Πρώτες Βοήθειες Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Κράµπες Οι κράµπες αποτελούν µια ξαφνική και επώδυνη µυϊκή σύ- σπαση σε διάφορα σηµεία του σώµατος, συχνότερα στο πέλµα και τη γάµπα. ∆εν αποτελεί αιτία ανησυχίας γενικά, αλλά µπο- ρεί να αποδειχθεί επικίνδυνη εάν παρουσιαστεί όταν το άτοµο κολυµπάει. τί πρεπεί να κανετε • Ο πόνος της κράµπας υποχωρεί γρήγορα από µόνος του, εποµένως συµβουλέψτε τον πάσχοντα να ηρεµήσει και να ξεκουραστεί. • Για να επιταχύνετε την ανάνηψη, µπορείτε να τεντώσετε το πάσχον µέλος και να κάνετε δυνατό µασάζ στο µυ που έχει υποστεί κράµπα. • Εάν ο πόνος δεν υποχωρήσει µέσα σε λίγα λεπτά, αναζη- τήστε ιατρική βοήθεια προκειµένου να διαπιστωθεί η αι- τιολογία του. 52

ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ∆ιάσειση ∆ιάσειση είναι ο τραυµατισµός του εγκεφά- λου µετά από βίαιη πρόσκρουσή του στα τοιχώµατα του κρανίου. Αποτελεί συχνή κατάσταση σε τροχαία ατυχήµατα και είναι δυνατόν να υποκρύπτει κάταγµα του κρα- νίου ή τραυµατισµό του αυχένα και γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή. τί θα ∆είτε • Μικρής διάρκειας απώλεια των αισθήσεων. • Μόλις ο πάσχων συνέλθει µπορεί να αναφέρει ήπιο πονο- κέφαλο, ελαφριά ζάλη ή ακόµα και απώλεια µνήµης σχε- τικά µε τα γεγονότα αµέσως πριν το ατύχηµα. τί πρεπεί να κανετε • Τοποθετήστε τον πάσχοντα σε στάση ανάνηψης (βλ. σελ. 28) και παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. Να είστε έτοιµοι να ξε- κινήσετε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). • Ακόµη και εάν ο πάσχων συνέλθει πλήρως και αισθάνε- ται καλά, συµβουλέψτε τον να αναζητήσει ιατρική βοή- θεια προληπτικά. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη µετακινείτε τον πάσχοντα, υπάρχει πιθανότητα να υπο- κρύπτεται τραυµατισµός του κρανίου ή του αυχένα. 53

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 • Μη δίνετε στον πάσχοντα τίποτα να φάει ή να πιει επει- δή µπορεί αργότερα να χρειαστεί να υποβληθεί σε γενι- κή αναισθησία. Σηµεία αυξηµένου κινδύνου για σοβαρή εγκεφαλική βλάβη • Έντονος πονοκέφαλος, ναυτία ή έµετος. Το άτοµο µπορεί να φαίνεται συγχυσµένο και αποπροσανατο- λισµένο και µπορεί να µπερδεύει τα λόγια του. • Απώλεια αίµατος ή υγρού από τα αυτιά. • Θολή ή διπλή όραση. • Οι κόρες των µατιών δεν είναι ίσες µεταξύ τους. • Αδυναµία ή παράλυση της µιας πλευράς του σώµατος. • ∆ύσκολη και θορυβώδης αναπνοή. • Ο πάσχων δε συνέρχεται µετά από πάροδο τρι- ών λεπτών. 54

κυκλοφορικό σύστημα καρδιά

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Σοκ Το σοκ αποτελεί µια σοβαρή ιατρική επείγουσα κατάσταση που οφείλεται στο ότι δε φτάνει αρκετή ποσότητα οξυγόνου στους ιστούς. ∆εν πρέπει να συγχέεται µε το ψυχογενές σοκ, δηλαδή την έντονη συναισθηµατική αντίδραση σε διάφορες καταστάσεις. Σοκ µπορεί να εµφανιστεί σε καρδιακή ανακο- πή, σε έντονη αλλεργική αντίδραση, σε µεγάλη αιµορραγία, σε σηµαντικά εγκαύµατα, σε έντονο έµετο και διάρροια. Χρει- άζεται άµεση αντιµετώπιση γιατί µπορεί να κοστίσει ακόµη και τη ζωή του ατόµου. τί θα ∆είτε • Ο πάσχων γίνεται πολύ ωχρός κι το δέρµα του είναι ψυχρό στην αφή και ιδρωµένο. • Παραπονιέται για ζάλη, αδυναµία και δίψα. • Ο σφυγµός του στην αρχή είναι πολύ γρήγορος κι στη συ- νέχεια γίνεται αδύναµος (βλ. σελ. 18). • Η συµπεριφορά του πάσχοντος είναι ανήσυχη ή και επι- θετική. • Τελικά, ο πάσχων θα χάσει τις αισθήσεις του. 56

ΚυΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ - ΚΑΡδΙΑ τί πρεπεί να κανετε • Εάν γνωρίζετε την αιτία του σοκ, αντιµετωπίστε την, αν µπορείτε, το ταχύτερο δυνατόν. • Ξαπλώστε τον πάσχοντα ανάσκελα και ανασηκώστε τα πό- δια του όσο ψηλότερα µπορείτε. • Καλύψτε τον µε µια κουβέρτα. • Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό του και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδιοαναπνευστική ανα- ζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ.16). τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη µετακινείτε τον πάσχοντα. • Μην του δίνετε τίποτα να φάει ή να πιει, ακόµη και αν σας το ζητήσει. 57

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Λιποθυµία Η λιποθυµία είναι µια µικρής χρονικής διάρκειας απώλεια των αισθήσεων και οφείλεται στην ελάττωση της ποσότητας αίµατος που φτάνει στον εγκέφαλο. Τα αίτιά της µπορεί να εί- ναι ποικίλα, όπως ο πόνος, η εξάντληση, η πείνα, η συναι- σθηµατική φόρτιση, ο φόβος ή η ορθοστασία, ιδιαίτερα τις ζε- στές ηµέρες. τί θα ∆είτε • Το άτοµο που πρόκειται να λιποθυµήσει αναφέ- ρει αίσθηµα ζάλης, ναυτία και ιδρώνει. • Το άτοµο χάνει τις αισθήσεις του και πέφτει στο έδαφος. • Το δέρµα του είναι ωχρό, κρύο και υγρό. • Ο σφυγµός του είναι αργός. τί πρεπεί να κανετε • Εάν αντιληφθείτε ότι κάποιος πρόκειται να λιποθυµήσει, βάλτε τον να καθίσει ή να ξαπλώσει µέχρι να αισθανθεί καλύτερα. • Εάν δείτε κάποιον να λιποθυµά, συγκρατείστε το σώµα του, έτσι ώστε να µην τραυµατιστεί κατά την πτώση του στο έδαφος. • Ξαπλώστε τον πάσχοντα ανάσκελα και ανασηκώστε τα πό- δια του 20-30 εκ. Μπορείτε να στηρίξετε τους αστραγάλους του στους ώµους σας. • Χαλαρώστε τα ρούχα του, ιδιαίτερα γύρω από το λαιµό. • Εξασφαλίστε καλό αερισµό του χώρου ή ανοίξτε ένα παρά- θυρο εάν βρίσκεστε σε κλειστό χώρο ή στο αυτοκίνητο. 58

ΚυΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ - ΚΑΡδΙΑ • Εάν ο ασθενής κάνει εµετό γυρίστε το κεφάλι του στο πλάι για να αποφύγετε την πνιγµονή. • Καθώς συνέρχεται, καθησυχάστε τον και βοηθήστε τον να καθίσει σιγά σιγά µόλις αισθανθεί καλύτερα. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μην προσπαθείτε να επαναφέρετε τον πάσχοντα µε βίαι- ους χειρισµούς ή ρίχνοντάς του νερό. Μπορείτε, όµως, να σκουπίσετε το πρόσωπό του µε ένα βρεγµένο πανί. • Μη µεταφέρετε τον πάσχοντα, εκτός εάν είναι απολύτως απαραίτητο. • Μη δίνετε τίποτα στον πάσχοντα να φάει ή να πιει µέχρι να ανακτήσει πλήρως τις αισθήσεις του. Υπάρχει µεγάλος κίνδυνος πνιγµονής. • Εάν εµφανιστούν σπασµοί, µην προσπαθήσετε να τον ακινητο- ποιήσετε, απλώς προστατέψτε τον από πιθανούς τραυµατισµούς. Σε αυτήν την περίπτωση αναζητήστε οπωσδήποτε ιατρική βοήθεια, ακόµη κι αν ο ασθενής συνέλθει εντελώς. ΠΡΟΣΟΧΗ: Εάν ο πάσχων δεν ανακτήσει τις αισθήσεις του µέσα σε λίγα λεπτά καλέστε επειγόντως ιατρική βοήθεια και ελέγξτε εάν χρειάζεται να ξεκινήσετε αναζωογόνηση (βλ. σελ. 16). 59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Αλλεργικό σοκ Το αλλεργικό σοκ είναι µια πολύ έντονη αλλεργική αντίδρα- ση του οργανισµού, η οποία µπορεί να αποδειχθεί και θανατη- φόρα, που εµφανίζεται σε αλλεργικά άτοµα µετά από τσίµπηµα ενός εντόµου, σαν επίδραση κάποιου φαρµάκου ή κάποιου φα- γητού. Η αντιµετώπιση πρέπει να είναι άµεση. τί θα ∆είτε • ∆υσκολία στην αναπνοή. • Πρήξιµο στο πρόσωπο και κοκκινίλες στο δέρµα. • Ο σφυγµός είναι γρήγορος. • Ο πάσχων µπορεί να χάσει τις αισθήσεις του. 60

ΚυΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ - ΚΑΡδΙΑ τί πρεπεί να κανετε • Αναζητήστε άµεσα ιατρική βοήθεια. • Βάλτε τον πάσχοντα στη στάση που διευκολύνει περισσό- τερο την αναπνοή του. • Εάν το άτοµο γνωρίζει την κατάστασή του, πιθανόν θα έχει µαζί του µια ένεση αδρεναλίνης. Βοηθήστε το να την κάνει ή κάντε την εσείς ο ίδιος. Η ένεση αυτή θα βοηθήσει σηµα- ντικά τον πάσχοντα, µπορεί και να σώσει τη ζωή του. • Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό του και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε ΚΑΑ εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). 61

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Έµφραγµα Έµφραγµα είναι µια κατάσταση που προκαλείται όταν µια αρ- τηρία που δίνει αίµα στην καρδιά αποφραχθεί τελείως, γεγο- νός που δηµιουργεί προβλήµατα στη λειτουργία της. Είναι µια σοβαρή κατάσταση που µπορεί να αποβεί θανατη- φόρα, αλλά η µεγάλη πρόοδος της επιστήµης στον τοµέα αυ- τό έχει συντελέσει ώστε η αντιµετώπιση των εµφραγµάτων να είναι πολύ αποτελεσµατική, εάν ο ασθενής µεταφερθεί το συ- ντοµότερο δυνατόν στο νοσοκοµείο. τί θα ∆είτε • Ο πάσχων θα παραπονιέται για έναν έντονο πόνο στο κέ- ντρο του στήθους σαν σφίξιµο ή σαν κάψιµο, ο οποίος δεν περνά ακόµη κι αν ο ασθενής αναπαυθεί. • Μπορεί να υπάρχουν ναυτία ή και έµετος. • Ο πάσχων αισθάνεται να τον λούζει κρύος ιδρώτας. τί πρεπεί να κανετε • Βάλτε τον πάσχοντα να καθίσει µε λυγισµένα τα γόνατα. Μην τον αφήνετε να µετακινείται. • Εάν ο πάσχων έχει τις αισθήσεις του, δώστε του να µασή- σει µια ασπιρίνη. • Εάν ο πάσχων παίρνει φάρµακα για την καρδιά του, αφή- στε τον να τα πάρει. • Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό του µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. Να είστε έτοιµοι να ξε- κινήσετε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). • Καθησυχάζετε συνεχώς τον πάσχοντα, ο οποίος πιθανώς θα νιώθει έντονο άγχος. 62

αναπνευστικό σύστημα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πνιγµονή σε ενηλίκους Η πνιγµονή, κοινώς το πνίξιµο, οφείλεται κατά κανόνα σε απόφραξη του φάρυγγα από ένα ξένο σώµα, συνήθως από υπολείµµατα φαγητού. Είναι πολύ συχνή κατάσταση, ιδιαίτε- ρα σε παιδιά και βρέφη. Η παρέµβασή σας µπορεί να είναι καθοριστική. τί θα ∆είτε • Το θύµα αδυνατεί να µιλήσει και δείχνει πανικόβλητο. • ∆υσκολία στην αναπνοή. • Το θύµα πιάνει το λαιµό του. Το διεθνές σήµα της πνιγµο- νής είναι η δηµιουργία του σχήµατος V µε τα χέρια µπρο- στά από το λαιµό. • Το πρόσωπό του γίνεται κόκκινο και σταδιακά κυανό. τί πρεπεί να κανετε • Ενθαρρύνετε το θύµα να βήξει. • Εάν το ξένο σώµα δεν αποβληθεί, σπρώξτε τον κορµό του ασθενούς προς τα εµπρός και δώστε του 5 ισχυρά και απότοµα χτυπήµατα στην πλάτη. • Εάν το ξένο σώµα και πάλι δεν απο- βληθεί, αγκαλιάστε το θύµα από πίσω και µε τα δυο σας χέρια και µε τη γρο- θιά σας πιέστε την κοιλιά του µε φορά προς τα πάνω 5 φορές. • Εάν και πάλι το ξένο σώµα δεν αποβλη- θεί, συνεχίστε τα χτυπήµατα στην πλάτη και τις συµπιέσεις της κοιλιάς εναλλάξ, µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. 64

ΑΝΑΠΝΕυΣΤΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ Πνιγµονή σε παιδιά (1-7 ετών) τί πρεπεί να κανετε Ενθαρρύνετε το παιδί να βήξει. • Εάν το ξένο σώµα δεν αποβληθεί, κάµψτε τον κορµό του προς τα εµπρός και δώστε του 5 απότοµα και ισχυρά χτυ- πήµατα στην πλάτη. • Εάν αυτό δε φέρει αποτέλεσµα, αγκαλιάστε το παιδί από πίσω και µε τα δυο σας χέρια και πιέστε µε τη γροθιά σας τη βάση του στέρνου 5 φορές. • Εάν το ξένο σώµα και πάλι δεν αποβληθεί, µετακινήστε τη γροθιά σας πιο κάτω και συµπιέστε ισχυρά την κοιλιά του παιδιού µε φορά προς τα πάνω 5 φορές. • Εάν και πάλι δεν έχετε αποτέλεσµα, συνεχίστε τα χτυπήµατα στην πλάτη, τις συµπιέσεις του θώρακα και τις συµπιέσεις της κοιλιάς εναλλάξ, µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. 65

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πνιγµονή σε βρέφη (0-1 έτους) τί θα ∆είτε • Το βρέφος δεν κλαίει κανονικά και πιθανώς να ακούγο- νται παράξενοι ήχοι. • Το πρόσωπό του κοκκινίζει και σταδιακά γίνεται κυανό. τί πρεπεί να κανετε • Ξαπλώστε το βρέφος µπρούµυτα και δώστε του 5 απότοµα χτυπήµατα στην πλάτη. • Εάν το ξένο σώµα δεν αποβληθεί, γυρίστε το ανάσκελα, τοποθετήστε το δείκτη και το µέσο δάκτυλο στο στέρνο του και πιέστε απότοµα 5 φορές. • Εάν και πάλι δεν έχετε αποτέλεσµα, συνεχίστε τα χτυπήµα- τα στην πλάτη και τις συµπιέσεις του θώρακα µέχρι να φτά- σει η ιατρική βοήθεια. ΠΡΟΣΟΧH: Μην κάνετε συµπιέσεις της κοιλιάς σε βρέφη. 66

ΑΝΑΠΝΕυΣΤΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ Πνιγµός Ο κίνδυνος πνιγµού είναι πάντοτε παρών, ιδιαίτερα τους κα- λοκαιρινούς µήνες και ιδιαίτερα στη χώρα µας. Ωστόσο, τα τε- λευταία χρόνια παρατηρείται µια ανησυχητική αύξηση των πε- ριπτώσεων πνιγµού σε πισίνες σπιτιών. Η διάσωση ενός ατόµου που πνίγεται µπορεί να γίνει επικίν- δυνη για το διασώστη, καθώς το θύµα πανικόβλητο, µπορεί να συµπαρασύρει και τον πιο ικανό κολυµβητή. Για το λόγο αυτό, εάν δεν είστε απόλυτα βέβαιος για την ικανότητά σας να σώσε- τε κάποιον που πνίγεται, αναζητήστε τη συνδροµή του ναυαγο- σώστη ή, εάν δεν υπάρχει, καλέστε επειγόντως βοήθεια. τί πρεπεί να κανετε • Ξαπλώστε το θύµα ανάσκελα, ανοίξτε τις αναπνευ- στικές οδούς και ελέγξτε αναπνοή και σφυγµό. Είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να ξεκινήσετε ΚΑΑ (βλ. σελ. 16). • Μόλις ο πάσχων συνέλθει, βάλτε τον σε στάση ανάνηψης (βλ. σελ. 28), ούτως ώστε να αποφύγει την πνιγµονή σε περίπτωση που κάνει εµετό. • Υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος υποθερµίας. Για το λόγο αυ- τό, βγάλτε τα βρεγµένα ρούχα από τον πάσχοντα και τυ- λίξτε τον µε µια στεγνή και ζεστή κουβέρτα. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη συµπιέζετε το θώρακα ή την κοιλιά του πάσχοντα στην προσπάθειά σας να βγάλετε το νερό που έχει καταποθεί ή εισροφηθεί, γιατί υπάρχει κίνδυνος πνιγµονής σε περί- πτωση που ο πάσχων κάνει εµετό. 67

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Κρίση άσθµατος Η κρίση άσθµατος είναι µια κατάσταση κατά την οποία στε- νεύουν οι αεροφόρες οδοί, γεγονός που δυσκολεύει πολύ την αναπνοή του πάσχοντος και ιδιαίτερα την εκπνοή. Συνήθως, οι ασθµατικοί ασθενείς γνωρίζουν την κατάστασή τους και έχουν µαζί τους τα απαραίτητα φάρµακα για να ανακουφιστούν. τί θα ∆είτε • Μεγάλη δυσκολία στην αναπνοή και στην οµιλία. Πιθανώς να ακούγεται σφύριγµα κατά την εκπνοή. • Αίσθηµα σφιξίµατος στο στήθος. • Το πρόσωπο του θύµατος παίρνει σταδιακά ένα κυανό χρώµα. τί πρεπεί να κανετε • Προσπαθήστε να ηρεµήσετε τον πάσχοντα και βάλτε τον να καθίσει σε µια άνετη θέση. • Ρωτήστε τον πάσχοντα εάν έχει µαζί του φάρµακα και συµβου- λέψτε τον να τα πάρει. Πρόκειται για εισπνεόµενα φάρµακα που ο ασθενής τα παίρνει µέσω ειδικής συσκευής. • Εάν αυτή είναι η πρώτη κρίση ή εάν δεν υποχωρεί ή επι- δεινώνεται, αναζητήστε άµεσα ιατρική βοήθεια. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη βάζετε τον ασθενή να ξαπλώσει γιατί αυτό θα δυσκο- λέψει την αναπνοή του. 68

ΑΝΑΠΝΕυΣΤΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ ΠΡΟΣΟΧΗ Αν είναι το πρώτο επεισόδιο άσθµατος του ασθενούς, ή αν το επεισόδιο είναι σοβαρό και συµβαίνει ένα από τα παρα- κάτω: • Το εισπνεόµενο φάρµακο δεν έχει δράσει σε διάστηµα πέντε λεπτών • Η δύσπνοια χειροτερεύει • Υπάρχει δυσχέρεια οµιλίας • Εξαντλείται Καλέστε 166 για ιατρική βοήθεια Βοηθήστε τον πάσχοντα να κάνει εισπνοές κάθε 5-10 λεπτά. Μετράτε τις σφύξεις και τις αναπνοές του ανά δεκάλεπτο. 69

70

συχνές καθημερινές καταστάσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Πυρετός Πυρετό έχει κάποιος του οποίου η θερµοκρασία σώµατος εί- ναι πάνω από 37 C για υπολογίσιµο χρονικό διάστηµα. Είναι ο µια πολύ συχνή κατάσταση που σχετίζεται µε γρίπη, ιώσεις κ.λπ. και γενικά δεν εµπνέει ανησυχία εκτός εάν η θερµοκρα- σία ξεπεράσει τους 40 C οπότε και θα πρέπει να αναζητηθεί ο ιατρική βοήθεια. τί θα ∆είτε • Πονοκέφαλος. • Ρίγη. • Το δέρµα γίνεται θερµό, κόκκινο και ιδρώνει. τί πρεπεί να κανετε • Συστήστε στον πάσχοντα να αναπαυτεί σε δροσε- ρό µέρος και να λαµβά- νει άφθονα υγρά. • Συστήστε του να πάρει τα συνήθη αντιπυρετικά- αναλγητικά φάρµακα για να ανακουφιστεί. ΠΡΟΣΟΧH: Εάν η θερµοκρασία ξεπεράσει τους 40 C ανα- ο ζητήστε άµεσα ιατρική βοήθεια. 72

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Πονοκέφαλος Ο πονοκέφαλος είναι µια πολύ συχνή κατάσταση που εµφα- νίζεται πολλές φορές χωρίς αιτία και µπορεί να συνδέεται µε κόπωση ή µε άγχος. Συνήθως, όµως, συνοδεύει κάποιο νό- σηµα, όπως ίωση ή γρίπη και πολύ πιο σπάνια µπορεί να εί- ναι ένδειξη σοβαρότερης κατάστασης, όπως ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή µιας µηνιγγίτιδας. τί πρεπεί να κανετε • Συστήστε στον πάσχοντα να αναπαυτεί σε ήρεµο και ήσυ- χο περιβάλλον. • Συστήστε του να πάρει τα συνήθη παυσίπονα για να ανα- κουφιστεί. Σε ποιες περιπτώσεις ο πονοκέφαλος πρέπει να µας ανησυχήσει • Είναι πολύ έντονος ή επιµέ- νει για µεγάλο χρονικό διά- στηµα χωρίς να παρουσιά- ζει σηµεία βελτίωσης. • Εµφανίζεται µετά από έναν τραυµατισµό στο κεφάλι. • Συνοδεύεται από δυσκαµψία του αυχένα. 73



ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Ηµικρανία Η ηµικρανία είναι ένας ιδιαίτερος τύπος πονοκεφάλου ο οποί- ος εµφανίζεται χωρίς συγκεκριµένη αιτία σε ορισµένα άτοµα και είναι ιδιαίτερα ενοχλητική. Πολύ σπάνια µπορεί να είναι ενδεικτική µιας σοβαρής κατάστασης, όπως για παράδειγµα ενός εγκεφαλικού όγκου. τί θα ∆είτε • Ο πάσχων, πολλές φορές, αντιλαµβάνεται την έναρξη της ηµικρανίας. • Ο πόνος είναι έντονος και µπορεί να εντοπίζεται µόνο στη µια πλευρά του κεφαλιού. • Ο πάσχων δεν ανέχεται το έντονο φως ή το θόρυβο. • Μπορεί να συνυπάρχει ναυτία και έµετος. τί πρεπεί να κανετε • Η αντιµετώπιση είναι όµοια µε αυτή του τυπικού πονοκε- φάλου (βλ. σελ. 71). 75

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Έµετος και διάρροια Οποιοσδήποτε ερεθισµός του γαστρεντερικού συστήµατος εί- ναι δυνατό να προκαλέσει έµετο και διάρροια. Συχνές αιτίες εί- ναι η τροφική δηλητηρίαση, φάρµακα, αλλεργικές αντιδράσεις, άλλες δηλητηριάσεις και ποικίλες ιατρικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος που προκύπτει από τον εκσεσηµασµένο έµετο και διάρροια είναι η αφυδάτωση. τί πρεπεί να κανετε • Καθησυχάστε τον πά- σχοντα για όσο χρο- νικό διάστηµα αισθά- νεται άσχηµα. • Συστήστε του να παίρνει άφθονα υγρά για να αποφύγει την αφυδάτωση. Νερό και ισοτονικά ποτά είναι ιδανικά. Απο- φύγετε το γάλα. • Συστήστε του να προτιµά τα ελαφρά γεύµατα και κυρίως µακαρόνια και ρύζι για τις επόµενες 24 ώρες. Χρήσιµο είναι να αποφύγει τροφές όπως φρούτα, αλκο- όλ, τσάι ή καφέ για αυτό το χρονικό δι- άστηµα. 76

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Πότε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια • Όταν υποψιάζεστε ότι ο έµετος και η διάρροια οφείλονται σε αλλεργική αντίδραση, σε κάποιο φάρµακο ή σε δηλητηρίαση. • Όταν δεν υποχωρούν ή επιδεινώνονται τις επόµε- νες 48 ώρες. • Όταν αφορούν σε βρέφη ή πολύ µικρά παιδιά τα οποία δε σιτίζονται επαρκώς. • Όταν αφορούν σε ηλικιωµένα άτοµα, τα οποία είναι ήδη εξασθενηµένα και αφυδατωµένα. 77

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Υστερική κρίση Η υστερική κρίση αποτελεί µια υπερβολικά έντονη συµπερι- φορά ως αντίδραση σε κάποιο συναίσθηµα, είτε αρνητικό, όπως για παράδειγµα σε αναγγελία δυσάρεστων καταστάσεων, είτε και θετικό, όπως για παράδειγµα ο ακραίος θαυµασµός απέ- ναντι σε πρόσωπα της δηµοσιότητας. τί θα ∆είτε • Έντονη και παράξενη συµπεριφορά. • Πολύ γρήγορη αναπνοή η οποία τελικά προκαλεί ζάλη στο άτοµο. • Πιθανώς το άτοµο να µην κινείται ή να µη µιλάει. τί πρεπεί να κανετε • Μια υστερική κρίση µπορεί να αντιµετωπιστεί. Είναι πο- λύ σηµαντικό να παραµείνετε ήρεµος και να καθησυχάσε- τε τον πάσχοντα για όσο χρονικό διάστηµα χρειαστεί. Μην ξεχνάτε πως η συµπεριφορά του δεν είναι υποκριτική και τα συναισθήµατά του είναι πραγµατικά για το ίδιο. • Εάν παρουσιαστεί ζάλη λόγω της γρήγορης αναπνοής, εν- θαρρύνετέ τον να αναπνέει µέσα από µια χαρτοσακούλα. • Μείνετε µαζί του µέχρι να συνέλθει εντελώς. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη ρίχνετε νερό στον πάσχοντα. • Μην τον χαστουκίζετε και γενικά µην ασκείτε βία επάνω του. • Μην τον εγκαταλείπετε µέχρι να συνέλθει εντελώς. 78



ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Λόξυγκας Ο λόξυγκας αποτελεί µια πολύ συχνή κατάσταση που οφεί- λεται σε συσπάσεις του διαφράγµατος, δηλαδή του µυός που βρίσκεται κάτω από τους πνεύµονες. Συνήθως, διαρκεί µικρό χρονικό διάστηµα και υποχωρεί από µόνος του, αλλά σε µε- ρικές περιπτώσεις µπορεί να γίνει πολύ ενοχλητικός ή να µας φέρει σε δύσκολη θέση. τί πρεπεί να κανετε • Συµβουλέψτε το άτοµο να κρατήσει την ανάσα του όσο πε- ρισσότερο µπορεί. • Εάν αυτό δεν έχει αποτέλεσµα, δώστε του µια χαρτοσακού- λα και ενθαρρύνετέ το να αναπνέει µέσα σε αυτήν. • Εάν ο λόξυγκας επιµένει για περισσότερο από λίγες ώρες, αναζητήστε ιατρική βοήθεια. 80

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Ξένα σώµατα στο δέρµα Μικρές ακίδες, συνήθως κοµµάτια ξύλου ή γυαλιού, µπορούν να ενσφηνωθούν στο δέρµα και να προκαλέσουν µια όχι επικίν- δυνη, αλλά ωστόσο ιδιαίτερα ενοχλητική κατάσταση. Ιδιαίτερη σηµασία πρέπει να δίδεται στην αποφυγή της µόλυνσης. τί πρεπεί να κανετε • Καθαρίστε το τραύµα προσεκτικά, χρησιµοποιώντας σα- πούνι και ζεστό νερό. • Πάρτε ένα τσιµπιδάκι των φρυδιών και περάστε την άκρη του πάνω από φλόγα για να το αποστειρώσετε. Στη συνέ- χεια, πιάστε προσεκτικά µε αυτό το άκρο της ακίδας που είναι ορατό στο δέρµα και τραβήξτε το προς τα έξω. • Πιέστε λίγο τα χείλη του τραύµατος για να εξέλθει µικρή ποσότητα αίµατος. • Πλύνετε το τραύµα µε σαπούνι και ζεστό νερό και καλύψ- τε µε αποστειρωµένη γάζα. • Εάν ο πάσχων δεν έχει εµβολιαστεί για τέτανο ή εάν έχει περάσει µεγάλο χρονικό διάστηµα από την τελευταία δόση, συµβουλέψτε τον να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Εάν η ακίδα έχει µπει βαθιά µέσα στο δέρµα και το άκρο της δεν προεξέχει στην επιδερµίδα, µην προσπαθήσετε να την βγάλετε και µη σκαλίζετε το τραύµα µε αιχµηρά αντικείµενα για να την αποκαλύψετε. Αναζητήστε ιατρική βοήθεια. 81

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ξένα σώµατα στο µάτι Μικρά σώµατα, όπως σωµατίδια σκόνης ή βλεφαρίδες, είναι δυνα- τόν να κολλήσουν πάνω στο λευκό του µατιού, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό. Η αφαίρεσή τους δεν είναι δύσκο- λη µε την προϋπόθεση ότι δεν είναι ενσφηνωµένα. τί θα ∆είτε • Το άτοµο παραπονείται για δυσφορία στο µάτι ή ακόµη και πόνο. • Το µάτι κοκκινίζει και δακρύζει, ενώ ο ασθενής ανοιγοκλεί- νει συνεχώς τα βλέφαρά του. • Μπορεί να υπάρχει και θόλωση της όρασης. τί πρεπεί να κανετε • Μην αφήνετε το άτοµο να τρίβει το µάτι του ή να το αγγί- ζει µε τα δάκτυλά του, καθώς µπορεί να προκαλέσει µεγα- λύτερη ζηµιά ή να το µολύνει. • Χρησιµοποιώντας τον αντίχειρα και το δείκτη σας, ανοίξτε απαλά τα βλέφαρα και αναζητήστε το ξένο σώµα. • Εάν το ξένο σώµα είναι ορατό, ξεπλύνετε το µάτι ρίχνοντας καθαρό νερό µε το κεφάλι του ασθενούς στο πλάι, διατη- ρώντας τα βλέφαρα ανοιχτά. • Εάν το σώµα δεν αποµακρυνθεί µε τον τρόπο αυτό, βρέξτε την άκρη ενός καθαρού υφάσµατος ή µαντηλιού και προ- σπαθήστε να το αποµακρύνετε απαλά. • Εάν και πάλι το ξένο σώµα δεν αποµακρυνθεί, καλύψ- 82

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ τε και τα δύο µάτια του ασθενούς και αναζητήστε ιατρι- κή βοήθεια. • Εάν αντιληφθείτε ότι το ξένο σώµα βρίσκεται κάτω από το επάνω βλέφαρο, ζητήστε από τον ασθενή να πιάσει τις βλεφαρίδες του επάνω βλεφάρου και να το τραβήξει, µε τον τρόπο αυτό, πάνω από το κάτω βλέφαρο. Το ξένο σώµα µπορεί να κατακρατηθεί από τις βλεφαρίδες του κά- τω βλεφάρου. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μην αγγίζετε το βολβό του µατιού και µη χρησιµοποιήσε- τε υφάσµατα ή µαντήλια που δεν είναι καθαρά. • Εάν το άτοµο φοράει φακούς επαφής, µη δοκιµάζετε να τους αφαιρέσετε. ΠΡΟΣΟΧΗ: Εάν το ξένο σώµα είναι σφηνωµένο στο λευ- κό του µατιού ή εάν βρίσκεται στο χρωµατιστό µέρος ή στην κόρη του µατιού, µην προσπαθήσετε να το αφαιρέ- σετε σε καµία περίπτωση. Αναζητήστε άµεσα ιατρική βοήθεια. 83

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ξένα σώµατα στη µύτη – στο αυτί Ξένα σώµατα στη µύτη Τα µικρά παιδιά πολύ συχνά βάζουν ξένα σώµατα, όπως µι- κρά παιχνίδια ή µπίλιες στη µύτη τους. Αυτά µπορεί να µη γί- νουν αντιληπτά από τους γονείς, αλλά εάν παραµείνουν µεγά- λο χρονικό διάστηµα, είναι πιθανό να προκαλέσουν σοβαρή µόλυνση. τί θα ∆είτε • ∆ύσκολη ή θορυβώδης αναπνοή. • Παραµόρφωση της µύτης, κοκκινίλα και πρήξιµο. • ∆ύσοσµο ή αιµατηρό υγρό που τρέχει από τη µύτη. τί πρεπεί να κανετε • Ηρεµήστε τον πάσχοντα, συµβουλέψτε τον να αναπνέει από το στόµα και αναζητήστε ιατρική βοήθεια. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μην επιχειρήσετε να αφαιρέσετε µόνοι σας το ξένο σώµα, γιατί είναι πολύ πιθανό να το σπρώξετε βαθύτερα και να προκαλέσετε βλάβη. 84

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Ξένα σώµατα στο αυτί τί θα ∆είτε • Το παιδί θα παραπονιέται για πόνο στο αυτί, ενώ εάν εί- ναι µικρότερης ηλικίας, θα είναι ανήσυχο, θα κλαίει και θα πιάνει το αυτί του. • Μπορεί να υπάρχει ελάττωση της ακοής. • Μπορεί να υπάρχει υγρό που τρέχει από το αυτί. τί πρεπεί να κανετε • Καθησυχάστε τον πάσχοντα και αναζητήστε ιατρική βοή- θεια. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μην επιχειρήσετε να αφαιρέσετε µόνοι σας το ξένο σώµα, γιατί είναι πολύ πιθανό να το σπρώξετε βαθύτερα και να προκαλέσετε βλάβη. 85

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Τσιµπήµατα από έντοµα Τα τσιµπήµατα από έντοµα, κυρίως σφήκες και µέλισσες, ιδι- αίτερα το καλοκαίρι, αποτελούν µια συνηθισµένη κατάσταση που δεν εµπνέει ιδιαίτερη ανησυχία. Ωστόσο, εάν το άτοµο εί- ναι αλλεργικό, ένα απλό τσίµπηµα µπορεί να αποτελέσει την αιτία αλλεργικού σοκ, µιας ιδιαίτερα επικίνδυνης κατάστασης (βλ. σελ. 58). τί πρεπεί να κανετε • Εάν το κεντρί παραµένει µέσα στο δέρµα, πάρτε ένα τσιµπι- δάκι των φρυδιών, αποστειρώστε το περνώντας το πάνω από φλόγα και χρησιµοποιήστε το για να τραβήξετε το κεντρί. Εναλλακτικά, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ένα σκληρό, πλαστικό αντικείµενο, όπως µια κάρτα ΑΤΜ. • Βάλτε πάγο ή κρύα κοµπρέσα πάνω στο τραύµα για να µει- ώσετε το πρήξιµο. • Εάν το τσίµπηµα βρίσκεται µέσα στο στόµα, δώστε στον πάσχοντα να βάλει στο στόµα του πάγο. Το πρήξιµο στην περιοχή αυτή µπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνο, γιατί µπορεί να αποφράξει τις αεροφόρες οδούς και να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη χρησιµοποιείτε ξυράφι για να αποµακρύνετε το κεντρί γιατί αυτό θα διασπείρει το δηλητήριο µέσα στην πληγή. ΠΡΟΣΟΧH: Εάν το άτοµο εµφανίσει σηµεία αλλεργικού σοκ, αναζητήστε αµέσως ιατρική βοήθεια και ξεκινήστε τις πρώτες βοήθειες για αυτό (βλ. σελ. 58). 86

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩN 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ∆αγκώµατα Εξαιτίας του µεγάλου αριθµού των αδέσποτων ζώων, τα δα- γκώµατα από αυτά αποτελούν πάντα µια πιθανότητα. Εκτός από το σοβαρό τραυµατισµό που µπορεί να προκληθεί από ένα µε- γαλόσωµο ζώο, ακόµη και το δάγκωµα ενός µικρού ζώου κρύ- βει τον κίνδυνο της µόλυνσης ή της µετάδοσης κάποιας ασθέ- νειας όπως λύσσας, τετάνου ή ηπατίτιδας. τί πρεπεί να κανετε • Εάν το δάγκωµα έχει προκαλέσει σοβαρό τραυµατισµό, άµεσος στόχος σας είναι να περιορίσετε την αιµορραγία (βλ. σελ. 32). • Εάν το τραύµα είναι επιφανειακό, ξεπλύνετέ το καλά µε σαπούνι και ζεστό νερό και στη συνέχεια καλύψτε το µε αποστειρωµένη γάζα. Eνδείξεις μόλυνσης του τραύματος • Έντονος πόνος ο οποίος δεν υποχωρεί. • Κοκκινίλα και πρήξιµο στην περιοχή. • Πρήξιµο των αδένων κοντά στο σηµείο του τραύµατος, στο λαιµό, στις µασχάλες ή στους βουβώνες. ΠΡΟΣΟΧH: Εάν θεωρείτε ότι το ζώο είναι ύποπτο για λύσ- σα, πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια της αστυνοµίας για τη σύλληψη του ζώου και την εξέτασή του από ειδικό. Στην περίπτωση αυτή, ο πάσχων πρέπει να κάνει αντι- λυσσικό ορό. 88

ΣυΧΝΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ∆άγκωµα φιδιού Στην Ελλάδα το κατεξοχήν δηλητηριώδες φίδι είναι η οχιά. ∆αγκώµατα φιδιού είναι δυνατό να συµβούν κατά κύριο λόγο στην ύπαιθρο, αλλά, αντίθετα µε τη γενική αίσθηση, σπάνια είναι πολύ επικίνδυνα. Παρόλα αυτά, σε µεγάλο µέρος του πληθυσµού κυριαρχούν λανθασµένες πεποιθήσεις σχετικά µε την αντιµετώπιση ενός δαγκώµατος από φίδι οι οποίες είναι δυνατό να προκαλέσουν τελικά µεγαλύτερη βλάβη. τί πρεπεί να κανετε • Καθησυχάστε τον πάσχοντα, ο οποίος µπορεί να βρίσκεται σε κατάσταση έντονου στρες. • Πλύνετε το τραύµα µε σαπούνι και νερό και καλύψτε µε αποστειρωµένη γάζα. • Μέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια, προσπαθείτε να κρα- τάτε το τραυµατισµένο σκέλος κάτω από το επίπεδο της καρδιάς. • Εάν το φίδι είναι νεκρό, µεριµνήστε για τη µεταφορά του προκειµένου να αναγνωριστεί το είδος του και να χορηγηθεί στον πάσχοντα το αντίστοιχο αντίδοτο. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, σηµειώστε την περι- γραφή του φιδιού. • Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό του πάσχοντα και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). 89

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μην εφαρµόζετε περίδεση, δηλαδή µη δένετε σφιχτά πά- νω από το τραύµα, γιατί αυτό µπορεί να προκαλέσει ακόµη και νέκρωση του σκέλους. • Μην ανοίγετε το τραύµα µε µαχαίρι. • Μη ρουφάτε το δηλητήριο. Είναι επικίνδυνο για εσάς ενώ ελάχιστα προσφέρει στον πάσχοντα. ΠΡΟΣΟΧH: Έχετε πάντα υπόψη σας ότι το δηλητήριο του φι- διού παραµένει ενεργό ακόµη και µετά το θάνατό του. 90

αιφνίδιος τοκετός

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Αιφνίδιος τοκετός Η πιθανότητα να χρειαστεί να βοηθήσετε σε έναν αιφνί- διο τοκετό είναι εξαιρετικά µικρή, εκτός των άλλων και επει- δή ένας τοκετός διαρκεί αρκετό χρονικό διάστηµα, εποµένως συνήθως παρέχεται ο απαιτούµενος χρόνος για τη µεταφορά της µητέρας στο µαιευτήριο. Παρόλα αυτά, εάν παραστεί ανά- γκη να παρευρεθείτε και να βοηθήσετε σε έναν αιφνίδιο το- κετό παραµείνετε ήρεµοι και θυµηθείτε ότι πρόκειται για µια εντελώς φυσική διαδικασία και, εάν δεν υπάρξει κάποιο ει- δικό πρόβληµα, η φύση αναλαµβάνει την επιτυχή περάτωση του τοκετού. Ο δικός σας ρόλος περιορίζεται στην ψυχολογι- κή υποστήριξη της µητέρας και στην εξασφάλιση της υγιεινής για µητέρα και βρέφος. τί θα ∆είτε • Μια γυναίκα που πρόκειται να γεννήσει αναφέρει πόνους οι οποίοι έρχονται και φεύγουν και σταδιακά γίνονται όλο και συχνότεροι. • Το στόµιο του κόλπου της γυναίκας έχει µεγαλώσει σε δι- άµετρο. • Σε προχωρηµένο στάδιο του τοκετού, µπορεί να προβάλ- λει το κεφάλι του βρέφους. 92

ΑΙΦΝΙδΙΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ τί πρεπεί να κανετε • Παραµείνετε ήρεµος και καθησυχάζετε διαρκώς τη µητέ- ρα. • Βεβαιωθείτε ότι έχει κληθεί ιατρική βοήθεια. • Μεριµνήστε για τη δική σας καθαριότητα. Ανασηκώστε τα µανίκια σας και πλύνετε πολύ καλά µε σαπούνι και νερό τα χέρια σας µέχρι το ύψος του αγκώνα. Βουρτσίστε τα νύ- χια σας. Φορέστε γάντια µιας χρήσης. • Μεριµνήστε για την καθαριότητα της περιοχής. Βάλτε τη γυναίκα να ξαπλώσει πάνω σε στρώµα από πανιά, εφηµε- ρίδες ή καθαρές πετσέτες. • Στηρίξτε τη µητέρα καθώς θα σπρώχνει. • Μόλις εξέλθει το κεφάλι του βρέφους, κρατήστε το προ- σεκτικά και στηρίξτε το χωρίς να το τραβάτε. Εάν ο οµφά- λιος λώρος είναι τυλιγµένος γύρω από το λαιµό του βρέ- φους, περάστε τον προσεκτικά πάνω από το κεφάλι του χωρίς να τον τραβάτε. • Η έξοδος του βρέφους µπορεί να γίνει γρήγορα και από- τοµα και υπάρχει κίνδυνος να πέσει το βρέφος. Να είστε έτοιµοι να το κρατήσετε. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, για- τί τα νεογνά γλιστρούν πάρα πολύ. • Μόλις ολοκληρωθεί η έξοδος του βρέφους, τοποθετήστε το αµέσως πάνω στην κοιλιά της µητέρας. • Ο τοκετός δεν έχει ολοκληρωθεί. Μέσα στην επόµενη µισή ώρα, η µητέρα αποβάλλει τον πλακούντα. Μην τραβήξετε ή µην κόψετε τον οµφάλιο λώρο και διατηρήστε τον πλα- κούντα µέσα σε πλαστική σακούλα για να εξεταστεί αργό- τερα από το γιατρό. • Χρησιµοποιείστε ζεστό νερό και καθαρά υφάσµατα για να καθαρίσετε και να πλύνετε τη µητέρα. • Κρατήστε µητέρα και βρέφος ζεστούς µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. 93

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Μη δίνετε στη µητέρα τίποτα να φάει ή να πιει. • Μην αµελήσετε τη σχολαστική σας καθαριότητα προτού ασχοληθείτε µε τον τοκετό. • Μην τραβάτε το βρέφος και µην ασκήσετε κανενός είδους βίαιο χειρισµό σε αυτό. • Μην τραβήξετε και µην κόψετε τον οµφάλιο λώρο. τι θα χρειαστείτε για τον αιφνίδιο τοκετό • Γάντια µιας χρήσης. • Ζεστό νερό. • Εφηµερίδες ή καθαρά υφάσµατα. • Μια πλαστική σακούλα. • Σερβιέτες. • Καθαρές ζεστές πετσέτες ή κουβέρτα. 94

ΑΙΦΝΙδΙΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ Αποβολή Αποβολή ονοµάζεται η διακοπή της εγκυµοσύνης πριν τις 24 εβδοµάδες κύησης. Πρόκειται για µια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγµή για τη γυναίκα αλλά ταυτόχρονα περικλείει τον κίνδυ- νο µιας µεγάλης αιµορραγίας που µπορεί ακόµα και να απει- λήσει τη ζωή της. τί θα ∆είτε • Πόνος χαµηλά στην κοιλιά. • Αιµορραγία και πιθανώς υπολείµµατα εµβρύου από τον κόλπο. τί πρεπεί να κανετε • Είναι πολύ σηµαντικό να στηρίξετε ψυχολογικά τη γυναί- κα, η οποία πιθανότατα θα είναι πολύ στεναχωρηµένη και ταραγµένη. Βοηθήστε την να ειδοποιήσει την οικογένειά της εάν το θελήσει. • Βοηθήστε την να καθίσει σε µια στάση στην οποία αισθά- νεται άνετα. • ∆ώστε της ένα καθαρό ύφασµα για την ατοµική της υγι- εινή. • Εάν είναι δυνατόν, φυλάξτε το αποβαλλόµενο υλικό, προ- τιµότερα χωρίς να το αντιληφθεί η γυναίκα, για να εξετα- στεί αργότερα από το γιατρό. • Εάν υπάρχει σοβαρή αιµορραγία, είναι πιθανό να εµφανι- στεί σοκ (βλ. σελ. 54). ∆ώστε τις πρώτες βοήθειες. • Παρακολουθείτε διαρκώς την αναπνοή και το σφυγµό της και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδιοαναπνευστική ανα- ζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). 95



νευρικό σύστημα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Σπασµοί – Κρίση επιληψίας α. Σε ενηλίκους Στους ενήλικες µια συχνή αιτία σπασµών του σώµατος είναι η κρίση επιληψίας. Η επιληψία είναι ένα νόσηµα που οφείλε- ται σε µια εγκεφαλική διαταραχή, η οποία εκδηλώνεται κα- τά κρίσεις. Συνήθως, τα άτοµα που πάσχουν από επιληψία το γνωρίζουν και µε τη φαρµακευτική αγωγή που λαµβάνουν, προλαµβάνουν τις κρίσεις αυτές. Ωστόσο, σε µερικές περι- πτώσεις, λόγω παράλειψης µιας δόσης ή σε περίπτωση µιας πρώτης κρίσης, είναι δυνατό να γίνετε µάρτυρες µιας τέτοιας κατάστασης. Η εικόνα µιας επιληπτικής κρίσης είναι ιδιαίτερα τροµακτική αλλά συνήθως δεν είναι επικίνδυνη και επιβάλ- λεται να παραµείνετε ψύχραιµοι για να µπορέσετε να προσφέ- ρετε τις πρώτες βοήθειες. τί θα ∆είτε • Ο πάσχων πέφτει εντελώς ξαφνικά αναίσθητος στο έδαφος, πολλές φορές βγάζοντας µια δυνατή κραυγή. • Αρχικά, ο πάσχων τεντώνεται προς τα πίσω, γίνεται άκαµπτος και το πρόσωπό του µπορεί να πάρει µια κυα- νή απόχρωση. • Στη συνέχεια, ξεκινούν ανεξέλεγκτοι σπασµοί σε όλο το σώµα και µπορεί να παρατηρηθεί απώλεια ούρων και κο- πράνων. • Μετά από µικρό χρονικό διάστηµα, ο πάσχων χαλαρώνει και σταδιακά συνέρχεται. ΠΡΟΣΟΧH: Εάν ο πάσχων δεν έχει συνέλθει µετά από 10 λε- πτά ή αν παθαίνει επαναλαµβανόµενες κρίσεις, αναζητήστε επειγόντως ιατρική βοήθεια. 98

ΝΕυΡΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ τί πρεπεί να κανετε • Σκοπός σας είναι να προστατέψετε τον πάσχοντα από τραυµα- τισµούς όσο διαρκεί η κρίση. Έτσι, εάν τον δείτε τη στιγµή που πέφτει, συγκρατήστε το σώµα του για να µη χτυπή- σει στο έδαφος. • Μείνετε µαζί του όσο διαρκούν οι σπασµοί και προστατέψ- τε τον όπως µπορείτε από πιθανούς τραυµατισµούς. Αν εί- ναι δυνατόν, τοποθετήστε µαλακά υφάσµατα γύρω από το κεφάλι του. • Μόλις συνέλθει καθησυχάστε τον, ενώ εάν είναι η πρώτη κρίση, συµβουλέψτε τον να αναζητήσει ιατρική βοήθεια. τί ∆εν πρεπεί να κανετε • Σε καµία περίπτωση µην προσπαθήσετε να σταµατήσε- τε τους σπασµούς και µην πραγµατοποιήσετε κανένα βί- αιο χειρισµό. • Μη βάζετε τίποτα στο στόµα του. β. Σε µικρά παιδιά Οι σπασµοί στα µικρά παιδιά µπορεί να οφείλονται σε επι- ληπτική κρίση, όπως και στους ενηλίκους, αλλά είναι πολύ πιθανό να οφείλονται σε υψηλό πυρετό. τί πρεπεί να κανετε • ∆ιευκρινείστε µε θερµοµέτρηση εάν οι σπασµοί οφείλονται σε πυρετό και στην περίπτωση αυτή αντιµετωπίστε τον πυ- ρετό (βλ. σελ. 70). • Εάν οι σπασµοί οφείλονται σε επιληπτική κρίση, αντιµε- τωπίστε όπως και στον ενήλικα (βλ. σελ. 96). • Σε κάθε περίπτωση, αναζητήστε ιατρική βοήθεια ακόµη και εάν το παιδί συνέλθει πλήρως. 99

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Εγκεφαλικό επεισόδιο Το εγκεφαλικό επεισόδιο οφείλεται στην απότοµη απόφραξη µιας αρτηρίας που δίνει αίµα σε µια περιοχή του εγκεφάλου. Εµφανίζονται συχνότερα στις µεγαλύτερες ηλικίες και µπορεί να είναι θανατηφόρα εάν είναι µεγάλα, αλλά µπορεί να υπάρ- ξει και πλήρης αποκατάσταση εάν είναι πιο περιορισµένα. τί θα ∆είτε • Αδυναµία ή παράλυση πιθανώς από τη µία πλευρά του σώµατος. • Ο πάσχων δεν µπορεί να µιλήσει ή µπερδεύει τα λόγια του. • Σύγχυση. Ο πάσχων µοιάζει µε µεθυσµένο. • Απότοµος δυνατός πονοκέφαλος. • Ακούσια απώλεια ούρων και κοπράνων. • Απώλεια των αισθήσεων. τί πρεπεί να κανετε • Εάν ο πάσχων έχει τις αισθήσεις του, βοηθήστε τον να ξα- πλώσει και καθησυχάστε τον µέχρι να φτάσει η ιατρική βοήθεια. Εάν δυσκολεύεται να µιλήσει, µην τον κουράζε- τε µε συζητήσεις. • Εάν ο πάσχων είναι αναίσθητος, παρακολουθείτε την ανα- πνοή και το σφυγµό του κάθε 10 λεπτά και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). 100

ΝΕυΡΙΚΟ ΣυΣΤΗΜΑ Μέθη και κατάχρηση ουσιών Μέθη Ένα άτοµο που βρίσκεται υπό την επήρεια αλκοόλ κινδυνεύ- ει αφενός από ασφυξία, σε περίπτωση εµεσµάτων που απο- φράσσουν τις αεροφόρες οδούς και αφετέρου από υποθερµία. Υπάρχει, επίσης, το ενδεχόµενο το άτοµο να προκαλέσει το ίδιο βλάβη στον εαυτό του, λόγω του µειωµένου πνευµατι- κού επιπέδου του για όσο χρονικό διάστηµα παραµένει σ’ αυ- τήν την κατάσταση. τί πρεπεί να κανετε • Εάν το άτοµο κάνει εµετό, τοποθετήστε το αµέσως σε στά- ση ανάνηψης (βλ. σελ. 28), για να αποφύγετε τον κίνδυ- νο πνιγµονής. • Κρατήστε το άτοµο ζεστό, τυλίγοντάς το µε µια κουβέρτα. • Παρακολουθείτε συνεχώς την αναπνοή και το σφυγµό του και να είστε έτοιµοι να ξεκινήσετε καρδι- οαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΑ) εάν χρειαστεί (βλ. σελ. 16). 101