Booknorth

บนั ทกึ ภมู ปิ ญั ญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนือ โครงการศกึ ษาและพัฒนาการรับรองสถานภาพทางกฎหมาย ของหมอพื้นบ้านระยะท่ีสอง โดย สำนกั การแพทย์พนื้ บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก กระทรวงสาธารณสุข

บนั ทึกภูมิปัญญาหมอพ้ืนบ้าน ภาคเหนือ ISBN : 978 - 616 - 11 - 1093 - 2 ทีป่ รกึ ษา นายแพทยส์ ุพรรณ ศรีธรรมมา นายแพทยป์ ภสั สร เจยี มบญุ ศรี ผ้เู ขียน อรพินท์ ครฑุ จบั นาค สมคั ร สมแวง บรรณาธิการบริหาร เสาวณีย์ กุลสมบรู ณ์ บรรณาธกิ าร สิรริ กั ษ์ อารทรากร อรพินท์ ครุฑจบั นาค ภราดร สามสูงเนิน กมลทิพย์ สวุ รรณเดช อรจิรา ทองสุกมาก สมัคร สมแวง จัดพมิ พโ์ ดย สำนกั การแพทย์พืน้ บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก กระทรวงสาธารณสุข อำเภอเมอื ง จงั หวดั นนทบุรี โทรศพั ท์/โทรสาร ๐ - ๒๕๙๑ - ๗๘๐๘, ๐ - ๒๑๔๙ - ๕๖๐๐ เว็บไซต์ http://www.dtam.moph.go.th พิมพค์ ร้ังท่ี ๑ มกราคม ๒๕๕๕ จำนวน ๑,๕๐๐ เลม่ พิมพท์ ่ี โรงพิมพช์ ุมชนสหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย จำกดั สนับสนนุ โดย กองทุนภมู ิปัญญาการแพทยแ์ ผนไทย

สำนักการแพทยพ์ ้ืนบา้ นไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก คำนำ หมอพื้นบ้านเป็นบุคคลท่ีมีความรู้ความสามารถในการเยียวยารักษาโรค โดยเรยี นรู้จากตำรา การถ่ายทอดจากรุ่นสูร่ ุ่น และจากประสบการณ์ในบรบิ ทของ วฒั นธรรมทอ้ งถน่ิ เปน็ ผู้มบี ทบาทเยยี วยาดแู ลรักษาสุขภาพคนในชมุ ชน เปน็ ท่ี ยอมรบั เช่อื ถือจากชุมชน สามารถตอบสนองความตอ้ งการของประชาชนในการ ดแู ลสุขภาพในหลายมิติ ทั้งดา้ นกาย จิต สังคม วัฒนธรรมและความเชอ่ื ชุดหนังสือบันทึกภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน ๔ ภาค ได้จากการรวบรวม องคค์ วามรหู้ มอพน้ื บา้ นทเ่ี ขา้ รว่ มโครงการศกึ ษาและพฒั นาการรบั รองสถานภาพทาง กฎหมายของหมอพน้ื บา้ นระยะทส่ี อง ซง่ึ ดำเนนิ การคดั เลอื กหมอพน้ื บา้ นทม่ี คี วามรู้ ความเชี่ยวชาญ มีประสบการณ์ คุณธรรม จริยธรรม ให้การช่วยเหลือดูแล สขุ ภาพในชมุ ชน เพอ่ื ขน้ึ ทะเบยี นและขอรบั ใบอนญุ าตเปน็ ผปู้ ระกอบโรคศลิ ปะสาขา การแพทย์แผนไทย ตามพระราชบญั ญตั กิ ารประกอบโรคศลิ ปะ พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๓๓ (๑) (ค) โดยมีหมอพน้ื บา้ นทีไ่ ดร้ ับคดั เลือกเขา้ ร่วมโครงการทั้งสน้ิ ๑๙๐ คน ประกอบดว้ ยหมอพน้ื บ้านจากภาคกลาง(รวมทัง้ ภาคตะวันออก) ๕๕ คน ภาคเหนอื ๒๕ คน ภาคอสี าน ๖๒ คน และภาคใต้ ๔๘ คน ซ่ึงได้รับการประเมนิ และมอบใบ ประกอบโรคศิลปะสาขาการแพทย์แผนไทยตามพระราชบัญญัติการประกอบ โรคศลิ ปะ พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๓๓ (๑) (ค) แลว้ ๕๖ คน กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ขอขอบคุณ หมอพน้ื บา้ นผใู้ หข้ อ้ มลู ทกุ ทา่ น และหวงั วา่ บนั ทกึ ภมู ปิ ญั ญาฉบบั นจ้ี ะเปน็ ประโยชน์ ตอ่ การศกึ ษา วจิ ยั และพัฒนา ตอ่ ไปในอนาคต (นายแพทยส์ ุพรรณ ศรีธรรมมา) อธบิ ดกี รมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก มกราคม ๒๕๕๕

สำนักการแพทย์พืน้ บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก สารบัญ ๑. นายสมเกียรติ ชำนาญยา หน้า ๒. นายแตง่ กุสาวด ี ๖ ๓. นายสม ทพิ ยย์ อม ๗ ๔. นายบุญตนั ไชยสทิ ธิ ์ ๘ ๕. นายอา้ ย มงั ปอ๋ ง ๙ ๖. นายซ้อน ศริ เิ มืองมลู ๑๐ ๗. นายอินป๋ัน ทาคำสม ๑๑ ๘. นายแสวง สุทธิ ๑๒ ๙. นายสุพัฒน์ สายยดื ๑๓ ๑๐. นายเงนิ สุทธสิ งั ข ์ ๑๔ ๑๑. นายมา ขนั เงิน ๑๕ ๑๒. นายชาลี ขวญั เมือง ๑๖ ๑๓. นายนอ้ ย ไทยธีระ ๑๗ ๑๔. นายมานิตย์ สุวรรณดวง ๑๘ ๑๕. นายสุชาติ โรจนชยั กลุ ๑๙ ๑๖. นายสุบนิ กล่อมกล่ำนุม่ ๒๐ ๑๗. นายชุบ ฉมิ ศริ ิ ๒๑ ๑๘. พระสน หวังเกิด ๒๒ ๑๙. นายสุนทร แก้วทอง ๒๓ ๒๐. นายทูป จันทร์เนย ๒๔ ๒๑. นายประนอม พลวชิ ยั ๒๕ ๒๒. นายเดน่ จติ ตะลกิ ลุ ๒๖ ๒๓. นายมน่ั น้อยสกลุ ๒๗ ๒๔. นายทอง ศิรวิ งศ์ ๒๘ ๒๕. นายพรอ้ ม คล้ายกลำ่ ๒๙ ๓๐

รายชื่อหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนอื

สำนักการแพทยพ์ น้ื บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๑. นายสมเกยี รติ ชำนาญยา อายุ ๖๗ ปี ประสบการณ์การรักษา ๒๔ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรูจ้ ากบิดา และ มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั เชียงราย ทอ่ี ยู่ ๙๒ หมู่ ๒ ตำบลบา้ นตุ่น อำเภอเมอื ง จงั หวัดพะเยา ความเช่ยี วชาญ รกั ษาจิตบำบดั ดูดวงชะตาราศี ตามวนั /เดือน/ปี โรคอมั พฤกษ์ อมั พาต รกั ษาโดยวธิ กี ารยำ่ ขาง ใชเ้ หลา้ ขาว นำ้ มนั มะพรา้ ว นำ้ ปนู ใส นำ้ มนั งาอยา่ งละ ๒ สว่ น ใชอ้ าคมในการทำพธิ ีเปน็ หลกั วธิ ที ำคือนำตัวยาท้งั หมดตำแล้วผสมกนั ส่วนน้ำมันงา ใชเ้ สร็จแล้วกน็ ำมาทำพธิ ียำ่ ขาง 6 บันทึกภูมิปัญญาหมอพ้ืนบา้ น ภาคเหนอื

สำนกั การแพทย์พน้ื บ้านไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ๒. นายแต่ง กสุ าวดี อายุ ๖๒ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๔๓ ปี ได้รับสบื ทอดความรจู้ ากนายดวง กสุ าวดี (บิดา) และศกึ ษาตอ่ ท่ีมหาวทิ ยาลัยราชภัฏเชียงราย ท่ีอยู่ ๘ หมู่ ๑๐ ตำบลงิม อำเภอปง จังหวดั พะเยา ความเชี่ยวชาญ นวดจับเส้นแกป้ วดเม่ือย รกั ษาโดยการนวดจบั เสน้ แบบล้านนา ตอกเส้น อาหารแสลง คอื เหด็ ฟาง สัตวป์ กี และปลาหนงั ริดสีดวงทวาร รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพรคอื กอ้ งแกบแดง ๔ กลีบ ฮ่อสะพายควาย ๔ กลีบ เครอื แจ้เครือ ๓ กลีบ เปล้าตองแตก ๒ คืบ แก่นฝาง ๑ คบื อาหารแสลงคอื ของเผ็ดร้อน ของเคม็ อาหารดิบๆ อาหารทยี่ อ่ ยยาก และห้ามยกของหนกั บนั ทกึ ภมู ิปัญญาหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนอื 7

สำนกั การแพทย์พน้ื บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๓.นายสม ทพิ ย์ยอม อายุ ๖๓ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๒๐ ปี ได้รบั สบื ทอดความร้จู ากบิดา และอาจารยอ์ ืน่ ๆ ศกึ ษาจากตำราใบลาน ที่อยู่ ๕๑/๓ หมู่ ๖ ตำบลออนใต้ อำเภอสันกำแพง จงั หวัดเชียงใหม่ ความเชยี่ วชาญ มะเรง็ ตับ มะเร็งปอด รักษาดว้ ยยาสมุนไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ พริกแกง ขงิ แกง เจตมลู เพลิงแดง เหล้าขาว นำ้ มันงา นำ้ มันมะกรดู และดงี เู ห่า ใชท้ ั้งหมดต้มเค่ียวจากนำ้ ๗ ส่วน เหลือ ๑ ส่วน รบั ประทานคร้ังละ ๑ ชอ้ นโตะ๊ วันละ ๒ ครง้ั ก่อนอาหาร นาน ๒ สปั ดาห์ ระหว่างกนิ ยาหา้ มกนิ เนือ้ วัว หนอ่ ไมด้ อง ปลาไหล นวดจบั เส้น แกป้ วดเมอื่ ยตามร่างกาย รกั ษาดว้ ยการนวดจบั เสน้ แบบลา้ นนา อาหารแสลง คอื เหด็ ฟาง สตั วป์ กี และปลาหนงั 8 บนั ทกึ ภมู ปิ ัญญาหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนอื

สำนักการแพทยพ์ ื้นบา้ นไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ๔. นายบุญตัน ไชยสิทธิ์ อายุ ๖๙ ปี ประสบการณ์การรกั ษามากกว่า ๒๐ ปี ได้รบั สืบทอดความร้จู ากบิดา ครู ศกึ ษาจากตำรา และแลกเปลีย่ นเรียนรู้จากหมอมคี วามเชยี่ วชาญรักษา ที่อยู่ ๑/๒ หมู่ ๔ ตำบลออนใต้ อำเภอสันกำแพง จังหวดั เชียงใหม่ ความเช่ยี วชาญ โรคกระเพาะอาหาร รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร คอื ขมน้ิ ชนั ๒๕๐ กรมั นำมาลา้ งใหส้ ะอาด อบแหง้ บดเปน็ ผง ใส่แคปซลู รบั ประทาน ๒ เมด็ วันละ ๒ ครัง้ กอ่ นอาหารเช้า – เย็น จนกว่าจะหาย อาหารแสลง คือ ของหมักดอง ของเผ็ดร้อน ของเค็ม เนอ้ื ววั เน้อื ไก่ เนือ้ ปลา ไมม่ เี กล็ด เช่น ปลาไหล ปลาดุก โรคเบาหวาน รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร คอื แฮม่ ฟ้าทะลายโจร และมะรุม อยา่ งละ ๒๕๐ กรมั นำมาล้างใหส้ ะอาด อบแหง้ บดเปน็ ผงใสแ่ คปซลู รบั ประทาน ๒ เม็ด วนั ละ ๒ ครั้ง ก่อนอาหารเชา้ – เยน็ จนกว่าจะหาย อาหารแสลง คือ ของหมักดอง ของเผด็ ร้อน ของเค็ม เนื้อววั เนอ้ื ไก่ เน้ือปลาไมม่ ีเกล็ด เชน่ ปลาไหล ปลาดุก บันทกึ ภมู ปิ ัญญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนอื 9

สำนกั การแพทย์พ้ืนบา้ นไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ๕. นายอา้ ย มังปอ๋ ง อายุ ๖๓ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๔๐ ปี ได้รบั สบื ทอดความรจู้ ากบรรพบรุ ุษ ทอี่ ยู่ ๓๐ หมู่ ๘ ตำบลสมัย อำเภอสบปราบ จังหวัดลำปาง ความเชี่ยวชาญ ลมผดิ เดอื น รักษาด้วยยาสมนุ ไพร คือ เจตมลู เพลิงแดง กานพลู กระวาน ดีปลี อย่างละ ๒ ส่วน เปลือกมะรุม ๕ สว่ น ทุกอยา่ งตากแห้ง บดเปน็ ผง ผสมน้ำผงึ้ รับประทาน ๑ ช้อนกาแฟ วนั ละ ๓ ครงั้ หลังอาหาร นาน ๓ วนั อาหารแสลง คอื เนื้อววั ปลามีหนงั ทุกชนดิ เหล้า ของหมักดอง อาหารเปน็ พิษ รักษาด้วยยาสมนุ ไพร คอื ดอกจนั ทร์ พริกไทยดำ ขงิ อยา่ งละ ๕ สว่ น ดีปลี ๓ ส่วน กานพลู ๒ สว่ น ทงั้ หมดตากแหง้ บดเปน็ ผง ชงน้ำดม่ื รับประทาน ๑ ช้อนกาแฟ ๓ ครัง้ หลงั อาหาร นาน ๕ วัน อาหารแสลง คือ ปลาหนังทกุ ชนิด เน้อื วัว 10 บันทกึ ภมู ิปญั ญาหมอพ้ืนบา้ น ภาคเหนือ

สำนกั การแพทยพ์ ื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๖. นายซ้อน ศริ เิ มืองมลู อายุ ๗๕ ปี ประสบการณก์ ารรกั ษา ๓๕ ปี ไดร้ ับสบื ทอดความรู้จากบรรพบุรุษ ทีอ่ ยู่ ๕๓ หมู่ ๗ ตำบลแมพ่ รกิ อำเภอแม่พรกิ จังหวดั ลำปาง ความเชย่ี วชาญ ประดงร้อยแปดจำพวก บำรงุ โรคเบาหวาน ความดัน ไขมัน มะเร็ง รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร คอื พญาลงิ ๕ สว่ น ปลาไหลเผอื ก ๒ สว่ น หมน่ั มา่ นพระอนิ ทร์ หญา้ ใตใ้ บ และฮอ่ สะพายควาย อยา่ งละ ๓ สว่ น บดสมนุ ไพร รบั ประทานวนั ละ ๒ ครง้ั หลงั อาหาร นาน ๑๐ วนั อาหารแสลงคอื อาหารรสหวาน มัน เนือ้ สด เคร่อื งในสตั ว์ ห้ามตากแดด และต้องออกกำลงั กายตอนเชา้ ทกุ วัน รดิ สีดวงทวาร รักษาดว้ ยยาสมนุ ไพร คือ เพชรสงั ฆาต หญ้าดอกขาว หญา้ นมฤ ษี อย่างละ ๕ สว่ น หญา้ หนอนตายอยาก ๑ สว่ น บดใสแ่ คปซลู รับประทานวนั ละ ๒ เม็ด วันละ ๒ คร้งั หลังอาหาร นาน ๑๒ วัน อาหารแสลงคอื เนอ้ื ของหมักดอง สุรา ของมนึ เมา ห้ามทำงานหนัก บนั ทึกภมู ิปัญญาหมอพ้นื บา้ น ภาคเหนอื 11

สำนักการแพทยพ์ ื้นบ้านไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก ๗. นายอนิ ปนั๋ ทาคำสม อายุ ๗๕ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๓๐ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรจู้ ากปู่ พอ่ และพ่อหมอสาน ได้ถ่ายทอดใหน้ กั เรยี นศึกษานอกโรงเรียน ท่ีอยู่ ๑๗๐ หมู่ ๓ ตำบลดู่ใต้ อำเภอเมอื ง จงั หวัดน่าน ความเชี่ยวชาญ มะเรง็ ในตบั ในลำไส้ ในมดลูก ในเตา้ นม รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ได้แก่ พริกแกง ขิงแกง เจตมูลเพลงิ แดง เหล้าขาว นำ้ มันงา นำ้ มนั มะกรูด และดีงูเหา่ ใช้ทงั้ หมดต้มเคยี่ วจากนำ้ ๗ ส่วน เหลือ ๑ ส่วน รบั ประทานครัง้ ละ ๑ ช้อนโต๊ะ วันละ ๒ ครง้ั กอ่ นอาหาร นาน ๒ สปั ดาห์ ระหว่างกินยาห้ามกนิ เนอื้ วัว หนอ่ ไมด้ อง ปลาไหล โรคน่ิวสาย รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ไดแ้ ก่ หญ้าหนวดแมว หญ้ารากเหลือง เดอื ยหนิ อย่างละเทา่ กนั ผสมกันตม้ นำ้ กินเพอ่ื ขบั และละลายออก 12 บนั ทึกภมู ิปญั ญาหมอพืน้ บ้าน ภาคเหนือ

สำนกั การแพทย์พ้ืนบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๘. นายแสวง สุทธิ อายุ ๗๓ ปี ประสบการณ์การรักษา ๔๐ ปี ได้รบั สบื ทอดความรู้จากบรรพบุรษุ และ จากการอบรมแพทย์แผนไทย ที่อยู่ ๗๕ หมู่ ๕ ตำบลปิงหลวง อำเภอนาหมน่ื จังหวดั นา่ น ความเชี่ยวชาญ นิ่วสาย นิ่วหนิ ปูน รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ รากมะเดอื ยหนิ รากมะเฟอื ง หญา้ พันงูแดง หญ้ากดู ก้อง และว่านลน้ิ งูเหา่ อย่างละเท่ากนั นำมาต้ม จาก ๓ ส่วนให้เหลอื ๒ สว่ น ดมื่ ๓ แก้ว วันละ ๓ คร้ัง นาน ๗ วนั ห้ามด่มื น้ำไมส่ ะอาด โรคเบาหวาน รักษาดว้ ยยาสมุนไพร ใชต้ ัวยา ได้แก่ รากสม้ ภปู ่า ๑ ส่วน ว่านกระแต๋ ๑ สว่ น หวั ยาขา้ วเยน็ ๑/๒ สว่ น ขา้ วเจา้ เปลอื ก ๑ หยบิ มอื หอ่ ผา้ ขาวตม้ นำ้ ๔ สว่ น เหลอื นำ้ ๓ สว่ น ดม่ื ครง้ั ละ ๑ แกว้ วนั ละ ๓ เวลา นาน ๗ - ๑๐ วนั อาหารแสลง คอื เหลา้ และอาหารสด ลาบ หลู้ นำ้ ผ้งึ ปา่ ลดอาหารหวาน บันทกึ ภมู ปิ ญั ญาหมอพืน้ บา้ น ภาคเหนอื 13

สำนักการแพทยพ์ ื้นบา้ นไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๙. นายสุพัฒน์ สายยืด อายุ ๕๑ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๒๒ ปี ได้รบั สืบทอดความรจู้ ากบดิ า ท่ีอยู่ ๕๑/๑ หมู่ ๖ ตำบลบา้ นเหลา่ อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ ความเชี่ยวชาญ กระดูกข้อมอื หัก กระดูกไหปลารา้ หัก กระดูกตน้ ขาหกั กระดูกซ่โี ครงหกั กระดกู นวิ้ มอื หัก รักษาด้วย น้ำมันงา นำ้ มันมะพรา้ ว นำ้ มนั เลียงผาใช้อยา่ งใดอยา่ งหน่ึงถนู วดเบาๆ พรอ้ มใชค้ าถาเปา่ แลว้ ใชผ้ า้ สะอาดพนั รอบบรเิ วณทห่ี กั ใชไ้ มไ้ ผเ่ ขา้ เฝอื ก อาหารแสลง เน้อื ไก่ เน้ือวัว เนอื้ ควาย และหนอ่ ไม้ หา้ มมกี ารเคลอื่ นไหวบรเิ วณข้อมอื ทกี่ ระดกู หัก 14 บันทกึ ภมู ปิ ญั ญาหมอพ้นื บา้ น ภาคเหนือ

สำนักการแพทย์พื้นบา้ นไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก ๑๐. นายเงนิ สุทธสิ งั ข์ อายุ ๖๔ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๒๐ ปี ไดร้ ับสืบทอดความรู้จากบรรพบรุ ษุ จากโรงเรียนการแพทย์แผนไทยและศึกษาเองจากตำรา ท่ีอยู่ ๑๒๖/๔ หมู่ ๖ ตำบลต้าผามอก อำเภอลอง จงั หวัดแพร่ ความเชี่ยวชาญ ธาตพุ ิการ รักษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใช้ตัวยา ไดแ้ ก่ ดปี ลี ชา้ พลู สะคา้ น เจตมูลเพลิง และขิง ถา้ เป็นยากากใชส้ ่วนละ ๑ บาท ต้มเอานำ้ ด่มื ถา้ เป็นยาผงใช้สว่ นละ ๑ สลึง ผสมน้ำผ้ึงหรือชงกับน้ำร้อนดืม่ ๑ ช้อนโตะ๊ วันละ ๒ คร้ังหลังอาหาร หากดม่ื แล้ว ท้องเสยี ปสั สาวะแดง ใหล้ ดปริมาณยาลง มะเร็งเตา้ นม รักษาด้วยยาสมุนไพร ใชต้ ัวยา ไดแ้ ก่ ตง่ึ เครือคำ สุรปิด๊ คำ ตงุ สอ ตับเตา่ น้อย ปังสะเมา รางจืด น้ำข้าวเจา้ สาร นำตวั ยาทำเปน็ ชิน้ และฝนกับน้ำข้าวเจ้าสารด่ืม ต่างน้ำ ๗ – ๒๑ วัน ต่อเน่อื ง ห้ามทานของหมักดอง บนั ทึกภมู ปิ ญั ญาหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนอื 15

สำนักการแพทยพ์ น้ื บ้านไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก ๑๑. นายมา ขนั เงนิ อายุ ๖๓ ปี ประสบการณ์การรักษา ๔๓ ปี ไดร้ บั สืบทอดความร้จู ากบิดา และ พระภิกษวุ ัดบ้านลอง อ.สอง จ.แพร่ ทอ่ี ยู่ ๒๕ หมู่ ๘ ตำบลบ้านหนุน อำเภอสอง จังหวดั แพร่ ความเชยี่ วชาญ กระดูกสะโพกหลดุ รกั ษาดว้ ยนำ้ มนั งา นำ้ มนั เลยี งผา นำ้ มนั ลงึ คห์ มู ใชน้ ำ้ มนั เลยี งผาทาทส่ี ะโพกพรอ้ มคาถา ใชห้ ัวแมม่ อื กดสะโพกเพ่ือใหก้ ระดกู เข้าท่ี นวดซ้ำทกุ วนั จนกระดูกเข้าที่ หา้ มกินไก่ หา้ มเดิน หา้ มยกของหนกั กระดกู ข้อมือหัก รกั ษาด้วยนำ้ มันเลยี งผา ทาท่กี ระดูกหกั พรอ้ มคาถา พนั สำลีแล้วเข้าเฝือกไม้ยึดให้ ขอ้ มอื เข้าที่ หา้ มขยับข้อมอื ห้ามยกของหนัก 16 บันทกึ ภูมิปญั ญาหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนอื

สำนกั การแพทย์พนื้ บา้ นไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๑๒. นายชาลี ขวัญเมอื ง อายุ ๕๓ ปี ประสบการณก์ ารรกั ษา ๓๑ ปี ไดร้ ับสบื ทอดความร้จู ากปู่ จากพระครศู รมี ูล วัดดอนมลู ต.รอ้ งเข็ม วดั ช้างคำ้ จ.น่าน และวัดน้ำเลา อ.รอ้ งกวาง ที่อยู่ ๔๔ หมู่ ๕ ตำบลรอ้ งเขม็ อำเภอร้องกวาง จังหวดั แพร่ ความเชี่ยวชาญ ธาตุพกิ าร รักษาด้วยยาสมุนไพร ใช้ตวั ยา ไดแ้ ก่ ดีปลี ชา้ พลู สะค้าน เจตมูลเพลงิ แดง ขิง อย่างละ ๑ สว่ น ตากแห้ง บดเปน็ ผง ผสมดว้ ยนำ้ ผ้งึ ปั้นเทา่ เม็ดพทุ รา ทาน ๓ คร้ัง ก่อนหรอื หลงั อาหาร นาน ๗ วัน โรคตับหรือมะเร็งตับ รักษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ได้แก่ ตง่ึ เครอื คำ ปต๊ิ เตาะ สรุ ป๊ดิ คำ ขม้นิ เครือ ขา้ วเยน็ ทง้ั ๒ อยา่ ง อยา่ งละ ๑ สว่ น นำทง้ั หมดลา้ งใหส้ ะอาด ตากแดดใหแ้ หง้ สบั แลว้ ตม้ ดม่ื แทนนำ้ ๓-๗ วนั อาหารแสลง ไดแ้ ก่ ของดองทกุ ชนดิ เนอ้ื ววั ปลาทไ่ี มม่ เี กลด็ ของทะเลทุกชนิด ของมึนเมาทุกชนิด บนั ทกึ ภูมิปัญญาหมอพนื้ บ้าน ภาคเหนือ 17

สำนักการแพทย์พื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๑๓. นายน้อย ไทยธีระ อายุ ๖๑ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๒๓ ปี ได้รบั สืบทอดความรู้จากบดิ า และผ้สู งู อายใุ นพ้ืนบ้าน ท่ีอยู่ ๘๙๒ หมู่ ๔ ตำบลท่าโรง อำเภอวิเชียรบรุ ี จังหวดั เพชรบรู ณ์ ความเช่ยี วชาญ กระดกู แตก กระดกู หัก รกั ษาด้วยนำ้ มันงา ๑๐๐ กรมั หรอื น้ำมนั มะพร้าว ๑๐๐ กรัม มาบรกิ รรมปลกุ เสก ทาวนั ละ ๓ ครงั้ ๗ วัน หา้ มดื่มสรุ าขาวและของหวาน งสู วดั รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ได้แก่ เสลดพังพอน ๒ กรัม เหล้าขาว ๒ ชอ้ นโตะ๊ เอามาบดรวมกนั แลว้ ทา วนั ละ ๓ ครง้ั ทา ๕ วัน หา้ มกินของหวาน 18 บันทึกภมู ปิ ัญญาหมอพน้ื บ้าน ภาคเหนือ

สำนักการแพทย์พืน้ บ้านไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๑๔. นายมานติ ย์ สุวรรณดวง อายุ ๖๔ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๒๓ ปี ได้รบั สืบทอดความรจู้ ากปู่และยา่ อาจารยเ์ ดช ผู้สงู อายแุ พทย์แผนไทย รพ.หนองไผ่ ที่อยู่ ๑๓๐/๒ หมู่ ๔ ตำบลบอ่ ไทย อำเภอหนองไผ่ จังหวัดเพชรบูรณ์ ความเช่ียวชาญ ต้อตา ต้อเนือ้ ต้อกระจก ต้อหิน รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ กระชาย ๑ หวั กระเทยี ม ๑ กลบี เกลอื พอประมาณ ยาหยด(น้ำ)ทำจากสมนุ ไพร ๕๐ ชนิด ๑ หยด เอาท้ังหมดมาดองผสมกัน ใช้หยอด วนั ละ ๒ คร้ัง ๑๕ วัน หา้ มกินแตงไทย หน่อไม้ เส้นโลหิตตบี ตนั (อัมพฤกษ์ อมั พาต) รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใช้ตวั ยา ได้แก่ รากตน้ หมากดูก ๒๐๐ กรมั เขาควายดำ ๒๐๐ กรัม เขาควายเผือก ๒๐๐ กรัม กระเทียม ๖ หัว ขิง ๒๐๐ กรมั ต้มท้ังหมดดื่มเช้า-เย็น ๑/๒ แก้ว วันละ ๒ คร้ัง ๒ – ๓ วนั เหน็ ผล ๗ – ๑๕ วัน ดีขึน้ ห้ามกนิ หน่อไม้ บันทึกภมู ิปญั ญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนือ 19

สำนักการแพทยพ์ ืน้ บา้ นไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลือก ๑๕. นายสชุ าติ โรจนชัยกลุ อายุ ๕๖ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๓๖ ปี ได้รบั สบื ทอดความรจู้ ากการไปเรยี นฝงั เข็มที่ประเทศจนี ศกึ ษาเองจากตำรา ทอี่ ยู่ ๔๕ หมู่ ๙ ตำบลเข็กนอ้ ย อำเภอเขาค้อ จงั หวดั เพชรบรู ณ์ ความเช่ียวชาญ ใชก้ ารฝังเข็มในการรักษาโรค ชำ้ ในจากอุบัติเหตุ รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ไดแ้ ก่ ละหุ่งแดง มอหา ตะไครห้ อม โด้ฉี อย่างละ ๑ กิโลกรัม ตม้ ใสน่ ำ้ ๔๐ ลติ รนาน ๑ ชวั่ โมง ใชแ้ ชต่ ัว ๓ วันๆ ละครั้ง กินกรัมม๊อกโซน รักษาด้วยยาสมุนไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ กา๊ แกง่ ลัวะเลอดง หว๊ั ละ อยา่ งละ ๒๐๐ กรัม ตม้ รวมกันน้ำครึง่ ลติ ร ด่มื ๑ แก้ว วันละ ๑๐ ครงั้ นาน ๑๐ วนั ตน้ ห๊ัวละ (เอ้อื งหมายนา) เอาท้ังต้นมาปูทนี่ อน ห้ามอาหารทั่วไปจนกว่าจะดขี ึ้น หมายเหตุ หมอพื้นบ้านชาติพนั ธมุ์ ง้ 20 บนั ทึกภูมปิ ญั ญาหมอพ้ืนบา้ น ภาคเหนือ

สำนกั การแพทยพ์ นื้ บา้ นไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทยท์ างเลอื ก ๑๖. นายสบุ ิน กลอ่ มกล่ำนมุ่ อายุ ๗๑ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๒๕ ปี ไดร้ บั สืบทอดความรู้จากวัด และจากตำรา ท่อี ยู่ ๔๖ หมู่ ๒ ตำบลหอกลอง อำเภอพรหมพิราม จงั หวดั พษิ ณุโลก ความเช่ยี วชาญ โรคกระเพาะ รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ไดแ้ ก่ วา่ นขอทอง ตากให้แห้ง บดเป็นผง อัดเม็ด รับประทานครั้งละ ๒ เม็ด วันละ ๓ ครง้ั หลงั อาหาร ทานจนกว่าจะหาย ปวดหวั รกั ษาดว้ ยยาสมุนไพร ใชต้ วั ยา ได้แก่ แก่นข้ีเหลก็ ใบแมงลกั ทัง้ ๕ ผกั เสี้ยนผที ัง้ ๕ อย่างละเท่าๆ กนั ตม้ รนิ นำ้ ดมื่ ๑ ถ้วย วันละ ๓ ครงั้ หลงั อาหาร จนกว่าจะหาย บันทกึ ภูมิปัญญาหมอพนื้ บ้าน ภาคเหนือ 21

สำนักการแพทยพ์ ้ืนบ้านไทย กรมพฒั นาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ๑๗. นายชุบ ฉิมศริ ิ อายุ ๙๑ ปี ประสบการณ์การรักษา ๕๖ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรจู้ ากนายกลงึ กลดั ใจบญุ (พช่ี ายภรรยา) และจากวัดพทุ ธชินราช จ.พษิ ณโุ ลก ท่อี ยู่ ๑๙ หมู่ ๘ ตำบลนครปา่ หมาก อำเภอบางกระทุม่ จังหวดั พษิ ณโุ ลก ความเชย่ี วชาญ ขี้กลาก รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใช้ตวั ยา ไดแ้ ก่ กะลามะพร้าวทีข่ ดู มะพรา้ วแล้วผ่าซกี ใส่ฟืน ในกะลา เอาถว้ ยรองดา้ นลา่ ง เผาฟนื แลว้ นำ้ มนั จะไหลลงถว้ ยเมอ่ื กะลาแตกนำนำ้ มนั มาทาบรเิ วณท่ีเป็น ๑ ครั้ง ทง้ิ ไว้ ๒ วนั ห้ามโดนนำ้ รดิ สีดวงจมูก เลอื ดออกจมกู รักษาด้วยยาสมนุ ไพร ใช้ตวั ยา ได้แก่ ใบสลิดท่เี ปน็ กาฝากต้นกระทุ่มหรือตน้ ทอง ๑ กำมือ หน่ั เป็นฝอยเคล้ากับปสั สาวะเดก็ และพมิ เสน ๑ หยบิ มือตากให้แห้งแลว้ มวน ใบตองสบู วนั ละ ๒ คร้ัง เช้า – เยน็ นาน ๒ – ๓ วัน 22 บนั ทึกภูมิปญั ญาหมอพ้นื บา้ น ภาคเหนือ

สำนักการแพทยพ์ ืน้ บ้านไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๑๘. พระสน หวงั เกิด อายุ ๔๓ ปี ประสบการณ์การรักษา ๒๒ ปี ได้รบั สืบทอดความรูจ้ ากพระครปู ลดั สำรวม เตชธมโฺ ม วัดเขาเจ้าเทพนมิ ิตวนาราม จ.กาญจนบรุ ี และศึกษาจากตำรา ทอี่ ยู่ ๑๓๑ หมู่ ๔ ตำบลหนองหญ้าปลอ้ ง อำเภอบ้านดา่ นลานหอย จังหวัดสุโขทัย ความเชีย่ วชาญ มะเร็งตบั รักษาด้วยยาสมนุ ไพร ใช้ตวั ยา ได้แก่ ข้าวเยน็ เหนอื ข้าวเย็นใต้ กระตังใบอยา่ งละ ๑๐ บาท หัวหนอนตายอยาก เกลอื แกง อยา่ งละ ๕ บาท นำทั้งหมดมาตม้ ด้วยหมอ้ ดนิ ใหพ้ อเดอื ดใส่นำ้ ท่วมยา ดื่มคร้ังละ ๑ ถว้ ยชา วนั ละ ๗ ครั้ง หลังอาหาร นาน ๑๗ วัน ห้ามกนิ ไขท่ กุ ชนิด ของดองทกุ ชนดิ ของคาวจดั ทกุ ชนดิ ผลไม้รสเปรี้ยวทุกชนิด หา้ มยกของหนัก มะเรง็ เต้านม รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ กระเทยี ม บอระเพด็ วา่ นนำ้ อยา่ งละ ๑๐๐ กรมั นำ้ ผง้ึ พอประมาณ นำกระเทยี มมาทบุ และอบใหแ้ หง้ แลว้ บดปน้ั ดว้ ยนำ้ ผง้ึ รบั ประทาน ครงั้ ละ ๒ เมด็ วนั ละ ๓ ครง้ั หลงั อาหาร นาน ๒๐ วนั อาหารแสลง คอื ไข่ทุกชนดิ อาหารคาวจดั ปลาดุก ของดองทุกชนดิ และไมค่ วรยกของหนัก บันทกึ ภูมปิ ัญญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนือ 23

สำนักการแพทยพ์ ื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๑๙. นายสุนทร แกว้ ทอง อายุ ๕๗ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๒๔ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรจู้ ากบดิ า จากครูประนอม พลวชิ ัย จากชมรมแพทยแ์ ผนไทย อ.สวรรคโลก จ.สุโขทัย และศกึ ษาเองจากตำรา ที่อยู่ ๑๔๗/๔ หมู่ ๙ ตำบลในเมือง อำเภอสวรรคโลก จงั หวัดสโุ ขทัย ความเชีย่ วชาญ เรมิ งูสวัด ไฟลามทุ่ง รกั ษาดว้ ยยาสมุนไพร ใช้ตวั ยา ได้แก่ ทองพันช่ัง เสลดพงั พอน ขม้ิน อยา่ งละเทา่ กนั ตำผสมเหล้าพอกวนั ละ ๒ ครั้ง นาน ๓ วนั ห้ามของคาวทุกชนิด โรคอมั พฤกษ์ อัมพาต รักษาดว้ ยยาสมุนไพร ใช้ตัวยา ได้แก่ ไพล สมอไทย กระชาย ตะโกนา ดีปลี แหว้ หมู ใบบวั บก บดใสแ่ คปซลู รบั ประทานครง้ั ละ ๒ เมด็ วนั ละ ๒ ครง้ั หลงั อาหาร เช้า – เยน็ นาน ๓๐ วนั อาหารแสลงคอื ของคาวจดั เนือ้ ววั เนื้อไก่ ปลาไหล 24 บันทึกภมู ิปัญญาหมอพื้นบา้ น ภาคเหนือ

สำนักการแพทยพ์ ื้นบ้านไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๒๐. นายทปู จนั ทรเ์ นย อายุ ๕๔ ปี ประสบการณ์การรกั ษา ๒๐ ปี ไดร้ ับสบื ทอดความรจู้ ากยา่ ทอี่ ยู่ ๙/๗ หมู่ ๔ ตำบลคลองตาล อำเภอศรีสำโรง จังหวดั สโุ ขทยั ความเช่ียวชาญ มะเรง็ เต้านม รกั ษาด้วยการสะกดิ เส้น บรเิ วณข้อพับแขนข้างทีเ่ ปน็ เส้นกลางแขน จดุ ก่ึงกลาง ข้อพับดา้ นใน สะกิด ๑ คร้ัง กระดูกทบั เส้น รกั ษาดว้ ยการ สะกดิ เสน้ เอน็ ทล่ี อยขน้ึ ใหค้ นื ทเ่ี ดมิ บรเิ วณกลา้ มทอ้ ง เหนอื สะดอื ใกล้ ลน้ิ ปี่ สะกดิ จนกวา่ เส้นจะจมลง บันทกึ ภูมปิ ญั ญาหมอพนื้ บา้ น ภาคเหนอื 25

สำนกั การแพทยพ์ ้ืนบ้านไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ๒๑. นายประนอม พลวชิ ยั อายุ ๘๓ ปี ประสบการณก์ ารรกั ษา ๖๓ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรู้จากบดิ า และจากหมอเรอื ง บญุ เกตุ จากชมรมแพทย์แผนไทย อ.สวรรคโลก จ.สโุ ขทยั และศกึ ษาเองจากตำรา ที่อยู่ ๑๐๗/๒ หมู่ ๖ ตำบลหนองกลบั อำเภอสวรรคโลก จังหวดั สโุ ขทัย ความเชี่ยวชาญ ประจำเดือนมาไมป่ กติ รกั ษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ไดแ้ ก่ พรกิ ไทย เปลอื กกมุ่ นำ้ เปลอื กกมุ่ บก เปลอื กมะรมุ เปลอื กทองหลางใบมน อยา่ งละเทา่ กนั นำทง้ั หมดมาทำความสะอาด ใสค่ รกโขลกให้ เข้ากนั รับประทานคร้งั ละเทา่ หัวแมม่ ือ วันละ ๓ คร้ัง ก่อนอาหาร ๗ – ๑๕ วัน หา้ มกนิ ของหมกั ดอง หน่อไม้ ของสดคาว หยดุ กินยาคมุ ไขเ้ รอ้ื รงั ไข้เว้นวนั รักษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ได้แก่ รากหญา้ นาง รากคนทา รากชิงชี่ รากมะเดอื่ ชมุ พร รากเทา้ ยายม่อม อย่างละเทา่ กัน ทำความสะอาดแลว้ นำมาต้มดมื่ ครงั้ ละ ๑ แกว้ วันละ ๓ ครง้ั หลังอาหาร นาน ๗ วนั อาหารแสลง คอื ของหมักดอง ของสดคาว 26 บนั ทึกภูมปิ ญั ญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนือ

สำนกั การแพทย์พ้ืนบา้ นไทย กรมพัฒนาการแพทยแ์ ผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๒๒. นายเดน่ จิตตะลิกุล อายุ ๕๙ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๒๔ ปี ไดร้ ับสบื ทอดความรู้จากบิดา มารดา, จากนายประนอม พลวิชัย, จากชมรมแพทยแ์ ผนไทย อ.สวรรคโลก จ.สุโขทัย และศึกษาเองจากตำรา ทีอ่ ยู่ ๔/๒ ถ.เทศบาลดำริ อำเภอสวรรคโลก จงั หวดั สุโขทัย ความเช่ียวชาญ มะเร็ง รักษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ ัวยา ไดแ้ ก่ กำแพงเจ็ดชน้ั ขอบชะนางแดง แก่นล่ันทม แก่นสมอทะเล แกน่ แสมสาร อยา่ งละ ๑ ชั่ง กำมะถนั เหลือง แกน่ แสม ๑ บาท นำทง้ั หมดหอ่ ผา้ ตม้ รบั ประทานครง้ั ละ ๑ ถว้ ยชา วนั ละ ๒ ครง้ั หลงั อาหาร นาน ๕ วนั งดของหมกั ดอง เน้ือสตั ว์ หน่อไม้ ยาแก้ไอ วัณโรค รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใช้ตัวยา ไดแ้ ก่ ขงิ กระเทียม ดีปลี ฝกั สม้ ป่อย ชะเอม อย่างละเท่ากัน บดละเอยี ด ละลายนำ้ มะนาวดื่มครั้งละ ๑ ชอ้ น วนั ละ ๓ คร้งั นาน ๓ – ๕ วัน หา้ มรบั ประทานของหมกั ดอง อาหารทะเล พักผอ่ นใหม้ าก อยา่ ออกไป ตากแดดตากลม หรอื ออกกำลงั กาย บันทึกภมู ิปัญญาหมอพ้นื บ้าน ภาคเหนือ 27

สำนักการแพทย์พ้ืนบา้ นไทย กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๒๓. นายม่ัน นอ้ ยสกุล อายุ ๘๔ ปี ประสบการณก์ ารรกั ษา ๓๒ ปี ไดร้ ับสืบทอดความรจู้ ากบดิ า – มารดา ศึกษาด้วยตนเองโดยการอ่านจากตำรายาสมนุ ไพร ทีอ่ ยู่ ๓๑๕ หมู่ ๑ ตำบลแมค่ ง อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแมฮ่ ่องสอน ความเชยี่ วชาญ อัมพฤกษ์ อมั พาต และกระดูกแตก กระดกู หกั รกั ษาด้วยการนวดจบั เส้น อบยาสมุนไพร การเชด็ แหก และใช้นำ้ มนต์ คาถา รกั ษาโรคทั่วไป รักษาด้วยการใช้ยาสมนุ ไพร มีทั้งยาต้ม และยาเมด็ วนิ ิจฉยั โรคโดยการซกั ประวัติ จับหนา้ ผาก จบั ปลายมอื และปลายเทา้ เพื่อเปน็ การตรวจลักษณะของหลอดเลือด และปลายประสาทว่าทำงานหรอื ไม่ 28 บนั ทกึ ภมู ปิ ัญญาหมอพืน้ บ้าน ภาคเหนือ

สำนกั การแพทย์พ้ืนบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๒๔. นายทอง ศิรวิ งศ์ อายุ ๙๓ ปี ประสบการณก์ ารรกั ษา ๗๐ ปี ได้รบั สืบทอดความรจู้ ากพระครอู นุสรณศ์ าสนเกยี รติ วดั ศรีบุญเรอื ง อ.แมส่ ะเรยี ง จ.แมฮ่ ่องสอน และศกึ ษาจาก ตำราต่างๆ ทอี่ ยู่ ๓๓/๑ หมู่ ๒ ตำบลแม่ต้าน อำเภอทา่ สองยาง จังหวดั ตาก ความเช่ยี วชาญ ไขท้ ับฤดู และยาบำรงุ โลหิต รกั ษาด้วยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ได้แก่ กาสามปกี ม้าสามตอน หญ้าหนวดแมว โด่ไมร่ ู้ล้ม กำลงั ช้างเผือก ทองพนั ชง่ั สะค้านแดง ใช้ท้งั หมดต้มรับประทาน ริดสดี วงทวาร รักษาดว้ ยยาสมนุ ไพร ใชต้ วั ยา ได้แก่ มะเดอื่ บ้าน ขเี้ หลก็ บา้ น ขเ้ี หลก็ ป่า แหนเครือ พุทราบ้าน แหนตน้ มะเดอื่ ปลอ้ ง ขา้ วเปลอื กข้าวเจา้ ไมแ้ ดง คูน ใชท้ ั้งหมดต้ม รับประทาน บนั ทกึ ภูมปิ ญั ญาหมอพน้ื บา้ น ภาคเหนอื 29

สำนกั การแพทย์พื้นบ้านไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก ๒๕. นายพรอ้ ม คลา้ ยกลำ่ อายุ ๗๗ ปี ประสบการณก์ ารรักษา ๔๒ ปี ไดร้ บั สบื ทอดความรจู้ ากหลวงพอ่ พระครนู ทิ านธรรมศาสตร์ วัดโคกหม้อ อ.ชมุ แสง จ.นครสวรรค์ ที่อยู่ ๕๔ หมู่ ๙ ตำบลในเมอื ง อำเภอพิชยั จังหวดั อุตรดิตถ์ ความเช่ยี วชาญ กระดูกหกั กระดูกแตก ปวดตามข้อ รักษาดว้ ยน้ำมนั มะพร้าว ๑ ถุง เทยี น ๑ ดอก ไพล ๑ ถงุ รว่ มกบั การใชค้ าถา 30 บนั ทึกภมู ปิ ญั ญาหมอพนื้ บ้าน ภาคเหนือ

บนั ทึก Date บนั ทึกภมู ปิ ญั ญาหมอพ้นื บ้าน ภาคเหนอื 31

บนั ทึก Date 32 บันทึกภมู ปิ ัญญาหมอพ้ืนบ้าน ภาคเหนอื