เฉลย บฝ. วิทยาศาสตร์ ป.5 ล.1

บนั ทกึ ขอมูล µÍ¹·èÕ 2 สังเกตการออกแรงผลักโตะเรียน ระบุปญหา : วตั ถจุ ะเคลื่อนท่ตี ามทศิ ทางของแรงลพั ธห รอื ไม สมมตฐิ าน : วตั ถจุ ะเคลอ่ื นทีต่ ามแรงท่อี ยูใ นแนวเดียวกนั หลายแรง หรือแรงลัพธ................................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ ºÑ¹·¡Ö ¼Å¡Ò÷Òí ¡¨Ô ¡ÃÃÁ ผลการทดลอง ลกั ษณะการเคลือ่ นทีข่ องโตะเรยี น การเคลื่อนท่ี ✓ มีการเคลอ่ื นท่ี ไมมกี ารเคลอ่ื นท่ี ทศิ ทางในการเคล่อื นที่ โตะเรียนเคล่ือนที่ไปขางหนาในทิศทางเดียวกันกับ.................................................................................................................................................................... ทศิ ทางท่ตี วั แทนกลมุ ทง้ั 2 คน ออกแรงผลัก.................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... KYE แผนภาพแสดงแรงท่ีอยใู นแนวเดยี วกนั และแรงลัพธทีก่ ระทําตอ โตะ เรยี น (ตวั อยาง) แรงกระทํา 1 โตะ เรยี น แรงลพั ธ แรงกระทํา 2 สรุปผล จากการทํากิจกรรม พบวา โตะเรียนเคล่ือนท่ีดวยความเร็วและทิศทางตามแรงผลักของนักเรียน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ท้งั 2 คน แสดงวา วตั ถุเคล่ือนทไี่ ปตามแรงลพั ธท ก่ี ระทาํ ตอ วตั ถุ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 46

หนตู อบได ö¢ÂѺáÅŒÇ 1. พจิ ารณารปู ทก่ี าํ หนดให แลว ตอบคาํ ถาม öäÁ‹¢ÂѺàÅ การเคลอ่ื นท่ีของรถทถ่ี ูกเด็ก 1 คน ผลกั เหมอื นหรอื แตกตา งกบั การเคลือ่ นทข่ี องรถที่ ถกู เดก็ 2 คน ผลัก เพราะเหตุใด แตกตางกัน โดยรถทถ่ี กู เดก็ 2 คน ผลกั จะเคลื่อนทีไ่ ดเร็วกวาหรอื งา ยกวา รถที่ถกู เด็ก 1 คน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ผลกั เพราะแรงของเดก็ 2 คน ทกี่ ระทาํ ตอ รถในทศิ ทางเดยี วกนั มากกวา แรงของเดก็ 1 คน ทกี่ ระทาํ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ตอรถ........................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ดภู าพ แลวบอกทิศทางที่วัตถเุ คล่อื นที่และขนาดของแรงลพั ธ KYE ภาพ ทศิ ทางที่วัตถเุ คล่อื นทีแ่ ละขนาดของแรงลพั ธ วัตถเุ คล่ือนที่ไปทางซา ย ดวยแรงลัพธ 2 นวิ ตนั................................................................................................................................................................ 1) 5 นิวตนั 7 นิวตัน (ซา ย) (ขวา) ................................................................................................................................................................ 2) 3 นิวตัน 3 นวิ ตัน วัตถไุ มเคลื่อนท่ี แรงลพั ธเ ทา กบั 0 นิวตัน................................................................................................................................................................ (ซา ย) (ขวา) ................................................................................................................................................................ 3) 3 นิวตนั 1 นวิ ตนั วตั ถเุ คลอื่ นท่ไี ปทางขวา ดวยแรงลัพธ 2 นวิ ตนั................................................................................................................................................................ (ซา ย) (ขวา) ................................................................................................................................................................ 4) 1 นิวตัน 1 นิวตนั วตั ถุเคลอ่ื นที่ไปดานลา ง ดวยแรงลพั ธ 3 นวิ ตนั................................................................................................................................................................ 5) 3 นิวตัน 1 นวิ ตัน ................................................................................................................................................................ 1 นิวตัน วัตถุเคลอ่ื นทไ่ี ปทางขวา ดวยแรงลัพธ 3 นวิ ตัน................................................................................................................................................................ (ซาย)1 นิวตัน (ขวา) ................................................................................................................................................................ 47

3. วาดภาพและยกตวั อยางการใชประโยชนจากแรงลพั ธในชวี ิตประจําวนั 1 ตวั อยา ง (วาดภาพ) (ตัวอยาง) การวัดน้ําหนักของวัตถุหลายช้ินโดยใชเคร่ืองช่ังน้ําหนัก เปนการใชประโยชนจาก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... แรงลัพธของน้ําหนักของวัตถุแตละชิ้น หรือก็คือ การชั่งนํ้าหนัก เปนการอานคาของแรงลัพธหรือ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ผลรวมของนํา้ หนักของวัตถทุ ี่นํามาช่ังหาน้าํ หนกั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... KYE .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. ถา มรี ถยนตจ อดหนา ประตบู า นของนที แลว นทตี อ งการเลอื่ นรถออกไปดว ยความเรง ดว น นักเรียนคิดวา นทีควรเลือกออกแรงผลักรถคนเดียว หรือควรเรียกใหคนอื่นมาชวย เพราะเหตุใด (ตัวอยาง) ✓ ออกแรงผลักรถคนเดียว เพราะ แรงของนทเี พยี งคนเดยี วสามารถผลกั รถใหเ คลอื่ นทไี่ ด............................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ เรยี กใหค นอน่ื มาชวย เพราะ การที่นทีเรียกคนอื่นมาชวย ทําใหแรงลัพธมีคามากข้ึน...................................................................................................................................................................... และทาํ ใหร ถเคลื่อนท่ีไดเรว็ กวาการท่นี ทอี อกแรงผลกั รถเพียงคนเดียว.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คาํ ถามขอ 4. นักเรยี นเลอื กตอบขอใดก็ได ใหค รูพิจารณาเหตผุ ลสนบั สนุน 48

กฝิจกกทรรักมษะ º··èÕ 1 1. เลอื กคําท่กี ําหนดใหเติมลงในชอ งวา งใหไ ดใ จความท่ถี กู ตอ ง ผลรวม ผลตาง แรงท้งั หมด แรงทมี่ ากกวา แรงทน่ี อ ยกวา ทศิ ทางตรงขา มกัน แรงลัพธ คือ ผลรวมของแรงตั้งแต 2 แรงขึ้นไป ท่ีรวมกระทําตอวัตถุเดียวกัน ถามีแรงหลายแรงมากระทําในแนวเดียวกันและทิศทางเดียวกัน คาของแรงลัพธ จะเทากับ ผลรวม……………………………………. ของแรงท้ังหมด และวัตถุจะเคล่ือนที่ไปในทิศทางเดียวกับ ……………แ…ร…ง…ท…้งั …ห…ม……ด………….. ถามีแรง 2 แรง มากระทําในแนวเดียวกันแต ……ท…ิศ……ท…า…ง…ต…ร…ง…ข…า …ม…ก…นั …….. คาของแรงลัพธจะเทา กับ ผลตา ง……………………………………. ของแรงทงั้ 2 แรง และวตั ถุจะเคล่ือนที่ไปใน ทิศทางเดยี วกนั กับ ……แ…ร…ง……ท…่มี …า…ก…ก…ว…า ……. 2. ตอบคําถามตอ ไปนี้ KYE 1) ถามีคน 3 คน ชวยกันผลักรถยนตที่หยุดน่ิงใหเคล่ือนท่ีดวยแรงที่เทากันในทิศทาง เดยี วกัน แรงลัพธจ ะเปน อยางไร แรงลัพธจะมีคาเทา กบั แรงทคี่ นทงั้ 3 คน ออกแรงผลกั รถยนต............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) ถาแรงลพั ธท ่กี ระทาํ ตอวัตถุมีคา เปนศนู ย วตั ถจุ ะเคลอ่ื นที่หรอื ไม เพราะอะไร วัตถุไมเคล่ือนท่ี เพราะวัตถุจะเคลื่อนท่ีไปตามทิศทางของแรงลัพธ เม่ือแรงลัพธเทากับศูนย............................................................................................................................................................................................................................................................................. แรงลัพธจ งึ ไมมที ศิ ทาง วัตถุจึงไมเคลือ่ นท่ี............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) นกั เรยี นคิดวา แรงลัพธม ีประโยชนตอชวี ิตประจาํ วันของเราหรือไม อยา งไร (ตัวอยาง) แรงลัพธมีประโยชนตอชีวิตประจําวัน หากมองไปรอบ ๆ ตัว จะพบวา เราใช............................................................................................................................................................................................................................................................................. ประโยชนจ ากแรงลัพธมากมาย เชน การชวยกันยา ยโตะ การแขวนโมบาย การใชส องมือยกของ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ถาเราไมนําความรูเร่ืองแรงลัพธมาใชประโยชน เราอาจจะไมสามารถขนยายของหนัก ๆ ไดดวย............................................................................................................................................................................................................................................................................. ตัวคนเดยี ว............................................................................................................................................................................................................................................................................. 49

3. ดูภาพ แลวเขียนแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทําตอวัตถุพรอมระบุขนาดและทิศทางของ แรงลพั ธทเ่ี กดิ กับวตั ถุ (กาํ หนดใหค วามยาวลกู ศร 1 เซนติเมตร เทา กบั แรง 20 N) 1) เอกออกแรง 40 N พลออกแรง 60 N 40 N 60 N แรงลัพธ เทา กบั นิวตนั20............................................................. วัตถุ เคล่ือนท่ีไปทางซา ย........................................................................................................................ 2) พลออกแรง 60 N นทั ออกแรง 60 N 60 N KYE 60 N แรงลัพธ เทากับ นวิ ตนั0............................................................. วตั ถุ ไมเคลื่อนที่........................................................................................................................ 3) เอกออกแรง 50 N พลออกแรง 50 N 50 N 50 N แรงลัพธ เทา กับ 100…………………………………………… นวิ ตัน วัตถุ เคลือ่ นท่ไี ปทางซาย........................................................................................................................ 50

4. วาดภาพหรือติดภาพการเกิดแรงลัพธที่พบเห็นในชีวิตประจําวัน แลวบันทึกขอมูลลงใน ชองวาง (ตวั อยาง) 1) (วาดภาพ) ภาพน้ี คอื การเลน ชกั เยอ........................................................................................................... ลักษณะแรงลัพธท ่เี กิดขึ้น แรงลัพธเกิดจาก........................................................... ผลตางของแรงในทศิ ทางตรงขาม มที ิศทางเดียวกัน................................................................................................................................................. กับทิศทางของแรงทมี่ คี ามากกวา................................................................................................................................................. การนําไปใชประโยชน สรางความสนุกสนาน....................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 2) (วาดภาพ) ภาพนี้ คือ ผหู ญงิ สองคนชว ยกนั ออกแรงผลกั รถ........................................................................................................... ลักษณะแรงลัพธท่ีเกิดขน้ึ แรงลัพธเกิดจาก........................................................... KYE ผลรวมของแรงในทศิ ทางเดยี วกนั มที ศิ ทางเดยี วกนั................................................................................................................................................. กบั ทิศทางของแรงทก่ี ระทาํ ตอวตั ถุ................................................................................................................................................. การนาํ ไปใชประโยชน เคลื่อนยายของหนัก ๆ....................................................................... ทไี่ มสามารถเคลื่อนยายไดดวยตัวคนเดียว................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 3) (วาดภาพ) ภาพน้ี คือ กระถางแขวน........................................................................................................... ลักษณะแรงลพั ธท เ่ี กดิ ขนึ้ แรงลัพธเกิดจาก........................................................... ผลรวมของแรงในทิศทางเดียวกันของลวดแขวน................................................................................................................................................. แตล ะเสน................................................................................................................................................. การนาํ ไปใชประโยชน แขวนวตั ถทุ มี่ นี าํ้ หนกั มาก....................................................................... ไดโดยที่วตั ถุไมต กลงมา................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 51

5. อานเรอื่ งทีก่ ําหนดให แลว ตอบคาํ ถาม เม่ือถึงเทศกาลคริสตมาส ซานตาคลอส ตองออกปฏิบัติภารกิจแจกของขวัญเด็ก ๆ ซานตาคลอสท่ีฟนแลนดใชเลื่อนท่ีมีกวางเรน- เดียรลาก 8 ตัว ซานตาคลอสท่ีแคนาดาใช เล่ือนที่มีกวางเรนเดียรล าก 10 ตัว 1) ถากวางเรนเดียรแตละตัวออกแรงลากเล่ือนตัวละ 40 นิวตัน แรงลัพธที่เกิดขึ้นใน การลากเล่ือนของซานตาคลอสท่ีฟนแลนดกับซานตาคลอสที่แคนาดาแตกตางกัน หรอื ไม อยา งไรKYE วิธีทํา แรงลพั ธในการลากเลอ่ื นของซานตาคลอสทีฟ่ นแลนด 40 8 = 320 N..............................................................................................................................................................................................×............................................................................... แรงลพั ธในการลากเลอื่ นของซานตาคลอสทีแ่ คนาดา 40 10 = 400 N...........................................................................................................................................................................................×.................................................................................. ดังน้ัน แรงลัพธท่ีเกิดขึ้นในการลากเล่ือนของซานตาคลอสแตกตางกัน โดยแรงลัพธ............................................................................................................................................................................................................................................................................. จากการลากเลอื่ นของซานตาคลอสทแ่ี คนาดามากกวา ของซานตาคลอสทฟ่ี น แลนดอ ยู 400 - 320............................................................................................................................................................................................................................................................................. = 80 นิวตนั............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) ถาเล่ือนคันที่มีกวางเรนเดียร 10 ตัว ออกแรงตัวละ 40 นิวตัน ทําใหเล่ือนเริ่ม เคลอื่ นท่ี เลอ่ื นอกี คนั ทหี่ นกั เทา กนั แตม กี วางเรนเดยี ร 8 ตวั กวางแตล ะตวั ตอ งออกแรง อยางนอ ยก่นี วิ ตัน จึงจะทาํ ใหเ ลอื่ นเคลอื่ นทไี่ ด วิธที ํา กวางเรนเดียร 10 ตวั ออกแรงตัวละ 40 นิวตัน............................................................................................................................................................................................................................................................................. แสดงวา ตองใชแรงลัพธ 10 40 = 400 N จงึ จะทาํ ใหเลอื่ นเรม่ิ เคลอ่ื นที่..........................................................................................................×................................................................................................................................................................... เลอื่ นอีกคันมีกวางเรนเดียร 8 ตัว............................................................................................................................................................................................................................................................................. แสดงวา กวางแตล ะตวั ออกแรงอยางนอ ย 400 8 = 50 N..............................................................................................................................................................÷............................................................................................................... ดังนั้น กวางแตละตวั ตอ งออกแรงอยางนอย 50 นวิ ตัน จึงจะทําใหเ ลือ่ นเคลื่อนท่ี............................................................................................................................................................................................................................................................................. 52

ท¡¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดข้ันสูง พจิ ารณาขอ มูลที่กําหนดให แลวตอบคําถาม รถยนตคนั หนงึ่ ถกู ดึงใหเ คลื่อนทีไ่ ปขา งหนา ดว ยแรง 500 N มลี มพดั มาจากดานหนา ดวยแรง 50 N 1. เขียนแผนภาพแสดงแรงท่ีกระทําตอรถ แลวคํานวณแรงลัพธ และระบุวารถจะเคล่ือนที่ KYE ไปในทิศทางใด ดวยแรงลัพธเ ทา ใด (ตัวอยาง) แรงลพั ธ เทากับ 500 - 50 = 450 นวิ ตนั.......................................................................................................................................... ดังนั้น รถจะเคลื่อนท่ีไปขางหนาดวยแรงลัพธ........................................................................................................................................... แรงกระทาํ 2 450 นิวตนั........................................................................................................................................... 50 N ........................................................................................................................................... แร5ง0ก0ระNทาํ 1 ........................................................................................................................................... 2. ถา ตองการใหร ถเคลอ่ื นทไ่ี ปขา งหนาดวยแรงทม่ี ากข้นึ จะมีวธิ ีการทําอยางไรไดบ าง (ตัวอยาง) หากตอ งการใหร ถเคลอ่ื นทไ่ี ปขา งหนา ดว ยแรงทมี่ ากขน้ึ จะตอ งเพม่ิ แรงมากขน้ึ เพอ่ื ใหแ รงลพั ธ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. มคี ามากขึน้ เชน เพ่มิ ขนาดแรงดึงรถ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 53

º··èÕ 2 áçàÊÂÕ ´·Ò¹ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นําสูการเรยี น ศกึ ษาสถานการณท ก่ี ําหนดให แลวตอบคําถาม áÁ¹ ÁÔ¹ áÅÐÁÒϤ»˜›¹¨Ñ¡ÃÂÒ¹à¾è×Íä»àÅ‹¹·èÕÊǹÊÒ¸ÒóТͧËÁÙ‹ºŒÒ¹ ÃÐËÇ‹Ò§·Ò§ ÁÕ¡Òõ‹ÍàµÔÁºŒÒ¹ ¨Ö§ÁÕ´Ô¹·ÃÒºҧʋǹ¡ÃШÒÂÍÂÙ‹º¹¾é×¹¶¹¹ ·íÒãËŒ¡ÒÃà´Ô¹·Ò§ã¹Çѹ¹éÕ à¡Ô´¤ÇÒÁÅíÒºÒ¡¡Ç‹Ò·Ø¡Çѹ àà¾ÃÒ×èÍ»¹˜›¹æ¨Ñ¡ªÃ‹ÇÂÂÒà¹ÃÒ¼´‹ÒŒÇ¹Â áÁ¹ÁÒ»˜›¹º¹¾é×¹ ¾é×¹·ÃÒÂä´ŒÅíÒºÒ¡ÁÒ¡ ¤Í¹¡ÃյẺ¾Ç¡àÃÒÊÔ àÃÒ»˜›¹ä´ŒÊºÒÂàÅ KYE 1. นกั เรียนคิดวา เพราะเหตใุ ดแมนจงึ ปน จกั รยานบนพน้ื ทรายไดย ากลําบากกวา มินกบั มารค ท่ีปน จักรยานบนพื้นคอนกรตี พ้ืนทรายมคี วามขรขุ ระมากกวาพ้ืนคอนกรีต สง ผลใหพ นื้ ทรายมแี รงเสยี ดทานมากกวา พน้ื คอนกรตี................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ทําใหตอ งใชแรงในการปน จกั รยานบนพ้ืนทรายมากกวา การปน จกั รยานบนพื้นคอนกรตี................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. ถานําลูกฟุตบอลมากล้ิงบนพ้ืนทรายและกลิ้งบนพ้ืนคอนกรีตดวยแรงเทา ๆ กัน นักเรียน คดิ วา ลกู ฟุตบอลจะกลิง้ บนพื้นผวิ ใดไดไกลกวากัน เพราะเหตใุ ด ลูกฟุตบอลจะกล้ิงไปบนพ้ืนคอนกรีตไดไกลกวาพื้นทราย เพราะพื้นคอนกรีตมีแรงเสียดทาน................................................................................................................................................................................................................................................................................................ นอ ยกวาพื้นทราย................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 54

1. áçàÊÕ´·Ò¹ ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè 1 ลักษณะของแรงเสียดทาน บันทึกขอ มลู (ดูขน้ั ตอนการทํากิจกรรมจากหนังสอื เรยี น) µÍ¹·èÕ 1 สังเกตผลของแรงเสียดทานบนพ้ืนผิวตางชนิดกัน ระบุปญ หา : ชนดิ ของพนื้ ผิวสัมผัสมผี ลตอ ขนาดของแรงเสยี ดทานหรอื ไม สมมตฐิ าน : ชนิดของพื้นผวิ สัมผัสมผี ลตอขนาดของแรงเสียดทาน........................................................................................................................................................................................................................................................ ตวั แปรตน : ชนิดของพื้นผิวสมั ผสั (พน้ื หอ ง, ผาขนหน)ู........................................................................................................................................................................................................................................................ ตวั แปรตาม : ระยะทางท่ลี กู ปงปองเคล่อื นท่ี........................................................................................................................................................................................................................................................ ตัวแปรควบคมุ : แรงผลักลูกปงปอง ความยาวของแผนกระดาษแข็ง มวลและขนาดของลูกปงปอง........................................................................................................................................................................................................................................................ ตาํ แหนง ทปี่ ลอยลกู ปงปอง........................................................................................................................................................................................................................................................ KYE µÒÃÒ§ ºÑ¹·Ö¡¼Å¡Ò÷íÒ¡Ô¨¡ÃÃÁ สง่ิ ทส่ี ังเกต ผลการทาํ กิจกรรม กล้งิ บนพน้ื หอง กลงิ้ บนผา ขนหนู ระยะท(าเงซทนลี่ ตูกิเมปตง ปร)องกลิง้ ขึ้นอยูก ับผลการทํากจิ กรรม........................................................................................................ ...................................................................................................... สรุปผล จากการทํากิจกรรม พบวา เมื่อมีแรงผลักเทา ๆ กัน ลูกปงปองจะเคล่ือนที่บนพ้ืนหองท่ีเรียบได.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ไกลกวา บนผา ขนหนทู ่ีขรขุ ระ แสดงวา ถาพ้นื ผวิ สัมผัสเรยี บ แรงเสยี ดทานจะนอย สงผลใหล กู ปงปอง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เคล่อื นทไ่ี ดไกล ถาพน้ื ผิวสัมผสั ขรขุ ระ แรงเสียดทานจะมาก สงผลใหลกู ปง ปองเคลือ่ นทีไ่ ปไดไ มไกล.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เทากับลูกปงปองท่ีเคล่ือนที่บนพื้นผิวสัมผัสเรียบ ดังน้ัน ชนิดของพื้นผิวสัมผัสมีผลตอขนาดของแรง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เสยี ดทาน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 55

บนั ทึกขอมูล µÍ¹·èÕ 2 สังเกตการเคลื่อนท่ีของโตะเรียน ระบปุ ญหา : ชนิดของพนื้ ผิวสัมผัสของวตั ถุมีผลตอ ขนาดของแรงเสยี ดทานหรือไม สมมติฐาน : ชนิดของพืน้ ผวิ สมั ผัสของวัตถุมีผลตอ ขนาดของแรงเสียดทาน........................................................................................................................................................................................................................................................ ตัวแปรตน : ชนิดของพ้นื ผวิ สัมผสั........................................................................................................................................................................................................................................................ ตวั แปรตาม : แรงทใี่ ชใ นการลากโตะ เรียน........................................................................................................................................................................................................................................................ ตัวแปรควบคมุ : นํ้าหนักและขนาดของโตะเรยี น พ้นื ทีใ่ ชล ากโตะเรียน จาํ นวนคนท่ีลากโตะ เรยี น........................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ ºÑ¹·Ö¡¼Å¡Ò÷Òí ¡Ô¨¡ÃÃÁ กจิ กรรม ผลการทํากจิ กรรม ลากโตะลําบาก มีความฝด ตองใชแ รงในการลาก....................................................................................................................................................... ลากโตะ เรยี นทไี่ มไ ดใ ชห นงั ยางมัดผากับ คอ นขา งมากK ....................................................................................................................................................... ขาโตะYE ....................................................................................................................................................... ลากโตะเรยี นที่ใชห นงั ยางมดั ผา กบั ขาโตะ ไมตองใชแรงในการลากมากเทาการลากโตะเรียน....................................................................................................................................................... ธรรมดา โตะเคลื่อนท่ีไดงาย ไมตองออกแรงมาก....................................................................................................................................................... มคี วามรสู กึ วาโตะ ลืน่ ไปบนพ้ืน....................................................................................................................................................... สรุปผล จากการทาํ กจิ กรรม พบวา ตัวแทนกลุมท้งั 2 คน ลากโตะ เรยี นทีไ่ มมผี ามดั ไวก ับขาโตะยากกวา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. การลากโตะ เรียนทมี่ ผี า มดั ไวกับขาโตะ หรือกค็ อื ตองใชแรงในการลากโตะ เรียนท่ไี มม ผี า มดั ไวก ับขาโตะ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. มากกวาใชแรงลากโตะเรียนท่ีมผี า มดั ไวก บั ขาโตะ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. แสดงวา เมือ่ ใชผามดั ขาโตะ จะทําใหแ รงเสยี ดทานระหวางขาโตะ เรียนกับพนื้ หอ งลดลง เราจงึ ลาก.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. โตะเรียนไดง ายขน้ึ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 56

หนตู อบได 1. พจิ ารณากจิ กรรมทกี่ าํ หนดให แลว ขดี ✓ ลงใน พรอ มอธบิ ายประกอบ 1) นัง่ สมาธิ 2) เลนกระดานหิมะ เกดิ แรงเสียดทาน ✓ เกิดแรงเสยี ดทาน ✓ ไมเกดิ แรงเสยี ดทาน ไมเกิดแรงเสยี ดทาน ไมม กี ารขยบั ตวั ทาํ ใหไ มม แี รงกระทาํ จงึ ไม........................................................................................................................................ กระดานหิมะจะไถลไปตามพ้ืนหิมะ ทําให........................................................................................................................................ KYE เกิดแรงเสียดทาน..................................................................................................................................... เกิดแรงเสียดทานระหวางกระดานหิมะกับ..................................................................................................................................... พน้ื หมิ ะ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 3) เข็นรถเขน็ 4) ไหว ✓ เกิดแรงเสยี ดทาน เกิดแรงเสยี ดทาน ไมเ กิดแรงเสยี ดทาน ✓ ไมเ กิดแรงเสยี ดทาน รถเข็นเคลื่อนที่ไปตามแรงเข็น ทําใหเกิด........................................................................................................................................ ไมมีการออกแรงตอวัตถุ ทําใหไมมีแรง........................................................................................................................................ แรงเสยี ดทานระหวา งลอรถเข็นกับพนื้..................................................................................................................................... กระทํา จงึ ไมเ กดิ แรงเสียดทาน..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 57

2. เรียงลําดับพ้ืนผิวท่ีกลองเคล่ือนที่ไดมากท่ีสุดไปนอยท่ีสุด เมื่อทําการทดลองผลักกลอง ดวยแรงเทา ๆ กันบนพ้ืนผวิ 4 ประเภท ดังนี้ พ้ืนหญา พื้นคอนกรีตหยาบ พืน้ กระเบ้อื ง แผนยางกันลน่ื พ้นื กระเบอ้ื ง > พ้ืนหญา > พ้ืนคอนกรตี หยาบ > แผนยางกนั ลืน่........................................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3. เปรียบเทียบแรงเสียดทานท่ีเกิดข้ึนจากกิจกรรมตอไปนี้ โดยเลือกคําที่กําหนดให เติมลงในชองวา ง มากกวา นอยกวา เทา กบั KYE 1) แรงเสียดทานจากการดันตูใบเลก็ …………น……อ…ย…ก…ว…า ………… แรงเสียดทานจากการดันตูใบใหญ 2) แรงเสียดทานจากการลางมือโดยใชนํา้ เปลา มากกวา………………………………………………… แรงเสียดทานจาก การลางมือโดยใชสบู 3) แรงเสยี ดทานจากการลากกลอ งไปทางซาย เทากบั…………………………………………………. แรงเสยี ดทานจาก การลากกลอ งไปทางขวา 4) แรงเสยี ดทานจากการเปดขวดดว ยมือทเ่ี ปย กนาํ้ ………………น……อ …ย…ก…ว…า………………. .แรงเสยี ดทาน จากการเปด ขวดดว ยมอื ท่แี หง 5) แรงเสยี ดทานจากการใชด นิ สอเขยี นหนังสอื มากกวา………………………………………………… แรงเสียดทาน จากการใชป ากกาลกู ล่นื เขยี นหนังสอื 4. นกั เรยี นคดิ วา การเตะลกู ฟตุ บอลดว ยแรงทเ่ี ทา กนั บนพน้ื ซเี มนตท แ่ี หง กบั สนามหญา ทเี่ ปย ก การเตะลกู บอลท่ีบริเวณใดจะทําใหลูกฟตุ บอลเคลอ่ื นทไี่ ปไดไ กลท่สี ุด เพราะอะไร (ตัวอยา ง) ✓ เตะลูกฟุตบอลบนพน้ื ซเี มนตทแี่ หง เพราะ พื้นซีเมนตเรียบกวาสนามหญา จึงมีแรง........................................................................................................................... เสยี ดทานนอ ย ทาํ ใหลูกบอลเคลอื่ นทีไ่ ดงาย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ เตะลูกฟุตบอลบนสนามหญาท่ีเปยก เพราะ นํ้าบนสนามหญาชวยลดแรงเสียดทาน....................................................................................................................... ระหวา งสนามหญา กบั ลูกบอล ทําใหล กู บอลเคลือ่ นทีไ่ ดง า ย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คาํ ถามขอ 4. นักเรยี นเลอื กตอบขอ ใดกไ็ ด ใหค รูพิจารณาเหตผุ ลสนบั สนนุ 58

ฝกิจกกทรรักมษะ º··èÕ 2 1. วาดภาพหรอื ตดิ ภาพกจิ กรรมทเี่ กยี่ วขอ งกบั แรงเสยี ดทาน แลว บนั ทกึ ขอ มลู ลงในชอ งวา ง (ตัวอยา ง) 1) (วาดภาพ) ภาพนี้ คอื การขดี ไมข ดี ไฟ............................................................................................................ ความเก่ยี วขอ งกับแรงเสียดทาน เมอ่ื หวั ไมข ดี ไฟ....................................... สัมผัสกับผิวขรุขระขางกลองไมขีด จะเกิดแรง................................................................................................................................................. เสยี ดทานและความรอ น ทําใหไ มข ดี ไฟติดไฟ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. 2) (วาดภาพ) ภาพนี้ คอื การวิง่ ออกกาํ ลังกาย............................................................................................................ ความเกย่ี วขอ งกับแรงเสียดทาน พ้ืนรองเทา....................................... สําหรับว่ิงออกกําลังกายจะมีลักษณะขรุขระเพื่อเพิ่ม................................................................................................................................................. แรงเสียดทานระหวางรองเทากับพื้น ทําใหรองเทา................................................................................................................................................. KYE เกาะถนนไดดี ทาํ ใหผ วู ่งิ ไมล่นื ลม................................................................................................................................................. 2. ตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี 1) นกั เรยี นสามารถเตะลกู ฟตุ บอลในสนามหญา ทพี่ น้ื เปย กแฉะไดล าํ บากหรอื ไม เพราะเหตใุ ด จะเตะลูกฟุตบอลไดลําบาก เพราะพื้นดินเปยกมีลักษณะเปนโคลน เมื่อยํ่าลงบนพื้นโคลน............................................................................................................................................................................................................................................................................. เทา ของเราจะจมลงไปในดนิ โคลน และเมอ่ื เหยยี บบนพนื้ โคลนบางสว นกท็ าํ ใหล น่ื ทาํ ใหส นามหญา............................................................................................................................................................................................................................................................................. มสี วนที่มีแรงเสยี ดทานมากและแรงเสยี ดทานนอยเกินไปสลับกัน ทําใหเ คลอื่ นที่ไดลาํ บาก............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) หางสรรพสินคาจะต้ังปายเตือน เม่ือมีการทําความสะอาดพื้น หรือมีพื้นท่ีเปยก ถา มคี นกระโดดหรือวง่ิ เขา มาในบรเิ วณทพ่ี ื้นเปย ก จะสงผลอยางไร เพราะเหตุใด คนท่ีกระโดดหรอื วง่ิ เขามาในบริเวณทพี่ ื้นเปยก อาจลืน่ ลม เพราะพนื้ ท่ีเปย กมีแรงเสยี ดทาน............................................................................................................................................................................................................................................................................. นอ ยทําใหทรงตัวไดยาก............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) ยกตัวอยาง การใชประโยชนจากการเพ่ิมหรือลดแรงเสียดทานในชีวิตประจําวัน พรอ มอธิบาย (ตวั อยา ง) การใชผ า คลมุ ฝาขวดกอ นใชม อื เปด ฝาขวดนาํ้ เปน การเพมิ่ แรงเสยี ดทานระหวา งมอื............................................................................................................................................................................................................................................................................. กับฝาขวดนํา้ ทําใหเปด ฝาขวดไดง ายขึน้............................................................................................................................................................................................................................................................................. 59

3. เขียนลกู ศรแสดงทิศทางของแรงเสียดทานทีเ่ กดิ ขึ้นในภาพ 1) 2) ทศิ ทางการเคล่อื นที่ของวตั ถุ ทศิ ทางการเคลื่อนท่ขี องวัตถุ แรงกระทํา แรงกระทาํ แรงเสยี ดทาน แรงเสียดทาน 3) 4) ทศิ ทางการเคลอ่ื นทีข่ องวัตถุ ทิศทางการเคล่อื นทข่ี องวัตถุ แรงกระทาํ 1 แรงกระทํา 2 แรงกระทาํ 1 แรงกระทํา 2 แรงเสยี ดทาน แรงเสยี ดทาน 6) ทิศทางการเคลอื่ นท่ขี องวัตถุ KYE 5) แรงเสียดทาน แรงเสียดทาน ทิศทางการ เคล่อื นที่ของ วตั ถุ 4. เขยี นเคร่ืองหมาย + ลงใน ขอ ทเ่ี ปน การเพมิ่ แรงเสยี ดทาน และเขยี นเครือ่ งหมาย - ลงใน ขอที่เปน การลดแรงเสยี ดทาน + 1) เพ่ิมดอกยางทีล่ อรถยนต + 2) เพิ่มปมุ ทีร่ องเทา ฟุตบอล - 3) ใชร ถเขน็ ที่มีลอในการขนของ - 4) หยอดนา้ํ มันหลอลื่นทก่ี รรไกร + 5) ติดแผนยางทหี่ นาไมป ง ปอง - 6) ลดขนาดลอ จกั รยานใหเ สน เลก็ ลง - 7) ทําใหแผน กระดานลน่ื มีผิวเรยี บ + 8) ใสถ ุงมือยางลางจาน + 9) เพิ่มความหยาบใหกระดาษทราย - 10) โรยแปง ในถงุ มือยางกอ นใส 60

5. พจิ ารณาขอ มูลที่กําหนดให แลวตอบคาํ ถาม อนิ ทดลองลากกลอง 1 ใบ บนพิ้นผวิ ลักษณะตา ง ๆ ดว ยเครื่องชงั่ สปริงแบบแขวน และอา นขนาดของแรงเม่ือกลอ งเคลอื่ นทไ่ี ด ดงั นี้ ลักษณะของพื้นผวิ ขนาดของแรงท่ีใชล าก (นวิ ตัน) พนื้ ปนู ขรขุ ระ 10 พ้ืนหญา 8 พืน้ หินออน 7 1) การลากกลองบนพื้นผวิ ชนดิ ใดเกดิ แรงเสียดทานมากท่สี ดุ สงั เกตจากสงิ่ ใด ลากกลองบนพ้ืนปูนเกิดแรงเสียดทานมากที่สุด สังเกตจากแรงท่ีใชลากมีขนาดมากท่ีสุด............................................................................................................................................................................................................................................................................. แสดงวา มแี รงตา นการเคล่อื นทห่ี รือแรงเสียดทานมากที่สุด............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) การลากกลองบนพ้นื ผวิ ชนดิ ใดเกดิ แรงเสียดทานนอยท่ีสดุ สังเกตจากสง่ิ ใด KYE ลากกลองบนพ้ืนหินออนเกิดแรงเสียดทานนอยที่สุด สังเกตจากแรงที่ใชลากมีขนาด............................................................................................................................................................................................................................................................................. นอ ยทีส่ ุด แสดงวา มแี รงตานการเคล่ือนที่หรอื แรงเสียดทานนอยท่ีสดุ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 6. ดูภาพ แลวเขยี นแผนภาพแสดงแรงที่กระทาํ ตอ วัตถุ 1) แรงกระทําตอ วัตถุ แรงเสยี ดทาน 2) แรงกระทําตอวัตถุ แรงเสียดทาน 61

7. อานสถานการณทก่ี าํ หนดให แลวตอบคาํ ถาม คณุ อาขบั รถยนตอ อกจากบา นดว ยความเรว็ สงู ในขณะน้ันเองฝนก็ตกลงมา และตกหนักอยาง ตอเน่ือง จนมีนํ้าเออนองบนพื้นถนน แตคุณอา ยังคงขับรถดวยความเร็วเชนเดิมตลอดเสนทาง เพราะเชอื่ มน่ั ในประสทิ ธภิ าพของรถยนตแ ละมน่ั ใจ ในความชํานาญเสนทางของตนเอง 1) ถา คณุ อายงั คงขบั รถดว ยความเรว็ เชน เดมิ ไปตลอดเสน ทางทม่ี ฝี นตกหนกั อาจเกดิ ผล อยางไร เพราะเหตใุ ด คณุ อาอาจจะประสบอบุ ตั เิ หตทุ างรถยนต เพราะถนนทเ่ี ปย กนาํ้ จะมแี รงเสยี ดทานนอ ยลง ทาํ ให............................................................................................................................................................................................................................................................................. ยางรถยนตไ มเ กาะผวิ ถนนจนเบรกไมอ ยู อกี ทง้ั ฝนทต่ี กหนกั จะทาํ ใหท ศั นวสิ ยั ในการมองทางไมช ดั เจน............................................................................................................................................................................................................................................................................. KYE 2) คุณอาควรปฏิบัติตนอยางไร เพื่อเปนการปองกันไมใหเกิดความเสียหายตอตนเอง และรถ ขับรถชา ๆ ดวยความระมดั ระวัง หรือจอดรถรอจนกวา ฝนจะซาลงแลว จึงขับรถตอไป............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 8. พิจารณาการทดลองทกี่ ําหนดให แลวตอบคําถาม บอยทําการทดลองเร่ืองแรงเสียดทาน โดยปลอยลูกปงปองใหกล้ิงไปตามพื้นเอียง และกลงิ้ ไปบนพนื้ ราบ ดังภาพ 1) ถา บนพื้นเอยี งและพืน้ ราบไมม แี รงเสียดทานเลย ลกู ปง ปองจะเคล่ือนทีอ่ ยา งไร ลูกปงปองจะกลิ้งตอไปเรื่อย ๆ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) จากขอ 1) ถาลกู ปงปองกลิ้งบนพ้ืนราบที่มีผิวขรุขระ ลกู ปง ปองจะเคล่อื นทอ่ี ยางไร ลูกปงปองจะกลิ้งชา กวาขอ 1) และกล้งิ ชาลงเรือ่ ย ๆ จนหยดุ นิ่ง............................................................................................................................................................................................................................................................................. 62

¡ท¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดขั้นสูง พจิ ารณาขอมูลทก่ี ําหนดให แลวตอบคาํ ถาม เอกและพลออกแรงดึงถุงกระสอบบนพ้ืนทราย คนละ 30 N และมีแรงเสียดทาน 60 N 1. คํานวณขนาดและทิศทางของแรงลัพธท ่เี กดิ ขึน้ และคาดคะเนวา เอกและพลจะสามารถดงึ KYE ถุงกระสอบใหเ คล่อื นทบี่ นพ้ืนทรายไดหรอื ไม วิธีทํา แรงลัพธ = ผลตางของแรงท่มี ีทศิ ทางตรงขามกนั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. = แรงท่ีเอกและพลใชดงึ ถุงกระสอบ - แรงเสียดทาน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. = (30 + 30) - 60.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. = 60 - 60.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. = 0 N.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ดงั นั้น เอกและพลไมสามารถดงึ ถุงกระสอบใหเคล่ือนท่ีได................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. ถา เอกและพลตอ งการดงึ ถงุ กระสอบใหเ คลอื่ นทบ่ี นพนื้ ทรายโดยทย่ี งั ใชแ รงเทา เดมิ เอกและ พลควรทําอยา งไร อธบิ ายโดยอาศยั ความรเู ร่ืองแรงเสยี ดทาน เอกและพลควรลดแรงเสยี ดทานของถงุ กระสอบ เชน นาํ ถงุ กระสอบวางไวบ นรถเขน็ แลว ออกแรงดงึ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 63

·º·Ç¹ ทายหนวย วง รอบตัวอักษรหนา คาํ ตอบท่ีถูกท่สี ดุ 1. ขอใดเปนหนว ยของแรงลพั ธ ข. ไอแซก ก. นวิ ตัน ง. เวกเตอร ค. พาสคัล 2. ขอ ใดเกิดจากแรงลพั ธท ่เี ปน ผลรวมของแรงท้ังหมด ก. เดก็ ๆ เลนชกั เยอ ข. เดก็ ๆ เลน ตุก ตาลม ลุก ค. เด็ก ๆ ชว ยกนั เข็นรถ ง. เดก็ ๆ ผลักกนั ไปมา 3. ลุงตนใชม า 3 ตวั ในการชวยกันลากรถมา เกดิ แรงลพั ธกีแ่ รง ก. 1 แรง ข. 2 แรง ค. 3 แรง ง. 4 แรง KYE 4. เมื่อออกแรงกระทําตอวตั ถุหน่งึ เพยี งหน่งึ แรง แลววตั ถุน้นั จะเคล่ือนทไ่ี ปในทิศทางใด ก. ทศิ ทางใดก็ได ข. ทิศทางเดยี วกับแรง ค. ทิศทางตั้งฉากกบั แรง ง. ทิศทางตรงขามกบั แรง 5. จากภาพ คาของแรงลพั ธเ ทากับขอใด ก. A + B ข. A - B A ค. A x B B ง. A ÷ B 6. แรง 2 นวิ ตนั และแรง 5 นิวตนั กระทําตอ โตะในทศิ ทางเดียวกัน แรงลพั ธจะมีคาเทาไร ก. 10 นวิ ตนั ข. 7 นวิ ตนั ค. 3.5 นวิ ตัน ง. 3 นิวตนั 64

7. จากภาพ ขอใดกลาวถกู ตอ ง 80 N 50 N (ซา ย) (ขวา) (ขวา) ก. แรงลัพธม ีขนาด 130 นิวตัน วตั ถุเคลื่อนทีไ่ ปทางซาย ข. แรงลพั ธม ีขนาด 30 นิวตัน วัตถเุ คลอื่ นทไี่ ปทางขวา KYE ค. แรงลพั ธม ีขนาด 30 นวิ ตนั วตั ถเุ คล่ือนทไี่ ปทางซา ย ง. วัตถุไมเคลื่อนท่ี 8. จากภาพ รถยนตจะเคลอื่ นท่ไี ปในทศิ ทางใด 100 N 500 N 400 N (ซา ย) ก. รถยนตถ อยหลงั ข. รถยนตไ มเ คลอ่ื นท่ี ค. รถยนตเคลือ่ นท่ีไปทางซาย ง. รถยนตเ คลือ่ นท่ีไปทางขวา 9. แรงลพั ธใ นขอ ใดเทา กบั ผลของการหกั ลางของแรงทกี่ ระทําตอวัตถุ ก. ข. ค. ง. 10. จากภาพ ถาวัตถเุ คลื่อนท่ีไปทางซาย ขอ ใดกลาวถูกตอ ง ก. A ออกแรง 10 N และ B ออกแรง 5 N ข. A ออกแรง 5 N และ B ออกแรง 10 N A B ค. A ออกแรงเทา กบั B (ซาย) (ขวา) ง. B ไมไดออกแรง 65

11. สิ่งของในขอ ใดใชป ระโยชนจ ากแรงลัพธช ดั เจนที่สดุ ก. กระถางตน ไมแ บบแขวน ข. หลอดหยดสาร ค. เขือ่ นกนั นา้ํ ง. แบตเตอรี่ 12. แรงเสยี ดทานเคล่ือนที่ไปในทิศทางใด ก. ทศิ ทางเดียวกับแรงลัพธ ข. ทิศทางแนวดิง่ ลงสูพื้นโลก ค. ทิศทางเดียวกับการเคลือ่ นท่ีของวตั ถุ ง. ทิศทางตรงขามกับการเคลอื่ นท่ีของวัตถุ 13. เคร่ืองเลนในขอ ใดตอ งการแรงเสียดทานนอยท่สี ดุ ก. ปนเขา KYE ข. หมากเกบ็ ค. เตะฟุตบอล ง. เลน กระดานลื่น 14. กิจกรรมในขอ ใดชวยเพ่มิ แรงเสียดทาน ก. ใสรองเทาสเกต ข. ใสร องเทาสน สงู ค. ใสรองเทา มีดอก ง. ใสรองเทาพ้ืนเรียบ 15. การกระทาํ ในขอใดไมทาํ ใหข นาดของแรงเสยี ดทานเพ่ิมข้นึ ก. ราดนํ้าบนพน้ื ข. สวมรองเทาพื้นยาง ค. โรยกรวดบนพ้ืนสนาม ง. สรา งพ้ืนใหมลี วดลายตะปมุ ตะปา 66

16. ขนาดของแรงที่ใชลากกลอ งท่ีเคลือ่ นทบี่ นพ้นื ผวิ ลกั ษณะตา ง ๆ ดังน้ี พน้ื ผิว แรงทใี่ ชลาก (N) A 10 B 50 C 30 จากขอ มลู การลากกลอ งบนพื้นผวิ ชนิดใดเกดิ แรงเสยี ดทานมากทส่ี ดุ ก. พน้ื ผิว A ข. พน้ื ผวิ B ค. พน้ื ผิว C ง. เกดิ แรงเสยี ดทานเทา กนั 17. ถากล้ิงผลไมบนพื้นเรยี บดว ยแรงทเี่ ทากัน ผลไมช นิดใดจะเคลอ่ื นท่ไี ปไดนอยท่ีสุด ก. สมโอ ข. แตงโม ค. ทเุ รียน ง. มะพราว KYE 18. เพราะเหตุใด ยางรถยนตจ ึงตอ งมีลวดลายและผิวขรุขระ ก. ลดแรงเสยี ดทานใหว ่ิงไดเร็ว ข. เพิม่ แรงเสยี ดทานใหย ึดเกาะถนน ค. ลดแรงเสียดทานทําใหไมล่นื ไถลเวลาฝนตก ง. เพ่ิมแรงเสียดทานทาํ ใหเ ครอื่ งยนตท ํางานคลอ งขึ้น 19. ถาอยากทราบวา พ้นื ผวิ มผี ลตอระยะทางการกล้งิ ของลกู ฟตุ บอลหรือไม ตองออกแบบ การทดลองโดยกําหนดใหส ่งิ ใดเหมือนกัน ก. ลูกฟุตบอล ข. พืน้ ผิว ค. ระยะทาง ง. ขอ ก. และ ข. ถูกตอ ง 20. ถา ระเบยี งทางเดนิ มีแรงเสยี ดทานนอ ย อาจเกิดผลในขอ ใดมากท่ีสดุ ไดค ะแนน ก. ไมเกิดอบุ ัตเิ หตุ ข. ลืน่ หกลม ไดงา ย 20คะแนนเตม็ ค. ทําความสะอาดไดย าก ง. ตองใชแรงมากในการเดนิ 67

4˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè ¾Å§Ñ §Ò¹àÊÂÕ § º··èÕ 1 àÊÂÕ §ÃͺµÇÑ àÃÒ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นาํ สูการเรียน สงั เกตเสียงท่ีเกดิ ขึ้นในภาพ แลว ตอบคําถาม ¨Ôêº æ á»Ã¹ æ â΋§ æ KYE µØŒÁ æ ⺌Á æ 1. เสียงใดบา งที่เกิดจากแหลง กาํ เนิดเสยี งตามธรรมชาติ เสยี งนกรอ ง เสยี งหมาเหา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. เสยี งใดบางท่เี กิดจากแหลงกําเนิดเสยี งทมี่ นุษยส รา งข้นึ เสยี งแตร เสียงกลอง และเสียงทอ ไอเสียรถจักรยานยนต.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. เสยี งใดท่ไี ดย ินแลวกอใหเ กิดความราํ คาญหรอื เสยี สขุ ภาพ เพราะเหตุใด เสยี งทอ ไอเสยี รถจกั รยานยนต เพราะเปน เสยี งทดี่ งั มากกอ ใหเ กดิ ความราํ คาญหรอื เสยี สขุ ภาพ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 68

1. ¡ÒÃä´ŒÂ¹Ô àÊÂÕ §¼‹Ò¹µÇÑ ¡ÅÒ§ ¡Ô¨¡ÃÃÁ·èÕ 1 การไดยินเสียงผานตัวกลางของเสียง บนั ทกึ ขอมูล (ดูขน้ั ตอนการทํากิจกรรมจากหนังสือเรียน) พยากรณและสังเกตการเคล่ือนท่ีของเสียงผานตัวกลาง ระบุปญ หา : เสยี งเคลอ่ื นท่ีผานตวั กลางมายงั หขู องเราไดอ ยางไร สมมติฐาน : เสยี งเคล่อื นทจ่ี ากแหลงกําเนดิ เสียง ผา นตวั กลางมาถึงรหู ูของเรา................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ ºÑ¹·Ö¡¼Å¡Ò÷Òí ¡Ô¨¡ÃÃÁ เงอ่ื นไข การพยากรณ ผลการทดลอง KYE 1. พูดโดยไมใ ชโทรศัพท ไดยนิ เสียง ไดย นิ เสียงไมคอ ยชดั.......................................................................... ......................................................................... 2. พูดผา นโทรศพั ทโ ดยขึงเสนเชือกใหตงึ ไดยินเสยี ง ไดยินเสียงชดั เจน.......................................................................... ......................................................................... 3. พดู ผา นโทรศพั ทโดยแตะเสนเชอื กเบา ๆ ไมไ ดย ินเสยี ง ไมไดย นิ เสียง.......................................................................... ......................................................................... 4. พูดผานโทรศพั ทโดยจบั เสน เชือกใหแ นน ไมไ ดยนิ เสียง ไมไ ดย ินเสยี ง.......................................................................... ......................................................................... 5. ตัดเสนเชือกโทรศัพทใ หขาด ไมไ ดย นิ เสียง ไมไ ดย นิ เสยี ง.......................................................................... ......................................................................... สรปุ ผล จากการทํากิจกรรม พบวา เราจะไดยินเสียงชัดเจนเม่ือเสียงผานเสนเชือกท่ีมีการส่ันสะเทือน................................................................................................................................................................................................................................................................................................... แสดงวา เสยี งเกดิ จากการทแ่ี หลง กาํ เนดิ เสยี งเกดิ การสน่ั สะเทอื น แลว สง พลงั งานใหต วั กลางของเสยี ง................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เกดิ การสน่ั อยา งตอ เนอื่ ง จนมาถงึ หู ถา ตวั กลางหยดุ สนั่ เชน เดยี วกบั ตอนทจ่ี บั เสน เชอื กแนน พลงั งาน................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เสียงจะถา ยทอดมาไมถงึ เรา ทําใหเ ราไมไดยนิ เสยี ง................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 69

หนตู อบได เพอื่ เรยี งลาํ ดับข้นั ตอนการไดยินเสยี งใหถ กู ตอง 1. เขียนเลข 1-3 ลงใน 13 2 ตวั กลางทส่ี ั่นตอ ๆ กัน แหลง กําเนดิ เสยี ง ใบหรู บั เสยี ง 2. ขดี ✓ ลงใน กิจกรรมที่ผูฟง ไดย นิ เสยี ง และกา ✗ ลงใน กิจกรรมทีผ่ ฟู ง ไมไดย ินเสียง พรอ มแสดงเหตุผล ✓ 1) เปดลําโพงใตน้าํKYE ไดย นิ เสียง เพราะมีนํา้ เปน ตัวกลางของเสียง........................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ 2) เรยี กเพอื่ นจากดา นหลงั ไดย นิ เสยี ง เพราะมอี ากาศเปน ตวั กลางของเสยี ง........................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................... ✗ 3) กระซิบใสหเู พอ่ื นทส่ี วมท่ีครอบหูไว ไมไดย นิ เสยี ง เพราะมีส่ิงอ่นื (ท่ีครอบหู) ก้นั ระหวางตัวกลางกับหู........................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ 4) เคาะโตะโดยท่ีเพือ่ นอีกคนเอาหูแนบโตะ ไดย นิ เสียง เพราะมีโตะเปน ตัวกลางของเสียง........................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................... ✗ 5) โทรศัพทด งั ในครอบแกวสญุ ญากาศ ไมไดย ินเสยี ง เพราะไมมตี ัวกลางของเสียง........................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................... 70

3. ตมู ใชห ูแนบโตะ อยูริมโตะฝงหนึ่ง สว นตม้ั ยนื อยูท่ีรมิ โตะ อีกฝงหน่งึ เมื่อกองนาํ ดนิ สอมา เคาะทก่ี ลางโตะ โดยระยะหา งระหวา งจดุ ทเี่ คาะกบั ตมู และตม้ั เทา กนั นกั เรยี นคดิ วา ใครจะ ไดย นิ เสียงเคาะโตะ กอ นกัน เพราะเหตใุ ด ตมู จะไดย นิ เสยี งดนิ สอเคาะโตะ กอ นตม้ั เพราะตวั กลางของเสยี งทต่ี มู ไดย นิ คอื โตะ ซงึ่ เปน ของแขง็.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... สว นตวั กลางของเสยี งทตี่ ม้ั ไดย นิ คอื อากาศ โดยเสยี งจะเดนิ ทางผา นตวั กลางของเสยี งทเี่ ปน ของแขง็.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ไดเ ร็วกวาตวั กลางท่ีเปน ของเหลว และอากาศ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. เลอื กคาํ ที่กาํ หนดใหเ ติมลงในชองวา งใหไดใจความท่ถี กู ตอ ง สมอง เสน ประสาท ไขสนั หลงั KYE เย่ือแกวหู ใบหู รูหู หสู วนกลาง กระดกู เอ็น กระดกู โกลน มนุษยมีอวัยวะในการรับเสียง คือ หู ซ่ึงรับคลื่นเสียงจากตัวกลางของเสียง โดย ใบหู………………………………….. เปนตัวรับและสะทอนคล่ืนเสียงเขาไปใน รหู ู………………………………….. ทําให …………เย…อ่ื…แ…ก……ว…ห…ู …….. สน่ั มีผลใหกระดูกคอน กระดกู ทั่ง และ ……ก…ร…ะ…ด……กู …โ…ก…ล…น…….. ส่ันตามไปดวย พลังงานจากการสัน่ จึงสง ผา นไปยัง ……เ…ส…น……ป…ร…ะ…ส…า…ท…….. สู สมอง………………………………….. ทําใหมนษุ ยไ ดย นิ เสยี งตา ง ๆ 5. ถานักเรียนอยากพูดความลับกับเพื่อนโดยไมใหคนอื่นไดยิน นักเรียนควรใชโทรศัพท เสน เชอื กหรือเดนิ ไปคยุ ใกล ๆ เพราะเหตุใด (ตัวอยา ง) ✓ ใชโ ทรศัพทเ สนเชอื ก เพราะ ถาเดินไปคุยใกล ๆ คนอ่ืนอาจไดยิน เพราะอากาศเปน........................................................................................................................................................................... ตัวกลางของเสียง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ เดนิ ไปคยุ ใกล ๆ เพราะ ถาใชโทรศัพทตองขึงเชือกใหตึง ทําใหเปนจุดสังเกต หรือ............................................................................................................................................................................................ โดดเดนจนทําใหค นอน่ื รวู า คยุ กนั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คําถามขอ 5. นกั เรยี นเลือกตอบขอ ใดก็ได ใหค รูพิจารณาเหตุผลสนบั สนุน 71

2. ÅѡɳТͧàÊÕ§ ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè 2 การเกิดเสียงสูง เสียงตํ่า บนั ทึกขอ มูล (ดขู ัน้ ตอนการทาํ กจิ กรรมจากหนงั สือเรียน) µÍ¹·Õè 1 สังเกตระดับเสียงท่ีเกิดขึ้น ระบปุ ญหา : แหลงกาํ เนดิ เสยี งที่มคี วามยาวตา งกนั จะใหเสยี งตา งกนั หรอื ไม อยา งไร สมมตฐิ าน : แหลง กาํ เนดิ เสยี งทม่ี คี วามยาวแตกตา งกนั จะใหร ะดบั เสยี งทตี่ า งกนั โดยแหลง กาํ เนดิ เสยี ง..................................................................................................................................................................................................................................................... ทม่ี คี วามยาวนอ ยกวา จะใหเ สียงที่สูงกวา..................................................................................................................................................................................................................................................... ตัวแปรตน : ความยาวของไมบ รรทดั..................................................................................................................................................................................................................................................... ตวั แปรตาม : ความถเ่ี สียงหรอื ระดับเสียง (เสียงสูง-ต่ํา)..................................................................................................................................................................................................................................................... ตวั แปรควบคุม :µÒÃÒ§ º¹Ñ ·¡Ö ¼Å¡ชÒนÃดิ·ขÒí อ¡งÔ¨ไม¡บ ÃรÃรÁทัด ความกวา งของไมบรรทัด ชนดิ ของโตะ แรงทกี่ ดไมบ รรทัดKYE ..................................................................................................................................................................................................................................................... ความยาวของไมบรรทัด การส่ันของไมบ รรทัด ความถี่เสยี งท่วี ดั ได ระดับเสยี งที่ไดย ิน ท่ียนื่ พนขอบโตะ (เฮิรตซ) สั่นเร็ว เสียงคอ นขางสงู.................................................................... .................................................................. ........................................................................... 10 เซนตเิ มตร .................................................................... ขน้ึ อยูกับผลการทดลอง.................................................................. ........................................................................... 20 เซนตเิ มตร .................................................................... .................................................................. ........................................................................... สน่ั ชา กวา ไมบ รรทดั.................................................................... .................................................................. เสยี งตา่ํ กวา เสยี งทเี่ กดิ จาก........................................................................... ทย่ี น่ื พน ขอบโตะ 10.................................................................... .................................................................. ไมบ รรทดั ที่ยนื่ พนขอบ........................................................................... เซนตเิ มตร.................................................................... .................................................................. โตะ 10 เซนตเิ มตร........................................................................... สรปุ ผล จากการทํากจิ กรรม พบวา เม่ือทาํ ใหไมบ รรทดั ส่นั ไมบ รรทดั ท่มี ีความยาวของสว นทีย่ ืน่ พน ขอบโตะ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. มากกวาจะสัน่ ดวยความถตี่ า่ํ กวา (สนั่ ชากวา) ทําใหเกิดเสยี งต่ํากวา ไมบรรทดั ทมี่ คี วามยาวของสว นทีย่ น่ื.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. พน ขอบโตะนอยกวา ดงั นน้ั แหลงกาํ เนิดเสยี งท่ีมคี วามยาวนอ ยกวา จะใหก าํ เนิดเสยี งที่สงู กวา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 72

บันทึกขอมลู µÍ¹·Õè 2 สังเกตระดับเสียงที่เกิดขึ้น ระบุปญ หา : แหลงกําเนิดเสยี งที่มมี วลแตกตา งกันจะใหร ะดบั เสยี งตา งกนั หรอื ไม อยางไร สมมติฐาน : แหลง กาํ เนดิ เสยี งทมี่ มี วลแตกตา งกนั จะใหร ะดบั เสยี งทตี่ า งกนั โดยแหลง กาํ เนดิ เสยี งทม่ี มี วล................................................................................................................................................................................................................................................................ มากกวาจะใหเสียงตาํ่ กวา................................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ º¹Ñ ·Ö¡¼Å¡Ò÷Òí ¡Ô¨¡ÃÃÁ กิจกรรม พยากรณ ผลการทํากิจกรรม ระดบั เสียงท่ีไดยิน ความถเ่ี สยี งที่วดั ได ระดบั เสยี งทไี่ ดยิน (เฮิรตซ) 1. ขวดนาํ้ ใบที่ 1 ไมใสน ้าํ เสียงสงู........................................................ เสยี งสูง....................................................... .................................................................................... KYE 2. ขวดน้ําใบที่ 2 ใสน้ํา ........................................................ ....................................................... .................................................................................... คร่งึ ขวด เสยี งสูง........................................................ อยูกับผลการทํากจิ กรรม เสียงสูงแตต่ํากวาเสียงท่ีได....................................................... .................................................................................... 3. ขวดน้ําใบที่ 3 ใสนํ้า ขน้ึ จากการเคาะขวดนา้ํ ใบท่ี 1....................................................... .................................................................................... เต็มขวด ........................................................ เสียงต่ํากวาเสียงที่ไดจากการ....................................................... .................................................................................... เคาะขวดนาํ้ ใบท่ี 1 และใบที่ 2....................................................... .................................................................................... เสียงตํ่า........................................................ ........................................................ ขวดนํ้าทม่ี มี วลมากที่สุด คือ ขวดน้าํ ใบที่ 3........................................................................................................................................................................................................... ขวดน้าํ ท่ีมมี วลนอยท่ีสุด คือ ขวดนํ้าใบท่ี 1........................................................................................................................................................................................................... ขวดน้ําทีใ่ หเสยี งต่ําสดุ คอื ขวดนา้ํ ใบที่ 3........................................................................................................................................................................................................... ขวดน้ําที่ใหเ สียงสูงสดุ คือ ขวดนา้ํ ใบท่ี 1........................................................................................................................................................................................................... สรปุ ผล จากการทํากิจกรรม พบวา ขวดน้ําที่มีนํ้าเต็มขวดมีมวลมาก เมื่อเคาะจึงสั่นดวยความเร็วต่ําทําให.................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เกิดเสียงต่ํา สวนขวดน้ําที่ไมใสนํ้ามีมวลนอย เมื่อเคาะจึงส่ันดวยความเร็วสูงทําใหเกิดเสียงสูง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ดังนนั้ แหลง กาํ เนดิ เสยี งทม่ี ีมวลมากกวา จะใหเสยี งตํ่ากวา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 73

หนตู อบได 1. เสียงสงู เสยี งต่ําคอื อะไร และเกดิ ข้ึนไดอยางไร เสยี งสูง เสียงต่ํา คือ ระดบั เสยี ง ซึ่งเปน สมบตั ปิ ระการหนึง่ ของเสยี งท่มี ีความสมั พนั ธก ับแหลง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... กาํ เนิดเสยี ง โดยเสียงสงู เสยี งตาํ่ เกดิ จากความเรว็ ในการส่ันสะเทือนของแหลง กําเนดิ เสียง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. เขียนเลข 1-3 ลงใน เพ่ือเรียงลําดับระดับเสียงที่เกิดจากการใชไมเคาะทอเหล็ก ท้ัง 3 ทอ ดวยแรงเทา ๆ กนั จากเสยี งสูงไปหาเสยี งตา่ํ 1 32 KYE 3. เสียงตวั โนตดนตรีแตล ะตัวมคี วามถีเ่ สยี ง ดังตาราง ตัวโนต ความถ่ี (เฮิรตซ) โด 261.6 เร 293.7 มี 329.6 ฟา 349.2 ซอล 392.0 ความสัมพันธของความถเ่ี สียงกับเสยี งสงู เสียงตํ่า เปนอยางไร เสียงที่มีความถ่ีต่ําจะมีเสียงตํ่า เชน เสียงโดมีความถ่ีตํ่าสุดและเปนเสียงท่ีตํ่าสุดในโนตเพลง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... สว นเสยี งทมี่ คี วามถส่ี งู จะมเี สยี งสงู เชน เสยี งซอลมคี วามถสี่ งู และมเี สยี งสงู กวา เสยี ง โด เร มี และฟา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 74

4. ทีโกเลือกทําโครงงานประดิษฐเครื่องดนตรีจากวัสดุเหลือใช โดยเลือกประดิษฐกีตาร จากกลองกระดาษและใชหนังยางขึงเปนสายสําหรับดีด ถาทีโกตองการใหกีตารของเขา มีเสียงสูงและเสียงต่ําตางกัน 3 ระดับ เขาจะตองขึงหนังยางอยางไร อธิบายพรอม วาดภาพประกอบ (วาดภาพ) ทโี กต อ งขงึ หนงั ยางทม่ี คี วามหนาตา งกนั บนกลอ งกระดาษ 3 เสน เพอื่ ใหเ กดิ ระดบั เสยี งทต่ี า งกนั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... KYE 3 ระดับ โดยหนังยางทีม่ คี วามหนามากท่สี ุดจะมีเสียงต่าํ ท่สี ุด และหนงั ยางทม่ี ีความหนานอ ยท่สี ดุ จะ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... มเี สยี งสูงท่ีสุด หรอื ขึงหนงั ยาง 3 เสน โดยหนงั ยางแตละเสนมีความยาวไมเทา กัน โดยหนงั ยางทีม่ ี.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ความยาวมากทส่ี ดุ จะมเี สยี งตาํ่ ที่สุด และหนังยางทมี่ ีความยาวนอ ยทีส่ ุดจะมีเสียงสงู ที่สดุ หรือขงึ หนงั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ยางใหต ึงหยอ นไมเ ทากัน โดยหนงั ยางที่หยอนท่สี ุดจะมเี สียงตํา่ ทส่ี ดุ และหนังยางทต่ี ึงมากที่สุดจะมี.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เสียงสูงทสี่ ุด.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. ถา นักเรยี นตองการเลอื กซ้ือกลองทม่ี เี สียงสงู เสียงต่ําตางกนั จาํ นวน 2 ใบ นกั เรยี นควร เลือกซื้อกลองที่มีลักษณะใด ระหวางกลองที่มีขนาดตางกัน หรือกลองที่มีความตึงของ ผิวหนาตางกัน เพราะเหตใุ ด (ตวั อยาง) ✓ ซื้อกลองทม่ี ีขนาดตางกนั เพราะ ขนาดของกลองทําใหเกิดเสียงสูง เสียงต่ําตางกัน.......................................................................................................................................................... โดยกลองท่มี ขี นาดใหญกวาจะใหเสยี งตาํ่ กวา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ ซ้ือกลองทม่ี ีความตงึ ของผวิ หนา ตา งกัน เพราะ ความตึงของผิวหนาของกลองทําให............................................................................................................. เกิดเสยี งสงู เสยี งตา่ํ ตางกนั โดยกลองท่มี ีความตึงของผวิ หนานอ ยกวา จะใหเ สยี งตํา่ กวา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คําถามขอ 5. นกั เรยี นเลือกตอบขอ ใดก็ได ใหครูพจิ ารณาเหตุผลสนับสนุน 75

¡¨Ô ¡ÃÃÁ·èÕ 3 การเกิดเสียงดัง เสียงคอย บันทกึ ขอมลู (ดูข้นั ตอนการทํากจิ กรรมจากหนังสอื เรียน) µÍ¹·èÕ 1 สังเกตความดังของเสียงที่เกิดขึ้น ระบุปญหา : เสียงท่ีเกดิ ขึ้นจะมเี สียงดังหรอื เสียงคอ ยข้ึนอยกู ับอะไร สมมติฐาน : เสียงที่เกิดขึ้นจะมีเสียงดังหรือเสียงคอยขึ้นอยูกับความแรงในการส่ันสะเทือนของ................................................................................................................................................................................................................................................................ แหลง กําเนดิ เสยี ง................................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ º¹Ñ ·Ö¡¼Å¡Ò÷íÒ¡¨Ô ¡ÃÃÁ (ตัวอยา ง) วธิ ที ีท่ ําใหเกดิ เสยี ง ระดบั ความเขม ของเสยี ง (เดซิเบล) เสียงทีไ่ ดยนิ 1. ตกี ลองกระดาษแรง ๆ เกิดเสยี งดงั............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... 234... เคาะกลอ งกระดาษเบา ๆ ข้นึ อยกู ับผลการทาํ กจิ กรรม เกิดเสียงคอยKYE ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... 5. ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... 6. ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... 7. ............................................................................... ........................................................................................................ ........................................................................................... สรปุ ผล จากการทาํ กิจกรรม พบวา ความดังของเสยี งข้ึนอยูกับพลงั งานในการสั่นสะเทอื นของแหลงกาํ เนิด.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เสยี ง ถา แหลง กําเนิดเสยี งสนั่ ดวยพลังงานมากหรือแรงท่ีมาก เสียงจะดัง ถาแหลง กําเนดิ เสยี งสั่นดว ย.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. พลงั งานนอ ยหรอื แรงท่เี บา เสยี งจะคอย.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 76

บนั ทกึ ขอมูล µÍ¹·Õè 2 สังเกตความดังของเสียงท่ีไดยิน ระบุปญ หา : นอกจากพลังงานในการส่ันสะเทือนของแหลงกําเนิดเสียง เสียงท่ีเกิดขึ้นจะมี สมมตฐิ าน : เสยี งดังหรอื เสียงคอ ยขึน้ อยกู บั อะไร เสยี งทเี่ กดิ ขน้ึ จะมเี สยี งดงั หรอื เสยี งคอ ย นอกจากพลงั งานในการสน่ั สะเทอื นของแหลง กาํ เนดิ................................................................................................................................................................................................................................................................ เสียงแลว ยังข้ึนอยกู ับระยะทางจากแหลงกําเนดิ เสียงถึงหขู องเรา................................................................................................................................................................................................................................................................ µÒÃÒ§ º¹Ñ ·Ö¡¼Å¡Ò÷Òí ¡Ô¨¡ÃÃÁ กจิ กรรม ระยะทางระหวางครู ความดังของเสียงท่ไี ดย นิ กบั นกั เรียน (เมตร) 1. เดนิ ถอยออกหา งจากครไู ปเรอื่ ย ๆ เสยี งทไ่ี ดย นิ เบาลงเรอ่ื ย ๆ ตามระยะ............................................................... ...................................................................................................... ทางท่หี า งออกไปเรือ่ ย ๆ............................................................. ................................................................................................... ขึ้นอยูก บั การทํากจิ กรรม............................................................. ................................................................................................... KYE ................................................................................................... 2. เดินเขา มาหาครูอยา งชา ๆ ............................................................. เสยี งทไ่ี ดย นิ ดงั ขน้ึ เรอื่ ย ๆ ตามระยะ................................................................................................... ............................................................. ทางทล่ี ดลงเรือ่ ย ๆ................................................................................................... ............................................................. ............................................................. ................................................................................................... ............................................................. ................................................................................................... สรปุ ผล จากการทํากิจกรรม พบวา เม่ือนักเรียนอยูใกลครูจะไดยินเสียงดัง เมื่อนักเรียนอยูหางจากครูจะ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ไดย นิ เสียงคอย ดังนัน้ ความดังของเสยี งขึ้นอยกู ับระยะทางจากแหลงกาํ เนดิ เสยี ง ถา อยใู กลก ับแหลง................................................................................................................................................................................................................................................................................................... กาํ เนดิ เสยี งจะไดย นิ เสียงดัง ถาอยูห างจากแหลง กําเนิดเสียงจะไดยินเสยี งคอย................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 77

หนตู อบได 1. การทไ่ี ดยินเสยี งดังหรอื เสียงคอ ยแตกตางกัน ข้ึนอยูก ับอะไร การที่ไดยินเสียงดังหรือเสียงคอยแตกตางกัน ขึ้นอยูกับระยะทางจากแหลงกําเนิดเสียง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ถาใกลแหลงกําเนิดเสียงจะทําใหเสียงดัง และพลังงานในการส่ันสะเทือนของแหลงกําเนิดเสียง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ถาแหลงกาํ เนดิ เสยี งส่นั ดว ยพลังงานมากจะทําใหเสียงดงั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. เปรยี บเทยี บความดังของเสียงที่ไดย ิน พรอมอธบิ ายเหตผุ ล 1) KYE ภาพที่ 1 ใหญต ะโกนคุยโทรศัพท ภาพท่ี 2 เล็กใชเสียงปกตคิ ุยโทรศัพท คูส นทนาจะไดยนิ เสยี งจาก ภาพท…ี่ …………1………….ดงั กวา ภาพท…ี่ …………2…………. เพราะ ใหญตะโกนคุยกับเพ่ือน ดังน้ัน แหลงกําเนิดเสียงมีพลังงานในการส่ันสะเทือน........................................................................................................................................................................................................................................................ มากกวา จึงเกิดเสียงท่ีดงั กวา............................................................................................................................................................................................................................................................................ 2) ภาพท่ี 1 นอยเลนอูคูเลเลอยูไกล ๆ ภาพที่ 2 โตโตเลนอคู เู ลเลอยใู กล ๆ ผฟู งจะไดย นิ เสียงจาก ภาพท…ี่ …………2…………. ดงั กวา ภาพท…ี่ ………1……………. เพราะ แหลงกาํ เนิดเสยี งกับผฟู ง อยูใกลกนั มากกวา ทาํ ใหไดยินเสยี งดังกวา........................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................ 78

3. เอกยนื อยทู ช่ี านชาลารถไฟ เขาไดย นิ เสยี งขบวนรถไฟเคลอื่ นทแ่ี ละไดย นิ เสยี งดงั ขน้ึ เรอ่ื ย ๆ เพราะเหตุใด เอกจึงไดยินเสียงขบวนรถไฟดังข้ึนเรื่อย ๆ ถาเสียงของขบวนรถไฟดัง เทา เดิมตลอดเวลา เพราะขบวนรถไฟ (แหลงกําเนิดเสยี ง) กาํ ลังเคลอ่ื นทีเ่ ขา ใกลเอก เมอ่ื ระยะหา งจากแหลงกาํ เนดิ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เสยี งลดลง เอกจึงไดย ินเสยี งดงั ขึน้.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... KYE .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. เราสามารถรบั ฟง เสยี งทีด่ ังมากหรอื คอ ยมากไดห รอื ไม เพราะเหตุใด เราไมสามารถฟงเสียงท่ีดังมากหรือคอยมากได เพราะเสียงที่ดังมากจะสงผลกระทบตอการ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ไดยินและเปนอันตรายตออวยั วะในการไดย ิน สงผลใหห ูหนวกได สว นเสียงที่คอยมากเกินไปจะทําให.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ไมไดย นิ เสยี ง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. ถานักเรียนฟงขาวจากโทรศัพท แลวมีขาวท่ีนาสนใจ นักเรียนจะเพิ่มเสียงโทรศัพทให ดังข้นึ หรอื นําหูฟงมาตอ กับโทรศัพท เพือ่ ใหฟ ง ขาวไดชดั ขน้ึ เพราะเหตุใด (ตัวอยา ง) ✓ เพ่มิ เสยี งโทรศพั ทใ หดงั ข้ึน เพราะ เปนการเพ่ิมเสียงใหดังฟงชัด และทําไดในทันที..................................................................................................................................................... กอ นทข่ี า วจะจบ หากนาํ หฟู ง มาตอ กบั โทรศพั ทอ าจเสยี เวลาในการหาหฟู ง จนผปู ระกาศอา นขา วจบกอ น.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ทจี่ ะไดฟง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ นาํ หฟู งมาตอกับโทรศัพท เพราะ เสยี งเคลอ่ื นทผี่ า นของแขง็ ไดด กี วา ทาํ ใหไ ดย นิ ขา วได........................................................................................................................................................ ชัดกวา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คําถามขอ 5. นกั เรียนเลือกตอบขอใดก็ได ใหครูพิจารณาเหตุผลสนับสนุน 79

3. Í¹Ñ µÃÒ¨ҡÁžÔÉ·Ò§àÊÕ§ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ·Õè 4 มลพิษทางเสียง บนั ทึกขอ มลู (ดูขน้ั ตอนการทาํ กิจกรรมจากหนงั สอื เรยี น) สืบคนขอมูลเกี่ยวกับมลพิษทางเสียง (ตัวอยา ง) สบื คนขอ มลู เก่ียวกับมลพษิ ทางเสยี ง • มลพิษทางเสียง คือ เสียงท่ีดงั มาก ๆ จนกอใหเ กดิ ความรําคาญ หรอื บางครงั้ อาจทาํ ใหเปน................................................................................................................................................................................................................... อนั ตรายตอการไดยิน................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... • อนั ตรายจากมลพิษทางเสียง คือ อนั ตรายของเสยี งทีด่ งั มาก ๆ จนมีผลตอ เยื่อแกว หู หรือKYE .......................................................................................................................................................................... สง ผลใหเกิดความรําคาญ ทาํ ใหห งดุ หงดิ และเกดิ ความเครียด................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... • วิธีปองกนั และแนวทางการหลีกเลยี่ งอันตรายที่เกิดจากมลพิษทางเสียง คือ.................................. 1. สรา งแนวก้นั เสยี ง เพือ่ ลดความดังของเสียงลง................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ใชอ ุปกรณค รอบหเู ม่อื ตองอยใู นบริเวณท่ีมีเสียงดงั เปนเวลานาน................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................... สรปุ ผล จากการทาํ กิจกรรม พบวา มลพษิ ทางเสียง คอื เสียงดังมาก ๆ หรอื เสียงที่กอใหเกิดความรําคาญ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. อาจกอ ใหเกดิ อนั ตรายตอเย่อื แกว หู และทําใหเสยี สุขภาพ จงึ ตอ งรูจกั ปอ งกันและหลีกเล่ยี งเสียงดงั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 80

หนูตอบได 1. พจิ ารณากจิ กรรมทก่ี าํ หนดให แลว ขดี ✓ ลงใน พรอ มอธบิ ายประกอบ 1) ปรับเสียงจากลาํ โพงใหเบาลง 2) อยใู กลเ คร่อื งเจาะถนน กอใหเกดิ อันตรายตอการไดยิน ✓ กอใหเกิดอันตรายตอ การไดย ิน KYE ✓ ปองกนั อนั ตรายจากมลพิษ ปอ งกนั อนั ตรายจากมลพษิ ทางเสียง ทางเสยี ง การใชเคร่ืองเจาะถนนทําใหเกิดเสียงท่ีดัง........................................................................................................................................ การลดความดังของเสียงเปนการปองกัน........................................................................................................................................ ตดิ ตอกนั เปน เวลานาน ๆ เปนมลพิษทางเสยี ง..................................................................................................................................... อนั ตรายจากมลพษิ ทางเสียง..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 4) ปดหเู มอ่ื ไดย นิ เสียงประทัด 3) ใชห ฟู ง แบบครอบหฟู งเพลงท้ังวนั ✓ กอใหเ กดิ อันตรายตอ การไดยิน กอ ใหเกดิ อนั ตรายตอ การไดยิน ปอ งกนั อนั ตรายจากมลพิษ ✓ ปอ งกันอนั ตรายจากมลพษิ ทางเสยี ง ทางเสียง การฟง เพลงตดิ ตอ กนั เปน เวลานาน ๆ เปน........................................................................................................................................ มลพษิ ทางเสยี ง........................................................................................................................................ ประทัดเปนมลพิษทางเสียง การปดหูชวย........................................................................................................................................ ลดเสียงจากประทัด..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 81

2. ตารางเวลาทอี่ นญุ าตใหพ นกั งานทาํ งานไดอ ยา งปลอดภยั มคี วามเขม เสยี งเมอื่ ไดร บั อยา ง ตอเน่ืองในระดับตา ง ๆ และเวลาการทาํ งานของพนกั งาน มดี งั นี้ ระดบั ความเขมเสยี ง เวลาที่อนุญาตใหทํางาน ชอื่ เวลาทาํ งานของ ที่ไดรับอยางตอ เน่ือง ไดอยา งปลอดภัย พนกั งาน (ชว่ั โมง/1 วัน) (เดซเิ บล) (ช่วั โมง/1 วัน) 91 6 มายด 7 90 7 ทราย 6 85 8 พาย 8 80 9 อาย 8 1) ใครมีโอกาสไดรับอนั ตรายจากเสียงดังมากท่สี ุด เพราะเหตุใด มายดมีโอกาสไดรับอันตรายจากเสียงดังมากที่สุด เพราะตองไดยินเสียงที่มีความเขมอยาง............................................................................................................................................................................................................................................................................. ตอเนอ่ื งเกินกวามาตรฐานทกี่ าํ หนด 1 ชวั่ โมง อาจกอ ใหเกิดอนั ตรายมากทส่ี ุดKYE ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) นกั เรียนจะแนะนาํ ใหผ ูที่มีโอกาสไดร ับอันตรายจากเสียงดงั มากทส่ี ดุ ไดอยางไร แนะนําใหลดเวลาทํางาน หากลดเวลาการทํางานไมได ใหหาที่ครอบหูมาใสเพื่อชวยลด............................................................................................................................................................................................................................................................................. ความดงั ของเสียงท่ีไดรบั เปนเวลานาน ๆ เปน การหลกี เลี่ยงอนั ตรายจากมลพษิ ทางเสยี ง............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. ระหวางรานคาราโอเกะกับบริเวณตลาดนัด นักเรียนคิดวา สถานท่ีใดมีมลพิษทางเสียง มากกวา กนั เพราะเหตุใด (ตัวอยา ง) ✓ รานคาราโอเกะมีมลพิษทางเสียงมากกวา เพราะ มีเสียงดังจากการรองเพลงและ...................................................................................................... เสียงดนตรีดังอยูในหอ งติดตอกนั เปนเวลานาน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ บริเวณตลาดนัดมีมลพษิ ทางเสียงมากกวา เพราะ มีเสียงดงั หลากหลายเสียงรอบ ๆ................................................................................................... ตลาดนดั เชน เสยี งพดู คยุ ซ้อื ขาย เสียงโฆษณาสินคา เสยี งรถยนต เสยี งสตั วบรเิ วณตลาดนัด.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : คาํ ถามขอ 3. นักเรียนเลือกตอบขอใดก็ได ใหครพู ิจารณาเหตุผลสนับสนนุ 82

กฝิจกกทรรักมษะ º··Õè 1 1. อานสถานการณทก่ี ําหนดให แลว ตอบคาํ ถาม ตง้ั เวลาใหน าฬก าปลกุ ในครอบแกว ดงั แลวคอย ๆ สูบอากาศในครอบแกวออก จนหมด 1) เสียงนาฬกาปลุกทไ่ี ดย นิ จะเปนอยา งไร เพราะเหตใุ ด KYE เสยี งนาฬก าปลุกจะคอ ย ๆ เบาลงจนเงียบไปในที่สุด เพราะเสยี งเดนิ ทางผานอากาศ เมือ่ นาํ............................................................................................................................................................................................................................................................................. อากาศออกจากครอบแกวจะทําใหตัวกลางในการเคลื่อนที่ของเสียงลดลงไปเรื่อย ๆ จนเมื่อใน............................................................................................................................................................................................................................................................................. ครอบแกวเปน สญุ ญากาศ เสยี งจะรอดผา นไมได และไมไ ดย ินในทส่ี ุด............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) ถา คอ ย ๆ เตมิ อากาศกลบั เขา ไปในครอบแกว เสยี งนาฬก าปลกุ ทไี่ ดย นิ จะเปน อยา งไร เพราะเหตใุ ด เสยี งนาฬก าปลกุ จะคอ ย ๆ ดงั ขน้ึ เรอ่ื ย ๆ เพราะเสยี งเดนิ ทางผา นอากาศ เมอ่ื เตมิ อากาศเขา ไป............................................................................................................................................................................................................................................................................. ในครอบแกว จะทําใหตวั กลางในการเคลื่อนทขี่ องเสียงเพมิ่ ขึ้น ทําใหไดย ินเสียงดงั ข้นึ เร่ือย ๆ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. พจิ ารณารูป แลวเลือกคาํ ทก่ี ําหนดใหเ ติมลงในชอ งวา งใหไดใจความที่ถกู ตอง เบาลง ดงั ขนึ้ ตวั กลางของเสียง แหลงกําเนิดเสียง สงู ขนึ้ ตํา่ ลง เม่ือนําหนงั ยาง 1 เสน มาขึงไวร ะหวางตะปู 2 ตัว แลว ดดี ใหเ กิดเสียง ถาใชน ว้ิ กด ไวท บี่ รเิ วณกงึ่ กลาง แลว ดดี หนงั ยางอกี ครง้ั ดว ยแรงเทา เดมิ เสยี งทเ่ี กดิ ขนึ้ จะ…………ส……ูง…ข…ึน้ ………….. เพราะหนังยางหรือ……แ…ห…ล…ง…ก…าํ …เ…น…ิด…เ…ส…ยี …ง……สั้นลง โดยการทดลองน้ี มี……ต…วั …ก…ล…า…ง…ข…อ…ง…เ…ส…ีย…ง…… คอื อากาศ และเมือ่ ดดี หนงั ยางดว ยแรงทีม่ ากขึ้น เสยี งท่เี กดิ ข้นึ จะ………………ด…งั …ข…ึน้ ………………… 83

3. พิจารณาการทดลองทีก่ ําหนดให แลวตอบคาํ ถาม แกมตองการทดสอบสมมติฐานท่ีวา ถาตีกลองดวยแรงมาก ๆ กลองจะส่ันมากกวา ตีกลองดวยแรงนอย ๆ จึงนําลูกปงปองมาวางไวบนหนากลอง แลวดูวา ลูกปงปอง กระดอนสูงเทาใด เม่ือตีกลองดวยแรงที่ตางกัน โดยเทียบความสูงท่ีลูกปงปองกระดอน กับกระดาษวดั ดังภาพ 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 55 KYE 1) ถาตองการทดลองเพ่ือทดสอบสมมติฐาน ส่ิงใดท่ีตองกําหนดใหตางกัน ส่ิงใดที่ตอง ควบคมุ ใหเ หมือนกนั 84 สงิ่ ทตี่ องกาํ หนดใหตางกนั (ตัวแปรตน ) คือ แรงทใี่ ชต กี ลอง............................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................. สิง่ ท่ีตอ งควบคุมใหเหมือนกนั (ตัวแปรควบคมุ ) คอื กลอง ตําแหนงกลองที่ตี................................................................................................... ลกู ปงปอง กระดาษทใ่ี ชว ัดความสงู ในการกระดอนของลูกปง ปอง............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) ถาตีกลองดวยแรงที่มาก ลูกปงปองบนหนากลองจะมีการเคลื่อนไหวตางจากเม่ือ ตกี ลองดว ยแรงท่นี อ ยกวาอยางไร เมอ่ื ตกี ลองดว ยแรงท่ีมากกวา ลูกปง ปองจะกระดอนสงู กวาเมอื่ ตีกลองดว ยแรงที่นอ ย............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) จากขอ 2) สรุปความสัมพันธระหวางการส่ันของแหลงกําเนิดเสียงกับความดังของ เสยี งไดอยางไร แหลงกาํ เนิดเสียงทีส่ นั่ ดวยพลงั งานทม่ี ากกวา (ตกี ลองแรงกวา ) จะทาํ ใหเกิดเสยี งดงั กวา............................................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................................................

4. เรียงลําดับเสียงที่เกิดจากการใชตะเกียบเคาะแกวใสน้ําปริมาตรตาง ๆ ดวยแรงที่เทากัน โดยเรียงจากเสยี งทุมไปเสียงแหลม พรอ มอธบิ าย แกว A แกว B แกว C แกว D แกว E แกวท่ีเสียงทมุ มากทส่ี ดุ คอื เพราะแกว D…………………………….. มีมวลของนา้ํ มากทส่ี ดุ การสนั่ สะเทือนชาทส่ี ดุ................................................................................................................................... แกว ท่ีเสยี งทมุ เปน อันดบั 2 คอื เพราะแกว B…………………………….. มีมวลของนาํ้ มากรองจากแกว D....................................................................................................................... แกว ที่เสียงทุม เปนอันดับ 3 คอื เพราะแกว A…………………………….. มีมวลของนํ้ามากรองจากแกว B.................................................................................................................... แกวทเ่ี สยี งทุม เปนอันดับ 4 คอื เพราะแกว C…………………………….. มมี วลของน้ํามากรองจากแกว A.................................................................................................................... แกวทีเ่ สยี งแหลมทส่ี ดุ คอื เพราะแกว E…………………………….. มวลของน้าํ นอ ยทส่ี ุด การสน่ั สะเทอื นเรว็ ทีส่ ุด.................................................................................................................................... KYE 5. เลอื กคําทกี่ ําหนดใหเ ติมลงในชอ งวา งใหไดใ จความท่ีถูกตอง อวยั วะรับเสียง ตวั กลางของเสยี ง มลพิษทางเสยี ง ระดับเสียง แหลง กาํ เนดิ เสียง ความดังของเสียง 1) มลพิษทางเสียง.................................................................. คอื เสยี งทม่ี ีความดงั มาก กอ ใหเกิดความราํ คาญ 2) แหลง กําเนิดเสียง.................................................................. คอื สิ่งตา ง ๆ เมื่อเกิดการส่นั สะเทือนแลวทาํ ใหเกดิ เสียง 3) ตัวกลางของเสียง.................................................................. คือ สงิ่ ท่ที าํ ใหเสยี งเคลอื่ นท่ีจากแหลงกาํ เนิดเสยี งเขา สูรหู ขู อง เราได 4) ระดับเสียง.................................................................. เกดิ จากวตั ถสุ น่ั ดว ยความถที่ แี่ ตกตา งกนั จงึ ทาํ ใหเ กดิ เสยี งสงู -ตา่ํ 5) ความดังของเสียง.................................................................. มคี วามสมั พนั ธก บั พลงั งานในการสนั่ วตั ถุ ทาํ ใหเ กดิ เสยี งดงั และ เสยี งคอย 85

6. วาดภาพหรอื ตดิ ภาพสง่ิ ทท่ี าํ ใหเ กดิ มลพษิ ทางเสยี ง แลว บนั ทกึ ขอ มลู ลงในชอ งวา ง(ตวั อยา ง) 1) (วาดภาพ) ภาพนี้ คือ เลน เคร่อื งดนตรใี กล ๆ หู................................................................................................. อันตรายท่ีเกดิ คอื ผฟู งอาจหหู นวกได........................................................................ ....................................................................................................................................... วิธปี อ งกันมลพษิ ทางเสยี ง คือ ห ลี ก เ ล่ี ย ง.................................. สถานทีท่ ่ีมีการเลน เครอื่ งดนตรเี สียงดัง....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 2) (วาดภาพ) ภาพน้ี คอื จดั งานเลี้ยงฉลอง................................................................................................. อนั ตรายที่เกดิ คือ สรางความรําคาญใหคน........................................................................ KYE รอบขา ง และอาจทาํ ใหห หู นวกได....................................................................................................................................... วิธีปอ งกนั มลพิษทางเสยี ง คอื ห ลี ก เ ล่ี ย ง.................................. สถานท่ีท่ีจัดงานฉลองดัง ๆ ไมอยูในท่ีท่ีมีเสียง....................................................................................................................................... ดังนาน ๆ....................................................................................................................................... 3) (วาดภาพ) ภาพนี้ คอื ฟงเพลงจากหูฟงเปน เวลานาน................................................................................................. อนั ตรายทเี่ กดิ คอื ถาฟงนาน ๆ เยื่อแกวหู........................................................................ อาจจะเสื่อมได....................................................................................................................................... วธิ ีปองกันมลพษิ ทางเสยี ง คอื ไมสวมหูฟง.................................. ตดิ ตอ กันเปน เวลานาน....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 4) (วาดภาพ) ภาพน้ี คอื การจราจรตดิ ขดั................................................................................................. อันตรายท่เี กดิ คือ เสยี งรถยนตแ ละเสยี งแตร........................................................................ กอ ใหเ กดิ ความราํ คาญ....................................................................................................................................... วิธปี อ งกันมลพิษทางเสยี ง คือ ห ลี ก เ ลี่ ย ง.................................. สถานทีท่ ม่ี ีรถมากหรอื เสยี งดัง....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 86

¡ท¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดขั้นสูง พจิ ารณาขอมูลที่กําหนดให แลวตอบคําถาม ไออนุ ตกี ลองอยูทีส่ วนหลงั บา นดวยแรงคงที่ 1 3 5 2 4 1. ถาไออุนตีกลองที่มีหนากลองหยอนลงดวยแรงที่มากขึ้น เสียงท่ีไดยินจะเปนอยางไร KYE เพราะเหตุใด จะไดยินเสียงตํ่าที่ดังขึ้น เพราะหนากลองท่ีหยอนลงทําใหการส่ันสะเทือนชาลง เสียงจึงต่ําลง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. และเม่อื ตีกลองดวยแรงท่ีมากขน้ึ ทาํ ใหพ ลังงานในการส่ันสะเทอื นของหนากลองมากข้ึน เสยี งจึงดงั ขึน้.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. ถานักเรียนดําน้ําอยใู นจุดที่ 4 นกั เรียนจะไดย นิ เสียงกลองท่ไี ออนุ ตีหรือไม เพราะเหตุใด ไดยินเสยี งกลอง เพราะมีตัวกลางของเสียง คอื อากาศ และนาํ้.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. ระหวา งจุดท่ี 2, 3 และ 5 จุดใดจะไดย นิ เสียงกลองทีไ่ ออุน ตีชดั เจนทีส่ ุด เพราะเหตุใด จดุ ท่ี 3 จะไดย นิ เสยี งกลองชดั เจนทส่ี ดุ เพราะจดุ ที่ 3 อยใู กลก บั จดุ ทไี่ ออนุ ตกี ลองหรอื แหลง กาํ เนดิ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เสียงมากท่สี ดุ จึงไดย นิ เสียงกลองชัดเจนทสี่ ดุ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 4. ถานกั เรยี นตองการหลกี เลี่ยงเสยี งของกลองทไี่ ออนุ ตี นักเรียนควรอยทู ่จี ุดใด เพราะเหตใุ ด ควรอยทู ่จี ุดที่ 1 เพราะมกี ําแพงหนากั้นเสยี งท่ีดังจากลองเขา สูตวั บานไว ทําใหเปน จุดท่ีไดยนิ เสยี ง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. กลองเบาทสี่ ุด.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 87

·º·Ç¹ ทายหนวย วง รอบตัวอกั ษรหนา คําตอบท่ีถกู ท่ีสดุ 1. เพราะเหตใุ ด เม่ือจอยใชม ือแตะท่ลี าํ คอเบา ๆ ขณะรองเพลง จึงรูสกึ ถึงการสน่ั สะเทือนใน ลําคอ ก. เสยี งพดู ทําใหลาํ คอสั่น ข. ลาํ คอเปน ตวั กลางของเสยี ง ค. เสนเสียงทลี่ ําคอส่นั เพือ่ ใหเกิดเสยี ง ง. ลาํ คอสน่ั เพราะพลงั งานเสยี งมากระทบ 2. ขอใดกลา วไมถกู ตองเกย่ี วกับเสียง ก. เสยี งเกิดขน้ึ ก็ตอ เมอ่ื แหลงกาํ เนดิ เสียงมกี ารสัน่ สะเทือน ข. เราไดยนิ เสยี งอุกกาบาตชนดวงจันทรไ ด แมจ ะอยูในอวกาศ ค. ตัวกลางของเสยี งท่ีมสี ถานะเปน แกส เปนตวั กลางทีช่ วยใหไดย นิ เสียงดีทส่ี ดุ ง. เมื่อเคาะสอมเสียงแลวนําไปแตะท่ีผิวน้ํา ผิวน้ําจะส่ันและเปนคลื่นกระจายตัวเปน วงกลม KYE 3. เม่ือเคาะสอมเสียงแลวนําสอมเสียงไปใกลกับลูกปงปองท่ีแขวนไว ลูกปงปองจะเกิดการ เปล่ียนแปลงอยา งไร เพราะเหตุใด ก. ลกู ปง ปองจะลอยขึน้ ๆ ลง ๆ เพราะเสยี งเปน คล่นื ข. ลูกปงปองเคลือ่ นที่เขา หาสอ มเสยี ง เพราะเกดิ แรงดงึ ดดู ค. ลกู ปง ปองหยดุ น่ิงไมเ คลื่อนที่ เพราะการสัน่ สะเทือนไมสามารถมองเหน็ ได ง. ลูกปงปองเคล่ือนท่ีออกจากสอมเสียง เพราะอากาศท่ีเปนตัวกลางของเสียงมีการ สั่นสะเทือน 4. ทอมใชม อื ปอ งปากตะโกนเรียกเพ่ือนที่อยอู กี ฝง ของสนามฟตุ บอล ขอใดกลา วไมถ ูกตอ ง ก. ตัวกลางของเสียงของทอมไปสเู พ่ือน คอื อากาศ ข. เมอ่ื ทอมตะโกน คอของทอมจะสน่ั แรงกวาตอนทอมพดู ดวยนาํ้ เสียงปกติ ค. คนทอ่ี ยขู า งหลงั ของทอมจะไมไ ดย นิ เสยี งทอม เพราะเสยี งของทอมพงุ ตรงไปยงั ทศิ ทาง เดยี วกบั ทีม่ อื ปองไว ง. เพื่อนของทอมอาจไมไดยินเสียงเรียก เพราะระยะทางระหวางทอมกับเพ่ือนหาง เกินกวาท่เี สยี งจะสงไปถงึ 88

5. ตวั กลางของเสียงชนดิ ใดชว ยใหไดย นิ เสยี งไดชดั เจนมากทีส่ ุด ก. หมอ ทองเหลือง ข. สุญญากาศ ค. นาํ้ ทะเล ง. พ้นื ดนิ 6. ตุยน่ังเลน อยูบ นชิงชาหนาบานแลวไดยินเสยี งดนตรแี วว มาจากบา นขาง ๆ นกั เรยี นคิดวา ตุยไดย นิ เสียงดนตรีผานตัวกลางของเสียงชนดิ ใด ก. แกส ข. ของแข็ง ค. ของเหลว ง. สญุ ญากาศ 7. ถา นกั บนิ อวกาศสน่ั กระดงิ่ ในอวกาศ นกั บนิ อวกาศจะไดย นิ เสยี งกระดงิ่ หรอื ไม เพราะเหตใุ ด ก. ไดย นิ เพราะนกั บินอวกาศอยูใ กลก ับกระดิง่ ข. ไดย นิ เพราะมีแหลง กาํ เนิดเสียง คอื กระดง่ิ ค. ไมไดย ิน เพราะไมม ีตัวกลางของเสยี ง ง. ไมไ ดย ิน เพราะในอวกาศมีเสียงมากมายแทรกอยเู สมอ 8. สวนใดในหูช้นั นอกที่เกดิ การสัน่ สะเทือนเมื่อไดรบั เสยี ง KYE ก. รูหู ข. ใบหู ค. เยือ่ แกว หู ง. กระดูกคอน ทงั่ โกลน 9. เคาะสอ มเสียง 2 อนั ท่มี ขี นาดแตกตา งกัน ดงั ภาพ ถาเคาะสอมเสียงดวยแรงทีเ่ ทา กัน ขอใดกลา วถกู ตอง ก. สอมเสยี ง A ใหเ สยี งสูงกวา สอมเสียง B ข. สอมเสียง B ใหเ สยี งสงู กวาสอมเสยี ง A ค. สอมเสียง A ใหเสียงดังกวา สอมเสียง B ง. สอมเสยี ง B ใหเสยี งดังกวาสอ มเสียง A สอมเสยี ง A สอมเสยี ง B 10. จากขอ 9. เม่ือวัดความถขี่ องเสยี งทเี่ กดิ จากการเคาะสอ มเสยี งทง้ั 2 อนั จะไดผ ลอยา งไร ก. เสยี งเคาะสอมเสียง A และ B มีคา เทา กบั 0 ข. เสียงเคาะสอมเสียง A และ B มคี วามถี่เทา กัน ค. เสียงเคาะสอ มเสยี ง A มคี วามถ่สี ูงกวา สอมเสียง B ง. เสียงเคาะสอ มเสยี ง A มีความถต่ี ํา่ กวาสอ มเสียง B 89

11. นัทดีดกีตารแลวพบวา สายกีตารเสนหนึ่งมีเสียงตํ่าเกินไป นัทควรทําอยางไร เพื่อให สายกีตารม เี สยี งทสี่ ูงขึน้ ก. ปรับสายกตี ารใหตึงขนึ้ ข. ปรับสายกีตารใ หห ยอนลง ค. เปลย่ี นสายกีตารใ หย าวกวา เดิม ง. เปลี่ยนสายกีตารใหม เี สน ใหญกวาเดิม 12. กลอง 2 ใบ ทาํ ดว ยวัสดชุ นิดเดียวกัน แตมีขนาดตางกัน ดังภาพ กลองใบที่ 1 กลองใบท่ี 2 ถา กลองทงั้ 2 ใบ มีผิวหนา กลองตงึ เทา กนั ขอใดกลา วถูกตอง KYE ก. กลองใบท่ี 1 มีความถีต่ ่าํ กวา จงึ มีเสยี งสงู กวา กลองใบที่ 2 ข. กลองใบท่ี 1 มคี วามถีส่ งู กวา จงึ มเี สยี งทุมกวากลองใบที่ 2 ค. กลองใบท่ี 1 มมี วลนอยกวา จึงมีความถส่ี งู กวากลองใบที่ 2 ง. กลองใบที่ 1 มีมวลนอยกวา จงึ มคี วามถี่ตา่ํ กวากลองใบที่ 2 13. พลใชชอนเคาะขวดแกว เปลา แลว คอย ๆ เติมนาํ้ เขาไปในขวดทลี ะนอย และเคาะตอ ไป เร่อื ย ๆ ดว ยแรงเทาเดมิ เสียงเคาะจะมีการเปล่ยี นแปลงอยา งไร ก. เสียงเคาะจะคอ ย ๆ เบาลง ข. เสยี งเคาะจะคอย ๆ ดงั ขึน้ ค. เสียงเคาะจะคอย ๆ สูงข้ึน ง. เสยี งเคาะจะคอ ย ๆ ตา่ํ ลง 14. จากขอ 13. ถา พลใชชอ นเคาะเบาลงเรอื่ ย ๆ เสียงเคาะจะมกี ารเปลีย่ นแปลงอยา งไร ก. เสยี งเคาะจะคอ ย ๆ เบาลง ข. เสียงเคาะจะคอย ๆ ดงั ขน้ึ ค. เสียงเคาะจะคอ ย ๆ สูงขน้ึ ง. เสยี งเคาะจะคอ ย ๆ ตํา่ ลง 15. แหลง กาํ เนิดเสียงทสี่ ่ันดว ยพลังงานต่าํ จะเกิดเสียงอยางไร ก. เสียงสงู ข. เสยี งตา่ํ ค. เสยี งดงั ง. เสียงคอ ย 90

16. จากขอมูลในตารางท่ีกําหนดให สถานท่ีใดควรหลีกเล่ียงเพ่ือปองกันอันตรายจากมลพิษ ทางเสียงมากที่สุด สถานที่ ความดงั (เดซเิ บล) หา งสรรพสินคา 70 สนามเด็กเลน 75 ตลาดนดั 72 หองสมดุ 40 ก. หางสรรพสนิ คา ข. สนามเดก็ เลน ค. ตลาดนัด ง. หองสมดุ 17. ถา เกดิ มเี สยี งประทัดดงั ขึน้ โดยไมทนั ตง้ั ตัว ควรปฏิบัติตนอยา งไร ก. วง่ิ หนีใหเร็วทีส่ ดุ ข. ตะโกนใหเสียงดงั กวา ค. ใชม ืออุดหูอยา งรวดเร็ว ง. หันหลงั ใหแ หลง กําเนิดเสยี ง KYE 18. การฟง เพลงดวยความดงั 70 เดซิเบล เปนประจาํ เปนอนั ตรายตอ ระบบการไดยนิ หรอื ไม เพราะเหตใุ ด ก. เปนอันตราย เพราะอาจจะทาํ ใหเ ย่อื แกว หูฉีกขาดทันที ข. เปนอันตราย เพราะการฟงเสียงท่ีดงั มาก ๆ เปน มลพษิ ทางเสยี ง ค. ไมเปนอนั ตราย เพราะเปน เสยี งที่เบามาก ง. ไมเ ปน อันตราย เพราะระดบั ความดังยังไมถึงระดับที่เปนอนั ตราย 19. สถานทต่ี อ ไปน้ีเปนสถานทที่ เี่ สี่ยงตอ การมมี ลพิษทางเสียง ยกเวน ขอ ใด ก. สนามบนิ ข. ชานเมือง ค. เวทีคอนเสริ ต ง. โรงงานอุตสาหกรรม 20. ใครปฏิบัติตนไดถูกตอ งในการปอ งกนั มลพษิ ทางเสียง ไดค ะแนน ก. โอใสท ่คี รอบหูเวลาเขา โรงงานที่มีเสยี งดงั ข. เอเปด วิทยุเสียงดงั แตใ ชหฟู ง เพ่อื ไมใ หรบกวนผูอื่น 20คะแนนเต็ม ค. อัน๋ ใชท อ่ี ดุ หตู ลอดเวลาเพ่ือลดความดังเสียงที่ไดยนิ ง. อเู ปน ตาํ รวจจราจรทไ่ี มใสอปุ กรณปองกนั เสยี งเพ่ือปองกนั อุบัตเิ หตุ 91

ẺºÑ¹·¡Ö ¼ÅÊÑÁÄ·¸·Ôì Ò§¡ÒÃàÃÂÕ ¹ ประจําวชิ า วทิ ยาศาสตร ป.5 เลม 1 เคร่ืองมือวัดและแสดงผลการเรียนรู คะแนน ผลการประเมิน แบบทดสอบทายหนวยการเรียนรูท ่ี 1 เตม็ ได ผา น ไมผ า น แบบทดสอบทายหนว ยการเรียนรทู ่ี 2 20 ............................. แบบทดสอบทา ยหนวยการเรยี นรทู ่ี 3 แบบทดสอบทายหนวยการเรยี นรทู ี่ 4 20 ............................. คะแนนทง้ั หมด 20 ............................. 20 ............................. 80 เกณฑก ารตัดสนิ ระดับคณุ ภาพ KYE ชวงคะแนน ระดบั คะแนน ระดบั คณุ ภาพ เกณฑก ารประเมิน 68-80 4 ดมี าก 54-67 3 ดี 40-53 2 พอใช ตํา่ กวา 40 1 ปรบั ปรงุ ผา น ไมผ าน - ไดค ะแนนต้งั แตครงึ่ หนง่ึ ของคะแนนเต็ม - ไดคะแนนไมถงึ ครึ่งของคะแนนเต็ม ขอ เสนอแนะ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงช่ือ …………………………………………………………………. ( )……………………………………………………………….. 92