Mano Sasaw si Unding

Karapatang - Ari 2013 ng mga Katutubong Pala’wan at Salongsong at Tulapos na nailathala ngPAARALANG ELEMENTARYA NG SALONGSONG AT TULAPOS Munisipyo ng Rizal, Palawan Sa suportang ibinigay ng Kagawaran ng Edukasyon at ng Australian Aid RESERBADO ANG LAHAT NG KARAPATAN Ang aklat na ito ay hindi ipinagbibili. Hindi rin ipinahihintulot nasipiin ang anumang bahagi ng aklat na ito sa anumang paraan nang walang por-mal na nakasulat na pahintulot mula sa may-akda. Ang pagkakahawig ng mga tauhang ginamit sa totoongbuhay,anumang ang pangyayari ay hindi sinasadya at ito ay nagkataon lamang.Subalit buong katapatang ipinagmamalaki na ang napapaloob na kultura sakwento ay makatotohanan dahil ito ay batay sa salaysay ng mga KatutubongPala’wan Unang Paglilimbag : Disyembre, 2013============================================ TALA UKOL SA AKLAT “Mano Sasaw si Unding?” (Bakit Abala si Unding?)ay tumalakay sa mga kaugalian ng mga katutubong Pala’wan na unti-unting nawawaladala ng makabagong paniniwala.Ipinapakita sa kwentong ito ang isang katangian ngbatang Pala’wan na si Unding. Si Unding ay abala hindi sa pagliliwaliw kundi sa mgagawaing makatutulong sa kanilang pamumuhay. Inilarawan din ang uri ng pamumu-hay ng mga Pala’wan na naninirahan sa bundok. Ang kwento ni Unding ay magsisil-bing huwaran ng mga bata upang sila ay higit na kapaki-pakinabang sa kanilang mgapamilya at tahanan. Ang aklat na ito ay maaaring gamiting lunsaran para sa mga asig-naturang Araling Panlipunan, Filipino, Health Education, Edukasyon sa Pagpapaka-tao, Physical Education, Matematika at Mother Tongue.

PAGHAHANDOGAng aklat na ito ay buong pusong inihahandog sa mga kabataang Pala’wan at sa mga susunod pang henera- syon. PASASALAMAT Lubos ang pagpapasalamat ng mga nagbuo ng aklat na ito sa mga sumusunod: Pamayanan ng Tulapos, Salongsong 1, at Itulos sa bayan ng Rizal, Palawan.Sa Tagamasid Pampurok, Punong-guro, Ulong-guro, Master teacher at mga Guro sa distrito ng Rizal sa kanilang suporta at paggabay upang maging matagumpay ang Programang PRIME sa aming distrito. MANIO LINDON,BUNTING TINGGILAN, JENDA LIBASAN,PORTACIOCARIAN, PERNITO TINGGILAN, ANGELO LIBASAN at MARPINA MADILI na nagbigay ng mga makatotohanang talang kultura at paniniwalang Pala’wan. Sila rin ang nagsilbing gabay ng mga guro sa pagbubuo ng mga kwento. GNG.EUNICE A. DOLORES, sa pagtitiwala at pagiging inspirasyon upang maitaguyod ang Programang PRIME. Sa Punong Barangay ng Iraan,G. DOMINADOR PANTALITA sampu ng kanyang mga Kagawad, sa tulong at su- portang teknikal upang maabot ang mga Katutubong nasa kabundukan. NORLIZA M. UTOH



Si Unding meragang metambok beke mesegya. Sukod dut beken mekansang ibuwaten ye, sapon ye dadan ye sasew.Si Unding ay batang malusog at masigla. Higit sa lahat marami siyang gawain. Kaya siya ay laging abala.



It sembat neng segitipinebaya ye it ama ye dut ketelunan ampa mengido. Sembat kelang baboy talon i kudyeng napisi. Araw ng Lunes siya ay isinama ng kanyang ama sa gubatupang mangaso. Isang malaking baboy-ramo ang kanilang nahuli.



Suminurong ye gasi duttalon it pengeduwang segit ampamaminduko. Peg-uli yebibit ye i telong labuyo na kenyeng na pinduko. Tumungo naman siya sa gubat noong Martes upang manilo. Pag-uwi niya bitbit niya angtatlong labuyo na kanyang nasilo.



Peg epet it telong segit tinibew ye seup itinektak yeng pinduko.Onong segya ye nebiriyeng tege telong pugo i kenyeng neisi.Pagsapit ng Miyerkules muli niyang pinandaw ang iniwanang mgasilo. Anong saya niya nang makita niyang may tatlong pugo itong nasilo.



Kinedekleman epat ne segit, sasew yeng suminurong dut umakebaya i kenyeng uka. Nengali dye it menge sanglay, ube, muda suryakew.Kinabukasan araw ng Huwebes,abala naman siyang tumungo sa kainigin kasama ang kanyang kuya. Nanghukay sila ng mga kamote, ube at lima-lima.



It penglimang segit suminurong dye it kenyeng uka dut lawod. Isinambi dye it menge seda i bibitendyeng menge sanglay, ube, muda seryakew. Nang araw ng Biyernes tumungo sila ng kanyang kuya sa aplaya. Pinagpalit nila ng mga isda ang dala nilang mga kamote, ube at lima-lima.



Pegdateng it peng-enem neng segitsumurong dut tabuan it ama ye Unding. Sapon mesubo nga sasew na pagbetang kiba it menga degangan. Pagsapit ng araw ngSabado sila ay nagtungo sa tabu-an ng kanyang ama . Maaga pa lang ay abala na sila sa paglalagay sa kiba ng mga ipapalit na produkto.



It pengpitong segit tege sakit i uka ni Unding. Sasew itpengebya si Unding it kinoskos it kulit it selagad. Nang Araw ng Linggo nagkaroon ng lagnat ang kanyang kuya. Si Unding ang abala sa paghahanap ng kinaskas na balat ng puno.



Medaling ibinetang etina ye i kinoskos it kulit it selagad dut peges it uka ye. Kainakwitnailang i init it bilog ye. Agad na inilagay ng kanyangnanay ang kinaskas na balat ngpuno sa noo ng kanyang kuya.Mayamaya lang ay bumaba na ang lagnat nito.



Nadong si Unding duttengleb muda nemikir.”I deklem megsimpol i gasi sembat ne segit, uno gasi i pegkesesewan ko?” Umupo si Unding sa pintuan at nag-isip. “Bukas sasapit nanaman ang Lunes, ano naman kaya ang maaari kong pagkaabalahan”?.

Menge Ingkot 1.Senong labuyo I nepinduko ni Unding? 2.Uno I neg kamang dut uka ni Unding? 3.Embe suminurong si Unding kegetieng Sebado? 4.Uno-uno I menge epeng sasewan ni Unding? Iabar. 5.Unong dagbos it yegang beke ari si Unding?Mga Tanong 1.Ilang labuyo ang nasilo ni Unding? 2.Ano ang nangyari sa kuya ni Unding? 3.Saan pumunta si Unding ng araw ng Sabado? 4. Ano-ano ang mga pinagkaka- abalahan ni Unding? Isalaysay. 5. Anong uri ng anak at kapatid si Unding? Ihambing ninyo ang inyong sarili kay Unding.

TALASALITAANabala-maraming gawainkiba-lagayan ng almasiga at iba pang produkto; inilalagay sa likuranlabuyo-mailap na tandang na manokna matagtagpuan sa kagubatanlima-lima-isang uri ng halamang-uagatmangaso-panghuhuli ng ligaw nahayoptabuan-dito sila nagpapalitanng produkto sa itinakdang araw

MGA MUNGKAHING GABAY NA TANONGMenge IngkotHEALTH EDUCATION1.It menge pegbuten I Unding uno I gay mong tulusen?2.Mano negsakit I oka I Unding?3.Singden I pemudaan it peng uro tagna beke tiban?MATEMATIKA1.Unong sugit naya si Unding dut oma?2.Seno ketanan I lebuyo beke pugo ne nepinduko ni Unding?3.Idagang mo o ipaten I nepise mo?Mano?Mga TanongHEALTH EDUCATION1.Sa mga gawain ni Unding, ano ang nais mong tuluran?Bakit?2.Bakit kaya nagkasakit ang kuya ni Unding?3.Ihambing ang paraan ng panggagamot noon at ngayon.MATEMATIKA1.Anong araw sumama si Unding sa kaingin?2.Ilan lahat ang labuyo at pugo na nasilo ni Unding?3.Ibebenta o aalagaan mo ba ang mga nahuli mo?Bakit?

NAMAHALA NG PROYEKTOSINFOROSA A. GUINARES Ph.D, CESO 1V Director 1V, Region 1V-MIMAROPA EDITA MACAYAON- BALLESTEROSChief, Elementary Education Division, MIMAROPA SERVILLANO A. ARZAGASchools Division Superintendent KARINA C. JAVIERField Based Program Officer, 1V-BSHERELYN T. LAQUINDANUM Regional PRIME Focal PersonJESUS V. PAGLIAWAN AURELIA B. MARQUEZ Division IP Coordinator Education Program Supervisor - English Sec. Division of Palawan Division PRIME Focal Person, Palawan RODGIE S. DEMALINAOEducation Program Supervisor-Filipino Elem. MTBE-MLE, Division Coordinator LILIAN T. PORTALESEducation Program Supervisor-English Elem. Division of Palawan NORLIZA M. UTOH Head Teacher 11Salongsong Elementary SchoolMELANY Y. TAMAYOTeacher In ChargeTulapos PalawanMARY-ANN C. APOSTOL RODELYN G. GUEVARRAANALIE E. BERMEJO LUZ C. CIASICOMARIA ELENA H. SANICO JEZEBELLE B. ANTOLIN