การเสด็จประพาสต้นและเสด็จประพาสยุโรป

ประพาสตน้ ประกอบดว้ ยคาวา่ ประพาส กบั คาว่า ตน้ คาวา่ ประพาส มาจากคาภาษาสนั สกฤตวา่ ปรฺ วาส (อา่ นวา่ ปรฺ ะ-วา-สะ) ซ่ึงเป็นคานามแปลว่า ท่อี าศยั ชวั่ คราว หรอื ท่อี าศยั ซ่ึงไกลจากบา้ น ไทยใชเ้ ป็น คากรยิ าราชาศพั ท์ หมายถงึ ไปต่างถน่ิ หรอื ตา่ งแดน เช่น ประพาสยุโรป คาว่า ประพาสตน้ หมายถงึ เท่ยี วไปเป็นการสว่ นพระองค์

 การเสดจ็ ประพาสยโุ รปและหวั เมอื งของรชั กาลท่ี 5 พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดเ้ สด็จประพาสยโุ รป 2 ครง้ั ไดแ้ ก่ ใน พ.ศ. 2440 และ พ.ศ. 2450 เพอ่ื การเจรจาทางการเมอื ง กบั มหาอานาจตะวนั ตก เพอ่ื แกป้ ญั หาความขดั แยง้ ระหว่างกนั เพอ่ื ศึกษา ความเจรญิ กา้ วหนา้ ดา้ นตา่ ง ๆ ของตะวนั ตก เพอ่ื ใหช้ าวต่างชาตไิ ดร้ ูจ้ กั ไทยดี ข้ึนและเพอ่ื แสวงหามติ รประเทศ

 1. การเสด็จประพาสยโุ รปครง้ั ท่ี 1 ใน พ.ศ. 2440 นบั เป็นครง้ั แรกของ พระมหากษตั รยิ ใ์ นภมู ิภาคน้ีท่เี สด็จประพาสยโุ รป โดยมจี ดุ ประสงค์ สาคญั คอื เพอ่ื ทาความเขา้ ใจกบั ชาตทิ ่คี กุ คามไทย เพอ่ื เจรจาโดยตรงกบั ผูน้ าของฝรงั่ เศสเพอ่ื แกป้ ญั หาความขดั แยง้ ในกรณีท่สี บื เน่ืองจากวกิ ฤตกิ ารณ์ ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436) รวมทง้ั เพอ่ื แสวงหาชาตพิ นั ธมติ รมาช่วยสง่ เสรมิ สรา้ ง ความมนั่ คงของประเทศ การเสดจ็ ประพาสยโุ รปครง้ั น้ีประสบความสาเรจ็ อย่างย่งิ ในการสรา้ งสมั พนั ธไมตรกี บั รสั เซียในรชั สมยั ซารน์ ิโคลสั ท่ี 2 แหง่ ราชวงศโ์ รมานอฟ

 2. การเสดจ็ ประพาสยโุ รปครง้ั ท่ี 2 ใน พ.ศ. 2450 ทรงมจี ุดประสงคส์ าคญั คอื เพอ่ื รกั ษาพระอาการประชวรเกย่ี วกบั ระบบทางเดนิ หายใจและพระวกั กะ (ไต) และเพอ่ื เจรจา ราชการบา้ นเมืองกบั ชาตติ ะวนั ตกต่าง ๆ ทง้ั เร่อื งสทิ ธสิ ภาพนอกอาณาเขต ปญั หาเร่อื งคนใน บงั คบั ฝรงั่ เศส อานาจการปกครองเหนือดินแดนเมืองหลวงพระบางบนฝงั่ ขวาแม่น้าโขงและ เขตปลอดทหาร (ไทย) ระยะ 25 กโิ ลเมตรบนฝงั่ ขวาของแม่น้าโขงตลอดแนวชายแดน ระหวา่ งราชอาณาจกั รสยามกบั อาณานิคมอนิ โดจนี ของฝรงั่ เศส ปญั หาภาษีรอ้ ยชกั 3 เป็น รอ้ ยชกั 10 และโครงการสรา้ งทางรถไพสายใต้ ทรงใหส้ ตั ยาบนั ในสนธสิ ญั ญาสยามกบั ฝรงั่ เศส พ.ศ. 2449 การเจรจากบั ปลดั กระทรวงการต่างประเทศองั กฤษซ่งึ สง่ ผลใหเ้ กดิ สนธิสญั ญาแลกเปลย่ี น 4 รฐั มลายูในเวลาตอ่ มา และการเสดจ็ พระราชดาเนินทรงรบั ปรญิ ญาด็อกเตอรอ์ อฟลอว์ (Doctor of Law)

 พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ทรงมองการณ์ไกล ทรงทราบถงึ ความ เป็นไปในเอเชียทง้ั หมด จงึ ทรงตระเตรยี มการณ์โดยทรงให้ พระราชโอรสศึกษาภาษาองั กฤษ เม่ือ พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั เสด็จข้ึนครองราชยก์ ท็ รงมพี ระราชประสงคท์ ่จี ะเสดจ็ ประพาสยโุ รป แตถ่ กู ทดั ทาน จากขา้ ราชการผูใ้ หญ่ว่าอาจเกดิ เหตใุ นบา้ นเมือง ได้ เน่ืองจากยงั ทรงไม่บรรลนุ ิตภิ าวะ จงึ ทรงเล่อื นการเสด็จเยอื น ยโุ รปออกไปและเสด็จไปท่ชี วาและอนิ เดีย เพอ่ื ศึกษาระบบการปกครองและ วทิ ยาการของประเทศท่เี ป็นอาณานิคมของประเทศยโุ รป

จนกระทงั่ เกดิ เหตกุ ารณ์ รศ. ๑๑๒ ฝรงั่ เศสสง่ เรอื ปื นเขา้ มาท่ปี ากแม่น้า เจา้ พระยา และนาไปสูค่ วามขดั แยง้ อยา่ งรุนแรง องั กฤษและฝรงั่ เศส ไดท้ าสญั ญาลบั พ.ศ. ๒๔๓๖ ใหส้ ยามเป็นประเทศกนั ชน ทาใหพ้ ระองคท์ รงตดั สนิ พระทยั ว่ามีความจาเป็นตอ้ งเสดจ็ ฯ ไปยโุ รป เพ่อื ใหย้ โุ รปไดท้ าความ รูจ้ กั กบั สยามโดยตรง และรูว้ า่ สยามไมใ่ ช่ประเทศป่ าเถอ่ื นแตม่ คี วามศิวไิ ลซ์ เน่ืองจากยโุ รป มกั จะลา่ อาณานิคมโดยการอา้ งว่าประเทศ เหลา่ น้นั ป่าเถ่อื นและไม่ ศิวไิ ลซ์ ชาวผิวขาวซ่ึงถอื วา่ ตนเหนือกว่า

 ทวปี ยโุ รปมีความสมั พนั ธก์ บั ประเทศไทย ตง้ั แต่สมยั กรุงศรอี ยธุ ยา เป็น ราชธานี ชาวองั กฤษ ฝรงั่ เศส เนเธอรแ์ ลนด์ เขา้ มามคี วามสมั พนั ธท์ างการคา้ การเมอื ง บางสว่ นเขา้ มาตง้ั ถน่ิ ฐานอยูใ่ น ประเทศไทย ในปจั จุบนั ประเทศไทยยงั มีการตดิ ตอ่ คา้ ขาย แลกเปลย่ี นทางดา้ นวฒั นธรรม การศึกษา กฬี ากบั ประเทศตา่ งๆ ในทวปี ยโุ รป นอกจากน้ียงั มสี ว่ นร่วมในการเขา้ เป็นสมาชิกขององคก์ รต่างๆ พอจะสรุปไดด้ งั น้ี  ความสมั พนั ธท์ างการฑูต มีสถานฑูตไทยตง้ั อยู่ในทวปี ยโุ รปหลายประเทศ  พระราชวงศข์ องประเทศตา่ งๆ ไดเ้ สดจ็ เยอื นประเทศไทย และพระราชวงศไ์ ทยหลายพระองคไ์ ด้ เสดจ็ ไปศึกษาในประเทศองั กฤษ  ความสมั พนั ธท์ างการคา้ ประเทศไทยตดิ ตอ่ คา้ ขายกบั กลมุ่ ประชาคมยโุ รป สนิ คา้ สาคญั ท่ไี ทยสงั่ ซ้ือ จากยโุ รป คอื เคร่อื งจกั รกล รถยนต์ เวชภณั ฑ์ อาวธุ อปุ กรณ์อเิ ลคโทรนิกส์ เย่อื กระดาษ สนิ คา้ ออก ท่สี าคญั คอื ขา้ ว ยางพารา สง่ิ ทอ อญั มณี สนิ แร่ ไมแ้ กะสลกั อาหารกระป๋ อง เคร่อื งหนงั  ความสมั พนั ธด์ า้ นอน่ื ๆ เช่น ทางดา้ นศิลป วฒั นธรรม การศึกษา กฬี าและการทอ่ งเท่ยี ว เป็นตน้

 ตอ่ มาพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดส้ ง่ สมเด็จพระเจา้ ลกู ยา เธอ เจา้ ฟ้ าจกั รพงษภ์ วู นาถไปศึกษาท่ปี ระเทศรสั เซยี ดว้ ย และในการเสดจ็ ประพาสยโุ รปครง้ั น้ีไดท้ รงเจรจาและปรบั ความเขา้ ใจกบั ฝรงั่ เศส ซ่งึ คุกคาม ไทยอย่างหนกั รวมทง้ั มีจดุ ประสงคท์ ่สี าคญั อกี ประการหน่ึง คอื เพอ่ื ทอดพระเนตรความเจรญิ ของยโุ รป จะไดน้ ามาเป็นแบบอยา่ งในการปรบั ปรุง บา้ นเมอื ง 

 สภาพการเมืองไทยกอ่ น นบั เป็นสภาพการณ์ท่กี ลา่ วไดว้ ่า ความตงึ เครยี ดทาง การเมืองอนั เกดิ จากความขดั แยง้ ระหวา่ งกลมุ่ สดุ ขว้ั คอื ขวาจดั และซา้ ยจดั ถงึ จดุ สูงสุด ความขดั แยง้ ทางผลประโยชนแ์ ละอานาจทางการเมืองของผูน้ าทาง การเมือง และผูน้ าทางทหารกอ็ ยู่ในลกั ษณะทวคี วามรุนแรงข้ึนเร่อื ย ๆ ในช่วงน้ี ท่ี เกดิ ข้ึนน้นั แต่กระแสของความขดั แยง้ ของขว้ั สดุ โตง่ ทง้ั สองยากท่จี ะลดลงได้ ประกอบกบั รฐั บาลผสมเป็นรฐั บาลท่อี อ่ นแอ ทาใหส้ ภาพของการเมอื งไทยอยูใ่ น สภาพท่พี รอ้ มท่จี ะระเบดิ ออกเป็นเสย่ี ง ๆ ทาใหบ้ รรยากาศทางการเมืองซ่ึงเตม็ ไป ดว้ ยความตงึ เครยี ดอยู่แลว้ เพม่ิ ความน่าสะพรงึ กลวั และความไม่แน่นอนมากข้ึน ซ่ึงนกั วชิ าการโดยเฉพาะนกั รฐั ศาสตรส์ ามารถคาดการณ์ไดว้ า่ ระบอบประชาธิปไตย คงอยู่ไดไ้ ม่นาน การยดึ อานาจโดยทหารจะเกดิ ข้ึน เป็นแต่รอจงั หวะและหา ความชอบธรรมเทา่ น้นั ทง้ั น้ีเพราะยงั มีมวลชนท่จี บั กลมุ่ และจดั ตง้ั โดยเฉพาะ ศูนยก์ ลางนิสติ นกั ศึกษาแหง่ ประเทศไทย ท่จี ะเป็นตวั คา้ นการยดึ อานาจ

 \"เสดจ็ ประพาสตน้ \" ทง้ั เสดจ็ ทางเรอื เสด็จทางรถไฟอย่างสามญั ชน ทรง แต่งพระองคอ์ ย่างคนธรรมดา เช่น เป็นคหบดี ทาใหไ้ ดพ้ บปะพดู คยุ กบั ชาวบา้ นโดยท่ชี าวบา้ นบางคนไม่รูว้ ่าพระองคเ์ ป็นพระเจา้ แผ่นดนิ บางครง้ั ทรงไดร้ บั เล้ยี งอาหารจากชาวบา้ น ซ่งึ การคบหาสมาคมกบั ราษฎรอย่าง ใกลช้ ิด ทาใหพ้ ระองคท์ ราบทกุ ขส์ ขุ และความเป็นไปของราษฎรตลอดจนทาง ปฏบิ ตั งิ านของขา้ ราชการในสว่ นทอ้ งถ่นิ

 1.ทรงไดเ้ รยี นตา่ งประเทศตง้ั แตท่ รงพระเยาว์  2.ทรงดาเนินการพฒั นาสงั คมทางการเมอื งในไดอ้ ย่างมนั่ คง  3.ทรงเสดจ็ ประพาสยโุ รปไปหลายท่เี พอ่ื สรา้ งสมั พนั ธมติ ร  4.ทรงจาหน่ายสนิ คา้ ออกจากประเทศไดห้ ลายนานาประเทศ  5.ทรงยดึ มนั่ ในการปกครองและเปล่ยี นแปลงหลายอย่างเพอ่ื ในประเทศเป็นท่ี จาตามอง

 1.ท่านไดท้ รงมีการเลกิ ทาสเพอ่ื ใหป้ ระชาชนเป็นอสิ ระ  2.ทรงไดท้ าการเสดจ็ ประพาสยโุ รปตง้ั แตท่ รงพระเยาว์  3.ทรงสรา้ งสมั พนั ธมติ รใหแ้ กป่ ระเทศชาตใิ หย้ งั คงอยู่มาจนถงึ ปจั จุบนั  4.ทรงรเิ ร่มิ สรา้ งสง่ิ กอ่ สรา้ งตา่ งๆอย่างเช่น การประปา ไปรษณีย์ ทางหลวง ฯลฯ เป็นตน้

 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไดส้ ง่ ผลการเสดจ็ ประพาสยโุ รปครน้ั น้ีทา่ นไดม้ กี ารดาเนินงานไดท้ รงเจรจาและปรบั ความเขา้ ใจกบั ฝรงั่ เศสซ่ึง คกุ คามไทยอย่างหนกั ซ่งึ ทง้ั มจี ุดประสงคอ์ กี ประการหน่ึงคอื เพอ่ื ทอดพระเนตร ความเจรญิ ของยโุ รปจะไดน้ ามาเป็นแบบอย่างในการปรบั ปรุงบา้ นเมอื งไดส้ ง่ สง่ มหามติ รท่สี าคญั คอื รสั เซยี และเยอรมนีการเสด็จประพาสยโุ รปครง้ั แรกน้นั ไดร้ บั ผลทางการเมอื งเปเป็นรูปแบบธรรมบา้ งแตไ่ ม่ชดั เจนทนั ทจี ะขจดั ปญั หา การรกุ รานไดแ้ ตต่ อ้ งประสบความสาเรจ็ อยา่ งย่งิ

 ผลท่ไี ดจ้ ากการปฏริ ูป  พระมหากรุณาธคิ ณุ อนั ย่งิ ใหญ่ของพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั รชั กาลท่ี 5 คอื การประกาศเลกิ ทาส ทาใหป้ วงชนชาวไทยไดเ้ ป็นไทมาจวบจน ทกุ วนั น้ี  เม่ือวนั ท่ี 23 ตลุ าคม พ.ศ.2453 ไดเ้ กดิ เหตกุ ารณ์ท่สี รา้ งความเศรา้ โศกใหก้ บั ประเทศไทยครง้ั ใหญ่หลวง เม่อื พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั รชั กาลท่ี 5 ทรงประชวรเสดจ็ สวรรคต ณ พระท่นี งั่ อมั พรสถานพระราชวงั ดุสติ เน่ืองดว้ ยพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั ทรงเป็นกษตั รยิ ท์ ่เี ป็นท่ี เคารพรกั ของทวยราษฎร์ ทรงมพี ระมหากรุณาธคิ ณุ อเนกประการ ทง้ั ในการ ปกครองบา้ นเมือง และพระราชทานความรม่ เย็นเป็นสขุ แกช่ นทกุ หม่เู หลา่

1.นางสาว ธมลวรรณ เบญ็ บาด ม.4/9 เลขท่ี 4 2.นางสาว รภสั สรณ์ อาศยั นา้ ม.4/9 เลขท่ี 12 3. นางสาว ไอยรดา ไสยะหตุ ม.4/9 เลขท่ี 14 4. นางสาว จนั ทกานต์ ทะนงค์ ม.4/9 เลขท่ี 30 5. นางสาว นทมน ทมิ อรรถ ม.4/9 เลขท่ี 37 6. นางสาว รตั นาภรณ์ ศรเี หรา ม.4/9 เลขท่ี 44