CULPSY (Buklet ng Konsepto)

CULTURE AND PSYCHOLOGY ADOBO KA GHORL?: ISANG PAGTALAKAY SA UMUUSBONG NA KONSEPTO NG “TINOTOYO SA PILIPINAS” ARCOIREZ, CAROLYN ARTIENZA, DANNA MARIE DONES, TRISHA MAY MANALO, KARYLL ROCAFORT, MA. CHRISTINA TINAMISAN, KHRYZTIAN DANIEL Pahina | 1

Abstrak ……………………………………………………… 3 Panimula …………………………………………………….. 4 Hipotesis …………………………………………………….. 6 Pagpapakilala ………………………………………………... 7 Mga halimbawa …………………………………………….. 12 Ilustrasyon ………………………………………………….. 15 Diskusyon ………………………………………………….. 17 Konklusyon ………………………………………………… 23 Sanggunian ………………………………………….…….... 25 Pahina | 2

Ang sosyal na relasyon ng isang tao ay parte sa pagbuo ng kanyang pagiging indibidwal. Sa kabila nito, hindi maikakaila ang salimuot at komplikasyon na dala nito dulot ng ating pagkakaiba-iba. Ang tampuhan, sama ng loob at lalong higit ang pagiging toyoin, ay ilang mga salitang likas sa Pilipino na tumutukoy sa hindi maayos na pagkakaintindihan sa isang relasyon. Sa panahon ngayon, masasabing ang pagiging toyoin ang isa sa mga pinakasikat na salita, isang wikang slang na karaniwang ginagamit upang tukuyin ang pangangailangan ng isang tao, kawalan o pabago-bago na emosyon, o pinaghalong dalawa. Sa madaling sabi ang taong may toyo ay tumutukoy sa indibidwal na may sumpong. Mula sa mga nakalap na impormasyon na naging batayan upang saliksikin ang paksang ito ay hiwahiwalay ang kaisipan na nakita. Marami ang opinyon ngunit kakaunti ang makokompirmang katotohanan. Sa kabila nito, nagbunga ang pagsunson sa ugat ng pagiging toyoin sa tulong na rin ng internet at mga ninuno nating nagbigay ng kalinawan sa paksang ito. Marami itong manipestasyon, nakikita sa iba't ibang uri ng tao at masasabing hindi na bago sa ating mga Pilipino, ngunit ano nga ba ang nangyari at ang isang inosenteng pampalasa sa mga lutuing ating kinagigiliwan ay ginagamit sa ngayon upang salitang panglarawan sa hindi kaaya ayang pag uugali? Saan nga ba ito nagmula? Sino nga ba ang madalas na tinotoyo? Anong epekto nito sa isang relasyon? At marami pang ibang katanungan ang hihimayin sa pananaliksik na ito na huli ay mag aambag sa detalye ng ating ng ating pagkaPilipino. Pahina | 3

Sa paglipas ng panahon marami ang umuusbong na sapagkat ilang kanta noong 90s ang gumamit ng toyo bilang modernong konsepto, kaugalian at pananaw sa buong mundo. salitang naglalarawan. Isa na rito ang kantang “T.L. Ako Sayo” Gaya sa maraming parte ng mundo tila unti-unti ring nababago ng Cinderella noong 1994 kung saan inilarawan ng kanyang lolo at nadadagdagan ang mga kaugaliang Pilipino. Ayon kay ang isang babae bilang may toyo dahil sa hindi sila pabor sa Fernando (2021) popular ang Pilipinas sa pagkakaroon ng pinili nitong lalake. Ayon nga sa isang artikulo na inilabas ng kaaya-aya at natatanging mga kaugalian na talagang mas Filipino Overseas Doha Qatar noong 2014, ang babae daw ay nagpapakilala sa atin. Ngunit ayon sa pananaliksik ni Villar isang adobo, kulang kung walang toyo. Samantala sa isang (2018), marami na ang nawawalang kaugalian, gawi at kultura artikulo na isinulat sa wattpad.com noong 2018, inihambing ang sa ating bansa. Ito ay marahil na rin daw dahil sa modernisasyon babaeng tinotoyo sa isang tao na likas ang pagiging 'abnormal'. at paglilinang ng isipang makaPilipino. Ang pahayag na ito ay Kanila pang binigyang kahulugan ang tinotoyo bilang isang tao naka-angkla din sa artikulong inilunsad noong 2016 na may na mabilis magbago ang mood, kung baga ay kanina lamang sila pamagat na “Noon at Ngayon: Kaugaliang Pilipino”. Binanggit ay masaya ngunit sa isang iglap ay biglang magtataray. Ang sa artikulong ito na kapansinpansin ang tila pagkamatay ng iba ganitong pag-uugali ay karaniwang makikita sa mga sa ating kaugalian at kultura dahil sa pag-usbong ng kababaihang nasa relasyon. Ayon sa Online Vitamemes (2020) makabagong pag-uugali. Ayon sa Jezzahmia Blog (2016), sa kung ang babae daw ay toyo, magsisilbi namang suka ang lalaki, paglipas ng maraming taon, maraming kaugalian na din ang sa madaling sabi “SuYo” o pinagsamang suka at toyo para nagbago maaring dahil sa agham at teknolohiya o dahil sa mabalanse ang relasyon. Ngunit ayon sa website ng Theravive malawakang impluwensya ng ibang mga bansa. Ilan sa (2021) ang paiba-iba ng nararamdaman o pagiging moody ng makabagong konspetong umusbong sa ating bansa ay ang isang tao ay makakaapekto hindi lamang sa kanyang sarili kung konsepto ng toyo, tinotoyo o toyoin. hindi pati na rin sa mga tao aa paligid gaya ng pamilya lalo na sa karelasyon. Dagdag pa ni Schechter (2020) ang paglalaan ng Kung babalikan ang mga hashtag gaya ng #tinotoyo sa oras sa karelasyong madalas na nagbabago ang mood ay mahirap iba't-ibang aplikasyon tulad ng Tiwtter at Facebook ay at nakakapagod. masasabing noong 2012 unang nag-trending ang mga salitang tinotoyo, toyoin at babaeng may toyo. Ngunit ang mga datos na Upang mapatunayan ang mga pananaw at mga haka- ito ay hindi nangangahulugang bago ang konseptong ito para sa haka tungkol sa konseptong ito ay minabuti ng mga mga Pilipino. Sa katunayan ay hindi na iba sa bawat Pilipino ang mananaliksik na magsagawa ng sariling pag-aaral tungkol sa paghahambing ng babaeng 'tinotopak' sa toyo. konsepto. Ito ay para na rin maghanap at maglikom ng Makokompirmang matagal nang buhay ang terminolohiyang ito primaryang datos batay sa kasanayan ng mga indibidwal sa kasalukuyang panahon para sa mas maipaunawa sa mga Pilipino ang naturang konsepto. Isang pag-aaral mula sa dalawampung katao (sampung babae at sampung lalake) na dati o kasalukuyang may karelasyon ang isinagawa ng mga mananaliksik. Sinuri rito ang kaalaman ng mga tao sa paksa, Pahina | 4

karanasan nila at iba pang aspeto ng kanilang relasyon na may (Holland, 2019). Ayon pa kay Holland (2019), 5% ng mga kaugnayan sa \"toyo culture.\" Ayon sa pahayag ng mga kababaihan ang naapektuhan ng PMDD. Ilan umano sa mga nakapanayam, kalimitan nilang naeengkwentro ang salitang posibleng sintomas nito ang matinding pagbabago ng emosyon toyo/toyoin sa iba't ibang social media platforms. Hindi o mood, depresyon, pagiging iritable at iba pa. maikakailang ito ay usong-uso sa mga millenials may kasintahan man o wala. Mula sa nakalap na datos sa dalawampung Ang buklet na ito ay naglalaman ng mga pagtalakay sa nakapanayam, sampu ang nagsabing matagal na ang toyo konseptong tinotoyo, toy at toyoin. Ito ay naglalayong mas culture, walo naman ang naniniwalang ito ay kulturang dala ng mapaunlad ang kaalaman at pag-unawa hindi lamang ng mga tao mga millenials at dalawa ang nagsabing narinig na ito ngunit sa bansa kundi pati na rin ng mga mananaliksik na dayuhan. Ito hindi alam kung saan at kelan ito nagsimula. Ayon rin sa ay naglalayon ding palawigin at palawakin ang pag-aaral ng mga isinagawang interbyu halos lahat sa kanila ay nakakaranas ng kaugaling Pilipino. Ang mag datos na makakalap at mailalagay pagkakaroon ng toyo. Labinglima ang nagsabi na ang mga babae sa buklet na ito ay maaaring magsilbing datos sa mas malawak ang madalas na tinotoyo habang tatlo naman ang nagsabing mga na mga pag-aaral. lalaki ang kalimitang na nakakaranas nito at dalawa ang nagsabing walang tinotoyo sa mula sa kanilang magkasintahan. Pahina | 5 Kaugnay pa nito, mula rin sa mga nakapanayam karamihan sa kanila ay nagsabi na negatibo ang epekto ng toyo sa kanilang relasyon, dahilan ito ng mga argumento, pagiging toxic ng relasyon at maging paghihiwalay. Sa kabilang banda, may ilan naman sa kanila ang nagsabi na pinatitibay din nito ang kanilang relasyon dahil mas magkakaroon sila ng koneksyon at mas nakikilala nila ang isa’t isa. Ayon naman sa pag-aaral maaaring maiturong sanhi ng ganitong kaugalian ang genetika at biyolohikal na aspeto ng mga Pilipino. Isa sa mga itinuturong rason sa pabago-bagong emosyon ng mga kababaihan ang Premenstrual Syndrome (PMS) na nagaganap isa o dalawang lingo bago ang buwanang dalaw o regla. Ayon kay Holland (2019), 90% ng mga kababaihan ang nakararanas nito bago ang kanilang regla. Base sa isang pag-aaral, ang pagbabago sa hormone na estrogen ang dahilan ng ganitong kondisyon. Isa pang sanhi ng pabago- bagong emosyon ang pagkakaroon ng Premenstrual dysphoric disorder (PMDD), ito ay ang mas malalang bersyon ng PMS

1. Mas tinotoyo ang mga babae kumpara sa mga lalaki. 2. Nakakasira ng relasyon kung palagian ang pagiging toyoin ng karelasyon. 3. Likas na sa kulturang Pilipino ang konsepto ng toyo o paghahambing ng babaeng tinotopak sa toyo. 4. Millenials ang nagdala at nagpakilala sa Pilipinas ng konseptong tinotoyo. 5. Ang mga away na dala ng pagiging toyoin ay nakakapagpatatag ng isang relasyon. 6. Ang pagiging toyoin ay nagmumula pagkabata at nadadala hanggang pagtanda. Pahina | 6

Ang toyo ay slang na salita ng mga pinoy na nagmula sa heterosexual, ang mga batang babae ay may posibilidad na salitang ingles na soy sauce na karaniwang isinasangkap sa isang maging mas 'toyoin,' dahil mas nagpapahayag sila ng kanilang lutuin o pagkain. Ayon sa MSmagayon (2006) inilarawan sa nararamdaman. Ang pinakakaraniwang mga manipestasyon ng mga kababaihan kapag moody, topakin, pabago-bago yung isip 'toyo' ay ang pagkabalisa at pagkamayamutin. Ang mga taong at mahirap intindihin ang taong may toyo. Mababae o malalaki Toyoin ay may ugali na magwasak sa kanilang mga kasosyo maaaring magkaroon din ng toyo. Pero mas emosyonal ang mga para sa kanilang sariling mga problema. Sinimulan nilang babae kaya madalas itong mapapansin sa kanila. Sinasabi din tratuhin ka tulad sa isang bagay na walang malinaw na dahilan. ang mga babae ay parang adobo, hindi kumpleto kapag walang At mayroon silang lakas ng loob na asahan ang kanilang toyo. Ang ilan sa pinagmumulan ng toyo ng mga babae ay kapag kapareha na magpapakita ng pagpaparaya nang paulit-ulit, at may period, gutom, walang pera, o madalas ay tinotoyo ng pumunta pa sila sa sobrang galit kapag hindi ginawa ang walang dahilan. Nagagalit sila sa mga karelasyon nila ng biglaan kanilang gusto. At may karapatan sila sa posisyon na iyon. Sa ng walang rason. Minsan naman ay umiiyak o nalulungkot sa katunayan, sa palagay nila ay maganda ang kanilang ginagawa simpleng bagay lamang. Ang mga babae ay madalas naghahanap at para doon, karapat-dapat sila ng isang nakakaibig na kurot sa ng atensyon at oras ng mga kapareha nila. Gusto nila ng lambing pisngi (C.A., n.d.) at laging sinusuyo. Minsan din ay materyal na bagay o pagkain para mawala ang inis o mawala ang toyo nila. Halos lahat naman Ayon kay Tapales (2005) sa pakikipag-isang-dibdib, nararanasan ang ganitong sitwasyon sa isang relasyon. hindi ipinapakita ng mga kababaihan sa kanayunan ang kanilang Mapabata o matanda ay makaka relate sa salitang toyo. Mas mga damdamin sa kanilang mga asawang lalaki, partikular an kilala ang salitang toyoin o topakin sa pilipinas pero kahit sa ang nasa pamayanang may tribo, tiyak na ang mga paksang may ibang bansa ay nakararanas din sila ng mood swings sa kanilang kaugnayan sa pag-ibig at pakikipagtalik. Ganito ito dahil mga karelasyon. nakaugaliang itinuturing na pagaari ng asawang lalaki ang kaniyang asawang babae at ang lalaki ang nagpapasya hinggil sa Ang Toyo ay isang wikang slang na karaniwang katawan ng babae. Hindi siya maaaring humiling o hadlangan ginagamit upang tukuyin ang pangangailangan ng isang tao, ang mga kagustuhan ng asawang lalaki. Dahil sa ganitong kawalan o pabago-bago na emosyon, o pinaghalong dalawa. pananaw na pangkalinangan, nakadaranas ng mataas na antas ng Habang naroroon ito sa maraming aspeto ng buhay, ang pangaabuso sa loob ng tahanan ang mga kababaihang nasa mga pagkakaroon ng 'toyo' sa pangkalahatan ay nauugnay sa mga pook na rural sa Pilipinas, kapag ihahambing sa mga nasa lugar romantikong relasyon. Ang parehong kalalakihan at kababaihan ng kalunsuran. Walang kapangyarihan ang mga babae hinggil sa ay nagpapakita ng pag-uugali na 'toyoin'. Sa isang relasyon na bilang ng kanilang mga anak. Bilang kinalabasan, hinaharap ng mga pamayanang rural ang labis na populasyon, na isang lumalaking katotohanang pandaigdig. Kaugnay ng lipunan at pangkabuhayan, walang sapat na lupain o kapalit na paraan ng pamumuhay. Pinahahalagahan ng lipunan noong bago sumapit ang kolonyalismo, na walang kinikilingang kasarian. Pahina | 7

Kasinghalaga ng mga lalaking anak ang mga babaeng anak, Masasabing hindi na bago ang konsepto ng “toyo” sa maaring dahil ito sa kalalabasang kaugnay ng pangkabuhayan, mga Pilipino. Ang ganitong ideya ay laman na ng ilan sa mga na makakatanggap ng handog na halaga mula sa mga manliligaw awitin na nalikha noon pang 1990s. Isa sa halimbawa nito ang o maaaring maging asawang lalaki at sa kanilang kakayahang awiting “T.L. Ako Sa’yo” ng bandang Cinderella. Mapapansin makatulong sa mga gawaing pangkabuhayan, panlipunan, at sa awiting ito ang linyang “Sabi ng lolo may toyo ang utak ko”. pampolitika ng mag-anak. Sa huli maaaring ang mga ideya ang Kung saan ang “toyo” sa nabanggit na linya ay hindi tumutukoy konseptong ito ay isang dahilan ng pagiging mas toyoin ng mga pampalasa o sa literal na kahulugan ng “toyo”. babae, upang matakpan ang pagiging sinasabing mababang antas nila sa lipunan kaysa sa mga lalake at ang pagiging sunod Ang tunay o direktang kahulugan ng toyo ay soy sauce sunuran ng mga babae noon ay sinusubukang alisin sa na pampalasa sa mga lutuin lalong higit sa adobong orihinal na pamamagitan naman ng pagpapasuyo o pagsisilbi sa kanila ng gawa ng mga Pilipino. Kaya’t hindi kataka takang malimit itong mga lalake kapag sila ay tinotoyo. Sa kasalukuyan maaaring marinig sa kahit pang araw araw na usapan basta Pilipino ang ipagpalagay na likas na talaga sa kababaihan ang pag-uugaling kaharap. Sa kabilang banda, ang tinotoyo, toyoin o may toyo ay ito ngunit mas pinipili lamang nilang ito ay ikubli o hindi muna isa rin sa mga slang o salitang balbal na ginagamit sa Pilipinas ipakiat dahil hindi maganda ang ganitong kaugalian para sa mga upang ilarawan ang isang taong may problema sa temper o kalalakihan. mood, dahilan ng mas lalong pagsikat at pagdalas ng paggamit dito. Ayon sa isang editorial article sa uDou.ph(n.d.) ang Ayon sa tagaloglang.com, ang “toyò” ay isang salitang pagiging toyoin ay maaring gamitin sa iba’t ibang aspeto ng Filipino na nagmula sa mga Chino at nangangahulugang isang buhay ngunit ito ay madalas at mas tanggap na gamitin sa mga uri ng rekado o pampalasa sa pagluluto. Subalit sa salitang balbal magkasintahan. Ito ay heterosexual na terminolohiya, ibig at kulturang Pilipino, ang “toyo” ay maaaring mangahulugang sabihin babae man o lalake ay nakararanas nito ngunit mas “hindi nakatutuwang pag-uugali”. Base pa rito, isa sa mga sikat madalas itong makita sa mga babae dahil sa likas nilang na nakatatawang kasabihan ng mga Pilipino ang, “Ang babae ay pagiging bukas sa usapin patungkol sa kanilang nararamdaman parang adobo, hindi kumpleto kung walang toyò.” Bilang o emosyon. Bukod pa rito, ilang mga magulang rin ang pamilyar karagdagan, ayon kay C.A. (2020) ang pagiging “toyoin” ay sa termonilohiyang tinotoyo sapagkat malapit itong deskripsyon maikokonekta sa emotional immaturity. Ayon pa sa kanya, ito sa tantrums ng mga bata kung saan nabanggit ang ay karaniwang naiuugnay sa mga romantikong relasyon, kung terminolohiyang ito sa isang artikulong nagtuturo sa mga saan ang babae at lalaki ay parehong maaring magpakita ng magulang ng iba’t ibang paraan upang mapakalma ang mga pagiging “toyoin”. Ilan sa madalas na manipestasyon nito ang batang nagta-tantrums o tinotoyo. pagiging moody at pagiging iritable. Ang pagkakaroon ng ganitong pag-uugali ng karamihan sa mga kabataan ay maaring Sa parehong konteskto, masasabing pinakamadalas dulot ng mga tipikal na pelikulang naglalaman ng mga istorya makikita ang salitang tinotoyo, toyoin o may toyo sa iba’t ibang tungkol sa pag-ibig. (C.A., 2020). social networking sites lalong higit sa facebook at twitter at patuloy pang kumakalat sa tulong ng retweets at shares. Laman Pahina | 8

ito ng mga posts na nagbabahagi ng kwento nila kapag sila o ang unang pagkakaroon ng ilang uri ng pagtugon sa pisyolohikal na kasintahan nila ay sinusumpong ng toyo. Iba’t iba naman ang kinikilala ng isip pagkatapos. Ang mga teoryang nagbibigay- reaction na nakukuha nila, kung saan minsan ay may natutuwa malay sa damdamin ay nagsimulang lumitaw noong 1960, sa haba ng pasensya ng isang tao ngunit marami rin ang bilang bahagi ng madalas na tinukoy bilang \"nagbibigay-malay nakakakita ng pagiging toxic ng ugaling ito. Dahil rito, marami na rebolusyon\" sa sikolohiya. Ang isa sa mga pinakamaagang ang naglabas ng kanilang opinion patungkol dito na may iisang teoryang nagbibigay-malay ng damdamin ay isang iminungkahi punto, “stop romanticizing toyo culture, it is not cute” kung saan nina Stanley Schachter at Jerome Singer, na kilala bilang patuloy namang sinusuportahan ng karamihan. Isa nga sa mga dalawang-factor na teorya ng damdamin o ang two-factor theory sikat na post tungkol rito noong Enero 2020 ay umani ng 28.6 sa wikang banyaga. Naramdaman nina Schachter at Singer na libong likes at 7, 182 retweets. ang pisikal na pagpukaw ay naglalaro ng pangunahing emosyon. Gayunpaman, iminungkahi nila na ang pagpukaw na ito ay Sumasang ayon ito sa isinagawang interbyu at ilang mga pareho para sa iba't ibang mga damdamin, kaya't ang pisikal na articles patungkol sa topic, kalimitang ginagamit o nakikita ang pagpukaw lamang ay hindi maaaring maging responsable para toyo sa social media. Nabanggit din na social media ang isa sa sa mga emosyonal na tugon. Ang dalawang-kadahilanan na mga salik kung bakit kumakalat ang ganitong kultura. Bagamat teorya ng damdamin ay nakatuon sa pakikipag-ugnayan sa hindi tukoy kung saan at kelan mismo ito nagsimula maaaring pagitan ng pisikal na pagpukaw at kung paano namin ang pagkalat ng kulturang ito ay nauugnay sa mood management sinasabihan ang label na pagpukaw. Sa madaling salita, ang theory na iminungkahi nina Zillmann at Bryant. Ayon sa simpleng pakiramdam ng pagpukaw ay hindi sapat bagkus ay teoryang itong ang paggamit o pagpili ng media content ay dapat din nating kilalanin ang pagpukaw upang madama ang nakadepende sa nararamdaman ng isang idibidwal. Ayon rin sa damdamin (Cherry, 2019). Naaayon ang teoryang ito sa pag- teoryang ito bagamat lingid sa kamalayan ginagamit ng estado aaral ng konseptong tinotoyo upang mas maintindihan kung saan ng pag-iisip ng isang indibidwal ang impluwensiya ng media nga ba nanggagaling ang mga rason kung bakit madalas at upang i-optimize ang kaniyang nararamdaman, maaari din mabilis ang pagbabago-bago ng emosyon ng mga tao. Maaari nitong baguhin ang mood ng isang tao depende sa media din itong gawing basehan ng mga susunod pang diskusyon sa preference. Sa madaling salita, masasabing ang mood ay pagtatalakay na ito ng konseptong tinotoyo. maaring maapektuhan sa pamamagitan ng pag uugnay ng positibong pag iisip sa negatibong emosyon. Isa pang teorya na sumusuporta sa pagtatalakay na ito ang 'Emotional Contagion Theory'. Ayon sa teoryang ito, ang Ngunit ano nga ba ang bumubuo sa damdamin at nakakahawang emosyon ay ang kababalaghan ng pagkakaroon emosyon ng tao upang ito ay magpabago-bago? Ayon sa isang ng emosyon ng isang tao at mga kaugnay na pag-uugali na pangunahing teorya ng damdamin, mayroong dalawang direktang nagpapalitaw ng magkatulad na emosyon at pag- pangunahing sangkap ang ating nararamdaman at ito ay ang uugali sa ibang tao. Maaaring ibahagi ang mga damdamin sa pisikal na pagpukaw at isang nagbibigay-malay na label. Sa mga indibidwal sa maraming iba't ibang mga paraan sa parehong madaling salita, ang karanasan ng damdamin ay nagsasangkot sa implicit o tahasan. Halimbawa, ang may malay na Pahina | 9

pangangatuwiran, pagsusuri at imahinasyon lahat ay natagpuan Pinahahalagahan ng DTM na ang mga mood ay pansamantalang upang magbigay ng kontribusyon sa hindi pangkaraniwang disposisyon na magkaroon o upang makabuo ng mga partikular bagay. Ang emosyonal na pagkalawa ay mahalaga sa mga na uri ng mga appraisals na nauugnay sa damdamin. Bukod dito, personal na ugnayan sapagkat ito ay nagtaguyod ng emosyonal ipinapalagay ng DTM na ang mga kognisyon at pagpuri na isa na synchrony sa pagitan ng mga indibidwal. Ang isang mas ay itinakdang magkaroon sa isang naibigay na kalagayan na malawak na kahulugan ng hindi pangkaraniwang bagay na bahagyang bumubuo sa karanasan ng mood. Sa teoryang ito ay iminungkahi ni Schoenewolf ay \"isang proseso kung saan mas pinapalamin at bininigyang diin ang pagkakaiba at naiimpluwensyahan ng isang tao o pangkat ang emosyon o pag- pagkakapareha ng damdamin sa mood. Ito ay makakatulong sa uugali ng ibang tao o pangkat sa pamamagitan ng walang malay pagtatalakay ng konsepto ng tinotoyo upang mas maintindihan o walang malay na induction ng mga estado ng emosyon at pag- kun saan nga ba nabibilang ang pabago-bago ng nararamdaman uugali ng pag-uugali. Ang emosyonal na nakakahawa ay hindi at emosyon ng tao. lumilitaw lamang sa dyadic o pangkat na pakikipag-usap nang harapan. Maraming artifact sa kultura ang may kakayahang Nabanggit nga na ang toyo ay nangangahulugang maglipat ng mga emosyon, tulad ng mga pelikula, videotape, mabilis na pagbabago ng mood o pagkairita ng isang tao na ayon cartoon, at kanta. Ang teoryang ito ay tumutukoy sa proseso sa ilan kung minsan ay walang sapat o hindi matukoy ang kung saan ang isang naobserbahang pagbabago sa pag-uugali sa dahilan. Ngunit paano nga ba talaga ito umuusbong? Anong mga isang indibidwal ay humahantong sa reflexive na paggawa ng salik ang maaaring tingnan kung bakit nasasabing ang isang tao parehong pag-uugali ng iba pang mga indibidwal sa malapit, na ay tinotoyo? Sinasabi ng ilan na bukod sa pagbabago ng mood may posibleng kinalabasan ng nag-uugnay na emosyonal at pagkairita, isang palatandaan din ang biglang pagta-tantrums. (Panksepp at Lahvis, 2011). Ito ay nauugnay sa pag-aaral ng Paano nga ba nagiging indikasyon ang tantrums na nakakaranas kultura ng toyo sa Pilipinas sa kadahilanang masasabi na ang na ng toyo ang isang tao? Maaaring isang paliwanag dito ay ang pagiging tinotoyo ay nakakahawa sa komunidad. Kung ating iminumungkahi nina William James at Carl Lange. Ayon sa papansinin ay makikita natin na sa modernong panahon ay tila kanila, ang emosyon ay resulta ng reaksiyong pisyolohikal mula nakakasanay na ang ganitong pag-uugali. Dahil ang pag-uugali sa isang pangyayari. Kalaunan ang teoryang magkabukod ngunit ring ito ay madalas na mag-trending, karaniwan ay nahahawa na iisa ang pakahulugan ay tinawag na James-Lange Theory, ayon din ang iba dahil sa paglalambing at atensyong maaari nilang sa teoryang ito ang emosyon ay nakadepende sa kung paano makuha sa kanilang karelasyon. bibigyang-kahulugan ng tao ang kaniyang pisikal na reaksiyon at ang interpretasyon nito ay ang kaniyang emosyonal na Ayon naman sa Dispositional Theory of Moods, ang reaksiyon. Samakatuwid, ang pagta-tantrums ay ang pisikal na pangunahing tampok na nakikilala ang mga kalooban mula sa reaksyon na indikasyon na nakakaranas ng toyo o tinotoyo ang mga emosyon ay ang mga mood, na kaibahan sa mga emosyon, isang indibidwal. ay makikita kahit saan at pandaigdigan. Binabalangkas ng artikulong ito ang isang teorya ng disposisyon ng mga mood Ang Cannon-Bard Emergency Theory na binuo Walter (DTM) at iba pang mga tampok ng karanasan sa mood. B. Cannon at ni Philip Bard ay isa ring teorya na may kaugnayan Pahina | 10

sa pagtatalakay na ito. Ito ay itinatag bilang isang kahalili sa teorya ng damdamin ni James-Lange. Ang teorya na ito ay nagsasaad na ang mga damdamin ay bunga ng mga pisikal na reaksyon sa isang nakapupukaw na kaganapan. Ang teorya ng damdamin ng Cannon-Bard ay nagsasaad na ang mga nakapupukaw na kaganapan ay nagpapalitaw ng damdamin at mga reaksyong pisikal na naganap nang sabay. Iminungkahi ng Cannon-Bard na pareho ng mga reaksyong ito ay nagmula nang sabay-sabay sa thalamus. Ito ay isang maliit na istraktura ng utak na responsable para sa pagtanggap ng impormasyong pandama. Ipinapasa ito sa naaangkop na lugar ng utak para sa pagproseso. Kapag may naganap na kaganapan na nagpapalitaw, ang thalamus ay maaaring magpadala ng mga signal sa amygdala. Mananagot ang amygdala sa pagproseso ng matitibay na emosyon, tulad ng takot, kasiyahan, o galit. Maaari rin itong magpadala ng mga signal sa cerebral cortex, na kinokontrol ang naisip na isip. Ang mga senyas na ipinadala mula sa thalamus patungo sa autonomic nervous system at mga kalamnan ng kalansay ay kinokontrol ang mga pisikal na reaksyon. Kabilang dito ang pagpapawis, pag-alog, o panahunan ng kalamnan. Minsan ang teoryang Cannon-Bard ay tinukoy bilang thalamic na teorya ng damdamin. Ang teoryang ito ay maaaring magpaliwanag at gamiting basehan upang mas maintindihan ang proseso ng emosyon ng mga tao. Pahina | 11

1. Konsepto ng hindi kabati mga dahilan kung bakit ang mga babae ang sinasabing madalas at may mas “karapatang” toyohin at kailangan suyuin, dahil sila - Sa murang edad pa lamang makakakitaan na ang mga ay dapat alagaan at ingatan. Ang konseptong ito ay karaniwang batang Pilipino ng pagiging toyoin sa konteksto ng tantrums ginagawang palusot o dahilan ng mga babae na dahil sa ngunit mas hayag ito sa mga kapwa magkakalaro kung saan pagkakaroon ng delicadeza ay sila ang dapat na laging bigla na lamang nagkakatampuhan dahil sa maliliit na bagay o inuunawa. away-bata at malimit marinig ang mga salitang “hindi tayo bati”. Ang ganitong kaugalian ng mga Pilipino ay maari o may 4. Konsepto ng Lambing at Suyo tyansang magpatuloy hanggang sa kanilang pagtanda, at maaaring madala hanggang sa sila ay makipagrelasyon na. -Dahil sa pakiramdam na maaaring dala ng pagsuyo o paglalambing kalimitang ang konsepto ng toyo ay inuugnay 2. Pakikisama ditto. Maituturing na ang lambing, suyo at toyo ay magkakaugnay sapagkat kalimitan ang isang taong tinotoyo ay -Ang mga Pilipino ay may pagka-sensitive o balat gustong makaramdam at naghahanap ng lambing at suyo. Sa sibuyas, kahit sa maliiit na bagay ay maaring magtampo, kahit katunayan, ang paglalambing at panunuyo tuwing ang isang tao sa magkakaibigan bigla na lamang hindi nagpapansinan dahil ay tinotoyo ay naging basehan at sukatan na ng pagmamahal may nagawa pala ang isa na sanhi ng toyo ng isa o nasaktan na para sa ilan. Kumbaga ay talagang nagmamahalan daw ang pala ay hindi pa nagsasabi at basta na lamang umiiwas para dalawang magkarelasyon kung maalam magsuyuan at iwasan ang gulo ng komprontasyon kaya’t makikitang magaling maglambingan sa tuwing ang kapareha ay tinotoyo. tayong makisama at maging people pleaser sa takot na magkatampuhan o magkasamaan ng loob. Ang pakikisama ay 5. Hinanakit at sama ng loob nagging halimbawa ng pagiging toyoin dahil ito ay isa sa maituturing na defense mechamism na ginagawa ng mga Pilipino -Kalimitan ito ay nagsisimula sa isang maliit na upang makaiwas sa posibleng gulo na maidulot ng pagpatol sa tampuhan hanggang sa humantong na ito sa di pagkakaunawaan. tinotoyo Dahil likas sa mga pinoy ang pagkikimkim kaysa pag-usapan, sa pagtagal ay sa paglala rin ng sama ng loob. At dahil nga hindi 3. Delicadeza ito naresolba ng maayos sa tuwing maaalala ito ng isang tao ay mabilis na magbabago ang kaniyang mood isang indikasyon ng - Ang banyagang salitang ito na ang ibig sabihin ay toyo. Minsan ang mga kinikimkim ding sama ng loob ng isang pihikan, babasagin o mahalaga o maaari ring dignidad at pride tao ay ang mas lalong nag-uudyok sa kanya upang palagiang ay kadalasang iniuugnay sa mga kababihan na maaring isa sa magtampo para lamang “makabawi”. Pahina | 12

6. Konsepto ng Kilig 9. Konsepto ng pagka-inip -kalimitan, lalo na sa social media, pinapakita na ang -Likas at kilala ang mga Pilipino sa pagiging masayahin pagiging toyoin ay cute at nakakakilig lalo na kung may at paghanap ng kagandahan sa isang sitwasyon. Ngunit hindi mangsusuyo dahil dito may ilan na hindi naman talaga toyoin ay maiiwasan na ang mga tao ay mainip lalo na kung ang isang naiimpluwensiyagan at nagiging toyoin na. Isang popular na lugar o panahon ay hindi nila gusto. Ang konseptong ito ay isang halimbawa nito ay ang magkasintahang binansagan ng social halimbawa ng pagkatayoin ng mga Pilipino dahil kung minsan media bilang “Suyo Queen” at “Suyo King”. Sa kanilang mga ay talagang wala naman silang dahilan para toyoion, sa madaling vlog, ipinapakita kung anong kilig ang maaaring makuha ng salita ay nadadala lamang ng inip. Ang ganitong kaugalian ay isang tao kapag sila ay tinotoyo. tinataglay din ng mga Pilipino lalo na kung nais nilang magpapansin sa kanilang karelasyon o kung nais nilang bigyan 7. Pagiging Sumpungin atensyon. -Ang mga babae kalimitan ay napakasumpungin kahit sa 10. Takot sa commitment napakaliit lang na bagay o dahilan. Ito ang madalas na nagiging dahilan ng pagkakaroon ng hindi pagkakaintindiahan ng -Karamihan sa magkasintahan ay naghihiwalay dahil sa magkasintahan. Ang pagiging sumpungin ng mga babae o kahit ang isa ay immature at takot sa commitment. Ang ganitong ng mga lalaki ang nagiging dahilan kaya lalong lumalala ang konsepto at kaugalian ay naging pangkaraniwan na sa ating away o tampuhan, kaya rin lalong tinotoyo ang mga babae kung sosyedad dahil iniisip nhg iba na mas ayos na hindi na muna sila minsan dahil kahit wala namang dapat na ikagalit ay nagagalit o mag-commit sa isa’t-isa. Ang ganitong pag-uugali ay mas lalong tinotoyo ito. nagpapalakas ng kaugaliang toyoin ng mga Pilipino dahil ditto ay sinusubok ng babae ang lalaki kung kaya ba talaga nilang 8. Konsepto ng pagiging Pagkabugnutin manuyo tuwing sila ay tinotoyo bago tuluyan na mag-commit sa isang seryosong relasyon. -Ang mga Pilipino ay kilala sa pagiging mapagpasensya at maunawain ngunit hindi maiaalis ang ugaling pagkabugnot o 11. Pagiging balat sibuyas pagkayamot lalo na kung matatapatan na mainit ang ulo. Ang dalawang taong nagmamahalan o nasa iisang relasyon ay -Mula sa ating pagkabata ay itinuturo na ang konsepto at kalimitan at madalas na nagkakagalit dahil ang isa ay kaugaliang ito sa paaralan, ito daw ay isa sa mga likas na maiyamutin at madaling mabugnot at kapag ganoon ang kaugaliang tinataglay ng mga Pilipino. At ang konseptong ito ay sitwasyon mawawalan na talaga ng gana ang isa na suyuin pa hindi maihihiwalay sa pagiging toyoin ng mga Pilipino. Kung ito, ang tanging magagawa lamang ng isa ay intayin na mawala minsan ay hindi naman talaga intension ng karelasyon ang ang pagkaiyamot nang sa ganoon ay maiwasan ang matinding masaktan ang damdamin ng kanilang kapareha ngunit dahil pagtatalo o ang pagkakatampuhan nila. napakababaw o sensitive nito ay hindi maiwasang humantong sa pagiging toyoin at pagtatalo. Pahina | 13

12. Pakikisabay sa uso 15. Aso't pusa sa Relasyon -Isa ang social media sa pinakamalaking plataporma ng -Noon pa man ay kilala na ang konsepto ng aso at pusang pagpapahayag at pagbabahagi ng impormasyon sa kasalukuyan. relasyon hindi lamang sa mga magkasintahan kung hindi pati na At hindi rin maitatanggi na likas sa mga Pilipino ang makisabay rin sa mga magkakaibigan. Ito ay maiuugnay sa konsepto ng sa kung ano ang trending sa internet gaya na lamang sa Korean pagiging toyoin dahil kung minsan ay ang pagbabago-bago wave. Minsan dahil nakikita ng iba na popular ang pagiging nalang ng mood ang nagiging dahilan kung bakit tila ang toyoin at ang panunuyo ay ginagaya na nila ito. Hindi lamang magkarelasyon ay aso at pusa sa kanilang relasyon na hindi upang maramdaman din nila kung ano nga ba ang pakiramdam magkasundo. ng sinusuyo kung hindi pati na rin makasabay sa uso at hindi mapag-iwanan. 13. Kaartehan o pabebe -Isa rin sa mga modernong konsepto sa sosyedad ang pagiging pabebe ng mga babae. Ito ay maaaring ituro bilang isa sa mga ugat kung bakit nga ba tinotoyo ang mga kababaihan. Naging popular ang konseptong ito noong nagtreding ang mga “pabebe girl” at sabi pa nila ay “walang makakapigil sa amin”. Ang ganitong pananaw ang mas lalong naguudyok sa mga kababaihan ang magpakita ng pagiging toyoin dahil tila ito ay isa sa mga kaugaliang dapat nilang tinataglay. 14. Kaugalian tuwing buntis at may dalaw -Sa lahat ng mga halimabawa na nakalista, ito lamang ang biological o maiuugnay sa istrukuta ng genes ng mga Pilipino ngunit may mga debate na hindi naman daw talaga nakakapagpabago ng mood ang pagkakaroon ng dalaw, ito daw ay kultura lang ng mga Pilipino at nakasanayang ugali. Ngunit maraming pag-aaral na ang nagpatunay na talagang ang dalaw at pagiging buntis ay nakakaapekto sa takbo at pattern ng mga hormones ng mga kababaihan na nagreresulta sa pagiging toyoin. Pahina | 14

Ang larawang ito ay nagpapakita ng ilan sa mga Ang larawang ito ay nagpapakita ng ilan sa mga kaugalian/itsura ng mga babae tuwing tinotoyo kaugalian/itsura ng mga babae tuwing may dalaw na siya namang pinagmumulan ng pagiging toyoin Ang larawang ito ay nagpapakita ng ugali ng isang tao kung Ang larawang ito ay nagpapakita ng isa sa mga dahilan kung saan ay sila ang nagtatampo/nagagalit kahit sila ang may bakit madalas na tinoyoyo ang mga babae, ito ay para kasalanan suyuin/lambingin Pahina | 15

Ang larawang ito ay nagpapakita ng paghihiwalay ng Ang larawang ito ay nagpapakita ng kaugaliang Pilipino na magkasintahan dahil sa pagiging toyoin ng mga babae pagsabay sa uso o pag-gaya sa mga trending Ang larawang ito ay nagpapakita na ang pagiging balat Ang larawang ito ay nagpapakita na kung minsan dahil sa inip sibuyas/sensitive ng mga Pilipino ang isa sa mga dahilan ng o walang magawa ay bigla nalang tinotoyo ang mga babae pagiging toyoin Pahina | 16

Hipotesis 1: Mas Tinotoyo ang mga Babae kumpara sa mga halalan sa pamamagitan ng pag-uumpisa ng mas maraming mga Lalaki makababaeng mga palatuntunan. Gumaganap sila ng mainam bilang mga pinuno, bagaman sa pangkalahatan ay karaniwan pa Sa kabila ng pagpapakilala ng isang paaralang nakabatay ring nakakakamit ng mga tungkuling pampolitika ang mga sa sistemang Amerika at sa kabila ng pagbabago ng mga babaeng Pilipino sa pamamagitan ng pagkakaroon ng mga ama Pilipinong kababaihan na mga naging may-pinag-aralan at at mga asawang lalaking na may mga kaugnayang-pampolitika. dalubhasang bahagi ng lipunang Pilipino, mabagal pa rin ang Ito ay ang isang \"sistemang may dinastiya\" na bumabalakid sa pakikiisa nila sa politika ng Pilipinas. Ayon kay Rivera (1979), ibang mga babaeng Pilipino para makalahok sa prosesong isa sa pangunahing dahilan nito ay dahil sa itinuturing na panghalalan. marumi ang pakikilahok sa politika, at dahil sa nakaugaliang diwa na nagsasabing hindi maaaring magkaroon ng mga Kabilang sa iba pang mga bagay na nagiging hadlang sa tungkulin ang mga babae na mas mataas kesa sa kanilang mga lubos na pakikilahok sa politika ng ibang mga may tunay na asawang lalaki. Mas lohikal daw mag-isip ang mga lalaki. kakayahang mga Pilipina ang gastusin sa politika at ang Samantala, emosyonal naman ang mga babae. Mahilig din daw kahalagahan ng pangalan ng mag-anak. Kaya mas sensitibo ang maghalungkat ng nakaraan ang mga babae kapag may away o di mga babae sa nangyayari sa paligid nila ay dahil kinukuha nila pagkakaintindihan, habang ang mga lalaki naman ay ang bawat impormasyon gamit ang “limang pandama”. Dagdag nahihirapan alalahanin ito. pa dyan, mas nanapapanatili sa mga babae ang mga impormasyon ito kumpara sa mga lalaki. Pagdating sa Ayon sa pag-aaral ni Jintz (2014), ang kaliwang bahagi komunikasyon, ang kababaihan ay may verbal centers sa gilid ng utak ng tao ang nangangasiwa sa ating lohikal na pag-iisip, ng kanilang utak at ang kalalakihan ay sa kaliwang hemisphere samantala ang kanang bahagi naman ang nangangasiwa sa lamang. Kaya hindi na kataka-taka na mas madaldal ang mga intuwisyon. Ang likod na parte naman ay may kaugnay sa pag- babae kaysa lalaki sapagkat sila ay gumagamit ng mas maraming unawa ng tao, at ang unahang parte ay may kinalaman sa ating salita kapag nagkwe-kwento o kaya ay naglalarawan ng pagkilos. Pinapaliwanang nito na ang mga kalalakihan ay may nararamdaman nila, samantala nahihirapan naman amg mga mas magaling sa motor at spatial na kasanayan habang ang mga lalaki na kumonekta sa kanilang verbal centers, memorya at kababaihan ay sa analitikal at intuitive na pag-iisip. nararamdaman. Ang mga pahayag na ito ay kahawig sa nagging pag- Dagdag pa niya, naging pangunahing gawain ng mga aaral ni Shah (2014). Para sa kanya, nagsasagawa ng pag-usad pinunong kababaihan ang pagtataguyod ng makakababaihang at mga pagbabago ang mga makabagong Pilipina sa politikong paksa na nagpapainam sa kabuuan ng lipunang Pilipino, sa halip na yaong tiyaking nakatuon lamang sa kabutihan ng mga kababaihang Pilipino. Sa pangkalahatan, binigyang pansin ng mga makapangyarihang babaeng ito ang mga pangangailangan ng kanilang mga tauhan, kabilang ang mga paksang Pahina | 17

pangsakahan at panghanapbuhay. Partikular na ang paglikha na maayos na minsan pati ang ating sinasabi ay wala na palang mga pamayanan palakaibigan sa mga pamayanan na may mga basehan at nakakasakit na sa ating asawa. Dahil dito ay mas sapat na mga bahay-alagaan at nakapagbibigay na mga pagkaing umiinit ang pagtatalo na kung saan nagkakaroon na ng sagutan pangkalusugan. Bukod dito, kapag pagproseso ng emosyon ang at batuhan ng mga salita upang maipaliwanag o depensahan ang pinag-uusapan, may pagkakaiba din dahil sa pagkakaiba ng sarili. daloy ng dugo sa utak natin. Ang mga babae ay mas mahilig umarte, magnilay-nilay, at balikan ang nakaraan pero ang mga Hindi dadating sa punto na ang magkarelasyon ay hindi lalaki, aalalahanin lamang nila ang mga memorya sa maigsing magtatalo o mag-aaway. Nariyan ang hindi pagkakaintindihan. panahon, analisahin ito, at dadako na sa sunod na gawain. Ang Madalas na dahilan ay ang pagkakaroon ng toyo ng kanilang mga lalaki din ay lumalahok sa mga aktibidad na makakatulong karelasyon. Ayon sa uDOu PH (2020), ito ay pinagmumulan ng sa kanila, at hindi ang tumatalakay sa kanilang nararamdaman. away sa kahit na simple o napakaliit na dahilan. Sinasabi din na Ngunit hindi naman nito nilalahat ang mga babae at lalaki. ang pagkakaroon ng toyo at pagpapanitili nito sa kaugalian ng Importante din na isalang-alang ng tao kung paano siya mag-isip tao ay nagsasanhi ng pagiging dysfunctional nito sa isang base sa kung paano sila pinalaki, kulturang kanilang kinagisnan relasyon. Madalas itong sanhi ng pananawa o kawalan ng gana at iba pang salik. Sa kasalukuyan, karamihan sa mga babaeng ng kabilang panig at maaari ring maging sanhi ng paghihiwalay. Pilipino ang nangingibabaw sa anumang larangang piliin nila at napatunayang mga karangalan ng bansang Pilipinas. Normal ang pagkakaroon ng away sa magnobya/nobyo o mag-asawa. Ayon naman sa Mommy Van Ph (2020), Hippotesis 2: Nakakasira ng relasyon kung palagian ang pinagtitibay pa ang relasyon kapag nagkakaroon ng tampuhan. pagiging toyoin ng karelasyon Kahit anong away pa ang dumating sa magkasintahan ay mananatili pa din silang matatag. Pero hindi lahat ng relasyon Ang isang relasyon ay ugnayan sa pagitan ng dalawang ganito ang kabukas ang isip humawak ng relasyon at ang iba ay tao na nagmamahalan. Sa masayang relasyon, kailangan ito ng hindi. Mayroong relasyon na nasisira o natatapos dahil sa may matibay na pundasyon. Ang isang relasyon ay dapat may kanilang away at mga problemang pinagdadaanan. Ang naiisip pagmamahal, pananalig, pag-unawa, at tiwala upang ito ay na lang nilang dahilan ay lumayo para matapos na din kanilang tumagal at tumibay. Kung ang pundasyon ng isang relasyon ay hindi pagkakaintindihan. hindi pinatibay, ito ay guguho lamang pagdating sa oras ng mga pagsubok o problema na kanilang makakaharap. Hipotesis 3: Likas na sa kulturang Pilipino ang konsepto ng toyo o paghahambing ng babaeng tinotopak sa toyo Ayon kay Sandi Kaufman (2019), isang relationship at intimacy therapist, ang mabilis na pag-init ng ulo ay isa sa Kagaya ng ibang lahi, ang mga Pilipino ay madalas na dahilan ng pag-aaway ng mag asawa. Ito ay dahil sa maraming slang bunga na rin ng pagiging malikhain at malikot kapag mainit ang ating ulo ay hindi na tayo nakakapag-isip ng ng isipan. Tunay na may kakayanan tayong magtagni ng mga damdamin sa mga bagay na walang buhay, ang ating mga Pahina | 18

karanasan ay malaya nating naipapahayag sa malikhaing paraan. salitang “Ganyan liko-liko ang takbo ng isip ko, Sabi ng lolo Kung sa usapin ng pinagmulan ng konsepto ng toyo sa Pilipinas, may toyo ang utak ko”. Makikita na lolo ng babaeng ito ang iba’t iba ang pananaw ng mga Pilipino at walang direkta at nagsasabi na may toyo ang utak niya, ibig sabihin mas matanda malinaw na datos patungkol dito. Ang mga tanong kung saan pa sa 1994 ang konseptong ito. Sa kabilang banda naman, ayon nanggaling, kailan nagsimula at bakit inuugnay ang toyo sa sa pananaliksik, nakitang marami rin ang naniniwala na ngayon isang ugali ay walang kasiguraduhan kaya’t inipon ng mga lamang umusbong ang konsepto ng toyo dala umano ng mga mananaliksik ang mga nakalap na datos upang mabigyang linaw social networking sites. Sa isang talakayan sa Reddit noong ang ugat ng konseptong ito sa ikauunlad na rin ng kulturang 2020, isa ang nagkomento na ang toyo culture ay inimbento ng Pilipino. mga Senior High School sa twitter. Sa mabilis ngang paglaganap ng impormasyon at sa pagiging aktibong netizens ng mga Kung sasaliksikin sa pinakang simula, makikitang ang kabataan, hindi na kataka taka ito. toyo ay galing sa mga Tsino ngunit masasabing nagawa na natin itong atin sa pamamagitan ng paggamit nito sa adobong sariling Sa mga naitalang datos, masasabing malabo kung saan atin. Bukod sa kaalamang ito ay pampalasa o sawsawan, marapat ba talaga mismong nag ugat ang paghahambing ng toyo sa taong ding tingnan ang proseso ng paggawa nito. Ayon sa Tagalog may mood swings ngunit sa lahat ng iyon ay makikita ang Lang, isang online dictionary noon pang 2002, ang mga soy pagiging palasak at matandang konsepto nito sa Pilipinas. beans o utaw ay binubudburan ng isang uri ng amag at iniimbak Maaaring mapaisip ang isa na kung palasak na nga ito noon pa, ng 2-3 buwan. Mahalaga ang mga impormasyon ito upang bakit walang malinaw na datos tungkol dito at ngayon lamang masunson kung gaano na katagal ginagamit ang toyo sa Pilipinas ito nabibigyan ng pansin at nag iingay? Ngunit iyon nga ay at kung gayon, marahil matagal nang inuugnay ng mga Pilipino maaaring dahil likas na sa atin ito kaya’t hindi na pinagtuunan ang toyo sa hindi kaaya ayang ugaling ito. Maaaring tingnan ang ng pansin. asosasyon ng paggamit ng amag, pagiging maalat at pagbuburo sa mga utaw sa di kaaya ayang mood swings ng isang tao. Sa Hipotesis 4: Millenials ang nagdala at nagpakilala sa parehong konteksto, may pagkakatulad din ito sa ilang Pilipinas ng konseptong tinotoyo pagkukumpara ng mga bagay sa damdamin, ugali at iba pang emosyon. Ilan dito ay ang ampalayang mapait at sementong Ang konseptong \"toyo\" o kilala rin bilang toyo culture, matigas. Maririnig sa mga Pilipino ang mga kasabihan na “Ang ay isang ideyang tanyag sa mga Pilipino. Ang salitang \"toyo\" ay ampalaya inuulam, hindi inuugali” o kaya’y “Ang alak nilalagay madalas na naririnig sa mga kabataan sa kasalukuyan. Ito ay sa tyan hindi sa ulo” at iba pang matandang kasabihan na karaniwang iniaangkop sa mood swings, o pagbabago-bago ng nagpapakita ng pagiging malikhain ng mga Pilipino sa emosyonal na estado ng isang tao. Subalit, saan at kailan nga ba pagpapahayag. Kaugnay nito, marahil ang pinakamatibay na nagbuo ang konsepto ng \"toyo\" sa mga Pilipino? patunay na likas na ang konseptong toyo sa Pilipinas ay matatagpuan sa lumang kantang “T.L. Ako Sayo” noon pang Minsan nang nabanggit sa isang awiting naisulat noong 1994. Sa pangalawang saknong ng kanta makikita ang mga 1994 ang konsepto ng \"toyo\". Ang kantang ito ay pinamagatang Pahina | 19

\"T.L. Ako Sa'yo\" na inawit ng bandang Cinderella. Isa sa mga Ayon sa isinagawang pag-aaral ng mga mananaliksik na linya sa awiting ito ang nagsasabing \"Sabi ng lolo, may toyo ang kung saan nakapanayam nila ang dalawampung indibidwal (10 utak ko\" (Rigor, 1994). Samakatuwid, noon pa man ay babae at 10 na lalaki) na kasalukuyan at dating may karelasyon nagagamit na sa Pilipinas ang terminong \"toyo\". Sa kabilang patungkol sa kanilang kaalaman, karanasan at iba pang aspeto banda, kung usaping awitin ang pag-uusapan, maraming kanta kaugnay ng paksa na toyo culture sa pamamagitan ng interbyu rin sa kasalukuyan ang naisulat na pumapatungkol sa toyo gamit ang messenger, naniniwala ang mga ito na normal o parte culture. Isa rito ang awiting isinulat ng bandang Agsunta na na ng isang relasyon ang toyo at ang hindi pakakaunawaan. pinamagatang “Ms. Toyo”. Ang kantang ito ay naisulat noong Karamihan sa mga ito ang nagsabi na hindi nakakaapekto ang taong 2020. Bilang karadagan, ang kantang isinulat at inawit ni toyo sa kanilang relasyon at ganoon din, karamihan ang Jr. Crown ay nailabas noong Abril ng nakaraang taon. Kung nagpahayag na pinatitibay ng mga away na dala ng pagiging iaanalisa ang mga liriko at linya sa mga awiting nabanggit, toyoin ang kanilang relasyon. Ayon sa kanila, mas nakikilala mapapansin ang kaibahan sa depinisyon ng “toyo” mula noong nila ng mas malalim ang isa’t isa at mas tumitibay ang kanilang 1994, hanggang 2020. Kung babalikan ang awiting “T.L. Ako koneksyon, dahil dito mas nauunawaan nila hindi lang ang Sa’yo”, ang “toyo” sa kantang ito ay maaaring kasingkahulugan kanilang karelasyon kundi pati na rin ang sarili nilang pag-uugali ng “sira sa ulo”. Sa isang banda, ang kahulugan ng “toyo” sa at emosyon. Kaugnay nito, ayon kay Scott (2020), ang hindi dalawang awiting nailabas noong 2020 ay may malapit na pagkakaunawaan sa pagitan ng isang relasyon ay hindi palaging kaugnayan sa mood swings. masama, ito ay maaaring maging daan upang mas maintindihan ang isang indibidwal at maaari rin itong makatulong upang Samakatuwid, ang terminong “toyo” ay matagal nang matuto, umunlad at malinang ang isang pagkatao. Sa kabilang parte ng talstasang Pilipino. Subalit ang “toyo” na maiaangkop banda, ayon din sa isinagawang pakikipagpanayam ng mga sa mood swings ay kamakailan lamang nagamit at naging mananaliksik, mayroon din mula sa mga ito ang nagsabi na ang kosepto sa Pilipinas. Bilang konklusyon, masasabing millennials mga away na dala ng toyo ay nagiging dahilan upang mas lumala ang nagpakilala sa Pilipinas ng konseptong tinotoyo. o maging kumplikado ang mga bagay-bagay at sitwasyon. Ito ang pangunahing dahilan kung bakit nagiging toxic ang relasyon Hipotesis 5: Ang mga away na dala ng pagiging toyoin ay na maaari pang humantong sa hiwalayan. Dagdag pa, ayon kay nakakapagpatatag ng isang relasyon C.A (2020) sa artikulong \"Toyo Culture: Is being ‘toyoin’ really cute?”, ang pagiging toyoin ay hindi cute at mas lalong hindi ito Ang toyo ay tumutukoy sa moodiness o mabilis na nakakatawa o nakakatuwa, sa halip, ito ay major red flag dahil pagkairita na kalimitang walang basehan o kaya naman ay dahil isa itong palatandaan ng toxic controlling behavior at isang uri sa maliliit na bagay lamang. Bukod sa indibidwal na ng emotional abuse. Bagamat nakakapagpatatag ng relasyon, nakakaranas ng toyo, nakakaapekto rin ito sa mga nasa paligid nabanggit din ni Scott (2020), na ang mga hindi niya tulad ng pamilya, kaibigan at kasintahan. Kadalasan ito ay pagkakaunawaan na ito ay mapanganib sa lahat ng kasangkot. nagreresulta sa hindi pagkakaunawaan o away. Ang mga hindi naresolbang hindi pagkakaunawaan ay maaaring Pahina | 20

magdulot ng tensyon, kawalang gana o kawalang kasiyahan sa kahalagahan ng talamak na pagkamayamutin habang maagang isang relasyon at maaari ring magdulot ng masamang epekto sa pagkabata. Nakita sa kanilang pag-aaral na ang kalusugan. pangkasalukuyang pagkamayamutin ay kasabay na nauugnay sa isang malawak na hanay ng mga karamdaman sa psychiatry at Samakatuwid ang mga away na dala ng pagiging toyoin pagkasira sa pagganap na umusbong sa edad na 3 at 6. Ang edad ay maaaring magdulot ng magandang epekto ngunit maaari ring na 3 na pagkamayamutin ay nagpapakita at nagpapahiwatig na magdulot ng hindi maganda sa isang relasyon, mapakaibigan, ang nasa edad na anim ay mas mataas ang pagkalumbay, kamag-anak, kasintahan at maging sa kapwa. Ito ay maaaring salungat na lumalaban na karamdaman, at pagkasira sa pagganap makapagpatatag ng koneksyon ngunit sa kabilang banda, maaari pagkatapos makontrol ang mga nararamdman. Ang pagkagalit ring makasira ng relasyon. ay nauugnay din sa pagkalumbay ng magulang at pagkabalisa na maaring magpaliwanag na biyolohikal ang pagiging toyoin. Hipotesis 6: Ang pagiging toyoin ay nagmumula pagkabata at nadadala hanggang pagtanda Kahawig ng mga naunang pag-aaral ang isinagawa nila Blossom, Evans at Fite (2019) kung saan inilahad nila na ang Hindi maipagkakaila na ang pagiging toyoin ay matinding pagkamayamutin at pagbabago-bago ng kapansin-pansin na mula pa lamang sa pagkabata ng isang tao. nararamdanan ay isang pangkaraniwan at mahalagang problema Ngunit ang ganitong pag-uugali nga ba ay nadadala hanggang sa sa klinika na paayon na nauugnay sa panloob at panlabas na mga pagtanda o ito nga ba ay nawawala o mas tumitindi? Ipinakita problema sa mga bata. Sa kabila ng isa o higit pang mga agwat ng mga resulta ng pag-aaral nila Koot (2015) na ang sa edad, ipinapalagay na ang pagkamayamutin ang mas mataas kaligayahan, galit, at pagkakaiba-iba ng kalungkutan ay patuloy na tumutukoy sa mga sintomas ng pagkalumbay, pagkabalisa, na bumababa o nababawasa sa buong pagbibinata at reaktibong pagsalakay, oposisyonal, hindi pagpaparaan ng pagdadalaga habang ang pagkakaiba-iba ng pagkabalisa ay kawalan ng katiyakan, at mahinang pagharap sa emosyon sa unang tumataas, pagkatapos ay nabawasan, at pagkatapos ay pagtanda. Ipinapakita ng mga resulta ng karagdagang katibayan tumaas patungo sa huling kabanata ng pagbibinata at para sa panloob at panlabas na mga kinalabasan ng pagkayamot pagdadalaga. Sa kabila ng mga babaeng nakakaranas ng mas ng kabataan at mga bagong katibayan na nagmumungkahi ng mataas na kaligayahan at pagkakaiba-iba ng kalungkutan, ang mga kalakip na mekanismo. Ang pagkamayamutin ay maaaring antas ng pagbabago sa pagbibinata ay pareho para sa parehong magdulot ng peligro para sa paglabas ng mga problema sa kasarian. pagtanda sa pamamagitan ng labis na kalungkutan, galit, at para sa panloob na mga problema sa pamamagitan ng hindi maayos Ayon sa pag-aaral na isinagawa nila Dougherty et al. na pagtugon at paglunas sa mga negatibong emosyon na ito at (2013), mayroong pagtaas ng pang-agham at klinikal na pagtanggi sa kawalan ng katiyakan. atensyon sa kasalukuyang pagtaas ng bilang ng pagkamayamutin sa kabataan. Gayunpaman, kaunti ang Ilang mahahalagang impormasyon din ang inilahad sa nalalaman tungkol sa mahuhulaan na bisa at klinikal na isang arikulong isinulat sa Science Daily (2015), ang Pahina | 21

pagbibinata daw ay karaniwang itinuturing na isang panahon kung saan ang emosyonalidad ng isang indibidwal ay tumataas. Bagaman ang mga taon ng pagiging tinedyer ay isang mahalagang kaganapan para sa mga kabataan upang malaman kung paano kontrolin ang kanilang emosyon, maliit na pananaliksik ang tumingin sa pag-unlad ng emosyonal na katatagan ng kabataan. Ngayon isang bagong pananaliksik na longitudinal ang magpapaliwanag na ang pagbago ng mood ng mga kabataan ay unti-unting bumababa habang tumatanda, na dapat tiyakin ng mga magulang ang tungkol sa kanilang mga anak habang tumutulong din na makilala kung ang kawalang- tatag at pagbabago-bago ng mood ay itinuturing na mapanganib at nangangailangan ng interbensyon. Dagdag pa nila, sa panahon ng pagbibinata at pagdadalaga, ang mga kondisyon ng kabataan ay naging mas matatag o stable para sa kaligayahan, galit, at kalungkutan. Bagaman ang mga batang babae ay mayroong mas mataas na pagkakaiba-iba kaysa sa mga kalalakihan ayon sa kaligayahan at kalungkutan, ang antas ng pagbabago sa kabuuan ng pagbibinata ay pareho lamang para sa dalawang kasarian. Ipinahayag rin ng mga mananaliksik na ang mga kalooban ng mga kabataan ay maaaring maging mas matatag dahil ang mga bagong kaganapan sa maagangpagbibinata at pagdadalaga. Sinasaad rin na mas nalalaman ng mga kabataan sa paglipas ng panahon kung paano makitungo nang mas epektibo sa mga pagbabago sa kanilang kalagayan at paano kontrolin ang mga pagbabago sa kanilang mood. Pahina | 22

Ang mga Pilipino ang sinasabing tunay na yaman ng tala na nakita kung saan nanggaling ang paglalarawan sa isang bansang Pilipinas dahil sa may kakaiba at natatanging ugali at tao gamit ang toyo ngunit dahil sa ebidensya ng paggamit nito ekspresyon na mayroon ang bawat isa. Bukod pa rito ay ang sa isang lumang kanta at ang pagkakahawig nito sa iba pang namumukod-tanging paraan ng paglalahad at pagpapakita ng lumang ekspresyon sa Pilipinas, makukumpirmang talaga ngang sarili nila sa ibang tao na syang nagiging basehan ng likas o matagal na itong buhay sa kultura ng mga Pilipino. Ito pagkakakilala sa identidad nila dahil sa ang kanilang paraan ng man ay sumikat at talagang pinakalat ng bagong henerasyon o pagsasalita o ng ekspresyong ipinapakita nila ay nagpapatunay mga kabataang aktibong nagpapahayag ng kanilang mga at nagpapakilala na din sa kung sino at paano sila humarap at saloobin at pinagdaraanan sa romantikong relasyon na mayroon makiayon/makisama sa kapwa nila. Ngunit ang higit na mas sila, malinaw na may nagturo sa kanila ng paghahambing na nagpapakilala sa pagka-Pilipino nila ay ang pagsibol o pag- iyon at kanila lamang pinaingay ito gamit ang iba’t ibang social usbong ng samu't-saring mga salita, gawa at ekspresyon na networking sites. syang patuloy na lumalaganap noon pa man at magpasa- hanggang ngayon. Tunay na ang kayamanan ng kulturang Sinasabing higit na mas toyoin ang mga babae kumpara Pilipino ay napakalawak ng sakop, ngunit isa sa mga talaga sa mga lalaki dahil ang mga babae raw ang madaling uminit ang namang kakaiba at kawili-wiling pag aralan ay ang wika ng mga ulo, mahilig mag isip ng kung ano ano at higit raw na mas Pilipino. Mula pa sa mga ninuno hanggang sa modernong emosyonal ang mga babae pagdating sa relasyon na kahit sa panahon makikitang patuloy ang pagbabago at paglago. napakaliit at napakasimpleng bagay ay issue agad sa kanila kaya naman tinatawag sila na may toyo o kung minsan kapag Lalong higit, naipakita ng mga Pilipino ang pagiging nagiging moody na naman ay sinasabi ng karamihan na tinotoyo malikhain sa larangan ng pagpapahayag sa pamamagitan ng na naman raw. Ito ang konsepto na kung saan makikita at kwento, ekspresyon at mga konsepto na naisalin, at ang toyo masasalamin ang emosyon at ekspresyon ng mga kababaihan culture nga ay isang matibay na patunay nito. Ang pagsikat o pagdating sa paglalabas ng kanilang tunay na nararamdaman. paglaganap ng konsepto ng toyo culture ay mas nakilala, sumikat at patuloy pang sumisikat sa pagitan ng dalawang taong Ang relasyon ay binubuo ng dalawang taong magkasintahan na mas pinasikat ng mga millenials sa panahon nagmamahalan, magkasangga sa lahat ng bagay, nagtutulungan ngayon. Ito ay binuong diwa na kung saan ang pinag-ugatan ng at bumubuo ng kanilang kinabukasan na magkasama. toyo culture ay ang pagiging moody ng mga babae na syang Magkasama nilang inaabot ang kanilang mga pangarap. pangunahing dahilan kaya nagkakaroon ng away o hindi Magkasama nilang tinataguyod ang kanilang pamilya o kanilang pagkaka-intindihan ang magkasintahan. Iilan lamang ang mga pamumuhay sa araw araw. Lahat naman tayo ay nais ng mabuting relasyon, ngunit kapag nariyan na ang mabibigat na pasanin sa buhay tila nagbabago ang landas sa isat isa. Mga problema ay dumadating at dumadami subalit kapag ang kanyang kasintahan ay sumuko doon na maguguho ang kanilang dating matibay na pundasyon. Dito na magsisimula ang Pahina | 23

pagtatalo o pag aaway na lalong ikalalala ng kanilang problema. kalagayan, ang pagiging toyoin ay may biyolohikal na katumbas Hindi na bukas ang kanilang isip na ayusin ang gusot at pawang kung saan ito ay nasa genetika na ng tao. Ito ay maaaring galit na lang ang nananaig. Maraming dahilan para pagsimulan lumabas sa isang indibidwal bata pa lamang at maaari niyang ng pagtatalo sa isang relasyon. Isa na dito ang pagiging mainitin madala hanggang sa pagbibinata at pagdadalaga. Sa ibang ang ulo, topakin at toyoin. Dito lumalaki ang napakasimpleng kondisyon naman, ang pagiging sumpungin noong kabataan ay away na nagdudulot na matinding pagtatalo. Palagi na lamang mas nawawala habang ang isang tao ay tumatanda dahil mas away bati at magdudulot na pagkakalabuan ng kanilang naiintindihan na niya nag kaniyang mga emosyon at mas relasyon. Ang pag-aaway ng mag asawa ay normal lang. Isa nga natututunan niyong kontrolin ang mga ito. daw ito sa paraan para mas mapatibay ang isang relasyon. Isa rin ito sa palantadaan na healthy ang relasyon ninyong mag-asawa. Sa huli, ang pagiging toyoin ay hindi kaaya-ayang ugali Ngunit, hanggat maari ay masayang magkaroon ng loving at at ang pagiging likas nito sa kulturang Pilipino ay nagpapahayag caring environment sa tuwing kasama mo ang iyong asawa at ng impluwensya ng ating kapaligirang kinagisnan, kaya’t umiwas sa mga away na maaring makasakit sa damdamin ng marapat lamang na tayo, bilang indibidwal ay may kontrol sa isa’t-isa. ating ugali at kilos para sa kapakanan ng iba at ng sarili rin. Tunay ngang ang mga Pilipino ay higit na makikilala sa paraang Ang mga away na dala ng pagiging toyoin ay sariling emosyon at ekspresyon ang magpapalitaw ng tunay na nakakaapekto sa isang relasyon depende sa dahilan nito at sa pagkatao nila sa kung ano at sino sila pagdating sa pagmamahal bigat ng away. Ito ay nakakaapekto sa parehong mabuti at hindi kaya naman ito ang isa sa mga konsepto na nagpapatunay na sa magandang paraan. Dahil sa mga away na ito mas nakikilala ang napakadaming pagbabagong nagaganap sa buhay ng bawat isa’t isa, nagbibigyang-pansin ang mga kaugalian na hindi isang tao ay patuloy pa rin ang paglaganap at pag usbong ng napapagkasunduan at nabibigyang-linaw ang mga isyu. Sa makabagong salita at konsepto na syang higit na magpapakilala pagresolba ng mga ito mas nagiging malapit sa isa't isa, mas sa pagka-Pilipino ng bawat isang tao. tumatatag ang pagsasama at nagreresulta sa paglinang ng pagkatao ng isang indibidwal. Ngunit, ang mga away ding ito Pahina | 24 ang isa sa pangunahing dahilan kung bakit lumalayo o nagkakaroon ng puwang sa pagitan ng dalawang tao. Samakatuwid, ang mga away na dala ng pagiging toyoin ay maaaring makapagpatatag o makasira ng relasyon sa pagitan ng pamilya, kaibigan, magkasintahan at maging sa kapwa. Gayunpaman, ang ganitong pag-uugali ay hindi dapat kunsintihin. Ngunit ang pagiging toyoin o pagiging moody kung minsan ay hindi lamang dala ng init ng ulo o pagtatalo. Sa ibang

Crown, J. (2020). Tinotoyo [Recorded by J. Crown]. Philippines. Dougherty, L. et al. (2013). Preschool Irritability: Longitudinal Associations With Psychiatric Disorders at Age 6 and Agsunta (2020). Ms. Toyo [Recorded by Agsunta]. Philippines. Parental Psychopathology. J Am Acad Child Adolesc Birmaher B., Ryan N.D., Williamson D.E., Brent D.A., Psychiatry, 52(12). Kaufman J., Dahl R.E., Perel J., Nelson B. (1996). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ \"Childhood and adolescent depression: A review of the Dror, O. E. (2016, 11 10). Deconstructing the \"Two Factors\": The Historical Origins of Schachter-Singer Theory of past 10 years. Part I.\". Journal of the American Academy Emotions. Retrieved from journals.sagepub.com: of Child and Adolescent Psychiatry. 35 (11): 1427–1439. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.177/175407391 6639663 Blossom, J., Evans, S. & Fite, P. (2020). Exploring Longitudinal Mechanisms of Irritability in Children: Implications for Cognitive-Behavioral Intervention. National Libraryi of Fernando, C. (2021). 17 Magagandang Kaugalian ng mga Pilipino na Bahagi ng Kulturang Pilipino. Zenroms Blog. Medicine, 51(2):238-252. doi: https://www.zenrooms.com/blog/post/kaugalian-ng- mga-pilipino/ 10.1016/j.beth.2019.05.006. C.A. (2020, March). Is Being 'Toyoin' Really Cute. Retrieved Garrote, M. 6 paraan para pakalmahin ang anak mo kapag may from uduo.ph.cdn.ampproject.org: tantrums. Retrieved from theasianparent.com: https://udou.ph/editorial/toyo-culture-is-it-really-cute/ https://ph.theasianparent.com/paraan-para-pakalmahin- ang-anak-kapag-may-tantrums Cherry, K. (2019, October 1). The Schachter-Singer Two- Factor Theory of Emotion. Retrieved from Holland, K. (2019, December 5). What Causes Extreme Mood www.verywellmind.com: Shifts in Women? Retrieved from www.healthline.com: https://www.verywellmind.com/the-two-factor-theory- https://www.healthline.com/health/mood-swings-in- of-emotion-2795718 women Cherry, K. (2020, November 19). The James-Lange Theory of Isabella, G., & Carvalho, H. (2016). Emotional Contagion. Emotion. Retrieved from www.verywellmind.com: https://www.verywellmind.com/what-is-the-james- Retrieved from www.sciencedirect.com: lange-theory-of-emotion-2795305 https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/emoti onal-contagion Pahina | 25

Jantz G. L. (2014). \"Brain Differences Between Genders\". May toyo. (2015, August 6). Retrieved from mobzzy.com: http://mobzzy.com/blogs/read/?s=ksculdyb&blog=2045 Nakuha mula https://www. Mood Management Theory. (n.d.). Retrieved from psychologytoday.com/intl/blog/hope- www.communicationtheory.org:https://www.communic ationtheory.org/mood-management-theory/ relationships/201402/brain-differences-between- Mood Swings. (2021). Retrieved from www.theravive.com: genders https://www.theravive.com/therapedia/mood- swings#:~:text=How%20Mood%20Swings%20Affect Kababaihan sa Pilipinas. (n.d.). Retrieved from %20our,anger%20or%20impatience%20with%20you www.wikiwand.com:https://www.wikiwand.com/tl/Kab abaihan_sa_Pilipinas MoonLightFairy. (2018, April 2). Reasons Bakit Biglang Tinotopak ang Girlfriend Mo. Retrieved from Koot, H. et al. (2015). A 5‐Year Longitudinal Study on Mood wattpad.com: Variability Across Adolescence Using Daily Diaries. https://www.google.com/amp/s/www.wattpad.com/amp Society for Research and Child Development, 86(6). /273707217 https://doi.org/10.1111/cdev.12420 Noon at Ngayon: Kaugaliang Pilipino. (2016). Blog Spot. Koskie, B. (2020, June 3). Depression: Facts, Statistics, and https://shaneannalcober01.blogspot.com/2016/12/at- You. Retrieved from www.healthline.com: ngayonkaugaliang-pilipino.html?m https://www.healthline.com/health/depression/facts- statistics-infographic Rigor, R. N. (1994). T.L Ako Sayo [Recorded by Cinderella]. Kultura ng mga Filipino: Noon, Ngayon at Bukas. (2016). Blog Philippines. Spot. https://jezzahmia.blogspot.com/2016/07/kultura- ng-mga-pilipino-noon-ngayon-at.html?m Rivera, P.C.(n.d). \"Women in Development: The Road Toward Lantin, P. (January, 2020). Retrieved from twitter.com: Liberation\". National Library of Medicine. Nakuha mula https://twitter.com/pxtriciuhhh/status/12127140731858 sa http://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12338131/ 6504?lang=en Schoenewolf, G. (1990). \"Emotional contagion: Behavioral Limang madalas na pinag-aawayan ng mag asawa at paano ito induction in individuals and groups\". Modern mareresolba. (2021). The Asian Parents Philippines. Psychoanalysis. 15: 49–61. https://ph.theasianparent.com/pag-aaway-ng-mag- asawa-2 Pahina | 26

Scott, E. (2020, September 20). Effects of Conflict and Stress Tapales, P. (2005). Women in Contemporary Philippine Local on Relationships. Retrieved from Politics. Retrieved from escholarship.org: https://www.verywellmind.com/the-toll-of-conflict-in- https://escholarship.org/uc/item/8zk78303 relationships- 3144952#:~:text=Sustained%2C%20unresolved%20co TellurideRiptide. (2020, January 11). What's Toyo? Retrieved nflict%20can%20create,physically%20sick%20or%20i n%20pain. from reddit.com: https://www.reddit.com/r/Philippines/comments/en7sf3/ whats_toyo/ Shah, A. (n.d) ”Women's Political Role on Rise in the_av0cado. (2020, January 11). What's Toyo? Retrieved from Philippines”. UCLA International Institute. (batay sa reddit.com: https://www.reddit.com/r/Philippines/comments/en7sf3/ panayam at pag-aaral na panghalalan ni Prosperina D. whats_toyo/ Tapales, propesor ng administrasyong pampubliko sa Toyo. (n.d.). Retrieved from www.toyo.com: https://www.tagaloglang.com/toyo/ Unibersidad ng Pilipinas, Diliman, Lungsod ng Quezon, Pilipinas). Nakuha mula sa http://iknowpolitics.org/sites/default/files/ikat_us_resea rchcultural_en_-_final.pdf Shurtleff, W. & Aoyagi A., (2004). History of Soy Sauce, Van, M. (2020). Top 10 Na Dahilan ng Pag-aaway ng Mag- Shoyu, and Tamari - Page 2. Retrieved from https://www.soyinfocenter.com/HSS/soy_sauce2.php#: Asawa at Kung Paano Ito Magagawan ng Paraan. ~:text=Soy%20sauce%20has%20be en%20studied,of%20the%20Philippines)%20and%20A Mommy Van. gcaoili. https://mommyvanph.com/2020/07/10/top-10-na- dahilan-ng-pag-aaway-ng-mag-asawa-at-kung-paano- ito-magagawan-ng-paraan/ Siemer, M. (2009, June 10). Mood Experience: Implications of Vandergriendt, C. (2018, September 18). What is the Cannon a Dispositional Theory of Moods. Retrieved from Bard Theory of Emotion? Retrieved from journals.sagepub.com: www.healthline.com: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/17540739091 https://www.healthline.com/health/cannon-bard 03594 Villar, J. (2018). Ang Pagkawala at ang Pagbabago ng mga Society for Research in Child Development. (2015). Most teen mood swings decline with age. ScienceDaily. Retrieved Piling Kulturang Pilipino. Academia. May 14, 2021 from www.sciencedaily. com/releases/2015/10/151014084815.html https://www.academia.edu/10780269/Ang_Pagkawala_ at_ang_Pagbabago_ng_mga_Piling_Kulturang_Pilipino Pahina | 27

Vitamemes, O. (2020, October 1). Toyo to Make Suyo. Retrieved from facebook.com: https://www.google.com/search?q=toyo+to+make+suy o&client=ms-android-huawei- rev1&prmd=ivsn&sxsrf=ALeKk03Hq56AvnlleDJspDa ZS1McbqbcbA Pahina | 28