົບການຕົກພຶກເຂົື້າສູ່ການດ່ນດ່ຽງໄວຂືຶ້ນ ທີື່ອນຫະພູມສູງຈະຊ່ວຍກໍາຈັດສິື່ງເຈອ ປົນເທິງຜິວຂອງພຶກ ແລະ ຍັງຫຼຸດໂອກາດທື່ີຂະເກີດການເຈອປົນແບບອ້ອກຄູຊັນ ແລະ ແບບການດູດຊັບເທິງ ຜິວຂອງພກຶ . 4.8.5 ໄລຍະເວລາໃນການຕກົ ພກຶ ຫັງຈາກເກີດພຶກແລວ້ ຈະຕ້ອງໃຊ້ເວລາໄລຍະໜືຶ່ງເພ່ືອປ່ອຍໃຫ້ອະນພາກທື່ີເປັນທາດແຂງຕົກພຶກຢູ່ໃນ ພາວະດ່ນດ່ຽງກັບທາດລະລາຍທ່ີືເຫອຫັງຈາກການຕົກພຶກ ວິທີການແບບນ້ືີເຮົາເອ້ືີນວ່າ: ການໄດເຈສ (digestion)ໃຈມີຂະບວນການຕ່າງໆ ເກີດຂ້ຶນື ໃນໄລຍະເວລາໄດເຈສທາດລະລາຍ ມວນສານອະນພາກຂອງ ພຶກທີ່ືມີຂະໜາດນ້ອຍຈະຫຼຸດນ້ອຍລົງໂດຍການລະລາຍລົງໄປໃນທາດລະລາຍ ແລ້ວກັບໄປຕົກພຶກລົງໃນອະນ ພາກທື່ີໃຫຍກ່ ວ່າ ເຮັດໃຫເກີດອະນພາກທືີໃ່ ຫຍ່ຂ້ືຶນຂອງພກຶ ແລະ ເຮັດໃຫ້ພນ້ື ທ່ືີຜວິ ຂອງພຶກຫຼຸດນອ້ ຍລົງ ການ ຕົກພກຶ ຮ່ວມແບບອ້ອກຄູຊນັ ຈະຖກທໍາລາຍເພາະວ່າພຶກທນ່ືີ ້ອຍຈະລະລາຍລົງສທູ່ າດລະລາຍ ສ່ວນທ່ີືບື່ໍສົມບູນ ຂອງພຶກຈະເຮັດໃຫ້ສົມບູນຂືຶ້ນເນື່ອງຈາກສ່ວນທືີ່ບໍື່ສົທບູນຂອງພຶກຈະບໍ່ືໝັື້ນຄົງ ຈະປ່ຽນແປງໄປຕາມສ່ວນທີື່ ສມົ ບູນໄດ້ເອງຕາມທໍາມະຊາດ ແລະ ໃນເວລາດຽວກັນທາດທເື່ີ ຈອປົນກໍື່ຈະຖກກໍາຈັດອອກໄປຈາກພກຶ . 47

ດືງ່ັ ນັນື້ , ທາດເຈອປົນສາມາດເອາົ ອອກຈາກພຶກໄດ້ໂດຍການປຽ່ ນຮບູ ຮາ່ ງ$ມ(່ refroming)ດ່ັງື ໄດ້ກ່າວ ມາໃນເບ້ືອງຕື້ົນ ການປ່ຽນຮູບຮ່າງໃໝ່ບ່ໍືຈໍາເປັນວ່າຈະຕ້ອງລະລາຍພຶກລົງສູ່ທາດລະລາຍໝົດແລ້ວເຮັດໃຫ້ຕົກ ພຶກໃໝ່ ຫັງຈາກທ່ີເື ຮົາໄດ້ພຶກທ່ມີຄນະພາບເທືົ່າທືີ່ເຮົາເຮັດໄດ້ແລ້ວແຍກພຶກອອກຈາກທາດລະລາຍໂດຍທືົ່ວໄປ ຈະໃຊ້ວິທີຕອງພຶກຈະຖກກັນໂດຍທາດທືີ່ເປັນຕົວກັນເຊິາງອາດຈະເປັນເຈ້ຍຕອງ ຫ ຊິນເຕີກຣາດ(sintered glass)ພກຶ ທີ່ຄື າ້ ງຢຕູ່ ້ອງເຮດັ ໃຫສ້ ະອາດການລ້າງພຶກນກຶ ເໜອໄປຈາກວທິ ທີ າໍ ມະດາມັກຈະບນັ ທຶກໄວໃ້ ນກາໍ ມະ ວິທກີ ານຕົກພກຶ ໃນການວິເຄາະໂດນນາື້ໍ ໜັກຂອງທາດບາງຊະນິດທ້ັງື ນື້ກີ ໍ່ືເພ່ອື ຈດປະສົງດງືັ່ ຕໄໍ່ື ປນ:ືີ້ 1. ເພ່ືຫຼຸດການລະລາຍຂອງພຶກກັບໄປສທູ່ າດລະລາຍໃຫນ້ ອ້ ຍທສ່ືີ ດ. 2. ເພື່ອຫຼຸດການແຕກສະຫາຍຂອງພຶກກັບໄປສູ່ອະນພາກທີ່ືນ້ອຍ ຫ ອະນພາກຂອງຄອລລອຍ ເຊືິ່ງ ສາມາດຜ່ານເຈ້ຍຕອງ ຫ ການຕອງຊະນິດອນ່ື ໆ ໄດ້. 3. ເພື່ອຫຼຸດການປ່ຽນແປງທາງເຄມອີ ັນເນ່ອື ງມາຈາກທາດລະລາຍທ່ີືຕົກພຶກນືນ້ັ ສໍາພດັ ກບັ ທາດອ່ນື . 4.9 ການຕກົ ພກຶ ໃນທາດລະລາຍທເ່ີື ປນັ ເນອື້ ດຽວກນັ (Precipitation from Homogeneous Solution) ເຮົາຮູແລ້ວວ່າສະພາບການຕົກພຶກທື່ີເໝາະສົມກັບການວິເຄາະໂດຍນືໍ້າໜັກນັື້ນຄວນຕົກພຶກໃນທາດ ລະລາຍທີ່ືເຈອຈາງ ແລະ ຕື່ມທາດລະລາຍທີື່ເປັນທາດເຮດັ ໃຫ້ຕົກພກຶ ຢ່າງຊ້າໆ ລົງໄປໃນທາດລະລາຍພ້ອມທັງ ຄົນທາດລະລາຍໃຫ້ປະສົມເຂືົ້າກັນ ການປະຕິບັດແບບດັື່ງກ່າວນຈີື້ ະເປັນການຄວບຄມລະດັບການອີືມ່ ຕົວຍອດ ຍິື່ງ(Q)ໃຫ້ມຄີ າ່ ຕ່າໍື ລົງ ການຕື່ມທາດລະລາຍທເ່ືີ ປນັ ທາດເຮດັ ໃຫ້ເກດີ ພກຶ ທື່ໄີ ວ ແລະ ຄນົ ບລ່ືໍ ະອຽດພຈໍ ະເຮັດໃຫ້ ຄ່າ Q ມີຄ່າສູງໃນບໍລິເວນທີື່ທາດລະລາຍທັງສອງປະສົມເຂ້ົືາກັນ ການຕົກພຶກໃນທາດລະລາຍທືີ່ເປັນເນ້ືອດຽວ ກັນຈະແກ້ໄຂຂໍ້ືຂດັ ຂ້ອງອັນນໄີ້ື ດ້ ໃນການຕົກພຶກແບບນີ້ືເປັນການເຮັດໃຫ້ທາດທ່ືີເປັນທາດເຮັດໃຫ້ລະລາຍເກີດ ຂຶື້ນທື່ົວໄປໃນທາດລະລາຍໂດຍປະຕກິ ລິ ິຍາເຄມ.ີ ຕົວຢ່າງການເຮັດໃຫ້ເກີດໄຮດ໊ອກໄຊດ໌ໄອອນ ເພື່ອການຕົກພຶກຂອງເຫັກ ແລະ ອາລູມີນຽມເປັນຕືົ້ນ ທາດທືີ່ເປັນຕົວຕົກພຶກຈະຖກສ້າງຂຶື້ນມາດ້ວຍການໄຮໂດໄຣດ໌ຢູເຣຍໃນທາດລະລາຍທີ່ືມີລກັ ສະນະເປັນອາຊິດ ອອ່ ນໆ (������������������)������������������(������������) + ������������������������ (������) ⇌ ������������������(������) + ���������������������+��� (������������) + ������������������−(������������) ປະຕິກິລິຍາໄຮໂດໄຣດ໌ຂ້າງເທິງນ້ືີເກີດຂືຶ້ນຢ່າງຊ້າໆ ແລະ ເກີດຂ້ຶືນໃນຂະນະທີື່ອນຫະພູມຕໍື່າຈດຟົດ ຂອງນ້ໍືາ ພຶກຂອງໄຮດຣອກໄຊດ໌ຂອງໂລຫະດ່ືງັ ກາ່ ວທ່ືີເກດີ ຂ້ຶນື ຈາກການຕົກພກຶ ໂດຍວທິ ີນືີ້ຈະມຄີ ວາມໜາແໜ້ນ ຫາຍກວ່າພຶກທ່ີືເກີດຈາກການເຕີມຣີເອເຈນທ່ີືເປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກຈາກຂ້າງນອກລົງສູ່ທາດລະລາຍ ພຶກທີື່ ເກີດຂືຶນ້ ໂດຍວທິ ີນສື້ີ າມາດຕອງອອກຈາກທາດລະລາຍໄດ້ງາ່ ຍກວາ່ ເນອ່ື ງຈາກການຕົກພຶກແບບນໃ້ີື ຫ້ພຶກທມື່ີ ີພື້ນ ທ່ີືຜິວນ້ອຍ ດ່ັືງນັື້ນໂອກາດທີື່ຈະເກີດການຕົກພຶກຮ່ວມຂອງທາດເຈອປົນຈ່ຶືງມີໜ້ອຍ. ຕົວຢ່າງຂອງການຕົກພຶກ ໃນທາດລະລາຍທື່ີເປັນເນື້ອດຽວກັນໂດຍໃຊ້ປະໂຫຍດຂອງການເຮັດໃຫ້ເກີດ OH- ແບບຂ້າງເທິງ ໄດ້ແກ່ການ ຕົກພຶກແຄລຊຽມອ໊ອກຊາເຣດ ໂດຍການຄວບຄມ pH ຂອງທາດລະລາຍ ໃນຕອນທໍາອດິ ປະສົມແຄລຊຽມໄອ ອອນ ແລະ ອອ໊ ກຊາເຣດໄອອອນໃນທາດລະລາຍທີ່ມື ລີ ັກສະນະເປັນອາຊິດ ໄອອອນທງັ ສອງຍງັ ບຮໍ່ື ວ່ ມກັນເປັນ ພຶກ ເມ່ືອຕ່ືມທາດລະລາຍຢູເຣຍລົງໄປແລ້ວເຮັດໃຫ້ທາດລະລາຍຮ້ອນຂ້ືຶນ ຢູເຣຍຈະຖກໄຮໂດໄຣດ໌ເຮັດໃຫ້ ເກີດ OH- pH ຂອງທາດລະລາຍຈະສູງຂື້ຶນເຮັດໃຫ້ Ca2+ ແລະ ������������������������������− ການລວມຕົວເປັນພຶກເຊ່ັືນດຽວ ກັບການຕົກພຶກຂອງ Ni2+ ໂດຍໃຊ້ dimethyl glyoxime ເປັນຣີເອເຈນທີ່ືເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກປະສົມທາດທັງ ສອງໃນທາດລະລາຍດຽວກັນ ໃນຂະນະທ່ືີທາດລະລາຍມລີ ັກສະນະເປັນອາຊິດ ເມ່ືອຕື່ມນ້າືໍ ແອມັ ໂມນຽມລົງໄປ ຈະເຮັດໃຫ້ pH ຂອງທາດລະລາຍສູງຂື້ຶນພຶກສີແດງຂອງນີແກນໄດເມທີລໄກຊິມຈະເກີດຂື້ຶນທົື່ວທັື້ງທາດ ລະລາຍ. 48

ຊັນເຟດໄອອອນສາມາດເຮດັ ໃຫ້ເກີດຂຶນ້ື ໃນທາດລະລາຍທເືີ່ ປັນເນອື້ ດຽວກນັ ໂດຍນໍາທາດລະລາຍຂອງ sulfamic acid ມາເຮັດໃຫ້ຮອ້ ນ ທາດນຈ້ືີ ະຖກໄຮໄດໄຣດ໌ດັື່ງນ:້ືີ ������������������3������������2(������������) + 2H2O (l) ⇌ H3O+(aq) + SO24−(aq) + NH4+(aq) BaSO4 ແລະ PbSO4 ສາມາດເຮັດໃຫ້ຕົກພກຶ ໄດ້ໂດຍໃຊ້ທາດທີື່ເປນັ ທາດເຮດັ ໃຫ້ຕົກພກຶ ນີື້. 4.10 ຣເີ ອເຈນທເີື່ ຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ພກຶ (Precipitating Agent ) ຣິເອເຈນທື່ີເຮດັ ໃຫ້ເກີດພຶກມທີ ັງທາດອົງຄະທາດ ແລະ ທາດອະນົງຄະທາດ. - ທາດອະນງົ ຄະທາດທເ່ີື ປນັ ທາດເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ພກຶ (Inorganic Precipitating reagent) ທາດອົງຄະທາດທໃ່ືີ ຊ້ເປນັ ທາດເຮັດໃຫຕ້ ົກພກຶ ທີື່ນິຍມົ ໃຊ້ຫາຍມີຢໃູ່ ນຕາຕະລາງຣີເອເຈນເຫືົາ່ ນຈື້ີ ະເຮັດ ໃຫ້ເກີດພຶກທ່ືີລະລາຍໄດ້ຍາກເຊືິ່ງຢູ່ໃນຮູບແບບຂອງເກອຫອ໊ອກໄຊລັກສະນະຂອງທາດທີື່ຈະນໍາໄປຊັື່ງ (Weighing From) ຈະເປັນອອ໊ ກໄຊ ຫ ບກື່ໍ ືໍ່ອາດຈະເປັນເກອແລ້ວແຕ່ກລໍ ະນີ. ພຶກທືີ່ເກີດຂ້ືນບາງຊະນິດບໍື່ຄ່ອຍຈະຄົງຕົວເຊັ່ືນ: MgNH4PO4ເຮົາຕ້ອງນໍາໄປສະຫາຍທ່ືີອນຫະພູມ ສູງຈົນໄດ້ນືໍ້າໜັ ກຄົງທື່ີຂອງ Mg2P2O ດ່ັືງນືັ້ນ Mg2P2O7 ຈືຶ່ງເປັນພຶກທ່ືີນໍາໄປຊື່ັງຢູ່ໃນລັກສະນະຂອງ MgNH4PO4 - ທາດອົງຄະທາດທເື່ີ ປນັ ທາດເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ພກຶ (Organic Precipitating reagent) ທາດອົງຄະທາດຈໍານວນຫາຍທ່ືີຖກໃຊ້ເປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກສໍາລັບປະລິມານຂອງໂລຫະທາດເຫົື່າ ນ້ືີມີລະດັບການເລອກດີ ( Selectivity )ບາງທາດສາມາດຕົກພຶກກັບໄອອອນຂອງໂລຫະຫາຍຊະນິດທາດ ອົງຄະທາດທເ່ີື ປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກຈະໃຫ້ພກຶ ທີື່ມີຄ່າການລະລາຍຕໍື່າທາດເຫ່ົືານີ້ືສ່ວນໃຫຍ່ຈະເກີດເປັນທາດ ສນົ ( Chelate Complex ) ຕາຕະລາງ4.2: ທາດອົງຄະທາດບາງຊະນິດທເ່ີື ປັນທາດເຮດັ ໃຫຕ້ ົກພຶກ ຣເີ ອເຈນທີື່ເຮດັ ໃຫ້ ທາດທືີ່ຕ້ອງການວິເຄາະ ພກຶ ທ່ໄີື ດ້ຈາກຂະບວນ ຮູບແບບຂອງທາດທ່ນືີ າໍ ໄປ ເກດີ ພຶກ ການ ຊງືັ່ NH3 Fe Fe(OH)3 Fe2O3 Al Al(OH)3 Al2O3 (NH4)2HPO4 Mg MgNH4PO4 Mg2P2O7 Al AlPO4 AlPO4 H2C2O4 Zn ZnNH4PO4 Zn2P2O7 H2SO4 Ca CaC2O4 CaO HCl Ba BaSO4 BaSO4 Ag AgCl AgCl AgNO3 Cl-,Br-,I- AgCl,AgBr,AgI AgCl,AgBr,AgI HNO3 SnO2 SnO2 BaCl2 Sn BaSO4 BaSO4 MgCl2, NH4Cl ������������42− MgNH4PO4 Mg2P2O7 ������������43− ເນ່ອື ງຈາກທາໍ ມະຊາດຂອງທາດອງົ ຄະທາດທືີ່ເປັນທາດເຮດັ ໃຫຕ້ ົກພກຶ ໄອອອນຂອງໂລຫະຫາຍ ຊະນດິ ເມອື່ ຕົກພກຶ ກັບຣເີ ອເຈນຊະນິດນຈີ້ື ະຕອ້ ງຄວບຄມ pH ຂອງທາດລະລາຍໃຫເ້ ໝາະສົມ. Mn+(aq) + nHX(aq) + nH2O(l) ⇌ MXn(s) + nH3O+(aq) ສາໍ ຫັບທດຣີເອເຈນທ່ີືເປັນທາດເຮັດໃຫ້ຕົກພຶກບາງຊະນິດ ໜຶ່ືງໂມເລກນອາດມີໂປຕຣອນແຕກຕົວໄດ້ ຫາຍກວ່າໜື່ງຶ ຕົວຢ່າງຂອງທາດອງົ ຄະທາດບາງຊະນິດທີື່ເປນັ ທາດເຮດັ ໃຫ້ຕົກພກຶ ດ່ືັງໃນຕາຕະລາງ 4.3 ຕາຕະລາງ 4.3 ທາດອງົ ຄະທາດທ່ເປັນທາດເຮັດໃຫຕ້ ົກພກຶ ບາງຊະນດິ 49

ຣເີ ອເຈນ ສດູ ໂຄງສາ້ ງ ພກຶ ທເ່ີື ກດີ ຂ້ນຶື ກບັ ໂລຫະ Dimethyl gloxime CH3 –C-C- CH3 Ni(II)ໃນ NH3-AcOH buffer Pb(II) ໃນ HCl 8-Hydroxyquinoline NN Mn2+2HR ⇌ MR2 + 2H2+ (Oxime) OH OH ກບັ ໂລຫະຫາຍຊະນດິ ແຕເ່ ໝາະສມົ ກບັ 1-Nitroso-2-napthol N Mg(II) ແລະ Al(III) OH Mn+ + nHR ⇌ MXn + nH+ NO OH Co(II) ຈະຖກອອ໊ ກຊໄີ ດດໃ໌ ຫເ້ ປນັ ������ - OH NOH Co(III) ແລວ້ ໃຫພ້ ກຶ ຂອງ Benzoinoxime(Cupron) -CH- C- Co(C10H6O3)3.2H2O ໃນທາດລະລາຍ ທເື່ີ ປນັ ກາງ Cu(II) ໃນ NH3 ແລະ tratrate Mo(VI) ໃນທາດລະລາຍອາຊດິ H2R + M2+ ⇌ MR + 2H+ 4. ການຄາໍ ນວນຜນົ ຈາກຂມືໍ້ ນູ ທໄີ່ື ດຈ້ າກການວເິ ຄາະ ໃນການວິເຄາະໂດຍນ້ືໍາໜັກຂໍື້ມູທ່ີືຕ້ອງການມີ 2 ຢ່າງຄ: ມວນສານຂອງທາດທືີ່ນໍາມາວິເຄາະ ແລະ ມວນສານຂອງຜະລິດຕະພັນທໄີ່ື ດ້ຈາກການທົດລອງຕ້ອງຮູ້ອົງປະກອບຂອງຜະລິດຕະພນັ ທ່ືີເກີດຂື້ຶນປົກກະຕິຂືໍ້ ມນູ ທັງສອງນີື້ຈະຖກປຽ່ ນເປນັ ສວ່ ນຮ້ອຍຂອງທາດທເ່ືີ ຮົາຕອ້ ງການວເິ ຄາະ ສ່ວນຮ້ອຍຂອງທາດA = ມວນສານຂອງທາດ A × 100 ວນສານຂອງທາດຕວົ ຢ່າງ ມີຈໍານວນໜ້ອຍຄື້ັງທື່ີສາມາດວັດແທກມວນສານຂອງທາດ A ໄດ້ໂດຍກົງເຮົາມັກຈະໄດ້ພຶກທ່ີືມີທາດ A ເປັນອົງປະກອບ. ຈາກມວນສານຂອງພຶກທ່ີືຊັ່ງື ໄດ້ສາມາດນໍາມາຄໍານວຫາມວນສານຂອງທາດ A ໄດ້ຖ້າເປັນ ລກັ ສະນະແບບນ້ີື Gravimetric Factor ຕ້ອງຖກນໍາມາໃຊ້ໃນການປ່ຽນມວນສານຂອງພຶກໃຫ້ກາຍມາເປັນ ມວນສານຂອງທາດ A ຕົວຢ່າງເຊັນ: ທາດຕົວຢ່າງປະກອບດ້ວຍຊັນເຟີ ແລະ ທາດອ່ືນເປັນອົງປະກອບໜັກ 1.1809 g ມາເຮັດໃຫ້ລະລາຍເປັນທາດລະລາຍແລ້ວເຮັດໃຫ້ຊັນເຟີທັງໝົດກາຍມາເປັນຊັນເຟດແລ້ວຕົກພຶກ ເປັນ BaSO4 ດ້ວຍທາດລະລາຍ BaCl2 ພຶກ BaSO4 ທີື່ເກີດຂື້ຶນເຮັດໃຫ້ແຫ້ງຈະໄດ້ພຶກໜັກ 0.6068 g ທາດຕວົ ຢາ່ ງມີ S ຈກັ ສ່ວນຮອ້ ຍ? S SO42− BaSO4 1 mole 1 mole ຈາກສູດຂອງທາດປະກອບເຮົາໄດ້ BaSO4 1 mole ຈະມາຈາກ S 1mole BaSO4ໜກັ 1 x BaSO4 g ຈະມາຈາກ S 1xS g 50

BaSO4ໜກັ 0.6068 g ຈະມາຈາກS = S x 0.6068 g BaSO4 BaSSO4ເອືີ້ນວາ່ Gravimetric Factor 0.6068 S ສວ່ ນຮ້ອຍຂອງ ������ ໃນທາດຕົວຢ່າງ = 1.1809 × BaSO4 × 100 0.6068 ແມ່ນມວນສານຂອງພກຶ 1.1809 ແມ່ນມວນສານຂອງທາດຕົວຢ່າງ S Gravimetric Factor BaSO4 ຕົ ວ ຢ່ າງ: orthophosphate ຖ ກ ເຮັ ດ ໃ ຫ້ ຕົ ກ ພຶ ກ ຢູ່ ໃ ນ ຮູ ບ ແ ບ ບ ຂ ອ ງ ammonium phospho- molypdate (NH4)3PO4.12MoCO3ຈືົ່ງຄໍານວນຫາສ່ວນຮ້ອຍຂອງ P ແລະ P2O5ໃນທາດຕົງຢ່າງໜັກ 0.2701 g ໄດ້ພຶກໜກັ 1.1600 g 2P P2O5 ������������43− 2(NH4)3PO4.12MoCO3 2mole 1mole 2mole ມວນສານໂມເລກນຂອງ P = 30.97 ມວນສານໂມເລກນຂອງ P2O5 = 141.95 ມວນສານໂມເລກນຂອງ (NH4)3PO4.12MoCO3= 1876.5 %������ = 1.1600 × 2 × P × 100 0.2701 2 (NH4)3PO4.12MoCO3 = 1.1600 × 30.97 × 100 = 7.088% 0.2701 1876.5 %������2������5 = 1.1600 × 1 × ������2������5 × 100 0.2701 2 (NH4)3PO4.12MoCO3 1.1600 1 141.95 = 0.2701 × 2 × 1876.5 × 100 = 16.24% ຕົວຢ່າງ: ຈ່ືົງຄໍານວນຫາ Gravimetric Factor ຂອງການວິເຄາະເພ່ືອຫາໂກຣມມຽມໃນຮູບແບບຂອງ Cr2O3 ຖ້າໂກຣມມຽມຖກປ່ຽນໃຫເ້ ປນັ ພກຶ BaCrO4ໃຫທ້ າດຕົວຢ່າງໜັກ Xg ໄດພ້ ຶກ BaCrO4 Yg Cr2O3 2CrO42- 2BaCrO4 1 mole 2 mole BaCrO4ທືີ່ເກີດຂື້ນຶ 2 mole ຈະມາຈາກ Cr2O3 1 mole BaCrO4ທືີ່ເກີດຂຶື້ນ 2 x BaCrO4 g ຈະມາຈາກ Cr2O3 1 x Cr2O3 g BaCrO4ທີື່ເກດີ ຂ້ຶນື Yg ຈະມາຈາກ Cr2O321 × Cr2O3 × ������g ������������������������������4 51

ດືັງ່ ນ້ັືນສ່ວນຮອ້ ຍຂອງ Cr2O3ໃນທາດຕົວຢ່າງແມ່ນ = ������ × 1 × Cr2O3 × 100 ������ 2 ������������������������������4 1 × Cr2O3 ແມ່ນGravimetric Factor 2 ������������������������������4 ມວນສານໂມເລກນຂອງ Cr2O3 = 151.99 ມວນສານໂມເລກນຂອງ BaCrO4 = 253.33 1 151.99 Gravimetric = 2 × 253.33 = 0.3000 ຕົວຢ່າງ: ທາດປະສົມລະຫວ່າງ AgCl ແລະ AgBr ໜັກ 2g ຖກລີດ້ືີວໃຫ້ເປັນ Ag ໜັກ 1.30g ຈົື່ງຄໍາ ນວນຫາມວນສານຂອງ AgCl ແລະ AgBr ທມ່ືີ ຢີ ູໃ່ ນທາດປະສມົ ນື້ີ. ມວນສານໂມເລກນຂອງAgCl = 143.323 ມວນສານໂມເລກນຂອງAgBr = 187.779 ໃຫ້ AgCl ມີ X g ດັ່ືງນນັື້ AgBr ມີ 2-Xg ເຮາົ ຈະໄດ້: AgCl × ������ + (2 − ������) Ag = 1.3 AgBr AgBr 107.870 × ������ (2 − ������)107.870 143.323 + 187.779 = 1.3 ������ = 0.847 AgCl ໜກັ 0.847g AgBr ໜກັ 2 - 0.847 = 1.153g 5. ວທິ ກີ ານເຮດັ ໃຫລ້ ະເຫຍີ ( Volatilization Methods ) ວິທີນີໃຊ້ໄດ້ສະເພາະທາດທີື່ລະເຫີຍເປນັ ອາຍໄດ້ເທື່ົານືນັ້ ໃນກລໍ ະນທີ ີ່ືບສ່ໍື າມາດເກບັ ສວ່ ນທີື່ສນົ ໃຈທີລື່ ະ ເຫີຍກາຍເປັນອາຍໄດ້ ເຊັ່ືນ: ການອົບທາດໃຫ້ແຫ້ງເພື່ອຕ້ອງການຮູ້ຄວາມຊ່ມທີ່ືຢູ່ໃນທາດນ້ັືນ ຫ ການເຜົາເກອ ແອັມໂມນຽມເພ່ືອຊອກຫາປະລິມນຂອງແອັມໂມເນຍ ຫ ການຕ້ືົມໄລ່ອ໊ອກຊີເຈນ ແລະ ຄາບອນໄດອ໊ອກໄຊ ໃນທາດແຫວ ເມື່ອຕ້ອງການຊອກຫາປະລິມານຂອງນືໍ້າສ່ວນທືີ່ລະເຫີຍໄປ ສາມາດປະຕິບັດໄດ້ໂດຍການຊັື່ງ ທາດເລ່ີືມຕືົ້ນກ່ອນອົບ, ກ່ອນເຜົາ ຫ ກ່ອນຕື້ົມ. ຫັງຈາກນ້ັືນກ່ືໍນໍາເອົາຂືີ້ເຖົ່ືາ ຫ ທາດແຂງ ຫ ທາດແຫວສ່ວນທື່ີ ເຫອມາຊື່ັງຊອກຫານື້ໍາໜັກອີກຄ້ືັງໜ່ຶືງເມື່ອນໍານ້ໍືາໜັກທ່ືີໄດ້ມາລົບກັນຈະໄດ້ນ້ໍືາໜັກຂອງນ້ໍືາ, NH3, O2 ຫ CO2 ທື່ີລະເຫີຍໄປເຊືິ່ງເອີື້ນວ່າ: ວິທີໂດຍທາງອ້ອມ. ໃນອີກກໍລະນີໜື່ຶງກໍື່ຄຖ້າສາມາດເກັບສ່ວນທ່ີືເຫອ ກາຍເປັນອາຍໄດ້ໂດຍການໃຊ້ຕູ້ດູດຊັບທ່ີືເໝາະສົມ ( absorbant ) ກ່ືໍສາມາດຊອກຫານ້ືໍາໜັກຂອງທາດທ່ືີ 52

ສົນໃຈໄດ້ໂດຍກົງເຊັ່ືນ: ໃນການຊອກຫາປະລີມານຂອງໄນໂຕເຈນ ໂດຍວິທີຂອງ Kjeldahl ຫ ໃນການເຮັດ ໃຫ້ອາຍໄອໂອດນິ ບໍລິສດໂດຍການລະເຫີຍເຊ່ືງິ ເອນີ້ື ວ່າ: ວິທໂີ ດຍທາງກົງ. ການທືີ່ຈະເຮັດໃຫ້ເກີດອາຍຂອງທາດຂື້ຶນໄດ້ ມີຢູ່ຫາຍວິທີ ດືັ່ງນື້ັນ, ຈື່ຶງສາມາດແບ່ງການວິເຄາະໂດຍ ວທິ ກີ ານເຮັດໃຫ້ລະເຫີຍອອກໄປໄດ້ອີກຫາຍແບບດືງ່ັ ນີື້: 1/ ການເຮດັ ໃຫ້ສະຫາຍຕວົ ດ້ວຍຄວາມຮ້ອນ ( Thermal decomposition ) ມີທາດຫາຍຊະນິດທີ່ືບື່ໍໝ້ັືນຄົງໃນເມ່ືອຖກຄວາມຮ້ອນ ອນຫະພູມທ່ືີເຮັດໃຫ້ເກີດການ ສະຫາຍຕົວ ຫ ປ່ຽນສະພາບຂອງທາດແຕ່ລະຊະນິດຈະບື່ໍຄກັນແລ້ວແຕ່ຊະນິດຂອງທາດ ແລະ ສະພາບທື່ີເກີດ ຈາກການປ່ຽນແປງເຊືັນ່ : ກ. ການເຮັດໃຫແ້ ຫງ້ . ທາດບາງຊະນິສາມາດສະຫາຍຕົວ ແລະ ໃຫ້ນ້ໍືາໄດ້ທີື່ອນຫະພູມຫ້ອງ ແລະ ບາງຊະນິດ ຕ້ອງການອນຫະພູມສູງ ຕົວຢ່າງເມ່ືອຕ້ອງການໃຫ້ນືໍ້າແຍກອອກມາຈາກ Silicate Rocks ຕ້ອງເຮັດໄດ້ໂດຍ ການເຜາົ ທີື່ໃຊອ້ ນຫະພມູ ສູງ. MSiO3.xH2O MSiO3+xH2OM: ໂລຫະ ປະລິມານຂອງນາ້ືໍ ທ່ີລື ະເຫຍີ ໄປ ສາມາດຊອກຫາໄດ້ໂດຍການຊງັື່ ນາໍ້ື ໜກັ ກ່ອນເຜາົ ແລະ ຫງັ ຈາກເຜົາ. ຂ. ການໄລ່ຄາບອນໄດອອ໊ ກໄຊ ການເຜາົ ເກອຄາໂບເນດຂອງໂລຫະອັນຄາໄຣຈະເຮັດໃຫ້ໄດອ້ າຍ CO2 ເກດີ ຂືຶນ້ . MCO3 MO + CO2 ເຮາົ ສາມາດວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານຂອງ CO2 ໄດໂ້ ດຍທາງກົງ ແລະ ທາງອ້ອມ. ຄ. ການເຜາົ ເກອແອັມໂມນຽມ ເກອແອັມໂມນຽມເມ່ືອນໍາໄປເຜົາທີື່ຄວາມຮ້ອນສູງໆ ຈະສະຫາຍຕົວໃຫ້ແອັມໂມເນຍ ແລະ ອາຊິດ ເມອື່ ເຮດັ ໃຫເ້ ຢນັ ລງົ ຜົນທ່ືີໄດ້ກຈໍື່ ະກບັ ມາເປັນເກອແອັມໂມນຽມຕາມເດີມໄດ້. NH4Cl heat NH3+HCl cool NH4Cl ຍົກເວ້ືນັ ເກອແອັມໂມນຽມໄນເຕຣດ ( NH4NO3 ) ເມື່ອເຜາົ ໄປດນົ ໆ ເກອນີື້ຈະໝດົ ໄປ ແລະ ປະຕິກລິ ຍິ າບສ່ໍື າມາດເກດີ ຢ້ອນກບັ ໄດພ້ ຽງການເຮດັ ໃຫເ້ ຢັນເທົືາ່ ນັ້ນື . NH4NO3 2H2O + N2O 2/ ການແທນບອ່ ນດວ້ ຍອາຊດິ ທີື່ລະເຫີຍໄດຈ້ າກເກອຂອງມັນ ( Displacement of Volatilc Acids from Their Salts ) 53

ກ. ເກອຄາໂບເນດ, ຊັນໄຟຕ( Sulfite ) ແລະ ຊັນໄຟດ ( sulfide ) ເມື່ອເກີດປະຕິກິລິຍາກັບອາ ຊິດແກຈ່ ະເກດີ ອາຍຂ້ນຶື . CaCO3 + 2H+ Ca2+ + H2O + CO2(g) Na2SO3 + 2H+ Na2+ + H2O + SO2(g) FeS + 2H+ Fe2+ + H2S(g) ຂ. ເມື່ອນໍາເກອຂອງຄຣໍໄຣ ແລະ ໄນເຕຣດມາເຮັດປະຕິກິລິຍາກັບອາຊິດຊນຟູຣກິ ຈະເກີດອາຊິດຂອງ ໄອອອນລົບຄຣໄໍ ຣ ແລະ ໄນເຕຣດທສື່ີ າມາດກາຍເປນັ ອາຍໄດ້. 2NaCl + H2SO4 Na2SO4 + 2HCl(g) 3/ ການເກີດອ໊ອກຊເີ ດຊນັ ( Oxidation ) ປະຕິກິລິຍາທີ່ືເກີດຂ້ືນເນ່ືອງມາຈາກອ໊ອກຊີເຈນໃນອາກາດ ຫ ທາດເຄມີຕ່າງໆ ເຮັດໃຫ້ເກີດ ປະຕກິ ລິ ຍິ າເຄມີແລ້ວໄດທ້ າດອາຍເກດີ ຂຶ້ືນ. ກ. ພວກຊັນໄຟຕຈະຖກອາກາດອອ໊ ກຊີໄດເພ່ອື ໃຫ້ຄວາມຮ້ອນສູງໆ ໃນອາກາດ. FeS2 + 11O2 2Fe2O3 + 8SO2(g) ຂ. ທາດອົງຄະທາດເມ່ືອເຜົາໃນອາກາດ ຫ ໃນອ໊ອກຊີເຈນສາມາດໃຫ້ຜົນຜະລິດເປັນທາດທີື່ລະເຫີຍ ໄດ້ໝົດ ນອກຈາກທາດອົງຄະທາດທ່ີືມີໂລຫະເປັນສ່ວນປະກອບເທ່ົືານື້ັນ ຈ່ືຶງບ່ືໍສາມາດລະເຫີຍໄປໄດ້ ໝດົ . C10H8 + 12O2 10CO2 + 4H2O(g) ທາດອົງຄະທາດບາງຊະນິດເມ່ືອເຜົາແລ້ວໃຫ້ຜົນຜະລິດຫາຍຂັ້ືນຕອນທື່ີບ່ືໍສາມາດຂຽນແທນໄດ້ດ້ວຍ ສມົ ຜົນພຽງສົມຜົນດຽວ ແຕ່ຢ່າງໃດກໍ່ືຕາມຜນົ ສດທ້າຍຂອງຜະລິດຕະພັນຈະໄດ້ຄາບອນໄດອ໊ອກໄຊ ແລະ ນໍື້າ ວທິ ີການນື້ີສາມາດໃຊ້ໄດດ້ ີໃນການນໍາເອົາທາດອົງຄະທາດອອກຈາກທາດອະນົງຄະທາດໃນການວິເຄາະທາດອະ ນງົ ຄະທາດເທືາົ່ ໆ ກບັ ການວເິ ຄາະຫາປະລມິ ານຄາບອນ ແລະ ອ໊ອກຊເີ ຈນໃນທາດອງົ ຄະທາດ. 4/ ການເກີດທາດປະສມົ ທ່ີລື ະເຫຍີ ໄດທ້ າດຊະນດິ ທບ່ືີ ໍື່ມີຂົວ້ື ( Formation of Volatile, nopolar Compounds ) ຊີຣິຄອນເຕຕຣາຟູອໍໄຣ ( Silicon tetrafluoride ) ແລະ ອາຊີນິກ ( 3 ) ຄຣໍໄຣ ( Arsenic (III) chloride ) SiO2 + 4HF 2H2O + SiF4 ( Volatile ) As2O2 + 6HCl 3H2O + 2AsCl3 ( Volatile )  ວທິ ກີ ານທດົ ລອງ ການທດົ ລອງໂດຍວິທກີ ານເຮັດໃຫລ້ ະເຫີຍສາມາດແບ່ງເປັນ 2 ແບບຄ: 54

1/ ວິທໂີ ດຍທາງກົງ ( Direct method ) ວທິ ີນືເີ້ ຮດັ ໄດ້ໂດຍການໃຊ້ຕູດ້ ູດຊບັ ທ່ືີເໝາະສົມ ດູດຊັບອາຍຂອງທາດທ່ສືີ ົນໃຈທຜີ່ື າ່ ນວິທີການເຮັດໃຫ້ ເປັນອາຍອອກມາ ຫັງຈາກນັ້ືນນໍາທາດທ່ືີດດູ ຊັບໄວ້ມາວິເຄາະຫາປະລິມານໂດຍກົງ ວິທກີ ານນີ້ືບ່ືໍຄ່ອຍນິຍມົ ຫາຍ ເພາະວ່າມັນມັກເກີດຂື້ໍຜິດພາດໄດ້ງ່າຍ ຖ້າເຄ່ືອງມທ່ີືໃຊ້ຕໍ່ືບໍ່ືຊະນິດ ແໜ້ນ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ອາຍຂອງທາດຮົື່ວ ອອກມາໄດ້ ແລະ ການເລອກຕົວດູດຊັບທເີ່ື ໝາະສມົ ກປໍື່ ະຕິບັດໄດຍ້ າກ. 2/ ວທິ ີທາງອ້ອມ ( Indirect method ) ເປັນວິທີການຊອກຫານໍ້າື ໜັກທືີ່ສູນເສຍໄປຂອງທາດປະກອບເມ່ືອເຜົາ ຫ ອົບເຊ່ືັນ: ຖ້າຕ້ອງການຊອກ ຫາປະລິມານຂອງນ້ໍືາກ່ືໍນໍາທາດຕົວຢ່າງນ້ັືນມາຊ່ືັງ ແລ້ວນໍາໄປອົບ ຫ ເຜົາ ເພື່ອໄລ່ນືໍ້າອອກໃຫ້ໝົດຫັງຈາກນັື້ນກືໍ່ ຊ່ືັງນື້ໍາໜັກສ່ວນທີ່ືເຫອ ເມື່ອນໍານ້ືໍາໜັກກ່ອນເຜົາ ແລະ ຫັງເຜົາທາດຕົວຢ່າງມາລົບກັນ ກໍ່ືຈະໄດ້ປະລິມານ ຂອງນ້ໍືາທມື່ີ ີຢູ່ໃນທາດຕົວຢາ່ ງນື້ັນ. ຕົວຢ່າງ: ຈົື່ງຄໍານວນຫາເປີເຊັນຂອງນ້ືໍາໃນທາດຕົວຢ່າງ KCl ເມື່ອນໍາທາດຕົວຢ່າງ KCl ມາ 5.6634g ອົບ ແລະ ເຮັດໃຫແ້ ຫງ້ ທືີ່ອນຫະພມູ 1100C ເປັນເວລາ 4 ຊ່ືວົ ໂມງ ຫັງຈາກນື້ນັ ນາໍ ມາຊ່ັືງໄດ້ 5.6459g 5.6634 − 5.6459 %������2������ = 5.6634g × 100 %������2������ = 0.31 ຕົວຢ່າງ: ໃນການວິເຄາະຫາໄນໂຕເຈນດ້ວຍວິທີ Kjedahl ພົບວ່າການໃຊ້ທາດຕົວຢ່າງ 1.325g ໃນອາຊິດ H2SO4 ເຂື້ັມຂ້ນ 0.2030 N ຈໍານວນ 50 Cm3 ພົບວ່າຕ້ອງໃຊ້ 0.1980 N NaOH ໃນການໄທເທຣດ ຢ້ອນກັບ ຈາໍ ນວນ 25.32 Cm3 ຈົງື່ ຄໍານວນຫາເປີເຊນັ ຂອງໄນໂຕເຈນໃນທາດຕົວຢາ່ ງ. No.meq ຂອງ N ແມ່ນ = (0.2030 × 50) − (25.32 × 0.1980) = 5.14 ສະແດງວາ່ ມີ N ໃນທາດຕວົ ຢ່າງແມ່ນ = 5.14 × 14 × 10−3 = 71.96 × 10−3 71.96 × 10−3 %������ = 1.325 × 100 %������ = 5.43 ຕວົ ຢາ່ ງ: ຕົວຢາ່ ງດນິ ທແ່ີື ຫງ້ 1.5g ຖກນໍາມາວເິ ຄາະຫາປ ະລິມານໄນໂຕເຈນໂດຍວທິ ີ Kjeldahl ຂວດກກັ ເກບັ ແອັມໂມເນຍທືີ່ເກດີ ຂ້ືນຶ ໃນວິທີການວິເຄາະບັນຈ 75 Cm3 ຂອງ 0.04 M HCl ຫັງຈາກເກບັ ອາຍແອັມ ໂມເນຍແລ້ວນາໍ ທາດລະລາຍທີື່ໄດ້ມາໄທເທຣດກັບ 0.1 M NaOH ໂດຍໃຊ້ເມທລີ ອໍເຣນ້ືັ ເປັນອິນດີເຄເຕີ ພົບ ວ່າໃຊ້ NaOH ໄປເທົາື່ ກັບ 23.50 Cm3 ຈື່ງົ ຄໍານວນຫາເປີເຊນັ ໄນໂຕເຈນໃນຕົວຢາ່ ງດິນດັືງ່ ກ່າວ. ບໍລິມາດ HCl ໃນຂວດກກັ ເກບັ ອາຍ = 75 × 0.04 = 3 ມິນລີໂມລ ບໍລມິ າດ HCl ທ່ືີເຫອຈາກການເກີດປະຕິກິລິຍາກັບອາຍແອັມໂມເນຍທີືເ່ ກັບໄດ້= 23.5 × 0.1 55

= 2.350ມນິ ລີໂມລ ບລໍ ມິ າດ HCl ທືີສ່ ມົ ມນູ ກບັ ອາຍແອມັ ໂມເນຍທືເີ່ ກບັ ໄດ້ = 3 − 2.350 ຈໍານວນມນິ ລີໂມລ NH3 = 0.650 ນັື້ນແມ່ນຈາໍ ນວນມິນລໂີ ມລ NH3 = 0.650ແມ່ນຈໍານວນມິນລໂີ ມລ N = 0.650 0.650 × 14 %������ = 1500 × 100 %������ = 0.607 56

ບດົ ເຝິກຫດັ 1. ຈງົື່ ຊອກຫາຄາ່ ກາວເີ ມຕຣິກແຟກັ ເຕ(ີ Gravimetric Factor)ຂອງ ທາດທ່ີືຕອ້ ງການຊອກຫາຊອກຫາປະລິມານ ພກຶ ຂອງທາດທືີ່ນໍາໄປຊັ່ືງ As2O3 Ag3AsO4 P2O5 Mg2P2O7 FeSO4 Fe2O3 SiO2 KAlSi3O8 2. ຈົງື່ ຊອກຫາມວນສານຂອງ Fe2O3 (ມວນສານໂມເລກນ=159.7)ທໄ່ືີ ດ້ຈາກ 1.63 ກຣາມ ຂອງ Fe2O4 (ມວນສານໂມເລກນ=231.5)ຈງ່ືົ ຄດິ ໄລ່ຫາGravimetric Factorຂອງການຄິດໄລ່. 3.ຜົງຊັກຟອກຊະນດິ ໜງ່ຶື ໜັກ 0.703 ກຣາມ ນາໍ ມາເຜົາຈນົ ຮອ້ ນແດງເພ່ືອກາໍ ຈດັ ທາດອງົ ຄະທາດສວ່ ນທື່ີເຫອ ນາໍ ມາລະລາຍໃນ HCl ເພ່ອື ປ່ຽນ P ໃຫເ້ ປນັ H3PO4 ຟົສເຟດທືີ່ໄດນ້ າໍ ມາຕົກພກຶ ໃນຮູບແບບຂອງ MgNH4.6H2O ໂດຍການຕ່ືມ Mg2+ ແລະ NH3 ຫງັ ຈາກຕອງພຶກອອກມາຈນົ ນືໍ້າໜັກຄົງທໄືີ່ ດພຶກຂອງ Mg2P2O7 (ມວນສານໂມເລກນ=222.6) ທີື່ອນຫະພມູ 10000C ໄດ້ພກຶ ໜັກ 0.432 ກຣາມ ຈົ່ງື ຊອກຫາ ສວ່ ນຮອ້ ຍຂອງ P ໃນຜົງຊກັ ຟອກຕົວຢາ່ ງ(P=30.97) 4. ໂລຫະປະສົມອາລູມີນຽມນາໍ ມາຊອກຫາປະລິມານຂອງອາລມູ ນີ ຽມໂດຍການຕົກພຶກກບັ 8- Hydroxyquinoline (Oxime) ໄດ້ພຶກ Al(C9H6ON)3 ຖ້າທາດຕວົ ຢາ່ ງ 1.021 ກຣາມ ໃຫພ້ ກຶ ໜັກ 0.1862 ກຣາມຈົື່ງຊອກຫາສວ່ ນຮ້ອຍຂອງອາລູມນີ ຽມໃນໂລຫະປະສົມ. 5. ທາດປະສົມປະກອບດວ້ ຍ BaO ແລະ CaO2 ກຣາມ ອອ໊ ກໄຊດ໌ທງັ ສອງຖກປຽ່ ນໄປເປັນຊັນເຟດເຊີື່ງຊ່ືັງ ລວມກັນໄດ້ 4 ກຣາມຈງົື່ ຊອກຫາສວ່ ນຮອ້ ຍຂອງ BaO ແລະ CaO2 ໃນທາດປະສມົ ດືັ່ງກາ່ ວ. 6. ທດປະສມົ ໜກັ 0.2795 ກຣາມປະກອບດ້ວຍຢາຂາ້ ແມງໄມ້ລິເດນ(C6H6Cl6) (ມວນສານໂມເລ ກນ=209.8) ແລະ DDT (C4H9Cl5) (ມວນສານໂມເລກນ=354.5) ເທົ່ືານນັ້ື ເມອ່ື ນາໍ ມາເຜາົ ໂດຍຜາ່ ນ O2 ເຂື້ົາໄປໃຫ້ຫາຍເກີນພໃໍ ຊ້ CO2, H2O ແລະ HCl ຜາ່ ນກ໊າສທໄື່ີ ດ້ທັງໝົດລງົ ໄປໃນທາດລະລາຍ NaHCO3 ຫັງຈາກນື້ນັ ນໍາທາດລະລາຍທໄ່ືີ ດ້ມາເຮັດເປັນອາຊດິ ດວ້ ຍ HNO3 dil ຕື່ມທາດລະລາຍ AgNO3 ລົງໄປໃນພຶກ AgCl ໜັກ 0.7161 ກຣາມ ຈງ່ົື ຊອກຫາເປເີ ຊັນຂອງລນິ ເດນ ແລະ DDT ໃນທາດຕວົ ຢາ່ ງ. 7. ຈງົ່ື ຊອກຫາໃວນສານຂອງ ແຄລຊຽມອອ໊ ກໄຊດ໌ເຊິື່ງເກດີ ຈາກການເຜົາ CaC2O4 ໜັກ 3163 ກຣາມ ������������������2������4(������) ⇌ ������������������ (������) + ������������(������) + ������������2(������) 8. Saccharine (C7H7NO3S ມວນສານໂມເລກນເທົ່ືາ= 138) ຈໍານວນ 5 ເມັດ ໜັກ 0.2140 ກຣາມ ນໍາມາອ໊ອກຊີໄດດ໌ເພື່ອໃຫ້ S ກາຍເປັນ ������������42− ແລ້ວຕົກພຶກເປັນ BaSO4 ໄດ້ພຶກໜັກ 0.2070 ກຣາມ ຈົ່ືງ ຊອກຫາປະລມິ ານຂອງ Saccharine ໂດຍສະເລ່ຍຕເໍ່ື ມດັ . 57

ບດົ ທີ 5 ການວເິ ຄາະໂດຍບລໍ ມິ າດ( Volumetric analysis ) ການວິເຄະໂດຍບໍລິມາດເປັນວິທີວິເຄາະວິທີໜຶ່ືງ ແລະ ໃຊ້ປະໂຫຍດໃນການວິເຄາະທົື່ວໆໄປຫາຍທ່ືີ ສດ. ສາມາດເຮັດໄດ້ວ່ອງໄວ ແລະ ໄດ້ຜົນຖກຕ້ອງການວິເຄາະເຮັດໄດ້ໂດຍການປງແຕ່ງທາດຕົວຢ່າງໃຫ້ເປັນ ທາດລະລາຍທມື່ີ ີບລໍ ມິ າດທີແ່ື ນນ່ ອນ ແລ້ວນໍາມາເຮດັ ປະຕິກິລິຍາກັບທາດລະລາຍທືີ່ຮຄູ້ ວາມເຂມ້ັື ຂ້ນທີືແ່ ນນ່ ອນ ແລ້ວເຊິືງ່ ເອືີ້ນວ່າ: ທາດລະລາຍມາດຕະຖານ ( standard solution )ທາດລະລາຍມາດຕະຖານຈະຖກໃສ່ ໄວ້ໃນບິວເຣດ ແລະ ເອືີ້ນວ່າ: ໄທແທນ( titrant )ຈາກນ້ືັນໄຂທາດລະລາຍມາດຕະຖານຈາກບິວເຣດເຂ້ົືາໄປ ເຮັດປະຕິກິລິຍາກັບທາດຕົວຢ່າງແລ້ວວັດແທກບໍລິມາດຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານທີື່ຖກໃຊ້ໄປຈາກບີວ ເຣດ ເຊື່ິງເອື້ີນຄະບວນການນວ້ີື ່າ: ການໄທເຣດ( titration )ຈດຢດຕິ ( end point )ຂອງປະຕິກິລິ ຍາທື່ີສະ ແດງວ່າທາດຕົວຢ່າງ ແລະ ທາດລະລາມາດຕະຖານເກີດປະຕິກິລິຍາກັນພໍດີແລ້ວສັງເກດໄດ້ຈາການປ່ຽນແປງສີ ຂອງອິນດີເຄເຕີ( indicator)ທ່ີືຕື່ມລງົ ໄປໃນການໄທເທຣດອິນດີເຄເຕີທືີ່ດີຄວນເກດີ ການປ່ຽນແປງສີທີື່ຈດສົມ ມູນ( equivalence point )ຂອງປະຕິກິລິຍາຖ້າຈດຢດຕິຕ່າງຈາກຈດສົມມູນຫາຍສະແດງວ່າການທົດລອງ ເກີດມີຂໍື້ຜິດພາດຂຶ້ືນ ເຊິ່ືງເອີືນ້ ວ່າ: ຄວາມຜິດພາດໃນການໄທເທຣດ ( titration error ) ເຮົາສາມາດຄໍານວນ ຫາສ່ວນຮອ້ ຍຄວາມຜິດພາດຂອງການໄທເທຣດດ່ງັື ນ:ືີ້ ຖ້າໃຫ້ X ແມ່ນເສດສ່ວນຂອງການໄທເທຣດຂອງທາດຕົວຢາ່ ງ T ແມນ່ ທາດມາດຕະຖານ ຫ ໄທແທຣນ S ແມ່ນທາດຕົວຢາ່ ງ ຫ ທາດຖກໄທເທຣດ X = ຈາໍ ນວນໂມລຂອງໄທແທຣນທ່ີືຕື່ມ = Ct0Vt … … … … … (1) ຈໍານວນໂມລຂອງທາດຕົວຢາ່ ງ Cs0Vs ເມື່ອ Cs0 ແລະ Ct0 ແມ່ນຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນເລືີ່ມຕ້ົືນຂອງທາດທີື່ຖກໄທເທຣດ ແລະ ໄທແທຣນ ຕາມລໍາ ດບັ . ຈດໃດໆທເື່ີ ຮັດການໄທເທຣດໂດຍການຕື່ມໄທແທຣນ T ລົງໄປເທົື່າກບັ Vt ຈະໄດ້ບລໍ ິມາດລວມຈດນັື້ນໆ ເທົືາ່ ກບັ Vs + Vtນື້ນັ ແມນ່ : Cs = Cs0Vs . . . . . . . .. .. .. .. .. .. . . .. . .. . . .. .. .. .. . . .. . .. . (2) Vs + Vt Ct = Ct0Vt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Vs + Vt ດງື່ັ ນນັື້ ຈຶງ່ື ສາມາດພິຈາລະນາໄດ້ວາ່ ເສດສວ່ ນຂອງທາດຖກໄທເທຣດແມນ່ X = Ct … … … … … (4) Cs 58

Cs ແລະ Ct ແມ່ນຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນຂອງທາດທື່ີຖກໄທເທຣດ ແລະ ໄທແທຣນຂອງຈດທ່ືີເຮັດການໄທ ເທຣດຕາມລໍາດັບ. ເມື່ອການໄທເທຣດຍັງບື່ໍຮອດຈດສົມມູນ ( ຈດຢດຕິ ) X < 1 ທ່ືີຈດສົມມູນ X = 1 ຖ້າ ເກນີ ຈດສມົ ມນູ X > 1 ຈະພິຈາລະນາໄດ້ວ່າເສດສ່ວນຂອງຄວາມຜິດພາດຂອງການໄທເທຣດແມ່ນ (X − 1) ຖ້າພິຈາລະນາ ເປນັ ເປເີ ຊນັ ຄວາມຜດິ ພາດຂອງການໄທເທຣດແມ່ນ: 100(X − 1) %TITRATION ERROR = (CCst − 1) × 100 … … … … … (5) ຖ້າໃນການໄທເທຣດມີຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນຂອງທາດຕົວຢ່າງ ແລະ ຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນຂອງໄທເທຣນເທືົ່າກັນ ສາມາດພິຈາລະນາໄດ້ວາ່ : %TITRATION ERROR = (VtV−sVs) × 100 ຫ %TITRATION ERROR = (VendVpetq−pVteq pt) × 100. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (6) ການທົດລອງທືີ່ດີຄວນມີຄວາມຜິດພາດຂອງການໄທເທຣດພຽງ 0.1% ຫ 1% ເທົື່ານ້ັືນ. ນ້ືັນແມ່ນ ປະຕິກິລິຍາທີ່ືຄວນເກີດຂຶື້ນເຖິງ 99.9% ຈື່ຶງຈະຖວ່າການວິເຄາະໃຫ້ຜົນຖກຕ້ອງ ການວິເຄາະໂດຍບໍລິມາດ ເປັນວິທີວິເຄາະທີ່ືກ່ຽວຂ້ອງກັບການໄທເທຣດຂອງທາດລະລາຍ ດັື່ງນັື້ນຈຶື່ງເອີື້ນອີກຊື່ໜືຶ່ງວ່າ: Titrimetric Analysis. 5.1. ທາດລະລາຍມາດຕະຖານ ແມ່ນທາດລະລາຍທີື່ຮູ້ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນທີື່ຖກຕ້ອງ ແລະ ແນ່ນອນ ເຊື່ິງໃຊ້ສໍາລັບເຮັດປະ ຕິກິລິຍາກັບ ທາດຕົວຢາ່ ງ ມີວທິ ກີ ານປງແຕງ່ ຢູ່ 2 ວທິ ຄີ : 5.1.1 ວິທໂີ ດຍທາງກງົ (Direct method) ປງແຕ່ງໂດຍການຊັ່ືງນໍ້ືາໜັກຂອງທາດຢ່າງຖກຕ້ອງຈາກເຄ່ືອງຊືັ່ງຢ່າງລະອຽດ ແລ້ວເຮັດເປັນທາດ ລະລາຍໃຫ້ໄດ້ບໍລິມາດທື່ີແນ່ນອນໂດຍໃຊ້ຂວດວັດບໍລິມາດຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານ (Volumetric flask) ຈາກນ້ໍາື ໜກັ ແລະ ບລໍ ມິ າດທືແີ່ ນ່ນອນກ່ືໍສາມາດຄາໍ ນວນຫາຄວາມເຂືມ້ັ ຂນ້ ທ່ຖີື ກຕອ້ ງໄດ້ ທາດທຈ່ືີ ະໃຊ້ ໄດ້ໃນກລໍ ະນີນຕ້ີື ້ອງມີຄນລກັ ສະນະດຽວກັບທາດຂັນ້ື ໜ່ງຶື (Primary standard substance) 1.2 ວທິ ໂີ ດຍທາງອອ້ ມ (Indirect method) ມີທາດຫາຍຊະນິດທີື່ຕ້ອງນໍາມາໃຊ້ເປັນທາດລະລາຍມາດຕະຖານໂດຍທື່ີທາດນ້ືັນບໍື່ສາ ມາດປງແຕ່ງ ໃຫ້ໄດ້ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນທື່ີແນ່ນອນໂດຍກົງ ທ້ືັງນື້ີອາດຈະເປັນເພາະທາດນ້ັືນມີການດູດຄວາມຊ່ມ ຫ ເກີດ ປະຕິກິລິຍາກັບອາກາດ ວິທີການປງແຕ່ງເຮັດໄດ້ໂດຍການຊັື່ງ ແລະ ວັດແທກ ບໍລິມາດຢ່າງລະອຽດ ແລ້ວນໍາ ທາດລະລາຍທ່ືີປງແຕ່ງເຮັດການຊອກຫາຄວາມເຂມັື້ ຂ້ນທແ່ືີ ນນ່ ອນ (Standardize) ກັບທາດລະລາຍຂ້ັືນໜຶື່ງ ແລະ ຄໍານວນຫາຄວາມເຂັື້ມຂ້ນທ່ີືຖກຕ້ອງຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານນ້ືີຈາກນ້ໍືາໜັກ ແລະ ບໍລິມາດຂອງ ທາດຂ້ນືັ ໜງ່ືຶ ທ່ໃີື ຊ້ປະຕກິ ິລຍິ າກັນພດໍ .ີ ຕົວຢ່າງ: ຕ້ອງການປງແຕ່ງທາດລະລາຍມາດຕະຖານ AgNO3 ທືີເ່ ຂມັ້ື ຂ້ນ 0.1 M ຈໍານວນ 500Cm3 ຜູ້ທົດ ລອງໄດ້ປງແຕ່ງໂດຍຊື່ັງ AgNO3 ຢ່າງລະອຽດມາ 8.5938g ລະລາຍໃນຂວດວັດແທກບໍລິມາດຂະໜາດ 500Cm3 ຈນົ ທາດລະລາຍພໍດຂີ ດີ . ຈ່ົືງຄໍານວນຫາຄວາມເຂມ້ືັ ຂນ້ ຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານ AgNO3. 59

ຈາໍ ນວນໂມລຂອງ ������������������������3 ທໃ່ີື ຊ້ປງແຕງ່ n= ������ ������ 8.5938 n = 169.9 m ມວນສານທາດທືີ່ຊງືັ່ M ມວນສານໂມເລກນ 8.5938 × 1000 ຄວາມເຂືມັ້ ຂນ້ ຂອງທາດລະລາຍ AgNO3 = 500 × 169.9 ຄວາມເຂືັມ້ ຂນ້ ຂອງທາດລະລາຍ AgNO3 = 0.1012 M ຕົວຢ່າງ: ຕ້ອງການປງແຕ່ງທາດລະລາຍມາດຕະຖານ ໂດຍເຮັດການເຈອຈາງທາດລະລາຍມາດຕະຖານທ່ືີເຂ້ືັມ ຂ້ນ. ຈືົ່ງຊອກຫາບໍລິມາດຂອງ 0.2963 M H2SO4 ທ່ືີຕ້ອງໃຊ້ເພື່ອປງແຕ່ງ 250cm3 ຂອງ 0.1000 M H2SO4 ຕອບ: - ວທິ ທີ ່ືີ1: 0.1 × 250 ຈໍານວນໂມລຂອງ H2SO4 ທໃືີ່ ຊ້ = 1000 ຈາໍ ນວນໂມນຂອງ H2SO4 ທ່ີໃື ຊ້ = 0.025 ໂມລ ຈາກຄວາມເຂັືມ້ ຂນ້ H2SO4 = 0.2963 M ສະແດງວ່າ H2SO4 0.2963 ໂມລ ຈະມທີ າດລະລາຍ 1000 cm3 ຖາ້ H2SO4 0.025 ໂມລຈະມຢີ ໃູ່ ນທາດລະລາຍ = 0.025 × 1000 = 84.3cm3 0.2963 ສະແດງວາ່ ຕອ້ ງໃຊ້ H2SO4 ເຂ້ືັມຂ້ນຈາໍ ນວນ 84.3cm3 - ວທິ ທີ ີ່ື2: ຈາກສດູ : ������1������1 = ������2������2 ������1: ຄວາມເຂັື້ມຂນ້ ທາໍ ອິດຂອງທາດລະລາຍ ������1: ບໍລມິ າດທາໍ ອິດຂອງທາດລະລາຍ ������2: ຄວາມເຂ້ມັື ຂ້ນທືີ່ຕອ້ ງການ ������2: ບໍລມິ າດທືີ່ຕ້ອງການ ������1 = 0.2963 ������ ������1 =? ������2 = 0.1������ ������2 = 250 ������������3 ຈາກສູດ: C1V1 = C2V2 C2V2 V1 = C1 V1 = 0.1 × 250 = 84.37������������3 0.2963 60

V1 = 84.37������������3 ແມນ່ ບໍລມິ າດຂອງ H2SO4 ທ່ຕີື ້ອງໃຊ້ໃນການເຈອຈາງໃຫ້ໄດ້ຄວາມເຂັື້ມຂນ້ ເປັນ 0.1������  ການປງແຕ່ງທາດລະລາຍທໃ່ ຫ້ມີຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນໂດຍປະມານ ມີວທິ ີການຄໍານວນດືັງ່ ນ:ືີ້ ������������ × 100 ������ = %������ ������ ບໍລມິ າດຂອງອາຊດິ ເຂັືມ້ ຂນ້ ທ່ືີຕ້ອງໃຊ້ໃນການປງຕງ່ ທາດລະລາຍ (������) ������ ຄວາມເຂືັມ້ ຂ້ນ (������) ������ ມວນສານໂມເລກນ % ສ່ວນຮ້ອຍໂດຍມວນສານ ������ ຄວາມໜາແໜນ້ ຕົວຢ່າງ1: ຈື່ົງຊອກຫາບໍລິມາດຂອງອາຊິດHCl ທ່ີືມີຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນ 38% ໂດຍມວນສານທ່ືີຕ້ອງໃຊ້ເພ່ືອປງ ແຕ່ງທາດລະລາຍເກອ 1l ໂດຍໃຫ້ມີຄວາມເຂືັ້ມປະມານ 0.1M ( H=1 Cl=35.5; dHCl=1.18g/l ) ຕອບ: 8.14 ml ຕອບ: ������������ × 100 ຈາກສດູ ������ = %������ 0.1 × 36.5 × 100 ������ = 38 × 1.18 = 8.14������������ ຕົວຢ່າງ2: ຈື່ົງຊອກຫາຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍເກອໃນບໍລິມາດ 750 mL ທື່ີປງແຕ່ງ ຈາກອາຊິດ HNO325% ໂດຍມວນສານ(H=1; N= 14; O=16; d=2.5g/l)ຕອບ:0.0074M ຕອບ: ������������ × 100 ຈາກສດູ ������ = %������ ������%������ ������ = ������ × 100 750 × 25 × 2.5 ������ = 63 × 100 = 0.0074������ ������ = 0.0074������ ຕວົ ຢາ່ ງ3: ຈງ່ົື ຊອກຫາຄວາມເຂືັ້ມຂນ້ ຂອງ HCl ຖ້າ 45.23 Cm3 ຂອງ HCl ເກດີ ປະຕິກລິ ິ ຍາພໍດກີ ບັ 0.2505g ຂອງ Na2CO3 ( Na=23; C=12; O=16; H=1; Cl=35.5: ຕອບ: 0.1044M) ຕອບ: Na2CO3 + HCl NaCl + H2O + CO2 ������������32− + 2������+ → ������2������ + ������������2 ↑ ������������32− 1 ໂມລ ເກີດປະຕິກິລິຍາພດໍ ກີ ບັ HCl 2 ໂມລ 61

ຈໍານວນໂມລຂອງ ������������32−=1/2 ຈາໍ ນວນໂມລຂອງ HCl 0.2505 1 ������ × 45.23 105.99 = 2 × 1000 0.2505 × 1000 × 2 ������HCl = 105.99 × 45.23 ������HCl = 0.1045������ 2. ທາດລະລາຍມາດຕະຖານຂນັ້ື ໜງຶື່ (Primary standard substance) ທາດລະລາຍມາດຕະຖານຂື້ັນໜ່ືຶງແມ່ນທາດທ່ີືສາມາຊ່ັືງນ້ໍືາໜັກທື່ີແນ່ນອນໄດ້ ແລະ ສາມາດປງແຕ່ງ ທາດລະລາຍໃຫ້ມີຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນທື່ີແນ່ນອນໄດ້. ມີໜ້າທີ່ືໃຊ້ໃນການຊອກຫາຄວາມເຂັື້ມຂ້ນທ່ືີແນ່ນອນຂອງ ທາດລະລາຍມາດຕະຖານ ທາດທື່ີສາມາດນໍາມາເປັນທາດລະລາຍມາດຕະຖານຂ້ັືນໜ່ຶືງໄດ້ນື້ັນຕ້ອງມີຄນ ລັກສະນະດ່ັງື ຕໄໍ່ື ປນ:ື້ີ 1/ ຕ້ອງເປັນທາດທື່ີເຮັດໃຫ້ບໍລິສດໄດ້ງ່າຍ, ເຮັດໃຫ້ແຫ້ງໄດ້ງ່າຍ ແລະ ສາມາດເກັບໄວ້ໄດ້ໃນ ສະຖານະທ່ຍືີ ັງຮກັ ສາຄວາມໝື້ັນຄງົ ໄວ້ໄດ້ຕະຫອດ. 2/ ຕ້ອງເປັນທາດທີື່ມີຄວາມບໍລິສດສູງ ຖ້າມີສິື່ງປົນເປື້ອນປົນຢູ່ຕ້ອງຮູ້ຮູ້ຄວາມບໍລີສດທືີ່ແນ່ນອນ ( ເຊືັ່ນ: 98.55%) ເຊິ່ືງສາມາດຄິດໄລ່ຫາຄວາມເຂື້ັມຂ້ນທື່ີຖກຕ້ອງ ແລະ ສືິ່ງທື່ີປົນເປ້ືອນຢູ່ຕ້ອງບື່ໍເກີດ ປະຕກິ ິລິຍາຮວ່ ມກັນ ໃນການວິເຄາະ. 3/ ຕ້ອງເປັນທາດທີ່ືບ່ືໍເກີດການປ່ຽນແປງໃນຄະນະທ່ືີຊືັ່ງເຊັື່ນ: ດູດຄວາມຊ່ມ, ຖກອ໊ອກຊີໄດດ້ວຍ ອາກາດ ຫ ເກີດປະຕກິ ລິ ິຍາກບັ ຄາບອນໄດອ໊ອກໄຊໃນອາກາດເປນັ ຕົື້ນ. 4/ ຕອ້ ງເປນັ ທາດທີື່ໝນ້ືັ ຄງົ (Stable) ທອີື່ ນຫະພມູ ທໃື່ີ ຊໃ້ ນການອບົ ທາດນັນື້ ເພືອ່ ເຮດັ ໃຫ້ແຫງ້ . 5/ ຕ້ອງເປັນທາດປະກອບທື່ສີ າມາດລະລາຍໄດ້ໃນພາວະທ່ືເີ ຮັດການທົດລອງນັ້ືນ. 6/ ປະຕິກິລິຍາທີື່ເກີດຂ້ຶືນກັບທາດລະລາຍມາດຕະຖານຕ້ອງເປັນອັດຕາສ່ວນລົງຕົວຂອງເລກທີື່ ແນ່ນອນ. 7/ ຕ້ອງເປັນທາດທືີ່ມີມວນສານໂມເລກນສູງ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ມີຂື້ໍຜິດພາດໃນການຊ່ັືງໜ້ອຍ. ຕົວຢ່າງ: ທາດ ກ. ມີມວນສານໂມເລກນ 250g ຖາ້ ຕອ້ ງການປງແຕງ່ ທາດລະລາຍທ່ີືມຄີ ວາມເຂັມ້ື ຂ້ນ 0.01M ຈໍານວນ 100Cm3 ພົບວ່າໃຊ້ທາດ ກ. ຈໍານວນ 0.25g ສໍາຫັບຊິງຊືັ່ງໄຟຟ້າທີ່ືໃຊ້ໃນການວິເຄາະຫາປະລິມານສາມາດ ຊັື່ງໄດ້ລະອຽດເຖິງເລກທົດສະນິຍົມຕໍາແໜ໋ງທີ 4 ດືັ່ງນ້ືັນຂໍື້ຜິດພາດທື່ີເກີດຂ້ືນແມ່ນ: ±0.0001g ນ້ີືແມນ່ ທາດ ກ. ຈະມີຂຜືໍ້ ິດພາດແມນ່ ເຊ່ືິງເທືົາ່ ກັບ 0.04% ແຕ່ຖາ້ ທາດ ຂ ມມີ ວນສານໂມເລກນເທື່ົາກບັ 40g ຖ້າຕ້ອງການ ປງແຕ່ງເປັນທາດລະລາຍທື່ີມີຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນ 0.01M ຈໍານວນ 100Cm3 ພົບວ່າຕ້ອງໃຊ້ທາດ ຂ. ຈໍານວນ 0.04g ນີ້ືແມ່ນທາດ ຂ. ຈະມີຄວາມຜິດພາດ 0.25% ເຊ່ິືງຫາຍກວ່າທາດ ກ. ຈະເຫັນໄດ້ວ່າທາດທີ່ືມີມວນ ສານໂມເລກນສູງຈະມີຄວາມຜິດພາດໃນການຊືັ່ງນ້ອຍກວ່າ ເມື່ອຕ້ອງການປງແຕ່ງທາດລະລາຍທື່ີມີຄວາມເຂືັ້ມ ຂ້ນເທືົ່າກັນ.ຕົວຢາ່ ງທຈ່ືີ ະກາ່ ວເຖິງຕໄໍື່ ປນສືີ້ ະແດງເຖງິ ການຄໍານວນ ແລະ ການປງແຕງ່ ທາດລະລາຍມາດຕະຖານ ຂັືນ້ ໜ່ືຶງ. ຕວົ ຢາ່ ງ1: ການປງແຕ່ງທາດລະລາຍຈາກທາດລະລາຍມາດຕະຖານຂນືັ້ ໜງຶ່ື ຈົື່ງຄາໍ ນວນວ່າຈະຕ້ອງໃຊທາດປະຖມົ ມະພູມໂພແທັດຊຽມໄຮໂດເຈນຟະຕາເຣດ (KHC8H4O4 ຫ KHP ) ຈໍານວນເທືາ່ົ ໃດເພອ່ື ປງແຕ່ງທາດລະລາຍເຂັ້ມື ຂນ້ 0.1M ຈໍານວນ 500Cm3 ຈາໍ ນວນໂມລຂອງ KHPທ່ໃືີ ຊ້ = 0.1×500 1000 62

ມວນສານໂມເລກນຂອງ KHP = 204 ມວນສານ ຂອງ KHPທີໃ່ື ຊແ້ ມ່ນ ������������ = ������ 1000 ������ ������ = ������������������ = 10.2������ 1000 ຕົວຢ່າງ2: ການປງແຕ່ງທາດລະລາຍປະຖົມມະພູມເພ່ືອນໍາໄປຊອກຫາຄວາມເຂັື້ມຂ້ນທື່ີແນ່ນອນຂອງທາດ ລະລາຍມາດຕະຖານ ສາມາດເຮັດໄດ້ໂດຍການຊືັ່ງນໍ້ືາໜັກຂອງທາດປະຖົມມະພູມໃຫ້ລະອຽດແລ້ວນໍາມາປງ ແຕ່ງເປັນທາດລະລາຍທື່ີມີບໍລິມາດບໍ່ືຈໍາເປັນຕ້ອງແນ່ນອນ ຫັງຈາກນືັ້ນນໍາທາດລະລາຍທັງໝົດມາໄທເທຣດກັບ ທາດລະລາຍມາດຕະຖານກື່ໍສາມາດເຮັດໃຫ້ຄໍານວນຫາຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍມາດຕະຖານໄດ້ເຊື່ັນ ກັນ ຕົວຢ່າງ: ຊ່ືັງທາດ KHP 0.7548G ລະລາຍໃນນືໍ້າແລ້ວນໍາມາໄທເທຣດກັບທາດລະລາຍມາດຕະຖານ NaOH ປະກົດວາ່ ໃຊ້ NaOH 34.79Cm3 ຈົືງ່ ຄາໍ ນວນຫາຄວາມເຂ້ັມື ຂ້ນຂອງ NaOH ຈາໍ ນວນໂມລຂອງ NaOH = ຈໍານວນໂມລຂອງ KHP ������������ ������ 1000 = ������ ������������������������������ ������������������������������ = ������������������������ 1000 ������������������������ ������������������������������34.79 = 0.7546 1000 204 1000 × 0.7546 ������������������������������ = 34.79 × 204 = 0.1062������ ������������������������������ = 0.1062������ 2. ຂກໍ້ື າໍ ນດົ ໃນການວເິ ຄາະໂດຍບລໍ ມິ າດ ໃນການວເິ ຄາະໂດຍບໍລມິ າດຈະໄດ້ຜນົ ກຕືໍ່ ເໍື່ ມ່ອື : 1/ ປະຕິກິລິຍາຕ້ອງເກີດຂ້ຶືນຢ່າງວ່ອງໄວ ໃນຊ່ວງເວລາທືີ່ໃຊ້ໃນການເກີດປະຕິກິລິຍາຕ້ອງບືໍ່ຫາຍໄປ ກວ່າຊ່ວງເວລາທື່ຢີ ອດໄທແທຣນຢອດຕໄໍ່ື ປ. 2/ ສີຂອງອິນດີເຄເຕີທືີ່ປະກົດຢູ່ຈດຢດຕິຕ້ອງປະກົດຢູ່ດົນຢ່າງນ້ອຍໃນຊ່ວງເວລາໜື່ຶງປະມານ 30 ວິນາທ.ີ 3/ ປະຕິກິລິຍາທີ່ືເກີດຂື້ຶນຕ້ອງບື່ໍເກີດປະຕິກິລິຍາຂ້າງຄຽງລະຫວ່າງທາດຕົວຢ່າງກັບທາດລະລາຍ ມາດຕະຖານ ຫ ກບັ ທາດຕົວອນ່ື ໆ ທມ່ືີ ໃີ ນທາດລະລາຍຕວົ ຢ່າງ. 4/ ທາດລະລາຍມາດຕະຖານທເືີ່ ໝາະສມົ ຄວນໃຊ້ເປນັ ໄທແທຣນຄເປນັ ທາດທືຢີ່ ູ່ໃນບວິ ເຣດ. 5/ ໃຊອ້ ິນດເີ ຄເຕທີ ່ືີເໝາະສົມໃນການຊອກຫາຈດຢດຕຂິ ອງປະຕິກິລຍິ ານືັນ້ ໆ 3. ການຊອກຫາຈດຢດຕິ (Detection of end point) ຈດຢດຕິຂອງການໄທເທຣດສາມາດຊອກຫາໄດ້ໂດຍການສັງເກດການປ່ຽນແປງລັກສະ ນະບາງຢ່າງ ຂອງປະຕິກິລິຍາ ຫ ທາດທື່ີຕື່ມລົງໄປໃນທາດລະລາຍທື່ີເກີດປະຕິກິລຍິ ານັ້ືນ ໂດຍປົກກະຕິສາມາດຊອກຫາໄດ້ 2 ວິທີຄ: ການສັງເກດການປ່ຽນແປງທືີ່ສາມາດເຫັນໄດ້ດ້ວຍຕາເປືົ່າ(Visual observation) ແລະ ການວັດ 63

ແທກຄນລັກສະນະທາງກາຍຍະພາບທາງໄຟຟ້າທ່ືີໄດ້ຈາກທາດລະລາຍໃນຄະນະເຮັດການໄທເທຣດ ເຊິ່ືງວິທີນີື້ ເອນ້ືີ ວ່າ: ວທິ ທີ າງໄຟຟາ້ (Electrical methods) 3.1 ວິທສີ ັງເກດດ້ວຍຕາເປົາ່ື (Visual method ຫຼື Chemical indecator methods) ກ. ໄທແທຣນເຮດັ ໜາ້ ທເີ່ື ປນັ ອນິ ດີເຄເຕີ (The titrant seres as its own indecator) ໝາຍເຖິງໄທແທຣນທ່ືີໃຊ້ສາມາດເປັນອິນດີເຄເຕີໄດ້ດ້ວຍຕົວເອງເຊັ່ືນ: ໂພແທັດຊຽມເປີ ແມັງກາເນດ ທ່ືີໃຊ້ໃນທາດລະລາຍທ່ືີເປັນອາຊິດຈະຖກໃຊ້ເປັນຕົວອ໊ອກຊີໄດ ແລະ ຖກຣີດີວເປັນ ທາດລະລາຍບືໍ່ມີສີຂອງ ແມັງການີດ(II) ເມືອ່ ປະຕິກິລິຍາຣດີ ໊ອກເກີດຂືຶ້ນສົມບູນ ການເຕີມໂພແທັດຊຽມເປີແມັງກາເນດເກີນໄປອີກໜ່ຶືງ ຢອດຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຫັນທາດລະລາຍປ່ຽນເປນັ ສີບວົ ເຊື່ງິ ສະແດງວາ່ ຮອດຈດຢດຕິ. ຂ. ອນິ ດີເຄເຕອີ າຊິດ - ເບສ(Acid-Base indecator, HIn) ອິນດີເຄເຕີອາຊິດ-ເບສ ແມ່ນພວກອາຊິດອ່ອນ ຫ ເບສອ່ອນເຊ່ິືງເມື່ອຢູ່ໃນລັກສະນະທີື່ ແຕກຕົວ ແລະ ບ່ືໍແຕກຕົວ (������������������ ⇌ ������+ + ������������−) ມີສີແຕກຕ່າງກັນ ອິນດີເຄເຕີຈໍາພວກນີ້ືຕ້ອງເປັນອາຊິດ ຫ ເບສ ທີ່ື ອອ່ ນກ່ວາໄທແທຣນ ຄ: ອິນດີເຄເຕີຈະຕ້ອງບໍື່ເກີດປະຕິກລິ ິຍາກັບໄທແທຣນຈນົ ກວ່າປະຕິກິລິຍາທີື່ເຮັດການວິ ເຄາະຈະເກີດຂຶື້ນໂດຍສົມບູນ ການເລອກໃຊ້ອິນດີເຄເຕີຈະຂຶ້ືນຢູ່ກັບ pH ຂອງທາດລະລາຍທີື່ຈດສົມມູນຂອງ ປະຕກິ ິລິຍາ. ຄ. ຣດີ ອ໊ ກອນິ ດເີ ຄເຕ(ີ Redox indecator) ແມ່ນອິນດີເຄເຕີທີ່ືມີສີໄດ້ຕ່າງກັນ ເມື່ອຖກອ໊ອກຊີໄດ ຫ ຣີດີວ ແລະ ອິນດີເຄເຕີທືີ່ຖກເລອກມາໃຊ້ ນນັ້ື ຕ້ອງສາມາດອ໊ອກຊີໄດ ຫ ຣດີ ີວ ເມ່ືອປະຕິກິລິຍາທ່ີືເປັນປະຕິກິລິຍາການວເິ ຄາະທື່ີເກີດຂ້ຶືນຢ່າງສົມບູນແລ້ວ ການຕື່ມໄທແທຣນລົງໄປອີກເລັກນ້ອຍກ່ໍືຈະເຂົື້າເຮັດປະຕິກິລິ ຍາກັບອິນດີເຄເຕີ ແລະ ເກີດການປ່ຽນສີໃຫ້ ເຫັນ. ງ. ການເກີດທາດປະກອບທ່ີືລະລາຍໄດ້ ແລະ ມີສີຕ່າງອອກໄປ(Formation of asoluble product of distinctive color) ວິທີນີື້ເປັນວິທີຂອງໂວນຮາສທ່ີືໃຊ້ສໍາຫັບຊອກຫາປະລິມານຂອງເງິນໂດຍມີທາດລະລາຍໄທໂອໄຊຍາ ເນດເປັນໄທແທຣນ ແລະ ເກອເຟຣີ ິໃຊເ້ ປນັ ອິນດີເຄເຕີ ເມື່ອເງິນໄອອອນຕົກພກຶ ເປັນ AgSCN ສົມບນູ ຢອດຕໍື່ ໄປຂອງ SCN- ຈະເຮັດໃຫ້ເກີດສີແດງຂອງ Fe(SCN)2+ ທີື່ລະລາຍໃມນນືໍ້າໄດ້ ເຊ່ືິງສະແດງວ່າຮອດຈດ ຢດຕ.ິ ������������3+������������������ ⇌ Fe(SCN)2+ ຈ. ສັງເກດສີທ່ືີຫາຍໄປຂອງທາດລະລາຍທື່ີຖກໄທເທຣດ(Disappearance of the color of the sustance titrated) ໃຊ້ເປັນວິທີການຊອກຫາປະລິມານຂອງທອງ ໂດຍການໄທເທຣດທາດລະລາຍແອັມໂມເນຍຄອບເປີ ໄຊຍາໄນ ຈູດຢດຕິວັງເກດເຫັນໄດ້ຈາກການຫາຍໄປຂອງສີຟ້າເຂື້ັມ������������(������������3)24+ ເພາະເກີດຜະລິດຕະພັນ (Reaction product ) ທ່ືີບມ່ໍື ີສຂີ ຶ້ືນແທນ. ������������(������������3)24+ + 7������������− + ������2������ ⇌ 2������������(������������)32− + ������������������− + 6������������3 + 2������������4+ ສ. ການເກດີ ພຶກທ່ືສີ ອງທ່ືີຕາ່ ງຈາກພຶກທ່ືີວິເຄາະ(Formation of a second precipitation of color different from the main precipitate) 64

ການໃຊອ້ ນິ ດີເຄເຕີຊະນິດນເືີ້ ປນັ ວິທີການຂອງມອສ ເຊືິງ່ ເປັນວິທີການຊອກຫາປະລມິ ານຂອງຄຣໄໍ ຣດ໌ ອນິ ດເີ ຄເຕທີ ື່ີໃຊແ້ ມ່ນ: K2CrO4 ຫັງຈາກພກຶ ເງນິ ຄຣໄໍ ຣດ໌ຕົກສົມບນູ ແລ້ວເມອ່ື ຕ່ືມເງນິ ໄອອອນລົງໄປເລກັ ນອ້ ຍ ຈະເກີດພຶກສີແດງສົມ້ື ຂແງ Ag2CrO4 ສະແດງວາ່ ຮອດຈດຢດຕ.ິ ������������������42− + 2������������+ ⇌ ������������2������������������4 ຊ. ສງັ ເກດພກຶ ທ່ີືເກດີ ຂນືຶ້ (titration to first turbidity) ວທິ ນີ ີ້ືເປນັ ວທິ ີການຂອງໄລບກິ (liebig) ໃຊ້ໃນການໄທເທຣດໄຊຍາໄນດວ້ ຍເງນິ ໄອອອນ 2������������− + ������������+ ⟶ ������������2(������������)−2 ������������+ ������������ ������������(������������)2 ↓ ຂາວ → ຈຢດຕສິ ັງເກດໄດຈ້ າກພຶກສີຂາວທື່ເີ ກີດຂື້ນຶ . ຍ. ສັງເກດການຕົກພກຶ ໝດົ ຈາກພາກສ່ວນທີື່ໃສ(Completion of precipitation or clear point method) ວທິ ີນ້ີືຜົນທໄືີ່ ດ້ຈາກການໄທເທຣດຈະຕ້ອງໄດ້ພກຶ ທີື່ບລ່ືໍ ະລາຍ ແລະ ສາມາດຕົກພກຶ ຢພູ່ ນ້ື ໃຫ້ທາດ ລະລາຍໃສໄດ້ ການສງັ ເກດຈດຢດຕເິ ຮດັ ໄດ້ໂດຍຢອດໄທແທຣນເທອື່ ລະຢອດ ແລະ ສງັ ເກດສວ່ ນທໃ່ືີ ສວ່າຍັງ ມພີ ຶກທຂື່ີ ່ນຂາວອກີ ຫ ບຈື່ໍ ດຢດຕແິ ມນ່ ຈດທື່ີທາດລະລາຍບໍ່ືເກີດພກຶ ອີກວິທີນີື້ເປນັ ວທິ ີທີື່ບໄ່ືໍ ດຜ້ ນົ ດີເທົື່າໃດ ບໍ່ື ນຍິ ມົ ໃຊ້ໃນການຊອກຫາປະລມິ ານທ່ືຕີ ອ້ ງການທມີື່ ຄີ ວາມຖກຕອ້ ງສງູ ໃຊ້ໄດ້ກບັ ການວິເຄາະແບບຫຍາບ. ດ. ແອບັ ຊອບຊນັ ອນິ ດເີ ຄເຕ(ີ Absorption indecator) ອິນດີເຄເຕີຊະນິດນີ້ືຈະໃຊ້ວິເຄາະໃນວິທີການໄທແທຣນທືີ່ເກີດພຶກ ແລະ ພຶກທືີ່ເກີດຂື້ຶນນີ້ືສາມາດດູດ ຊັບອິນດີເຄເຕີໄດ້ທ່ືີຈດສົມມູນ ແລະ ໃຫ້ສີຕ່າງຈາກສີຄະນະທ່ີືຍັງບ່ໍືທັນດູດຊັບວິທີການນ້ືີແມ່ນວິທີການ ຟາ ແຈນ(Fajans). 3.2 ວທິ ກີ ານທາງໄຟຟາ້ (Electical methods) ມີວິທີການທືີ່ຈະຊອກຫາຈດຢດຕິໄດ້ຫາຍວິທີຈາກການສຶກສາການປ່ຽນແປງຄນລັກສະນະທາງໄຟຟ້າ ໃນລະຫວາ່ ງການໄທເທຣດ ແລວ້ ນໍາມາສາ້ ງກຣາຟລະຫວາ່ ງຄນລັກສະນະທາງໄຟ ຟາ້ ທີ່ືວັດແທກໄດ້ກັບການຄໍາ ນວນຂອງໄທແທຣນທື່ີຕ່ືມລົງໄປໃນຊ່ວງຂອງຈດສົມມູນຈະເກີດການປ່ຽນແປງຄນລັກສະນະທາງໄຟຟ້າຢ່າງ ວອ່ ງໄວເຮັດໃຫ້ສາມາດຊອກຫາຈດຢດຕໄິ ດ້ຈາກຣາຟ ເທັກນິກທ່ີືໃຊວ້ ດັ ແທກຄນລັກສະນະທາງໄຟຟ້າມດີ ງ່ືັ ນ:ື້ີ ກ. ໂພເທນຊໂີ ອເມຕຣ(ີ Potentiometry) ເປັນວິທີການວັດແທກແຮງເຄື່ອນໄຟຟ້າ(emf)ຂອງທາດລະລາຍທ່ີືຕ້ອງການຊອກຫາປະລິມານໂດຍ ເລອກໃຊ້ຂ້ືົວ(electrode) ທ່ືີເໝາະສົມໃນຊ່ວງທ່ີືໃກ້ຈດສົມມູນ(equivalence point) ຄ່າຊັກນໍາໄຟຟ້າ ຈະປຽ່ ນແປງຢ່າງວອ່ ງໄວເມອື່ ຕື່ມໄທແທຣນລງົ ໄປເລັກນ້ອຍ. ຂ. ຄອນດກັ ໂຕເມຕຣ(ີ Conductometry) ເປັນວິທີວັດແທກຄ່າຊັກນໍາໄຟຟ້າ(Conductometance) ຂອງທາດລະລາຍທື່ີຕ້ອງການຊອກຫາ ປະລິມານຊງືຶ່ ອດັ ຕາການປ່ຽນແປງຄ່າຊກັ ນໍາໄຟຟາ້ ຈະຂຶນ້ື ກັບປະລມິ ານຂອງໄທແທຣນທືີ່ຕື່ມລງົ ໄປ. ຄ. ແອມັ ເພໂີ ຣເມຕຣ(ີ Amperometry) ເປັນວິທີການວັດແທກກະແສໄຟຟ້າທ່ີືຜ່ານໂພລາໂຣກຣາຟຟິກຊຽວ(polarographic cell) ເມື່ອ ຕື່ມໄທແທຣນລງົ ໄປໃນປະລມິ ານທີຕ່ື ່າງກນັ . ງ. ຄຣລູ ອມເມຕຣ(ີ Coulometry) ເປັນວິທີການທືີ່ວັດແທກປະລິມານໄຟຟ້າທີື່ເຮັດໃຫ້ປະຕິກິລິຍາເອເລັກໂຕໄຣຊີສ (electrolysis) ເກດີ ຂຶ້ືນໂດຍສົມບູນ ຫ ປະລິມານໄຟຟ້າທສື່ີ າມາດເຮດັ ໃຫ້ເກີດປະຕິກລິ ິຍາທີື່ເຮດັ ໃຫ້ໄດ້ຜນົ ທີ່ືຈະນໍາໄປເປັນໄທ ແທຣນ ເມື່ອສາມາດວັດແທກກະແສໄຟຟ້າທີື່ໃຊ້ໄດ້ ແລະ ຮູ້ເວລາທີື່ໃຊ້ໃນການເກີດປະຕິກິລິຍາພໍດີທີື່ຈດສົມ ມນູ ກ່ືໍຈະຄໍານວນປະລມິ ານໄຟຟ້າທໃີ່ື ຊໄ້ ປໄດ້ ແລະ ສາມາດຄດິ ໄລ່ຫາຄວາມເຂ້ມັື ຂ້ນໄດ້ຕາມກົດເກນຂອງຟາຣາ 65

ເດ(Faraday’s law) ຄ ປະລິມານໄຟໄຟ້າ 1ຟາຣາເດ ສາມາດເຮັດໃຫ້ເກີດປະຕິກິລິຍາເອເລັກໂຕໄຣຊີສ 1 ກຣາມສົມມູນ 4. ຫກັ ການທວື່ົ ໄປໃນການວເິ ຄາະໂດຍບລໍ ມິ າດ ໃນການວເິ ຄາະໂດຍບໍລມິ າດຕອ້ ງມີຫັກການໃນການຊອກຫາຄວາມເຂັືມ້ ຂ້ນທືີ່ແນນ່ ອນ ແລະ ຫກັ ການ ໃນການວເິ ຄາະທາດຕົວຢາ່ ງດ່ັງື ຕໄໍ່ື ປນ:ື້ີ 1/ ທາດຕົວຢາ່ ງທື່ີໃຊບ້ ໍ່ືຄວນມປີ ະລມິ ານໜອ້ ຍເກນີ ໄປ 2/ ປະລິມານຂອງໄທແທຣນທໃ່ືີ ຊບ້ ຄ່ໍື ວນໜອ້ ຍເກີນໄປ 3/ ປະລິມານຂອງທາດຕົວຢ່າງທືີ່ໃຊ້ບ່ືໍຄວນຫາຍຈົນເຮັດໃຫ້ໄທແທຣນມີປະລິມານຫາຍຈົນເກີນ ປະລມິ ານທ່ືີມີຢໃູ່ ນບວິ ເຣດ. 4/ ຄວາມເຂື້ັມຂ້ນຂອງໄທແທນທ່ືີໃຊ້ຄວນມີຂະໜາດເໝາະສົມເມ່ືອນໍາໄປໃຊ້ກັບທາດຕົວຢ່າງແລ້ວ ປະລິມານທື່ີໃຊບ້ ືໍ່ຫາຍ ຫ ໜອ້ ຍເກີນໄປ. 5/ ຄວນເລອກການໄທເທຣດທ່ີືສາມາດໃຫຈ້ ດຢດຕໄິ ດໂ້ ດຍກງົ . 6/ ໃນການທົດລອງຄວນເຮັດອິນດີເຄເຕແີ ບັງ( Indecator blank) 7/ ໃນການຊອກຫາຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນທ່ືີແນ່ນອນ ແລະ ການວິເຄາະຄວນເຮັດໃຫ້ໄດ້ຜົນການທົດລອງທືີ່ ໃກ້ຄຽງກນັ ຫາຍທືີສ່ ດຢາ່ ງນອ້ ຍ 3 ຄັື້ງ. 5. ການຄດິ ໄລໃ່ ນການວເິ ຄາະໂດຍບລໍ ມິ າດ(Volumetric Calculation) ການຄິດໄລ່ໃນການວິເຄາະໂດຍບໍລິມາດຜົນທ່ືີໄດ້ຈາກການຄິດໄລ່ແມ່ນຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນຂອງທາດ ລະລາຍເຊືິ່ງອາດຈະມີຫົວໜ່ວຍທ່ືີແຕກຕ່າງກັນເຊັື່ນ: ໂມລາຣີຕີ, ນອກມາລລີຕີ... ການຄິດໄລ່ໃນການວິເຄາະ ໂດຍບໍລິມາດນື້ັນແມ່ນຫຍງ້ ຍາກກວ່າວິທີການວິເຄາະໂດຍນ້ືໍາໜັກທື້ັງນີ້ືເພາະວ່າການຄິດໄລ່ໃນການວິເຄາະໂດຍ ບໍລມິ າດຕອ້ ງຂຽນປະຕິກິລິຍາທີື່ເກີດຂ້ຶືນ ແລະ ຕ້ອງເຮັດໃຫ້ສົມຜົນທາງເຄມີຊັື່ງຊາກ່ອນຈຶ່ືງຈະສາມາດຄິໄລ່ໄດ້ ແຕ່ໃນການວິເຄາະໂດຍນ້ືໍາໜັກນ້ັືນພຽງແຕ່ຮູ້ວ່າທາດປະກອບເລ່ີືມຕືົ້ນ ແລະ ພຶກຕົວສດທ້າຍມີສູດທາງເຄມີ ແນວໃດ ກໍ່ືສາມາດຄິດໄລ່ຫາສ່ວນຮ້ອຍຂອງທາດທີ່ືສົນໃຈໄດ້. ໂດຍປົກກະຕິແລ້ວ ການຄິດໄລ່ຫາຄວາມເຂືັ້ມ ຂນ້ ຂອງທາດລະລາຍໃນການວເິ ຄາະໂດຍບໍລມິ າດໃນປດັ ຈບັນນິຍມົ ໃຊຫ້ ົວໜ່ວຍຄວາມເຂມ້ັື ຂ້ນເປນັ ໂມລາຣີຕ.ີ 5.1 ການຄດິ ໄລຍ່ ໂດຍໃຊຫ້ ົວໜວ່ ຍເປັນໂມລາລຕີ ີ (Calculation With Molarity) ກາຄິດໄລ່ຜົນຂອງການໄທເທຣດຈໍາເປັນຕ້ອງຮູ້ປະລິມານ ແລະ ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນທືີ່ແນ່ ນອນຂອງໄທ ແທຣນທື່ີໃຊ້ໄປ ແລະ ປະຕິກິລິຍາທີື່ເກີດຂື້ຶນຕ້ອງສາມາດຂຽນສົມຜົນທາງເຄມີໄດ້ ແລະ ຮູ້ອັດຕາສ່ວນທີື່ເກີດ ປະຕິກລິ ຍິ າກັນ (Reacting ratio) ຂອງທາດທຖື່ີ ກໄທແທຣນກັບໄທແທຣນ. ������������ + ������������ ⟶ ������������������������������������������������ ໂດຍທີື່ ������(������������������������������������) : ໄທແທຣນ, ������(������������������������������������������������������ ������������ ������������ ������������������������������������������������): ທາດຖກໄທແທຣນເມ່ືອ ������: ໂມລ ຂອງໄທແທຣນ ������ ເກີດປະຕິກິລິຍາພໍດີກັບ������ ໂມລຂອງທາດ ������ ທື່ີຖກໄທເທຣດ ຄ່າອັດຕາສ່ວນທ່ີືເຮັດປະຕິກິ ລຍິ າກນັ (R) ແມນ່ ຈາໍ ນວນໂມລຂອງທາດ ������ ທີເື່ ຮດັ ປະຕກິ ລິ ິຍາພດໍ ກີ ບັ ໄທແທຣນ ������ 1ໂມລ ������ = ������ ������ ການຄດິ ໄລຜ່ ົນທ່ໄືີ ດ້ເຮດັ ເປັນຂື້ັນຕອນດືັງ່ ນ:ີື້ (1) ຄິດໄລ່ຈາໍ ນວນໂມລຂອງໄທແທຣນ nA = VACA (2) ຄດິ ໄລ່ຈໍານວນໂມລຂອງທາດທຖືີ່ ກໄທແທຣນ b nB = RnA = VACAR = VACA a ຫ V������ × CB = VA × CA b a (3) ຄິດໄລ່ຫາມວນສານຂອງທາດທຖ່ືີ ກໄທແທຣນ, B 66

mB = nB. MB = VA. CA. R. MB (4) ຄດິ ໄລ່ຫາສ່ວນຮ້ອຍຂອງທາດທຖືີ່ ກໄທເທຣດ mB %B = mSample × 100 ດືັງ່ ນັ້ືນ mB = VA. CA. R. MB ������ = VA. CA. R. MB × 100 mSample ຕົວຢ່າງ1: ຈົ່ືງຊອກຫານືໍ້າໜັກຂອງອາຊິດນືໍາ້ ສມ້ືົ (CH3COOH)ທືີ່ມຢີ ູ່ໃນທາດລະລາຍຕົວຢ່າງ5Cm3 ຂອງນໍ້ືາ ສ້ືົ ມ ສ າຍ ຊູ ເຊິ່ື ງຜົ ນ ປ ະ ກົ ດ ວ່ າທ າດ ລ ະ ລ າຍ NaOH 0.1M ຖ ກ ໃຊ້ ໃນ ກ ານ ໄທ ເທ ຣ ດ ແມ່ ນ 350 Cm3.( ������������ = 23; ������ = 1; ������ = 16; ������ = 12. (ຕອບ: 210mg) ������������������������ + ������������3������������������������ → ������������3������������������������������ + ������2������ ຕອບ: ������ + ������ ⟶ ������������������������������������������������ ������������− + ������������3������������������������ ⟶ ������������3������������������− + ������2������ ������ = 1 (������������������−)(������������������−)(������������������������3������������������������) = ������������������������3������������������������ (35)(0.1)(60.03) = 210.0 ������������ ຕົວຢ່າງ2: ຈ່ືົງຊອກຫາສ່ວນຮ້ອຍຂອງ F ໃນທາດຕົວຢ່າງ 92.5mg ເຊິື່ງຖກໄທເທຣດດ້ວຍທາດລະລາຍ ມາດຕະຖານແຄລຊຽມເປກີ ຣເໍ ຣດ 0.05M CaClO4 ຈໍານວນ 19.80 Cm3. (ຕອບ: 40.7) ������������2+ + 2������− → ������������������2(������) ������ = 2, ������������������ = 19 %������ = (2)(������������������ )(������������������ )(������������������− )(100) ������������ ������������������������������������ (19.80)(0.05)(2)(19)(100) %������ = 92.5 = 40.7 %������ = 40.7 5.2 ການຄໍານວນຫາຄວາມເຂັືມ້ ຂນ້ ຂອງທາດລະລາຍຈາກການຊອກຫາຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນທີື່ແນນ່ ອນ ຖ້າເປນັ ການຄດິ ໄລ່ເພື່ອຊອກຫາຄວາມເຂື້ມັ ຂນ້ ເປນັ ໂມລາຣີຕີຂອງທາດລະລາຍມາດຕະ ຖານໂດຍວທິ ີ ການຊັ່ືງທາດປະຖົມມະພູມ B ຍ່າງລະອຽດແລ້ວນໍາມາໄທເທຣດກັບທາດລະລາຍມາດຕະຖານ A ຈະຄິດໄລ່ ໄດ້ດງ່ືັ ນ:້ີື ������������ + ������������ ⟶ ������������������������������������������������ ������ ������ = ������ 67

mB = VA. CA. R. MB CA = mB VA. R. MB ຕວົ ຢາ່ ງ1:ທາດປະຖົມມະພູມໂພແທດັ ຊຽມໄຮໂດເຈນຟຕາເຣດຈໍານວນ410.5g(Mo=204.2g)ເມື່ອນໍາມາ ລະລາຍໃນນາື້ໍ ແລວ້ ໄທເທຣດກບັ ໂຊດຽມໄຮດອ໊ ກໄຊດ໌ ຈາໍ ນວນ 36.70dm3 ຈງ່ົື ຄດິ ໄລ່ຫາຄວາມເຂມ້ັື ຂນ້ ຂອງ NaOH (KHP: 204; ຕອບ: 0.0547M) ������������− + ������������− → ������2− + ������2������ (������������������������) (������������������) ������ = 1 (VA)(CA)(MWB) = mgB (36.7)(CA)(204.2) = 410.4 (CA) = 410.4 = 0.0548M (204.2)(36.7) (CA) = 0.0548M ຕົວຢ່າງ: ທາດຕົວຢ່າງ NaHCO3 ໜັກ 0.4671 ກຣາມ ເມື່ອລະລາຍໃນນໍື້າແລ້ວນໍາມາໄທເທຣດກັບອາຊິດ ເກອ ປະກົດວ່າໃຊ້ອາຊິດເກອເທົາ່ື ກັບ 40.72 ຊງັ ຕແີ ມດັ ກ້ອນ. HCO3− + H+ → H2O + CO2 ອາຊິດເກອທີື່ໃຊ້ຖກນໍາມາຊອກຫາຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນທື່ີແນ່ນອນກັບ 0.1876 ກຣາມ Na2CO3 ໂດຍ ເກດີ ປະຕິກລິ ິຍາ. CO23− + 2H+ → H2O + CO2 ການໄທເທຣດຈະໃຊ້ HCl 37.86 ຊັງຕີແມັດກ້ອນ ຈົ່ືງຊອກຫາສ່ວນຮ້ອຍຂອງ NaHCO3 ໃນ ທາດຕວົ ຢ່າງ. ຕອບ: ������������������������2������������3 (������������������������ )(������������������������������ ) ຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນຂອງ HCl = 1 2 187.6 × 2 ຄວາມເຂັ້ມື ຂ້ນຂອງ HCl = 37.86 × 105.99 = 0.0935������ ຄວາມເຂືັ້ມຂນ້ ຂອງ HCl = 0.0935������ %������������2������������3 = (������������������������ )(������������������������ )(������������������������2������������3 )������ × 100 mg sample 68

%������������2������������3 = (0.0935)(40.72)(84.01) × 100 467.1 %������������2������������3 = 68.48 5.3 ການວິເຄາະຫາປະລິມານໂດຍການໄທເທຣດຢອ້ ນກັບ ສາມາດຄິດໄລ່ໄດ້ໂດຍໃຊ້ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນເປັນໂມລາຣີຕີໄດ້ ໂດຍຕ້ອງໄດ້ຄໍານຶງເຖິງອັດຕາສ່ວນຂອງ ປະຕກິ ິລິຍາ ������������ + ������������ ⟶ ������������������������������������������������ + ������������������������������������ ������ (titrant) ������������ + ������������ ⟶ ������������������������������������������������ (back-titrant) ������1 = ������������; ������2 = ������ ������ [(������������������������) − (������������������������������2)]������1������������ = ������������ ������(������������������������������������) : ໄທແທຣນ ������(������������������������������������������������������ ������������ ������������ ������������������������������������������������): ທາດຖກໄທແທຣນເມືອ່ ������: ໂມລຂອງທາດ C: ທາດທ່ີືເກດີ ປະຕິກລິ ິຍາກບັ ໄທແທຣນ ������ ທືີ່ເຫອຈາກປະຕິກລິ ິ ຍາ ລະຫວາ່ ງໄທແທຣນກັບທາດຖກໄທແທຣນ. ������: ໂມລຂອງໄທແທຣນ ������ ເກດີ ປະຕກິ ິລຍິ າພດໍ ກີ ບັ ������ ������ ໂມລຂອງທາດ ������ ທີື່ຖກໄທເທຣດ ຄ່ າ ອັ ດ ຕ າສ່ ວ ນ ທ່ີື ເຮັ ດ ປ ະ ຕິ ກິ ລິ ຍ າ ກັ ນ (������1) ແ ມ່ ນ ຈໍ ານ ວ ນ ໂ ມ ລ ຂ ອ ງ ທ າ ດ ������ ທີື່ ເຮັ ດ ປະຕກິ ລິ ິຍາພດໍ ີກບັ ໄທແທຣນ ������ 1ໂມລ ������1 = ������ ������ ຄ່າອດັ ຕາສ່ວນທື່ີເຮັດປະຕິກລິ ິຍາກັນ(������2) ແມນ່ ຈໍານວນໂມລຂອງທາດ ������ ທຍືີ່ ັງເຫອຈາກປະຕກິ ິລຍິ າ ກບັ ໄທແທຣນ ������ ������2 = ������ ������ ������������:ບລໍ ິມາດໄທແທຣນ ������ ������������: ຄວາມເຂັ້ມື ຂ້ນຂອງໄທແທຣນ ������ ������������:ບລໍ ມິ າດຂອງທາດທືີ່ເກດີ ປະຕກິ ິລຍິ າກບັ ໄທແທຣນ ������ ທີື່ຍງັ ເຫອ ������������: ຄວາມເຂມັື້ ຂນ້ ຂອງທາດທເີ່ື ກດີ ປະຕິກິລິຍາກບັ ໄທແທຣນ ������ ທຍື່ີ ັງເຫອ ຕົວຢ່າງ2: 0.052M EDTA 10 dm3 ຕື່ມລົງໃນທາດລະລາຍຂອງ Zr(IV) ເມື່ອເຮັດການໄທເທຣດຍ້ອນ ກັບປະກົດວ່າ EDTA ທື່ີຫາຍເກີນພໍຈະປະຕິກິລິຍາພໍດີກັບ0.0540M Bi(NO3)3 ຈໍານວນ 2.08dm3 ຈື່ົງ ຊອກຫານໍາື້ ໜກັ ຂອງ Zr ໃນທາດລະລາຍ.(Zr: 91 ຕອບ: 36.4g) ຕອບ: ������������������������ + ������������4+ → ������������ − ������������������������ + ������������������������������������������������������������ ������������3+ + ������������������������������������������������������������ → ������������ − ������������������������ ������1 = 1, ������2 = 1 [(������������������������) − (������������������������������2)]������1������������������ = ������������������ 69

[(10 × 0.0502) − (2.08 × 0.0540 × 1)]1 × 91.22 = 35.55 ມວນສານຂອງ Zr ທມີ່ື ຢີ ໃູ່ ນທາດຕວົ ຢ່າງ = 35.55mg 6. ປຽບທຽບການວິເຄາະໂດຍບໍລມິ າດ ແລະ ການວເິ ຄາະໂດຍນໍາື້ ນກັ 6.1 ຂື້ໍດີຂອງວທິ ີການວິເຄາະໂດຍນບລໍ ິມາດ - ງ່າຍກວ່າການວິເຄາະໂດຍນື້ໍາໜັກເພາະມີຂື້ັນຕອນໜ້ອຍກວ່າ ບໍື່ຕ້ອງຜ່ານຂັື້ນຕອນທືີ່ຫຍ້ງຍາກເຊັື່ນ: ການຕົກພຶກ, ການຕອງ, ການລ້າງພຶກ, ການເຮັດໃຫ້ແຫ້ງ, ການຊ່ັືງນື້ໍາໜັກຂອງພຶກທ່ືີໄດ້ ເຊືິ່ງແຕ່ລະຂັື້ນຕອນ ສາມາດເຮັດໃຫເ້ ກດີ ຂຜ້ໍື ິດພາດໄດ້ງາ່ ຍ. - ມີສ່ິືງລົບກວນໜ້ອຍກວ່າການໄທເທຣດບາງຄັ້ືງບ່ືໍຕ້ອງຜ່ານຂື້ັນຕອນໃນການແຍກທາດທີື່ປົນ ເປື້ອນອອກກ່ອນ ແຕ່ການວິເຄາະໂດຍນ້ືໍາໜັກຈໍາເປັນຕ້ອງແຍກ ເພາະໃນການຕົກພຶກຕ້ອງຕຶື່ມທາດຕົກພຶກໃຫ້ ຫາຍເກນີ ພໍເຊງືິ່ ອາດຈະເຮັດໃຫທ້ າດປນົ ເປ້ອື ນຕົກພກຶ ລົງມານໍາ. - ໃຊໄ້ ດກ້ ບັ ທາດຕົວຢາ່ ງຫາຍຂະໜາດໃນຊ່ວງຄວາມເຂືມັ້ ຂນ້ ຕັ້ືງແຕ່ 0.001 – 1M 6.2 ຂດື້ໍ ຂີ ອງການວເິ ຄາະໂດຍນາໍື້ ໜກັ . - ໃນການວິເຄາະທາດຕົວຢ່າງທືີ່ມີປະລິມານຫາຍເຖິງ 0.1 – 1g ວິທີການວິເຄາະໂດຍນໍື້າໜັກຈະ ຖກຕ້ອງ ແລະ ແນນ່ ອນກວາ່ - ຂໍື້ຜິດພາດທີື່ເກີດຂ້ືນໃນວິທີການວິເຄາະສ່ວນໃຫຍ່ຈະຮູ້ສາເຫດ ແລະ ສາມາດຊອກວິທີແກ້ໄຂໄດ້ ດກີ ວ່າ. - ຖ້າປະຕິກິລິຍາທີື່ເກີດຂ້ືນໃນຄະນະທື່ີເຮັດການວິເຄາະເກີດຂື້ນຫາຍວິທີການວິເຄາະໂດຍນື້ໍາໜັກຈະ ໃຊໄ້ ດຜ້ ົນດີກວ່າ ເພາະມໂີ ອກາດຕື່ມທາດຕົກພຶກໃຫ້ຫາຍເກີນພໍ ແລະ ສາມາດປະໄວ້ໄດ້ດນົ ແຕ່ງເຖິງຢ່າງໃດກ່ໍື ຕາມການວເິ ຄາະໂດຍບລໍ ິມາດອາດຈະແກ້ໄຂໄດ້ໂດຍການໄທເທຣດຢ້ອຍກບັ (Back titration). 70

ບດົ ເຝິກຫດັ 1.ຈືງ່ົ ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ຕໄໍ່ື ປນ:ີ້ື a. titrant b. standard solution c. end point d. equivalence point e. titration error 2. ທາດ KHP ໜັກ 0.7546 ກຣາມ ເຮັດປະຕກິ ິລຍິ າພໍດີກບັ NaOH 34.79 cm3 ໃນການຊອກຫາ ຄວາມເຂ້ມັື ຂນ້ ທືີ່ແນ່ນອນຈົ່ືງຊອກຫາຄວາມເຂືັມ້ ຂ້ນຂອງ NaOH 3. ທາດລະລາຍຊະນິດໜືຶ່ງເມ່ືອນໍາມເຈອຈາງລົງ 12 ເທືົ່ ປະກົດວ່າໄດ້ຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນເທົື່າກັບ 0.25 M ຈົ່ືງ ຊອກຫາຄວາມເຂ້ັມື ຂ້ນເລມີ່ື ຕ້ືົນ. 4. ຕອ້ ງໃຊທ້ າດລະລາຍນເືີ້ ທົາື່ ໃດ ໃນການປງແຕ່ງໃຫ້ມີຄວາມເຂືັມ້ ຂ້ນ 0.1M ຈໍານວນ 2 dm3 a. 1.5HNO3 b. 6.7M NaOH c. 0.25M HF d. 0.025M H2SO4 5. ຕ້ອງໃຊ້ອາຊິດເກອເຂັ້ືມຂ້ນເທ່ືົາໃດ dm3 ໃນການປງແຕ່ງໃຫ້ໄດ້ທາດລະລາຍທືີ່ມີຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນ 0.1M ຈາໍ ນວນ 1 dm3 ຖ້າ HCl ເຂ້ືມັ ຂ້ນມຄີ າ່ 38% ແລະ ຄວາມໜາແໜ້ນ 1.19. 6. ຈ່ງືົ ຊອກຫາບໍລິມາດຂອງ H2SO4 0.5N ທ່ືີຕອ້ ງຕື່ມລງົ ໄປໃນ 200cm3 ຂອງ 0.15N H2SO4 ແລະ ເມ່ອື ເຈອຈາງເປັນ 500 cm3 ແລວ້ ມີຄວາມເຂ້ມືັ ຂ້ນເປນັ 0.1N ພໍດ.ີ 7. ຈ່ົືງຊອກຫາຄວາມເຂມັ້ື ຂ້ນຂອງທາດລະລາຍຕໄໍື່ ປນທີ້ື ືີ່ເກີດຈາກການປງແຕ່ງທາດລະລາຍຕໄໍ່ື ປນ:ີື້ a. 25 cm3 H3PO4 ເຈອຈາງເປັນ 1 dm3 b. 10 cm3 C2H5OH (ຄວາມໜາແໜນ້ ເທົືາ່ 0.79g/ cm3) ເຈອຈາງເປນັ 100cm3 8. ຕ້ອງໃຊ້ 0.1M H2SO4 ເທ່ືົາໃດ cm3 ຕ່ືມລົງໃນ 50cm3 ຂອງ 0.1M NaOH ແລ້ວເຮັດໃຫທາດ ລະລາຍມຄີ ວາມເຂມັື້ ຂ້ນຂອງ H2SO4 = 0.05M 9. ຈງ່ືົ ຂຽນອດັ ຕາສວ່ ນທີເກດີ ປະຕິກິລິຍາຂອງປະຕກິ ິລຍິ າຕໄໍື່ ປນ:້ືີ ໄທແທຣນ ທາດຖກໄທເທຣດ a. ������������2+ + ������������42− → ������������������������4 71

b. ������������+ + 2������������− → ������������(������������)2− c. ������+ + ������������3 → ������������4+ d. ������������2������72− + 6������������2+ + 14������+ → 2������������3+ + 6������������3+ + 7������2������ e. 2������������+ + ������������2(������������������������)2 → ������������2(������������������−)2 + 2������2������ f. 2������������+ + ������������2+ → 2������������3+ + ������������4+ 10. 0.15M EDTA 25 dm3 ຕື່ມລົງໃນທາດລະລາຍຂອງ Zr(III) ເມື່ອເຮັດການໄທເທຣດຍ້ອນກັບ ປະກົດວ່າ EDTA ທືີ່ຫາຍເກນີ ພຈໍ ະປະຕິກລິ ິຍາພໍດກີ ັບ0.250M Fe(NO3)3 ຈໍານວນ 40g ຈົື່ງຊອກຫາບລໍ ິ ມາດຂອງ Zr ທ່ໃີື ຊ້ໃນການໄທເທຣດ(Zr: 91) ������������������������ + ������������3+ → ������������ − ������������������������ + ������������������������������������������������������������ ������������3+ + ������������������������������������������������������������ → ������������ − ������������������������ 11. ທາດຕົວຢ່າງເບສ ໜັກ 5.3692 ກຣາມ ເມື່ອນໍາມາລະລາຍແລ້ວເຈອຈາງໃຫ້ມີບໍລິມາດເປັນ 250 cm3 ນໍາ 50 cm3 ຂອງທາດຕົວຢ່າງມາໄທເທຣດກັບ 0.2136 M HCl ປະກົດວ່າໃຊ້ HCl 27.66 cm3 ຈຶື່ງ ຮອດຈດຢດຕິ ������ + ������������������ → ������������������������������������������ ຈງ່ືົ ຊອກຫາມວນສານໂມເລກນຂອງເບສດງ່ັື ກ່າວ. 12. ທາດລະລາຍ NaOH ມີຄວາມເຂື້ັມຂ້ນປະມານ 0.15M ເມອ່ື ນາໍ ມາຊອກຫາຄວາມເຂືມັ້ ຂນ້ ທີື່ແນ່ນອນ ດວ້ ຍ 0.06082M H2SO4 2 + ������2������������4 → ������������������������������������������ ຈົື່ງຊອກຫາບໍລິມາດຂອງ ������2������������4 ທ່ືີນາໍ ມາໃຊ້ໄທເທຣດກັບ ������������������������ ຈໍານວນ 40cm3 ເທ່າົື ໃດ cm3? 13. ທາດຕົວຢາ່ ງຄຣໄໍ ຣດ໌ໜັກ 0.3212 ກຣາມ ທ່ີືບບໍື່ ລໍ ິສດ ເກີດປະຕິກິລິຍາພດໍ ີກບັ 0.1070M AgNO3 ຈາໍ ນວນ 35.52 cm3 ຈື່ົງຊອກຫາສວ່ ນຮ້ອຍຂອງ NaCl ໃນທາດຕວົ ຢ່າງ. 72

ບດົ ທີ 6 ການໄທເທຣດອາຊດິ - ເບສ (Acid – Base Titration) ໃນການໄທເທຣດອາຊິດ - ເບສ ຈະເປັນການປ່ຽນແປງ pH ຂຶ້ືນໃນທາດລະລາຍ pH ຂອງທາດ ລະລາຍແຕ່ລະຈດໃນຂະນະທ່ືີເຮັດການໄທເທຣດສາມາດວັດແທກໄດ້ໂດຍໃຊ້ເຄື່ອງມທ່ີືເອິ້ືນວ່າ pH meter ຫ ຖ້າຮຄູ້ ວາມເຂ້ມືັ ຂ້ນຂອງທາດລະລາຍທ່ີືໃຊໃ້ ນການໄທເທຣດສາມາດຄດິ ໄລ່ຫາ pH ຂອງທດລະລາຍແຕລ່ ະ ຈດທ່ືີເຮັດການໄທເທຣດໄດ້ ເມ່ືອນາໍ ຄ່າການປ່ຍນແປງ pH ຂອງທາດລະລາຍທືີ່ເຮັດການໄທເທຣດສາມາດສ້າງ ກຣາຟ ໂດຍໃຊ້ປະລິມານຂອງໄທແທຣນເປັນແກນ x ແລະ pH ຂອງແຕ່ລະຈດທືີ່ຕ່ືມໄທແທຣນເປັນແກນ y ຈະໄດກຣາຟທື່ີເອິື້ນວ່າ: ເຄີບຂອງການໄທເທຣດ (titration curve) ຈາກຫັກສະສນະເຄີບຂອງການໄທ ເທຣດທໄື່ີ ດ້ ສາມາດສຶກສາເຖງິ ຈດສົມມູນຂອງປະຕິກິລິຍາການໄທເທຣດ ແລະ ການເລອກໃຊ້ອິນດເີ ຄເຕທີ ່ືີເໝ າະສົມ ອາຊິດ - ເບສ ທກຊະນິດບື່ໍສາມາດເຮັດການໄທເທຣດໄດ້ ຄູ່ອາຊິດ - ເບສທື່ີເລອກມາເຮັດການໄທ ເທຣດນ້ືັນຕ້ອງສາມາດເກີດປະຕິກິລິຍາກັນໄດ້ຢ່າງສົມບູນຄຄວາມດ່ນດ່ຽງຂອງປະຕິກິລິຍາການໄທເທຣດຕ້ອງ ມີຄ່າສູງ ແລະ ມີຄວາມເຂື້ັມຂ້ນສູງພໍເໝາະເຄີບທີື່ໄດ້ຈາກການໄທເທຣດຄູ່ຂອງອາຊິດ - ເບສທີື່ເໝາະສົມຈະມີ ລັກສະນະຂອງເຄີບທ່ືີເດັື່ນຊັດ ຊອກຫາຈດສົມມູນ(ຈດຢດຕິ)ໄດ້ງ່າຍ ແລະ ມີໂອກາດເລອກໃຊ້ອິນດີເຄເຕີທື່ີເ ໝາະສົມໄດຫາຍຕົວ. ຄາ່ ການດນ່ ດຽ່ ງຂອງປະຕິກິລຍິ າຂອງການໄທເທຣດອາຊດິ ແກ່ ແລະ ເບສແກ່ ������3+������ + ������������− ⇌ 2������2������ ������������ = 1 = 1 × 1014 … … … … … … (1) ������������ ຈະປະກົດວ່າການປ່ຽນແປງ pH ທີ່ືຈດຢດຕິ(∆������������) ມີຄ່າເທືົ່າກັບ 5.20 ເມ່ືອບໍລິມາດຂອງການໄທ ເທຣດຜິດໄປຈາກຈດຢດຕິພຽງ ±0.1 ������������3(∆������ = 0.1������������3) ເນ່ືອງຈາກທືີ່ຈດຢດຕິມີການປ່ຽນແປງ pH ໄດ້ຫາຍ.ດ່ງືັ ນນ້ືັ ຈຶງ່ື ມໂີ ອກາດເລອກອນິ ດີເຄເຕທີ ື່ໃີ ຊໃ້ ນການໄທເທຣດໄດ້ຫື່ຍຕວົ ດືງັ່ ສະແດງໃນຮບູ 2. ຄ່າດນ່ ດ່ຽງຂອງປະຕກິ ິລິຍາໄທເທຣດອາຊິດອ່ອນກັບເບສແກ່ ������������ + ������������− ⇌ ������− + 2������2������ ������������ = ������������ = [������−] … … … … (2) ������������ [������������][������������−] … … ການປຽ່ ນແປງ pH ທຈື່ີ ດຢດຕິ (∆������������) ຈະມີຄ່ານອ້ ຍກວ່າການໄທເທຣດອາຊິດແກ່ກບັ ເບສແກ່ ນອກຈາກຄ່າດ່ນດ່ຽງຂອງປະຕິກິລິຍາການໄທເທຣດຈະມີອິດທິພົນຕໍື່ກັບກຣາຟ ແລ້ວຄ່າຄວາມເຂືັ້ມ ຂ້ນຂອງທາດລະລາຍກໍື່ຈະມີອິດທິພົນອີກ. ດື່ັງນັື້ນຈ່ືຶງຕອບໄດ້ຍາກວ່າຄ່າດ່ນດ່ຽງຂອງປະຕິກິລິຍາຂອງການໄທ ເທຣດຄວນມີຄ່າເທົື່າໃດ ຈືຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ການໄທເທຣດເປັນໄປໄດ້ ແຕ່ເຮົາສາມາດບອກໄດ້ວ່າການໄທເທຣດທີື່ ເປັນໄປໄດ້ທື່ີສາມາດຊອກຫາຈດຢດຕິໄດ້ໂດຍມີຄວາມແນ່ນອນ ແລະ ຖກຕ້ອງນັື້ນຄວນເປັນການໄທເທຣດຄູ່ ອາຊິດ - ເບສທ່ືີສາມາເກີດການປ່ຽນແປງpH(∆������������) 1-2 ຫົວໜ່ວຍເມ່ືອຕື່ມໄທແທຣນໜ້ອຍ ຫ ຫາຍກວ່າ ຈດຢດຕິ 2-3 ຢອດເທືົ່ານື້ັນ. ຕົວຢ່າງຕໄໍື່ ປນເ້ືີ ປັນການຄດິ ໄລ່ຫາຄາ່ Ka ຂອງອາຊິດອ່ອນ ແລະ Kt ສໍາຫັບການ ໄທເທຣດທເ່ີື ປນັ ໄປໄດ້. 73

ຕົວຢ່າງ6.1: ອາຊິດອ່ອນ HA 0.1M 50 cm3 ຖກນາໍ ມາໄທເທຣດກັບເບສແກ່ 0.1M a. ຈ່ືົງຊອກຫາຄ່າດ່ນດ່ຽງຂອງປະຕິກິລິຍາ(Kt)ທື່ີເຮັດໃຫ້ການໄທເຣດເປັນໄປໄດ້ 49.95 cm3 ປະຕິກິລິຍາສາມາດເກີດໄດ້ຢ່າງສົມບູນ ແລະ ເມື່ອຕ່ືມເບສແກ່ເກີນຈດຢດຕິ 1-2 ຢອດ (0.05 cm3) ເຮັດ ໃຫ້ pH ປ່ຽນແປງໄປ 2 ຫວົ ໜ່ວຍ. b. ຄິດໄລ່ແບບຂື້ໍ a ແຕໃ່ ຫ້ມີ ∆������������ ເທ່ົືາກບັ 0.1 ຫົວໜ່ວຍ. ຕອບ: a. ເມ່ືອຕ່ມເບສແກ່ເກີນຈດຢດຕິໄປເທື່ົາກັບ 0.05 cm3 (ບໍລິມາດທາດລະລາຍລວມທັງໝົດມີຄ່າ ເທາ່ືົ ກບັ 100.05 cm3) ເຮາົ ສາມາດຄິດໄລ່ຫາ pH ຂອງທາດລະລາຍຈາກເບສແກ່ທຕ່ືີ ື່ມລົງໄປ. ������������− = 0.05 × 0.1 = 5 × 10−5������ 100.05 ������������������ = 4.30 ������������ = 9.70 ສະແດງວາ່ pH ເມ່ອື ຕ່ືມໄທຣນໄປ 49.95 cm3 = 9.70- 2 = 7.70 ທຈືີ່ ດທມ່ືີ ີ pH = 7.70 ນ້ືີ ປະຕິກິລິຍາສາມາດເກີດຂ້ຶນື ໄດ້ຢ່າງສົມບູນ ຄວາມໝາຍຂອງການເກີດປະຕິກິລິຍາໄດ້ຢ່າງສົມບູນໃນທາງການວິ ເຄາະໝາຍຄວາມວາ່ ມີ ເຫອຢພູ່ ຽງ 1 ສ່ວນໃນ 1 ສ່ວນທໍາອິດມີ [HA] = 0.1x50 = 5 m mole ນື້ັນຈະມີ [HA] ເຫອຢເູ່ ທາ່ືົ ກບັ 5 × 10−3 = 0.005 ������ ������������������������ ແລະ ມີ [A-] ເກີດຂືຶ້ນ = 4.995 m mole. ������������ + ������2������ ⇌ ������3+������ + ������− … … … … … … … … … (1) ������������ = [������3+������][������−] … … … … … … … … … … … (12) [������������] [������−] ������������������ = ������������ − ������������������ [������������] 4.995 ������������������ = 7.7 − ������������������ 99.95 0.005 99.95 ������������������ = 4.7 ������������ = 2 × 10−5 ຈາກ 11 ������������ = [������3+������][������������−] … … … … … … … . . (4) ເອາົ ສົມຜົນ (1)+(3) ຈະໄດ້ ������������ + ������������− ⇌ ������− + ������2������ [������−] ������������ = [������������][������������−] … … … … … … … . . (5) (5)=(2)X(4) 74

������������ = ������������ = [������−] ������������ [������������][������������−] ������������ = ������������ = 2 × 10−5 ������������ 1 × 10−14 ������������ = 2 × 109 ສະແດງວ່າໃນການໄທເທຣດອາຊິດອ່ອນກັບເບສແກ່ ຖ້າຈະມີການປ່ຽນແປງ pH (∆������������) ທີື່ຈດ ຢດຕິເທົື່າກັບ 2 ຫວົ ໜ່ວຍ ແລະ ຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນຂອງອາຊິດອ່ອນກັບເບສແກ່ທີືໃ່ ຊ້ເທ່ົືາກັບ 0.1M ອາຊດິ ອອ່ ນ ນ້ືັນຄວນເປັນອາຊິດອ່ອນທີື່ມີຄ່າ ������������ = 2 × 10−5 ແລະ ມີຄ່າດ່ນດ່ຽງປະຕິກິລິຍາຂອງການໄທເທຣດ(Kt) ເທົືາ່ ກັບ 2 × 109. b. ເມື່ອ ∆������������ = 1 pH ທ່ຈືີ ດເມ່ອື ຕ່ືມໄທແທຣນໄປ 49.95 cm3 = 9.70-1= 8.70 4.995 ������������������ = 8.7 − ������������������ 99.95 0.005 99.95 ������������������ = 5.70 ������������ = 2 × 10−6 ������������ = ������������ = 2 × 10−6 ������������ 1 × 10−14 ������������ = 2 × 10−8 ດ່ືັງທີື່ໄດ້ກ່າວມາແລ້ວວ່າການປ່ຽນແປງ ������������(∆������������) ທີ່ືຈດຢດຕິຈະຂືຶ້ນຢູ່ກັບຄ່າ Ka ຫ Kt ແລະ ຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນ ພົບວ່າຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນຈະມີຜົນຕໍ່ືການປ່ຽນແປງ pH ທືີ່ຈດຢດຕິຂອງການໄທເທຣດອາຊິດແກ່ ກັບເບສແກ່ໄດ້ສະແດງໃນຮູບ 6.1 ∆������������ ຈະຫຼຸດລົງເມ່ືອຄວາມເຂື້ັມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍທີ່ືຖກໄທເທຮດກັບ ຖກໄທແທຣນຫຼຸດລງົ . pH 75 13 12 11 10 9

0.0001-M 0.001-M 0.01-M 0.1-M ບລໍ ມິ າດNaOH ຮູບທີ 1 ອິດທພິ ົນຂອງຄວາມເຂມື້ັ ຂນ້ ທ່ືີມຕີ ກໍ່ື ານໄທເທຣດອາຊດິ ແກ່ດ້ວຍເບສແກ່ ສໍາຫັບອາຊິດອ່ອນຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນມີອິດທິພົນຕືໍ່ກຣາຟຄກັບຄ່າ Ka ຫ Kt ທ່ືີສະແດງໄວ້ໃນຕາຕະລາງ ທີ 6.2 ແລະ ຮູບ 6.3 ເຊ່ິືງສະຫຼຸບໄດ້ດື່ງັ ນ:ືີ້ 1. ຖາ້ ອາຊິດອອ່ ນມີຄ່າ Ka ນອ້ ຍ ຈະເຮັດໃຫ້ pH ທ່ືີຈດຢດຕມິ ີຄ່າສູງ ແລະ ∆������������ ມີຄ່ານ້ອຍ. 2. ຖ້າຫຼຸດປະລິມານຂອງ HA ແລະ ເຮັດການໄທເທຣດທ່ືີມີບໍລິມາດເທ່ືົາເກົື່າ ∆������������ ຈະຫຼຸດລົງ ເພາະວ່າຕ້ອງໃຊ້ປະລິມານໄທແທຣນຫຼຸດລົງ ແຕ່ຖ້າໃຊ້ປະລິມານ HA ທ່ືົາເດີມ ແຕ່ຫຼຸດປະລິມານຂອງທດ ລະລາຍລງົ ພົບວ່າ ∆������������ ຈະເພິື້ມຂ້ືຶນ. 3. ຖາ້ ເພ້ີືມຄວາມເຂ້ືັມຂນ້ ຂອງໄທແທຣນຈະເຮັດໄຫ້ ∆������������ ເພ້ີືມຂຶນ້ື ແຕ່ມຄີ ວາມຜິດພາດສາໍ ພັດສູງ ຂື້ນຶ . 4. ການໄທເທຮດຊ່ວງກ່ອນຮອດຈດຢດຕບິ ໍວ່າຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍຈະເປນັ ເທ່ົືາໃດກື່ຕໍ າມ pH ຂອງທາດລະລາຍຈະມຄີ ່າເທາ່ົື ກກັນ ເພາະວ່າເກີດເປນັ ທາດລະລາຍບັບເຟີຣ. 6.1 ເຄີບການໄທເທຣດຂອງປະຕກິ ິລຍິ າສະເທນີ ແບບງາ່ ດາຍ (Titration curve for Sample neutralization titration) ເຄີບທືີ່ໄດຈ້ າກການໄທເທຣດຄູ່ອາຊິດ - ເບສ ແຕ່ລະຄູ່ນືັ້ນມີລກັ ສະນະແຕກຕ່າງກນັ ຈະເປັນລັກສະນະ ສະເພາະຕົວຂອງການໄທເທຣດອາຊິດ - ເບສ ຄູ່ໜືຶ່ງໆ ເຊືິ່ງຂຶ້ນື ຢກູ່ ບັ Ka ຫ Kt ແລະ ຄວາມເຂັື້ມຂ້ນຂອງທາດ ລະລາຍ ຕົວຢ່າງຕໍ່ືໄປນື້ີເປັນການສະແດງວິທີການຄິດໄລ່ pH ຂອງທາດລະລາຍທີື່ຈດຕ່າງໆ ທ່ີືເຮັດການໄທ ເທຣດ, ສ້າງເຄີບຂອງການໄທເທຣດ ແລະ ການຄິດໄລ່ຫາຄວາມຜິດພາດຂອງການໄທເທຣດ. 76

6.1.1 ການໄທເທຣດອາຊດິ ແກ່ດ້ວຍເບສແກ່ ໃນກໍລະນີທ່ືີເຮັດການໄທເທຣດອາຊິດແກ່ດ້ວຍເບສແກ່ ເຊ່ິືງທາດທັງສອງທາດນື້ີສາມາດແຕກຕົວເປັນ ໄອອອນໄດ້ໝົດໃນທາດລະລາຍ ເຊືັ່ນ: ໄທເທຣດອາຊິດ HCl ດ້ວຍເບສ NaOH ປະຕິກິລິຍາທ່ືີເກີດຂືຶ້ນ ແມ່ນ: ������3+������ + ������������− + +������������− → 2������2������������������+ + ������������+ ແລະ ������������− ຈະຍັງຄົງແຕກຕົວເປັນໄອອອນຢູ່ໃນທາດລະລາຍ ແລະ ບໍື່ມີຜົນເຮັດໃຫ້ທາດ ລະລາຍມີ Ph ປ່ຽນແປງ ດ່ືັງນັ້ືນການຂຽນປະຕິກິລິຍາທ່ີືເກີດຂ້ຶືນໃນການໄທເທຣດອາຊິດແກ່ກັບເບສແກ່ ສາມາດຂຽນໄດ້ເປນັ . ������3+������ + ������������− ⇌ 2������2������ ຈະໃຊປ້ ະຕິກລິ ຍິ ານເື້ີ ທົືາ່ ນັນື້ ຄິດໄລ່ຫາ pH ຂອງທາດລະລາຍນັື້ນເພື່ອສາ້ ງເຄບີ ຂອງການໄທເທຣດ. ຕວົ ຢ່າງ6.2: ພິຈາລະລນາການໄທເທຣດ 50 cm3 0.1M ຂອງທາດລະລາຍ HCl ດວ້ ຍທາດລະລາຍ 0.1M ຂອງໂຊດຽມໄຮດຣອກໄຊດ໌ ເພາະວ່າ HCl ເປັນອາຊິດແກ່ທ່ີືເປັນອາຊິດໜ່ືຶງໂປຣຕຣອນ ດື່ັງນືັ້ນຄວວາມເຂ້ັືມ ຂນ້ ຂອງ [������3+������] ຈະມີຄ່າເທົື່າກັບຄວາມເຂືັ້ມຂ້ນຂອງ HCl ການຄິດໄລ່ pH ເລມີື່ ຕືນົ້ ກ່ອນຕື່ມາບສລງົ ໄປ [������3+������] ມີຄາ່ ເທືາ່ົ ກັບຄວາມເຂມ້ັື ຂ້ນຂອງ HCl [������3+������] = 0.1 ������������ = 1 ຄິດໄລ່pH ເມ່ືອຕື່ມ NaOH = 10 cm3 ຈໍານວນ m. mole HCl ທເີື່ ຫອຢູ່ = (50 × 0.1) − (10 × 0.1) ຈາໍ ນວນ mmole ທເືີ່ ຫອຢູ່ = 4.0 ຈໍານວນ mmole [������3+������] = 4.0 ບໍລມິ າດທາດລະລາຍທງັ ໝົດ = 50 + 10 ບໍລມິ າດທາດລະລາຍທງັ ໝົດ = 60cm3 [������3+������] = 40 ������ 60 40 ������������ = −������������������ 60 ������������ = 1.18 ໃນທໍານອງດຽວກັນກ່ໍືສາມາດຄດິ ໄລ່ pH ທີ່ືຈດເມືອ່ ຕ່ືມເບສລົງໄປໃນປະລິມານຕ່າງໆ ໄດ້ ໃນກໍລະນີ ທ່ີືຍັງບໍື່ທັນຮອດຈດສົມມູນເຊິື່ງໃນການຄິດໄລ່ [������3+������] ແມ່ນຄິດໄລ່ມາຈາກ HCl ພຽງຢ່າງດຽວໂດຍບໍື່ຄໍານຶງ ເຖງິ [������3+������] ທື່ີມາຈາກການແຕກຕົວຂອງນໍື້າ ເພາະວາ່ ຈະໜອ້ ຍຫາຍເມອື່ ທຽບກບັ HCl ທມີື່ ີຢ.ູ່  ການຄດິ ໄລທ່ ືີ່ຈດຢດຕິ (ເມືອ່ ຕ່ືມເບສລງົ ໄປ 50 cm3) 77

ເມອ່ື ປະຕິກິລິຍາຮອດຈດຢດຕິສະແດງວາ່ HCl ຫ [������3+������] ຖກປະຕິກິລິຍາໄປໝົດໃນທາດລະລາຍກ່ືໍ ຈະມເີ ກອ NaCl ກັບ H2O ການຄິດໄລ່ຫາ [������3+������] ຕ້ອງຄິດໄລ່ຈາກການແຕກຕົວຂອງນໍື້າ. 2������2������ ⇌ ������3+������ + ������������− ������������ = [������3+������][������������−] = 1 × 10−14 [������3+������] = [������������−] = ������ ������2 = 1 × 10−14 ������ = 1 × 10−7 [������3+������] = [������������−] = 1 × 10−7 ������������ = ������������������ = 7  ການຄດິ ໄລ່ pH g,njv8nj,g[l 50.01 cm3 ຈາໍ ນວນ m. mole ������������− ທເ່ີື ຫອເກີນພໍ = (50.01 × 0.1) − (50 × 0.1) ບລໍ ມິ າດທາດລະລາຍທັງໝົດ = 50.01 + 50 ບລໍ ມິ າດທາດລະລາຍທງັ ໝົດ = 100.01cm3 [������������−] = (50.01 × 0.1) − (50 × 0.1) 100.01 [������������−] ≅ 1 × 10−5M ������������������ = 5 ������������ = 14 − 5 = 9 ໃນທໍານອງດຽວກັນເຮົາສາມາດຄິດໄລ່ຫາຄ່າ pH ຂອງທາດລະລາຍແຕ່ລະຄ່າທື່ີຕ່ືມເບສ (NaOH) ລງົ ໄປຫາຍກວ່ານ.້ືີ ເມ່ືອເຮັດການຄິດໄລໂ່ ດຍວິທີນີ້ືຈະໄດ້ຄ່າ pH ເມ່ືອຕື່ມເບສໃນປະລິມານຕ່າງໆ ຫາຍຄ່າດັື່ງຂ້ືໍມູນທີ່ືສະ ແດງໄວ້ໃນຕາຕະລາງ 6.1 ຕາຕະລາງທ6ີ .1 ການປຽ່ ນແປງ pH ຂະນະເຮດັ ການໄທເທຣດ 50 cm3 ຂອງ 0.1 F HCl ດວ້ ຍ 0.1F NaOH ບລໍ ມິ າດຂອງ NaOH ທຕ່ືີ ່ືມ (cm3) pH 78

0.0 1 10 1.18 25 1.48 40 1.95 49 49.8 3 49.99 4 50 ຈດຢດຕິ 5 50.01 7 50.1 9 51 10 60 11 75 11.96 100 12.30 12.52 pH A 13 B 12 11 ຊວ່ ງການປ່ຽນແປງສີຂອງຟີນວລຟຕາລິນ 10 ຊ່ວງການປຽ່ ນແປງສີຂອງໂບຣມໂມໄທມອລບຣູ ຊວ່ ງການປ່ຽນແປງສີຂອງເມທີລອເໍ ຣັ້ືນ 9 ບລໍ ມິ າດNaOH 8 7 6 5 4 3 2 1 10 20 30 40 50 60 ຮູບທີ 2 ກຣາຟຂອງກການໄທທເທຣດອາຊິດແກ່ກັບເບສແກ່: ເຄບີ A ແມ່ນ 0.1 F HCl ໄທເທຣດກັບ 0.1 F NaOH ເຄບີ B ແມ່ນ 0.001F HCl ໄທເທຣດກບັ 0.001F NaOH. 79

ເຄີບ A ເປັນການໄທເທຣດລະຫວ່າງ 0.1F HCl ກັບ 0.1F NaOH ໃນການໄທເທຣດນ້ີືຈະໃຊ້ ອິນດີເຄເຕຊີ ະນິດໃດກໍື່ໄດ້ ການຕ່ືມປະລມິ ານຂອງໄທແທຣນລົງໄປຫາຍ ຫ ໜອ້ ຍພຽງຢອດດຽວຈາກຈກຢດຕິ (pH=7)ກ່ໍືຂະເຮັດໃຫ້ pH ປ່ຽນໄປໄດ້ຫາຍດັື່ງນ້ືັນຈຶ່ືງເລອກອິນດີເຄເຕີໄດ້ທັງ 3 ຊະນິດເພາະຊ່ວງການປ່ຽນ ແປງສີຂອງອິນດີເຄເຕີທງັ 3 ຊະນດິ ນຍືີ້ ງັ ຢໃູ່ ນຊວ່ ງທມີື່ ກີ ານປ່ຽນແປງ pH ຫາຍທສີື່ ດຂອງການໄທເທຣດ. ເຄີບ Bເປັນການໄທເທຣດລະຫວ່າງ 0.001F HCl ກັບ 0.001F NaOH ໃນການໄທເທຣດນີື້ຖ້າ ຈະໃຫ້ໄດ້ຜົນຖກຕ້ອງ ແລະ ແນ່ນອນຄວນໃຊ້ໂບຣມໂມໄທມອລບຣູເປັນອິນດີເຄເຕີ ຈະເຫັນໄດ້ວ່າຖ້າທາດ ລະລາຍເຈອຈາງລົງຈະມີຜົນເຮັດໃຫ້ຊ່ວງຂອງການປ່ຽນແປງ pH ຢ່າງວ່ອງໄວແຄບລົງເຮັດໃຫ້ການເລອກໃຊ້ ອນິ ດີເຄເຕີມີຂຈໍື້ າໍ ກັດຫາຍຂືນ້ຶ . 6.1.2 ການຄດິ ໄລເ່ ພ່ືອຊອກຫາຄວາມຜດິ ພາດຂອງການໄທເທຣດອາຊດິ ແກກ່ ບັ ເບສແກ.່ ໃນການໄທເທຣດອາຊິດແກ່ກັບເບສແກ່ເຊ່ັືນ: ການໄທເທຣດ HCl ທ່ືີມີຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນເລີ່ືມຕື້ົນເທື່ົາ ກັບ ���������0��� ກັບເບສແກ່ NaOH ທ່ືີມີຄວາມເຂື້ັມຂ້ນເລີື່ມຕ້ືົນເທົື່າກັບ ���������0��� ສາມາດພິຈາລະນາຄວາມຜິດພາດຂອງ ການໄທເທຣດ(titration error)ໄດ້ດ່ັືງນ:ີື້ ໃນທາດລະລາຍ HCl ຖກໄທເທຣດດ້ວຍເບສ NaOH ຈະມີການດ່ນດ່ຽງຄ: ������������+ + ������3+������ = [������������−] + [������������−] … … … … … … … … … (3) ສມົ ຜົນດນ່ ດ່ຽງຄ: ������������ = [������������+] + [������3+������] = ���������0��� ������������ … … … … … … … … … (4) ������������ + ������������ ������������ = [������������−] = ���������0��� ������������ … … … … … … … … … (5) ������������ + ������������ ແທນຄາ່ ສມົ ຜົນ4 ແລະ ສມົ ຜົ 5 ລົງໃນສໃົ ຜນົ 3 ������������ + [������3+������] = [������������−]+������������ … … … … … … … … … (6) ������������: ຄວາມເຂື້ັມຂ້ນຂອງເບສ NaOH ໃນທາດລະລາຍຈດທື່ີເຮັດການໄທເທຣດແລວ້ ������������: ຄວາມເຂມັື້ ຂ້ນຂອງ HCl ໃນທາດລະລາຍຈດທື່ີເຮດັ ການໄທເທຣດແລວ້ ຈາກສົມຜນົ 6 ຍ້າຍຟາກຈະໄດ້ ������������ − ������������ = [������������−] − [������3+������] ຫານສອງເບື້ອງໃຫ້ ������������ ������������ − 1 = [������������−] − [������3+������] ������������ ������������ ອັດຕາສ່ວນ ������������ ແມນ່ ຄວາມເຂັມື້ ຂ້ນຂອງໄທແທຣນ NaOH ຕຄໍື່ ວາມເຂັື້ມຂ້ນຂອງທາດທີຖື່ ກ ������������ ������������ (ໄທເທຣດໃນຈດທີ່ືໄທເທຣດນນ້ືັ ໆ ������������ ) ນັ້ນື ແມນ່ %titration = (������������������������ − 1) × 100 = [������������−] − [������3+������]) × 100 … … … … (8) ( ������������ ຕວົ ຢ່າງ6.3: ຈົື່ງຄດິ ໄລ່ຫາຄວາມຜດິ ພາດຂອງການໄທເທຣດຖ້າໄທເທຣດ 25cm3 0.1M HCl ດ້ວຍ 0.001M NaOH ເມອ່ື ຈດຢດຕຂິ ອງທາດລະລາຍມີ 80

a. pH=4.5 b. pH=10 ຕອບ: ຈາກສົມຜົນທີ 8 [������3+������]) %titration = (������������������������ − 1) × 100 = [������������−] − × 100 … … … … (8) ( ������������ [������������−] = 10−4.5 [������3+������] = 10−(14−4.5) = 10−9.5 ������������: ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນຂອງອາຊດິ ຈດທີື່ເຮັດການໄທເທຣດແລ້ວນນນືັ້ ເຊືິງ່ ໝາຍເຖິງຈດຢດຕິ ດງ່ືັ ນັື້ນ ປະລິມານຂອງ NaOH ທ່ີືໃຊ້ 25cm3 ������������ = ���������0��� ������������ = 0.001 × 25 ������������ + ������������ 25 + 25 0.025 ������������ = 50 = 0.0005������ %titration = (10−9.5 − 10−4.5) × 100 = 6.3% 0.001 b. %titration = (10−4 − 10−10) × 100 = 20% 0.001 2 ການໄທເທຣດລະຫວາ່ ງອາຊດິ ແກ່ HCl ແລະ ເບສແກ່ ຖ້າບມ່ືໍ ຄີ ວາມຜດິ ພາດຂອງການໄທເທຣດເກີດ ຂ້ືຶນຈະໄດ້ pH ຂອງທາດລະລາຍທີຈດຢດຕິດເທືົ່າກັບ 7 ພໍດີ ເຊິື່ງທາດລະລາຍທື່ີມີ pH = 7 ຈະມີ [OH−] = [H3+O] = 10−7M. 6.1.3 ການໄທເທຣດອາຊດິ ອອ່ ນດວ້ ຍເບສແກ່ ຫ ເບສອອ່ ນດວ້ ຍອາຊດິ ແກ່ ການຄິດໄລ່ pH ທີື່ຈດຕ່າງໆຂອງການໄທເທຣດອາຊິດອ່ອນ ຫ ອາຊິດອ່ອນຈະຫຍ້ງຍາກກວ່າອາຊິດ ແກ່ ຫ ເບສແກ່ ທ້ືັງນ້ືີເພາະວ່າຕ້ອງໄດ້ຄໍານຶງເຖິງການແຕກຕົວຂອງອາຊິດ ແລະ ເບສອີກເຮົາຕ້ອງຄິດໄລ່ pH ຢາ່ ງນ້ອຍ 4 ຈດຕໄື່ໍ ປນີື້ເພອ່ື ນໍາມາສາ້ ງເປັນເສນ້ືັ ສະແດງການໄທເທຣຊນັ . 1. ທຈ່ືີ ດເລມືີ່ ຕ້ົືນ ເມ່ືອຍັງບ່ໍືຕ່ືມໄທແທຣນລົງໄປທາດລະລາຍຈະມີຄນລັກສະນະເປັນອາຊິດ ຫ ເບສອ່ອນ ເຊືິ່ງສາມາດ ຄິດໄລ່ pH ໄດ້ຈາກຄ່າຄງົ ທຂື່ີ ອງການແຕກຕົວຂອງອາຊິດ ຫ ເບສນ້ນືັ ໆ. 2. ທືຈີ່ ດເມອ່ື ຕື່ມໄທແທຣນກອ່ ນຮອດຈດຢດຕິ ຂັ້ືນນືີ້ທາດລະລາຍຈະເກີດທາດລະລາຍບັບເຟີຣການຄິດໄລ່ pH ໃນວິທີການດຽວກັນກັບການຄິດໄລ່ pH ຂອງທາດລະລາຍບັບເຟີຣ ເຊິື່ງເປັນທາດລະລາຍເກອຂອງອາຊິດອ່ອນທີື່ເກີດຂື້ຶນກັບອາຊິດອ່ອນທ່ືີເຫອຢູ່ ຫ ເກອຂອງເບສອອ່ ນທ່ີືເກີດຂຶນ້ື ກັບເບສອອ່ ນທເີ່ື ຫອຢ.ູ່ 3. ທ່ີຈື ດຢດຕິ(equivalence point) ຈະເກີດເກອຂອງອາຊິດອ່ອນ ຫ ເກອຂອງເບສອ່ອນຂື້ຶນທັງໝົດ ໃຫ້ຄິດໄລ່ pH ຈາກທາດລະລາຍ ເກອຂອງອາຊິດອ່ອນ ຫ ເກອຂອງເບສອ່ອນທເ່ືີ ກດີ ຂ້ຶນື ນືັ້ນ. 81

4. ທື່ຈີ ດເມ່ືອຕື່ມໄທແທຣນເກີນຈດຢດຕິ ທ່ີືຈດນ້ີືຈະມີອາຊິດແກ່ ຫ ເບສແກ່ທີື່ໃຊ້ເປັນໄທແທຣນເຫອຢູ່ຫາຍເກີນພໍໃຫ້ຄິດໄລ່ pH ຈາກອາຊິດ ແກ່ ຫ ເບສແກ່ທ່ືີຫາຍເກີນພໍນັື້ນທັ້ືງນ້ີືກ່ໍືເພາະວ່າ pH ທີື່ເນ່ືອງມາຈາກເກອທີື່ເກີດຂ້ືຶນຈະມີຜົນນ້ອຍກວ່າທ່ືີເກີດ ເນື່ອງມາຈາກໄທແທຣນນັື້ນ. 6.1.4 ເຄບີ ຂອງການໄທເທຣດອາຊດິ ອ່ອນ(Titration curves for weak acids) ຕວົ ຢາ່ ງ6.4: ພຈິ າລະນາການໄທເທຣດ ແລະ ການສາ້ ງກຣາຟຂອງການໄທເທຣດ 50cm3 0.1F CH3COOH (Ka=1.75x10-5) ດ້ວຍ 0.1F NaOH ຕອບ:  pH ເລ່ືີມຕືົ້ນ ໃນທາດລະລາຍມພີ ຽງ 0.1F HOAc ພຽງຢາ່ ງດຽວ ������������������������ + ������2������ ⇌ ������3+������ + ������������������− 0.1 − ������ ������ ������ [������������������−] ������������ = [������������������������] 1.75 × 10−5 = ������2 ������ 0.1 − x ມີຄາ່ ນ້ອຍຫາຍເມອື່ ທຽບກບັ 0.1 ������2 = 1.75 × 10−6 ������ = 1.32 × 10−3 = [������3+������] ������������ = −������������������1.32 × 10−3 ������������ = 2.88  ທ່ີືຈດເມອື່ ຕື່ມ NaOH 10 cm3 ຈດນືີ້ທາດລະລາຍເປັນທາດລະລາຍບັບເຟີທີື່ປະກອບດ້ວຍ NaOAc ທີ່ືເກີດຂື້ຶນກັບ HOAc ທີື່ເຫອ ຢູ່ ������������������������ + ������������������������ ⇌ ������2������ + ������������������������������ ຈໍານວນໂມລNaOAc ທືີ່ເກີດຂ້ຶືນມີຄ່າເທ່ົືາກັບຈໍານວນໂມລຂອງ NaOH ທີ່ືຕື່ມລົງໄປ ແລະ ຈໍານວນໂມລຂອງ HOAc ທື່ີເຫອຢູ່ມີຄ່າເທົ່ືາກັບຈໍານວນໂມລຂອງ HOAc ທັງໝົດທື່ີເລ່ືີມຕົື້ນລົບດ້ວຍ ຈາໍ ນວນໂມລຂອງ NaOH ທີ່ຕື ື່ມລງົ ໄປ. 10 × 0.1 1 ������������������������������������ = 60 = 60 (50 × 0.1) − (10 × 0.1) 4 ������������������������������ = 60 = 60 82

(50 × 0.1) − (10 × 0.1) 4 ������������������������������ = 60 = 60 ລະບົບ - ໂຄງຮາ່ ງຫກັ ສດູ ລາຍວຊິ າ ພາກຮຽນ ຊວ່ື ຊິ າ : ເຄມວີ ິເຄາະ 2 ຫກັ ສດູ ສາ້ ງຄມູ ດັ ທະຍມົ ລະບບົ 12+4 ຈໍານວນ ລະຫດັ ວຊິ າ: 0903703 ຊົວ່ື ໂມງ ລະບົບ 4 ປີ ພາກຮຽນທີ່ື 1 ປທີ ີ 4 64 ຊືວົ່ ໂມງ 83

ຈໍານວນ 3(2-2-0) ໜວ່ ຍກິດ ອະທບິ າຍ ວຊິ ານ້ືີມີ 3 ໜ່ວຍກິດໃນນືັນ້ ມີ 2 ຊືົ່ວໂມງບນັ ຍາຍໃນ 1 ອາທິດ/ 16 ຄາ່ ໜ່ວຍ ອາທດິ , 2 ຊົວ່ື ໂມງທດົ ລອງຫປະຕິບັດການໃນ 1 ອາທິດ/ 16 ອາທ,ິ ລວມ ກິດ ທັງໝົດແມນ່ 64 ຊົ່ວື ໂມງ. ຈດປະສງົ ເມ່ືອຮຽນວຊິ ານີືແ້ ລວ້ ນັກສຶກສາຈະສາມາດ: 1. ອະທິບາຍເນືອ້ ໃນທາງເຄມີວເິ ຄາະທາງດ້ານປະລມິ ານແລະສອນ ເຄມສີ າດໃນລະດັບມດັ ທະຍົມໄດ້. 2. ນາໍ ເອົາຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂາ້ືົ ໃຈແລະວິທີການຕາ່ ງໆໄປປະຍກົ ໃຊ້ ເຂ້ົາື ໃນຊວີ ິດປະຈໍາວນັ ໄດຢ້ າ່ ງມີປະສິດທພິ າບ. 3. ສກຶ ສາຫາຄວາມຮູເ້ ພີ່ືມເຕີມແລະຕດິ ຕາມຄວາມກາ້ ວໜ້າທາງເຄ ມີສາດໃນອານາຄົດໄດ້. ເນ້ອື ໃນ ສຶກສາຂ້ືໍມູນດບິ ທ່ືີໄດຈ້ າກການວິເຄາະທາງດາ້ ນປະລິມານ, ການວັດແທກນໍືາ້ ຫຍໍື້ ໜັກບໍລິມາດແລະຄດິ ໄລ່ຄວາມເຂມັ້ື ຂ້ນເພອື່ ໄປໄຕເຕເຊີນກັບບນັ ດາອາຊດິ ແລະບາເຊຂີ ອງທາດລະລາຍ. ການ ວິຊານມີື້ ີ 8 ບດົ ແຕ່ລະບດົ ແບງ່ ອອກເປັນຫາຍຫວົ ຂໍືຍ້ ອ່ ຍເຊງິື່ ຈະໄດຈ້ ັດການ ດາໍ ເນີນ ຮຽນ - ການສອນພາຍໃນ 16 ອາທດິ ດ້ວຍຮບູ ການຫາຍແບບເຊນືັ່ ວທິ ກີ ານ ການສອນ ສອນແບບປະສົມປະສານຄການບນັ ຍາຍ, ການທົດລອງຫປະຕິບດັ ການ, ການສາໍ ມະນາກ່ມ, ການມອບໝາຍວຽກໃຫ້ໄປຄນົື້ ຄວ້າດວ້ ຍຕນົ ເອງແລ້ວ ຂຽນເປນັ ບດົ ລາຍງານ. ອາທດິ ທີ 1 ບົດທີ 1. ເປີດຫວົ ເລ່ືອງ 1. ຈດປະສງົ ຂອງການວິເຄາະທາງດາ້ ນປະລມິ ານ. 2. ວິທກີ ານວເິ ຄາະທາງດາ້ ນປະລມິ ານ. 3. ການນໍາເອາົ ຂໍ້ມື ນູ ດບິ ທີໄ່ື ດຈ້ າກການວິເຄາະທາງດ້ານປະລມິ ານມາໃຊ້ໃນການ ຄິດໄລ.່ ກິດຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫວົ ຂື້ໍ 1 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ. ສວ່ ນຫວົ ຂືໍ້ 2, 3 ອາຈານຈະແບ່ງນກັ ສກຶ ສາເປນັ ກ່ມແລວ້ ວິເຄາະທາດມນູ , ທາໍ ການຄດິ ໄລ່ເພອ່ື ຊອກຫາປະລິມານ ແລະປະຕິບັດການທົດລອງ, ແລ້ວຂຽນສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງສ່ືງົ ອາຈານ ໃນຊວ່ືົ ໂມງໜາ້ . ອາທດິ ທີ 2 ບດົ ທີ 1(ຕ)ໍື່ . ເປດີ ຫົວເລ່ືອງ 4. ວິທີການຄິດໄລ່ຫາປະລມິ ານຂອງທາດມນູ ເຄມີ 5. ຄວາມຜດິ ພາດຂອງຜົນການທດົ ລອງໃນວິທວີ ັດແທກທາງດາ້ ນປະລມິ ານ. ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : 84

ອາຈານອະທບິ າຍຄນບາງບັນຫາກຽ່ ວກບັ ການຄິດໄລຫ່ າປະລມິ ານ. ສວ່ ນ ຫົວຂ້ໍືທີ 4 ແມ່ນໃຫນ້ ກັ ສຶກສາແບງ່ ກມ່ ແລ້ວຄດິ ໄລ່ຫາປະລິມານ ແລວ້ ຂຽນ ເປັນບົດລາຍງານສງື່ົ ອາຈານຕາມເວລາທື່ີກາໍ ນົດໃຫ້. ສ່ວນຫົວຂ້ທໍື ີ 5 ແມ່ນ ໃຫນ້ ກັ ສຶກສາໄປສກຶ ສາແລ້ວຂຽນສະຫຼຸບແລະນາໍ ມາສະເໜີໃນຊືວ່ົ ໂມງໜ້າ. ອາທດິ ທີ 3 ບົດທີ 2. ຄວາມເຂ້ືັມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍ 1. ວທິ ີການປງແຕງ່ ທາດລະລາຍໃຫມ້ ີຄວາມເຂືມັ້ ຂ້ນຕາມຄວາມຕອ້ ງການ. ກິດຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫົວຂທ້ືໍ ີ 1 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ ແລ້ວໃຫນ້ ັກສຶກສາສນົ ທະນາຖາມຕອບ. ຫັງຈາກນນັື້ , ແບງ່ ກ່ມນັກສຶກສາປງແຕງ່ ທາດລະລາຍ, ຄດິ ໄລຫ່ າຄວາມເຂມັ້ື ຂ້ນ ແລວ້ ໃຫ້ນກັ ສກຶ ສາອອກແບບການທດົ ລອງແລະປະຕິບັດການທົດລອງ ເມອື່ ແຕ່ລະກ່ມທດົ ລອງແລ້ວອາຈານໃຫ້ນັກສຶກສາແຕລ່ ະຄົນໄປສະຫຼຸບຜົນ ການທົດລອງມາສງ່ືົ ອາຈານໃນຊົືວ່ ໂມງໜາ້ . ອາທດິ ທີ 4 ບົດທີ 2(ຕ)ໍື່ . ຄວາມເຂັ້ືມຂ້ນຂອງທາດລະລາຍ 2. ການກະກຽມທາດລະລາຍທ່ືີຈະທໍາການວເິ ຄາະ. 3. ການລາຍງານຜນົ ການທົດລອງ. ກິດຈະກໍາປະຈາໍ ບົດ: ໃນຫົວຂໍ້ທື ີ 2 ອາຈານຈະສາໍ ມະນາໂດຍໃຫນ້ ັກສກຶ ສາແບ່ງກມ່ ເພອ່ື ປະຕບິ ັດ ການທດົ ລອງ. ສວ່ ນຫວົ ຂືໍ້ທີ 3 ແມ່ນໃຫນ້ ັກສກຶ ສາລາຍງານຜນົ ການທດົ ລອງແຕ່ລະກ່ມແລະ ໄປສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງຂຽນສມົ ຜນົ ການທົດລອງ ໃສ່ບົດລາຍງານແລວ້ ສ່ືົງຕາມກາໍ ນົດເວລາ. ອາທິດທີ 5 ບດົ ທີ 3. ການວເິ ຄາະທາງດາ້ ນນາືໍ້ ໜກັ 1. ທິດສະດແີ ລະວິທີການຕົກພຶກ. 2. ຂືນັ້ ຕອນຂອງການເຮດັ ການວິເຄາະທາງດ້ານນໍ້ືາໜັກ. 3. ອປະກອນແລະທາດເຄມີຂອງການວິເຄາະທາງດາ້ ນນາື້ໍ ໜກັ . ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບົດ: ໃນຫົວຂ້ທໍື ີ 1, 2 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ ແລວ້ ໃຫ້ນກັ ສຶກສາສນົ ທະນາຖາມ ຕອບ. ສວ່ ນຫົວຂືໍ້ທີ 3 ອາຈານຈະສາໍ ມະນາໂດຍໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາແບງ່ ກ່ມ ສນົ ທະນາຄືົນ້ ຄວາ້ ຈັດຫາອປະກອນແລະທາດເຄມີ. ຫັງຈາກນນ້ືັ , ໃຫ້ນັກ ສຶກສາໄປອາ່ ນເອກະສານແລວ້ ສະຫບຼຸ ຄນຂັືນ້ ຕອນຂອງການເຮັດວິເຄາະທາງ ດາ້ ນນື້າໍ ໜັກສງືົ່ ອາຈານໃນຊືວົ່ ໂມງໜາ້ . ອາທິດທີ 6 ບດົ ທີ 3(ຕ)ໍື່ . ການວິເຄາະທາງດ້ານນືາໍ້ ໜັກ 4. ການປະຕບິ ດັ ການທດົ ລອງຂອງການວິເຄາະທາງດາ້ ນນາ້ືໍ ໜັກ. 5. ສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງຂອງການວິເຄາະທາງດາ້ ນນ້ືໍາໜັກ. ກິດຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫົວຂ້ໍທື ີ 4 ອາຈານໃຫນ້ ັກສຶກສາແຕລ່ ະກມ່ ປະຕິບດັ ການທດົ ລອງທາງ ດາ້ ນນາື້ໍ ໜກັ . ສ່ວນຫວົ ຂໍ້ືທີ 5 ແມນ່ ໃຫນ້ ັກສກຶ ສາໄປສະຫບຼຸ ຜົນການທດົ 85

ລອງໃຫຄ້ ົບທກຂັນື້ ຕອນແລວ້ ຂຽນເປັນບດົ ລາຍງານສ່ືງົ ອາຈານຕາມກາໍ ນດົ ເວລາ. ອາທິດທີ 7 ບົດທີ 4. ການວິເຄາະທາງດາ້ ນບໍລິມາດ 1. ທິດສະດີຂອງການວິເຄາະທາງດ້ານບລໍ ມິ າດ 2. ຂັື້ນຕອນຂອງການວິເຄາະແລະການວເິ ຄາະທາງດາ້ ນບໍລມິ າດ. 3. ອປະກອນແລະທາດເຄມຂີ ອງການວເິ ຄາະທາງດ້ານບໍລິມາດ. ກິດຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫວົ ຂທ້ໍື ີ 1, 2 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ ແລ້ວໃຫ້ນກັ ສຶກສາສນົ ທະນາຖາມ ຕອບ. ສວ່ ນຫົວຂທໍື້ ີ 3 ອາຈານຈະສໍາມະນາໂດຍໃຫ້ນັກສຶກສາສນົ ທະນາ ຄ້ືົນຄວ້າຈດັ ຫາອປະກອນພອ້ ມກຽມອປະກອນແລະທາດເຄມ.ີ ຫງັ ຈາກນ້ັືນ, ອາຈານໃຫນ້ ັກສຶກສາໄປອ່ານເອກະສານແລວ້ ສະຫບຼຸ ຄນຂນ້ືັ ຕອນຂອງການ ເຮດັ ວິເຄາະທາງດ້ານບໍລມິ າດສືົ່ງອາຈານໃນຊົືວ່ ໂມງໜາ້ . ອາທດິ ທີ 8 ບົດທີ 4(ຕ)ໍື່ . ການວິເຄາະທາງດາ້ ນບໍລິມາດ 4. ການປະຕິບດັ ການທົດລອງຂອງການວິເຄາະທາງດາ້ ນບໍລມິ າດ. 5. ສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງຂອງການວເິ ຄາະທາງດ້ານບລໍ ິມາດ. ກດິ ຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫົວຂທ້ໍື ີ 4 ອາຈານໃຫນ້ ັກສຶກສາແຕລ່ ະກ່ມປະຕບິ ດັ ການທົດລອງທາງ ດາ້ ນບໍລມິ າດ. ສ່ວນຫົວຂທ້ໍື ີ 5 ແມນ່ ໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາໄປສະຫບຼຸ ຜນົ ການທດົ ລອງຢູ່ບາ້ ນແລວ້ ຂຽນເປນັ ບດົ ລາຍງານສົ່ືງອາຈານຕາມກາໍ ນດົ ເວລາ. ອາທດິ ທີ 9 ບົດທີ 5. ການໄຕເຕເຊີນ (Titration) 1. ທດິ ສະດຂີ ອງການໄຕເຕເຊີນ 2. ສຶກສາເຕັກນິກການໄຕເຕເຊນີ 3. ການຄິດໄລຫ່ າຄວາມເຂ້ັືມຂ້ນແລະບລໍ ິມາດຂອງອາຊດິ ແລະບາເຊີ. ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫວົ ຂທື້ໍ ີ 1, 2 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ ແລວ້ ໃຫນ້ ັກສກຶ ສາສນົ ທະນາຖາມ ຕອບ. ສວ່ ນຫວົ ຂໍ້ື 3 ອາຈານໃຫ້ນກັ ສຶກສາແບງ່ ກ່ມສກຶ ສາຄນ້ືົ ຄວາ້ ຄດິ ໄລ່ ຫາຄວາມເຂັມື້ ຂນ້ ແລະບໍລມິ າດເພືອ່ ມາລະລາຍເປນັ ທາດຕົວຢາ່ ງໃຫໄ້ ດບ້ ໍລິ ມາດພດໍ ກີ ັບຄວາມຕອ້ ງການ. ຫັງຈາກນນືັ້ , ໃຫ້ນັກສກຶ ສາໄປຄ້ົນື ຄວ້າແລະ ສະຫຼຸບຄນການຄດິ ໄລ່ຫາຄວາມເຂືມ້ັ ຂ້ນບໍມາດຂອງອາຊດິ ແລະບາເຊແີ ລວ້ ສ່ືງົ ໃຫ້ອາຈານຕາມກໍານດົ ເວລາ ອາທິດທີ ບົດທີ 5(ຕ)ໍື່ . ການໄຕເຕເຊີນ (Titration) 10 4. ການກຽມອປະກອນແລະທາດເຄມີ. 5. ຂນ້ືັ ຕອນແລະວິທປີ ະຕບິ ັດການໄຕເຕເຊິນ 6. ການສະຫຼຸບຜົນການການໄຕເຕເຊິນ ກິດຈະກາໍ ປະຈາໍ ບົດ: ໃນຫົວຂ້ືໍທີ 4 ອາຈານແບງ່ ນັກສຶກສາອອກເປັນກມ່ ເພື່ອກຽມອປະກອນການ 86

ອາທິດທີ ທດົ ລອງທາດເຄມີ.ສວ່ ນຫົວຂທ້ືໍ ີ 5 ແມ່ນໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາແຕ່ລະກ່ມປະຕິບດັ 11 ການທດົ ລອງ (ການໄຕເຕເຊີນ)ແລ້ວໃຫ້ຕາ່ ງໜ້າແຕ່ລະກ່ມຂນື້ ມານາໍ ສະເໜີ ຜນົ ການທົດລອງ.ສ່ວນຫວົ ຂໍ້ືທີ 6 ອາຈານໃຫນ້ ກັ ສຶກສາແຕລ່ ະຄົນໄປ ອາທິດທີ ສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງຄນໃໝແ່ ລ້ວສງົ ໃຫອ້ າຈານຕາມກໍາໜດົ ເວລາ. 12 ບົດທີ 6. ການໄຕເຕເຊນີ ອາຊດີ ແລະບາເຊີ ອາທດິ ທີ 1. ທິດສະດອີ າຊີດແລະບາເຊີ 13 2. ການກຽມທາດລະລາຍອາຊິດ HCl (ອາຊິດກໍຮີດຣິກ) 3. ການກຽມທາດລະລາຍ NaOH ນາຕີຣດີ ກົ ຊິດ ອາທດິ ທີ 4. ວິທີການຄິດໄລ່ຫາບໍລມິ າດຂອງ HCl 14 5. ວິທກີ ານຄດິ ໄລ່ຫາບລໍ ມິ າດຂອງ NaOH ກິດຈະກາໍ ປະຈາໍ ບົດ: ໃນຫວົ ຂືທໍ້ ີ 1, 2, 3 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ. ສວ່ ນຫົວຂໍື້ທີ 4, 5 ອາຈານຈະ ສອນແລະສາໍ ມະນາໃນຫ້ອງຮຽນ, ແລ້ວໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຄິດໄລຫ່ າບລໍ ມິ າດ ຂອງ HCl ແລະ NaOH ແລະກຽມອປະກອນການທົດລອງ. ຫງັ ຈາກນັ້ນື , ໃຫນ້ ກັ ສຶກສາໄປຄດິ ໄລຫ່ າບໍລິມາດຄນໃໝ່ຂອງທາດ HCl ແລະ NaOH. ບດົ ທີ 6(ຕ)ໍື່ . ການໄຕເຕເຊີນອາຊດີ ແລະບາເຊີ 6. ການປະຕິບດັ ການທົດລອງ 7. ສະຫຼຸບຜນົ ການທົດລອງ ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫວົ ຂ້ືໍທີ 6 ອາຈານໃຫ້ນກັ ສກຶ ສາກຽມອປະກອນແລະປະຕິບດັ ການທົດ ລອງ. ສວ່ ນຫົວຂ້ທໍື ີ 7 ອາຈານໃຫ້ນກັ ສກຶ ສາແຕລ່ ະກມ່ ສະຫຼຸບຜົນການທົດ ລອງ ແລ້ວໃຫຕ້ າ່ ງໜາ້ ກມ່ ນາໍ ສະເໜີຜນົ ການທດົ ລອງ. ຫງັ ຈາກນ້ນືັ , ອາຈານ ໃຫນ້ ັກສກຶ ສາໄປສະຫຼຸບຜນົ ການທດົ ລອງຄນໃໝ່ແລ້ວສົ່ືງອາຈານເປນັ ບດົ ລາຍງານຕາມກາໍ ນົດເວລາ. ບດົ ທີ 7. ການໄຕເຕເຊນີ ປະຕກິ ລິ ິຍາຣີດ໋ອກ 1. ທິດສະດກີ ານໄຕເຕເຊີນປະຕກິ ິລິຍາຣີດ໋ອກແລະປະຕກິ ິລິຍາທກືີ່ ່ຽວຂອ້ ງ. 2. ການກຽມເອາົ ທາດຕ້ງືັ ຕືົ້ນໄປຊງັ່ື ໃສຊ່ ງີ ກິດຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫົວຂໍືທ້ ີ 1 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ, ອະທບິ າຍ ແລ້ວໃຫ້ນກັ ສຶກສາສນົ ທະນາ ຖາມຕອບ. ສ່ວນຫວົ ຂ້ທໍື ີ 2 ອາຈານຈະສໍາມະນາໂດຍໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາ ສົນທະນາຄນ້ືົ ຄວາ້ ເປນັ ກມ່ ທໍາຄວາມເຂາື້ົ ໃຈກຽ່ ວການເອົາທາດໄປຊງັື່ ໃສ່ຊີງ. ບດົ ທີ 7(ຕ)ໍື່ . ການໄຕເຕເຊີນປະຕິກລິ ຍິ າຣດີ ອ໋ ກ 3. ການປະຕິບດັ ການທດົ ລອງ. 4. ສະຫຼຸບຜົນການທດົ ລອງ. ກດິ ຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : 87

ອາທດິ ທີ ໃນຫົວຂື້ໍທີ 3 ອາຈານໃຫນ້ ກັ ສຶກສາແຕລ່ ະກມ່ ກຽມອປະກອນ ແລະ 15 ປະຕບິ ດັ ການທດົ ລອງ. ສ່ວນຫວົ ຂືໍ້ທີ 4 ແມ່ນໃຫນ້ ັກສກຶ ສາແຕ່ລະກ່ມ ສະຫຼຸບຜນົ ການທດົ ລອງ ແລ້ວໃຫຕ້ ່າງໜ້າກ່ມນໍາສະເໜີຜົນການທດົ ລອງ. ຫັງຈາກນ້ືັນ, ອາຈານໃຫນ້ ັກສຶກສາໄປສະຫຼຸບຜນົ ການທົດລອງຄນໃໝ່ແລວ້ ສື່ງົ ເປັນບົດລາຍງານຕາມກາໍ ນົດເວລາ. ບົດທີ 8. ການໄຕເຕເຊນີ ແບບທາດປະສມົ ສນົ ແລະການຫາຄວາມກະດ້າງ ຂອງນ້ືໍາ 1. ທດິ ສະດກີ ານໄຕເຕເຊີນແບບທາດປະສົມສນົ . 2. ທິດສະດກີ ານໄຕເຕເຊນີ ການຫາຄວາມກະດ້າງຂອງນາໍື້ . 3. ການຄິດໄລຫ່ າຄວາມເຂ້ມືັ ຂນ້ ຂອງທາດເຄມີທືີ່ຈະເອົາມາຫາຄວາມກະດາ້ ງຂອງ ນໍື້າ. ກິດຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ໃນຫົວຂທື້ໍ ີ 1, 2 ອາຈານຈະບນັ ຍາຍ ແລ້ວໃຫ້ນກັ ສກຶ ສາສນົ ທະນາຖາມ ຕອບ. ສວ່ ນຫົວຂທ້ໍື ີ 3 ອາຈານຈະສາໍ ມະນາໂດຍໃຫ້ນກັ ສຶກສາ, ສົນທະນາ ຄນ້ືົ ຄວາ້ ເປນັ ກ່ມແລ້ວຄດິ ໄລຫ່ າຄວາມເຂ້ືມັ ຂນຂອງທາດເຄມຕີ ົວຢ່າງ. ຫງັ ຈາກນນື້ັ , ໃຫນ້ ັກສຶກສາໄປສກຶ ສາເອກະສານເພມີ ເຕີມກຽ່ ວກບັ ການຄິດໄລ່ ຄວາມເຂັືມ້ ຂນ້ ຂອງທາດເຄມີທຈືີ່ ະເອາົ ມາເປນັ ນາື້ໍ ກະດາ້ ງຕົວຢ່າງ. ອາທິດທີ ບົດທີ 8(ຕ)ໍື່ . ການໄຕເຕເຊນີ ແບບທາດປະສົມສົນແລະການຫາຄວາມ 16 ກະດ້າງຂອງນໍື້າ 3.1 ການຄິດໄລຫ່ າຄວາມກະດາ້ ງຂອງນໍາ້ື ທັງໝດົ . ການຕີ 3.2 ການຄດິ ໄລຫ່ າຄວາມກະດ້າງຂອງນ້ືາໍ ແບບຊ່ືວົ ຄາວ. ລາຄາ 3.3 ການຄດິ ໄລຫ່ າຄວາມກະດາ້ ງຂອງນໍ້າື ແບບຖາວອນ 4. ການປະຕິບດັ ການທົດລອງ. 5. ສະຫຼຸບຜນົ ການທົດລອງ. ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບົດ: ໃນຫວົ ຂໍ້ືທີ 3.1; 3.2; 3.3 ອາຈານຈະບັນຍາຍ ແລ້ວໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາ ສົນທະນາຖາມຕອບ ໂດຍອາຈານຈະຈັດນັກສຶກສາອອກເປນັ ກ່ມ ແລ້ວຄິດ ໄລ່ຄວາມຫາຄວາມກະດ້າງຂອງນໍືາ້ ທງັ ໝົດ, ຄວາມກະດາ້ ງຊ່ືວົ ຄາວຄວາມ ກະດາ້ ງຖາວອນ.ສວ່ ນຫົວຂໍທ້ື ີ 4 ແມ່ນໃຫ້ນກັ ສຶກສາແຕລ່ ະກ່ມປະຕິບັດ ການທດົ ລອງແລ້ວລາຍງານຜນົ ການທດົ ລອງ. ສວ່ ນຫວົ ຂທື້ໍ ີ 5 ແມນ່ ໃຫ້ ນັກສຶກສາໄປສະຫບຼຸ ຜົນການທດົ ລອງແລ້ວຂຽນເປນັ ບົດລາຍງານມາສ່ົງື ອາຈານຕາມກາໍ ນດົ ເວລາ. 1. ການຂືນ້ ຫອ້ ງຮຽນ 10% 2. ນັກສກຶ ສາມີສວ່ ນຮ່ວມ 30% 3. ສອບເສງັ ກາງພາກ 20% 88

ເອກະສານ 4. ສອບເສງັ ຈົບໜ່ວຍກິດ 40% ອ້າງອງີ 1. ຮ.ສມກດາຈິຣະພູມມິ ນິ , ເຄມີວິເຄາະປະລມິ ານເຫລ້ັື ມ 1 ແລະ 2, ພິມ ຜູ້ຂຽນ ຄ້ືັງທີ 2 ສະບບັ ປບັ ປງໃໝ່, ພມິ ທີໂ່ື ຮງພິມສນູ ສືົ່ງເສີມແລະເຝິກອບົ ຮົມການ ກະເສດແຫ່ງຊາດ, ພ.ສ. 2534. 2. ການສອນວທິ ະຍາສາດ, ມະຫາວິທະຍາໄລສໂຂໄທທາໍ ມະທິລາດ, ພມິ ທີື່ ມະຫາວທິ ະຍາໄລທໍາມະທລິ າດສາຂາສຶກສາສາດ, 2526. 3. ຮສ. ຊດຕິມາຄູຄສູ່ ະມທອນແລະຮສ. ທິບພະວນັ ຄາໍ ເໝງ່ັື , ທົດລອງເຄມີ ວເິ ຄາະ, ພາກວຊິ າເຄມີ, ຄະນະວທິ ະຍາສາດມະຫາວທິ ະຍາໄລຂອນແກນ່ ໂຮງພມິ ພະທໍາມະຂນັ , 2541. 4. V. Alexeev, ANALYSE QUANTITATIVE, 3e edition revue, Editions MIR. MOSCOU, 1980. 5. Douglas A. Skoog, Donald M. West, F. James Holler, Fundamentals of ANALYTICAL CHEMISTRY, 6th ed. Saunders College Publishing, 1992 ຮສ. ດຣບນຈນັ ຄນູ ພິລາພັນ,ຮອງຫົວໜາ້ ຫອ້ ງການການສຶກສາຫງັ ປະລນິ ຍາ ຕ,ີ ມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫ່ງຊາດ ໂທ: 020 55808829 E-mail: [email protected] 89