นกกิ่งกะหร่าและโต

ขอมลู ฟอ นนกกง่ิ กะหรา และการเตนโต ฟอนนกกิงกะหรา่ และเต้นโต ศลิ ปะการแสดงฟอนนกกิง่ กะหรา และเตน โต (The Local Culture Of Patum:Kingkara ond To) โครงการยุทธศาสตรมหาวทิ ยาลัยราชภัฏเพื่อการพัฒนาทอ งถ่ิน

ขอมลู ฟอนนกกิ่งกะหราและการเตนโต ที่มา..https://Flickr.com/hiddenrhino ทมี่ า..https://Flickr.com/hiddenrhino คําวา “ก่ิงกะหรา ” เปน คําในภาษาไทใหญท ี่ กลายเสียงมาจากภาษาบาลใี นคําวา “กนิ ร”ี สวนคาํ วา กินนร โดยความหมายตาม พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2556 หมายถึง อมนุษยใ นนยิ าย ท่มี คี วามหมายอยูด วยกนั 2 ชนดิ ชนิดหน่ึงเปน ครึง่ คนครง่ึ นก อกี ชนดิ หน่ึงมี รปู รางเหมอื นคน คาํ วา กินนร ตอมาจงึ เพี้ยนมา เปนสําเนียงของคนไทยวา “กิง่ กะหรา ”สวนชาวไท ใหญในอดีตมักใชค ําวา “นางนก” แทนคาํ วา “กง่ิ กะหรา โครงการยทุ ธศาสตรมหาวทิ ยาลัยราชภัฏเพ่ือการพัฒนาทองถ่ิน

ขอ มลู ฟอ นนกกง่ิ กะหรา และการเตน โต เขา คลาย กวาง ตา คลา ย พญานาค }หู คลา ย วัว รูปราง คลา ย ราชสหี  หัว คลาย กระตาย หลงั คลา ย อูฐ คาง คลาย แพะ หงอน คลา ย ไก } ทาทาง คลา ย มา ในพจนานุกรมไทยบอกวาเปน คาํ โบราณ หมายถึง “สิงโต” แตโ ตท่ีเปน การแสดงของชาวไทใหญ เปน สตั วที่ เกิดจากการผสมของสัตวมงคล 9 ชนิด ในปา หมิ พานต ไดแ ก เขา คลาย กวาง ตา คลาย พญานาค หู คลา ย ววั รูปรา ง คลาย ราชสีห หวั คลาย กระตา ย ทาทาง คลา ย มา หงอน คลาย ไก หลัง คลา ย อฐู คาง คลา ย แพะ โครงการยุทธศาสตรม หาวทิ ยาลยั ราชภฏั เพอื่ การพัฒนาทองถ่นิ

ขอ มลู ฟอ นนกก่งิ กะหราและการเตน โต ประวตั คิ วามเปน มา นกกิง่ กะหราและโตเปนการจําลองเหตกุ ารณเ มือ่ ทมี่ า..https://Flickr.com/hiddenrhino คราท่พี ระพุทธเจา เสด็จกลับจากโปรดพุทธมารดาบน ท่มี า..https://Flickr.com/hiddenrhino สวรรคช น้ั ดาวดงึ ส ในครง้ั นัน้ เกดิ ปาฏิหารยิ ท ้ัง 3 โลก คือโลกสวรรค โลกมนษุ ยและนรก สามารถเหน็ ทะลกุ นั ได ท้ังหมด เมอ่ื คราวท่ีพระพทุ ธเจา เสด็จลงมาจากสวรรคช ้ัน ดาวดึงสท ่ีเมอื งสงั กสั สนคร สัตวปาหมิ พานตต า งแสดง ความยินดีปรดี า ในตํานานกลาววา นกก่งิ กะหราและโตตา งกระโดด โลดเตน รําฟอน เฉลมิ ฉลองการกลับมาของพระพุทธ องค ชาวไทใหญย ดึ เอาคติน้ีในเทศกาลออกพรรษาชาวไท ใหญจ ะมกี ารแสดงฟอ นนกกิง่ กะหราและเตนโตเพ่ือราํ ลึก เหตุการณเ ฉลิมฉลองเมอื่ คราวพระพุทธเจา เสดจ็ กลับมา ในครงั้ นั้น โครงการยทุ ธศาสตรม หาวทิ ยาลยั ราชภัฏเพ่ือการพัฒนาทอ งถ่ิน

ขอ มลู ฟอนนกกงิ่ กะหราและการเตน โต เครื่องแตง กาย หาง ลําตัว ปก ที่มา..https://Flickr.com/hiddenrhino องคป ระกอบของเครื่องแตงกายนกกง่ิ กะหราเพื่อการแสดงฟอ นนกกิ่งกะหรา น้ันจะมีสว นประกอบ 3 สวน คือ หาง ปก และลาํ ตวั ดนตรีทใี่ ชบ รรเลง “กลองปูเจ” เปนกลองหนา เดียวรปู รางคลา ยกลองยาวมชี ่อื เรยี กตา งกันไปตามทองถนิ่ เชน อุเจ อเู จ ปุดเจ และปด เจ เปนตน เดมิ นิยมเลน ในหมชู าวไทใหญ ซงึ่ เรยี กกลองชนิดนีว้ า \"กลองกนยาว” สว นชาวไทล้อื เรยี กกลองชนิดนี้วา \"กลองตนี ชา ง” การประสมวงใชกลองปูเจใบเดียว ฉาบขนาดกลาง 1 คูและฆอ งโหมง ประมาณ 3-5 ใบ จังหวะ และลลี าการตี จังหวะของวงกลองปเู จนน้ั คอนขา งจะเรงเร็วโดยมีฆองโหมงตียนื จังหวะดว ยความพรอ มเพรียง สาํ หรับการตีกลองนนั้ ผูตจี ะตองมีลีลาประกอบ คอื สะพายกลองยอตัวขึน้ ลงตามจังหวะขาขา งหนงึ่ มักเหยยี ดไป ขา งหลงั ขนานคูกบั ตวั กลองสวนทาย ทําอาการยกั ไหล เอียงศรี ษะใหดูนาชม ลูกเลน การตที เ่ี รยี ก \"ลลี าหนา กลอง” โครงการยุทธศาสตรมหาวิทยาลยั ราชภฏั เพื่อการพัฒนาทองถน่ิ

ขอมลู ฟอนนกกิ่งกะหราและการเตน โต ท่มี าและความเชือ่ เก่ียวกบั การฟอ นนกกิ่งกะหรา ท่มี า..https://Flickr.com/hiddenrhino การ “ฟอนนกกง่ิ กะหรา” ถอื เปนสว นหนึง่ ของกิจกรรม ในเทศกาลวนั ออกพรรษาของชาวไท ใหญ ทีปฏิบตั สิ บื ทอดกันมาหลายรอ ยป ซ่งึ ตรงกบั วนั ขึ้น 15 คํา่ เดอื น 11 จึงเหมือนเปน ประเพณที ่ี ชาวไทใหญให ความสาํ คัญเปน อยางมาก ดงั เร่อื งราวพทุ ธประวัตทิ ่ีเลาขานกนั ไวว า ในวนั ออกพรรษา เปนวนั ทีส่ มเด็จองคพระสมั มาสัม พุทธเจา เสด็จลงจากสวรรค ช้ันดาวดงึ สมายงั โลกมนษุ ย หลังจากท่พี ระองคไ ดเสดจ็ ไปจาํ พรรษา และ แสดงพระธรรมเทศนาโปรดเทพบตุ รพุทธมารดา ครน้ั ถึงวันปวารณาออกพรรษา วันแรม 1 ค่าํ เดอื น 11 พระพทุ ธองคจ งึ เสด็จลงสโู ลกมนุษย ทางบันไดทิพยท้งั 3 ไดแก บันไดเงนิ บนั ไดทอง และ บันไดแกว จากสวรรคช น้ั ดาวดงึ สส ูโลกมนษุ ย เหลา บรรดาสงิ สาราสตั วน อยใหญในปาหิมพานตแ ดนไกลและนักสทิ ธ์ิวทิ ยาธรรปู รา งแปลก ๆ รวม ถงึ มนษุ ยต างก็ยนิ ดที ี่จะไดพบกบั พระพุทธองค จงึ มีการเตรียม การแสดงไวค อยตอนรับดว ยพากนั มาฟอ น รําแสดงความยนิ ดี ในการเสดจ็ กลับมาของพระพทุ ธเจา โครงการยทุ ธศาสตรม หาวิทยาลัยราชภัฏเพ่ือการพฒั นาทอ งถ่นิ

ขอ มูลฟอ นนกก่งิ กะหราและการเตน โต เครอ่ื งแตง กาย คนไทใหญจึงจําลองชดุ เครอื่ งแตงกายข้ึนมา สวมใสและ ฟอนราํ คลายกับเปน สัตวในปาหิมพานต เพ่อื ตอนรับพระพุทธเจา จนกลายเปนประเพณีของชาว ไทใหญท่นี ยิ มแตงกายดว ย เครอื่ งแตงกายทม่ี ีสว นปก สวนหางและลาํ ตัวแบบนกกิง่ กะหรา หรอื กนิ นร แลว รา ยราํ เลียนแบบอากปั กริ ิยาตามจินตนาการ เพือ่ ถวาย เปน พทุ ธบชู า ในเทศกาลวนั ออกพรรษาของทกุ ป ท่มี า..https://oer.learn.in.th/ นก “กง่ิ กะหรา ” หรอื กนิ นร หรอื กนิ นรี เปนอมนุษยเปนคร่งึ คนครึง่ นก หรอื นยั วา มี รูปรางเหมอื นคน เม่ือจะไปไหนมาไหนก็จะใส ปกใสห างบินไป ชาวไทใหญไ ดจําลอง ชุดนกกงิ่ กะหรา ข้นึ มาสวมใส ประกอบดว ยชุดท่มี สี วนปก สวนหางและลําตัว มที ว งทารําที่ออ นชอย นบั จากในอดีตจวบจนกระทัง่ ปจจุบัน ซง่ึ แตละทอ ง ถน่ิ จะทํารูปรา งลกั ษณะ แตกตา งกันออกไปและ มชี อ่ื เรียกตางกันไปอีกหลายอยาง ทีม่ า..https://Flickr.com/hiddenrhino โครงการยทุ ธศาสตรมหาวิทยาลยั ราชภัฏเพอ่ื การพฒั นาทอ งถ่นิ

ขอมูลฟอนนกกง่ิ กะหราและการเตนโต ศิลปะการแสดงฟอ นนกก่ิงกะหรา ทีส่ ะทอ นถึงวิถีแหงชาวไทใหญ ลกั ษณะของทาฟอนของการฟอ นนกกิง่ กะหรา ทส่ี ําคัญ มีการสอ่ื ความหมาย 3 ลักษณะคือ ลกั ษณะทห่ี น่งึ แสดงถงึ ความเคารพบูชาพระพุทธเจา ดวยทาไหว ลักษณะทส่ี อง เปนการเลียนแบบธรรมชาตขิ องนก ไดแ ก ทาแถบ (การโฉบถลา) ทานกขยบั ตวั ทานกเดนิ ทา นกอวดปก ทา นกเลน นา้ํ ฯลฯ ลกั ษณะที่สาม แสดงถึงความรนื่ เริงสนุกสนานในการฟอนของนกดวย การแสดงลลี าการขยบั ปกหางไดอ ยา งพรว้ิ ไหวสวยงาม การ ขยับสวนมือเทา ไดอ ยางคลอ งแคลว รวดเรว็ สื่อถงึ กิริยาของ นกไดอ ยา งเปน ธรรมชาติ ความสาํ คญั ของการฟอนนกกง่ิ กะหรา อยูท ีผ่ ู ท่มี า..https://Flickr.com/hiddenrhino ฟอนท่ีจะตอ งมีทักษะความชํานาญใชป ก ใชห างเพ่อื สามารถแสดงศลิ ปะการฟอ นไดอ ยางมชี ้ันเชงิ และลลี าท่ี งดงาม และฟอนใหส อดคลอ งกบั ทาํ นองและจงั หวะของ กลองดว ย สว นทารํา จะเปนทาทเี่ ลียนแบบอากปั กริ ิยาของ นกเชน ขยบั ปก ขยับหาง บนิ กระโดดโลดเตน ไปมา ตามจังหวะของกลอง ซงึ่ เปนเครื่องดนตรสี ําคญั ในการ กาํ หนดทาการฟอ นกิงกะหรา โครงการยทุ ธศาสตรม หาวทิ ยาลัยราชภฏั เพอ่ื การพฒั นาทองถ่นิ

ขอมลู ฟอนนกกง่ิ กะหราและการเตน โต กระบวนทาของการฟอนนกก่งิ กะหรา ท่สี ําคัญมอี ยู 5 ทารํา ท่มี า..https://Flickr.com/hiddenrhino ตอนท่ีนางนกกงิ่ กะหรา รําออกมาเปนฝูง(ใชค นแสดงทา ราํ หลายคน) เปน แสดงออกถึงตอนที่พระพุทธเจา เสดจ็ ลงมา จากสรวงสวรรค แลวพวกนางนกกง่ิ กะหราแสดงออกถงึ ความ ดีใจทีไ่ ดม าตอนรบั พระพทุ ธเจา ตอนท่กี ง่ิ กะหราแสดงทานั่งกราบไหว แสดงออกถึง ความเคารพพระพุทธเจาตอนเสดจ็ มาถงึ แลว (หรอื เปน การ เคารพแขกผูชมดวย) ตอนที่กง่ิ กะหราแสดงทา กระโดดและดีดขา ทง้ั ซาย-ขวา และกม หัวขึน้ -ลง แสดงถึงกงิ่ กะหรากาํ ลังจัดแตง ขนและปก หาง ตอนนกกง่ิ กะหรา เกย้ี วพาราสี ตัวเมียจะน่ังยอง ๆ และเตนไปตามจงั หวะดนตรีโดยนกตวั ผูจะราํ ไปรอบ ๆ นกตัวเมยี แสดงออกถงึ นกตัวผมู คี วามรกั ชอบพอนกตัวเมีย ตอนทน่ี กก่งิ กะหรากระพอื ปกและรําไปรอบ ๆ แสดงออกถึงการสนุกสนานราเรงิ และดใี จท่ีมาเจอกนั ตาม ประสาของนก และยังมีทา ราํ ตา ง ๆ ทค่ี รผู ู สึกสอนอาจจะคดิ คน หรือประยุกตขนึ้ มาเองเพื่อประกอบทาราํ ใหมีทาราํ มากยิง่ ข้นึ และสวยงาม โครงการยทุ ธศาสตรมหาวิทยาลัยราชภัฏเพ่ือการพัฒนาทองถ่ิน

ขอมูลฟอ นนกกิ่งกะหราและการเตน โต การแสดงฟอนนกกง่ิ กะหรา และเตน โต ในชุมชนบา นปาตมุ อําเภอพราว จังหวดั เชียงใหม การแสดงฟอ นนกกงิ่ กะหรา และเตน โต เปน หนึ่งในการแสดงที่ชาวไทใหญในบานปา ตุม อําเภอพรา ว จังหวัดเชยี งใหม ยังคงรกั ษาไว ซงึ่ มีการถา ยทอดทั้งในรปู แบบรนุ สูรนุ และการถา ยทอดในสถานศึกษาซง่ึ แตเดิม ในอดีตการแสดงฟอ นนกกิง่ กะหรา จะใชส ุภาพบุรษุ เปนผแู สดงและสวมหนา กาก แตป จจุบนั การฟอ นนกกิ่งกะหรา มที ง้ั สภุ าพบรุ ุษและสุภาพสตรใี นการแสดง โดยการฟอ นนน้ั จะมีวงดนตรี ซ่ึงประกอบไปดวย กลองกน ยาว ฆอ ง และฉาบ ซงึ่ จะมจี ังหวะที่คอ น ขา งเรว็ คนพืน้ เมืองเรียกกันวา “วงกลองปูเ จ” ทมี่ า..https://Flickr.com/hiddenrhino โครงการยทุ ธศาสตรมหาวิทยาลยั ราชภฏั เพ่อื การพัฒนาทองถ่นิ

ขอมูลฟอนนกกงิ่ กะหรา และการเตน โต ในปจ จบุ ันการแสดงฟอนนกกง่ิ กะหราและเตนโต ไมไดจาํ กดั อยเู ฉพาะแคใ นชว งเทศกาลออกพรรษาเทานน้ั แต ยงั มกี ารใชใ นโอกาสงานมงคลตา ง ๆ หรอื การแสดงทางวัฒนธรรมของชาวไทใหญ ซงึ่ จะนําการฟอ นนกกิง่ กะหรา และ เตน โตเพื่อมานาํ เสนออัตลักษณความเปนไทใหญของชุมชน โครงการยทุ ธศาสตรมหาวิทยาลยั ราชภัฏเพอื่ การพฒั นาทอ งถ่ิน

ขอ มูลฟอนนกกิง่ กะหรา และการเตนโต วทิ ยากรผใู หค วามรูภายในชมุ ชนเก่ียวกบั เรอื่ ง ฟอ นนกกง่ิ กะหรา และการเตนโต นายวนี ัส ทองเผือก นายคาํ นันติ นายสมยั ลือชา โครงการยทุ ธศาสตรมหาวิทยาลัยราชภฏั เพ่ือการพัฒนาทอ งถิ่น