JOBNP-63-000xx สารวิทยาศาสตร์การกีฬา ฉบับที่1 ปี63-Final

ISSN 1513-2867วกทิ ายราศกาสีฬตรา์ สาร ฉบบั ที่ 1 ประจำ� ปี 2563 SPORTS AUTHORITY OF THAILAND SPORTS SCIENCE BULLETIN

วิทยาศาสตร์การกีฬา สนบั สนนุ นักกฬี าไทย สชู่ ัยชนะอยา่ งยั่งยืน ปัจจุบันเป็นที่ยอมรับกันในวงการกีฬาท่ัวโลกแล้วว่าความรู้และวิธีการด้านวิทยาศาสตร์การกีฬาเป็นเครื่องมือส�ำคัญ ในการเพ่ิมศักยภาพของนักกีฬาของแต่ละประเทศให้สูงขึ้น และยังเป็นเคร่ืองมือในการติดตามและประเมินผลการฝึกซ้อมของ นักกีฬาได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกด้วย และในประเทศไทย รัฐบาลมีนโยบายที่จะพัฒนากีฬาเพ่ือความเป็นเลิศ ด้วยการน�ำ วิทยาศาสตรก์ ารกฬี ามาประยุกต์ใชอ้ ยา่ งจริงจังเพื่อพัฒนากฬี าทม่ี ีศักยภาพไปสกู่ ฬี าอาชีพ ฝ่ายวิทยาศาสตร์การกีฬา ก่อตั้งมาต้ังแต่ พ.ศ.2509 ได้ด�ำเนินงานด้านวิทยาศาสตร์การกีฬาครอบคลุมทุกสาขา เพอ่ื พฒั นาความสมบรณู ์ ทง้ั ดา้ นรา่ งกายจติ ใจ และทกั ษะเทคนคิ การเลน่ ใหก้ บั นกั วทิ ยาศาสตรก์ ารกฬี าและบคุ คลากรทางการกฬี า เพ่ือน�ำไปใช้ประโยชน์ต่อวงการกีฬา และจัดท�ำองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์การกีฬาทุกสาขาไว้เป็นจ�ำนวนมาก พนักงาน ฝ่ายวิทยาศาสตร์การกีฬาและผู้เชี่ยวชาญได้น�ำองค์ความรู้ดังกล่าวมาปฏิบัติงานในภาคสนามร่วมกับผู้ฝึกสอนกันอย่างจริงจัง ทำ� ใหน้ กั กฬี าทมี ชาตไิ ทยมคี วามสมบรณู ท์ งั้ รา่ งกายและจติ ใจ ไมบ่ าดเจบ็ เรอื้ รงั จนสามารถพฒั นาใหเ้ ปน็ นกั กฬี าทม่ี ศี กั ยภาพสงู สู่ความเป็นเลศิ และอาชีพได้ในอนาคต

ฝา่ ยวิทยาศาสตร์การกีฬา สารบญั การกฬี าแห่งประเทศไทย CONTENTS กระทรวงการทอ่ งเที่ยวและกีฬา วัตถุประสงค์ 4การจัดการกบั แรงกดดัน 8โปรตีนผงสกดั จากพืช เพื่อเสนอขา่ วสารความเคล่ือนไหวเกยี่ วกับการวิจัย การ เผยแพร่ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการกีฬาให้เป็น 12การวิเคราะหก์ ารเคลื่อนไหว ประโยชนต์ อ่ นกั กฬี า ผฝู้ กึ สอน และประชาชน ตลอดจนผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ ง ในวงการกีฬา ในเชงิ 2 มติ ิ และ 3 มติ ิ ศ.นพ.อวย เกตุสงิ ห์ 16ชีวกลศาสตร์ในกฬี าแรก็ เกต ผู้กอ่ ต้ังศูนย์วทิ ยาศาสตร์การกฬี า พ.ศ. 2509 ทปี่ รกึ ษา นายกอ้ งศกั ดิ์ ยอดมณี นายณฐั วุฒิ เรืองเวส นายราเชลล์ ไดผ้ ลธัญญา พันโทรจุ แสงอุดม นายวษิ ณุ ไลช่ ะพิษ บรรณาธิการ นายสุรศักด์ิ เกิดจนั ทกึ กองบรรณาธิการ นายปนกิ อวริ ทุ ธการ นายศกั ดิส์ ยาม แสวงไวศยสุข นางสาวปาริฉตั ร ริเร่ิมกลุ นายวสิ ตู ร วรรคดี นายเทียนชัย ชาญณรงคศ์ กั ด์ิ นายอรรถวฒุ ิ กงั วานตระกูล นางสาวอมั พวัน สีด�ำ นายองอาจ มณเี นตร สำ� นักงานสารวทิ ยาศาสตร์การกฬี า ฝ่ายวิทยาศาสตร์การกีฬา การกีฬาแห่งประเทศไทย กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา 286 ถ.รามค�ำแหง หัวหมาก บางกะปิ กรุงเทพ 10240 โทรศัพท์ 02-186-7111 ต่อ 8321 โทรสาร 02-314-6121 Email : [email protected] URL : http://www.sat.or.th พมิ พ์ท่ี บรษิ ัท ออนป้า จ�ำกัด โทร. 02-689-2999 www.onpa.co.th

ผศ.ดร. ธนิดา จุลวนิชยพ์ งษ์ คณะวิทยาศาสตร์การกฬี า มหาวทิ ยาลัยบรู พา การจัดการกบั แรงกดดัน แรงกดดนั มผี ลตอ่ นกั กฬี าอยา่ งนา่ เหลอื เชอื่ บางคนใชแ้ รงกดดนั เพอ่ื ผลกั ดนั ตวั เอง หลายคนมปี ระสบการณท์ ย่ี ากลำ� บาก เพื่อให้ผ่านสถานการณ์แรงกดดัน ดังนั้นเราจึงมักจะเรียนรู้ท่ีจะใช้ชีวิตอยู่กับแรงกดดัน อย่างไรก็ตาม มักเข้าใจกันว่าแรงกดดัน เกิดขึ้นจากสถานการณ์หรือสิ่งแวดล้อมในช่วงเวลาน้ัน แต่แท้จริงแล้วสถานการณ์หรือส่ิงแวดล้อมถือเป็นปัจจัยภายนอกท่ีเกิด ขน้ึ ตามปกตขิ องมนั เอง และไมไ่ ดเ้ ปน็ ตวั สรา้ งแรงกดดนั แตป่ ระสบการณก์ ารรบั รวู้ า่ สง่ิ นน้ั ทำ� ใหเ้ กดิ แรงกดดนั ตอ่ ตนเองตา่ งหาก ท่ที ำ� ใหน้ กั กฬี ารูส้ ึกกดดัน ส่งิ ต่างๆท่เี กิดข้ึนตามปกติของมัน ไมไ่ ด้สรา้ งแรงกดดันโดยตรง นอกจากน้ีเม่ือไดพ้ บกับเหตุการณ์ท่มี ี ลักษณะคล้ายกัน ก็อาจจะท�ำให้นักกีฬารู้สึกกดดัน หรือต่ืนเต้นขึ้นได้ ขึ้นอยู่กับว่านักกีฬารับรู้ต่อเหตุการณ์นั้น เป็นอย่างไร ส�ำหรับบทความนี้ จะกล่าวถึงเร่ืองสถานการณ์ที่อาจจะท�ำให้เกิดความรู้สึกกดดัน หรือเครียด ของนักกีฬา และเสนอแนวทาง การจัดการกับแรงกดดนั หรือความเครียดทเี่ กดิ ขน้ึ สถานการณ์ทที่ �ำให้เกิดแรงกดดัน สถานการณ์บางอย่างมีลักษณะเด่นชัดที่นักกีฬาจะ - การอยใู่ นทที่ ไ่ี มค่ นุ้ เคย - เตยี งทไ่ี มส่ บาย, ผคู้ นแออดั , ตีความหรือรับรู้ไปทางลบ เป็นสถานการณ์ท่ีมีความตึงเครียด การใชส้ ิ่งอำ� นวยความสะดวกร่วมกบั ผ้อู ่นื มักจะเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิดมาก่อน เช่น การเปลี่ยนแปลง - ผู้ชม - ผู้ชมท่ีรอขอลายเซ็น, คนตามต้ือ, ฝูงชนท่ีไม่ เงื่อนไขของการเล่น หรือการได้รับบาดเจ็บโดยไม่คาดคิด แต่ เป็นมิตร บทความนจี้ ะเนน้ ไปทสี่ ถานการณท์ เี่ ราสามารถคาดเดาได้ โดย - ระบบการดำ� เนนิ งานขององคก์ ร - ความลา่ ช้า, การ เฉพาะอย่างยิ่งสถานการณ์ท่ีเกิดข้ึนพร้อมกับการแข่งขันท่ี เปล่ยี นแปลง, ข่าวสารทีไ่ ม่มากพอ ส�ำคัญอันหมายถึง การแข่งขันใดๆ ก็ตามท่ีส่งผลให้ระดับของ - สอื่ - การคุกคามของสื่อ, ความคาดหวังท่ีสูง, ความ การเลน่ สงู ขน้ึ (เชน่ การแขง่ ขนั ชงิ แชมป,์ การแขง่ ขนั ระดบั ภาค, ต้องการทไ่ี ม่ส้ินสุด การคัดเลือกตัว) หรือการแข่งขันที่มีความหมายส�ำคัญต่อตัว นกั กีฬา สง่ิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งและอาจนำ� ไปสสู่ ถานการณท์ ที่ ำ� ใหเ้ กดิ แรงกดดัน ไดแ้ ก่ - สถานการณก์ ารเดินทางไปแขง่ ขัน - ระยะทางท่ไี กล, ความล่าช้าของการเดินทาง, การใช้เวลารอเพื่อเดิน ทางต่อไปยังสถานทีแ่ ขง่ ขนั - การตดิ ตอ่ ประสานงาน - จดหมายตดิ ตอ่ ประสานงาน, เอกสารรบั รอง, การรักษาความปลอดภยั , การรอคิว - ความเบอื่ - แนวโน้มในการเพม่ิ การฝกึ ซอ้ ม, การกิน มากเกินไป หรือกนิ จุบจิบ, ความรูส้ ึกเหงาคดิ ถึงบา้ น 4 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

การจดั การกับแรงกดดัน เทอรร์ ี่ ออรล์ กิ ค์ (1986) ไดเ้ สนอแนวทางการเผชญิ แนวทางในการจดั การกบั แรงกดดันทีอ่ าจเกดิ ข้นึ ซ่ึง หน้ากับส่ือมวลชนส�ำหรับทีมกีฬาไว้ว่า ทุกคนในทีมต้องมี บทั เลอร์ (Butler, 1997) ไดเ้ สนอแนวทางทน่ี กั กีฬาควรน�ำไป สว่ นรว่ มและตอ้ งเขา้ ใจวา่ จะตอ้ งปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรในสถานการณ์ ใช้ ตามล�ำดับคือ การเตรียมความพร้อมทางจิตใจ การผ่อน นน้ั โดยมแี นวทางการปฏิบตั ิดังนี้ คลาย การตัดปัญหาออกจากตัวเรา การคิดบวก การมงุ่ ความ - คู่มือเข้าพบส�ำหรับสื่อ เพื่อให้ข้อมูลรายละเอียดท่ี ส�ำคัญเกี่ยวกับนักกีฬา แจกให้สื่อทราบก่อนท่ีจะมี สนใจกบั งาน การรวมเปน็ หนง่ึ ของทมี การประเมนิ สถานการณ์ การสมั ภาษณ์เกิดข้นึ และการปลดปล่อยตัวเอง เพ่ือให้เกิดการเตรียมความพร้อม อย่างเป็นระบบ และช่วยจัดการกับแรงกดดันท่ีเกิดข้ึนจาก - จัดการตารางเวลาและแจ้งสื่อล่วงหน้าเกี่ยวกับราย ละเอยี ดในก�ำหนดการน้นั แจ้งความต้องการของทมี สถานการณ์การแขง่ ขันท่ีอาจเกิดขึน้ กบั นกั กีฬา ดังน้ี คือการจัดงานแถลงข่าวของทีม หรืองานสัมภาษณ์ การเตรียมความพร้อมทางจติ ใจ ของทีมก่อนการแข่งขัน สองหรือสามวัน ก่อนหน้า นักกีฬาต้องเตรียมความพร้อมทางจิตใจ เพ่ือรับ การแข่งจริงเพียงครั้งเดียวเท่านั้น แนวทางน้ีจะช่วง กับสถานการณ์ต่างๆ ที่ก�ำลังจะเผชิญ สามารถท�ำได้หลาย รูปแบบ เช่น ปกป้องนักกีฬาจากการถูกท�ำให้เสียสมาธิจากการ สมั ภาษณข์ องสื่อ - การจำ� ลองเหตกุ ารณ์ทีอ่ าจจะเกดิ ขึ้น (เช่น การซอ้ ม - ก�ำหนดขอบเขตท่ีชัดเจนว่าเมื่อไหร่นักกีฬาจึงจะ บทสัมภาษณ์ต่อสื่อ) ก่อนการแข่งขัน การซ้อมนี้จะ ทำ� ให้เกดิ ความคุ้นเคยกบั สถานการณ์ และเกิดความ สามารถให้สัมภาษณ์ต่อสื่อได้ อย่างไรก็ตามนักกีฬา อาจจะไม่เลือกท่ีจะให้สัมภาษณ์ก่อนการฝึกซ้อม, ท่ี เชอื่ ในความสามารถของตนเองวา่ สามารถจดั การกบั สนามแขง่ ขนั หรอื วนั ที่แข่งจรงิ สิง่ ที่จะเกิดขนึ้ ได้ - การจินตนาการสถานการณ์ต่างๆ ท่ีท�ำให้เกิดแรง - กำ� หนดใหช้ ดั เจนวา่ เมอ่ื ไหรผ่ ฝู้ กึ สอนหรอื บคุ ลากรจะ สามารถใหส้ มั ภาษณต์ อ่ สอื่ ได้ ซง่ึ อาจจะไมใ่ ชช่ ว่ งเวลา กดดันและจดั การกบั สิง่ นัน้ ได้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ เดยี วกบั ทน่ี กั กฬี าเลอื กเพอ่ื ปอ้ งกนั การถกู คกุ คามหรอื - ควบคุมส่ิงที่เราสามารถควบคุมได้ หมายถึง การเตรยี มอปุ กรณ์ สิง่ ของไปเพอื่ ชว่ ยลดแรงกดดนั ที่ ถูกเปิดเผยของทมี โดยไมพ่ งึ ปรารถนา - การตอบโต้เม่ือนักกีฬาถูกเข้าใกล้เกินขอบเขต อาจจะเกิดขึ้น เช่น เกมที่ชอบเล่นเพื่อช่วยลดความ ตัวอย่างการตอบโต้ ต้องเตรียมไว้ล่วงหน้าเพื่อให้ น่าเบื่อลง, การติดรูปเพ่ือกระตุ้นให้รู้สึกมีพลังใจ ฮกึ เหมิ , เครอื่ งเลน่ เพลงเพอ่ื ใชร้ ะหวา่ งรอหรอื ระหวา่ ง นกั กฬี าใชก้ ลา่ ว เชน่ “ดฉิ นั /ผมเสยี ใจทย่ี งั ไมส่ ามารถ พูดได้ในตอนน้ีเพราะมันเป็นเรื่องที่เก่ียวข้องกับ เขา้ ควิ , หมอนเพอ่ื ชว่ ยในการหลบั ดมี ากขนึ้ , ขนม นำ้� นโยบายของทีม แต่ผม/ดิฉันจะสามารถให้ ดื่มให้เพียงพอ - เรียนรู้แนวทางการเตรียมความพร้อมทางจิตใจต่อ สัมภาษณ์ได้หลังจากการแขง่ ขนั เสร็จส้ินแลว้ ” - สร้างบุคลิกภาพใหน้ กั กีฬาดูน่าเช่อื ถือท่สี ดุ เชน่ สถานการณท์ ก่ี ระตนุ้ ใหเ้ กดิ แรงกดดนั จากนกั กฬี าทมี่ ี - พดู ชา้ ๆ (เมอ่ื ไหรท่ เี่ ราตนื่ เตน้ เรามกั จะพดู เรว็ ขน้ึ ) ประสบการณม์ าก่อน - ยม้ิ - เป็นตวั ของตวั เอง (เปิดเผย, ซือ่ ตรง, มีบุคลิกทีด่ )ี - แสดงทา่ ทางประกอบ เช่น การใชม้ อื เพื่อช่วยใน การแสดงทางความรสู้ กึ และลดอาการเกร็งลง - ตอบคำ� ถาม - ม่ันใจวา่ ได้ตอบอย่างตรงประเดน็ - ระมดั ระวงั คำ� ถามเกย่ี วกบั ผลการแขง่ ขนั (เชน่ วนั นี้คุณจะชนะไหม) เพราะการท่ีนักกีฬาคิดถึงผล แพ้ชนะมากกว่าเป้าหมายทางสมรรถภาพจะ ท�ำให้ทมี มีความเสี่ยงมากขนึ้ 5 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

คดิ บวก แมว้ า่ จะเจอสถานการณย์ ากลำ� บากเพยี งใดกต็ าม สงิ่ ท่สี ำ� คญั คือ การคงความเชอื่ มน่ั ในตัวเองเอาไว้ การแสดงออก ของท่าทาง นำ้� เสียงถงึ ความม่นั ใจจะส่ือไปยงั ผู้อน่ื ได้ ทงั้ ผ้รู ว่ ม ทมี และผเู้ ขา้ แขง่ ขนั ฝง่ั ตรงขา้ มดว้ ย ผรู้ ว่ มทมี จะไดผ้ ลประโยชน์ จากความเชื่อม่ันในตนเอง ส่วนผู้เข้าแข่งขันฝ่ายตรงข้ามอาจ จะรสู้ กึ หวาดกลวั ควรเนน้ ความคดิ ไปทคี่ วามสำ� เรจ็ จากการฝกึ ซ้อมที่ยากล�ำบากจะเป็นบันไดไปสู่การรักษาความม่ันใจเอาไว้ ตัวอย่างของความสนใจ หรือความคิดบวกท่ีนักกีฬาควรฝึกไว้ ใช้ เม่ือรู้สึกกลัว เม่ืออยู่ในสถานการณ์ท่ีท�ำให้เกิดความ ตึงเครียด เชน่ - “ฉันเคยท�ำมาก่อนหน้านี้แล้ว ครั้งนี้ก็คงไม่มีอะไรท่ี การผ่อนคลาย ต่างออกไป” การผอ่ นคลายมกั ใชใ้ นสถานการณต์ งึ เครยี ดทเ่ี กดิ ขนึ้ - “ฉนั ถกู เลือก เพราะฉะนนั้ ฉันสามารถท�ำได้” ก่อนการแข่งขัน ระหว่างการแข่งขัน เพ่ือให้นักกีฬาสามารถ ควบคมุ และผอ่ นคลาย หรอื ปอ้ งกนั ไมใ่ หค้ วามตงึ ตวั กลา้ มเนอ้ื - “ฉันเตรียมพร้อมส�ำหรับสิ่งน้ีมาแล้ว ตอนนี้ฉันต้อง ออกไปและท�ำมัน” เพม่ิ มากขน้ึ การผอ่ นคลายประเภทตา่ งๆ ทน่ี กั กฬี าใช้ และเรยี ง - “ท�ำให้ดีท่สี ุดผลลัพธ์จะเปน็ ยงั ไงกเ็ ปน็ เร่ืองของมัน” ตามระยะเวลาท่จี ะท�ำใหเ้ กดิ ผลได้ดังน้ี - การใชค้ �ำพดู เปน็ สญั ญาณ เชน่ ใจเยน็ ๆ, ผ่อนคลาย - “นี่คอื โอกาสของฉัน ตอ้ งรีบคว้าเอาไว้” - การมสี มาธิ การมงุ่ ความสนใจกับงาน - การผ่อนคลายกลา้ มเนือ้ เป็นสว่ นๆ ระดบั ของการแขง่ ขนั ทส่ี ำ� คญั จะทำ� ใหม้ สี ง่ิ รบกวนสมาธไิ ดม้ าก - ฟงั เพลง ขนึ้ สง่ิ รบกวนจำ� แนกได้ ดงั น้ี สงิ่ รบกวนทถ่ี กู สรา้ งขนึ้ (เชน่ การ - นวด รายงานข่าวระดับภูมิภาคและระดับประเทศ, การสัมภาษณ์, การตดั ปัญหาออกจากตัวเรา การระดมทนุ ), ส่ิงรบกวนทสี่ นาม (เช่น มหรสพ, การเข้าสังคม, แหล่งท่องเที่ยว, การอาบแดด, การใช้สิ่งอ�ำนวยความสะดวก การตัดปัญหาออกจากตัวเราเป็นวิธีการหน่ึงท่ีได้ผล ใหม่ๆ) และความคาดหวังในผลลัพธ์ทสี่ ูงขึ้น (เช่น เกียรติยศท่ี น่ันคือ การเช่ือว่าปัญหาเป็นเร่ืองภายนอกตัวเรา ปัญหาไม่ได้ ไดร้ บั จากรางวลั ชนะเลศิ , ฐานะและชอ่ื เสยี งเมอ่ื ชนะแลว้ ) ควร อยทู่ ต่ี วั เราแตเ่ กดิ จากผอู้ นื่ คดิ วา่ เปน็ ปญั หา วธิ กี ารนเ้ี ปน็ สงิ่ ทดี่ ี ต้ังเป้าหมายสูงสุดหากนักกีฬาจะใช้แรงกดดันและแสดง ลดการสน้ิ เปลอื งพลงั งานไปคดิ กบั สง่ิ ทไี่ มใ่ ชส่ าระสำ� คญั สำ� หรบั สมรรถภาพอยา่ งเตม็ ที่ ตอ้ งไมม่ สี งิ่ ลอ่ ใจตา่ งๆ จนกวา่ จะจบการ นักกีฬา และช่วยทำ� ใหม้ ีสมาธใิ นการฝกึ ซอ้ มมากยิ่งขนึ้ แขง่ ขนั และควรมงุ่ ความสนใจไปที่ - การวจิ ารณจ์ ากผอู้ น่ื เปน็ เพยี งการแสดงความคดิ เหน็ ไมใ่ ชข่ อ้ เทจ็ จรงิ ผคู้ นสามารถจะทวี่ จิ ารณอ์ ยา่ งไรกไ็ ด้ - ท�ำทุกอย่าง อย่างมีคุณภาพ (การฝึกซ้อม, การพัก, การเตรียมอุปกรณ์, การสมั ภาษณ์) แลว้ มมุ มองของเขา เชน่ การวจิ ารณต์ วั บคุ คลมากกวา่ - สนใจวา่ เราตอ้ งทำ� อยา่ งไรเพอื่ ใหเ้ รามสี มรรถภาพทดี่ ี ความสามารถในการเลน่ ทด่ี ขี นึ้ กวา่ เดมิ ของบคุ คลนนั้ - ความต้องการอย่างไร้เหตุผลจากผู้อื่น (เช่น ในการ ขนึ้ (การทานอาหาร, การผ่อนคลาย, การวางแผน) - ปญั หาจากสมรรถภาพไมไ่ ดเ้ ปน็ ผลลพั ธข์ องเกม หรอื สัมภาษณ์) เป็นการบอกเป็นนัยๆ ว่าปัญหาน้ันอยู่ที่ การลดความเปน็ ไปไดข้ องความสำ� เรจ็ คนอ่ืน ไม่ใช่ตัวเรา (เช่น การท่ีพวกเขาต้องการ รวบรวมเร่อื งราวต่างๆ) 6 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

การประเมนิ สถานการณ ์ การประเมนิ คณุ คา่ ของสถานการณเ์ ปน็ สงิ่ สำ� คญั มาก เม่ือไหร่ก็ตามท่ีการแข่งขันท�ำให้เรานึกถึงนักกีฬาผู้อื่นมากขึ้น กเ็ ปน็ ไปไดท้ เี่ ราจะไมส่ ามารถแสดงศกั ยภาพไดอ้ ยา่ งเตม็ ที่ วติ ก และสตแิ ตกได้ ดงั นนั้ สงิ่ ทคี่ วรทำ� คอื ไมว่ า่ สถานการณจ์ ะสำ� คญั มากเท่าไหร่ เรามีสติในการเล่น เช่น “ฉันคือฉันคนเดิม แข่ง ในงานเดิม ฉันท�ำมาหลายรอบ นนั่ ท�ำใหฉ้ ันรวู้ า่ ฉนั สามารถ ทำ� ให้ดีได”้ การรวมเปน็ ทีม การปลดปลอ่ ยตวั เองจากแรงกดดนั เปน็ เรอื่ งของความรสู้ กึ ของคนหนง่ึ คนตอ่ การเปน็ ทมี แรงกดดันเป็นความท้าทายท่ีทดสอบความสามารถ เราสมั ผสั ไดว้ า่ การทน่ี กั กฬี าในทมี แตง่ ตวั คลา้ ยกนั เชน่ ชดุ วอรม์ ของนักกีฬา การท่ีเราคิดถึงข้อดีของการรับมือกับแรงกดดันที่ ชุดฝึกซ้อม ชุดไปรเวท หรือชุดทางการ แสดงให้เห็นถึงความ เกดิ จากสถานการณท์ ต่ี งึ เครยี ด เชน่ การใหส้ มั ภาษณข์ า่ วทำ� ให้ หนักแน่นของการเป็นทีมเดียวกัน ขณะท่ีแต่ละบุคคลก็ยังมี มีโอกาสได้รับการจดจ�ำในฐานะนักกีฬาของชนิดกีฬาที่เราลง ความเปน็ ตวั ของตวั เอง ในขณะทอ่ี ยใู่ นทมี อกี ดว้ ย เชน่ เดยี วกนั เล่น จะช่วยแรงกดดันลงได้ นอกจากน้ีการมองแรงกดดันให้ การทท่ี มี เขา้ รว่ มการแขง่ ขนั หรอื ฝกึ ซอ้ มเปน็ กลมุ่ กจ็ ะแสดงให้ เป็นสิ่งท้าทายจะกลายเป็นแรงผลักดันให้นักกีฬาเล่นได้อย่าง เหน็ ถงึ จดุ มงุ่ หมาย, ความภาคภมู ใิ จ และความมงุ่ มน่ั ของแตล่ ะ เต็มศกั ยภาพ คนในทีมอีกด้วย ซึ่งถูกถ่ายทอดผ่านการประพฤติตัวเป็นกลุ่ม จากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ ในบทบาทของนกั กฬี ายอ่ มตอ้ ง ทแี่ สดงออกถงึ พลงั ความเหนอื ชนั้ กวา่ และการมศี กั ยภาพของ พบกับสถานการณ์ต่างๆ ที่ท�ำให้เกิดแรงกดดันได้ การเตรียม ทีม แต่ละทีมกีฬาจะมีวัฒนธรรมการอยู่ร่วมกัน ซึ่งท�ำให้ทุกๆ ความพรอ้ มดว้ ยการคดิ อยา่ งเปน็ ระบบ ไดแ้ ก่ การเตรยี มความ คนในทมี รสู้ กึ วา่ เปน็ สว่ นหนงึ่ ดว้ ย เพอื่ ทจ่ี ะทำ� ใหท้ มี มคี วามเปน็ พร้อมทางจิตใจ การผ่อนคลาย การตัดปัญหาออกจากตัวเรา อนั หนงึ่ อนั เดยี วกนั และสามารถทำ� ตามเปา้ หมายเดยี วกนั ได้ ดงั การคิดบวก การมุ่งความสนใจกับงาน การรวมเป็นทีม การ นนั้ ควรกำ� หนดเปา้ หมายของทมี ทช่ี ดั เจนเพอื่ อธบิ ายถงึ สงิ่ ทท่ี มี ประเมินสถานการณ์ และการปลดปล่อยตวั เอง เพ่อื รบั มือกบั ตอ้ งการจะท�ำให้ส�ำเรจ็ ซึง่ เปา้ หมายตอ้ งมาจากความคดิ เหน็ ที่ สถานการณต์ า่ งๆ จะชว่ ยลดแรงกดดนั มสี ติ และพรอ้ มตอ่ การ สอดคล้องกัน และได้รับการยอมรับจากทุกคนในทีมแล้ว ทุก เล่นภายใต้แรงกดดันท่ีจะได้รับ ส่งผลให้นักกีฬาเล่นได้อย่าง คนตอ้ งเขา้ ใจบทบาทและหนา้ ทข่ี องตวั เองวา่ จะตอ้ งทำ� อยา่ งไร เขา้ ใจและปรบั ตวั ตอ่ สถานการณท์ เ่ี ปลย่ี นไปรอบขา้ งไดอ้ ยา่ งดี และมีความรบั ผดิ ชอบเร่อื งใดบา้ งเพ่อื ที่จะท�ำใหเ้ ป้าหมายของ เอกสารอา้ งอิง ทีมลุล่วง ความเป็นเอกภาพของทีมและการสนับสนุนจากทุก คนในทมี เชน่ นจ้ี ะทำ� ใหเ้ กดิ ความพยายามรว่ มกนั ของคนในทมี Butler, R.J. (1997). Sports psychology in action. Oxford ช่วยลดความกดดันของนักกีฬาได้ในหลายทาง ทุกคนท�ำทุก [England] ; Boston : Butterworth-Heinemann. อยา่ งตามกฎเกณฑ์รวมของการอยู่ด้วยกัน เม่อื ไหร่กต็ ามที่คน เหล่านี้เป็นกลุ่มก้อนเดียวกันจิตวิญญาณของทีมจะเกิดข้ึน Orlick, T. (1986). Psyching for Sport. Leisure Press, Champaign, Illionois. นอกจากกีฬาประเภททีมแล้ว เรื่องนี้อาจน�ำไปใช้ในกีฬาทุกๆ ประเภท ตัวอย่างเช่น การที่นักกีฬาเข้าใจบทบาทของตัวเอง นนั้ จะเลน่ ไปพรอ้ มๆ กบั เพอื่ นรว่ มทมี และเลน่ ภายใตก้ รอบของ ทีม ทีมที่ดีจะต้องมีการจัดหน้าท่ีว่าใครจะรับผิดชอบเร่ืองใด การคงไว้เพ่ือจุดมุ่งหมายของทีมและแบ่งหน้าที่กันในทีมจะ ท�ำให้ทุกคนรู้สึกถึงความรับผิดชอบร่วมกัน เพื่อที่จะท�ำให้ทีม สามารถเดินตอ่ ไปได้อย่างมีประสิทธภิ าพ 7 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

อรวรรณ ภู่ชยั วฒั นานนท์ โปรตนี ผงสกัดจากพืช โปรตีนเป็นอินทรีย์สาร ประกอบด้วย ธาตุคาร์บอน พชื การจะเลอื กใชโ้ ปรตนี จากแหลง่ ใดมกั คำ� นงึ ถงึ คณุ ภาพของ ไฮโดรเจน ออกซิเจน ไนโตรเจน และซัลเฟอร์ โปรตีนมกี รดอะ โปรตนี วา่ มกี รดอะมโิ นจำ� เปน็ ครบถว้ นทงั้ 9 ตวั หรอื ไม่ ซง่ึ ไดแ้ ก่ มโิ นเปน็ หนว่ ยยอ่ ย เปน็ สว่ นประกอบโครงสรา้ งของรา่ งกายคอื ไอโซลิวซีน (Isoleucine) ลิวซีน (Leucine) ไลซีน (Lysine) กลา้ มเนื้อ เนอ้ื เย่อื เอ็น ผวิ หนัง ผม เลบ็ นอกจากนโ้ี ปรตีนยงั เมทไธโอนนี (Methionine) ฟีนลิ อาลานนี (Phenylalanine) เปน็ องคป์ ระกอบหลกั ของเซลลท์ กุ ชนดิ ทำ� หนา้ ทใี่ นรปู ของเอน็ ทรีโอนีน (Threonine) ทริปโตแฟน (Tryptophan) วาลีน ไซม์ ฮอร์โมน ผนังเซลล์ ดังน้ันโปรตีนจึงเป็นสารอาหารท่ีมี (Valine) และ ฮีสติดีน (Histidine) กรดอะมโิ น ไอโซลวิ ซีน ลวิ จำ� เปน็ ตอ่ การเจรญิ เตบิ โต การสรา้ งและซอ่ มแซมเนอ้ื เยอ่ื และ ซนี และวาลนี จดั เปน็ กลุม่ กรดอะมิโนแบบกิ่ง (Branch chain สามารถเปลยี่ นเปน็ พลงั งานไดใ้ นชว่ งทอี่ อกกำ� ลงั เมอ่ื รา่ งกายมี amino acid ; BCAA) นอกจากน้ียงั พิจารณาถงึ การยอ่ ย การ ภาวะพรอ่ งไกลโคเจนในกล้ามเนื้อ ดดู ซึม อีกด้วย โปรตนี มาจาก 2 แหลง่ ทีส่ �ำคัญ คอื ปจั จบุ นั ประชาชนตน่ื ตวั ในการดแู ลสขุ ภาพโดยเฉพาะ 1. โปรตนี จากสตั ว์ โดยทว่ั ไปโปรตนี ทมี่ าจากสตั วจ์ ะ ในเร่ืองอาหารการกนิ ลดการบรโิ ภคเน้อื สตั ว์ หนั มาบรโิ ภคพชื มคี ณุ ภาพทด่ี ี ดดู ซมึ งา่ ย มกี รดอะมโิ นทจี่ ำ� เปน็ ครบ ผักมากข้ึน จึงมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์โปรตีนเสริมท่ีท�ำจากพืช ถว้ น เช่น เนื้อสัตว์ นม ไข่ ออกมาตอบสนองความต้องการ โดยการสกัดโปรตีนจากพืช 2. โปรตนี จากพชื มคี ณุ ภาพดพี อๆกบั โปรตนี จากเนอื้ ชนิดต่างๆ เช่น โปรตีนจากถ่ัวลันเตา โปรตีนจากข้าวกล้อง สตั ว์ เพอื่ ใหไ้ ดโ้ ปรตนี ทมี่ คี ณุ ภาพมากขน้ึ จงึ ควรรบั โปรตนี จากเมล็ดกันชง โปรตนี จากเมลด็ ฟกั ทอง เป็นต้น ข้อดี ประทานร่วมกนั ระหว่างธัญพืชกับถว่ั ตา่ งๆ ของโปรตนี ผงสกดั จากพชื เหลา่ นี้ คอื ไมม่ สี ารกอ่ ภมู แิ พ้ เหมาะ สำ� หรบั ผทู้ แี่ พโ้ ปรตนี ในนม หรอื นำ�้ ตาลแลคโตส หรอื แพโ้ ปรตนี ในผใู้ หญท่ ไ่ี มไ่ ดท้ ำ� งานหนกั ตอ้ งการโปรตนี 0.8 - 1.0 ไข่ และมงี านวจิ ยั ทส่ี นบั สนนุ วา่ โปรตนี ผงสกดั จากพชื ใหผ้ ลตอ่ กรมั ตอ่ นำ้� หนกั ตวั 1 กโิ ลกรมั ในผทู้ อี่ อกกำ� ลงั กายหนกั ตอ้ งการ การเพิ่มมวลกล้ามเนื้อและพลังกล้ามเนื้อไม่แตกต่างจากเวย์ โปรตีนเพม่ิ เปน็ 1.4 - 1.7 กรัมตอ่ น�ำ้ หนกั ตวั 1กโิ ลกรัม แต่ใน โปรตนี แตก่ ม็ ขี อ้ ดอ้ ย คอื คณุ ภาพโปรตนี จากพชื มกั จะถกู มอง นักกีฬาที่ฝึกซ้อมอย่างหนักและต้องการสร้างมวลกล้ามเนื้อ ว่าด้อยคุณภาพเมื่อเปรียบเทียบกับโปรตีนจากสัตว์ กล่าวคือ อาจต้องการโปรตีนเพิ่มเป็น 2.0 - 2.4 กรัมต่อน้�ำหนักตัว 1 ปรมิ าณกรดอะมโิ นจำ� เปน็ บางตวั จะตำ�่ มากในพชื บางชนดิ เชน่ กโิ ลกรมั จงึ มกี ารนำ� โปรตนี ในรปู แบบตา่ งๆเขา้ มาเสรมิ เพมิ่ เตมิ โปรตีนจากข้าว มี กรดอะมโิ น ไลซีน ต�่ำ หรือ โปรตีนจากถ่วั จากอาหารท่ัวไป เช่น เวยโ์ ปรตนี โปรตีนไข่ โปรตีนผงสกัดจาก 8 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

ลันเตา มี กรดอะมิโน เมไธโอนีน ต�่ำ อย่างไรก็ตามปัจจุบันน้ี เป็น 3 กลมุ่ กลมุ่ ท่ี 1 ไดโ้ ปรตนี ผงสกัดจากถว่ั ลนั เตา กล่มุ ท่ี 2 ได้มีการน�ำโปรตีนสกัดจากพืชต่างๆมาผสมรวมกันเพื่อเพ่ิม ได้โปรตนี เวย์ กลุม่ ที่ 3 ไดร้ ับสารหลอก โดยกลุม่ ท่ีได้รบั โปรตีน คุณภาพโปรตนี ให้มีปรมิ าณกรดอะมโิ นจ�ำเป็นมากขน้ึ ข้อดอ้ ย จะได้ 25 กรมั โปรตนี วนั ละ 2 ครง้ั สว่ นกลมุ่ ที่ไดร้ ับสารหลอก อกี อย่างหนึง่ ของโปรตีนสกัดจากพชื คอื การปนเปือ้ นของสาร จะได้ มัลโตเดก็ ตริน 25 กรมั วนั ละ 2 คร้งั เชน่ เดยี วกัน รว่ มกบั เคมีตา่ งๆ ท่ใี ชใ้ นการเกษตร เชน่ ยาฆา่ แมลง ยาฆา่ วัชพืช และ โปรแกรมการฝึกโดยใช้แรงต้านเป็นเวลา 12 สัปดาห์ พบว่า โลหะหนักเช่น สารหนู ตะก่ัว แคดเมียม ดังน้ันควรเลือก การบริโภคโปรตีนสกัดจากถ่ัวลันเตา ช่วยเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ ผลิตภัณฑ์โปรตีนสกัดจากพืชที่ปลอดจากสารปนเปื้อนเหล่าน้ี และความแขง็ แรงได้ไม่แตกตา่ งกับการบรโิ ภคเวย์โปรตนี นอกจากนี้ พืชท่ีน�ำมาใช้สกัดโปรตีน ควรเป็นพืชที่ไม่ตัดต่อ พันธกุ รรม (FREE GMO) 2 โปรตนี สกดั จากขา้ วกลอ้ ง (Brown rice protein) ขา้ วกลอ้ งคอื ขา้ วทไี่ มผ่ า่ นการขดั สี เปน็ แหลง่ ของคารโ์ บไฮเดรต รายละเอยี ด ของพชื ทนี่ ำ� มาสกดั เปน็ โปรตนี ผง มดี งั นี้ สงู ไขมนั ตำ�่ โปรตนี จากขา้ วกลอ้ ง เปน็ โปรตนี ทย่ี อ่ ยไดง้ า่ ย ไมม่ ี สารก่อภูมิแพ้ คุณค่าทางโภชนาการของข้าวกล้องดิบ คิดต่อ 1 โปรตีนสกัดจากถั่วลันเตา (Pea Protein) 100 กรมั 1 พบวา่ ใหพ้ ลงั งาน 362 แคลอรี คารโ์ บไฮเดรต 76.2 ถ่ัวลันเตาเป็นพืชท่ีมีโปรตีนค่อนข้างสูง ไขมันต�่ำ ไม่มีคลอเลส กรัม ไขมัน 2.7 กรมั โปรตีน 7.5 กรัม เม่ือน�ำมาสกัดเอาเฉพาะ เตอรอล มใี ยอาหารสูง คณุ คา่ ทางโภชนาการของถว่ั ลนั เตาดิบ โปรตนี จะไดโ้ ปรตนี ผง 80 % มกี รดอะมโิ นจ�ำเป็น ไลซนี ค่อน 100 กรัม 1 ให้พลังงาน 341 แคลอรี มีคาร์โบไฮเดรต 60.4 ขา้ งต่ำ� ดงั นัน้ จึงมักจะน�ำเอาโปรตนี สกดั จากถวั่ ลันเตามาผสม กรัม ใยอาหาร 25.5 กรมั ไขมนั 1.2 กรัม โปรตีน 24.6 กรมั ร่วมกัน เพื่อเพ่ิมคุณภาพของโปรตีน มีงานวิจัยของ Joy JM เป็นแหล่งของกรดอะมโิ นแบบก่งิ BCAA อารจ์ ินีน ไลซนี และ และคณะ 3 ในปี 2013 ศึกษาเปรียบเทียบ การบริโภค เวย์ กลูตามิค แอซิค สูง แต่มีกรดอะมิโน เมไธโอนีน และซิสติอีน โปรตีน กับ โปรตีนสกัดจากข้าวกล้อง โดยควบคุมปริมาณ ต่�ำ จุดเด่นของโปรตีนจากถ่ัวลันเตา คือ มีกรดอาร์จีนีน พลงั งาน และปริมาณโปรตนี ทบ่ี รโิ ภคต่อวนั ใหเ้ ท่ากนั ใหอ้ าสา (Arginine) ในปริมาณ 2188 mg/100 กรัม ซึ่งสูงกว่าแหล่ง สมคั รทง้ั สองกลมุ่ เขา้ โปรแกรมการฝกึ แบบใชแ้ รงตา้ น 3 วนั ตอ่ โปรตนี ถว่ั เหลือง (905 mg/100 กรัม) ไข่ (821 mg/100 กรัม) สปั ดาห์ เปน็ เวลา 8 สัปดาห์ และใหไ้ ด้รบั โปรตนี สกดั จากขา้ ว และโปรตนี ชนดิ อน่ื ๆ กรดอารจ์ นี นี (Arginine) มบี ทบาทสำ� คญั กลอ้ ง หรอื เวยโ์ ปรตนี 48 กรมั หลงั การฝกึ ทำ� การประเมนิ องค์ ในการกระตนุ้ ใหร้ ่างกายสร้าง ไนตริกออกไซด์ (Nitric Oxide) ประกอบรา่ งกาย และพลงั กล้ามเนือ้ ผลการวจิ ยั พบว่า กลุ่มที่ ซ่ึงมีบทบาทในการขยายตัวของหลอดเลือด และกระตุ้นการ ได้รับโปรตีนสกัดจากข้าวกล้อง มีพลังกล้ามเนื้อเพ่ิมขึ้น มวล หล่ังโกรทฮอร์โมน (Growth Hormone) นอกจากน้ียังเป็น กล้ามเนอื้ เพ่ิม ไขมนั ในร่างกายลดลง ไม่แตกต่างจากกลมุ่ ท่ไี ด้ แหล่งของวิตามิน โฟลิค สูง มีงานวิจัยของ Babault N และ รบั เวยโ์ ปรตนี ซง่ึ บง่ ชวี้ า่ คณุ ภาพของโปรตนี ทตี่ า่ งกนั มผี ลเลก็ คณะ 2 ในปี 2015 ศกึ ษา เปรียบเทียบ การบรโิ ภคโปรตีนสกัด น้อยหรือไม่มีผลต่อการเพม่ิ ของมวลกล้ามเนอ้ื และพลงั กลา้ ม จากถว่ั ลนั เตา กบั โปรตนี เวย์ และสารหลอก ทม่ี ตี อ่ การเพมิ่ มวล เนื้อ ถ้าได้รับในปริมาณที่เพียงพอ นอกจากนี้มีงานวิจัยของ กล้ามเนอื้ และความแขง็ แรง ในอาสาสมัครชาย 161 คน แบ่ง Purpura Mและคณะ4 ปี 2014 ท่ศี ึกษาวิเคราะหก์ รดอะมโิ น 9 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

เอซิคในเลือดหลังจากให้อาสาสมัคร 10 คนได้บริโภคโปรตีน 4. โปรตนี สกดั จากเมลด็ ฟกั ทอง (Pumpkin seed สกัดจากข้าวกล้อง หรือเวย์โปรตนี ในปรมิ าณ 48 กรมั โปรตีน protein) เมล็ดฟักทองมปี รมิ าณโปรตีนคอ่ นข้างสูง กล่าวคอื พบว่า ปริมาณกรดอะมิโนแอซิคทั้งหมด ในเลือด ของอาสา สมัครช่วงท่ีได้รับโปรตีนสกัดจากข้าวกล้อง มีปริมาณต่�ำกว่า ช่วงทไ่ี ดเ้ วย์โปรตีน 6.8 % แตไ่ ม่มคี วามแตกตา่ งกนั อย่างมนี ัย สำ� คญั ทางสถติ ิ 3 โปรตีนสกัดจากเมล็ดกันชง ( Hemp Seeds) ต้นกันชง Cannabis sativa L subsp. sativa เป็นพืช ที่มี ลักษณะคล้ายคลึงกับต้นกัญชา แต่ไม่ใช่พืชที่เป็นสารเสพติด เหมือนกัญชา เพราะมีสาร tetrahydrocannabinol (THC) ในปริมาณน้อยกว่ามากจึงไม่มีผลท�ำให้เกิดมึนเมาหรือเสพติด เมล็ดของพืชชนิดนี้มีโปรตีนสูง มีกรดอะมิโนจ�ำเป็น และกรด 1 ใน 3 ของเมลด็ ฟกั ทองเปน็ โปรตนี คณุ คา่ ทางโภชนาการของ อะมิโนไม่จ�ำเป็นครบถ้วน เป็นแหล่งของกรดอะมิโนแบบกิ่ง เมล็ดฟักทองกระเทาะเปลือกอบแห้ง 100 กรัม 5 มี (BCAA) และมี กรดอะมโิ นอารจ์ นิ นี (arginine) สงู เมอ่ื เอาเมลด็ คาร์โบไฮเดรต 10.69 กรมั ไขมัน 49.05 กรมั และมีโปรตนี สงู ถึง 30.23 กรัม มีกรดอะมิโนจ�ำเป็นและไม่จ�ำเป็น ครบถ้วน โดยเฉพาะกรดกรดอะมิโนแบบกิ่ง (Branch chain amino acid; BCAA : Isoleucine, Leucine ,Valine) สงู โดยเฉพาะ ลิวซีน (leucine; 2.20 กรัม,/100 กรมั ) ท่มี งี านวจิ ัย 6 พบวา่ กรดอะมิโนลิวซีน มีบทบาทในการกระตุ้นการสร้างกล้ามเนื้อ หลังการออกก�ำลังกายได้มากที่สุด และ ในนักกีฬาที่ต้องการ สรา้ งกล้ามเนือ้ ตอ้ งการกรดอะมโิ นลิวซนี 2-3 กรัม หรือ 0.05 กรัมต่อน�ำ้ หนักตัว 1 กโิ ลกรมั 7 นอกจากนใี้ นเมล็ดฟักทองยงั มี กรดอะมิโนอาร์จินีนสงู ด้วย (4.8 กรมั ,/100 กรัม,) ,มกี รดอะ มิโนทรปิ โตแฟน (L-tryptophan) ปานกลาง (0.53 กรมั /100 มาสกดั นำ�้ มนั พบวา่ มกี รดไขมนั โอเมกา้ 3 คอ่ นขา้ งสงู นอกจาก กรัม) ซ่ึงกรดอะมิโนทริปโตแฟนน้ีมีส่วนในการสังเคราะห์สาร น้ยี ังมีโอเมกา้ 6, โอเมก้า 9, gamma-linolenic acid (GLA) สื่อประสาท ซีโรโทนิน (serotonin) สารซีโรโทนิน น้ีถ้ามี เปน็ แหล่งวิตามิน บี 1, บี 6 ไนอาซิน โฟลิค และวติ ามินอี สงู ปริมาณต่�ำในร่างกายอาจมีผลท�ำให้เป็นโรคซึมเศร้าได้ มีเกลือแร่ต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะ แมกนีเซียม แมงกานีส นอกจากนี้ สารซีโรโทนิน สามารถเปล่ียนเป็นสารเมลาโทนิน ฟอสฟอรสั โปตสั เซียม เหลก็ สงั กะสี และ ทองแดง คุณคา่ ทาง (melatonin) ในสมองส่วน pineal gland ได้ ซึ่งมีส่วนชว่ ยใน โภชนาการ คดิ ตอ่ 100 กรมั 1 พบวา่ ใหพ้ ลังงาน 553 แคลอรี การนอนหลับได้ดี เมล็ดฟักทอง เป็นแหล่งที่ดีของแร่ธาตุต่าง มีคาร์โบไฮเดรต 8.7 กรมั โปรตีน 32 กรัม และมไี ขมัน 49 กรมั เช่น แมกนีเซียม ฟอสฟอรัส โปตัสเซียม สังกะสี ทองแดง สดั ส่วนโอเมกา้ 6 ตอ่ โอเมก้า 3 เทา่ กับ 3 : 1 จากการทีเ่ มลด็ แมงกานีส เหล็ก ซลี เิ นยี ม สารต้านอนมุ ูลอสิ ระ polyphenol กันชงมีปริมาณโปรตีนสูงจึงมีการน�ำมาใช้ในการท�ำผลิตภัณฑ์ และ plant sterol มีกรดไขมนั โอเมก้า 9, โอเมกา้ 6 และโอเม ตา่ ง ๆ มากมาย เชน่ สกดั ออกมาเปน็ โปรตนี ผง เพอื่ อตุ สาหกรรม กา้ 3 เมอ่ื นำ� มาสกดั เอาเฉพาะสว่ นของโปรตนี จงึ เปน็ ผลติ ภณั ฑ์ อาหารเสรมิ และ ใช้เปน็ ทางเลือกในการบริโภคแทนถั่วเหลือง อาหารเสริมที่มโี ปรตีนคุณภาพ และแร่ธาตุต่างๆครบถว้ น ซ่ึงเปน็ พืช GMOs ได้ นอกจากนี้มีการนำ� เมล็ดกันชงมาใช้เปน็ ยาสมนุ ไพรเพ่อื ลดอาการปวดจากข้ออักเสบ ใชใ้ นการควบคุม นำ้� หนกั ตัวเพราะมใี ยอาหารสูง บำ� รงุ หัวใจ เพม่ิ ภมู ติ า้ นทานให้ แกร่ า่ งกาย 10 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

5. โปรตนี สกดั จากเมลด็ เจยี (Chia Seeds Protein) ผสม กันเพื่อเพ่ิมคุณภาพโปรตีน ควินัวถือว่าเป็นโปรตีน เมลด็ เจยี มใี ยอาหารสงู นยิ มใชร้ บั ประทานเพอ่ื ควบคมุ นำ�้ หนกั คุณภาพ ปราศจาก กลูเต้น นอกจากน้ียังเป็นแหล่งของเกลือ ตัว เพราะท�ำให้รู้สึกอิ่มนาน นอกจากนี้เมล็ดเจียยังมีปริมาณ แร่ แมกนเี ซยี ม แมงกานีส ฟอสฟอรัส เหล็กและสงั กะสี มวี ิตา โปรตีน และมีกรดไขมนั โอเมก้า 3สูงด้วย อีกท้งั เป็นแหล่งของ มนิ บี โดยเฉพาะโฟลคิ สงู มสี ารตา้ นอนมุ ลู อสิ ระ เชน่ quercetin สูง REFERENCES 1 http:// www. nutritiondata.self.com 2 Babault N, Paizis C, Deley G ,et al . Pea proteins oral supplementation promotes muscle thickness gain during resistance training: a double-blind, randomized, placebo-controlled clinical trial vs whey protein. J Int Soc Sports Nutr2015 ;12:3-12. เกลือแร่ และสารต้านอนุมูลอิสระ คุณค่าทางโภชนาการของ 3. Joy JM, Lowery RP, Wilson JM, Purpura M et เมลด็ เจยี ต่อ 100 กรมั 1 พบว่า ใหพ้ ลังงาน 486 แคลอรี มไี ข al. The effects of 8 weeks of whey or rice มนั 30.7 กรมั มคี ารโ์ บไฮเดรต 42.1 กรมั เปน็ สว่ นของใยอาหาร protein supplementation on body composition 34.4 กรัม มีโปรตีน 16.5 กรัม มีกรดอะมิโนจ�ำเป็นและไม่ and exercise performance. Nutr J 2013;12:86- จำ� เปน็ ครบถว้ น จงึ เปน็ แหลง่ โปรตนี จากพชื ทม่ี คี ณุ ภาพดี ปราศ 93. จากกลูเต้น (Gluten free) ในเมล็ดเจีย มีเกลือแร่หลายชนิด 4. Purpura M, Lowery RP, Joy JM, De Souza EO,et ทีส่ �ำคญั ไดแ้ ก่ แมงกานีส ฟอสฟอรสั ทองแดง ซีลเี นยี ม เหลก็ al . A comparison of blood amino acid แมกนีเซยี ม แต่มีปรมิ าณวิตามนิ น้อย concentrations following ingestion of rice and whey protein isolate: A double –blind crossover 6. โปรตีนสกดั จากควินัว (Quinoa) เปน็ ธญั พชื ท่ีมี study. J Nutr and Health Sci2014;1(3):306-15. ไขมันต�่ำ ใยอาหารสูง มีโปรตีนสูง ยอ่ ยงา่ ย คุณค่าทางโภชนา 5. http://www.whfoods.com ( pumkins seed nutrient analysis) 6. Norton LE, Layman DK. Leucine regulates translation initiation of protein synthesis in skeletal muscle after exercise. J Nutr 2006;136:533s-537s. 7. Norton LE , Wilson GL. Optimal protein intake to maximize muscle protein synthesis. Agro Food industry hi tech 2009;20:54-7. การของควินัวดิบ 100 กรัม 1 ให้พลังงาน 368 แคลอรี มี คาร์โบไฮเดรต 64.2 กรัม เป็นใยอาหาร 7.0 กรัม ไขมัน 6.1 กรัม มีโปรตีน 14.1 กรัม มีกรดอะมิโนจ�ำเป็น ครบถ้วน โดย เฉพาะมีกรดอะมิโนไลซีน (766 มิลลิกรัม/100 กรัม) สูงเมื่อ เทียบกับข้าวกล้อง (286 มิลลิกรัม/100 กรัม) จึงนิยม น�ำมา 11 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

อ.ดร.ปรญั ชญา แจม่ กระจา่ ง ผศ.ดร. วรี วฒั น์ ลม้ิ รงุ่ เรอื งรัตน์ วทิ ยาลัยวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ารกฬี า มหาวิทยาลัยมหิดล การวเิ คราะหก์ ารเคล่อื นไหวในเชิง 2มติ ิ และ 3 มิติ (2-dimensional and 3-dimensional motion analysis) การวิเคราะห์การเคล่ือนไหวโดยการวิเคราะห์ภาพ วเิ คราะห์การเคลอื่ นไหวมีเป้าหมายคอื อะไร เชน่ กีฬากระโดด การเคลื่อนไหวจากวิดีโอท่ีบันทึกไว้ขณะท�ำกิจกรรมต่างๆ ได้ ไกล เป้าหมายกค็ อื การกระโดดให้ได้ระยะทางทไ่ี กลทสี่ ุด กีฬา รับการกล่าวถึงอย่างแพร่หลายมากข้ึนในยุคดิจิทัล เน่ืองจาก กระโดดสงู เปา้ หมายกค็ อื การกระโดดใหไ้ ดส้ งู ทส่ี ดุ วง่ิ ระยะ 100 สมยั นผ้ี คู้ นในสงั คมสามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยกี นั ไดม้ ากขนึ้ เชน่ เมตร เปา้ หมายกค็ อื การวงิ่ ใหถ้ งึ เสน้ ชยั โดยใชเ้ วลาสนั้ ทส่ี ดุ เมอ่ื คนส่วนใหญ่ใช้โทรศัพท์มือถือท่ีเป็นสมาร์ทโฟน (smart เราทราบเป้าหมายของกีฬาท่ีเราจะวิเคราะห์แล้ว เราต้องมา phone) ซ่ึงสามารถถ่ายวิดีโอได้ อีกท้ังยังสามารถ ปรับ ค�ำนึงถึงตัวแปรท่ีเราสนใจจะท�ำการศึกษาอีกท้ังต้องเลือก ความเร็วในการเก็บภาพ ปรับความเร็วในการดูภาพหลังจาก เคร่ืองมือท่ีเราจะสามารถน�ำมาใช้วัดเพ่ือให้ได้ตัวแปรที่เรา บนั ทกึ ไปแลว้ ได้ ตอ้ งการ หากกลา่ วถงึ การวเิ คราะหก์ ารเคลอ่ื นไหว เราจะนกึ ถงึ ดงั นนั้ กอ่ นทจ่ี ะทำ� การวเิ คราะหก์ ารเคลอ่ื นไหว เราจะ ตัวแปรทางไคเนเมติกส์ ซึ่งได้แก่ตัวแปรจ�ำพวก ระยะทาง ต้องรู้ว่าสิ่งที่เราต้องการจะศึกษาคืออะไร อย่างเช่น การ ความเร็ว ความเร่ง เป็นต้น ในการวิเคราะห์การเคล่ือนไหว วิเคราะห์กีฬาก็มีความจ�ำเป็นต้องทราบว่ากีฬาที่ต้องการจะ สามารถทำ� ไดท้ ง้ั การวเิ คราะหใ์ นเชงิ 2 มติ แิ ละ 3 มติ ิ โดยความ 12 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

ภาพท่ี 1 ตวั อยา่ งโปรแกรมที่ใหด้ าวนห์ ลดมาใชไ้ ดฟ้ รี ได้แก่ โปรแกรม Kinovea https://www.kinovea.org/ เป็นโปรแกรมท่ีใช้ในการ วเิ คราะหก์ ารเคลื่อนไหวในเชิง 2 มติ ิ แตกตา่ งระหวา่ งการวิเคราะห์การเคล่ือนไหวในเชิง 2 มติ ิ และ ขณะทีก่ ารวิเคราะหเ์ คล่ือนไหวในเชิง 3 มิติ เป็นการ 3 มิติ คือ การวิเคราะหเ์ คลื่อนไหวในเชิง 2 มิติ เป็นการบันทึก บันทึกภาพการเคล่ือนไหวในหลายระนาบ สามารถวิเคราะห์ ภาพการเคลอื่ นไหวเพยี งระนาบเดยี วและใชก้ ลอ้ งเพยี ง 1 กลอ้ ง การเคลอ่ื นไหวไดห้ ลายทศิ ทางและสามารถหมนุ ภาพดไู ดห้ ลาก เทา่ นนั้ ขอ้ ดคี ือ ตดิ ตั้งง่าย อปุ กรณ์นอ้ ย ราคาไมส่ งู สง่ิ ท่สี �ำคัญ หลายมุมมอง การบันทึกภาพจะมีการใช้กล้องตั้งแต่จ�ำนวน คือ ต�ำแหน่งของกล้อง โดยต้องค�ำนึงถึงเร่ืองของระนาบ 2 กลอ้ งขนึ้ ไป ยงิ่ จำ� นวนกลอ้ งมากจะยงิ่ ทำ� ใหไ้ ดข้ อ้ มลู ทม่ี คี วาม (plane) คอื การเคลอื่ นทนี่ น้ั เคลอ่ื นทอี่ ยบู่ นระนาบใด และเรอื่ ง แมน่ ยำ� เหน็ ไดค้ รอบคลมุ มาก ตำ� แหนง่ ของการตงั้ กลอ้ งมคี วาม ของแกน (axis) คือการเคล่ือนที่นั้นหมุนรอบแกนใดขน้ึ อย่กู ับ ส�ำคัญมาก การปรับมุมการมองเห็นของกล้องการปรับโฟกัส การเคล่ือนไหวของกิจกรรมกีฬาท่ีต้องการศึกษา เช่น ถ้า จำ� เปน็ ตอ้ งสรา้ งเปน็ ลกั ษณะกลอ่ งขนาดใหญ่ (สรา้ ง volume) ต้องการวิเคราะห์การชูตบาสของนักกีฬาท่ีถนัดขวา ต�ำแหน่ง เพอ่ื ใหค้ รอบคลมุ การเคลอื่ นไหวทตี่ อ้ งการวเิ คราะห์ การกำ� หนด ของกล้องจะต้องถูกต้ังไว้ทางด้านขวาของนักกีฬาด้วยเช่นกัน ความเร็วของชัตเตอร์ข้ึนอยู่กับกิจกรรมท่ีต้องการจะวิเคราะห์ (Sagittal plane คอื ระนาบทแ่ี บง่ รา่ งกายออกเปน็ ซ้าย-ขวา) เชน่ การเดนิ เปน็ กจิ กรรมทม่ี กี ารเคลอ่ื นทที่ ไี่ มเ่ รว็ มาก ความเรว็ โดยตง้ั ขนานกบั จดุ ทตี่ งั้ การศกึ ษาและมรี ะยะหา่ งเพยี งพอทจี่ ะ ชตั เตอรจ์ งึ ไมต่ อ้ งเรว็ มาก โดยสามารถใชป้ ระมาณ 60 เฟรมตอ่ สามารถเก็บภาพได้ครอบคลุมตลอดช่วงการเคลื่อนไหวท่ี วนิ าทกี เ็ พยี งพอแลว้ แตถ่ า้ เปน็ กจิ กรรมกฬี าทม่ี กี ารเคลอ่ื นไหวที่ ต้องการจะศึกษา เช่น เก็บภาพตั้งแต่ก่อนมีการเคลื่อนไหว สงู มาก เชน่ กอลฟ์ สวงิ หรอื การเสริ ฟ์ เทนนสิ นนั้ มคี วามจำ� เปน็ 2-3 เฟรม จนถึงหลงั จากลกู บาสถกู ปลอ่ ยจากปลายมือไปแลว้ ตอ้ งใชค้ วามเรว็ ชตั เตอรส์ งู ถงึ 250 - 300 เฟรมตอ่ วนิ าที 2-3 เฟรม 13 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

ในปัจจุบันมีเคร่ืองมือท่ีใช้ในการวิเคราะห์การเครื่อง visual3d/) ซ่ึงถือว่าเป็นโปรแกรมกลางที่อนุญาตให้นักวิจัย ไหวในเชงิ 3 มติ ิ อยมู่ ากมายหลายบรษิ ทั ขอยกตวั อยา่ ง เครอื่ ง หรือผู้เก็บข้อมูลน�ำข้อมูลท่ีบันทึกและประมวลผลผลมาจาก มอื จากบรษิ ทั ทไี่ ดร้ ับความนยิ มในสถาบนั การศกึ ษาชน้ั นำ� ของ เครอื่ งมอื หลากหลายบรษิ ทั มาทำ� การขอ้ มลู วเิ คราะหร์ ว่ มกนั ได้ ประเทศไทยในปัจจุบัน ได้แก่ Vicon, BTS engineering, แม้ว่าการการวิเคราะห์เชิง 3 มิติ จะวิเคราะห์ได้ละเอียดและ Qualisys motion capture และ motion analysis ซง่ึ เครอ่ื ง แมน่ ยำ� มากกวา่ เชงิ 2 มติ ิ แตจ่ ะมคี วามยงุ่ ยากในการจดั เตรยี ม มือของแต่ละบริษัทจะมีแนวคิดของการใช้งานคล้ายกัน อาจ อุปกรณ์ จ�ำนวนของอุปกรณ์มาก ค่าเคร่ืองมือและอุปกรณ์มี แตกตา่ งกนั ไปในเรอ่ื งของโปรแกรมเฉพาะทใ่ี ชใ้ นการแทรก็ หรอื ราคาสูง ใช้ระยะเวลาในการท�ำการบันทึกและประมวลผล ดิจิไทซ์ข้อมูลของแต่ละยี่ห้อโดยหลังจากบันทึกภาพการ ข้อมูลนาน แต่ในปัจจบุ นั แตล่ ะบริษทั ไดม้ กี ารพฒั นาโปรแกรม เคลอื่ นไหวดว้ ยกลอ้ งความเรว็ สงู ยห่ี อ้ ดงั กลา่ วแลว้ จะมกี ารนำ� และวิธใี ช้เพ่ือให้ผู้ใชใ้ ช้ได้สะดวกและรวดเร็วมากขึน้ รวมไปถงึ ข้อมูลไปประมวลผลต่อด้วยโปรแกรมเฉพาะของแต่ละย่ีห้อ มีการพัฒนาการวิเคราะห์เชิง 3 มิติ โดยไม่ใช้มาร์คเกอร์ หลังจากนั้นสามารถบันทึกแล้ว export เป็น ไฟล์สกุล .c3d (markerless motion capture system) ทอ่ี าจเปน็ ท่นี ยิ มใน แล้วน�ำมาค�ำนวณตัวแปรท่ีสนใจต่างๆได้โดยใช้โปรแกรม อนาคตอันใกล้ Visual3D (http://www2.c-motion.com/products/ A B ภาพท่ี 2 แสดงภาพของกล้องความเรว็ สงู (a) มาร์คเกอร์ สะทอ้ นแสงที่แปะตามป่มุ กระดกู (b) ภาพมารค์ เกอร์สะทอ้ นแสงและ อปุ กรณ์ที่ใชใ้ นการติดมารค์ เกอร์ (c) ภาพนกั กฬี าท่ีท�ำถูกตดิ มารค์ เกอร์ และพรอ้ มสำ� หรบั การเก็บข้อมลู และภาพโครงรา่ งของจุดมารค์ เกอรบ์ น ร่างกายนกั กฬี าจากการท�ำข้อมูลดว้ ยโปรแกรมเฉพาะทางทางดา้ นชีว กลศาสตร์การกฬี า (d) C D 14 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

ภาพที่ 3 แสดงตวั อยา่ งโปรแกรม Visual3D ซึ่งแสดงภาพโครงกระดกู ที่สรา้ งข้นึ จากต�ำแหน่งมารค์ เกอรส์ ะทอ้ นแสง การกำ� หนด event ต่างๆ การเลอื กวเิ คราะห์การเคล่ือนไหวในเชงิ 2มิติ หรือ 3 มติ นิ ้ันขน้ึ อยูก่ ับ ความตอ้ งการทจี่ ะนำ� ไปใชป้ ระโยชนจ์ ากการวเิ คราะห์ เชน่ ถา้ ตอ้ งการศกึ ษาเรอ่ื ง ของมุมองศาขณะท�ำการเตะฟุตบอลในระนาบเดียวและผู้ฝึกสอนต้องการน�ำ ข้อมลู ไป feedback หรอื แสดงใหก้ บั นักกีฬาดดู ว้ ยความรวดเรว็ กส็ ามารถเลอื ก ใช้ การวิเคราะหเ์ ชิง 2 มิติได้ หากต้องการศึกษาการเคลือ่ นไหวในหลายทิศทาง ต้องการเห็นการเคลื่อนไหวจากหลายมุมมองและต้องการท�ำการศึกษาอย่าง ละเอยี ดไม่วา่ จะเป็นเร่อื งของต�ำแหนง่ ระยะทาง ความเร็ว ความเร่งเชิงเส้นตรง หรือเชงิ มุม กค็ วรเลือกการวเิ คราะห์เชิง 3 มิติ นอกจากการเกบ็ ขอ้ มูลด้วยกลอ้ ง ความเร็วสูงแล้วการวิเคราะห์การเคล่ือนไหวขณะท�ำกิจกรรมต่างๆ ยังสามารถ นำ� เครอื่ งมอื ทางชวี กลศาสตรก์ ารกฬี าอนื่ ๆ เชน่ แผน่ วดั แรง เครอื่ งวดั คลนื่ ไฟฟา้ กลา้ มเนอื้ มารว่ มในการบนั ทกึ ขอ้ มลู และนำ� ไปประมวลผลตอ่ ไปเพอ่ื ตอบคำ� ถาม ในเรื่องของแรงท่ีนักกีฬากระท�ำต่อพื้นและพื้นกระท�ำตอบสนองกลับมาต่อ นักกีฬารวมไปถึงการท�ำงานของกล้ามเนื้อแต่ละมัดท่ีมีความเก่ียวข้องขณะท�ำ กิจกรรมกฬี านน้ั ๆว่ามกี ารท�ำงานมากหรือน้อยอยา่ งไร ดังนน้ั การน�ำความร้ทู าง ดา้ นชวี กลศาสตรก์ ารกฬี ามาประยกุ ตใ์ ชใ้ นการวเิ คราะหก์ ารเคลอื่ นไหวขณะทำ� กิจกรรมทางกายหรือเล่นกีฬาเป็นอีกทางหนึ่งท่ีสามารถช่วยพัฒนาสมรรถภาพ และลดโอกาสเสีย่ งที่จะเกดิ การบาดเจ็บของนักกฬี าได้ 15 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

รองศาสตราจารย์ ดร.ศริ ริ ตั น์ หิรญั รัตน์ โรงเรียนวิทยาศาสตรก์ ารเคลื่อนไหวและสขุ ภาพ คณะเทคโนโลยวี ิทยาศาสตร์สขุ ภาพ วิทยาลยั วทิ ยาศาสตร์การแพทยเ์ จา้ ฟ้าจุฬาภรณ์ ราชวิทยาลยั จุฬาภรณ์ ชีวกลศาสตรใ์ นกีฬาแรก็ เกต กฬี าแรก็ เกต เชน่ แบดมินตนั เทนนิส เป็นกีฬาท่มี ีทงั้ การเคล่อื นไหวของรา่ งกายและใช้สายตา อย่างรวดเร็ว โดยนักกีฬาต้องประเมินสถานการณ์หรือคาดเดาการเคลื่อนไหวของฝ่ายตรงข้ามเพื่อ โต้ตอบกลบั การจัดทา่ ทางการยืนการกา้ วไปข้างหน้า ถอยหลัง ออกด้านข้าง ตอ้ งกระทำ� อย่างรวดเร็ว และม่ันคง ตัวอย่างเช่น การใช้แรงในการกระโดดตบ หลักชีวกลศาสตร์ที่ส�ำคัญในการกระโดดตบคือ จดุ ศนู ยถ์ ว่ งร่างกาย (center of gravity) ทสี่ ัมพันธก์ ับการกระโดดและการลงส่พู ืน้ เพ่อื ก้าวตอ่ ไปอย่าง มั่นคง ซึ่งจุดศูนย์ถ่วงร่างกายของร่างกายเราปกติจะอยู่บริเวณประมาณกระดูกก้นกบเมื่ออยู่ในท่ายืน หรอื 1 ใน 3 ของความสูงรา่ งกาย ในเพศหญิงจะอยตู่ ่�ำกว่าชายเล็กนอ้ ย เนอื่ งมาจากกระดูกเชิงกรานท่ี กว้างกว่า ไขมันท่ีเกาะบริเวณก้นและหน้าขาท่ีมากกว่า นอกจากนี้การเปล่ียนท่าทางและทิศทางการ เคล่อื นไหว ความสูงและอายุ มผี ลต่อการเปลยี่ นแปลงต�ำแหน่งจดุ ศูนยถ์ ว่ งร่างกายทั้งสิน้ สังเกตไดว้ ่านกั กฬี าทใี่ ช้แร็กเกต จะตอ้ งอย่ใู นทา่ ทางที่ทำ� ให้จุดศนู ย์ถ่วงรา่ งกายต่�ำเสมอ เพือ่ เพิ่มความสมดุล และความพร้อมในการเคลื่อนที่ต่อไป ดังน้ันการทิ้งน้�ำหนักตัวท่ีเท้าทั้งสองข้างจะไม่ เตม็ ฝา่ เท้า 16 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

การจะทำ� ใหร้ า่ งกายสมดลุ และพรอ้ มสำ� หรบั การเคลอื่ นไหวตอ่ ไป ตอ้ งมอี งค์ประกอบอื่นเข้ามาเก่ยี วข้องดว้ ย เชน่ - เส้นตรงท่ลี ากจากจุดศูนย์ถ่วงมายงั ฐาน ซ่งึ จะแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ความสมดุลของฐาน - มวลร่างกาย - ความกว้างของฐาน - แรงเสยี ดทานของพนื้ ผิวท่ีน�ำ้ หนกั ตวั กระท�ำต่อพน้ื ผิวของพน้ื ตัวอย่าง การกระโดดตบในแบดมินตัน เปน็ ทกั ษะที่สำ� คญั อย่างหน่ึงท่ีตอ้ งมีทั้ง ความมนั่ คงและสมดลุ ซึ่งสามารถสร้าง ขึ้นมาได้ โดย 1. เพ่ิมความมัน่ คงของฐานดว้ ย การยืนแยกเทา้ โดยใหจ้ ุดศนู ยถ์ ว่ งรา่ งกายตนเองต�ำ่ กวา่ ทา่ ยืนปกติ 2. โดยพยายามใหป้ ลายเทา้ ชไี้ ปดา้ นข้าง เพ่อื ที่จะใหห้ ัวไหล่ขา้ งทไี่ ม่ได้ถือไม้ท�ำสแควร์กับเนท็ 3. หลีกเล่ียงการยกแขนขน้ึ ด้านบน ก่อนกระโดด เพือ่ ทจี่ ะใหจ้ ุดศนู ยถ์ ว่ งรา่ งกายอยูใ่ นต�ำแหนง่ ที่ต�่ำเท่าทีจ่ ะเปน็ ได้ เนอ่ื งจากถ้ายกแขนข้ึนขา้ งบนจะท�ำให้จดุ ศูนย์ถว่ งรา่ งกายสูงขึ้นกว่าการไม่ยกแขน 4. สวมรองเท้าพนื้ ยางอย่างดี เพื่อชว่ ยสร้างความม่ันคงของขาทั้งสอง 5. ตอ้ งแนใ่ จวา่ พื้นสนามแห้งและไม่มีฝุ่น เพ่อื ช่วยให้การทรงตัวดี ร่างกายขยบั แล้วเกิดความมนั่ คง 6. โมเมนตมั เป็นขอ้ มลู ส�ำคญั ทีเ่ ป็นพน้ื ฐาน ทีป่ ระกอบด้วย มวลของร่างกายหรอื วตั ถุ กับอตั ราความเร็ว โมเมนตัม = มวล (mass) คูณ อัตราความเร็ว (velocity) 17 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

จากกฎขอ้ ท่ี 2 ของนวิ ตนั แรง (Force) = มวล (mass) คณู อตั ราเรง่ (acceleration) * ผลรวมของแรงทใี่ ช้ในการกระโดดจะสรา้ งให้เกดิ ผลผลติ ของแรงทห่ี น้าไม้ * * เมอ่ื ไม้มกี ารเคลอ่ื นไหวนั่นหมายถึง มวล และความเรว็ ทำ� ใหเ้ กดิ โมเมนตัม * ไม้ท่ีมีน�้ำหนักมากกว่าจะส่งผลให้เกิดโมเมนตัมมากข้ึนท�ำให้แรงมากข้ึน เช่น หัวไม้ที่กรอบท�ำจากวัสดุท่ีเป็น เหลก็ จะหนักกว่าไฟเบอร์ คาร์บอนและ มกี ารยืดหยุ่น และซมึ ซบั แรงไดด้ ีกว่าเม่อื กระทบลกู ขนไก่ แขนของโมเมน หมายถึง ระยะทางจากจุดศนู ยถ์ ว่ งไปยงั จดุ ทกี่ ระทบ แขนของโมเมนจะลดประสทิ ธภิ าพเม่อื แขนถกู ท�ำให้สัน้ ลง เชน่ การไมเ่ หยยี ดรยางค์แขนให้ตรง หรืองอแขน กระดกู แขนของคนเราเป็นคานในระบบคาน คานที่ยาวช่วยให้มี ความเร็วมากกวา่ คานท่สี ั้น ดงั นัน้ การเหยยี ดแขนออกรวมกบั ความยาวของไม้ ถอื ว่าเป็นคานเดียวกนั เมอ่ื กระทบลูกจะมีความแรงสงู สดุ อีกตัวอยา่ งหนึ่ง เป็น ระบบคานแบบที่ 2 ท่ขี ้อเท้าใช้ในการกระโดด ระบบคานแบบที่ 2 ท่ขี ้อเทา้ ใช้ในการกระโดดตบ แรงหดตวั กล้ามเนอื้ นอ่ ง นำ้� หนกั ตวั เป็นแรงต้านทาน ปริมาณของโมเมนตัมท่ีส่งมาที่ไม้ เกิดจากผลรวมของแรงท้ังหมดจากส่วนต่างๆของร่างกาย ด้วยการใช้แรงท่ีมาจาก ส่วนของร่างกายแต่ละส่วน (segment) โดยมีล�ำดับขั้นตอน เริ่มจากกล้ามเนื้อมัดใหญ่ และตามด้วยมัดเล็กและเล็กท่ีสุดโดยมี จงั หวะเวลาทถี่ กู ตอ้ ง ดว้ ยชว่ งกวา้ งของการเคลอื่ นไหว (range of motion) ในพกิ ดั ทก่ี วา้ งทสี่ ดุ ในการกระโดดตบแรงจะมาจาก กล้ามเนอ้ื หน้าขา สะโพก และหน้าทอ้ ง ส่งตอ่ ไปยังหน้าอก ไหล่ และแขนทอ่ นบน และในที่สดุ ไปสู่แขนท่อนล่าง ขอ้ มอื และไม้ จากไม้ไปสูล่ กู ขนไก่เม่อื กระทบหน้าไม้ 18 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

จากกฎข้อท่ี 3 ของนิวตนั แรงกิริยา = แรงปฎกิ ริ ิยา (action = reaction) ในการกระโดดนน้ั ผเู้ ลน่ จะถา่ ยนำ้� หนกั ลงบนเทา้ เพอ่ื ออกแรงดนั ทพ่ี น้ื พน้ื กจ็ ะออกแรงโตต้ อบกลบั มาเทา่ ๆกนั ในทศิ ทาง ตรงกันข้าม เพื่อยกร่างกายลอยขึ้นสู่ด้านบน ด้วยเหตุน้ี ความแข็งแรงของกล้ามเน้ือต้นขาท้ังสองจึงเป็นสิ่งส�ำคัญ เราสามารถ สรา้ งความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขาไดโ้ ดยแบบฝกึ ทสี่ ง่ เสรมิ การใช้กลา้ มเนอ้ื เช่น เตะขาถอยหลัง งอเข่า ยดื ตวั สง่ แรง โดยให้ยนื กลางคอร์ทแลว้ เตะขาถ่อยหลงั ไปทา้ ยคอร์ท กระโดดตบ สลบั แบบครอส มาทางซ้ายและขวา หรอื ใชพ้ นื้ ฐานกระโดดเชอื ก 5 คร้งั สลบั การกระโดดดว้ ยพลัง (power) 1 ครั้ง หรอื จ้มั ปง้ิ แจ็ค (Jumping Jack) ด้วยความเรว็ และความสูง ใช้เวลา 10-20 วนิ าที เป็นตน้ หลกั พนื้ ฐานในการกระโดดตบ ทางชวี กลศาสตรข์ องกฬี าแบดมนิ ตนั จะคลา้ ยคลงึ กบั กฬี าแรก็ เกต เชน่ เทนนสิ มากทส่ี ดุ แตกต่างกนั ตรงทว่ี า่ การเคลอื่ ไหว ต้องรวดเรว็ มีความคล่องแคล่ว การใช้สายตา การอ่านค่ตู อ่ สไู้ ด้อยา่ งรวดเร็ว และความแขง็ แรงของกลา้ มเนอื้ โดยเฉพาะตน้ ขา เอกสารอา้ งองิ Amezdroc, G.et al. Queenland Senior Physical Education: 3rd Edition 2010. Macmillan, South Yarra. 19 สารวิทยาศาสตร์การกีฬา SPORTS SCIENCE BULLETIN

ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์การกฬี า การกีฬาแหง่ ประเทศไทย SPORTS SCIENCE BULLETIN SPORTS AUTHORITY OF THAILAND