รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการรับจ้างเลี้ยงโคนม

โครงงาน เรือ่ ง รับจา้ งเล้ียงโคนม จัดทาโดย นายธรี ภัทร จันพางาม รหสั นักศกึ ษา 62205010083 นายกติ ติธัช บัวงาม รหัสนักศึกษา 62205010077 เสนอ อาจารยม์ ยรุ ยี ์ เครือจนั ตา วิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีลพบรุ ี

คานา โครงงานเรื่องการรับจ้างเลี้ยงโคนม เป็นโครงงานที่บูรณาการการเรียนรู้จากประสบการณ์ การเรยี นรใู้ น 5 ภาคเรยี นท่ผี า่ นมา โดยได้น้อมนาปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ปรับใช้ในชีวิตประจาวัน โดยยึดหลักการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์สูงสุด โครงงานเร่ืองการรับจ้างเลี้ยงโคนม ผู้จัดทาขอขอบพระคุณผู้บริหารสถานศึกษา คุณครู ผู้ให้ความรู้และให้คาแนะนาในการจัดทาข้อมูล การเขียนรายงานและการจัดทา โครงงาน จนสาเร็จลุลว่ งไปดว้ ยดี ผู้จัดทาโครงงานเร่ืองการรับจ้างเลี้ยงโคนม ขอขอบคุณท่านท่ีให้ความอนุเคราะห์ มา ณ โอกาสน้ี ผู้จัดทา นายธีรภทั ร์ จันพางาม นายกิตตธิ ัช บวั งาม มกราคม 2565

กติ ติกรรมประกาศ โครงงานเกษตร เรื่อง “การรับจ้างเล้ียงโคนม” ผ้จู ัดทาขอขอบคณุ คณุ ครูมยรุ ีย์ เครอื จนั ตา ครูที่ปรึกษาโครงการท่ีให้คาปรึกษา คาแนะนา และ ขอขอบคุณผู้ปกครอง ท่ีให้คาแนะนา ในเรื่องการ เลย้ี งโคนมและสนบั สนุนในการทาโครงงานในครง้ั น้ี ผจู้ ัดทาขอขอบคุณทุกท่านทก่ี ลา่ วไว้ ณ ท่นี ีด้ ้วย ผูจ้ ดั ทา นายธีรภทั ร์ จนั พางาม นายกิตติธัช บวั งาม

บทคดั ยอ่ อาชีพการเล้ียงโคนม เป็นอาชีพที่สร้างรายได้และความม่ันคงให้กับเกษตรกรอีกอาชีพหนึ่ง ประเทศไทยได้เคยสั่งโคนมพันธ์ุต่างประเทศเข้ามาทดลองเลี้ยงเมื่อกว่า 50 ปีล่วงมาแล้ว แต่การเริ่มต้น เลี้ยงในคร้ังแรกประสบปัญหาบางประการ จึงนับว่ายังไม่ประสบผลสาเร็จจนกระท่ังเม่ือปี พ.ศ. 2508 เป็นต้นมา อาชีพการเลี้ยงโคนมจึงได้ถูกฟ้ืนฟูขึ้นมาอีกคร้ังและเร่ิมรู้จักแพร่หลายเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน อยา่ งไรก็ตามอาชีพการเลี้ยงโคนมอาจยึดเป็นอาชีพหลักได้หรืออาจเป็นอาชีพรองอาชีพหนึ่งท่ีเกษตรกร ควรจะทาควบคูก่ ันไปกับอาชพี อนื่ เพ่ือให้ได้รับประโยชน์มากท่ีสดุ ทง้ั ทางตรงและทางออ้ ม

บทที่ 1 บทนา ทีม่ าและความสาคญั ของโครงงาน ที่มาของโครงการการเลีย้ งโคนม เกิดจากตัวนักศึกษาตอ้ งการหารายได้เสริมในช่วงหยุดเรียน จึง เกิดการคิดทาโครงการรบั จา้ งการเล้ียงโคนมขึน้ โดยโครงการนี้บรณู ะจากอาชพี ท่ที าอยู่คือการรับจ้างเล้ียง โคนมนกั ศกึ ษาเหน็ วา่ การเลี้ยงโคนมในปจั จบุ นั เเพรห่ ลายอย่างมากจึงอยากนาเสนอเเละจัดทาโครงการน้ี ขึน้ หลกั การและเหตผุ ล เน่ืองจากนักศึกษาต้องการหารายได้เสริมจากอาชีพที่ถนัดเ เละคิดว่าจะทาได้จึงทาให้เกิดการ จัดทาโครงการนข้ี นึ้ อยา่ งต่อเนอ่ื ง วตั ถุประสงค์ 1) ศึกษาวิธกี ารเล้ยี งโคนม 2) ศึกษาการดูเเลรักษาโคนม 3) หารายได้ เปา้ หมาย เปาู หมายเชงิ ปริมาณ ผูจ้ ้างมเี เรงงานการทางานเพิ่มข้ึน เปูาหมายเชงิ คุณภาพ โคนมท่เี ลีย้ งแข็งแรง คุณภาพดี ผลคาดวา่ จะไดร้ ับ 1) ไดร้ บั ความรู้เก่ยี วกับการเลี้ยงโคนมไว้ใชป้ ระโยชน์ในการเรยี น 2) ไดเ้ รยี นรู้วีถีชีวิตของโคนม 3) มรี ายได้

ปญั หาที่เกดิ ขึ้นและแนวทางแกไ้ ขปญั หา 1) โคนมเปน็ โรค 2) วัตถุดิบอาหารสตั ว์มรี าคาแพงทาให้ต้นทนุ การผลิตสูง การแกไ้ ขปัญหา 1) ใขย้ ารกั ษาตามอาการของโคนม 2) ผสมหญา้ หมกั ขา้ วโพดหมักใหโ้ คนม งบประมาณ งบประมาณจากผูว้ ่าจ้าง สถานท่ีดาเนินโครงงาน KING’S ฟาร์ม ตงั้ อยู่ท่ี ซอย 20 ต.พัฒนานิคม อ.พัฒนานคิ ม จ.ลพบุรี ระยะเวลาดาเนินการ 1 พฤศจิกายน 2564 - 30 มกราคม 2565

บทท่ี 2 เอกสารทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง ท่ีมาและความสาคัญของโครงงาน 1. ลักษณะกิจการโคนม งานเล้ียงโคนมเป็นงานท่ีต้องทาประจาทกุ วนั อยา่ งไมม่ ีวนั หยดุ เช่น การรดี นม ปกติผู้เลย้ี งรดี นมโควันละสองคร้ัง สปั ดาห์ละเจ็ดวัน ปีละสามร้อยหกสิบหา้ วนั ไม่มีวนั หยดุ แมโ่ คนมเปน็ สตั วท์ ี่คุ้นเคย กจิ วตั รประจา การเปลยี่ นแปลงกจิ วตั รประจา เช่น รดี นมผดิ เวลา มีเสียงดังหรือคนแปลกหนา้ รบกวน ตอนรดี นม อาจจะทาให้ปรมิ าณนมที่รดี ได้ลดลง คอกโคและคอกรีดนมจะต้องรักษาความสะอาดอยู่เสมอ การกาจัดมูลในคอกท่ีเลี้ยงผูกยืนโรง จะตอ้ งหม่ันทา เพราะความสกปรกเป็นแหล่งของเช้ือจุลินทรีย์ ซ่ึงมีผลกระทบต่อสุขภาพโคและการผลิต นมท่ีสะอาด งานเลีย้ งโคนมเป็นงานที่ต้องใช้แรงงาน ทั้งปริมาณและคุณภาพ เพราะมีงานละเอียดท่ีต้อง เอาใจใส่หลายอย่าง เช่น งานรีดนม งานจดบันทึก หรือช่วยจา การเป็นสัด การผสมพันธ์ุและการให้นม ของแม่โค อยา่ งไรก็ตาม ผลตอบแทนจากการเลย้ี งโคนมทัง้ ทางตรงและทางอ้อมเม่ือรวมกันแล้วอาชีพเลี้ยง โคนมจดั เป็นอาชพี ที่มีผลตอบแทนทง้ั ท่ีเป็นตวั เงินและความสขุ ทางใจไม่น้อย ข้อดขี องการเลย้ี งโคนมท่นี า่ สนใจคอื : 1. ใหร้ ายไดท้ กุ วนั ตลอดปี 2. มีงานให้ทาตลอดปสี มาชกิ ในครอบครัวไมต่ ้องหางานทานอกบา้ น สรา้ งความอบอุน่ ใน ครอบครัว 3. สามารถใช้เศษเหลือทางการเกษตรใหเ้ กิดประโยชน์เปน็ อาหารโคนม ข้อดอ้ ยของกิจการโคนม คอื 1. การลงทุนเบอ้ื งต้นค่อนขา้ งสูงในการซ้อื โคและสรา้ งโรงเรอื น 2. ผู้เลี้ยงต้องการประสบการณ์และฝึกอบรมกอ่ นเริ่มอาชพี 3. ผู้เลีย้ งตอ้ งใช้เวลาคอ่ นข้างนานในการพัฒนาคุณภาพโคใหด้ ขี ้ึน

กิจการเล้ียงโคนม ผเู้ ล้ยี งโคนมในเขตร้อนสามารถจาแนกออกได้เปน็ 3 กลมุ่ ใหญ่ ได้แก่ 1) เกษตรรายยอ่ ย ซง่ึ ใชแ้ รงงานในครัวเรอื นเลยี้ งโคนมเป็นหลัก แตล่ ะครวั เรอื นมแี มโ่ คไม่เกนิ 10 ตวั 2) ผเู้ ลยี้ งโคนมขนาดกลาง ขนาดของฝูงโคนมมีจานวนหลายสิบตัว การดาเนินกิจการเป็นธุรกิจ ชดั เจน ผปู้ ระกอบการมักจะมีความชานาญในการเลี้ยงโคนม 3) ผู้เลี้ยงโคนมหลายใหญ่ ส่วนมากจะเปน็ การเล้ียงในรูปบรษิ ัท หรอื หุน้ ส่วน วิธีการเล้ียงของทั้งสามกลุ่มมักจะมีลักษณะรูปแบบท่ีคล้ายกัน โดยมีระบบการเลี้ยงแบบใดแบบหนึ่ง ดงั ต่อไปนี้ 1. เลี้ยงแบบผูกยืนโรง แม่โคนมถูกเล้ียงผูกในโรงเรือนเกือบตลอดเวลา อาจจะปล่อยให้เดิน ออกกาลงั กายบา้ งในบางครั้ง โคจะกนิ นอน ถูกรีดนม และคลอดลกู ในซองที่เลีย้ งผกู เอาไว้ 2. เลีย้ งปลอ่ ยอิสระในคอก วธิ เี ลยี้ งเช่นน้ี แมโ่ คสามารถเดินไปไหนมาไหนไดภ้ ายในบรเิ วณท่ี จากัด พ้ืนที่บางส่วนจะเก็บไว้ให้เป็นที่นอน และที่กินอาหาร ส่วนการรีดนมนั้นแม่โคจะถูก นาไปรีดนมในพื้นทห่ี รือในโรงเรือนที่จัดเอาไว้โดยเฉพาะ 3. การเลีย้ งแบบก่งึ ขังกึง่ ปลอ่ ย แม่โคจะถูกเล้ียงผกู ยืนโรง หลังรีดนมตอนเชา้ จงึ จะปลอ่ ยโคออก เล็มหญ้าในแปลง และต้อนกลับมาเลี้ยงผูกยืนโรงในตอนเย็นอีกคร้ังหนึ่งจนกว่าจะถึงเวลา ปล่อยในตอนเช้าของวันรุ่งขึ้น ระหว่างที่แม่โคถูกผูกยืนโรงในคอก หรือปล่อยในบริเวณท่ี จากดั ผเู้ ลีย้ งจานาหญ้าและอาหารมาเลยี้ งโค พันธุ์โคนมทีน่ ิยมเลย้ี งในประเทศไทย 1. พันธ์ุไทยฟรีเชี่ยน (Thai Friesian) หรือเกษตรกรท่ัวไปมักเรียกว่า “ โคเลือดสูง ” หมายถึง โคนมลูกผสมท่ีมีเลือดโคนมพันธ์ุโฮลส์ไตน์ฟรีเช่ียนมากกว่า 75 % ปัจจุบันเกษตรกรเล้ียงกันมากใน จงั หวัดสระบุรี, นครราชสมี า, ลพบุรีและ ราชบุรีรวมท้งั จงั หวดั อ่นื ๆ โคพนั ธุน์ ี้ให้ผลผลิตน้ านมค่อนข้างสูง จากขอ้ มลู ส าหรบั ฟาร์มท่ีมีการจัดการด้านอาหารอย่างเหมาะสมให้ผลผลิตน้านมเฉลี่ประมาณ 4,000 – 5,000 กโิ ลกรมั ต่อ ระยะการให้นม หรือผลผลิตน้านมในระยะให้นมสูง (peak) หลังคลอดไม่ต่ากว่า 15 กิโลกรัม โคพันธุ์น้เี หมาะสาหรับเกษตรกรทม่ี ีประสบการณ์ในการเลยี้ งโคนมมาแลว้

2. พันธุ์ทีเอ็ม แซ็ด ( Thai Milking Zebu ) หรือเกษตรกรท่ัวไปมักเรียกว่า “โคเลือด 75 ” หมายถึง โคนมลูกผสมท่ีมีเลือดโคนมพันธ์ุโฮลส์ไตน์ฟรีเชี่ยน 75 % ส่วนสายเลือดที่เหลือ 25 % เป็นโค พันธุ์ซีบู โคพันธ์ุนี้เหมาะส าหรับเกษตรกรรายใหม่ กลุ่มที่ได้มีการผสมพันธ์ุและคัดเลือกแล้วให้ผลผลิต นา้ นมเฉลีย่ ประมาณ 3,000 – 4,000 กิโลกรัม ต่อ ระยะการให้นม ในส่วนของกรมปศุสัตว์ได้มีการเล้ียง และศึกษาโคนมพันธุน์ ้ีท่ศี ูนย์วิจยั และบารงุ พนั ธสุ์ ัตว์ลาพญากลาง จังหวดั นครราชสมี า 3. พันธุ์โฮลส์ไตน์ฟรีเช่ียน ( Holstein Friesian ) เป็นโคนมพันธุ์แท้ท่ีเคยนาเข้ามาเล้ียงใน ประเทศไทย ปัจจุบันเป็นลูกหลานของแม่โคท่ีเคยนาเข้าจากประเทศ สหรัฐอเมริกา, แคนาดา, ออสเตรเลีย, นิวซีแลนด์และ อิสราเอล ซ่ึงฟาร์มเอกชนขนาดกลาง ขนาดใหญ่ หรือ เกษตรกรส่วนหน่ึง ยังคงสายเลือดพันธุ์แท้ไว้ สาหรับกรมปศุสัตว์ได้เคยนาเข้าโคนมพันธุ์โฮลส์ไตน์ฟรีเชี่ยนจากประเทศ แคนาดา โดยมวี ัตถุประสงค์เพ่ือศึกษาแนวทางการจัดการฟาร์มโคนมท่ีให้ผลผลิตสูงภายใต้สภาพอากาศ ร้อนชื้น เมอ่ื วนั ท่ี 15 กนั ยายน 2533 จ านวน 110 ตวั เปน็ โคสาวท้อง และ โคสาวรอผสมพนั ธุ์นามาเลี้ยง ทีศ่ ูนย์วิจัยและบารุงพันธ์ุสัตว์เชียงใหม่ (แม่หยวก) ผลการดาเนินการเล้ียงระหว่างปี2533 -2537 พบว่า โคนมให้ผลผลิตน้านมเฉล่ียในระยะการให้นมครั้งที่ 1 เท่ากับ 5,668 กิโลกรัม, ระยะการให้นมคร้ังท่ี 2 เทา่ กับ 6,875 กโิ ลกรัม และ ระยะการใหน้ มครั้งที่ 3 เท่ากับ 7,514 กิโลกรัม (สมเพชร และ คณะ 2537) ส่วนโคนมพันธุ์โฮลส์ไตน์ฟรีเชี่ยนที่เกิดในประเทศไทยซึ่งเป็นลูกหลานของโคนมพันธ์ุแท้ท่ีนา เข้าจาก ประเทศออสเตรเลีย และ นิวซีแลนด์ซึ่งเล้ียงในฟาร์มขนาดกลาง (ประมาณ100 ตัว) และ ขนาดใหญ่ (มากกว่า 500 ตัว) ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ให้ผลผลิตน้ านมเฉลี่ยรวมทุกระยะการให้นม ในปี2546 เท่ากับ 4,800 กิโลกรัม และ 4,210 กิโลกรัม ตามลาดับ 4. โคนมลูกผสม เอ เอฟ เอส (Australian Friesian Sahiwal) เป็นพันธุ์ท่ีนาเข้าจากประเทศ ออสเตรเลีย เป็นโคนมลูกผสมระหว่างพันธุ์โฮลส์ไตน์ฟรีเช่ียน และ พันธ์ุซาฮิวาล โดยมีสายเลือดโคนม พันธ์ุโฮลส์ไตน์ฟรีเชี่ยนท่ี 75 % ( โค AFS 3 ) , 62.5 % ( โค AFS2 ) และ 56.25 % ( โค AFS 1 ) พบว่า ใหผ้ ลผลติ น้านมเฉลีย่ รวมทุกระยะการให้นมของโค เอ เอฟ เอสท้ัง 3 สายพันธ์ุได้แก่ AFS3 , AFS2 และ AFS1 & AFS เท่ากบั 2,459 กิโลกรัม, 2,345 กิโลกรัม และ 2,606 ตามล าดับ ซ่งึ เปน็ ค่าเฉลี่ยจากแม่โคที่ รดี นมได้คิดเป็น 75 %, 52 % และ 38 % ตามล าดบั

การรีดนม หมายถึง การกระทาอย่างใดอยางหนึง่ เพ่ือท่ีจะเอานมออกจากเตา้ นมของแมโ่ ค นา้ นม ส่วนมากจะถกู ขบั ออกมาโดยการกระตุ้นทางระบบประสาทและฮอรโ์ มนพร้อม ๆ กบั การรีด น่นั คอื การทาให้ภายในหวั นมเกิดมแี รงอดั ดนั จนทาใหร้ ูหูนมเปิดออกนา้ นมซึ่งอยู่ภายในจึงไหลออกได้ การรีดนมมอี ยู่ 2 วธิ คี ือ 1. การรีดนมด้วยมือ 2. การรดี นมด้วยเครอื่ ง หลักท่คี วรคานงึ ถงึ และถือปฏิบตั ิในการรดี นม 1. ควรรดี ใหส้ ะอาด 2. ควรรดี ให้เสร็จโดยเรว็ 3. ควรรีดใหน้ า้ นมหมดเต้า ขั้นตอนในการรีดนมเพอ่ื ใหไ้ ดน้ า้ นมที่สะอาด 1. การเตรียมนา้ ยาฆ่าเชอ้ื โดยใชน้ ้ายาคลอรนี อย่างเจือจาง 2. การเตรยี มอปุ กรณ์การรดี ซึ่งรวมถึงผูท้ ี่ทาการรีดและแมโ่ ค ใหเ้ รยี บร้อยการเตรียมการต่าง ๆ ควรจดั การให้สะอาดหรอื ฆา่ เช้ือด้วยนา้ ยาคลอรีน 3. ทาความสะอาดตวั โคและบรเิ วณคอกทส่ี กปรก 4. ลา้ งเตา้ นมดว้ ยน้าอนุ่ หรอื น้ายาคลอรีนพร้อมกับนวดเช็ดเบา ๆ 5. ก่อนลงมอื รดี ควรตรวจสอบความผิดปกติของนา้ นมหรือทาการรดี นา้ นมทค่ี า้ งอยูใ่ นหวั นมทง้ิ เสียกอ่ น 6. ขณะลงมอื รดี นมควรรีบรดี ให้เร็วที่สุดไม่หยดุ พัก กะให้เสรจ็ ภายใน 5 - 8 นาที และต้องรีด ใหห้ มดทุกเต้า ปญั หาทพี่ บบอ่ ยในการรีดนม 1. ถา้ รวู้ า่ โคตัวใดเป็นโรคเต้านมอักเสบใหท้ าการรีดหลังโคตัวอืน่ ๆ เพือ่ ปูองกันการกระจายของ โรค และควรรดี เต้าทีอ่ กั เสบทีหลังสุด และให้ระวงั การเช็ดลา้ งเต้านม

2. ถา้ โคตวั ใดเป็นแผลหรอื เป็นฝที ีห่ ัวนม ขณะที่ทาการรดี นมแมโ่ คอาจแสดงอาการ เจบ็ ปวด อาจทาร้ายคนรดี ไดใ้ นกรณีเวลารดี ควรแตะต้องแผลให้น้อยที่สดุ และควรรบี จัดการรักษาใส่ยา หรือใช้ขี้ผง้ึ ทา หลังรดี นมเสรจ็ แลว้ ควรล้างมือให้สะอาดด้วย 3. ถ้ามีโคตวั ใดนมรั่ว ซ่ึงเกิดจากเต้านมคัดซึ่งเปน็ เพราะกล้ามเน้ือวงแหวนท่ีรัดรูหวั นมไม่ แขง็ แรงพอหรือค่อนข้างเสือ่ มสมรรถภาพ กรณีทไ่ี ม่มแี นวทางแก้ไขอาจใช้จกุ ปิดหรอื อดุ รหู ัวนม หรอื ใช้ วิธรี ดี นมใหถ้ ข่ี น้ึ ก็ได้ 4. ถา้ พบวา่ แมโ่ คบางตัวให้น้านมท่ีมสี ีผดิ ปกตเิ กิดข้ึน กลา่ วคอื นา้ นมอาจเป็นสแี ดงหรอื มสี ี เลอื ดปนออกมา ซ่งึ อาจเป็นเพราะเส้นเลอื ดฝอยในเต้านมแตกซง่ึ ไมเ่ ป็นอนั ตรายใด ๆ จะค่อย ๆ หายไป เองในไม่ช้า น้านมที่ไดค้ วรนาไปให้ลูกโคกินไมค่ วรบริโภค 5. ถ้าพบว่าแมโ่ คตัวใดเตะเก่ง ขณะทาการรดี จะตอ้ งใช้เชือกมัดขา ซง่ึ ควรคอ่ ย ๆ ทาการ ฝึกหดั ให้เคยชิน โดยไมต้องใชเ้ ชอื กมดั เพราะวธิ ีการมัดขารดี นมไม่ใชเ่ ป็นวิธกี ารที่ดีจะทาให้ววั เคยตวั การรีดนมดว้ ยเครือ่ งรีดนมมขี นั้ ตอน ดงั น้ี เตรียมเครอื่ งรีดนม เปล่ียนใส้กรองของท่อเคร่ืองรีดนมให้เรียบร้อยประกอบตัวถังเคร่ืองรีดนม แยกจากเคร่ืองใหญ่ให้เสร็จเรียบร้อย พร้อมตรวจเช็กอุปกรณ์ในห้องรีดให้ครบเปิดระบบเคร่ืองรีดนมให้ ทางานพร้อมเตรียมตัวรีดนมต่อไปปล่อยแม่โครีดนมเข้าห้องรีดนม ทาความสะอาดเต้าแม่โครีดนมให้ เรียบร้อย โดยใช้น้ายาทาความสะอาดเต้านมที่เตรียมไว้ พร้อมกระตุ้นเต้านมให้แม่โคปล่อยน้านม และ ตรวจทานไม่โคนมจะตอ้ งไม่เป็นเต้านมอักเสบ ในกรณีที่เป็นกร็ ีดใส่ถงั แยกตา่ งหากไม่ใช้เครื่องใหญ่รีดรวม ปะปนกนั เข้าไปในถังเกบ็ นมใหญ่ จากน้ันก็สวมหัวเคร่ืองรีดนมได้ ข้ันตอนน้ีก็ข้ึนอยู่กับระบบของเคร่ือง รีดนม อาทิ บางรุ่นจะต้องกดปุมรีดนมก่อนถึงจะรีดได้ บางรุ่นสามารถดึงมาสวมใส่เต้านมได้เลย เป็น ตน้ รอจนกวา่ หัวรดี นมจะหยดุ ทางานเองโดยอตั โนมตั ิ เราไม่จาเป็นท่ีจะต้องไปย่ืนรอสามารถไปรีดนมตัว อน่ื ได้เลย แล้วหัวรีดนมจะหยดุ เองโดยอัตโนมตั ิเมอ่ื หัวรดี นมหยุดทางานแล้ว ก็ไปตรวจเต้านมของแม่โคดู ว่าแม่โคตัวน้ันๆ ให้นมหมดเต้าหรือยัง ในกรณีให้ยังไม่หมดเต้าเราสามารถรีดนมซ้าอีกรอบก็ได้ เมื่อ ตรวจทานครบทุกตัวแล้ว ปล่อยโคชุดน้ันๆ ออกไปได้แล้วเตรียมขั้นตอนในการรีดนมเพื่อให้ได้น้านมที่ สะอาด การเตรยี มอุปกรณก์ ารรีด ซึ่งรวมถึงผ้ทู ท่ี าการรดี และแมโ่ คใหเ้ รียบร้อย การเตรยี มการต่าง ๆ ควรจัด การให้สะอาดหรือฆา่ เชื้อกอ่ นดว้ ยยาคลอรินทาความสะอาดตัวโคและบริเวณคลอรินท่สี กปรกลา้ ง

เต้านมดว้ ยนา้ อ่นุ หรือนา้ ยาคลอรีน พรอ้ มกับนวดเชด็ เบา ๆก่อนลงมอื รีดควรตรวจสอบความผิดปกติของ นา้ นมหรอื ทาการรีดนา้ นมทคี่ ้างอยู่ในหัวนมทงิ้ เสยี ก่อนขณะลงมอื รดี นา้ ควรรีบรีดให้เร็วทส่ี ดุ ไมห่ ยุดพักกะ ให้เสร็จภายใน 5-6 นาที และตอ้ งรดี ใหห้ มดทกุ เต้าตวั รดี แม่โคนมชุดต่อไปการรีดนมดว้ ยเครื่องรีดนมมี ขนั้ ตอน ดงั นี้ เตรียมเครื่องรีดนม เปล่ียนใส้กรองของท่อเครื่องรีดนมให้เรียบร้อยประกอบตัวถังเครื่องรีดนม แยกจากเคร่ืองใหญ่ให้เสร็จเรียบร้อย พร้อมตรวจเช็กอุปกรณ์ในห้องรีดให้ครบเปิดระบบเคร่ืองรีดนมให้ ทางานพร้อมเตรียมตัวรีดนม ต่อไปปล่อยแม่โครีดนมเข้าห้องรีดนม ทาความสะอาดเต้าแม่โครีดนมให้ เรียบร้อย โดยใช้น้ายาทาความสะอาดเต้านมที่เตรียมไว้ พร้อมกระตุ้นเต้านมให้แม่โคปล่อยน้านม และ ตรวจทานไมโ่ คนมจะต้องไมเ่ ป็นเตา้ นมอกั เสบ ในกรณที ่ีเป็นก็รดี ใส่ถงั แยกต่างหากไม่ใช้เครื่องใหญ่รีดรวม ปะปนกันเข้าไปในถงั เกบ็ นมใหญ่ จากนนั้ กส็ วมหวั เครื่องรดี นมได้ ข้นั ตอนน้กี ข็ ึ้นอยกู่ บั ระบบของเคร่ืองรีด นม อาทิ บางรุ่นจะตอ้ งกดปุมรดี นมกอ่ นถงึ จะรดี ได้ บางรนุ่ สามารถดงึ มาสวมใส่เตา้ นมได้เลย เป็นตน้ รอจนกวา่ หวั รีดนมจะหยดุ ทางานเองโดยอตั โนมัติ เราไมจ่ าเป็นที่จะต้องไปย่นื รอสามารถไปรีดนมตวั อน่ื ได้ เลย แลว้ หวั รดี นมจะหยดุ เองโดยอัตโนมัติ เม่อื หัวรดี นมหยุดทางานแลว้ ก็ไปตรวจเต้านมของแม่โคดวู ่าแม่ โคตวั น้ันๆ ใหน้ มหมดเต้าหรือยัง ในกรณีให้ยังไม่หมดเตา้ เราสามารถรีดนมซา้ อกี รอบก็ได้ เมอ่ื ตรวจทาน ครบทุกตวั แล้ว ปลอ่ ยโคชดุ นั้นๆ ออกไปไดแ้ ล้วเตรยี มตวั รีดแมโ่ คนมชุดตอ่ ไป การเลี้ยงและดแู ลโครดี นม แม่โคจะใหน้ มหรือมนี ้านมให้รดี กต็ ่อเมอื่ หลงั จากคลอดลกู ในแตล่ ะครั้งซึ่งจะให้นมเป็นระยะยาว , สน้ั มากน้อยต่างกกนั ขนึ้ กับความสามารถของแม่โคแต่ละตัว, พันธุ์และปัจจัยอ่ืน ๆ อีก แต่โดยท่ัวไปจะ รีดนม ไดป้ ระมาณ 5-10 เดือน นมน้าเหลืองควรจะรีดให้ลูกโคกินจนหมดไม่ควรนาส่งเข้าโรงงานเป็นอัน ขาดและ ควรใหอ้ าหารแก่นมโคอย่างเพยี งพอเพ่ือแม่โคจะไดไ้ ปสร้างน้านมและเสริมสร้างร่างกายส่วนอ่ืน ๆ ทยี่ งั ไม่ สมบูรณ์ไดอ้ ยา่ งเพยี งพอ ภายหลังจากคลอดลกู โดยเฉลย่ี แล้วประมาณ 30-70 วนั หลังจากคลอด มดลูกจะ เร่ิมกลับเข้าสู่สภาพปกติ แม่โคจะเร่ิมเป็นสัดอีกแต่อย่างไรก็ตามเม่ือแม่โคแสดงอาการเป็นสัด ภายหลงั คลอด นอ้ ยกวา่ 25 วนั ยงั ไมค่ วรใหผ้ สม เพราะมดลูกและอวัยวะต่าง ๆ ในระบบสืบพันธ์ุเพ่ิงฟื้น ตวั ใหม่ ๆ ยงั ไม่เข้าสู่ สภาพปกติ ในทางปฏิบัตสิ ว่ นใหญ่ควรจะรอให้เป็นสัดครั้งท่ี 2 เกิดขึ้นจึงค่อยผสมซึ่ง โดยเฉลยี่ แลว้ จะใช้ เวลาประมาณ 45-72 วนั หลังจากคลอด

การผสมเทียมโคนม การผสมเทียม หมายถึง การรีดน้าเช้ือจากสัตว์พ่อพันธุ์แล้วนาไปฉีดเข้าในอวัยวะของสัตว์ ตัวเมีย เม่ือสัตว์ตัวเมียน้ันแสดงอาการของการเป็นสัดแล้วทาให้เกิดการต้ังท้องแล้วคลอดออกมา ตามปกติ ประโยชนข์ องการผสมเทียม 1. ทาให้ประหยัดพ่อพนั ธุเ์ ม่อื รีดเกบ็ น้าเชอื้ จากสัตว์พ่อพนั ธุไ์ ด้แตล่ ะคร้งั สามารถนามาละลาย น้าเชอื้ แลว้ แบ่งใชผ้ สมกบั สัตว์ตัวเมียไดจ้ า นวนมาก 2. สามารถผสมพนั ธุ์สตั ว์ทมี่ ีขนาดใหญ่หรือเล็กต่างกันได้ โดยไมม่ ีอนั ตรายจากการขึน้ ทับของ พอ่ พันธุ์ 3. ไมท่ าใหส้ ิ้นเปลืองค่าใชจ้ ่ายในการเล้ียงพอ่ พนั ธุ์ 4. ตัดปญั หาในเรอ่ื งขนสง่ โคไปผสมเพราะสามารถนานา้ เชื้อไปผสมไดไ้ กลๆ ระยะเวลาทีเ่ หมาะสมในการผสมเทยี ม โคตัวเมีย ทแ่ี สดงอาการเป็นสดั ดงั กล่าว ควรจะได้รบั การผสมเทียมในระยะเวลาช่วงกลางของการ เป็นสัด หรือใกล้ระยะท่ีจะหมดการเป็นสัด (อาจจะหมดการเป็นสัดไปแล้วประมาณ 6 ช่ัวโมง ก็ได้ หรือเม่ือโคเพศเมียตัวนน้ั ยนื นิง่ ให้ตวั อนื่ ขนึ้ ขี่ ซงึ่ ใช้เป็นหลกั ในการผสมพนั ธุ)์ โดยทั่ว ๆ ไปโคเพศเมีย จะมีระยะเป็นสัดประมาณ 18 ช.ม. แล้วต่อมาอีก 14 ช.ม. จึงจะมีไข่ตกเพื่อรอรับการผสมพันธุ์กับ นา้ เชือ้ พ่อโค จึงเห็นสมควรที่ต้องเลอื กเวลาท่เี หมาะสม ในการดาเนินการเร่ืองของรับบริการผสมเทียม ดงั มีหลกั การท่ีจะใช้ในการปฏบิ ัตงิ านผสมเทียมคือ 1. เม่ือโคเพศเมียตวั ใดแสดงอาการเป็นสัดในตอนรุง่ เช้าของวนั ใดวันหนึง่ ควรทจ่ี ะไดร้ บั การ ผสมเทียมในวนั เวลาเดยี วกัน (กอ่ น 16.30 น.) ฉะนัน้ พอรงุ่ เชา้ ของแตล่ ะวันเจ้าของสตั วค์ วรที่จะได้ไป แจง้ และบอกเวลา (ประมาณ) ท่ีทา่ นได้เห็นสตั ว์ของทา่ นแสดงอาการเปน็ สดั 2. ถ้าโคเพศเมียตวั ใดแสดงอาการเปน็ สัดในตอนบ่ายของวนั ใดวันหน่งึ ควรทจ่ี ะไดร้ บั การผสม เทียมตอนเช้าหรอื ก่อนเทย่ี งของวันรุ่งข้ึน ฉะนนั้ เจา้ ของสัตวเ์ มือ่ พบว่าสตั ว์แสดงอาการเปน็ สดั ในตอน บ่ายหรือตอนเยน็ ทา่ นควรจะไปแจ้งและบอกเวลาของการเปน็ สดั (ประมาณ) ในรงุ่ เช้าของวันต่อไปกไ็ ด้ ถา้ ท่านไดศ้ กึ ษาและรู้จกั สังเกตการแสดงอาการเปน็ สดั วา่ อาการเปน็ อยา่ งไรและหาระยะเวลาที่ จะผสมเทยี มใหพ้ อเหมาะแลว้ จะเปน็ การชว่ ยแกป้ ัญหาเรื่องการผสมเทียมติดยากหรือผสมไม่ค่อยติดใน โคเพศเมียของท่านได้ทางหนึ่ง และจะทาให้เป็นประโยชน์ในด้านการเพิ่มจานวนและปริมาณน้านมใน กิจการโคนมของทา่ นยงิ่ ข้ึน จงึ เหน็ สมควรที่จะเรยี กช่วงเวลาอนั สาคัญนวี้ ่า \"นาทที องในโคนมตวั เมยี \" จะรูไ้ ด้อยา่ งไรว่าโคต้ังทอ้ งหรือไม่

เม่ือโคนาง ได้รับการผสมไปแล้วประมาณ 21 วันหากโคไม่กลบั มาแสดงอาการเป็นสัดอีกก็อาจคาด ไดว้ ่าผสมตดิ หรอื โคตวั นัน้ เร่ิมต้งั ท้องแลว้ เพอ่ื ให้รูแ้ นช่ ัดยง่ิ ขน้ึ ภายหลงั จากการผสมโคนางแล้ว 50 วัน ข้นึ ไปอาจตดิ ต่อสัตวแพทย์หรือบุคคลผู้มคี วาม ชานาญในการตรวจท้องแม่โค (โดยวิธีล้วงเข้าไปคลาลูกโค ทางทวารของแม่โค) มาทาการตรวจท้องแม่โคก็จะทราบได้แนช่ ดั ยิง่ ขึน้ ขอ้ สงั เกต ในกรณีโคสาว จะสังเกตไดจ้ ากการเจริญเติบโตที่เรว็ ขน้ึ กนิ จุขึ้น ความจุของลาตวั โดยเฉพาะส่วนทอ้ งซีโ่ ครงจะกางออกกว้างขึน้ ขนเปน็ มนั และไม่เปน็ สัดอกี จะรู้ได้อยา่ งไรวา่ โคต้ังท้องหรอื ไม่ เมอื่ โคนางได้รับการผสมไปแล้วประมาณ 21 วัน หากโคไม่กลับมาแสดงอาการเป็นสัดอีกก็อาจ คาดได้ว่า ผสมติดหรือโคตัวนั้นเร่ิมต้ังท้องแล้วหรือเพ่ือให้รู้แน่ชัดยิ่งขึ้นภายหลังจากการผสมโคนางแล้ว 50 วันข้ึนไป อาจติดต่อสัตวแพทย์ หรือบุคคลผู้มีความชานาญในการตรวจท้องแม่โค (โดยวิธีล้วงเข้าไป คลาลกู โคทางทวาร ของแมโ่ ค) มาทาการตรวจท้องแม่โคกจ็ ะทราบไดแ้ นช่ ัดยิง่ ขึน้ ข้อสังเกต ในกรณโี คสาวจะสังเกตุได้จากการเจรญิ เตบิ โตที่เร็วขน้ึ กนิ จขุ น้ึ ความจขุ องลาตวั โดยเฉพาะส่วน ท้อง ซ่โี ครง จะกางออกกว้างขน้ึ ขนเป็นมนั และไมเ่ ปน็ สดั อีก การคลอดลกู โดยทว่ั ๆ ไปแมโ่ คจะตั้งท้องประมาณ 283 วัน หรอื ประมาณ 9 เดือนเศษ ในช่วงน้ีแม่โคควรจะ ได้รับการ เอาใจใส่ดูแลเรื่องความเป็นอยู่และอาหารเป็นพิเศษ เพราะลูกในท้องเจริญข้ึนเร่ือย ๆ และ เป็นไปอย่าง รวดเรว็ ในระยะก่อนคลอดประมาณ 45-80 วัน ควรเพ่ิมอาหารผสมให้แก่แม่โคท้อง เพ่ือแม่ โคจะได้นาไป เสรมิ สรา้ งรา่ งกายสว่ นทีล่ กึ หรอและนาไปเล้ียงลกู หรือนาไปสร้างความเจริญเติบโตสาหรับ อวัยวะบางอย่าง ท่ียังเจริญเติบโตไม่เต็มท่ี เพ่ือให้เกิดความสมบูรณ์มากที่สุดและเพื่อไม่ให้แม่โคซูบผอม สาหรับแม่โคท่ีกาลัง ให้นม เมื่อตั้งท้องลูกตัวต่อไป ควรจะหยุดรีดนมก่อนคลอดประมาณ 45-60 วัน สาหรบั แมโ่ คทอ้ งแรกหรอื ท้องสาวหรือแมโ่ คท่ียังเจริญเติบโตไม่เต็มท่ี (อายไุ มถ่ งึ 5 ป)ี แม้จะให้ลูกมาแล้ว 1 หรือ 2 ตวั กต็ าม ก่อน คลอดลกู ตัวต่อไปควรจะหยดุ พกั การรีดนมเร็วกว่าแม่โคที่โตเต็มที่แล้วอย่างน้อย ก่อนคลอดประมาณ 45-60 วัน เพ่อื ให้แม่โคได้มีเวลาเตรียมตัวได้พักผ่อนร่างกายและอวัยวะต่าง ๆ บ้าง มิฉะนนั้ แม่โคอาจจะได้รับผล กระทบกระเทือนน่นั หมายถงึ ผลเสียหายทีจ่ ะตามมาภายหลงั ได้เช่น ร่างกาย จะชะงกั การเติบโตเพราะ อาหารไมพ่ อหรือร่างกายไม่สมบรู ณ์ หรือเมอ่ื คลอดลกู ออกมาลูกโคอ่อนแอหรือ มีชว่ งระยะการใหน้ มในปีต ตอ่ ไปสั้นลงหรอื ผสมตดิ ยาก ทงิ้ ชว่ งการเปน็ สัดนานและอ่ืน ๆ เป็นต้น

การปอ้ งกันโรคโคนม โรคเปน็ สาเหตหุ น่ึงที่ทาความเสยี หายให้แกผ่ ้เู ลยี้ งโคนมไม่นอ้ ยโดยเฉพาะอย่างยง่ิ โรคติดต่อรา้ ยแรง ซึง่ ถา้ เกดิ ข้ึนกบั ฟาร์มใด อาจทาใหถ้ งึ กับต้องเลิกลม้ กิจการได้ การปอู งกนั โรคโคนมควรปฏิบตั ดิ งั ต่อไปน้ี ก. เลยี้ งแตโ่ คทแี่ ขง็ แรงสมบูรณแ์ ละปลอดจากโรค ไม่ควรเลยี้ งโคทอ่ี อ่ นแอโคที่เปน็ เรื้อรังรกั ษาไม่ หายขาด โรคทางกรรมพันธ์ุ เช่น โรคไสเ้ ลื่อน, โรคตดิ ต่อรา้ ยแรง เชน่ โรคแท้งตดิ ต่อหรอื วณั โรค เป็นต้น ข. ใหอ้ าหารทีม่ ีคุณภาพดแี ละมีจานวนเพยี งพอ ถา้ ใหอ้ าหารไม่ถูกต้องเพียงพอ หรือให้อาหารเส่ือม คุณภาพ หรือมีสิ่งปลอมปนอาจทาให้โคเป็นโรคไข้น้านม, โรคขาดอาหาร รวมทั้งทาให้อ่อนแอเกิดโรค อื่น ๆ ได้ง่ายขึ้น ดังนั้นเกษตรกรควรซื้ออาหารจากแหล่งท่ีเช่ือถือได้ และระวังอาหารที่เป็นพิษ เช่น มีเชือ้ รา พืชที่พน่ ยาฆา่ แมลง เปน็ ต้น ค. จดั การเล้ยี งดูและปูองกันโรคตดิ ตอ่ รา้ ยแรงให้เหมาะสม สาหรับข้อนีเ้ ปน็ วิธกี ารลงมอื ปฏบิ ัตทิ ่ี ค่อนข้าง สบั สน เพอ่ื ใหเ้ ข้าใจง่าย สะดวกแกก่ ารปฏบิ ัติ จงึ ขอแยกแยะออกเปน็ ข้อ ๆ ดังนี้ 1. คอกคลอดควรไดร้ บั การทาความสะอาด และใชย้ าฆ่าเชือ้ พ่นหรอื ราดทง้ิ ไว้ 2-3 อาทิตยก์ ่อนนา แมโ่ ค เข้าคลอด 2. ลกู โคที่เกดิ ใหม่ตอ้ งลว้ งเอาเยือกเมือกที่อยู่ในจมกู ปากออกใหห้ มดเชด็ ตวั ลูกโคใหแ้ ห้ง 3. สายสะดอื ลูกโคที่เกิดใหม่ตอ้ งใสท่ ิงเจอรไ์ อโอดนี ใหโ้ ชกและใสย่ ากนั แมลงวันวางไขท่ กุ วนั จนกวา่ สายสะดอื จะแหง้ 4. ให้ลูกโคกินนมน้าเหลืองโดยเรว็ ถ้าเป็นไปได้ควรใหก้ ินภายใน 15 นาทหี ลังคลอด 5. ทาความสะอาดคอกลูกโค เช่นเดียวกนั คอกคลอดก่อนนาลกู โคเข้าไปเลย้ี ง 6. ควรเลยี้ งลูกโคในคอกเด่ียวเฉพาะตวั 7. เคร่อื งมือเคร่ืองใชเ้ ชน่ ถังนมทใ่ี ชเ้ ลย้ี งลกู โคไมค่ วรปะปนกนั 8. ให้ลูกโคกินนมไม่เกิน 10% ของน้าหนักตวั แบ่งออกเป็น 2 ครัง้ ต่อวนั 9. หัดให้ลูกโคกินอาหารและหญ้าโดยเร็ว (เม่ือลูกโคอายุไดป้ ระมาณ 1 อาทติ ย์) อาหารทเ่ี หลอื ต้อง กวาดท้ิง ทุกวนั น้าสะอาดควรมีใหก้ นิ ตลอดเวลา 10. ลูกโคตอ้ งตัวแหง้ เสมอ วัสดุทใ่ี ชร้ องนอนต้องเปลย่ี นทุกวัน 11. แยกลูกโคท่ีอายตุ ่างกันใหอ้ ยู่ห่างกัน

12. ถา่ ยพยาธิเมอื่ ลูกโคอายุ 3 เดอื น และถา่ ยซา้ อกี ปลี ะ 1-2 ครง้ั หรอื ตามความเหมาะสม 13. ฉีดวัคซนี ปูองกันโรคแทง้ ติดต่อสะเตรน 19 ให้แกล่ ูกโคเพศเมีย เมือ่ ลูกโคอายุ 3-8 เดือน 14. เมือ่ ลูกโคหยา่ นมต้องฉีดวัคซีนปอู งกนั โรคติดต่อร้ายแรงดังนี้ 14.1 ฉีดวัคซีนปูองกันโรคปากและเท้าตอ้ งฉีดให้ครบ 3 ชนิด (เอ, เอเชยี วนั และโอ) และฉดี ซ้า ทกุ 6 เดอื น 14.2 ฉีดวัคซนี โรคเฮโมรายกิ เซพตซิ ิเมีย (โรคคอบวม) และฉดี ซา้ ทกุ 6 เดือน 14.3 ฉดี วดั ซนี โรคแอนแทรกซ์ (โรคกาลี) และฉดี ซ้าทกุ ปี 15. พ่นหรอื อาบยาฆา่ เห็บทกุ 15 วนั หรอื ตามความเหมาะสม เชน่ อาจจะอาบหรอื พ่นทกุ 1 เดอื น หรอื นานกวา่ นก้ี ไ็ ด้ 16. แมโ่ คทีแ่ สดงอาหารแบ่งนานเกนิ 3 ชวั่ โมงแล้วไม่สามารถคลอดลกู ได้ หรือแม่โคท่ีคลอดลูกแลว้ มรี ก ค้างเกิน 12 ชม. ควรตามสตั วแพทย์ 17. จดั การปูองกันโรคเต้านมอักเสบโดยเคร่งครัดดังน้ี 17.1 บรเิ วณคอกต้องแหง้ ไม่มีท่ชี น้ื แฉอะแฉะ เปน็ โคลนตมไม่มวี ตั ถุแหลมคม เชน่ รว้ั ลวด หนาม ตาปู 17.2 รดี นมตามลาดับโดยรีดโคสาวก่อน แลว้ รดี โคท่ีมอี ายุมากขนึ้ ส่วนโคท่ีเปน็ โรคให้รีด หลังสุด 17.3 กอ่ นรีดตอ้ งเช็ดเตา้ นมดว้ ยยาฆ่าเชอ้ื เชน่ น้าคลอรนี ผ้าท่ใี ชเ้ ช็ดเต้านมควรใชเ้ ฉพาะตัว ไมป่ ะปนกัน การดูแลสขุ ภาพโคนม การดูแลสุขภาพโคนม เปน็ ปจั จยั สาคัญต่อความสาเร็จในการเลี้ยงโคนม ทัง้ เปน็ การเล้ยี งโคนมให้มีชวี ิต ปลอดภยั ทาให้แม่โคมีผลผลิตตามขีดความสามารถทางพนั ธกุ รรม ลดรายจา่ ยค่าเวชภัณฑ์และการ รักษาพยาบาล ทาให้เจา้ ของมีสขุ ภาพจติ ทดี่ ี เม่อื เหน็ โคมสี ุขภาพดี

บทที่ 3 วัสดอุ ุปกรณ์และขั้นตอนการดาเนนิ งาน 1) วัสดุอุปกรณ์ อุปกรณ์เครอื่ งรีด ยารกั ษาโรค เคร่อื งใชใ้ นคอกรดี 2.) ขั้นตอนการดาเนินงาน ขนึ้ อยกู่ ับในจา้ งจะส่งั ในเเต่ละวัน แตง่ านหลกั ๆ ท่ตี ้องปฎบิ ัตทิ กุ วนั คือ รีดนมโค ตดั หญ้า ให้ อาหารโคนม ทาทุกอย่างตามปกติในฟารม์

บทที่ 4 ผลการดาเนนิ งาน จากการดาเนนิ งานรบั จา้ งเล้ยี งโคนม ท่ีฟาร์ม KING’S ฟารม์ ต้งั อยู่ซอย 20 ต.พฒั นานคิ ม อ.พัฒนานิคม จ. ลพบรุ ี ผลการดาเนนิ งานกาทาโครงการรบั จา้ งเลี้ยงโคนม เปน็ ระยะเวลา 3 เดอื น นัน้ ข้าพเจา้ นายธรี ภัทร จนั พางาม มีรายรบั จากการทาโครงการ ดงั น้ี มรี ายได้ในเดือน พฤศจกิ ายน จานวน 7,000 บาท. รายได้เดอื น ธันวาคม จานวน 7,000 บาท. รายได้ได้เดือน มกราคม จานวน 5,000 บาท. . ข้าพเจา้ มีรายรับจากการทาโครงการ จานวน 19,000 บาท มรี ายจา่ ยจากการทาโครงการ 4,880 บาท ดังนนั้ ข้าพเจ้ามีรายได้สทุ ธิจากการทาโครงการ เปน็ เงิน 14,120 .- บาท นายกติ ธิ ชั บวั งาม มีรายได้ในเดอื น พฤศจกิ ายน จานวน 7,000 บาท. รายได้เดือน ธนั วาคม จานวน 7,000 บาท. รายได้ไดเ้ ดือน มกราคม จานวน 5,000 บาท. . ขา้ พเจ้ามรี ายรบั จากการทาโครงการ จานวน 19,000 บาท มรี ายจ่ายจากการทาโครงการ 6,140 บาท ดังนั้น ขา้ พเจ้ามีรายไดส้ ุทธิจากการทาโครงการ เปน็ เงิน 12,860.- บาท

บทท่ี 5 สรุปผล สรปุ ผล นายธรี ภทั ร จันพางาม จากผลการดาเนนิ งานกาทาโครงการรับจ้างเลย้ี งโคนม เป็นระยะเวลา 3 เดอื น นัน้ ข้าพเจ้ามรี ายรับจากการทาโครงการ ดังน้ี เป็นจานวนเงนิ 19,000.- บาท มรี ายจ่ายจากการทาโครงการ 4,880.- บาท ดงั น้ัน ขา้ พเจา้ มีรายได้สทุ ธิจากการทาโครงการ เปน็ เงิน 14,120 .- บาท สรุปผล นายกติ ิธชั บัวงาม จากผลการดาเนินงานกาทาโครงการรับจ้างเลย้ี งโคนม เปน็ ระยะเวลา 3 เดอื น . ขา้ พเจ้ามรี ายรับจากการทาโครงการ จานวน 19,000.- บาท มรี ายจ่ายจากการทาโครงการ 6,140.- บาท ดงั นั้น ข้าพเจ้ามีรายไดส้ ุทธิจากการทาโครงการ เป็นเงิน 12,860.- บาท ปญั หาและอุปสรรค ในการดาเนนิ การทาโครงงานครัง้ น้ี พบปญั หาและอุปสรรค ดงั น้ี 1. การเกิดโรคกบั วัวนม แนวทางการแก้ไข 1. ควบคุมการเข้าออกนอกฟารม์ รักษาตามอาการ

เอกสารอา้ งอิง https://www.agi.nu.ac.th/science/ Ruminants production by Dr. Pattaraporn Tatsapong Production and Management of Dairy Cattle. เข้าถงึ เม่ือวันท่ี 30 ธนั วาคม 2564 https://sites.google.com/site/withichiwitkhxngkhnleiyngwawnm/home. วถิ ีชวี ติ คนเล้ยี งโคนม. เข้าถึงเม่อื วนั ท่ี 30 ธนั วาคม 2564

ภาคผนวก

บนั ทกึ การปฏบิ ตั งิ าน ว/ด/ป กิจกรรมที่ได้ปฏบิ ัติ ผ้นู เิ ทศ 1/พย./64 รดี นม ใหอ้ าหารวัวนอ้ ย กวาดคอกววั ตดั หญ้าใหว้ ัว 2/พย./64 รดี นม ใหอ้ าหารววั น้อย กวาดคอกวัว ตดั หญ้าให้วัว 3/พย./64 รีดนม ให้อาหารวัวน้อย กวาดคอกววั 4/พย./64 รดี นม ให้อาหารวัวนอ้ ย กวาดคอกวัว 5/พย./64 รีดนม ให้อาหารววั นอ้ ย กวาดคอกวัว ตดั หญ้าใหว้ ัว 6/พย./64 รดี นม ใหอ้ าหารวัวน้อย กวาดคอกววั ตดั หญา้ ให้วัว 7/พย./64 รีดนม ใหอ้ าหารววั น้อย กวาดคอกววั ตดั หญา้ ใหว้ ัว 8/พย./64 รีดนม ให้อาหารวัวนอ้ ย กวาดคอกววั 9/พย./64 รดี นม ใหอ้ าหารวัวน้อย กวาดคอกววั ตัดหญ้าให้วัว 10/พย./64 รดี นม ใหอ้ าหารววั นอ้ ย กวาดคอกววั ตัดหญา้ ให้วัว 11/พย./64 รดี นม ให้อาหาร ฉีดยาวัว ตดั หญ้าใหว้ ัว 12/พย./64 รดี นม ให้อาหารวัว กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางใหว้ ัว 13/พย./64 รดี นม ให้อาหารวัว กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางให้ววั 14/พย./64 รีดนม ใหอ้ าหารวัว กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางให้วัว 15/พย./64 รีดนม ใหอ้ าหารววั กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางให้วัว 16/พย./64 รดี นม ให้อาหารวัว กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางใหว้ ัว 17/พย./64 รีดนม ใหอ้ าหารววั กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางใหว้ วั 18/พย./64 รดี นม ให้อาหารวัว กวาดทาความสะอาดคอก เติมฝางใหว้ วั 1/ธค./64 รดี นม ให้อาหารววั ตอนไขว่ วั 2/ธค./64 รดี นม ให้อาหารวัว ผสมเทยี มเเม่พันธ์ุ 3/ธค./64 ทาคลอดลูกววั 4/ธค./64 รดี นม ใหอ้ าหารววั นอ้ ย กวาดคอกววั ตดั หญ้าใหว้ ัว 5/ธค./64 รดี นม ให้อาหารววั นอ้ ย กวาดคอกวัว ตดั หญ้าใหว้ ัว 6/ธค./64 รีดนม ให้อาหารววั นอ้ ย กวาดคอกววั ตดั หญา้ ให้วัว

7/ธค./64 รดี นม ให้อาหารวัวนอ้ ย กวาดคอกวัว ตดั หญ้าให้วัว 8/ธค./64 รดี นมวัว กวาดคอกววั ขุนวัวน้อย 9/ธค./64 รดี นมวัว กวาดคอกววั ขุนวัวน้อย 10/ธค./64 รดี นมววั กวาดคอกวัว ขุนววั นอ้ ย 11/ธค./64 รีดนมวัว กวาดคอกววั ขุนววั นอ้ ย 12/ธค./64 รีดนมววั กวาดคอกววั ขุนววั นอ้ ย 13/ธค./64 รดี นม ใหอ้ าหารวัวนอ้ ย กวาดคอกววั ตัดหญา้ ใหว้ ัว 14/ธค./64 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญา้ วัว 15/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญา้ วัว 16/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ให้หญ้าวัว 17/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 18/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญา้ วัว 19/ธค./64 รีดนม กวาดคอก ให้หญา้ วัว 20/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ให้หญ้าวัว ทาคลอดวัว 21/ธค./64 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 22/ธค./64 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 1/มค./65 รดี นม กวาดคอก ให้หญ้าววั 2/มค./65 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 3/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 4/มค./65 รดี นม กวาดคอก ให้หญา้ ววั 5/มค./65 รีดนม กวาดคอก ให้หญา้ ววั ทาคลอดวัว 6/มค./65 รีดนม กวาดคอก ให้หญา้ วัว 7/มค./65 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 8/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญา้ วัว 9/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว 10/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญา้ วัว 11/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว 12/มค./65 รีดนม กวาดคอก ให้หญ้าวัว

13/มค./65 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว 14/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 15/มค./65 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว 16/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว 17/มค./65 รีดนม กวาดคอก ให้หญ้าววั 18/มค./65 รีดนม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 19/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าววั 20/มค./65 รดี นม กวาดคอก ใหห้ ญ้าวัว

บัญชีรายรับ จานวนเงนิ (บาท) ว/ด/ป รายการ 7,000 นายธรี ภทั ร จันพางาม 7,000 5,000 30/พย./64 ได้รบั เงินจากผู้ว่าจ้าง 7,000บาท. 19,000 30/ธค./64 ได้รบั เงนิ จากผูว้ า่ จ้าง 7,000บาท. 20/มค./65 ได้รับเงินจากผวู้ ่าจ้าง 5,000บาท. 7,000 7,000 รวมเปน็ เงิน 5,000 นายกติ ติธชั บวั งาม 19,000 30/พย./64 ไดร้ ับเงนิ จากผู้วา่ จา้ ง 7000บาท. 30/ธค./64 ได้รับเงนิ จากผวู้ ่าจ้าง 7000บาท. 20/มค./65 ได้รบั เงนิ จากผ้วู า่ จ้าง 5000บาท. รวมเป็นเงิน

บัญชีรายจ่าย จานวนเงนิ (บาท) ว/ด/ป รายการ 60 นายธีรภทั ร จนั พางาม 300 100 1/พย./64 ซอ้ื ข้าวซอ้ื น้า ข้าว 40 น้า 20 150 2/พย./64 ไปตลาด ซ้ือของกินของใช้ 50 6/พย./64 ซ้ือของกิน 100 7/พย./64 เติมน้ามันรถ 50 เตมิ เงนิ โทรศัพท์ 100 100 10/พย./64 ซอ้ื ของกนิ 200 22/พย./64 ซอื้ น้าเปลา่ 3 แพ็ค 500 23/พย./64 เตมิ เงนิ โทรศัพท์ 100 บาท. 60 24/พย./64 ไปตลาด ซื้อของกินของใช้ 100 1/ธค./64 โอนใหท้ บี่ า้ น 500 150 2/ธค./64 ซ้ือข้าว 40 ซอื้ นา้ 20 30 10/ธค./64 ซื้อของกนิ 100 100 11/ธค./64 เตมิ นา้ มนั รถ 50 ซื้อของกนิ 100 30 20/ธค./64 ซื้อของกนิ 30 2,000 23/ธค./64 เติมเงนิ โทรศพั ท์ 100 100 30/ธค./64 ซื้อแปปฺ ซี่ 2 ขวด 200 1/มค./65 โอนเงนิ ให้ทบ่ี า้ น 2,000 40 2/มค./65 ซื้อของกนิ 100 50 3/มค./65 จา่ ยคา่ ของ 200 50 5/มค./65 ซอ้ื ขา้ ว 40 100 10/มค./65 เตมิ น้ามนั รถ 50 20 11/มค./65 เติมเงนิ โทรศพั ท์ 50 12/มค./65 ซอ้ื กบั ข้าว 100 13/มค./65 ซื้อน้าซ้อื ขนม 20

14/มค./65 ซ้ือนา้ ซ้ือขนม 10 10 15/มค./65 ซอื้ นา้ ซื้อขนม 10 10 16/มค./65 เติมนา้ มนั รถ 50 50 17/มค./65 ซื้อนา้ ซื้อขนมซ้อื ข้าว 70 70 18/มค./65 ซอื้ น้าซอ้ื ขา้ ว 50 50 19/มค./65 ซ้ือนา้ ซื้อข้าว 50 50 20/มค./65 ซื้อน้าซื้อข้าว 50 50 บาท. รวมเปน็ เงิน 4,880 10 นาย กติ ติธชั บัวงาม 20 1/พย./64 ซอ้ื น้าซื้อขนม 10 50 2/พย./64 ซอ้ื น้าซอ้ื ขนม 20 50 3/พย./64 ซื้อนา้ ซอ้ื ข้าว 50 50 4/พย./64 ซื้อนา้ ซอ้ื ข้าว 50 100 5/พย./64 เตมิ นา้ มนั รถ 50 100 10/พย./64 ซื้อกบั ข้าว 100 100 12/พย./64 ซื้อของกิน 100 10 23/พย./64 ซอ้ื ของกิน 100 300 24/พย./64 ซื้อนา้ ซื้อขนม 10 2,000 28/พย./64 ไปตลาด ซ้อื ของกนิ ของใช้ 300 30 29/พย./64 โอนใหท้ ่ีบ้าน 2,000 240 30/พย./64 ซ้อื ของกนิ 30 120 1/ธค./64 จ่ายค่าของ 240 100 5/ธค./64 ซือ้ ของใช้ 120 30 7/ธค./64 ซอ้ื กางเกง 100 40 8/ธค./64 ซื้อขนม 30 50 9/ธค./64 ซื้อขา้ ว 40 50 15/ธค./64 ซอ้ื ของกิน 50 21/ธค./64 เตมิ น้ามนั รถ 50

22/ธค./64 โอนให้ทบี่ า้ น 1,000 1,000 23/ธค./64 เตมิ เงินโทรศพั ท์ 50 50 24/ธค./64 ซอ้ื ขา้ วซือ้ น้า 60 60 25/ธค./64 ซื้อของกิน 30 30 27/ธค./64 จ่ายค่าของ 70 70 28/ธค./64 ไปตลาดซือ้ ของกินของใช้ 200 200 31/ธค./64 โอนใหท้ ีบ่ ้าน 200 200 1/มค./65 ซอ้ื นา้ ซ้อื ขา้ ว 40 40 3/มค./65 ซอ้ื น้าซอื้ ข้าว 40 40 5/มค./65 ซื้อของกนิ 30 30 6/มค./65 เตมิ นา้ มนั รถ 50 50 7/มค./65 ซอ้ื ขนม 30 30 8/มค./65 ซื้อข้าว 40 40 9/มค./65 ซอ้ื นา้ ซือ้ ขนม 10 10 11/มค./65 ซ้อื ของกนิ 30 30 12/มค./65 ซื้อแปปฺ ซี่ 2 ขวด 30 13/มค./65 เตมิ เงนิ โทรศพั ท์ 100 100 14/มค./65 ซอ้ื กับขา้ ว 100 100 15/มค./65 ไปตลาด ซอื้ ของกนิ ของใช้ 200 200 16/มค./65 ซื้อถงุ เท้ากางเกงนกั เรียน 220 220 17/มค./65 ซอ้ื ขา้ วซือ้ ขนม 40 40 18/มค./65 ซอ้ื ขา้ วซ้ือขนม 40 40 19/มค./65 ซ้ือข้าวซอ้ื ขนม 40 40 20/มค./65 ซ้ือข้าวซอ้ื ขนม 40 40 รวมเปน็ เงิน 6,140 บาท

ภาพประกอบการปฏบิ ัติงาน สถานทีร่ ับจา้ งเล้ยี งววั นม

สถานที่รบั จ้างเล้ยี งววั นม

การให้อาหารโค

การตอนวัวเพศผู้

ลกู ววั แรกคลอด

การรีดนมโค

สภาพท่วั ไปของฟารม์

สภาพท่วั ไปของฟารม์



………………………………………………………………………………………….………………………………