ข้อมูลยาแผนไทยและยาจากสมุนไพร

ขอ มลู ยาแผนไทยและยาจากสมนุ ไพรท่ีมโี อกาสใชแ ทนยาแผนปจ จุบนั : ยาในบญั ชยี าหลกั แหงชาติ รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลมุ่ งานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559 กลุม อาการของระบบทางเดินอาหาร 2 3 ยาขบั ลม บรรเทาอาการทองอดื ทอ งเฟอ 4 6 • ขม้นิ ชนั 7 • ขงิ • ธาตอุ บเชย 9 11 ยาบรรเทาอาการทองผกู 13 • มะขามแขก 14 16 ยาปอ งกนั และบรรเทาอาการคลน่ื ไสอาเจียน 17 • ขงิ 20 กลมุ อาการของระบบทางเดินหายใจ 23 ยาบรรเทาอาการหวดั 25 • ฟา ทะลายโจร ยาบรรเทาอาการไอ • ตรผี ลา กลมุ อาการทางกลา มเน้อื และกระดูก ยาบรรเทาอาการปวดกลามเนือ้ ปวดขอ • เถาวลั ยเ ปรียง • สหสั ธารา • ไพล • พริก อาการทางสตู ศิ าสตรนรีเวชวทิ ยา ยาบรรเทาอาการปวดประจาํ เดอื น • ประสะไพล อาการทางระบบผิวหนงั ยารักษาโรคเรมิ และงสู วดั • พญายอ ยารักษากลุมอาการอน่ื ๆ ยาลดความอยากบหุ ร่ี • หญา ดอกขาว

|2 กลุมอาการของระบบทางเดินอาหาร (Gastro-intestinal system) กลุมยาขบั ลม บรรเทาอาการทองอืด ทอ งเฟอ Drug for dyspepsia ช่ือวทิ ยาศาสตร1: Curcuma longa L. ขมนิ้ ชนั (Turmeric) สวนที่ใชเปน ยา (Part used)1: เหงา ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): ขมิ้นชันมีสารสําคัญคือ กลุม curcuminoids (สารประกอบ phenolic เชน curcumin (diferuloylmethane), demethoxycurcumin และ bisdemethoxycurcumin) และน้ํามันหอมระเหย (เชน tumerone, atlantone และ zingiberone)2 กลไกการออกฤทธ์ิในระบบทางเดินอาหารไดแก เพิ่มการสรางและหล่ังนํ้าดี เพิ่มการบีบตัวของถุงน้ําดี เพ่ิมการหลั่งเอนไซม กลุมน้ํามันหอมระเหยทําหนาท่ีขับลม ชวยในการยอยอาหาร นอกจากนี้ยัง สามารถลดการเกรง็ ในกระเพาะอาหาร และลาํ ไสเล็กได3 ขอบง ใช (Indication)4: บรรเทาอาการแนนจกุ เสียด ทองอืด ทอ งเฟอ ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)4: รับประทานคร้ังละ 500 มิลลกิ รัม - 1 กรมั วันละ 4 ครัง้ หลังอาหารและกอ นนอน รูปแบบยา (Dosage form)4: ยาแคปซูล ยาเม็ด อาการไมพงึ ประสงค (Adverse reaction)4: ผิวหนงั อกั เสบจากการแพ ขอหามใช (Contraindication)4: หามใชก บั ผูทีท่ อน้ําดีอุดตนั หรือผทู ี่ไวตอยานี้ คําเตือนและขอ ควรระวัง (Warning & Precaution)4: • ควรระวังการใชก ับผปู ว ยโรคน่ิวในถุงน้ําดี ยกเวนภายใตก ารดูแลของแพทย • ควรระวงั การใชกับหญิงตัง้ ครรภ ยกเวนภายใตก ารดูแลของแพทย • ควรระวงั การใชกับเด็ก เนื่องจากยงั ไมมขี อ มลู ดานประสิทธผิ ลและความปลอดภัย อันตรกริ ยิ าระหวางสมุนไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction)4, 5: • สารกันเลอื ดเปน ลม่ิ anticoagulants • ยาตา นการจับตัวของเกลด็ เลือด antiplatelet agents • ยาละลายล่มิ เลอื ด thrombolytic agents • ยาท่ีกระบวนการเมแทบอลิซึม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP 450) เนื่องจากสาร curcumin ยับยั้ง CYP 3A4, CYP 1A2 แตก ระตนุ เอนไซม CYP 2A6 • ยารกั ษาโรคมะเร็งบางชนิด เชน doxorubicin, chlormethine, cyclophosphamide และ camptothecin อาจมีผล ตา นฤทธ์ิยาดงั กลา ว • ยากลุม Beta blockers เน่ืองจาก curcumin มีผลลดการดูดซึมยา talinolol ในคน แตเพิ่มการดูดซึม celiprolol ใน หนูทดลอง การวิจยั ทางคลินกิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ multi-center randomized double blind study เพ่ือศึกษาประสิทธิผลของขม้ินชัน แคปซูล (ผงขม้ิน 250 มลิ ลกิ รมั /แคปซูล) เทยี บกบั ยา Flatulence และยาหลอก โดยใหรับประทานครั้งละ 2 แคปซูล วันละ 4 คร้ัง นาน 7 วัน ในการรักษาผูปวยท่ีมีอาการตาง ๆ ไดแก ปวดแสบทองเวลาหิวหรือรับประทานอาหารรสจัด (acid dyspepsia) และ/หรือ จุกแนนบริเวณลิ้นปเนื่องจากมีลมในกระเพาะอาหาร เรอแลวอาการดีขึ้น (flatulent dyspepsia) และ/หรือ จุกเสียดทองท่ัว ๆ ไปเน่ืองจากมีลมในกระเพาะอาหารและลําไส (atonic dyspepsia) จํานวน 116 ราย (41 รายไดรับยาหลอก 36 รายไดรับยา Flatulence และ 39 รายไดรับขม้ินชัน) จากการวิเคราะหผลในผูปวย 106 รายท่ี ติดตามได พบวาผูป วยกลมุ ที่ไดรบั ขม้นิ ชนั ยา Flatulence และ ยาหลอกมอี าการดีขึ้นหรอื หายไป รอยละ 87, 83 และ 53 ตามลาํ ดับ ซ่งึ ขมิน้ ชนั แคปซูลและ Flatulence มปี ระสิทธผิ ลไมแ ตกตา งกันในการบรรเทาอาการดงั กลา วและดีกวากลุมที่ ไดร ับยาหลอกอยางมนี ยั สาํ คญั ทางสถิตแิ ละมคี วามสําคัญทางคลนิ กิ 6 รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

|3 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized, double blind, comparative study, parallel design เพื่อศึกษา ประสทิ ธิผลของขมนิ้ ชันแคปซูล (ผงขมิ้น 250 มิลลิกรมั /แคปซูล) เทยี บกบั ยา ranitidine ในผูปวย uninvestigated dyspepsia เม่ือรับประทานครบ 28 วันพบวา ท้ังขม้ินชัน และ ranitidine มีประสิทธิผลในการรักษาการปวดทอง และอาการอ่ืนๆ ไม ตางกนั แตข ม้ินชันมีความพึงพอใจในการรักษาอาการ dyspepsia มากกวาอยา งมีนยั สําคัญ7 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double blind control เพ่ือศึกษาประสิทธิผลของขม้ินชันรวมกับยา Omeprazole เปรียบเทียบกับสูตรยามาตรฐาน (Triple Therapy) ในการรักษาโรคแผลแปบติกและการกําจัดเชื้อ Helicobactor pylori พบวา ขม้ินชันเมื่อใชรวมกับ omeprazole สามารถรักษาแผลแปบติก ลดอาการปวดแสบทองจากแผล แปบติก และมคี วามปลอดภยั ไมแพสตู รยามาตรฐาน แตไมสามารถกําจัดเชอ้ื ไดเทา เทียม8 ขอมูลเพมิ่ เติม: ตัวยาสําคัญ ผงเหงาขม้ินชัน (Curcuma longa L.) มีสารสําคัญ curcuminoids ไมนอยกวารอยละ 5 โดยนํ้าหนัก (w/w) และนํา้ มนั ระเหยงายไมน อยกวา รอ ยละ 6 โดยปริมาตรตอ นํ้าหนัก (v/w)9 ชือ่ วิทยาศาสตร1: Zingiber officinale Rosc. ขงิ (Ginger) สวนทใ่ี ชเปนยา (Part used)1: เหงา ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): ขิงมีสารสําคัญ 2 กลุม คือ shogaols และ gingerols10 มีกลไกการออกฤทธ์ิโดย กระตุน การทาํ งาน และเพม่ิ การบีบตวั ของกระเพาะอาหารและลาํ ไส นอกจากนย้ี ังออกฤทธเ์ิ ปน 5-HT3 receptor antagonist และ muscarinic antagonist11, 12 ขอ บง ใช (Indication)4: • บรรเทาอาการทองอดื ขับลม แนนจกุ เสยี ด • ปองกนั และบรรเทาอาการคลนื่ ไส อาเจยี น ทม่ี สี าเหตจุ ากการเมารถ เมาเรือ • ปอ งกันอาการคลืน่ ไส อาเจียน หลังการผา ตัด ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)4: • บรรเทาอาการทอ งอดื ขับลม แนน จกุ เสียด รบั ประทานวันละ 2 – 4 กรัม • ปอ งกันและบรรเทาอาการคลนื่ ไส อาเจียนจากการเมารถ เมาเรอื รบั ประทานวันละ 1 – 2 กรัม กอนเดินทาง 30 นาที – 1 ชว่ั โมง หรือเม่อื มีอาการ • ปองกันอาการคลืน่ ไส อาเจียน หลังการผา ตดั รับประทานครัง้ ละ 1 กรมั กอ นการผา ตดั 1 ช่วั โมง รปู แบบยา (Dosage form)4: ยาแคปซูล ยาชง ยาผง อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction)4: อาการแสบรอ นบรเิ วณทางเดนิ อาหาร อาการระคายเคืองบรเิ วณปากและคอ ขอหามใช (Contraindication): - คาํ เตอื นและขอควรระวัง (Warning & Precaution)4: • ควรระวงั การใชก บั ผูปวยโรคนิว่ ในถุงนา้ํ ดี ยกเวนภายใตก ารดแู ลของแพทย • ไมแนะนาํ ใหร บั ประทานในเดก็ อายุตํา่ กวา 6 ขวบ อนั ตรกริ ยิ าระหวา งสมนุ ไพรกับยา (Herb-Drug Interaction)4, 5: • สารกนั เลือดเปนลมิ่ anticoagulants • ยาตา นการจับตัวของเกลด็ เลือด antiplatelet agents • Nifedipine เน่ืองจากมีรายงานวาการใหร ว มกนั ของขิงและ nifedipine ยบั ยงั้ การเกาะกลุมของเกลด็ เลือด การวิจยั ทางคลนิ กิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double blind study เพื่อศึกษาประสิทธิผลของขิงแคปซูล 1.2 กรัม (ผงขิง 300 มิลลกิ รัม/แคปซลู ) เทยี บกบั ยาหลอก ในผูป วย functional dyspepsia โดยใหร บั ยาหลงั จากอดอาหาร 8 ช่ัวโมง จากนั้น 1 ชั่วโมง ใหผูปวยรับประทาน low-nutrient soup พบวา ขิงสามารถ กระตุนการบีบตัวของระบบทางเดินอาหาร แตไมมีผลตอ อาการ หรอื โปรตีนในกระเพาะอาหาร13 รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

|4 การปริทศั นเปน ระบบการรักษาอาการคลนื่ ไส อาเจยี นของขิง รวบรวมงานวิจยั แบบ randomized, double-blind, controlled trials โดยมีท่ีผานการคัดเลือกท้ังส้ิน 6 งานวิจัย โดยการประเมินคุณภาพตาม Jadad score อยูระหวาง 2-4 คะแนน งานวิจัยจัดขึ้นในกลุมผูปวย 30 - 120 คน โดยใหยาขิงคร้ังละ 1 กรัม (1 งานวิจัยแบงให 250 มิลลิกรัม 4 ครั้ง) เปรียบเทียบกับกลุมท่ีไดยาหลอก (2 งานวิจัยเปรียบเทียบกับยา metoclopramide) ระยะเวลาการรักษา 1 ครั้งกอนผาตัด ถึง 4 วนั พบวาประสิทธิผลในการรักษาดีกวากลุมท่ีไดรับยาหลอกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ แตไมแตกตางกับกลุมท่ีไดรับยา metoclopramide (ใหย ากอ นผาตัด)14 การวิเคราะหอภิมานประสิทธิผลในการปองกันการอาการคล่ืนไสอาเจียนหลังการผาตัดของขิง ทําการวิเคราะห ขอมูลจาก 5 งานวิจัย ท้ังหมดมีรูปแบบงานวิจัยเปน randomized, double-blind, controlled trials ประเมินคุณภาพ ตาม Jadad score อยรู ะหวา ง 3-4 คะแนน จาํ นวนผปู วยรวมท้ังหมด 363 คน โดยใชขนาดยาในการรักษาท่ี 1 กรัมประเมิน ผลการรักษา 24 ชั่วโมงหลังผาตัด (gynecological และ lower extremity surgery) พบวาขิงสามารถปองกันการคลื่นไส อาเจียนได 0.69 (95% CI 0.54-0.89) และสามารถปองกนั การอาเจียนได 0.61 (95% CI 0.45-0.84) โดยพบรายงานการเกิด อาการไมส บายทอ งเปน อาการขางเคยี งเพยี งหนง่ึ ครงั้ 15 ขอมลู เพ่มิ เตมิ : ตัวยาสําคัญ ผงเหงาขิง (Zingiber officinale Rosc.) ท่ีมีน้ํามันหอมระเหย ไมนอยกวารอยละ 2 โดยปริมาตรตอน้ําหนัก (v/w)4 ยาธาตอุ บเชย สตู รตํารับ4: ในยานํา้ 100 มิลลลิ ิตร ประกอบดวย เปลือกอบเชยเทศ เปลอื กสมลุ แวง ลกู กระวาน ดอกกานพลู รากชะเอมเทศ หนกั สิ่งละ 800 มลิ ลกิ รัม เกลด็ สะระแหน การบูร หนกั สงิ่ ละ 50 มิลลกิ รัม ฤทธทิ์ างเภสชั วิทยา (Pharmacology): สรรพคุณตามหลกั การแพทยแ ผนไทย16 ดงั ตาราง สว นประกอบ สรรพคุณทางยา เปลือกอบเชยเทศ แกลมอัมพฤกษ แกไขสนั นบิ าต แกอ อ นเพลีย ขบั ผายลม เปลือกสมลุ แวง แกนาํ้ ลายเหนยี ว แกไ อ กดั เสมหะ ขบั ลม ลกู กระวาน ขบั ลม ดอกกานพลู แกทอ งอดื ทอ งเฟอ จกุ เสยี ดแนน รากชะเอมเทศ แกไ อ ขับเสมหะ เกล็ดสะระแหน ขับลม การบูร ขับลม ขบั เสมหะ ขบั ปสสาวะ แกปวด ขอบง ใช (Indication)4: ขับลม บรรเทาอาการทองอืด ทอ งเฟอ ขนาดและวธิ ใี ช (Dosage & Administration)4: รบั ประทานครง้ั ละ 15 - 30 มิลลิลติ ร วันละ 3 ครง้ั หลังอาหาร รูปแบบยา (Dosage form)4: ยานาํ้ อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction): - ขอ หา มใช (Contraindication): - คําเตือนและขอควรระวัง (Warning & Precaution)4: ควรระวังการใชยาอยางตอเน่ือง โดยเฉพาะอยางยิ่งในผูปวยที่มี ความผิดปกติของตับ ไต เน่ืองจากอาจเกิดการสะสมของการบูรและเกิดพิษได อนั ตรกริ ิยาระหวางสมุนไพรกับยา (Herb-Drug Interaction): สว นประกอบ ยาแผนปจจบุ นั ปฏกิ ริ ยิ าทค่ี าดวา จะเกิดขนึ้ กานพล1ู 7 สารกนั เลอื ดเปนล่มิ anticoagulants เพม่ิ อัตราการเลอื ดออก ยาตานการจบั ตัวของเกลด็ เลอื ด antiplatelet agents เพมิ่ อตั ราการเลอื ดออก ชะเอมเทศ18 Digoxin อาจทําใหอาการขางเคียงของยาเพิ่มข้ึน เชน หัว ใจเตนผิดปกติ การมองเห็นผิดปกติ ปวดศีรษะ ออ นเพลีย งวงซึม Diuretics (loop diuretics และ thiazide diuretics) อาจทําใหเ กิดอาการไฮโปคาลีเมยี รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

|5 Theophylline อาจทําใหเ กดิ อาการไฮโปคาลีเมีย Anti-hypertensive drugs อาจทําใหไ มส ามารถควบคมุ ความดนั โลหิตได เม่อื ใชย าในขนาดปกติ การวิจยั ทางคลนิ ิก: การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized controlled study เพื่อศึกษาประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาธาตุ อบเชยเปรยี บเทียบกับยาไซเมด็ ทิโคน ในผูปวย functional dyspepsia จาํ นวน 318 คน โดยผูปวยถูกสุมใหไดรับยาไซเม็ดทิ โคน ขนาด 105 มิลลิกรัม รับประทานวันละ 3 ครั้งหลังอาหาร หรือยาธาตุอบเชยรับประทานคร้ังละ 30 มล. วันละ 3 คร้ัง หลังอาหารติดตอกันนาน 7-14 วัน ผูปวยไดรับการประเมินผลการรักษาภายหลังการรักษานาน 7 วัน และ 14 วัน โดย ประเมินอาการทง้ั หมดของผปู วย พบวา ความสมํา่ เสมอของการรกั ประทานยาทไี่ ดรับ ผลขางเคยี งของการรกั ษา และความพึง พอใจของผูปวยตอ การรักษาท่ีไดร บั อาการของผปู ว ยและความรุนแรงเฉลย่ี อาการของผปู ว ยภายหลังการรกั ษาดวยยาไซเม็ดทิ โคน หรอื ยาธาตุอบเชยไมแตกตา งกันอยา งมนี ัยสําคญั จาํ นวนผปู วยท่อี าการดีขึน้ มากหรอื อาการหายไปภายหลังการรักษาดวย ยาไซเม็ดทิโคนหรือยาธาตุอบเชยเพ่ิมขึ้นจากกอนการรักษาอยางมีนัยสําคัญ และจํานวนผูปวยท่ีอาการดีขึ้นมากหรืออาการ หายไปภายหลงั การรักษาดวยยาไซเม็ดทิโคนหรือยาธาตุอบเชยไมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ ผลขางเคียงของการรักษาพบ รอยละ 9.3 ในกลุม ยาไซเมด็ ทโิ คน และรอยละ 9.5 ในกลมุ ยาธาตุอบเชย และผูปวยสวนมากที่ไดรับยาไซเม็ดทิโคนหรือไดรับ ยาธาตอุ บเชยพึงพอใจตอ การรักษาทีไ่ ดรับไมแ ตกตางกัน คาใชจายของยาธาตุอบเชยประมาณ 36 บาท สวนคาใชจายของยา ไซเม็ดทิโคนประมาณ 84 บาท19 ขอมลู เพิ่มเติม: - รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

|6 ยาบรรเทาอาการทอ งผกู Laxatives มะขามแขก (Alexandrian Senna) ช่อื วทิ ยาศาสตร4 : Senna alexandrina Mill. สว นทใ่ี ชเปน ยา (Part used)4: ใบ ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): มะขามแขกมีสารสําคัญคือ กลุม anthraquinone glycosides เชน sennoside A sennoside B และ aloe emodin เม่ือรับประทานเขาสูรางกายจะถูกแบคทีเรียในลําไสทําปฏิกิริยาไดสารกลุม anthraquinone ซ่ึงสามารถดูดซึมผานผนังลําไส 20, 21 มีกลไกการออกฤทธิ์ผานการกระตุนระบบประสาทในชั้น submucosal (Meissner’s) plexus และ myenteric (Auerbach’s) plexus กระตนุ การเคลื่อนตวั ของลาํ ไส (peristalsis)22 และ ลดการดดู นํา้ ในลาํ ไสชว ยใหอ ุจจาระออ นนมุ 23 ขอ บง ใช (Indication)4: บรรเทาอาการทอ งผกู ขนาดและวิธใี ช (Dosage & Administration)4: • ชนิดชง รบั ประทานครงั้ ละ 2 กรมั ชงนํ้ารอนประมาณ 120 - 200 มิลลลิ ติ ร กอนนอน • ชนิดแคปซูลและชนดิ เมด็ รบั ประทานคร้ังละ 800 มลิ ลกิ รัม – 1.2 กรัม กอนนอน รปู แบบยา (Dosage form)4: ยาแคปซลู ยาเมด็ ยาชง อาการไมพ ึงประสงค (Adverse reaction)4: ปวดมวนทอ ง ผน่ื คัน ขอ หามใช (Contraindication)4: ผปู วยที่มีภาวะทางเดินอาหารอุดตัน (gastrointestinal obstruction) หรอื ปวดทองโดย ไมทราบสาเหตุ คาํ เตือนและขอ ควรระวงั (Warning & Precaution)4: • ควรระวังการใชใ นเด็กอายุต่ํากวา 12 ป หรอื ในผูปว ย inflammatory bowel disease • การรบั ประทานยาในขนาดสงู อาจทําใหเ กดิ ไตอกั เสบ (nephritis) • ไมควรใชต ิดตอ กันเปนเวลานาน เพราะจะทําใหทองเสีย ซึ่งสงผลใหมีการสูญเสียนํ้าและเกลือแรมากเกินไปโดยเฉพาะ โพแทสเซยี มและการใชต ดิ ตอ กันเปนระยะเวลานานจะทําใหล าํ ไสใ หญชินตอ ยา ถา ไมใชย าจะไมถ า ย • ควรระวงั การใช ยานีก้ บั หญิงตงั้ ครรภและหญิงใหน มบุตร อันตรกริ ยิ าระหวา งสมนุ ไพรกับยา (Herb-Drug Interaction)5, 18: • Digoxin อาจทาํ ใหอ าการขา งเคยี งเพ่ิมขน้ึ เชน หวั ใจเตน ผดิ ปกติ การมองเห็นผิดปกติ ปวดศรี ษะ ออ นเพลีย งว งซึม • Corticosteroids อาจทําใหเกดิ อาการไฮโปคาลเี มีย • Diuretics (loop diuretics และ thiazide diuretics) อาจทําใหเกิดอาการไฮโปคาลีเมีย • Theophylline อาจทําใหเกดิ อาการไฮโปคาลเี มีย การวิจยั ทางคลนิ กิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ randomised, double-blind, cross over study เพื่อศึกษาประเมินประสิทธิผลของยา ผสมมะขามแขก (senna-fibre combination) และแลคตูโลส ในผูปวยสูงอายุทองผูกเรื้อรัง จํานวน 77 คน โดยประเมินผล ใน 14 วัน พบวา ความถี่ของการถาย ความสม่ําเสมอของอุจจาระ(stool consistency) ของผปู ว ยที่ไดรับยาผสมมะขามแขก มากกวากลุมท่ีไดรับแลคตูโลส ความปลอดภัยในการใชไมตางกัน นอกจากน้ีกลุมที่ไดรับยาผสมมะขามแขกยังมีมูลคาการ รกั ษาทถ่ี กู กวา อกี ดวย24 ขอมูลเพม่ิ เติม: - รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

ยาปอ งกันและบรรเทาอาการคล่ืนไสอาเจยี น |7 ดูขอ มูล ขิง หนา ..2.. Drug used in nausea and vomiting ขิง (ginger) เอกสารอางองิ 1. คณะอนกุ รรมการจดั ทาํ ตาํ ราอา งอิงยาสมนุ ไพรไทย กรมพัฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก. ตําราอางอิงสมุนไพรไทย. เลม 1. กรุงเทพฯ: บริษทั อมรินทรพริน้ ต้งิ แอนดพ บั ลิชชงิ่ จํากัด (มหาชน); 2551. 2. Jurenka JS. Anti-inflammatory properties of curcumin, a major constituent of Curcuma longa: a review of preclinical and clinical research. Altern Med Rev. 2009;14(2):141-53. 3. Coon JT, Ernst E. Systematic review: herbal medicinal products for non-ulcer dyspepsia. Aliment Pharmacol Ther 2002;16:1689–99. 4. ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแหง ชาติ เรื่อง บัญชยี าหลกั แหงชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ท่ี 19 กุมภาพันธ พ.ศ. 2559. คัดจาก ราชกจิ จานุเบกษา เลม 133 ตอนพิเศษ 86 ง วนั ท่ี 12 เมษายน 2559. 5. Williamson E, Driver S, Baxter K, editors. Stockley’s Herbal Medicines Interactions. London: Pharmaceutical Press; 2009. 6. Thamlikitkul V, Bunyapraphatsara N, Dechatiwongse T, Theerapong S, Chantrakul C, Thanaveerasuwan T, et al. Randomized double blind study of Curcuma domestica Val. for dyspepsia. J Med Assoc Thai. 1989;72(11):613-20. 7. โสมนัส ศิริจารุกุล. การศึกษาประสิทธิผลและผลขางเคียงของยาขมิ้นชันเปรียบเทียบกับยา ranitidine ในผูปวย uninvestigated dyspepsia [วิทยานิพนธป รญิ ญาเภสัชศาสตรมหาบัณฑติ ]. นครปฐม: มหาวทิ ยาลัยศลิ ปากร; 2550. 8. Vejakama P, Thongrong P, Larvongkerd C, Juntharaj T, Muanchart S, Singkum N, et al. Combination of Curcuma Longa and omeprazole in the treatment of peptic-ulcer disease and H. pylori eradication in comparison to the triple therapy: a controlled clinical trial. Srinagarind Med J. 2008;23(1):100-6. 9. Department of Medical Science, Ministry of Public Health. Thai herbal pharmacopoeia. Vol 1. 3rd ed. Bangkok: Office of National Buddhism Press; 2009. 10. Semwal RB, Semwal DK, Combrinck S, Viljoen AM. Gingerols and shogaols: important nutraceutical principles from ginger. Phytochemistry. 2015;117:554–68. 11. Ali BH, Blunden G, Tanira MO, Nemmar A. Some phytochemical, pharmacological and toxicological properties of ginger (Zingiber officinale Roscoe): a review of recent research. Food Chem Toxicol. 2008;46(2):409-20. 12. Yamahara J, Qirong H, Yuhao L, Lin X, Fujimara H. Gastrointestinal motility enhancing effect of ginger and its active constituents. Chem Pharm Bull. 1990;38(2):430-1. 13. Ming-Luen H, Rayner CK, Keng-Liang W, Seng-Kee C, Wei-Chen T, Yeh-Pin C, et al. Effect of ginger on gastric motility and symptoms of functional dyspepsia. World J Gastroenterol. 2011;17(1):105-10. 14. Ernst E, Pittler MH. Efficacy of ginger for nausea and vomiting: a systemic review of randomized clinical trials. Br J Anaesth. 2000;84:367-71. 15. Chaiyakunapruk N, Kitikannakorn N, Nathisuwan S, Leeprakobboon K, Leelasettagool C. The efficacy of ginger for the prevention of postoperative nausea and vomiting: a meta-analysis. Am J Obstet Gynecol. 2006;194:95-9. 16. ชยันต พเิ ชียรสุนทร, แมนมาส ชวลิต, วเิ ชยี ร จีรวงส. คําอธบิ ายตาํ ราพระโอสถพระนารายณ ฉบับเฉลมิ พระเกียรติ ๗๒ พรรษามหาราช ๕ ธนั วาคม พทุ ธศักราช ๒๕๔๒. กรุงเทพฯ: สํานกั พมิ พอมรินทรและมูลนธิ ิภูมปิ ญ ญา; ๒๕๔๔. 17. Natural Medicine Comprehensive Database [internet]. 2016. Somerville [cited 2016 Apr 7]. Available from: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs- supplements/professional.aspx?productid=251 18. ยุวดี วงษกระจาง, วสุ ศุภรตั นสทิ ธิ. สมุนไพรกบั ยาแผนปจจุบัน...กินดวยกันดีมั้ย [อินเทอรเน็ต]. 2557 [เขาถึงเม่ือ 7 เมษายน 2559]. เขา ถึงไดจาก: http://www.pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0209.pdf 19. Jindarat S, Muangnoi C, Changsiriporn D, Platong A, Thanamontra B, Chiewchanwit D, et al. Efficacy and safety of cinnamon stomachic mixture for patients with functional dyspepsia. Siriraj Med J. 2006;58:1103-6. 20. Van Gorgom BAP, De Vries EGE, Karrenbeld A, Kleibeuker JH. Review article: anthranoid laxatives and their potential carcinogenic effects. Aliment Pharmacol Ther. 1999;13:443-52. รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

|8 21. Srinivas G, Babykutty S, Sathiadevan PP, Srinivas P. Molecular mechanism of emodin action: transition from laxative ingredient to an antitumor agent. Med Res Rev. 2007;27(5):591-608. 22. Twycross R, Sykes N, Mihalyo M, Wilcock A. Stimulant laxatives and opioid-induced constipation. J Pain Symptom Manage. 2012;43(2):306-13. 23. Leung L, Riutta T, Kotecha J, Rosser W. Chronic constipation: an evidence-based review. J Am Board Fam Med. 2011;24(4):436-51. 24. Passmore AP, Wilson-Davies K, Stoker C, Scott ME. Chronic constipation in long stay elderly patients: a comparison of lactulose and a senna-fibre combination. BMJ. 1993;307:769-71. รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

|9 กลุม อาการของระบบทางเดินหายใจ (Respiratory system) ยาบรรเทาอาการหวัด Drug for common cold ฟาทะลายโจร (Andrographis) ชือ่ วทิ ยาศาสตร1: Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees สว นทีใ่ ชเปนยา (Part used)1: สว นเหนอื ดิน ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): ฟาทะลายโจรมีสารสําคัญคือ andrographolide มีกลไกชวยลดอาการของโรค หวัด โดยลดอาการเจ็บคอ ความเหน็ดเหนื่อย อาการนอนไมหลับ น้ํามูกไหล2 นอกจากน้ียังพบกลไกการลดการอักเสบ ผาน การลดการสราง nitric oxide3 กลไกการเพมิ่ แอนตบิ อดี (Immunomodulatory effect)4 และสามารถยับยงั้ เชอื้ แบคทีเรยี ได เชน Salmonella typhimurium, Escherichia coli, Shigella sonnei, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Streptococcus pneumonia, Streptococcus pyogenes, Legionella pneumophila และ Bordetella pertussis5 ขอบงใช (Indication)6: 1. บรรเทาอาการเจ็บคอ 2. บรรเทาอาการของโรคหวัด (common cold) เชน เจ็บคอ ปวดเมื่อยกลา มเนือ้ ขนาดและวิธีใช (Dosage & Administration)6: บรรเทาอาการหวัด เจ็บคอ รับประทานครั้งละ 1.5 – 3 กรัม วันละ 4 ครง้ั หลงั อาหาร และกอนนอน รปู แบบยา (Dosage form)6: ยาแคปซูล ยาเมด็ ยาลูกกลอน อาการไมพงึ ประสงค (Adverse reaction)6: อาจทําใหเกิดอาการผดิ ปกตขิ องทางเดนิ อาหาร เชน ปวดทอง ทองเดนิ คลนื่ ไส เบอ่ื อาหาร วงิ เวียนศรี ษะ ใจส่นั และอาจเกิดลมพษิ ได ขอ หามใช (Contraindication)6: • หามใชกบั ผูที่มอี าการแพฟาทะลายโจร • หา มใชกับหญงิ ตง้ั ครรภและหญิงใหน มบตุ ร เนอ่ื งจากอาจทาํ ใหเ กดิ ทารกวริ ปู ได • หามใชฟ าทะลายโจรสาํ หรบั แกเ จบ็ คอในกรณีตา ง ๆ ตอไปน้ี - ผูปวยท่ีมอี าการเจบ็ คอเนื่องจากติดเชอ้ื Streptococcus group A - ผูปว ยท่ีมีประวตั เิ ปน โรคไตอักเสบ เน่ืองจากเคยตดิ เช้อื Streptococcus group A - ผูป ว ยที่มปี ระวตั เิ ปน โรคหัวใจรหู ม าตคิ - ผูปวยท่ีมอี าการเจ็บคอเนือ่ งจากมกี ารตดิ เช้ือแบคทีเรยี และมอี าการรนุ แรง เชน มีตมุ หนองในคอ มีไขสงู และหนาวสนั่ คําเตือนและขอควรระวงั (Warning & Precaution)6: • หากใชตดิ ตอกนั เปน เวลานาน อาจทาํ ใหแ ขนขามีอาการชาหรอื ออนแรง • หากใชฟ า ทะลายโจรตดิ ตอกนั 3 วนั แลว ไมห าย หรอื มีอาการรุนแรงขึ้นระหวางใชย าควรหยดุ ใชและพบ แพทย อนั ตรกริ ิยาระหวางสมุนไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction)6, 7, 8: • สารกนั เลือดเปนลิ่ม anticoagulants • ยาตา นการจับตัวของเกลด็ เลือด antiplatelet agents • ยาลดความดนั เลอื ด เพราะอาจเสริมฤทธ์ิกัน • ยาลดระดบั นาํ้ ตาลในเลือด เพราะอาจเสรมิ ฤทธ์ิกัน • ยาทกี่ ระบวนการเมแทบอลซิ ึม ผานเอนไซม Cytochrome P450 (CYP 450) เนือ่ งจากฟาทะลายโจรมีฤทธิย์ บั ย้งั เอนไซมC YP 1A2, CYP 2C9 และ CYP 3A4 • ยากลุม Immunosuppressive เพราะอาจรบกวนการทํางานของยา เชน azathioprine , basiliximab, cyclosporine, daclizumab, muromonab-CD3, mycophenolate, tacrolimus, sirolimus, prednisone, และ corticosteroids (glucocorticoids) รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 10 การวิจัยทางคลนิ ิก: การวเิ คราะหอภมิ านประสทิ ธิผลในการลดการไอของฟาทะลายโจร รวบรวมงานวิจัยแบบ randomized, double- blind, controlled trials โดยมีงานวจิ ัยท่ถี กู นาํ มาคาํ นวณท้งั สนิ้ 6 งานวจิ ัย ผปู วยรวม 807 คน โดยการประเมินคุณภาพตาม the Cochrane Back Review Group scale อยูระหวาง 7-10 คะแนน พบวาฟาทะลายโจรมีประสิทธิผลในการรักษาลด ความถี่ของการไอ (SMD = –1.00, 95% CI –1.85 ถึง –0.15, P = 0.02) และความรุนแรงของการไอ (SMD = –0.57, 95%CI –0.70 ถึง –0.03, P = 0.03) ดกี วา กลุมทไ่ี ดรับยาหลอกอยา งมีนยั สําคญั ทางสถิติ โดยไมมีความแตกตางของการวิจัย ท่นี าํ มารวมกัน (heterogeneity)9 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind trial เพื่อศึกษาประสิทธิผลของฟาทะลายโจรในผูปวย pharyngotonsillitis เปรียบเทียบกบั ยาพาราเซตามอล โดย ใหร บั ประทานฟาทะลายโจรแคปซูลในขนาด 3 กรัม/วัน (48 คน) หรอื 6 กรมั /วัน (51 คน) แบง ใหวันละ 4 ครั้ง ติดตอกัน 7 วัน เปรียบเทียบกับกลุมท่ีไดรับพาราเซตามอลขนาด 3 กรัม/วัน (53 คน) พบวาในวันท่ี 3 หลังรักษา ผูปวยที่ไดรับยาพาราเซตามอล หรือฟาทะลายโจรขนาด 6 กรัม/วัน หายจากไขและ อาการเจบ็ คอไดม ากกวา กลุมทไี่ ดฟ า ทะลายโจรขนาด 3 กรมั /วัน อยา งมีนยั สาํ คัญ แตผลการรักษาไมม คี วามแตกตา งกันในวนั ท่ี 710 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind control trial เพ่ือศึกษาประสิทธิผลของฟาทะลายโจรใน การลดอาการหวดั เปรยี บเทียบกบั ยาหลอก โดยผปู ว ย 208 คน แบง เปนกลมุ ท่ไี ดรับสารสกดั ฟา ทะลายโจรขนาด 100 มิลลิกรัม ครงั้ ละ 4 เม็ด วันละ 3 คร้ัง (มีปริมาณ andrographolide และ deoxyandrographolide อยางนอย 5 มิลลิกรัมตอเม็ด) 102 คน และกลุมยาหลอก 106 คน ประเมินประสิทธิผลการรักษาโดยผูปวยเองตาม visual analogue scale measurements (VAS) ท่ี 4 วันหลังไดรับยา พบวาฟาทะลายโจรสามารถลดอาการหวัดเม่ือเปรียบเทียบกับยาหลอกไดอยางมีนัยสําคัญ ไดแก อาการไอ (ท้งั ความแรงและความถ่)ี เสมหะ น้ํามูกไหล ปวดศรี ษะ ออนเพลยี ปวดหู นอนไมหลบั เจบ็ คอ อยา งไรก็ดีการวิจัยน้ีมี ขอสังเกตวา มีปวยออกกลางคันสงู ถึง 50 คน2 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind control trial เพ่ือศึกษาประสิทธิผลของฟาทะลายโจรใน ผูปวย uncomplicated upper respiratory tract infection เปรียบเทียบกับยาหลอก โดยผูปวย 223 คน แบงเปนกลุมท่ี ไดรบั สารสกัดฟาทะลายโจร KalmcoldTM (มีปริมาณ andrographolide > 30.0 % w/w) ขนาด 100 มิลลิกรัม ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง (200 มิลลิกรัมตอวัน) 112 คน และกลุมยาหลอก 108 คน (ออกกลางคัน 3 คนในกลุมยาหลอก) ประเมิน ประสิทธผิ ลการรกั ษาโดยผปู วยเองตาม visual analogue scale measurements (VAS) โดยใชระยะเวลาการรักษายาทั้งส้ิน 5 วัน พบวาฟาทะลายโจรสามารถลดอาการหวัด ไดแก อาการไอ เสมหะ น้ํามูกไหล ปวดศีรษะ มีไข เจ็บคอ ออนเพลีย นอนไม หลับ เมอ่ื เปรียบเทยี บกับยาหลอกไดอ ยางมนี ัยสําคัญ11 ขอ มูลเพ่มิ เตมิ : ตัวยาสําคัญ ฟาทะลายโจร [Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees] มีสารสําคัญ total lactone โดย คํานวณเปน andrographolide ไมน อ ยกวารอ ยละ 6 โดยนํา้ หนกั (w/w)12 รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 11 ยาบรรเทาอาการไอ Antitussive ตรผี ลา สูตรตํารบั 1: ประกอบดว ย มะขามปอม (Phyllanthus emblica L) สมอไทย (Terminalia chebula Retz.) และ สมอพเิ ภก [Terminalia bellirica (Gaertn.) Roxb.] อยางละเทา กัน ฤทธท์ิ างเภสชั วิทยา (Pharmacology): ตรีผลามีสวนผสมของมะขามปอ ม มกี ลไกชวยกระตนุ การหลงั เมอื กในระบบทางเดนิ หายใจ (laryngopharyngeal และ tracheobronchial) ลดการกระตุนที่ irritant receptor ทําใหการไอลดลง13 สมอพิเภก มีกลไกในการเปน anticholinergic และ Ca2+ antagonist ชวยลดอาการเกร็งและคลายตวั ของหลอดลม14 นอกจากนี้ในสูตร ตาํ รับพบวา มฤี ทธิ์ตานออกซิเดชัน15, 16 ฤทธิ์ฆาเช้ือแบคทีเรยี ท้ังแกรมบวก และแกรมลบ รวมถงึ เชื้อราอีกดวย17 ขอบง ใช (Indication)6: บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ขนาดและวิธีใช (Dosage & Administration)6: • ชนิดชง รับประทานครงั้ ละ 1 - 2 กรมั ชงนํา้ รอนประมาณ 120 – 200 มิลลิลติ ร ทงิ้ ไว 3 - 5 นาที ดม่ื ในขณะยังอนุ เมือ่ มีอาการไอ ทกุ 4 ช่ัวโมง • ชนิดแคปซูล ชนดิ เมด็ และชนดิ ลกู กลอน รับประทานคร้ังละ 300 - 600 มลิ ลกิ รมั เมื่อมอี าการไอ วันละ 3 - 4 คร้ัง รปู แบบยา (Dosage form)6: ยาเมด็ ยาลูกกลอน ยาแคปซลู ยาชง อาการไมพึงประสงค (Adverse reaction)6: ทองเสีย ขอหา มใช (Contraindication): - คาํ เตอื นและขอควรระวัง (Warning & Precaution)6: ควรระวังการใชใ นผปู วยทที่ อ งเสยี งาย อันตรกริ ิยาระหวางสมุนไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction): - การวจิ ัยทางคลินิก: - ขอมูลเพ่ิมเตมิ : - รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 12 เอกสารอา งอิง 1. คณะอนกุ รรมการจดั ทาํ ตาํ ราอางอิงยาสมุนไพร กรมพัฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก. ตําราอางอิงสมุนไพร. เลม 1. กรุงเทพฯ: บรษิ ัทอมรินทรพร้ินตงิ้ แอนดพบั ลชิ ชงิ่ จาํ กัด (มหาชน); 2551. 2. Cáceres DD, Hancke JL, Burgos RA, Sandberg F, Wikman GK. Use of visual analogue scale measurements (VAS) to asses the effectiveness of standardized Andrographis paniculata extract SHA-10 in reducing the symptoms of common cold. A randomized double blind-placebo study. Phytomedicine. 1999;6(4):217-23. 3. Liu J, Wang ZT, Ji LL, Ge BX. Inhibitory effects of neoandrographolide on nitric oxide and prostaglandin E2 production in LPS-stimulated murine macrophage. Mol Cell Biochem. 2007;298:49-57. 4. Hossain MS, Urbi Z, Sule A, Hafizur Rahman KM. Andrographis paniculata (Burm. f.) Wall. ex Nees: a review of ethnobotany, photochemistry, and pharmacology. ScientificWorldJournal. 2014;2014:274905. doi: 10.1155/2014/274905. 5. Jayakumar T, Hsieh CY, Lee JJ, Sheu JR. Experimental and Clinical Pharmacology of Andrographis paniculata and Its Major Bioactive Phytoconstituent Andrographolide. Evid Based Complement Alternat Med. 2013;2013:846740. doi: 10.1155/2013/846740. 6. ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแหง ชาติ เรอื่ ง บญั ชยี าหลักแหง ชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ท่ี 19 กุมภาพันธ พ.ศ. 2559. คัดจาก ราชกจิ จานุเบกษา เลม 133 ตอนพิเศษ 86 ง วนั ท่ี 12 เมษายน 2559. 7. Williamson E, Driver S, Baxter K, editors. Stockley’s Herbal Medicines Interactions. London: Pharmaceutical Press; 2009. 8. Natural Medicine Comprehensive Database [internet]. 2016. Somerville [cited 2016 Apr 12]. Available from: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs- supplements/professional.aspx?productid=973 9. Wagner L, Cramer H, Klose P, Lauche R, Gass F, Dobos G, et al. Herbal medicine for cough: a systematic review and meta-analysis. Forsch Komplementmed. 2015;22:359-68. 10. Thamlikitkul V, Dechatiwongse T, Theerapong S, Chantrakul C, Boonroj P, Punkrut W, et al. Efficacy of Andrographis paniculata, Nees for pharyngotonsillitis in adults. J Med Assoc Thai. 1991;74(10):437-42. 11. Saxena RC, Singh R, Kumar P, Yadav SC, Negi MP, Saxena VS, et al. A randomized double blind placebo controlled clinical evaluation of extract of Andrographis paniculata (KalmCold) in patients with uncomplicated upper respiratory tract infection. Phytomedicine. 2010;17:178-85. 12. Department of Medical Science, Ministry of Public Health. Thai herbal pharmacopoeia. Vol 1. 3rd ed. Bangkok: Office of National Buddhism Press; 2009. 13. Nosal'ova G, Mokry J, Hassan KM. Antitussive activity of the fruit extract of Emblica officinalis Gaertn. (Euphorbiaceae). Phytomedicine. 2003;10(6-7):583-9. 14. Gilani AH, Khan AU, Ali T, Ajmal S. Mechanisms underlying the antispasmodic and bronchodilatory properties of Terminalia bellerica fruit. J Ethnopharmacol. 2008;116(3):528-38. 15. Naik GH, Priyadarsini KI, Bhagirathi RG, Mishra B, Mishra KP, Banavalikar MM, et al. In vitro antioxidant studies and free radical reactions of triphala, an ayurvedic formulation and its constituents. Phytother Res. 2005 Jul;19(7):582-6. 16. Jagetia GC, Rao SK, Baliga MS, S Babu K. The evaluation of nitric oxide scavenging activity of certain herbal formulations in vitro: a preliminary study. Phytother Res. 2004;18(7):561-5. 17. Belapurkar P, Goyal P, Tiwari-Barua P. Immunomodulatory effects of triphala and its individual constituents: a review. Indian J Pharm Sci. 2014;76(6):467-75. รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 13 กลมุ อาการทางกลามเนือ้ และกระดูก (Musculoskeletal and joint diseases) ยาบรรเทาอาการปวดกลามเนื้อ ปวดขอ Analgesics เถาวลั ยเ ปรียง ชอ่ื วทิ ยาศาสตร1 : Derris scandens (Roxb.) Benth. สวนทใี่ ชเ ปน ยา (Part used)1: เถา ฤทธ์ทิ างเภสชั วิทยา (Pharmacology): เถาวัลยเปรียงมีสารสําคัญกลุม Isoflavonoids เชน genistein, genistein 7- O- alpha-rhamno(1-->6)-beta-glucosyl glycoside, 3'-gamma, gamma-dimethylallylweighteone และ scandenin กลไกการออกฤทธ์ิตานการอักเสบโดยการยับย้ังการสรางสารกลุม eicosanoids (prostaglandins, thromboxanes และ leukotrienes) ผานการยบั ยั้งการทาํ งานของเอนไซม cyclooxygenase(COX) และ 5-lipoxygenase (5-LOX)2 ขอบง ใช (Indication)3: ยาเถาวัลยเ ปรยี ง บรรเทาอาการปวดกลา มเน้อื ลดการอกั เสบของกลา มเนอื้ ยาสารสกัดจากเถาวลั ยเปรยี ง บรรเทาอาการปวดหลังสวนลาง และอาการปวดจากขอเขาเส่อื ม ขนาดและวิธใี ช (Dosage & Administration)3: ยาเถาวลั ยเ ปรยี ง รบั ประทานคร้งั ละ 500 มิลลิกรมั – 1 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารทนั ที ยาสารสกดั จากเถาวัลยเ ปรยี ง รบั ประทานคร้งั ละ 400 มิลลิกรัม วนั ละ 2 ครง้ั หลังอาหารทนั ที รปู แบบยา (Dosage form)3: ยาแคปซูล อาการไมพึงประสงค (Adverse reaction)3: ปวดทอง ทองผูก ปสสาวะบอย คอแหง ใจส่ัน เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ อุจจาระเหลว ขอหามใช (Contraindication)3: หา มใชใ นหญงิ ต้งั ครรภ คาํ เตือนและขอควรระวัง (Warning & Precaution)3: • ควรระวงั การใชกบั ผปู ว ยโรคแผลเปอ ยเพปตกิ เน่อื งจากเถาวลั ยเ ปรยี งออกฤทธ์คิ ลา ยยาแกป วดกลมุ ยาตา นการ อกั เสบท่ไี มใ ชสเตียรอยด (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs: NSAIDs) • อาจทําใหเกดิ การระคายเคอื งระบบทางเดินอาหาร อนั ตรกริ ยิ าระหวางสมนุ ไพรกับยา (Herb-Drug Interaction): - การวิจัยทางคลินกิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized single-blind (ผูประเมิน) control trial เพ่ือศึกษาประสิทธิผลและความ ปลอดภยั ของเถาวลั ยเปรียงในผปู ว ยขอ เขา เสื่อม เปรียบเทยี บกับยานาพรอกเซน ทาํ การวจิ ยั ในผูปวย 107 คน แบงเปน 2 กลุม คือกลุม ทไ่ี ดรบั สารสกดั เถาวัลยเปรยี งขนาด 800 มิลลกิ รมั ตอ วนั 55 คน และกลมุ ที่ไดย านาพรอกเซนขนาด 500 มลิ ลกิ รัมตอ วัน 52 คน ประเมินผลโดยใช Western Ontario and McMaster Osteoarthritis Index (WOMAC) ท่ี 4 สัปดาห พบวาท้ัง 2 กลุมมีประสิทธิผลในการรักษาดีข้ึนอยางมีนัยสําคัญเม่ือเทียบกับตอนเริ่มตน แตไมตางกันท่ี 4 สัปดาห นอกจากน้ีกลุมท่ีไดรับ เถาวัลยเ ปรยี งยังระคายเคืองทางเดินอาหารนอ ยกวากลุมที่ไดร ับยานาพรอกเซน อยางมีนยั สาํ คญั อีกดวย 4 การวจิ ยั ทางคลนิ กิ เปรยี บเทียบประสิทธิผลของเถาวัลยเปรียงกับยาไดโคลฟแนคในการรักษาผูปวยอาการปวดหลัง สวนลาง โดยแบง เปน 2 กลุม กลุม แรก 37 ไดร บั สารสกัดเถาวัลยเ ปรยี งแคปซูลขนาด 200 มิลลกิ รัม วันละ 3 คร้ัง และกลุมท่ี 2 ไดรับยาไดโคลฟแนคขนาด 25 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง เม่ือทําการประเมินประสิทธิผลดวยการวัดความรูสึกเจ็บปวดจาก Visual Analogue Scale (VAS) พบวา ใน 3 และ 7 วนั ระดบั ความรูส กึ เจ็บปวดของท้ัง2กลุมไมแตกตางกัน อยางมีนัยสําคัญ ทางสถติ ิ5 ขอ มูลเพิ่มเติม: ยาสารสกดั จากเถาวลั ยเ ปรยี ง เปนสารสกดั จากเถาของเถาวัลยเ ปรยี ง [Derris scandens (Roxb.) Benth.] ท่ี สกัดดวย 50 เปอรเ ซน็ ตของเอทลิ อลั กอฮอล3 รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 14 ยาสหัศธารา สูตรตํารับ3: ในผงยาทั้งหมด 1,000 กรัม ประกอบดวย พริกไทยลอน หนัก 240 กรัม รากเจตมูลเพลิงแดง หนัก 224 กรัม ดอกดีปลี หนกั 96 กรัม หัศคุณเทศ หนัก 48 กรัม เน้ือลูกสมอไทย หนัก 104 กรัม รากตองแตก หนัก 80 กรัม เหงาวานนํ้า หนัก 88 กรัม การบูร หนัก 14 กรัม ดอกจันทน หนัก 13 กรัม เทียนแดง หนัก 11 กรัม ลูกจันทน หนัก 12 กรัม เทียน ตาต๊ักแตน มหาหงิ คุ หนักส่งิ ละ 10 กรัม เทียนสตั ตบษุ ย หนัก 9 กรัม เทยี นขาว รากจงิ จอ หนักสงิ่ ละ 8 กรมั เทยี นดาํ หนัก 7 กรมั โกฐกกั กรา หนกั 6 กรัม โกฐเขมาหนัก 5 กรัม โกฐกานพราว หนัก 4 กรัม โกฐพุงปลา หนัก 3 กรมั ฤทธทิ์ างเภสชั วทิ ยา (Pharmacology): สรรพคณุ ตามหลกั การแพทยแผนไทย6, 7, 8 ดังตาราง สว นประกอบ สรรพคุณทางยา พรกิ ไทยลอน ขับลม ขับเหงอ่ื แกทองอืด ทอ งเฟอ เปน ยาบาํ รุงธาตุ ชว ยใหเ จรญิ อาหาร รากเจตมูลเพลงิ แดง บํารุงธาตุ บํารุงโลหิต ขบั ลมในลาํ ไส ขับประจาํ เดอื น กระจายเลือดลม ดอกดปี ลี ขับลมในลําไส แกปวดทอง แกท อ งรว ง บาํ รุงธาตุ แกล มวิงเวยี น หศั คุณเทศ ขบั ลมทเ่ี ปน กอ นในทองใหก ระจาย แกขัดยอก เสียดแทง เนอ้ื ลกู สมอไทย แกบดิ แกท องผกู ทองขึ้นอืดเฟอ ตบั มามโต แกอาเจียน แกส ะอกึ แกห ืดไอ รากตองแตก ใชเ ปนยาถาย ถา ยเสมหะเปนพิษ ไมไ ซรทอ ง แกบ วมนํ้า แกฟ กบวม เหงา วานนํ้า ขับลม แกท องอดื ทอ งเฟอ แนนจุกเสียด อาหารไมยอ ย แกป วดตามขอ ดอกจนั ทน บํารุงโลหิต บํารงุ ธาตุ ขบั ลม เทยี นแดง แกเ สมหะ แกลม นํ้าดพี ิการ แกเ สยี ดแทงสองราวขาง แกคลื่นเหียนอาเจยี น ลูกจนั ทน บาํ รุงกําลงั บํารุงธาตุ แกท อ งรวง แกป วด ขบั ลมในลาํ ไส เทยี นตาตั๊กแตน บํารุงธาตุ ชว ยยอยอาหาร แกทองอดื ทอ งเฟอ ในเด็ก ขบั ลม แกเ สมหะพกิ าร แกกําเดา เทียนสตั ตบษุ ย ขับลม แกอาการทอ งอดื ทองเฟอในเด็ก แกไ ข จบั ใหหอบใหสะอกึ แกพษิ อันระสํ่าระสาย เทียนดาํ ขับเสมหะใหล งสคู ูถทวาร ขบั ลมในลําไส แกอ าเจียน บาํ รุงโลหติ มหาหงิ คุ ขับลมในลําไส แกทองข้ึน อืดเฟอ แนนจุกเสียด แกปวดทอง บํารุงธาตุ ขับเสมหะ ขับผายลม ชว ยยอยอาหาร โกฐกกั กรา แกลมคลน่ื เหียน แกดพี ิการ แกปวดหวั แกตวั รอ น นอนสะดุง ขบั ลม โกฐเขมา เปนยาบํารงุ ธาตุ เจรญิ อาหาร แกแผลเนาเปอย แกเสียดแทงสองราวขาง ระงบั อาการหอบ โกฐกา นพรา ว แกธ าตุพกิ าร อาหารไมย อย แกไข แกหอบ แกเ สมหะเปน พิษ โกฐพุงปลา ฝาดสมาน แกท อ งเสีย แกบ ดิ อาเจยี น ปวดเบง การบูร ขับลม ขับเสมหะ ขับปสสาวะ แกป วด ขอบง ใช (Indication)3: ขับลมในเสน แกโ รคลมกองหยาบ ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)3: รบั ประทานคร้ังละ 1 – 1.5 กรมั วนั ละ 3 ครั้ง กอนอาหาร รปู แบบยา (Dosage form)3: ยาแคปซลู ยาผง ยาเมด็ ยาลกู กลอน อาการไมพึงประสงค (Adverse reaction)3: รอนทอง แสบทอง คลืน่ ไส คอแหง ผื่นคัน ขอ หา มใช (Contraindication)3: หา มใชกบั หญงิ ตั้งครรภ และผูท่ีมไี ข คําเตอื นและขอควรระวงั (Warning & Precaution)3: • ควรระวงั การบริโภคในผูปวยโรคความดันเลือดสูง โรคหวั ใจ โรคแผลเปอ ยเพปติก และโรคกรดไหลยอน เนือ่ งจากเปน ตาํ รับยารสรอน • ควรระวังการใชย าอยางตอเน่อื ง โดยเฉพาะอยา งยิ่งในผปู วยทีม่ คี วามผดิ ปกติของตับ ไต เนอื่ งจากอาจเกดิ การสะสมของ การบรู และเกดิ พิษได รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 15 อนั ตรกิริยาระหวา งสมนุ ไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction)9, 10: สวนประกอบ ยาแผนปจจุบัน ปฏกิ ิรยิ าทค่ี าดวาจะเกิดขน้ึ พรกิ ไทยลอน phenytoin ทาํ ใหร ะดบั ยา phenytoin เพิ่มขึ้น อาจทาํ ใหเ กดิ ภาวะเปนพษิ จากยา propranolol ทําใหระดับยา propranolol เพิ่มขนึ้ อาจทําใหความดนั ตาํ่ หรือพษิ จาก theophylline ยา rifampicin ทาํ ใหระดบั ยา theophylline เพิม่ ขนึ้ อาจทาํ ใหเกิดภาวะเปนพิษจากยา ทําใหร ะดับยา rifampicin เพมิ่ ขึน้ อาจทําใหเกิดภาวะเปน พิษจากยา การวิจยั ทางคลินกิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blinded controlled trial เพ่ือประเมินประสิทธิผลของยา แคปซลู สหสั ธารากับยาเมด็ ไดโคลฟแนคในการกั ษาอาการปวดกลามเนอ้ื ทาํ การศกึ ษาในผูปวยชาย และหญงิ อายุ 25-60 ป ที่ มีอาการปวดกลา มเน้ือบา หรอื ตน คอ จาํ นวน 62 คน แบงออกเปน 2 กลุม เทาๆ กัน กลุมท่ี 1 รักษาดวยยาแคปซูลสหัสธารา ขนาด 400 มลิ ลกิ รมั ครง้ั ละ 1 แคปซูล วันละ 3 ครั้งกอ นอาหาร นาน 7 วนั กลุม ท่ี 2 รักษาดวยยาเมด็ ไดโคลฟแนค ขนาด 25 กรมั คร้งั ละ 1 แคปซูล วนั ละ 3 คร้งั หลงั อาหาร นาน 7 วัน พบวาทั้งกลุมที่ไดรับยาแคปซูลสหัสธารา และกลุมที่ไดรับยาเม็ด ไดโคลฟแ นค อาการปวดลดลงจากกอนที่ไดร ับยาอยางมีนยั สําคญั ทางสถติ ิ เมอ่ื เปรียบเทียบความแตกตางระหวางกลุม พบวา ระดับอาการปวดกลามเนื้อท้ังกอนและหลังการรักษาไมแตกตางกัน จากการศึกษาสรุปไดวาการรับประทานยาแคปซูลสหัส ธาราขนาดวันละ 1,200 มิลลิกรมั นาน 7 วัน สามารถลดอาการปวดกลา มเนอื้ บา หรอื ตนคอไดไ มแตกตางจากการใชยาเม็ดได โคลฟแ นคขนาดวันละ 75 มิลลกิ รัม11 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind controlled trial เพื่อประเมินประสิทธิผลและความ ปลอดภัยของยาสหัสธารา (3,000 มิลลิกรัมตอวัน) เปรียบเทียบกับกับยาไดโคลฟแนค (75 มิลลิกรัมตอวัน) ในผูปวยขอเขา อักเสบ (Osteoarthritis) โดยแบงผูปวยเปน 2 กลุม กลุมท่ีไดยาสหัสธาราแคปซูล แคปซูลละ 1,000 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง (31 คน) และกลุมที่ไดย าไดโคลฟแ นค เม็ดละ 25 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง(30 คน) วัดผลประสิทธิผลโดยใช WOMAC Score ที่ 14 และ 28 วนั นอกจากนยี้ งั มีการตดิ ตามอาการขางเคียงอยา งสมํ่าเสมอ พบวา ประสทิ ธิผลของการรกั ษาดว ยยาสหัสธารา และยาไดโคลฟแ นคไมแ ตกตา งกันอยางมีนัยสําคญั ท้ังในวันที่ 14 และ 28 ของการรักษา รวมท้ังการเกิดอาการขางเคียงท่ีไม แตกตา งกันดว ย12 ขอมูลเพม่ิ เติม: - รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 16 ไพล (Cassumunar Ginger) ชือ่ วิทยาศาสตร13: Zingiber montanum (J.KÖenig) Link ex A.Dietr. สวนทใ่ี ชเ ปนยา (Part used)13: เหงา ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): ไพลมีสารสําคัญคือ (E)-1-(3,4-dimethoxyphenyl) butadiene (DMPBD) และ (E)-4-(3',4'-dimethoxyphenyl)but-3-en-2-ol (compound D) สามารถออกฤทธ์ิตา นการอักเสบโดยยับย้ังการทํางานของ เอนไซม cyclooxygenase (COX )และ lipoxygenase (LOX)14, 15 สารกลุม phenylbutenoids ท่ีออกฤทธ์ิจําเพาะตอ COX-216 นอกจากนี้ยังพบสารกลุม curcuminoids (เชน cassumunins, cassumunarins และ curcumin) ท่ีสามารถออก ฤทธิเ์ ปน anti-oxidant ไดด ี17 ขอบงใช (Indication)3: บรรเทาอาการบวม ฟกช้าํ เคลด็ ยอก ขนาดและวิธีใช (Dosage & Administration)3: ทาและถูเบา ๆ บรเิ วณทมี่ ีอาการวนั ละ 2-3 ครัง้ รูปแบบยา (Dosage form)3: ยาครีม ยานํา้ มัน อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction): - ขอหามใช (Contraindication)3: - หา มทาบริเวณขอบตาและเนอ้ื เย่ือออ น - หา มทาบริเวณผิวหนงั ที่มีบาดแผลหรือมแี ผลเปด คาํ เตอื นและขอ ควรระวัง (Warning & Precaution): - อันตรกิริยาระหวา งสมนุ ไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction): - การวจิ ัยทางคลินิก: การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind controlled trial เพื่อประเมินประสิทธิผลและความ ปลอดภยั ของยาไพลเจอสิคเจล (เจลทมี่ สี ารสกดั ขมิ้นชันและไพล 4%) เปรียบเทียบกับไดโคลฟแนคเจล(1%) ในผูปวยโรคขอ เขา เสื่อม ( Osteoarthritis Knees) 100 คนโดยแบง เปน 2 กลมุ กลุมละ 50 คน ประเมินผลที่ 6 สปั ดาหโดยใช Knee Injury and Osteoarthritis Outcome Score (KOOS) พบวากลมุ ทไ่ี ดรับไพลเจอสคิ เจลสามารถลดอาการปวดขอไดไมแตกตางกับ กลุม ทไ่ี ดรบั ไดโคลฟแนคเจล อยา งมนี ัยสําคัญทางสถติ ิ18 การวจิ ยั ทางคลนิ ิกแบบ randomized double-blind controlled trial เพ่ือประเมินประสิทธิผลของยาครีมไพลจี ซาล (ครีมทีม่ นี าํ้ มันไพล 14%) เปรยี บเทียบกบั ยาหลอก ในนักกฬี าทบ่ี าดเจ็บขอเทาแพลง 21 คน โดยแบงเปนกลุมท่ีไดรับ ยาไพลจีซาล 10 คน ยาหลอก 11 คน พบวา ในนักกีฬากลุมท่ีไดรับยาไพลจีซาล มีการบวมเพิ่มข้ึนของขอเทานอยกวากลุมท่ี ไดรับยาหลอกอยา งมีนัยสาํ คัญทางสถิติ โดยเฉพาะในชวง 2-3 วันแรกของการรักษา ชวยลดอาการปวด โดยผูปวยรับประทาน ยาเมด็ แกปวด paracetamol นอ ยกวาผปู ว ยท่ไี ดร บั ยาหลอก และชวยใหการเคล่ือนไหวของขอเทาดีขึ้น โดยขยับขอเทาลงได ดีกวา19 ขอมูลเพ่มิ เติม: - รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 17 พรกิ (Chili pepper) ชอื่ วทิ ยาศาสตร3 : Capsicum annuum L., Capsicum frutescens L. สว นทใ่ี ชเ ปนยา (Part used)3: ผล ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): พริกมีสารสําคัญคือ capsaicin กลไกการออกฤทธ์ิโดยการกระตุน Transient Receptor Potential Vanilloid 1 (TRPV1) ท่ีเปน ligand-operated cationic channel อยูบริเวณปลายประสาทรับ ความรสู ึกเมอ่ื กระตุน TRPV1 channel ดว ย capsaicin จะทําใหสารส่ือประสาท(เชน substance P) หลงั่ จากปลายประสาท รับความรูสึก ทําใหเกิดความรูสึกเจ็บปวดแสบรอนในระยะแรก ตอมาเม่ือมีการลดลงของสารสื่อประสาท (substance P depletion) จะทาํ ใหอ าการเจ็บปวดแสบรอนลดลง พรอมกบั สามารถลดอาการปวดของในบรเิ วณนั้นได20, 21 ขอบง ใช (Indication)3: บรรเทาอาการปวดขอ ปวดกลา มเนอ้ื (musculoskeletal pain) ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)3: ทาบรเิ วณท่ีปวด 3 - 4 ครัง้ ตอวนั รูปแบบยา (Dosage form)3: ยาเจล ยาครมี ยาขี้ผงึ้ อาการไมพึงประสงค (Adverse reaction)3: ผวิ หนงั แดง ปวด และแสบรอ น ขอหา มใช (Contraindication) 3: • หา มใชในผูปวยทแ่ี พ capsaicin • หา มสมั ผสั บรเิ วณตา • ระวังอยา ทายาพรกิ บริเวณผวิ ทีบ่ อบบางหรือบรเิ วณผิวหนงั ทแี่ ตก เนื่องจากทาํ ใหเ กดิ อาการระคายเคือง คาํ เตือนและขอควรระวงั (Warning & Precaution)3: • การใชร วมกับยารกั ษาโรคหวั ใจ กลมุ angiotensin-converting enzyme inhibitor (ACE inhibitor) อาจทําให เกดิ อาการไอเพ่ิมขึน้ • อาจเพิ่มการดูดซมึ ของยาโรคหอบหืด คือ theophylline ชนิดออกฤทธเ์ิ นิ่นนาน อันตรกิริยาระหวา งสมุนไพรกับยา (Herb-Drug Interaction)3, 9, 22: • Angiotensin converting enzyme inhibitors มรี ายงานการเกิดอาการไอเมอื่ ใชร ว มกนั • Anticoagulants อาจทาํ ใหเกดิ เลือดออกได • Antiplatelet agents อาจทาํ ใหเ กิดเลอื ดออกได • Thrombolytic agents อาจทาํ ใหเ กดิ เลอื ดออกได • Low molecular weight heparins อาจทาํ ใหเ กิดเลอื ดออกได • Barbiturates มรี ายงานวา พริกทําใหระยะเวลาการหลับของหนูทดลองเพ่มิ ขึ้น • Theophylline พริกเพ่มิ การดดู ซึมยา theophilline • Ciprofloxacin พริกเพม่ิ การดูดซมึ ยา ciprofloxacin ในกระแสเลือด stocklay • Cefalexin พรกิ ลดการดดู ซึมยา cefalexin ในกระแสเลอื ด การวิจยั ทางคลนิ กิ : การศึกษาแบบ randomized, double blinded, cross-over, controlled trial เพื่อประเมินประสิทธิผลของยา แคปไซซิน (0.0125 % capsaicin gel) เปรยี บเทียบกับยาหลอกในผูปว ยขอ เขา อักเสบที่มอี าการ โดยผูปว ย 100 คนถกู สุม ให ทายาแคปไซซิน และยาหลอก ใน 4 สัปดาหแรก หยุดยา 1 สัปดาห ตอจากน้ันสลับยาท่ีเคยไดยาหลอกจะไดยาแคปไซซิน หรือจากไดยาแคปไซซินจะเปลยี่ นมาไดยาหลอกแทน 4 สัปดาห ผปู ว ยจะไดรบั การประเมินความเจ็บปวด (VAS) และคะแนน WOMAC ทกุ สปั ดาห พบวาคาเฉล่ียของ VAS และคะแนน WOMAC เปล่ียนแปลงดีข้ึนในผูปวยท่ีใชยาแคปไซซินมากกวาใน ผูปวยท่ีไดรับยาหลอกอยางมีนัยสําคัญ คาเฉล่ียของคะแนน WOMAC ในคะแนนยอย pain, stiffness และ function subscales ท่ีเปลี่ยนแปลงดีขึ้นพบมากในผูปวยที่ไดรับยาแคปไซซิน มากกวาผูปวยที่ไดรับยาหลอกอยางมีนัยสําคัญ อาการ ขางเคียงท่ีตรวจพบมีเพียงอยางเดียวคือ อาการแสบรอนที่ผิวหนังบริเวณที่ทายาในชวง 4 สัปดาห ท่ีทายาแคปไซซินและยา หลอกโดยพบรอ ยละ 67 ในกลุมแคปไซซนิ อยางไรก็ตามไมม ีผูป วยขอถอนตวั จากการศกึ ษา ดว ยเหตุผลน2ี้ 3 รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 18 การศึกษาแบบ randomized, double blinded, multicenter, controlled trial เพื่อประเมินประสิทธิผลของ แผนแปะแคปไซซิน (8 % capsaicin patch) เปรียบเทียบกับกลุมควบคุม (0.04% capsaicin patch) ในผูปวย postherpetic neuralgia ผูปวย 416 คนแบงเปนกลุมท่ีไดรับแผนแปะแคปไซซิน 212 คน และกลุมควบคุม 204 คน โดย แปะนาน 60 นาที ประเมินผลดวย Numeric Pain Rating Scale พบวาแผนแปะแคปไซซินสามารถลดอาการปวดเม่ือเทียบ กับคาขณะเร่ิมทดลอง และสามารถลดการปวดมากกวากลุมควบคุมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยพบวาสามารถลดการปวด อยา งมนี ยั สําคัญเมอ่ื เทยี บกบั กลุม ควบคุมที่ 2 สปั ดาห และสามารถลดการปวดไดจ นถงึ 12 สปั ดาห24 การศึกษาแบบ randomized controlled trial ในผูปวยที่มีอาการปวดปลายประสาทเรื้อรัง (chronic neuropathic pain) 200 ราย เปรียบเทียบประสิทธิผลในการรักษาของยาทา 0.025% capsaicin หรือ 3.3% doxepin หรือยาทผี่ สมตวั ยาทง้ั สองเขา ดวยกนั โดยใหทายาทุกวนั นาน 4 สัปดาห พบวายาท้ังสามขนานสามารถลดอาการปวดได อยางมีนยั สําคญั เมื่อเทียบกบั กอนไดรับยา โดยมปี ระสทิ ธิผลไมแตกตางกนั แตย าผสมออกฤทธิ์เร็วกวา 25 ขอมูลเพ่มิ เติม: ตัวยาสําคัญ ยาพริก เปนยาที่มีสารสกัดเอทิลแอลกอฮอล (95 เปอรเซ็นต) จากผลพริกแหง (Capsicum annuum L., Capsicum frutescens L.) โดยควบคุมความแรงของสาร capsaicin ในผลิตภัณฑสําเร็จรูปรอยละ 0.025 โดยน้ําหนัก (w/w)3 เอกสารอา งอิง 1. คณะอนกุ รรมการจัดทาํ ตําราอางองิ ยาสมนุ ไพรไทย กรมพัฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก. ตําราอางอิงสมุนไพรไทย. เลม 1. กรุงเทพฯ: บริษทั อมรนิ ทรพร้ินตงิ้ แอนดพ บั ลิชชิ่ง จํากัด (มหาชน); 2551. 2. Laupattarakasem P, Houghton PJ, Hoult JR. Anti-inflammatory isoflavonoids from the stems of Derris scandens. Planta Med. 2004;70(6):496-501. 3. ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแหง ชาติ เรื่อง บญั ชยี าหลักแหงชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ที่ 19 กุมภาพันธ พ.ศ. 2559. คดั จาก ราชกจิ จานเุ บกษา เลม 133 ตอนพเิ ศษ 86 ง วนั ท่ี 12 เมษายน 2559. 4. Kuptniratsaikul V, Pinthong T, Bunjob M, Thanakhumtorn S, Chinswangwatanakul P, Thamlikitkul V. Efficacy and safety of Derris scandens Benth extracts in patients with knee osteoarthritis. J Altern Complement Med. 2011;17(2):147-53. 5. ยทุ ธพงษ ศรีมงคล, ไพจติ ร วราชิต, ปราณี ชวลติ ธาํ รง, บุษราวรรณ ศรีวรรธนะ, รดั ใจ ไพเราะ, จันธดิ า อนิ เทพ, และ คณะ. การ เปรียบเทยี บสรรพคุณของสารสกัดเถาวลั ยเปรียงกบั ไดโคลฟแนคเปน ยาบรรเทาอาการปวดหลังสวนลา ง. วารสารการแพทยแผนไทย และการแพทยท างเลอื ก. 2550;5(1):17-23. 6. สถาบนั การแพทยแ ผนไทย กรมการแพทย. เภสัชเวท กบั ตาํ รบั ยาแผนโบราญ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพองคก ารสงเคราะหท หารผา นศกึ ; 2539. 7. สถาบนั การแพทยแ ผนไทย กรมพฒั นาการแพทยแ ผนไทยและการแพทยทางเลอื ก. ประมวลสรรพคณุ สมุนไพรไทย เลม 1 ฉบับ ปรบั ปรงุ . พมิ พครง้ั ท่ี 3. กรงุ เทพฯ: โรงพิมพองคก ารสงเคราะหท หารผานศึก; 2556. 8. วฒุ ิ วฒุ ิธรรมเวช. ยอเภสชั กรรมไทย และ สรรพคณุ สมุนไพร. พมิ พค รั้งท่ี 3. กรงุ เทพฯ:บรษิ ัท ศิลปสยามบรรจุภัณฑและการพิมพ จํากดั ; 2552. 9. Williamson E, Driver S, Baxter K, editors. Stockley’s Herbal Medicines Interactions. London: Pharmaceutical Press; 2009. 10. Natural Medicine Comprehensive Database [internet]. 2016. Somerville [cited 2016 Apr 11]. Available from: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs- supplements/professional.aspx?productid=800 11. ปรชี า หนทู มิ , วารณี บญุ ชว ยเหลอื , ณฏั ฐญิ า คาผล. การเปรยี บเทียบประสิทธิผลของยาแคปซลู สหสั ธารากบั ยาเมด็ ไดโคลฟแ นคในการ รักษาอาการปวดกลามเนอื้ . วารสารการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอื ก. 2556;11(1):54-65. 12. Pinsornsak P, Kanokkangsadal P, Itharat A. The clinical efficacy and safety of the sahastara remedy versus diclofenac in the treatment of osteoarthritis of the knee: a double-blind, randomized, and controlled trial. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:103046. doi: 10.1155/2015/103046. รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 19 13. คณะอนกุ รรมการจดั ทาํ ตําราอา งองิ ยาสมนุ ไพรไทย กรมพัฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลือก. ตําราอางอิงสมุนไพรไทย. เลม 2. กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทรพริน้ ตงิ้ แอนดพ บั ลิชชงิ่ จํากัด (มหาชน); 2558. 14. Jeenapongsa R, Yoovathaworn K, Sriwatanakul KM, Pongprayoon U, Sriwatanakul K. Anti-inflammatory activity of (E)-1-(3,4-dimethoxyphenyl) butadiene from Zingiber cassumunar Roxb. J Ethnopharmacol. 2003;87:143-8. 15. Panthong A, Kanjanapothi D, Niwatananant W, Tuntiwachwuttikul P, Reutrakul V. Anti-inflammatory activity of compound D {(E)-4-(3',4'-dimethoxyphenyl)but-3-en-2-ol} isolated from Zingiber cassumunar Roxb. Phytomedicine. 1997;4(3):207-12. 16. Han AR, Kim MS, Jeong YH, Lee SK, Seo EK. Cyclooxygenase-2 inhibitory phenylbutenoids from the rhizomes of Zingiber cassumunar. Chem Pharm Bull (Tokyo). 2005;53(11):1466-8. 17. Nagano T, Oyama Y, Kajita N, Chikahisa L, Nakata M, Okazaki E, et al. New curcuminoids isolated from Zingiber cassumunar protect cells suffering from oxidative stress: a flow-cytometric study using rat thymocytes and H2O2. Jpn J Pharmacol. 1997;75:363-70. 18. Niempoog S, Siriarchavatana P, Kajsongkram T. The efficacy of plygersic gel for use in the treatment of osteoarthritis of the knee. J Med Assoc Thai. 2012;95 Suppl 10:S113-9. 19. วิรุฬห เหลา ภทั รเกษม, วรี ะชยั โควสุวรรณ, พิศมัย เหลา ภัทรเกษม, วิชยั อึงพนิ จิ พงศ. ความสมั ฤทธ์ิผลของครมี สมุนไพรไพล (ไพลจี ซาล) ในการรักษาขอ เทาแพลง. ศรนี ครินทรเ วชสาร. 2536;8(3):159-64. 20. Reyes-Escogido MDL, Gonzalez-Mondragon EG, Vazquez-Tzompantzi E. Chemical and pharmacological aspects of capsaicin. Molecules. 2011;16(2):1253-70. 21. Anand P, Bley K. Topical capsaicin for pain management: therapeutic potential and mechanisms of action of the new high-concentration capsaicin 8% patch. Br J Anaesth. 2011;107(4):490-502. 22. Natural Medicine Comprehensive Database [internet]. 2016. Somerville [cited 2016 Apr 11]. Available from: https://naturalmedicines.therapeuticresearch.com/databases/food,-herbs- supplements/professional.aspx?productid=945 23. Kosuwon W, Sirichatiwapee W, Wisanuyotin T, Jeeravipoolvarn P, Laupattarakasem W. Efficacy of symptomatic control of knee osteoarthritis with 0.0125% of capsaicin versus placebo. J Med Assoc Thai. 2010;93(10):1188-95. 24. Irving GA, Backonja MM, Dunteman E, Blonsky ER, Vanhove GF, Lu SP, et al. A multicenter, randomized, double- blind, controlled study of NGX-4010, a high-concentration capsaicin patch, for the treatment of postherpetic neuralgia. Pain Med. 2011;12:99-109. 25. McCleane G. Topical application of doxepin hydrochloride, capsaicin and a combination of both produces analgesia in chronic human neuropathic pain: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Br J Clin Pharmacol. 2000;49:574-9. รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 20 อาการทางสูตศิ าสตรนรีเวชวิทยา (Drugs in Obstetrics/Gynecology) ยาบรรเทาอาการปวดประจาํ เดอื น Drugs used for Dysmenorrhea ยาประสะไพล สูตรตํารับ1: ไพล หนัก 81 สวน ผิวมะกรูด วานนํ้า กระเทียม หัวหอม พริกไทย ดีปลี ขิง ขม้ินออย เทียนดํา เกลือสินเธาว หนักสงิ่ ละ 8 สวน การบรู หนัก 1 สวน ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): สารสกัดไพลและสาร (E)-4-(3',4'-dimethoxyphenyl)but-3-en-2-ol ซ่ึงเปน สารสําคญั ในเหงาไพลสามารถลดการบีบตัวของกลา มเนือ้ มดลูกได2 และสรรพคุณตามหลกั การแพทยแผนไทย3, 4, 5 ดังตาราง สวนประกอบ สรรพคุณทางยา ไพล ขับประจาํ เดือน แกปวดทอง แกบิด ขับลม แกทองเสีย สมานลําไส ขับเลือดราย แกมุตกิดระดู ขาว แกอ าเจยี น ผิวมะกรูด ขับลมในลําไส ขับประจาํ เดือน ขับผายลม เหงา วา นนาํ้ ขบั ลม แกทองอืดทอ งเฟอ แนน จุกเสียด อาหารไมย อ ย แกปวดตามขอ กระเทยี ม แกทองขึ้น แกจุกเสียดแนนเฟอ ขับเหง่ือ ขับเสมหะ แกเสมหะและลม กระจายโลหิต ริดสีดวง ทวาร หวั หอม ขับลมในลาํ ไส แกปวดทอง แกห วัดคัดจมกู บาํ รุงหวั ใจ แกท อ งอืด แนน ทอง แกบวมน้ํา ขับพยาธิ ปวดประจําเดือน แกไ ข พรกิ ไทย แกลมอมั พฤกษ แกล มล่นั ในทอง บํารงุ ธาตุ แกท อ งอดื ทองเฟอ แกเสมหะเฟอง แกมุตกดิ ดอกดีปลี ขับลมในลําไส แกปวดทอง แกท อ งรวง บาํ รงุ ธาตุ แกล มวงิ เวยี น ขิง ขับลม แกท อ งอืด จกุ เสยี ดแนน เฟอ คล่ืนไสอ าเจยี น แกหอบไอ ขบั เสมหะ ขม้นิ ออ ย ขับลม แกทองอืด ทองเฟอ แกระดูขาว แกประจําเดือนมาไมปกติ ขับปสสาวะ แกทองรวง อาเจียน เปนไข เทียนดํา ขับเสมหะใหล งสูค ูถทวาร ขบั ลมในลาํ ไส แกอ าเจยี น บาํ รุงโลหิต เกลือสินเธาว แกพรรดึก แกร ะส่าํ ระสา ย แกน ว่ิ ลา งเมือกมันในลาํ ไส การบรู ขบั ลม ขับเสมหะ ขบั ปส สาวะ แกป วด ขอ บงใช (Indication)1: 1. ระดูมาไมส มํ่าเสมอหรอื มานอยกวาปกติ 2. บรรเทาอาการปวดประจาํ เดือน 3. ขบั น้ําคาวปลาในหญงิ หลังคลอดบตุ ร ขนาดและวิธีใช (Dosage & Administration)1: กรณีระดูมาไมส ม่าํ เสมอหรือมานอ ยกวาปกติ ชนดิ ผง รบั ประทานคร้งั ละ 1 กรัม ละลายนํา้ สกุ วนั ละ 3 ครั้ง กอ นอาหาร เปนเวลา 3 - 5 วัน เม่ือระดูมา ใหหยุด รับประทาน ชนิดแคปซูล ชนดิ เม็ด และชนิดลกู กลอน รบั ประทานคร้งั ละ 1 กรมั วนั ละ 3 คร้ัง กอนอาหาร เปน เวลา 3 - 5 วนั เม่ือระดมู าใหห ยดุ รับประทาน กรณปี วดประจําเดือน ในกรณที ่ีมอี าการปวดประจาํ เดอื นเปน ประจาํ ใหรบั ประทานยากอนมีประจําเดอื น 2 - 3 วันไปจนถึงวนั แรกและ วนั ทสี่ องท่มี ีประจาํ เดอื น ชนิดผง รบั ประทานคร้งั ละ 1 กรมั ละลายนํ้าสุก วันละ 3 คร้ัง กอ นอาหาร รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 21 ชนิดแคปซูล ชนดิ เม็ด และชนดิ ลกู กลอน รับประทานครง้ั ละ 1 กรัมวันละ 3 ครงั้ กอ นอาหาร กรณีขับนํา้ คาวปลาในหญงิ หลงั คลอดบุตร ชนดิ ผง รับประทานครง้ั ละ 1 กรมั ละลายนา้ํ สุก วันละ 3 ครง้ั กอ นอาหาร ใหรบั ประทานจนกวา น้ําคาวปลาจะหมด แตไ ม เกนิ 15 วนั ชนิดแคปซลู ชนดิ เม็ด และชนดิ ลกู กลอน รับประทานคร้งั ละ 1 กรัม วนั ละ 3 คร้งั กอนอาหาร ใหร บั ประทานจนกวาน้าํ คาวปลาจะหมด แตไ มเกิน 15 วัน รูปแบบยา (Dosage form)1: ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction): - ขอหามใช (Contraindication)1: • หามใชในหญงิ ตกเลือดหลังคลอด หญงิ ต้ังครรภ และผูท่ีมไี ข • หามรับประทานในหญงิ ทม่ี รี ะดมู ากกวา ปกติ เพราะจะทาํ ใหมกี ารขบั ระดูออกมามากข้นึ คาํ เตอื นและขอ ควรระวงั (Warning & Precaution)1: • ควรระวงั การใชย าอยา งตอ เนอ่ื ง โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ในผูป ว ยทีม่ ีความผดิ ปกติของตับ ไต เนือ่ งจากอาจเกดิ การสะสมของ การบูรและเกดิ พษิ ได • กรณรี ะดมู าไมส มา่ํ เสมอหรอื มานอ ยกวาปกติ ไมควรใชต ิดตอกนั นานเกิน 1 เดอื น • กรณีขบั นาํ้ คาวปลาในหญิงหลงั คลอดบตุ ร ไมควรใชตดิ ตอกนั นานเกนิ 15 วัน อันตรกริ ยิ าระหวา งสมุนไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction)6: สว นประกอบ ยาแผนปจจุบนั ปฏกิ ริ ิยาทคี่ าดวาจะเกดิ ข้นึ กระเทยี ม ACE inhibitors อาจทําใหความดันเลือดลดลง Antiplatelet drugs อาจทําใหเกิดเลอื ดออก Protease inhibitors ลดระดับยากลมุ Protease inhibitors ในเลือด Warfarin อาจทาํ ใหเกิดเลอื ดออก หรือคา INR สูงขน้ึ พรกิ ไทยลอน phenytoin ทาํ ใหร ะดบั ยา phenytoin เพิ่มขึน้ อาจทําใหเกิดภาวะเปน พิษจากยา propranolol ทาํ ใหร ะดบั ยา propranolol เพ่ิมขน้ึ อาจทาํ ใหค วามดนั ตาํ่ หรอื พิษจากยา theophylline ทาํ ใหระดับยา theophylline เพ่มิ ข้ึน อาจทําใหเ กดิ ภาวะเปนพิษจากยา rifampicin ทําใหร ะดับยา rifampicin เพ่มิ ขน้ึ อาจทาํ ใหเ กดิ ภาวะเปน พษิ จากยา ขงิ anticoagulants เพ่มิ ความเสยี่ งการทําใหเกิดเลือดออก antiplatelet agents เพ่ิมความเส่ียงการทาํ ใหเ กดิ เลือดออก Nifedipine การใหขงิ และ Nifedipine อาจทาํ ใหเกิดเลือดออกได การวจิ ัยทางคลินกิ : การศึกษาแบบ randomized, double blinded, controlled trial เพื่อประเมินประสิทธิผลของยาประสะไพล เปรียบเทียบกบั ยามเี ฟนนามิคแอชดิ (mefenamic acid) ในผูปวยท่ีมีอาการปวดประจําเดือน ผูปวย 207 คนแบงเปนกลุมท่ี ไดรับยาประสะไพลขนาด 200 มิลลิกรัม 103 คน และกลุมท่ีไดรับยามีเฟนนามิคแอชิดขนาด 250 มิลลิกรัม 104 คน โดย รับประทานครั้งละ 2 แคปซูล วันละ 3 คร้ัง ใน 3 วันแรกของการมีประจําเดือน ประเมินผลดวย visual analogue scale โดยทําการศึกษาท้ังสิ้น 6 รอบเดือน พบวายาประสะไพลสามารถลดการปวดประจําเดือนไดเทียบเทายามีเฟนนามิคแอชิด อยางมนี ยั สําคัญทางสถติ ิ นอกจากนยี้ ังไมพบอาการขางเคยี งจากการใชย าทั้ง 2 กลมุ อีกดวย7 ขอ มูลเพม่ิ เติม: - รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 22 เอกสารอางอิง 1. ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแหงชาติ เรื่อง บัญชียาหลักแหงชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ที่ 19 กุมภาพนั ธ พ.ศ. 2559. คดั จาก ราชกจิ จานุเบกษา เลม 133 ตอนพิเศษ 86 ง วันที่ 12 เมษายน 2559. 2. มงคลศลิ ป บุญเย็น. การศกึ ษาการตง้ั ตาํ รับและการทดสอบความคงตัวของยาเม็ดและยาแคปซลู จากสารสกัดตาํ รบั ประสะไพลเพอื่ ใชแ ก ปวดประจาํ เดือน [วิทยานิพนธป รญิ ญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต]. ปทมุ ธาน:ี มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร; 2554. 3. สถาบันการแพทยแ ผนไทย กรมการแพทย. เภสัชเวท กับ ตาํ รับยาแผนโบราญ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพอ งคการสงเคราะหท หารผานศกึ ; 2539. 4. สถาบนั การแพทยแ ผนไทย กรมพฒั นาการแพทยแ ผนไทยและการแพทยทางเลอื ก. ประมวลสรรพคณุ สมุนไพรไทย เลม 1 ฉบบั ปรับปรงุ . พมิ พคร้งั ที่ 3. กรุงเทพฯ: โรงพิมพองคก ารสงเคราะหทหารผานศกึ ; 2556. 5. วฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช. ยอ เภสชั กรรมไทย และ สรรพคุณสมนุ ไพร. พมิ พค รง้ั ที่ 3. กรุงเทพฯ:บรษิ ทั ศิลปส ยามบรรจุภณั ฑแ ละการพมิ พ จํากัด; 2552. 6. Williamson E, Driver S, Baxter K, editors. Stockley’s Herbal Medicines Interactions. London: Pharmaceutical Press; 2009. 7. Sriyakul K, Kietinun S, Pattaraarchachai J, Ruangrungsi N. A comparative double-blinded randomized study: the efficacy of prasaplai herbal extract versus mefenamic acid in relieving pain among primary dysmenorrhea patients. Open Complement Med J. 2012;4:16-21. รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 23 อาการทางระบบผิวหนงั (Skin) ยารักษาโรคเริมและงูสวดั Antivirals พญายอ ชอ่ื วิทยาศาสตร1 : Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindau สว นที่ใชเ ปนยา (Part used)1: ใบ ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): พญายอมีฤทธิ์ตานเช้ือไวรัส herpes simplex virus ชนิดที่ 1 และ 2 ดังน้ี 1. สารสกดั จากผงใบแหง (เฮกเชน ไดคลอโรมีเทน และเมทานอล)2 2. สารกลุม beta-galactosyl diglycerides3 และ 3. สาร กลุม chlorophyll derivatives (phaeophytins) 3 ชนิด ไดแก 132-hydroxy-(132-R)-phaeophytin b, 132-hydroxy- (132-S)-phaeophytin a และ 132-hydroxy-(132-R)-phaeophytin a. โดยสารกลุม chlorophyll derivatives สามารถ รบกวนโครงสรา งของ envelop หรือจับกับไกลโคโปรตีนของไวรัส ทําใหไวรัสไมสามารถเขาสู host cell และแพรกระจาย ตอไปได4 ขอบงใช (Indication)5: 1. ยาครีม บรรเทาอาการของเรมิ และงสู วดั 2. สารละลาย (สาํ หรบั ปายปาก) รักษาแผลในปาก (aphthous ulcer) แผลจากการฉายรังสแี ละเคมบี าํ บดั 3. ยาโลชัน บรรเทาอาการผดผน่ื คนั ลมพษิ ตุมคัน 4. ยาขี้ผึง้ บรรเทาอาการอักเสบ ปวด บวมจากแมลงกดั ตอย 5. ยาทงิ เจอร บรรเทาอาการของเรมิ และงสู วัด ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)5: ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 5 คร้ัง รูปแบบยา (Dosage form)5: ยาครมี สารละลาย (สาํ หรับปา ยปาก) ยาโลชนั ยาข้ผี ง้ึ ยาทิงเจอร อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction): - ขอหามใช (Contraindication): - คาํ เตอื นและขอ ควรระวงั (Warning & Precaution): - อันตรกริ ิยาระหวา งสมุนไพรกับยา (Herb-Drug Interaction): - การวจิ ัยทางคลินิก: การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized placebo-controlled trial เพื่อศึกษาประสิทธิผลของครีมสารสกัดพญายอ 5% เทียบกับ acyclovir และยาหลอก ในการรักษาผูปวยโรคเริมท่ีอวัยวะสืบพันธุชนิดเปนซํ้าจํานวน 163 ราย ทุกรายมาพบ แพทยภายใน 48 ชว่ั โมง หลงั จากมตี ุมหรือแผล โดยใหผูปวยทายาวันละ 4 ครั้ง เปนเวลา 6 วัน พบวาจํานวนผูปวยที่แผลตก สะเก็ดภายใน 3 วันในกลุมที่ใชยาจากสารสกัดใบพญายอ และ acyclovir ไมมีความแตกตางกันและมากกวากลุมยาหลอก อยา งมีนัยสาํ คญั และจาํ นวนผปู ว ยทแี่ ผลหายภายใน 7 วนั ในกลุมท่ีใชพ ญายอ และ acyclovir ไมแตกตางกันแตมากกวากลุม ท่ีไดรบั ยาหลอกอยา งมนี ัยสําคญั นอกจากน้ี ผูปว ยทีร่ กั ษาดวย acyclovir มีอาการแสบแผลขณะรกั ษา แตกลมุ ที่ไดส ารสกดั ใบ พญายอหรอื ยาหลอกไมม อี าการขางเคียงดงั กลาว6 การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized double-blind controlled trial เพ่ือศึกษาประสิทธิผลของครีมพญายอ 5% เทยี บกบั ครีมยาหลอกสเี ขียวในการรักษาโรคงูสวดั โดยใหทายาวนั ละ 3 ครง้ั บริเวณท่ีเปน พบวา ในจาํ นวนผูปวย 75 ราย ท่ีติดตามผลการรักษาได จํานวนผูปวยที่แผลแหงตกสะเก็ดภายใน 3 วัน เปนผูปวยในกลุมที่ไดรับครีมพญายอ (11/14) มากกวากลุมท่ีไดรับยาหลอก (3/14) อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ และกลุมท่ีไดรับครีมพญายอ แผลหายสนิทในเวลา 14.2 วันโดยเฉลย่ี สน้ั กวา กลมุ ทไี่ ดยาหลอกทใ่ี ชเวลาเฉลี่ย 18.0 วนั อยา งมีนัยสาํ คญั ทางสถิติ7 ขอมูลเพมิ่ เตมิ : - รวบรวมขอ้ มูลโดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 24 เอกสารอา งองิ 1. Department of Medical Science, Ministry of Public Health. Thai herbal pharmacopoeia. Supplement 2011. Bangkok: Prachachon Co.,Ltd.; 2011. 2. Kunsorn P, Ruangrungsi N, Lipipun V, Khanboon A, Rungsihirunrat K, Chaijaroenkul W. The identities and anti- herpes simplex virus activity of Clinacanthus nutans and Clinacanthus siamensis. Asian Pac J Trop Biomed. 2013;3(4):284-90. 3. Janwitayanuchit W, Suwanborirux K, Patarapanich C, Pummangura S, Lipipun V, Vilaivan T. Synthesis and anti- herpes simplex viral activity of monoglycosyl diglycerides. Phytochemistry. 2003;64(7):1253-64. 4. Sakdarat S, Shuyprom A, Pientong C, Ekalaksananan T, Thongchai S. Bioactive constituents from the leaves of Clinacanthus nutans Lindau. Bioorg Med Chem. 2009;17(5):1857-60. 5. ประกาศคณะกรรมการพฒั นาระบบยาแหง ชาติ เรือ่ ง บัญชียาหลกั แหง ชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ท่ี 19 กมุ ภาพนั ธ พ.ศ. 2559. คดั จาก ราชกจิ จานุเบกษา เลม 133 ตอนพเิ ศษ 86 ง วนั ท่ี 12 เมษายน 2559. 6. สมชาย แสงกจิ พร, เครอื วลั ย พลจนั ทร, ปราณี ธวัชสภุ า, มาลี บรรจบ, ปราณี ชวลิตธํารง. การรกั ษาผูปว ยโรคเรมิ ทอ่ี วยั วะสืบพนั ธชุ นดิ เปนซ้ําดว ยยาจากสารสกดั ของใบพญายอ. วารสารกรมการแพทย. 1993;18(5):226-31. 7. Charuwichitratana S, Wongrattanapasson N, Timpatanapong P, Bunjob M. Herpes zoster: treatment with Clinacanthus nutans cream. Int J Dermatol. 1996;35(9):665-6. รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มูล ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559

| 25 ยารกั ษาอาการอน่ื ๆ (Miscellaneous) ยาลดความอยากบุหร่ี Smoking Cessation Drugs หญาดอกขาว (Little Ironweed) ช่อื วิทยาศาสตร1: Cyanthillium cinereum (L.) H.Rob. สวนที่ใชเ ปน ยา (Part used)2: ตน ใบ ดอก ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา (Pharmacology): สารออกฤทธิ์และกลไกการออกฤทธ์ิยังไมทราบแนชัด โดยหญาดอกขาวสามารถ ออกฤทธเิ์ ฉพาะที่ทางปากโดยทําใหล้ินชา การรับรกู ลนิ่ และรสชาตเิ ปล่ยี นไป นอกจากนี้ยงั พบอาการไมรูสกึ อยากสูบบุหร่ี รูสึก เหม็นกลน่ิ บุหร่ี เมือ่ สบู บุหร่ีแลว รูส กึ อยากอาเจยี นในกลมุ ท่ีใชชาหญา ดอกขาวอีกดวย2 ขอบง ใช (Indication)3: ลดความอยากบุหร่ี ขนาดและวธิ ีใช (Dosage & Administration)3: รับประทานครัง้ ละ 2 กรัม ชงนา้ํ รอนประมาณ 120 - 200 มิลลลิ ติ ร หลงั อาหาร วนั ละ 3 - 4 ครงั้ รปู แบบยา (Dosage form)3: ยาชง ขอ หา มใช (Contraindication): - อาการไมพ งึ ประสงค (Adverse reaction)3: ปากแหง คอแหง คําเตือนและขอควรระวัง (Warning & Precaution)3: ควรระวังการใชกับผูปวยโรคหัวใจ โรคไต เน่ืองจากยาหญาดอก ขาวมีโพแทสเซยี มสงู อันตรกิรยิ าระหวา งสมุนไพรกบั ยา (Herb-Drug Interaction): - การวิจยั ทางคลนิ กิ : การวิจัยทางคลินิกแบบ randomized, single-blind, placebo-controlled, parallel trial ทําการศึกษาท่ีคลินิก เลิกบุหรี่ สถาบันธัญญาลักษณ จังหวัดปทุมธานี รวมกับการใหคําแนะนําเลิกบหุ รี่โดยใชชาชงหญาดอกขาวขนาดซองละ 3 กรัม ชงกับ น้ํารอน 150 ซีซีท้ิง ไวเปนเวลา 15 นาที รับประทานคร้ัง ละ 1 ซอง วัน ละ 3 คร้ัง หลังอาหารเปนเวลา 14 วัน ในกลุมศึกษาทั้งหมด 32 ราย สวนกลุม ยาหลอก 32 ราย ใชชาแหงของใบหมอน ซองละ 4 กรัม ผลการศึกษาพบวาหลัง ติดตามท่ี 12 สัปดาหของการเลิกบุหรี่อยางตอเนื่อง ในกลุมไดรับชาชงหญาดอกขาว 28.1% และกลุมชาชงหลอก 12.5% (P=0.12) และ 24 สปั ดาห ในกลมุ ไดรับชาชงหญา ดอกขาว 18.8% และกลมุ ชาชงหลอก 9.4% (P=0.28) กลุมทใี่ ชช าชงหญา ดอกขาว พบวา มีผลขางเคยี งตางๆมากมายไดแ ก ชาลน้ิ , ปวดทอ ง, คล่นื ไส, ปวดศีรษะ,ใจส่ัน , งวงซึม, อยากบุหรี่ลดลง , ล้ิน ไมรบั รสอาหารและเหมน็ กลิ่นบุหรี่ และไมพบผลขางเคยี งที่รุนแรงถงึ แกช วี ติ 4 การศึกษาเชิงทดลองในกลุม อาสาสมัครในจังหวัดเชียงใหมท่ีมีความตองการอยากเลิกบุหรี่ และติดสารนิโคตินใน ระดับปานกลางข้ึนไป เพ่ือศึกษาประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการออกกําลังกายรวมกับการใชสมุนไพรหญาดอกขาวใน การเลกิ บุหรี่ โดยมกี ารแบง กลมุ อาสาสมคั รออกเปน 4 กลมุ คือ กลมุ ที่ 1. ไดสมุนไพรหญา ดอกขาวอยางเดยี ว 30 ราย 2. กลมุ ออกกําลงั กายอยางเดียว 28 ราย 3. กลุม ออกกําลังกายและไดรับสมุนไพรหญาดอกขาว 28 ราย 4.กลุมควบคุม 28 ราย ใช เวลาในการศึกษา 2 เดือน และติดตามผลเปน ระยะเวลา 3 และ 6 เดือน พบวา อตั ราการเลิกบหุ รี่ ในกลุมท่ีออกกําลังกายและ ใชส มุนไพรหญาดอกขาวเปนระยะเวลา 2 เดือน สามารถทําใหลดจํานวนการสูบบุหรี่ลงไดมากที่สุด 62.7% เม่ือเปรียบเทียบ กบั กลุมไดร บั สมนุ ไพรหญาดอกขาว (59.52%) และกลุมออกกําลังกาย (53.57%) ในขณะท่ีกลุมควบคุมมีการสูบบุหรี่เพิ่มขึ้น (14.04%)5 ขอ มลู เพ่มิ เตมิ : - รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวชิ าการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 2 สิงหาคม 2559

| 26 เอกสารอา งอิง 1. The Plant List. Version 1.1 [Internet]. 2013 [cited 2016 Apr 19]. Available from: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/gcc- 149577 2. อรลกั ษณา แพรัตกุล. องคป ระกอบทางเคมแี ละฤทธ์ทิ างชวี ภาพของหมอนอ ย และแนวทางการพัฒนาตาํ รับเพ่ือใชช วยเลิกบุหร่ี. วารสารการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลือก. 2553;8(1):81-92. 3. ประกาศคณะกรรมการพฒั นาระบบยาแหง ชาติ เรื่อง บัญชยี าหลกั แหงชาติ 2559 ประกาศ ณ วนั ที่ 19 กมุ ภาพันธ พ.ศ. 2559. คัดจาก ราชกจิ จานเุ บกษา เลม 133 ตอนพิเศษ 86 ง วนั ที่ 12 เมษายน 2559. 4. Wongwiwatthananukit S, Benjanakaskul P, Songsak T, Suwanamajo S, Verachai V. Efficacy of Vernonia cinerea for smoking cessation. J Health Res. 2009;23(1):31-6. 5. Leelarungrayub D, Pratanaphon S, Pothongsunun P, Sriboonreung T, Yankai A, Bloomer RJ. Vernonia cinerea Less. supplementation and strenuous exercise reduce smoking rate: relation to oxidative stress status and beta- endorphin release in active smokers. J Int Soc Sports Nutr. 2010;7:21. doi: 10.1186/1550-2783-7-21. รวบรวมขอ้ มลู โดย : กลุ่มงานวิชาการเภสชั กรรมแผนไทย สถาบนั การแพทยแ์ ผนไทย ขอ้ มลู ณ วนั ที่ 2 สิงหาคม 2559