ชีวะ ชีใจ

สื่ อ ก า ร ส อ น วิ ช า ชี ว วิ ท ย า ชี ว ะ ชี ใ จ

การย่อยอาหาร (digestion) คือ กระบวนการแปรงสภาพสารอาหาโมเลกุลใหญ่ให้มี ขนาดเล็กลง ระบบย่อยอาหารประกอบด้วยอวัยวะหลาย ๆ อวัยวะ ได้แก่ Mouth esophag us stomach small intestine pancreas liver เกร็ดความรู้ ทางเดินอาหารยาวประมาณ 9เมตร Human digestive system ระบบย่อยอาหารของคน

การย่อยอาหารมี 2 วิธี 1.การย่อยเชิงกล (mechanical digestion) โดยใช้ฟันบดเคี้ยวหรือการเคลื่อนที่ของกล้ามเนื้อหลอดอาหาร กระเพาะอาหารและลำไส้เป็นจังหวะ เรียกว่า \" Peristalsis \"

2.การย่อยเชิงเคมี (CHEMICAL ENZYME) การย่อยเชิงเคมี (chemical enzyme) เป็นการย่อยที่ต้องใช้ enzyme จากต่อมต่างๆทำหน้าที่ในการย่อย อาหาร ทำปฏิกิริยาร่วมกับน้ำ เรียกว่า \"ไฮโดรเลส (hydrolase)\"

Enzyme คือ สารอินทรีย์พวกโปรตีน สิ่งมีชีวิตสร้างขึ้น เพื่อทำหน้าที่กระตุ้นปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้น แบ่งออก 3 ชนิด ดังนี้ 1.CARBOHYDASE ย่อย CARBOHYDRATE 2.PROTEASE ย่อย PROTEIN 3.LIPASE ย่อย LIPID

อวัยวะทางเดินอาหารมีโครงสร้าง และหน้าที่แตกต่างกัน ดังนี้ 1.อวัยวะที่เป็นทางเดินอาหาร 1.1 ปากและโพรงปาก (muth and mouth cavity) ประกอบด้วยขากรรไกร (jaw) บน ล่าง เพดานแข็ง เพดานอ่อน ฟัน ลิ้น และต่อมน้ำลาย Mouth เป็นอวัยวะแรกของระบบทางเดินอาหาร เป็ฯทางเขาของอาหาร จะถูกบดด้วยฟัน Teeth มีหน้าที่ในการตัด ฉีก บดอาหาร

Teeth (ฟัน) ฟันของคนเรามี 2 ชุด 1.ฟันน้ำนม (temporary teeth) มี 20 ซี่ ให้เห็นตอนอายุประมาณ 6 เดือน เริ่มหักตอนอายุ 6 ขวบ 2.ฟันแท้ (permanent teeth) มี 28-32 ซี่ จะงอกครบเมื่ออายุ 13 ปี เกร็ดความรู้ สูตรฟันน้ำนม 2:1:0:2 สูตรฟันแท้ 2:1:2:3

Tongue(ลิ้น) Tongue ทำหน้าที่บอกตำแหน่งอาหาร กลืนอาหารและเปล่งเสียง มี 5 รส มีการคลุกเคล้าอาหารให้เป็นก้อน เรียกว่า Bolus ปุ่มรับรสเล็กๆเรียกว่า papilla ปุ่มบนลิ้นเรียกว่า teste bud (มีการแก้ไข)

Salivary gland (ต่อมน้ำลาย) ต่อมน้ำลาย ทำหน้าที่สร้างน้ำลาย ประกอบด้วย amylase น้ำ เมือก น้ำลายมี 2 ชนิด คือ 1.serous เป็นน้ำลายที่สร้างenzyme amylase 2.mucous ทำหน้าที่หล่อลื่น ต่อมน้ำลายมี 3 คู่ 1.sublingual gland สร้าง mecous สร้างน้ำลาย 5% 2.submaxillary gland / submandibular gland สร้าง serous มากกว่า สร้างน้ำลายมากที่สุด 69% 3.paropid gland สร้าง serous อย่างเดียว สร้างน้ำลาย 26% การหลั่งน้ำลาย (salivaion) หลั่งออกมาวันละ1,000-1,500 L [13:46]

1.2 คอหอย (pharyx) อาหารถูกกลืนโดยลิ้นดันก้อนไปทางด้านหลังลงสู่ช่องคอ เมื่อเริ่มกลืน เพดานอ่อน ยกขึ้นปิดช่อง จมูก ฝาปิดกล่องเสียง(epiglottis)จะปิดและหลอดลม กล้ามเนื้อบริเวณคอหอย หดตัวดันก้อน อาหาร(bolus)เคลื่อนเข้าสู่ esophagus

1.3หลอดอาหาร (esophagus) ไม่มีต่อมทำหน้าที่สร้าง enzyme เมื่อผ่านลงสู่หลอดอาหารจะทำหน้าที่หดตัวเป็นคลื่น เรียกว่า peristalsis เมื่อไม่มีอาหาร esophagus sphineter หดตัว epiglottis ยกขึ้น glottis larynx เปิด ทางเดินหายใจเปิดทางเดิน อาหารปิด เมื่ออาหารมาถึงคอหอยจะกระตุ้นการกลืน larynx และ glottis ยกตัวขึ้น epiglottis เคลื่อนตัวลงมา ปิด ทางเดินหายใจเปิด

1.4กระเพาะอาหาร (stomach) อยู่ภายในช่องท้องด้านซ้ายใต้กะบังลม เป็นถุงกล้ามเนื้อี่ยืดขยายได้ดี จุได้ถึง 500-2,000 L ผนังของกระเพาะอาหาร มีลักษณะเป็นคลื่น เรียกว่า rugea มีต่อมสร้างน้ำย่อย 35 ล้านต่อม มีกล้ามเนื้อหูรูดอยู่ 2 แห่ง คือ 1.lower esophagus / cadiac sphincter 2.oyloric sphincteน้ำย่อยรวมตัวกับอาหารจนเหลว เรียกว่า chime กระเพาะอาหารแบ่งเป็น 4 ส่วน cardia fundus body phyorus ผนังหน้าในมีเซลล์เยื่อบุ 3 ชนิด 1.เซลล์สร้างเมือก คือ mucous cell 2.เซลล์สร้างกรด HCL ชื่อ peietal cell 3.เซลล์สร้าง pepsinogen ชื่อ chief cell การหลั่ง enzyme และ hormone ถูกควบคุมโดยระบบประสาทและgastin hormone gastin hormone จะกระตุ้นให้หลั่ง pepsinogen กับ prorennin

pepsinogen กลายเป็น pepsin HCL กลายเป็น rennin prorennin HCL

1.5 ลำไส้เล็ก (small intestine) อาหารที่ย่อยแล้วบางส่วนและยังไม่ย่อยเคลื่อนที่ผ่านกล้ามเนื้อหูรูดของกระเพาะ สร้าง enzyme ได้แก่ Aminopeptidase dipepptidase tripeptidase ย่อย protein Enterokinase เปลี่ยน trypsinogen เป็น trypsin Maltase sucase lactase ย่อยน้ำตาลโมเลกุลคู่ Lipase ย่อย lipid แบ่งออกเป็น 3 ส่วน 1.duodenum ยาว 25 cm ทำหน้าที่ย่อยสารอาหารและวิตามินซี 2.jejunum ยาว 2.5 ท ทำหน้าที่ดูดซึมสารอาหารพวกlipid protein cabohydate vit b12(ได้เล็กน้อย) 3.ileum ยาว 4 m ดูดซึม vit b12และเกลือน้ำดี

ลำไส้เล็กมีการเพิ่มพื้นผิวโดยมีส่วนที่ยื่นขึ้นมาในท่อมีลักษระคล้ายนิ้วมือ เรียกว่า villus ผิวด้านนอกของ villi เรียกว่า microvilli อวัยวะที่ช่วยย่อยอาหารแต่ไม่ใช่ทางเดินอาหารได้แก่ 1.liver สร้าง bile ส่งไป gallbladder 2.glalbladder เก็บ blie ที่สร้างจาก liver 3.pancreas สร้าง enzyme ดังนี้ Trypsinogen chymotrypsinogen procarboxypeptidase amylase lipase สร้าง NaHCO3 เป็นเบส ลดกรดในกระเพาะ เกร็ดความรู้ ลำไส้เล็กยาวประมาณ 6-7 m กว้าง 2.5 cm

1.6 ลำไส้ใหญ่ (large intestine) ทำหน้าที่ดูดซึมแร่ธาตุและvit b12 อาหารที่ย่อยไม่หมด เรียกว่า กากอาหาร รวมทั้งน้ำ วิตามิน แร่ธาตุที่ไม่ถูกดูดซึมในลำไส้เล็กจะเข้าสู่ลำไส้ใหญ่ โดยผ่านหูรูดที่กั้นระหว่างลำไส้ใหญ่กับileum ยาว 1.5 m ลำไส้ใหญ่ประกอบด้วย 1.caecum มีส่วนของไส้ติ่ง เรียก appendix 2.colon แบ่งเป็น 3 ส่วน ascending transverse descending 3.rectum 1.7 ทวาร (anus) มีกล้ามเนื้อแข็งแรงบีบตัวช่วยในการขับถ่าย มีหูรูด 2 ชั้น 1.internal sphincter ทำงานนอกอำนาจจิตใจ 2.external sphincter ทำงานใต้อำนาจจิตใจ

ค สม า ชิ ก ก ลุ่ มน.ส.ธัญชนก ทองสุวรรณ เลขที่ 31 น.ส.นภาพร มากสุข เลขที่ 32 รูฤทธิพง น.ส.วชิรินทรา สิงห์สาทร เลขที่ 35 ษ์ น.ส.สุธาวัลย์ แนวจำปา เลขที่ 36 น.ส.วราลี บุษปวนิช เลขที่ 42 น.ส.สายชล มุ่งเจือกลาง เลขที่ 43