02ช่วงสงครามโลกครั้งที่2และรัฐประหาร2490

ความสัมพันธ์กับรัฐมหาอานาจในสมัย WW2 หลงั ปฏวิ ตั ิ 2475 รัฐบาลไทยภายใตก้ ารนาของหลวงพิบลู สงครามมีนโยบายต่างประเทศแบบชาตินยิ ม และเน้นการขยาย อานาจไปยงั ดินแดนที่เคยเป็นของไทย เช่น ลาว กัมพชู า

กรณพี ิพาทอนิ โดจีน 2483 การขยายอานาจของญปี่ ุนในทวปี เอเชยี ภายใต้นโยบายและ แนวคิด “เอเชียสาหรับชาวเอเชีย” + ปลดปลอ่ ยดินแดนอาณานิคม + ขบั ไล่ชาติมหาอานาจตะวนั ตกออกจากเอเชยี สอดคลอ้ งกบั แนวคิดของรัฐบาลไทยในการสร้างชาติใหเ้ ข้มแขง็

กรณพี พิ าทอินโดจนี 2483 • กนั ยายน 2482 สงครามเกิดขนึ้ ในยโุ รป กองทพั เยอรมนั บกุ เข้ายดึ ครองโปแลนด์ รกุ เขา้ ไปในฝรง่ั เศส และหลายประเทศ ในยุโรป จนลกุ ลามกลายเปน็ สงครามโลกคร้ังท่ี 2

กรณพี ิพาทอนิ โดจีน 2483 • ความร้สู กึ ชาตินยิ มในประเทศไทยทาใหเ้ กิดการเดนิ ขบวนเพื่อ เรียกร้องดินแดนคนื จากฝรง่ั เศส โดยไทยขอตกลงปกั ปนั เขต แดนไทยกบั อนิ โดจีนของฝรั่งเศสใหม่ • ตกลงกนั ไม่ได้ จงึ เกิดการรบขึ้นท้งั ทางบกและทางทะเล • ญป่ี นุ เข้ามาไกลเ่ กลี่ย ฝรงั่ เศสยอมคนื ดนิ แดนและปรับปรุงแนว เขตใหม่ ทาให้เขตแดนไทยครอบคลมุ ไปถึงทะเลสาบเขมร ตอนบน

ญ่ปี นุ่ บุกไทย • กาลังทหารญีป่ ุนบกุ เข้ามาทางภาคตะวันออกเข้าสู่ จ. ปราจนี บุรี พร้อมยกพลข้ึนบกบริเวณจงั หวดั ต่างๆทางภาคใต้ • ญ่ีปุนยน่ื คาขาดขอเดนิ ทัพผา่ นประเทศไทยเพื่อไปโจมตีมลายู สิงคโปร์ พมา่ และจนี • ทหารญ่ีปนุ ถกู ต่อต้านจากกองทหารไทย ไทยขอความ ช่วยเหลอื จากอังกฤษแต่ไมส่ าเร็จ เนอ่ื งจากองั กฤษถกู คกุ คาม จากเยอรมนีเชน่ กนั

ไทยประกาศสงครามกบั องั กฤษและ สหรัฐอเมริกา • จอมพล ป. พบิ ลู สงครามลงนามร่วมแกนอกั ษะกบั ผแู้ ทน รฐั บาลญ่ปี ุนในพระอโุ บสถวัดพระแกว้ 21 ธ.ค. 2484

ญ่ีปุ่นบกุ ไทย • 7 ธนั วาคม 2484 (ตามเวลาในฮาวาย) ญ่ีปุนเปิดฉาก สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ในเอเชยี เรียกวา่ “สงครามมหาเอเชยี บรู พา” โดยบุกโจมตฐี านทพั เรอื อเมริกาทีอ่ า่ วเพิรล์ ฮาร์เบอร์ ในฮาวาย และส่งกองทพั เขา้ โจมตีประเทศตา่ งๆพร้อมกนั ทกุ แหง่ รวมทง้ั ไทยด้วย

ขบวนการเสรไี ทย • มรว.เสนีย์ ปราโมช อคั รราชทตู ไทย ณ กรุงวอชิงตัน USA ไม่เห็นดว้ ยกบั คาประกาศสงครามของรัฐบาล จึงรวบรวมนร. ไทยและขา้ ราชการไทยก่อตั้งขบวนการเสรไี ทยขน้ึ • ทอ่ี ังกฤษ หมอ่ มเจ้าศุภสวสั ดิ์วงศส์ นิท สวัสดวิ ตั น์ ทรงเป็น ผู้ให้การสนับสนุนนักศกึ ษาไทยรวมตวั เป็นคณะเสรีไทยขน้ึ ใน องั กฤษบ้าง

ขบวนการเสรีไทย • ขบวนการเสรีไทยปฏบิ ตั กิ ารแทรกซมึ เข้ามาผา่ นทางจีนและ อนิ เดีย โดยโดดร่มชูชีพลงในไทย สร้างสนามบนิ ลบั เปน็ ที่ข้นึ ลงของเครอ่ื งบนิ พันธมติ ร เพ่อื สง่ อาวุธและครูฝกึ ใหเ้ สรีไทย เพอื่ เตรียมโจมตญี ่ปี ุน • แตญ่ ่ปี ุนยอมแพ้ตอ่ พันธมติ รเสียกอ่ นในวนั ท่ี 14 ส.ค. 2488 • เป็นขบวนการทชี่ ว่ ยผดงุ ฐานะของไทยมใิ หต้ กอยใู่ นฐานะ ประเทศผแู้ พส้ งคราม

สงครามโลกคร้งั ท่ี 2

ไทยกับสงครามโลกคร้งั ที่ 2 • ประเทศท่เี ข้ารว่ มรบใน WW2 แบ่งออกเป็น 2 ฝุาย • ฝ่ายอกั ษะ (Axis Powers) : เยอรมนี อติ าลี ญ่ีปุน • ฝ่ายพันธมติ ร (Allied Powers) : สหรัฐอเมริกา องั กฤษ ฝร่งั เศส สหภาพโซเวียต จีน

ในชว่ งสงครามโลกครง้ั ที่ 2 ประเทศไทยไดถ้ กู กองทัพ ญปี่ ุนเข้าควบคมุ และรฐั บาลไทยไดเ้ ข้ารว่ มสงครามกับฝุายอกั ษะ ประกาศสงครามกบั ฝุายสมั พนั ธมติ ร ซึ่งมผี ู้นาที่สาคัญ คอื องั กฤษ และสหรฐั อเมริกา ไทยจงึ ถกู เครอ่ื งบินฝุายสมั พันธมติ รโจมตที าง อากาศ ท้ังระเบดิ ทาลายจดุ ยุทธศาสตร์โดยเฉพาะกรุงเทพมหานคร หลายแหง่ เชน่ สะพาน โรงไฟฟาู และอาคารตา่ งๆ ประชาชน ไดร้ บั ความลาบากเดือดรอ้ น จอมพล ป. พิบลู สงคราม ซง่ึ เปน็ นายกรฐั มนตรใี นขณะนนั้ จึงถกู สถานการณบ์ ีบค้นั ในที่สดุ ก็ต้องลาออกจากตาแหน่งในวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2487 เมือ่ แพค้ ะแนนเสียงในสภา ผแู้ ทนราษฎร

ญ่ปี ุนบกุ ไทย

ไทยกับผลของ WW2 • คณะรฐั บาลจอมพล ป. ได้ลาออก เน่ืองจากแพก้ ารลงคะแนน เสียงในสภา • เมอ่ื ญ่ปี นุ ประกาศยอมแพ้ตอ่ พันธมติ ร ไทยประกาศวา่ การ ประกาศสงครามของรฐั บาลไทยต่อองั กฤษและอเมรกิ าระหว่าง สงครามโลกน้นั เป็นโมฆะ

ไทยกบั ผลของ WW2 • การเจรจาเกีย่ วกับสถานะของประเทศไทย ด้วยการชว่ ยเหลอื ของอเมรกิ า ผลคือไทยเพยี งแค่ต้องคืนดินแดนต่างๆใหอ้ งั กฤษ และฝรงั่ เศส และสง่ ข้าวสารจานวน 1 ลา้ น 5 แสนตนั ใหก้ ับ องั กฤษโดยไม่คิดมลู ค่า • ไทยจงึ รอดพ้นจากสถานะประเทศผูแ้ พ้สงคราม และไดร้ ับการ รับรองให้เป็นสมาชกิ ขององคก์ ารสหประชาชาติ เมอ่ื 16 ธ.ค.2489 เป็นสมาชกิ ลาดบั ที่ 55

พัฒนาการทางการเมืองช่วงหลงั สงครามโลก ครง้ั ท่ี 2 พ.ศ.2488–2490 ชว่ งเวลา พ.ศ. 2488 จนถึง พ.ศ. 2490 เป็นช่วง ทม่ี ีความสาคญั ในประวัติศาสตรก์ ารเมืองไทยอยา่ งมาก เนื่องจากในชว่ งเวลา 2 ปีนน้ั ไดเ้ กดิ เหตุการณ์ทางการเมอื ง คร้ังสาคัญหลายประการ ซง่ึ ส่งผลใหป้ ระวตั ิศาสตร์ไทยเกดิ ความเปลยี่ นแปลงในระบอบประชาธปิ ไตย

พฒั นาการทางการเมอื งช่วงหลงั สงครามโลก ครง้ั ที่ 2 พ.ศ.2488–2490 การก่อต้งั ขบวนการเสรีไทยตอ่ ต้านกองทพั ญี่ปุน จนกระท่งั สงครามยตุ ิ ถือว่ามสี ว่ นชว่ ยให้ประเทศไทยรอดพ้น จากสถานะประเทศผแู้ พ้สงคราม

รัฐบาล ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช พ.ศ. 2488 จอมพล ป. พิบลู สงคราม ลาออก นายควง อภยั วงศ์ (หลวงโกวทิ อภัยวงศ์) ซงึ่ เปน็ ผหู้ นง่ึ ในคณะผ้กู อ่ การเปล่ียนแปลง การปกครอง ใน พ.ศ. 2475 ไดข้ นึ้ เปน็ นายกรฐั มนตรีแทนและ ตอ่ มาลาออกให้ นายทวี บณุ ยเกตุ เปน็ นายกรฐั มนตรีชัว่ คราว เพื่อรอ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช กลับจากสหรัฐอเมรกิ ามารบั ตาแหน่งนายกรัฐมนตรี เพอื่ แก้สถานการณ์บา้ นเมอื งที่ตกเปน็ ฝุาย แพ้สงคราม เนือ่ งจาก ม.ร.ว.เสนยี ์ ปราโมช เป็นหัวหน้าคณะเสรี ไทย เป็นทรี่ ูจ้ ักดขี องสหรฐั อเมรกิ า มหาอานาจของฝุาย สมั พันธมติ รในเวลานน้ั ซงึ่ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช กแ็ ก้ไขสาเร็จ ลลุ ่วงไปได้ดว้ ยดี จนประเทศไทยไม่มีสภาพเป็นผแู้ พ้สงคราม

รัฐบาล ม.ร.ว.เสนยี ์ ปราโมช พ.ศ. 2488 แม้ไทยจะไดช้ ือ่ วา่ มกี ารปกครองระบอบประชาธิปไตยมา ตงั้ แต่ พ.ศ. 2475 แต่ตลอดเวลานนั้ อานาจการในการ บริหารประเทศท่แี ท้จริงตกอย่ใู นมอื ของคณะทหารทม่ี ี จอม พล ป. พิบลู สงคราม เป็นผ้นู า เมอื่ จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม หมดอานาจภายหลงั สงครามโลก มกี ารรา่ ง รฐั ธรรมนูญขน้ึ ใหมใ่ น พ.ศ. 2489 พรรคการเมืองต่างๆ เกดิ ขึ้น มีผู้ผลัดเปลยี่ นกันเป็นนายกรฐั มนตรี คอื นายปรีดี พนมยงค์ (หลวงประดิษฐ์มนูธรรม) และพลเรือตรีถวลั ย์ ธารงนาวาสวัสดิ์ แมท้ ง้ั สองท่านนีจ้ ะรว่ มอยใู่ นคณะผู้กอ่ การ เปล่ยี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ด้วย แต่เปน็ ฝาุ ยที่ไม่ นยิ มใช้กาลงั ทหาร

ม.ร.ว. เสนยี ์ ปราโมช เมอื่ ครงั้ ดารงตาแหน่งเป็นเอกอคั รราชทตู ไทยประจา สหรฐั อเมริกา ภาพนถี้ ่ายเม่อื พ.ศ. 2487 ในงานเฉลมิ พระชนมพรรษาครบ 19 พรรษา ของพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั อานันทมหดิ ล ที่สหรัฐอเมริกา



เหตุการณร์ ชั กาลท่ี 8 ถกู ลอบปลงพระชนม์ – รัฐประหาร พ.ศ.2490 ภายหลงั สงครามโลกคร้ังที่ 2 พระบาทสมเด็จพระ เจ้าอยหู่ ัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 ไดเ้ สด็จนิวตั กลบั ประเทศ ไทย พรอ้ มดว้ ยพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟูาภูมพิ ลอดลุ ยเดช (พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั รัชกาลปัจจบุ ัน) และกอ่ นที่จะ เสด็จกลบั ไปศกึ ษาต่อทป่ี ระเทศสวติ เซอรแ์ ลนด์ พระบาท สมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั อานนั ทมหดิ ลกเ็ สด็จสวรรคตดว้ ยอาวุธปนื ในวนั ท่ี 9 มิถนุ ายน 2489 รฐั บาลได้อญั เชิญพระเจา้ น้องยา เธอ เจา้ ฟาู ภมู ิพลอดลุ ยเดช เสดจ็ ข้ึนครองราชสมบตั ิสืบสนั ตติ วงศ์ตอ่ มา โดยมีคณะผู้สาเรจ็ ราชการแทนพระองค์ เนือ่ งจาก ยังทรงไมบ่ รรลนุ ิตภิ าวะ





เหตกุ ารณร์ ชั กาลที่ 8 ถกู ลอบปลงพระชนม์ – รัฐประหาร พ.ศ.2490 จากกรณสี วรรคตดงั กลา่ ว นายปรดี ี พนมยงค์ จงึ ได้ แสดงความรบั ผิดชอบโดยการลาออกจากตาแหน่งนายกฯ เพราะไมส่ ามารถหาสาเหตุทแ่ี ท้จรงิ ในการเสด็จสวรรคตได้ จงึ ถกู ตาหนิติเตยี นจากประชาชนและฝุายค้านอย่างรุนแรง รฐั บาลพลเรอื ตรี ถวัลย์ ธารงนาวาสวัสด์ิ เข้าดารงตาแหน่ง แทน แตไ่ มส่ ามารถแกไ้ ขปญั หาบ้านเมอื งได้ ราษฎรเดอื ดร้อน เนอื่ งจากอยใู่ นชว่ งหลังสงครามโลก

เหตุการณร์ ัชกาลที่ 8 ถูกลอบปลงพระชนม์ – รฐั ประหาร พ.ศ.2490 ในที่สุดฝ่ายทหาร “พลโท ผิน ชณุ หะวณั ” ไดก้ ่อ รัฐประหารเม่ือ 8 พฤศจิกายน พ.ศ.2490 เพอื่ ชว่ งชงิ อานาจ ทางการเมือง ไดเ้ ชญิ ใหน้ ายควง อภัยวงศ์ หวั หนา้ พรรค ประชาธิปตั ยจ์ ดั ตัง้ รัฐบาล แตบ่ รหิ ารประเทศไดเ้ พียง 2-3 เดอื นก็ ถกู คณะรฐั ประหารชดุ เดิมบงั คับใหล้ าออก และให้จอมพล ป. พิบูลสงคราม เปน็ นายกรัฐมนตรีอกี ครง้ั ตามความต้องการที่ แทจ้ ริง



“ การรัฐประหารใน พ.ศ.2490 คอื เหตุการณ์ สาคญั ทางประวัติศาสตร์การเมอื งไทย เนอื่ งจากเหตกุ ารณ์ดังกล่าวถือเปน็ จดุ สิน้ สุด สมยั การปกครองของคณะราษฎรและการ พยายามเรมิ่ ตน้ ระบอบประชาธิปไตย แตเ่ ปน็ การเริ่มต้นยคุ สมยั ของเผด็จการทหาร ซ่งึ จะ ครองไทยไปอีกนานถึง 26 ปี... ”

สมยั ของคณะรฐั ประหาร 2490-2500 • การตอ่ สรู้ ะหวา่ งกลุม่ การเมืองตา่ งๆ ทวีความรนุ แรงขนึ้ • “กบฏวงั หลวง” เมือ่ 26 กุมภาพันธ์ 2492 • รัฐบาลปรากบฏ โดยผู้นากองทหารเขา้ ปราบคือ พลตรสี ฤษดิ์ ธนะรัชต์ เปน็ ผู้ท่ีไดร้ บั ความไวว้ างใจจากจอมพล ป. นายกฯ • ต่อมาเกดิ กบฏแมนฮตั ตัน เมื่อ 29 มถิ นุ ายน 2494 มี นายทหารเรือกล่มุ หน่งึ เปน็ ผกู้ ่อการ

สมยั ของคณะรฐั ประหาร 2490-2500 • หลงั จากฝาุ ยกบฏถูกปราบจนราบคาบ นกั การเมอื งฝุายตรง ข้ามถูกกวาดลา้ ง จามพล ป. จึงก้าวเข้าสู่อานาจอย่างมน่ั คง โดยมีผู้สนับสนุน 2 คน คือ พลเอกสฤษดิ์ ธนะรชั ต์ ผู้ บัญชาการทหารบก และพลตารวจเอกเผ่า ศรยี านนท์ อธบิ ดกี รมตารวจ • ตารวจในสมยั นน้ั ไดร้ บั การฝกึ อาวธุ แบบทหาร มีอาวุธที่ ทันสมยั กรมตารวจจงึ เปน็ เสมอื นกองทัพหนึ่งในการค้าจนุ ฝาุ ยรัฐบาลเช่นเดยี วกับกองทัพบก

สมัยของคณะรฐั ประหาร 2490-2500 • ฝุายทหารกับตารวจเริ่มขัดแย้งกัน ทาให้จอมพลป. ต้องใช้ นโยบายเอาใจท้ัง 2 ฝุาย และเอาใจประชาชนโดยให้สิทธิ เสรภี าพในการแสดงความคดิ เห็น “การปราศรยั แบบ ไฮด์ปาร์ก” • แสดงใหเ้ หน็ ว่า จอมพล ป. ไม่มีฐานอานาจทีแ่ ท้จรงิ ข้นึ อยู่ กับการถ่วงดลุ อานาจระหวา่ งกล่มุ ของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต์ กับกลมุ่ พลตารวจเอกเผ่า ศรียานนท์

สมยั ของคณะรัฐประหาร 2490-2500 • จอมพล ป. จดั ใหม้ กี ารเลือกตงั้ ข้นึ เมอื่ กุมภาพนั ธ์ 2500 แต่ ประชาชนไม่พอใจ เชอื่ วา่ ฝุายรฐั บาลโกงการเลือกตั้ง นสิ ติ นักศึกษาและประชาชนจึงเดินขบวนประท้วงท่ีทาเนยี บรัฐบาล • ประชาชนใหก้ ารสนับสนนุ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ผู้ บัญชาการทหารบก จึงทารฐั ประหารขบั ไลจ่ อมพล ป. เมอ่ื วันที่ 16 กันยายน 2500 และเชญิ นายพจน์ สารสิน ซ่งึ USA ยอมรับนับถอื เป็นนายกฯ เพ่ือจัดการเลอื กต้งั ใหบ้ ริสทุ ธิ์

สมัยของคณะรัฐประหาร 2490-2500 • จอมพลแปลก พบิ ลู สงคราม ลภี้ ัยไปอยญู่ ่ีปุน และถึงแก่ อสญั กรรมทนี่ ่นั ใน พ.ศ.2507