p.h. Σκαπανική

Η p.h. σκαπανική Ένας άλλος τύπος προσκοπικών κατασκευών Επιµέλεια φυλλαδίου: Στέφανος Θ. Νούτσιας 1917-2017 100 ΧΡΟΝΙΑ 4ο Θεσσαλονίκη, 2016

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ «Τα περιεχόµενα σ’ αυτό το φυλλάδιο στηρίζονται σε µια δουλειά του Σώµατος Γάλλων Προσκόπων, βασισµένη πάνω στο έργο του Lucien Godin. Εµείς είµαστε υποχρεωµένοι στο Σώµα των Γάλλων Προσκόπων που έκανε αυτή τη δουλειά πιο κατανοητή και προσιτή σ΄ όλους.» Το παραπάνω ήταν το ευχαριστήριο κείµενο του Παγκόσµιου Προσκοπικού Γραφείου (The Boy Scouts World Bureau) που το 1972 εξέδωσε στη Γενεύη, στην αγγλική, ένα φωτοτυπηµένο φυλλάδιο µε την p.h. σκαπανική για χρήση από όλους τους προσκόπους. ου Το 1976, τότε αρχηγός οµάδας του 4 Σ.Π. Τ.Ε. Αγ. <ηµητρίου, βρέθηκα στο Στρασβούργο, ως απεσταλµένος του ΣΕΠ, για εκπαίδευση σ’ ένα προσκοπικό σεµινάριο. Εκεί έπεσε στα χέρια µου αυτό το φυλλάδιο και σκέφτηκα, αµέσως µετά τη µελέτη του, να κάνω µια πρόχειρη µετάφραση στα ελληνικά, για χρήση από τους Έλληνες προσκόπους. Η οµορφιά της p.h. σκαπανικής µε µάγεψε και αποφασίσαµε, από κοινού µε το τότε επιτελείο της οµάδας, να τη χρησιµοποιήσουµε στην κατασκευή της πύλης και του ιστού της κατασκήνωσης του 1977, που έγινε στο Πολύχρονο Χαλκιδικής. Σήµερα, 40 χρόνια µετά, αποφάσισα, κάνοντας χρήση και των νέων τεχνολογιών, να ετοιµάσω µια πιο βελτιωµένη έκδοση του φυλλαδίου, ελπίζω µε λιγότερα λάθη, καλύτερα σκίτσα και καλύτερη δοµή, σε σχέση µε το αρχικό φυλλάδιο. Αφορµή για την υλοποίηση αυτής της παλιάς µου επιθυµίας υπήρξε ο επικείµενος ου εορτασµός των 100 χρόνων του 4 Συστήµατος Προσκόπων Τ.Ε. Αγ. Gηµητρίου Θεσσαλονίκης (1917-2017).Προχώρησα λοιπόν, έστω και καθυστερηµένα, στην έκδοση του παρόντος φυλλαδίου, πιστεύοντας ότι και σήµερα θα βοηθούσε όσους θέλουν να ασχοληθούν µε την p.h. σκαπανική και να ανακαλύψουν τη γοητεία της. Καλό προσκοπικό κυνήγι! Στέφανος Νούτσιας Θεσσαλονίκη, 2016 3

4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή......................................................................................7 2. Οι αρχές της p.h. σκαπανικής/τεχνοτροπίας.......................7 3. Χρήσεις της p.h. σκαπανικής ...................................................8 4. Υλικά.............................................................................................8 5. Οι τρεις αρχές για την κατασκευή ..........................................9 6. Απλή διάταξη δοκών µε ένα ή δύο p.h. δίκτυα.................... 11 7. Σύνθετη διάταξη δοκών µε p.h. δίκτυα................................12 8. Οδηγίες κατασκευής................................................................14 1. Ο ιστός σηµαίας (µε 1 p.h. δίκτυο)...........................................................................15 2. Η πύλη (µε 2 p.h. δίκτυα).........................................................................................16 3. Αλλες κατασκευές .....................................................................................................18 a) Η στέγη µιας τραπεζαρίας ................................................................................18 b) Ένας ιστός...........................................................................................................18 c) Ένα εκκλησάκι ....................................................................................................19 d) Μια άλλη τραπεζαρία .........................................................................................19 e) Ιστός σηµαίας µε σύνθετη διακοσµητική κατασκευή....................................20 4. Πρόσθετες οδηγίες για εφαρµογές σε πιο σύνθετες κατασκευές.....................21 µε 4 δίκτυα p.h................................................................................................................21 9. Οδηγίες σχεδίασης των p.h. δικτύων/κατασκευών ..........24 Παράδειγµα 1 ..................................................................................................................24 Παράδειγµα 2..................................................................................................................25 10. Επίλογος ...................................................................................26 5

6

1. Εισαγωγή Η p.h. σκαπανική είναι ουσιαστικά µια ύφανση του σκοινιού που δηµιουργεί έλλειψη ή παραβολή (parabola) ή υπερβολή (hyperbola) . Για να µη φοβίσουµε τον αναγνώστη, µε αποτέλεσµα την εγκατάλειψη αυτού του κειµένου, θα δώσουµε µόνο ένα «περιγραφικό ορισµό» της p.h. σκαπανικής, µέσω των παραδειγµάτων και των σκίτσων που ακολουθούν στο παρόν φυλλάδιο. Οι στόχοι αυτού του φυλλαδίου είναι: • Να διευκρινιστούν µερικά ασαφή σηµεία της p.h. σκαπανικής • Να δείξουµε ότι οι κατασκευές της p.h. σκαπανικής είναι µέσα στις δυνατότητες µιας ενωµοτίας/οµάδας προσκόπων και ότι αυτή η τεχνική δεν χρειάζεται ιδιαίτερες ικανότητες, αλλά λίγη προσοχή και υποµονή. 2. Οι αρχές της p.h. σκαπανικής/τεχνοτροπίας Θα παραλείψουµε τις µαθηµατικές αρχές. Θα αναφέρουµε µονό ότι οι χρήσεις της p.h.τεχνοτροπίας αποτελούν αντικείµενο έρευνας µιας εξελισσόµενης σύγχρονης επιστήµης, µε µελλοντικές εφαρµογές στο χώρο της αρχιτεκτονικής. Υπάρχουν αρκετά παραδείγµατα σύγχρονων κατασκευών της αρχιτεκτονικής που χρησιµοποιούν τις παραβολές και τις υπερβολές (σ.τ.µ. 2015. βλέπε σύγχρονα έργα του αρχιτέκτονα ΚΑΛΑΤΡΑΒΑ). Στον Προσκοπισµό η επίσηµη εµφάνιση της p.h. σκαπανικής έγινε στο Whitsun το 1959 κατά τη διάρκεια του Loire-Vende’e Rally στη Γαλλία. 7

3. Χρήσεις της p.h. σκαπανικής 1. Μπορεί να είναι το «σύµβολο» µιας κατασκήνωσης, όπως µια πύλη, ο ιστός της σηµαίας, ένας διακοσµητικός στύλος κλπ, µιας και ταιριάζει απόλυτα µε τον περίγυρο, λόγω της εύκολης «προσαρµοστικότητάς» της. 2. Έχει µια αξιόλογη αισθητική αξία, δηµιουργώντας ατµόσφαιρα και στυλ, ειδικότερα το βράδυ, φωτιζόµενη από το φως της πυράς. 3. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί σαν υπόστεγο, όταν καλύπτεται από µουσαµά. 2003-09-07. ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Εκπαίδευση Βαθµοφόρων ΤΕ Αγ. <ηµητρίου. Σκίτσο πρότυπης κατασκήνωσης ενωµοτίας (Γ.Χατζηκαπετάν). Πύλη p.h. 4. Υλικά Αυτά είναι καθαρά προσκοπικά: o Ξύλινα δοκάρια για τη στήριξη (κορµοί καστανιάς, πεύκου, έλατου, κλπ). o Αρκετή ποσότητα από σχοινί ή κορδόνι ή έγχρωµο πλαστικό σπάγκο. o Ας προσθέσουµε και κλειστούς ή ανοικτούς βιδωτούς γάντζους, ανάλογης οπής µε τη διάµετρο του σχοινιού, ώστε αυτό να κινείται ελεύθερα. 8

5. Οι τρεις αρχές για την κατασκευή Η p.h δεν είναι ένα «κουβάρι» από σχοινιά πλεγµένα τυχαία µεταξύ δύο δοκών. Η οµορφιά της έγκειται στο γεγονός ότι οι καµπυλόγραµµες µορφές που «εµφανίζονται» προκύπτουν από… ευθείες γραµµές. 1. Μεταξύ δύο δοκών που δεν είναι στο ίδιο επίπεδο (µ΄ άλλα λόγια ούτε παράλληλα ούτε διασταυρούµενα) (σχ. 1 & 2) βάζουµε γάντζους a,b,c….. a’,b’,c’… a’b’ σε ίδιες αποστάσεις µεταξύ τους, ούτως ώστε ab=bc=cd=…. και a’b’=b’c’=c’d’=…..(σχ. 3) 2. Πρέπει δηλ. να υπάρχει ο ίδιος αριθµός από γάντζους στις δύο δοκούς. Αυτό δεν σηµαίνει όµως ότι ab=a’b’ αλλά µπορεί ab ≠ a’b’ 3. Χρησιµοποιούµε ένα συνεχόµενο σχοινί, όπως βλέπουµε στο σχ. 3. Αυτό «πλέκει» ένα «δίκτυο» (network) µεταξύ των δύο δοκών. 9

Για δύο ευθείες δοκούς τοποθετηµένες στην ίδια θέση υπάρχουν δύο λύσεις p.h. δικτύωσης (βλέπε σχ. 4 & 5). 10

6. Απλή διάταξη δοκών µε ένα ή δύο p.h. δίκτυα Το σχήµα 6 δείχνει το δίκτυο p.h. µεταξύ δύο δοκών ab και a’b’( που από τώρα και στο εξής θα τις ονοµάζουµε δοκούς ab, a’b’) Το σχήµα 7 δείχνει επίσης το δίκτυο p.h. µεταξύ δύο δοκών ab, a’b’ µε διαφορετική όµως θέση των δοκών, σε σχέση µε το προηγούµενο. Μετά δείχνουµε στο σχ. 8. (χωρίς να επιχειρήσουµε να το κάνουµε) ότι αυτά τα δύο δίκτυα p.h. θα µπορούσαν να «συγχωνευτούν» σε ένα νέο δίκτυο p.h., αποτελούµενο από τα δύο προηγούµενα δίκτυα. 11

7. Σύνθετη διάταξη δοκών µε p.h. δίκτυα Στο σχ. 9 έχουµε ένα σύµπλεγµα δοκών µε µια κοινή πλευρά την ab. Επίσης παρατηρούµε ότι τα ζεύγη δοκών ab και cb, καθώς ab και ef δεν είναι στο ίδιο επίπεδο. Οµοίως στο σχ. 10 έχουµε δύο p.h. δίκτυα ab, cd και ab, ef µε µια κοινή πλευρά την ab: 12

σχ. 11. 4 δοκοί µε 2 p.h. δίκτυα, ab, cd και ab’, c’d σχ. 12. 6 δοκοί µε 4 p.h. δίκτυα ab, cd και ab’,c’d καθώς και cd, ef και c’d, e’f Μ΄ αυτά τα σκίτσα σύνθετων διατάξεων δοκών δείξαµε τη χρησιµότητα των διπλών ή/και πολλαπλών δικτύων. 13

8. Οδηγίες κατασκευής Συµβουλή για καλύτερη προετοιµασία της κατασκήνωσης Πριν υλοποιηθούν οι κατασκευές p.h. στην κατασκήνωση, καλό θα ήταν να γίνουν µικρά µοντέλα µε κλαδάκια και κλωστή/λεπτό σπάγκο στη λέσχη, ώστε να έχουµε εκ των προτέρων µια ωραία εικόνα της πραγµατικής κατασκευής και των δυσκολιών της. Μιας και δεν έχουµε γερανούς στην κατασκήνωση, έχουµε σαν γενικό κανόνα να φτιάχνουµε τα p.h. δίκτυα ξαπλωτά στο έδαφος και µετά να τα σηκώνουµε. Η κατασκευή ολοκληρώνεται σε τρία στάδια : 1. Περνάµε το σχοινί (βλέπε σχ. 3) 2. Τοποθετούµε τις δοκούς στην τελική θέση τους στο έδαφος και 3. Τέλος, τεντώνουµε τα σχοινιά/κορδόνια σιγά –σιγά. Αυτό είναι το δυσκολότερο και πιο χρονοβόρο στάδιο. Απαιτεί προσοχή για να µην µπερδευτούν τα σχοινιά και γίνεται µε τη συµµετοχή αρκετών προσκόπων. 14

1. Ο ιστός σηµαίας (µε 1 p.h. δίκτυο)
Οριζόντια δοκός : 2,5 m (ένα γαντζάκι ανά 10 cm, 25 συνολικά)
Κάθετη δοκός : 4,5 m (50 cm µέσα στη γη, ένα γαντζάκι ανά 16 cm, 25 συνολικά)  Περνάµε τα γαντζάκια και το σχοινί ξαπλωτά στο έδαφος (σχ. 14)  Τοποθετούµε την κάθετη δοκό µέσα σε τρύπα στη θέση της (σχ. 15) και στερεώνουµε µε πασαλάκια την οριζόντια δοκό  Αρχίζοντας από το ένα άκρο τεντώνουµε τα σχοινιά µέχρι να παρθούν όλα τα «µπόσκα» από το δίκτυο p.h. (σχ. 16) Πρέπει να σηµειώσουµε ότι, µετά το τελικό σφίξιµο του σχοινιού/κορδονιού, αρκετά µέτρα σχοινί/κορδόνι πάντα περισσεύει. 15

2. Η πύλη (µε 2 p.h. δίκτυα) 1. Περνάµε το πρώτο δίκτυο (σχ. 17). 2. Περνάµε το δεύτερο δίκτυο p.h. (σχ. 18) πάνω κάτω από το προηγούµενο. 3. Βάζουµε τις δοκούς στις τρύπες τους (σχ. 19). 4. Τακτοποιούµε/σφίγγουµε τα δίκτυα p.h. το ένα µετά το άλλο, αρχίζοντας από το ένα άκρο του καθενός (σχ. 20). 16

….και η τελική µορφή. Οι ευθείες δηµιούργησαν καµπύλες !!! 2003-09-07. ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Εκπαίδευση Βαθµοφόρων ΤΕ Αγ. <ηµητρίου. Σηµείωση: Οι βάσεις δεν έχουν τοποθετηθεί σε λάκκους µέσα στο έδαφος αλλά η κατασκευή στέκεται στη θέση της «ζυγιάζοντας» µε δυο ζευγάρια εντατήρων µπρος πίσω. 17

3. Αλλες κατασκευές a) Η στέγη µιας τραπεζαρίας (σχ. 21) Σηµείωση: H “σκεπή” πάνω από το τραπέζι (σχ. 21) µπορεί να γίνει και µε ένα δίκτυο p.h. Τότε, προφανώς, δεν χρειάζεται να το κάνουµε στο έδαφος αλλά απευθείας στο τραπέζι. b) Ένας ιστός (σχ.22) 18

c) Ένα εκκλησάκι (σχ. 23) d) Μια άλλη τραπεζαρία (σχ.24) 19

. e) Ιστός σηµαίας µε σύνθετη διακοσµητική κατασκευή (σχ.25) f) Πύλη κατασκήνωσης ου 1982. Πύλη κατασκήνωσης προσκόπων 4 Σ.Π. ΤΕ Αγ. <ηµητρίου Θεσ/νίκης 20

4. Πρόσθετες οδηγίες για εφαρµογές σε πιο σύνθετες κατασκευές µε 4 δίκτυα p.h. ( Βλέπε σχ. 26) Υλικά 2 δοκοί Χ 10 m 4 δοκοί Χ 8 m 360 κλειστά βιδωτά γαντζάκια 1.600 m σπάγκος/σχοινί Εκτέλεση 1. Σκάβουµε 2 τρύπες Φ 0,60 m Χ 1,00 m βάθος στις γωνίες ΑΓ ενός τετραγώνου µε πλευρά 5 m και 2 τρύπες Φ 0,60 m Χ 0,80m βάθος στις άλλες δύο «ακριανές» γωνίες του τετραγώνου. 2. Βάζουµε τις βίδες - γαντζάκια στις δοκούς (υπολογίζοντας ότι 1 m και 0,8 αντίστοιχα των δοκών θα µπει στη γη) - Κάθε 20 cm για τις δοκούς των 10 m - Κάθε 16 cm για τις δοκούς των 8 m. Οι 2 δοκοί των 10 m έχουν 2 σειρές από γαντζάκια τοποθετηµένες αντιδιαµετρικά. 21

Τοποθετούµε τις δοκούς στη γη, όπως φαίνεται στο σχ. 27. 3. 4. Περνάµε το κορδόνι, όπως φαίνεται στο σχ. 28. 5. Φέρνουµε πιο κοντά τις αριστερές δοκούς, όπως φαίνεται στο σχ. 29, χωρίς να µπερδεύουµε τα σχοινιά. 6. Τοποθετούµε τις 2 δοκούς που είναι δεξιά µέσα στις τρύπες τους στο έδαφος (σχ. 30). 22

7. Σηκώνουµε τις κεντρικές δοκούς (σχ. 31) και τις βάζουµε στη θέση τους. 8. Βάζουµε τις τελευταίες δοκούς στις θέσεις τους. 9. Τακτοποιούµε τις τελικές θέσεις. 10. Τεντώνουµε τα 4 p.h., το ένα µετά το άλλο. 23

9. Οδηγίες σχεδίασης των p.h. δικτύων/κατασκευών Παράδειγµα 1
Ξεκινάµε σχεδιάζοντας τις δοκούς ab και cd στην επιθυµητή θέση.
Ενώνουµε τα άκρα bc και ad (σχ. 33)
Ενώνουµε τα µέσα i και j των ab και cd, αντιστοίχως (σχ. 34).
Ενώνουµε το µέσον (n) της ia µε το µέσον (p) της jd – το µέσον (l) του id µε το µέσον (q) και ούτω καθεξής… 24

Παράδειγµα 2
Βάζουµε τις δοκούς στη θέση τους (σχ. 36).
Ενώνουµε τα άκρα ad, bc, b’c’, ca, c’e’, κλπ. και µετά τα κέντρα των κονταριών, όπως προηγούµενα (σχ. 37).
Ενώνουµε τα κέντρα (k) της ia µε το (p) της jd και ούτω καθεξής, δηλ. p.h. δίκτυο µε p.h. δίκτυο (σχ. 38). 25

10. Επίλογος Αν τεντώσουµε σχοινιά µεταξύ µιας ευθείας γραµµής και ενός σηµείου (πάντοτε µε καθορισµένες συνθήκες), παίρνουµε ένα κώνο. Αν τεντώσουµε τα σχοινιά µεταξύ των δύο κύκλων παίρνουµε, µε καθορισµένες συνθήκες, δύο κώνους που συναντιούνται στην κορυφή τους. Μπορούµε να πούµε τελειώνοντας ότι, το p.h. είναι µόνο µία εφαρµογή όλων των «διαµορφωµένων καµπυλόγραµµων επιφανειών», δηλαδή εκείνων που µπορεί να ειπωθεί ότι προκύπτουν από ευθείες γραµµές. 26

1977-07-30.ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ ΧΑΛΚΙGΙΚΗΣ ου Πύλη κατασκήνωσης προσκόπων 4 Σ.Π. ΤΕ Αγ. <ηµητρίου Θεσ/νίκης. Πρώτη γνωστή εφαρµογή p.h. σκαπανικής στην Ελλάδα. 1981.Γερµανία στο Westernoe. EUROFOLK κατασκήνωση ανιχνευτών 27

28

ΑΘΗΝΑ 2004.Ολυµπιακές εγκαταστάσεις.Έργο Καλατράβα 29

30

31