ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 12.2 การวางผังและออกแบบสถานท่ี ต้องมุ่งเพอ่ื ลดความเส่ียงจากข้อผิดพลาด 1 สามารถทาความสะอาดได้มีประสิทธภิ าพ ซ่อมบารุงง่าย ปอู งกันปนเป้ือนได้ดี ไม่สะสมฝุน หรอื ความสกปรก และสามารถปอู งกนั ผลกระทบต่อคุณภาพ ของผลิตภณั ฑ์ได้ดี 12.3 ต้องมีมาตรการในการหลีกเลี่ยงและขจัดแหล่งกาเนดิ ของฝุน – ระหวา่ งการสุ่มตัวอย่าง 1 การชงั่ การผสม การปฏบิ ตั ิงาน การบรรจุ เพือ่ ปอู งกันการปนเป้ือน และสะดวกในการล้างทาความสะอาด 12.4 สถานที่ผลิตควรตั้งอยู่บริเวณในสิ่งแวดล้อมที่สามารถปอู งกนั และมี 1 มาตรการท่ีสามารถลดผลกระทบจากการปนเปื้อนไปสู่วตั ถุดิบ หรือผลิตภณั ฑ์ 12.5 สถานท่ีผลิตผลิตภณั ฑ์ควรออกแบบและสร้างเพ่อื ชว่ ยใหม้ ีระบบสุขาภบิ าลท่ีดี 1 12.6 สถานที่ผลิตควรได้รบั การดูแล บารุงรักษา และซ่อมบารุง เพื่อไม่ให้ 1 ส่งผลกระทบต่อคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ 12.7 สถานที่ผลิตควรทาความสะอาด และกาจดั เช้อื โรค โดยกาหนดเปน็ 1 วธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานและมีบนั ทกึ การปฏบิ ตั ิงานเปน็ เอกสาร 12.8 ระบบจา่ ยไฟฟาู ควบคุมแสงสวา่ ง อุณหภมู ิ ความชนื้ และหมุนเวยี นอากาศต้อง 1 เหมาะสม ไม่ส่งผลเสียท้ังทางตรงและทางออ้ มต่อเภสัชภณั ฑ์ ตลอดช่วงเวลา การผลิต การเกบ็ รักษาเภสัชภณั ฑ์ และความถกู ต้องแม่นยาของเครอ่ื งมือการผลิต 12.9 สถานท่ีผลิตควรออกแบบและติดตั้งเครอื่ งมือ เพอื่ ใหก้ ารปอู งกนั แมลง นก 1 สัตวพ์ าหะต่างๆเข้ามาภายใน ควรมีระเบยี บวธิ ปี ฏบิ ตั ิงานเพื่อปอู งกนั และควบคุมหนู และสัตวพ์ าหะอน่ื ๆ 12.10 สถานที่ผลิตควรออกแบบเพอ่ื ใหเ้ กิดการไหลหรือกาหนดทศิ ทางการ 1 เคลื่อนไหลของวตั ถแุ ละบคุ ลากรไปในทศิ ทางที่สมเหตุผล บรเิ วณส่วนสนบั สนุน 12.11 สถานที่พกั ผ่อนและหอ้ งฟื้นความสดชืน่ ควรแยกจากส่วนท่ีผลิตและควบคุมคุณภาพ 1 12.12 สถานที่เปลี่ยนและเก็บชดุ ทางานและหอ้ งส้วม หอ้ งล้างมือ ต้องแยกจากส่วนที่ผลิตและ 1 ควบคุมคุณภาพ ต้องสามารถเข้าถงึ ได้ง่ายและมีจานวนเพยี งพอ หอ้ งส้วมต้องไม่ประชิด 1 กบั ส่วนผลิตโดยตรงกบั ส่วนผลิตและส่วนเกบ็ ผลิตภณั ฑ์ วตั ถดุ ิบ วตั ถุท่ีใช้ในการผลิต 1 1 12.13 หอ้ งชา่ งและซ่อมบารุง ควรต้องแยกจากส่วนผลิต ในกรณีที่เกบ็ เคร่ืองมือหรอื ช้ินส่วน เครื่องจกั รในส่วนผลิตควรต้องอยทู่ ี่ในหอ้ งหรอื ในล้อคเกอรท์ ่ีปดิ ที่สารองพร้อมใชง้ านได้ 47 12.14 โรงสัตวท์ ดลองต้องแยกจากส่วนอ่นื ๆ มีระบบประตูและระบบควบคุม อากาศแยกส่วนต่างหาก บรเิ วณส่วนจัดเก็บ 12.15 บริเวณส่วนจัดเกบ็ ต้องมีเน้ือท่ีเพยี งพอ เพ่ือใหส้ ามารถจดั เกบ็ ได้เปน็ วตั ถุดิบ ผลิตภณั ฑไ์ ด้มีระเบยี บ ตังแต่วตั ถุดิบตั้งต้น วสั ดุบรรจุ สินค้ากึ่งสาเร็จรูป สินค้าที่ยัง ไม่ได้บรรจุ สินค้ากกั กนั สินค้าผ่านการตรวจคุณภาพ สินค้าคืน หรือที่เรยี กคืน
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 12.16 บริเวณส่วนจัดเก็บต้องออกแบบ ปรับปรงุ เพื่อใหม้ ่ันใจวา่ มีสภาวะแวดล้อมที่ดี 1 โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ความสะอาด แหง้ ปดิ สนิท อณุ หภมู ิ ความชื้นอยู่ในช่วงที่ยอมรบั ได้ การเก็บแบบพเิ ศษท่ีต้องควบคุม อาทิ อุณหภมู ิ ความชื้น ต้องมีการควบคุม 1 และบนั ทกึ ไวอ้ ย่างเหมาะสม 1 12.17 บรเิ วณลานรับจ่าย ต้องแยกต่างหากและไม่เปยี กฝน และสัมผัสแสงแดด 1 บริเวณรับต้องจัดใหม้ ีที่ทาความสะอาดภายนอกก่อนจะนาไปเก็บ 1 12.18 บริเวณส่วนกกั กันต้องมีปาู ยแจง้ สถานะ และแยกไวช้ ดั เจน ควบคุมการจัดเก็บ 1 อนญุ าตใหผ้ ู้ท่ีได้รับอนุญาตเทา่ น้ันเข้า-ออก ได้ ระบบอ่นื ใดที่เทยี บเทา่ การแยก 1 ทางกายภาพสามารถทดแทนได้ 1 12.19 บรเิ วณส่วนแยกต่างๆ ต้องจัดใหม้ ีบริเวณท่ีสาหรบั ส่วนท่ีหา้ มนาไปใช้ Reject 1 ส่วนท่ีเรียกคืน-Recall หรอื ส่งคืน- Return ท้ังวตั ถดุ ิบ และผลิตภณั ฑ์ท่ีจาหน่าย 12.20 สารมีฤทธริ์ ุนแรงและสารกมั มันตรภาพรังสี สารเสพติด หรอื สารอนั ตรายอ่ืนๆ 1 สารท่ีมีโอกาสนาไปใช้แบบผิดๆได้ มีโอกาสติดไฟ ระเบดิ ควรเกบ็ ไวใ้ นที่ในที่ รักษาความปลอดภยั 12.21 วสั ดุบรรจทุ ่ีพมิ พแ์ ล้ว ถอื วา่ มีความสาคัญยิ่งยวด ต่อผลิตภณั ฑ์ในฐานะ ความถูกต้องเรือ่ งฉลาก ดังนั้นวสั ดุบรรจุที่พมิ พแ์ ล้วต้องสุ่มตรวจ และ เก็บไวใ้ นท่ีรักษาความปลอดภยั 12.22 บรเิ วณสุ่มตรวจสารต้องแยกต่างหาก ในกรณีที่ต้องสุ่มในบรเิ วณ ท่ีเกบ็ รวม ต้องหาวธิ ปี อู งกนั การปนเปื้อน บรเิ วณชั่ง 12.23 บรเิ วณชั่งวตั ถุดิบตั้งต้น ควรมีการชัง่ ประมาณไวก้ ่อน อาจเปน็ ส่วนหน่ึง ของส่วนผลิต หรอื ส่วนจดั เก็บ บรเิ วณชงั่ วตั ถดุ ิบต้ังต้นควรมีระบบควบคุมฝุน บรเิ วณผลิต 12.24 เพื่อลดความเสี่ยงจากสารทางการแพทยท์ ี่เปน็ อันตรายสูง จากการปนเปื้อน บริเวณผลิตต้องแยกออกจากกนั เฉพาะส่วน อาทเิ ช่น กลุ่มยาเพนนิซิลิน ชวี วตั ถุ ฮอรโ์ มน สารพษิ ต่อเซลล์ สารที่ไม่ใชใ้ นเภสัชวตั ถหุ า้ มนาเข้ามาในบรเิ วณ โรงงานอยา่ งเด็ดขาด ในกรณที ี่มีการยกเวน้ มีการใช้บรเิ วณผลิตร่วม ต้องมีมาตรการ หรือวธิ กี ารปอู งกนั เชน่ การรบั รองความถูกต้องของกระบวนการ ที่เกย่ี วข้องทั้งหมด อาทิ การรับรองความถูกต้องของกระบวนการ ในการล้าง ยากาจดั ศัตรพู ชื แมลง ไม่อนุญาตใหน้ าเขา้ มาในบริเวณโรงงานอย่างเด็ดขาด 12.25 บรเิ วณผลิตควรมีการวางผังเพอ่ื ใหก้ ารทางานเปน็ ไปกระบวนการถัดๆ กันไป ไม่ย้อนกลับ และสอดคล้องกับระดับความสะอาด 48
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 12.26 พน้ื ที่ทางาน พน้ื ที่ระหวา่ งการผลิต ควรเพยี งพอเพอื่ ใหส้ ามารถวางลาดับข้นั ตอน 1 การทางานได้เปน็ ระเบยี บ สมเหตุผลสอดคล้องกับตาแหน่งเคร่ืองจักรและวตั ถุดิบ ลดการสับสนในการทางาน การปะปนกันระหวา่ งสายการผลิตที่แตกต่างกนั การลัดขนั้ ตอน หรือผิดข้ันตอนในการควบคุมการผลิต 12.27 วตั ถุดิบ วสั ดุบรรจุ สินค้ากึง่ สาเรจ็ รปู สินค้าท่ียังไม่ได้บรรจผุ ลิตภณั ฑ์ จาเปน็ ต้อง 1 เก็บสิ่งแวดล้อมผิวภายนอกของสถานท่ีเก็บ-พืน้ -ผนัง-ฝูา ต้องเรียบไม่มีร่องรอย แตกร้าว ล้างทาความสะอาดง่าย ถ้าจาเปน็ ต้องสะดวกในการกาจดั เชอ้ื โรค 12.28 งานทอ่ ระบบแสงสวา่ ง ระบบหมุนเวยี นอากาศ ต้องออกแบบใหท้ าความสะอาดได้ง่าย 1 และสามารถเขา้ ถึงได้จากภายนอกบรเิ วณผลิต โดยที่ไม่ต้องเขา้ ไปในพน้ื ท่ีผลิตภายใน 12.29 ระบบทอ่ ทิ้ง ต้องมีขนาดใหญพ่ อ และออกแบบไม่ใหม้ ีการไหลย้อน 1 ไม่ควรมีชอ่ งเปดิ ถา้ มีชอ่ งเปดิ ต้องต้ืน เพอ่ื ใหส้ ามารถทาความสะอาด ถา้ จาเปน็ ต้องสะดวกในการกาจดั เชอ้ื โรค 12.30 บรเิ วณผลิตต้องมีการถ่ายเทอากาศท่ีดี มีการกรองอากาศที่ดีท่ีเพยี งพอ 1 ท่ีปอู งกันการปนเปื้อนข้าม ต้องมีการควบคุมอุณหภมู ิความชื้นที่เหมาะสม กบั ผลิตภณั ฑ์ท่ีต้องดูแลและปฏบิ ตั ิงานภายใต้สิ่งแวดล้อมภายนอกควร ต้องมีการควบคุมติดตามเพือ่ ใหเ้ ปน็ ไปตามข้อกาหนดที่ออกแบบไว้ 12.31 สถานที่บรรจเุ ภสัชภณั ฑ์ ต้องมีการออกแบบพเิ ศษในการวางผังเพ่อื 1 ปอู งกันการปนเปื้อนข้ามระหวา่ งผลิตภณั ฑ์ 12.32 บรเิ วณการผลิตต้องปดิ มิดชดิ อย่างดี โดยเฉพาะอย่างย่งิ บรเิ วณที่มีการ 1 ควบคุมด้วยสายตา บรเิ วณควบคุมคุณภาพ 1 12.33 หอ้ งปฏบิ ตั ิการควบคุมคุณภาพควรต้องแยกจากบรเิ วณผลิต หอ้ งปฏบิ ตั ิ การควบคุมคุณภาพชวี ะวตั ถุ สารไอโซโทป สารอนั ตรายรา้ ยแรงต้องแยกจากกนั 12.34 หอ้ งปฏบิ ตั ิการควบคุมคุณภาพควรต้องออกแบบใหส้ อดคล้องกับ 1 การปฏบิ ตั ิงาน มีเนื้อที่เพยี งพอ สามารถปอู งกันการปนเปื้อนข้ามระหวา่ ง กนั ได้ มีบริเวณเกบ็ ตัวอย่าง สารอา้ งองิ มาตรฐาน สารละลาย สารเคมี ท่ีใชท้ าการทดสอบ และบนั ทกึ ผลการตรวจวเิ คราะหท์ ่ีพอเพยี ง 12.35 หอ้ งปฏบิ ตั ิการควบคุมคุณภาพควรต้องออกแบบใหเ้ หมาะสม อาทิ วสั ดุท่ีใชใ้ นการ 1 ก่อสร้าง ระบบการปอู งกันไอระเหย ระบบระบายและหมุนเวยี นอากาศ ที่ต้องแยกจากส่วนผลิต หอ้ งปฏบิ ตั ิการควบคุมคุณภาพ ชวี วตั ถุ สารไอโซโทป สารอนั ตรายรา้ ยแรง ต้องมีระบบระบายและหมุนเวยี นอากาศ ที่แยกจากกัน 12.36 หอ้ งเคร่ืองมือการควบคุมคุณภาพ ต้องมีระบบปอู งกนั การรบกวนจาก 1 สัญญาณไฟฟาู การสั่นสะเทอื น ความชื้น สิ่งรบกวนอน่ื ๆ ที่จาเปน็ เพ่อื ปอู งกนั การรบกวนการทางานของเครอ่ื งมือการควบคุมคุณภาพ 49
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 13. เครอื่ งมือ 1 13.1 ต้องกาหนดสถานท่ีที่ติดต้ังเครอื่ งมือ ออกแบบ จัดสร้าง ปรับและดูแล 1 รักษาใหเ้ หมาะสมกบั การปฏบิ ตั ิงาน เพือ่ มุ่งลดความเส่ียงจากขอ้ ผิดพลาด 1 สามารถทาความสะอาดได้มีประสิทธภิ าพ ซ่อมบารงุ ง่าย ปอู งกนั การ 1 ปนเปื้อนได้ดี ไม่สะสมฝุนหรอื ความสกปรก และสามารถปอู งกนั ผลกระทบ ต่อคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ได้ดี 1 1 13.2 เคร่ืองมือต้องติดต้ัง ต้องมุ่งเพอ่ื ลดความเส่ียงจากขอ้ ผิดพลาด ปอู งกนั การปนเป้ือน 1 13.3 ทอ่ ที่ติดต้ังต้องระบชุ นิดของสารท่ีไหลในทอ่ และ ทศิ ทางการไหลของสาร 1 1 13.4 ทอ่ นาส่งทกุ ชนิดและอปุ กรณท์ ี่เกี่ยวข้องต้องระบุ หรือแสดงเคร่อื งหมาย และขอ้ ควรระวงั สาหรับแก๊ส หรือ ของเหลวอนั ตราย ต้องจดั ใหม้ ีขอ้ ต่อ 1 หรือหวั ต่อเฉพาะที่ถอดเปลี่ยนไม่ได้ 1 13.5 ตาช่งั และเคร่ืองวดั ทกุ ชนิดต้องกาหนดชว่ งการใช้งาน และสอบเทยี บ 1 ตามแผนการสอบเทยี บท่ีได้กาหนดไวเ้ ปน็ พ้ืนฐาน 1 13.6 เคร่อื งมือการผลิต จะต้องมีการทาความสะอาดตามแผนท่ีได้กาหนดไวเ้ ปน็ พน้ื ฐาน 1 1 13.7 เครื่องมือและอุปกรณท์ ดสอบ ต้องเหมาะสมกับวธิ กี ารทดสอบ 13.8 เครอ่ื งมือ ทาความสะอาด ล้าง และทาใหแ้ หง้ ต้องมีไวเ้ พือ่ ไม่ใหเ้ ปน็ ต้นเหตุของการปนเป้ือน 13.9 เครื่องมือการผลิตต้องไม่ก่อใหเ้ กดิ อนั ตรายกบั ผลิตภณั ฑ์ ส่วนท่ีสัมผัส กบั สารเคมีต้องไม่ก่อใหเ้ กดิ ปฏกิ ิริยาเคมี ไม่ดูดจบั หรือไม่ดูดซับ ท่ีอาจ ก่อใหเ้ กิดผลกระทบกับคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ 13.10 เคร่อื งมือท่ีไม่ได้ใชง้ าน ชารุดเสียหาย ต้องเคล่ือนย้ายออกจากสถานที่ ผลิตและสถานที่ควบคุมคุณภาพทนั ที ถ้าย้ายไม่ได้ใหต้ ิดปาู ยสถานะให้ ชัดเจนวา่ อาทเิ ช่น “เครื่องเสีย หา้ มใช”้ 13.11 เครื่องมือระบบปดิ ควรเลือกใช้ตามความเหมาะสม แต่ถา้ เครอื่ งมือ ระบบเปดิ ควรใชด้ ้วยความระมัดระวงั เพอื่ ลดการปนเป้ือน 13.12 เคร่อื งมือท่ีไม่ได้จดั ไวส้ าหรับผลิตผลิตภณั ฑ์ตัวเดียวโดยเฉพาะ ต้องทา การการตรวจรับรองความถกู ต้องวธิ กี ารล้าง เพอื่ ปอู งกันการปนเปื้อนข้าม ระหวา่ งการผลิตผลิตภณั ฑ์ท่ีไม่เหมือนกนั ท่ีใช้เครอ่ื งมือเดียวกนั ในการผลิต 13.13 แบบล่าสุดของเครื่องมือท่ีสาคัญ และระบบสนับสนุนต้องดูแลรกั ษาไว้ 14. วัตถุดิบตา่ งๆ *** 14.1 เปาู หมายหลักของการผลิตเภสัชภณั ฑ์ คือการผลิตผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู จาก วตั ถดุ ิบต่างๆ-วตั ถดุ ิบต้ังต้นและภาชนะบรรจจุ ากโรงงานเภสัชกรรม 14.2 วตั ถุดิบต่างๆ ได้แก่ วตั ถดุ ิบต้ังต้น ภาชนะบรรจุ แก๊ส สารละลายต่างๆ สารชว่ ยต่างๆ สารเคมี ฉลากต่างๆ 50
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 14.3 สารต่อไปน้ี ไม่ใหน้ ามาใชส้ ัมผัสโดยตรงกับผลิตภณั ฑ์ ได้แก่ สารทาความสะอาด 1 การหล่อลื่นเคร่ืองจักร สารท่ีใช้ควบคุมสัตวพ์ าหะ ถ้าเปน็ ไปได้สารเหล่านี้ควรเปน็ เกรด ท่ีเหมาะสม เชน่ เกรดอาหาร- Food Grade เพ่ือลดความเสี่ยงต่อสุขภาพ 14.4 วตั ถุดิบท่ีรับเขา้ มา และ ผลิตผลิตภณั ฑ์สาเร็จรูปควรกักกนั ไวก้ ่อนจนกวา่ 1 จะมีการปล่อยผ่านเพื่ออนุญาตใหน้ าไปใช้ หรือ ขายได้ 14.5 วตั ถุดิบต่างๆ และผลิตภณั ฑ์ทกุ ชนดิ ต้องเก็บภายใต้สภาวะที่เหมาะสม 1 ท่ีกาหนดโดยผู้ผลิต และเปน็ ระเบยี บเพื่อความสะดวกในการจดั เกบ็ และ จา่ ยออกแบบ “รบั กอ่ น-จ่ายกอ่ น” หรือ ตามกฎ “First – in First-out: FIFO” 14.6 น้าท่ีใชใ้ นการผลิตเภสัชภณั ฑ์ ต้องเหมาะสมตรงกบั วตั ถุประสงค์ท่ีต้องการ 1 วตั ถุดบิ ตัง้ ตน้ 1 14.7 การจดั ซื้อวตั ถดุ ิบต้ังต้น มีความสาคัญมาก เจา้ หน้าท่ีเกีย่ วขอ้ งกบั ต้องมี 1 ความรูเ้ ฉพาะและรอบรใู้ นวตั ถดุ ิบน้ัน และผู้จาหนา่ ย/ผู้ส่งมอบ 14.8 วตั ถุดิบต้ังต้นต้องซื้อจาก ผู้จาหน่าย/ผู้ส่งมอบที่ได้รับการรบั รอง หรือซื้อ 1 ตรงจากผู้ผลิต ถ้าเปน็ ไปได้ควรมีการปรึกษาคุณสมบตั ิตามขอ้ กาหนดจาก 1 ผู้จาหน่าย/ผู้ส่งมอบหรอื ผู้ผลิต และในเร่ืองต่างๆ ต้ังแต่การดูแลฉลาก 1 การจัดเกบ็ รายงานข้อรอ้ งเรยี น รายงานการคืนของ ระเบยี บวธิ กี าร ปฏบิ ตั ิงานตามท่ีตกลงกันไว้ ระหวา่ งผู้ผลิตและผู้จาหน่าย/ผู้ส่งมอบ 14.9 ต้องตรวจใบส่งมอบสินค้า ภาชนะบรรจุ ร่องรอยการผนึก โดยการตรวจเชค็ ความสอดคล้องกนั ของเอกสารในใบสั่งซื้อ ใบส่งสินค้า และฉลากทกุ คร้ัง ต้องสอดคล้องกนั และไม่มีรอ่ งรอยการฉีกขาดจากรอ่ งรอยการผนึกต่างๆ 14.10 วตั ถดุ ิบที่รบั เข้ามาต้องตรวจเช็ควา่ ตรงกับใบส่งมอบสินค้าและใบส่ัง ภาชนะบรรจุต้องสะอาด ต้องปรากฏฉลากและคาอธบิ ายตามที่ต้องการ ฉลากต้นฉบบั และฉลากเพ่มิ เติม ต้องไม่หลุดรอ่ น 14.11 ภาชนะบรรจุท่ีเสียหาย หรือปญั หาต่างๆ ที่พบ อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพต่อวตั ถดุ ิบ ต่างๆ ได้ ควรต้องบนั ทกึ และรายงานไปที่แผนกควบคุมคุณภาพเพือ่ การตรวจสอบ 1 14.12 ถา้ มีการส่งวตั ถุดิบเดียวกนั มาหลายรุน่ ต้องแยกการสุ่มตัวอยา่ ง 1 การทดสอบ และการปล่อยผ่าน 1 14.13 วตั ถุดิบต้ังต้นที่เกบ็ ไวใ้ นคลังสินค้า ต้องติดฉลากดังต่อไปน้ี 1 1. ชอ่ื ท่ีได้กาหนดไว้ และ เลขรหสั ภายใน-ถ้ามี 1 2.หมายเลขรุ่นท่ีมาจากผู้จาหนา่ ย/ผู้ส่งมอบ และหมายเลข 1 รับ-ภายใน เพือ่ การตรวจสอบยอ้ นกลับได้ 3. ใบแจง้ สถานะ เช่น – กักกัน / กาลังทดสอบ/ ผ่าน/ไม่ผ่าน/ส่งคืน/เรยี กคืน 51 4. กาหนดวนั หมดอายุ กาหนดวนั ทดสอบซา้ -ถา้ จาเปน็ ต้องมี 14.14 ต้องมีระเบยี บวธิ ใี นการทางาน หรอื มาตรการในการตรวจเอกลักษณข์ องวตั ถดุ ิบตั้งต้น ทกุ ภาชนะบรรจุ ถังบรรจุที่มีการสุ่มตัวอย่างไปควรมีการระบไุ วอ้ ยา่ งชัดเจน
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 14.15 วตั ถุดิบตั้งต้นที่นาไปใช้ ต้องผ่านการตรวจสอบคุณภาพจากฝุายควบคุม 1 คุณภาพและยงั ไม่หมดอายุ 14.16 วตั ถดุ ิบต้ังต้นต้องจา่ ยโดยผู้ท่ีได้รบั มอบหมาย และต้องมีระเบยี บวธิ ี 1 ในการทางานกากับเพ่ือใหม้ ่ันใจได้วา่ มีการจ่ายวตั ถดุ ิบท่ีถูกต้องตาม น้าหนักท่ีกาหนด สะอาดและติดฉลากกากับที่เหมาะสม 14.17 วตั ถุดิบท่ีจ่ายทกุ ตัว ต้องได้รบั การชั่ง ตวง มีการตรวจสอบอย่างเปน็ อสิ ระ 1 และมีการบนั ทกึ ไว้ 14.18 วตั ถุดิบที่จ่ายทกุ ตัวสาหรบั แต่ละรนุ่ การผลิต ต้องเกบ็ ไวร้ วมกนั และมีการ 1 ติดฉลากอยา่ งชดั เจน ภาชนะบรรจุ 1 14.19 การจัดซื้อภาชนะบรรจุท่ีสัมผัสกับผลิตภณั ฑ์ และบรรจุภณั ฑภ์ ายนอก ที่พมิ พแ์ ล้วจดั วา่ เปน็ วตั ถุดิบตั้งต้นเชน่ กัน 1 14.20 บรรจภุ ณั ฑ์ภายนอกท่ีพมิ พแ์ ล้วต้องดูแลเปน็ พเิ ศษ โดยการเก็บในที่รักษา 1 ความปลอดภยั เพ่อื ไม่ใหผ้ ู้ท่ีไม่ได้รบั อนญุ าตเข้าถงึ ได้ และไม่ปะปนกนั การจา่ ยฉลากที่พมิ พแ์ ล้วควรดาเนินการโดยผู้ที่ได้มอบหมายเทา่ นั้น และ ต้องมีระเบยี บวธิ ใี นการทางานกากับ 14.21 การส่งมอบบรรจุภณั ฑ์ภายนอกที่พมิ พแ์ ล้ว หรือภาชนะบรรจุที่สัมผัสกับ ผลิตภณั ฑ์ ควรระบหุ มายเลขอา้ งอิงไวอ้ ย่างชัดเจนและมีเครอื่ งหมายบง่ ช้แี สดง 14.22 บรรจภุ ณั ฑภ์ ายนอกที่พมิ พแ์ ล้ว หรอื ภาชนะบรรจุท่ีสัมผัสกบั ผลิตภณั ฑ์ 1 ที่ยกเลิก หรอื ล้าสมัย ต้องทาลายท้ิง และบนั ทกึ ไวเ้ ปน็ หลักฐาน 14.23 ภาชนะบรรจุของผลิตภณั ฑ์ท้ังหมดที่ใช้ต้องตรวจสอบก่อนท่ีจะมีการ 1 ส่งไปเกบ็ ที่แผนกบรรจภุ ณั ฑ์ เพอ่ื ลงบนั ทกึ จานวน พสิ ูจน์เอกลักษณ์ และ ความถูกต้องตามขอ้ กาหนดการบรรจุ ผลิตภณั ฑ์กึ่งสาเรจ็ รปู และผลิตภณั ฑ์ในบรรจุขนาดใหญ่ 1 14.24 ผลิตภณั ฑ์กง่ึ สาเร็จรปู และผลิตภณั ฑใ์ นบรรจขุ นาดใหญค่ วรเก็บในสภาพที่เหมาะสม 14.25 ผลิตภณั ฑก์ ่งึ สาเรจ็ รปู และผลิตภณั ฑ์ในบรรจุขนาดใหญ่ที่ซื้อเขา้ มา 1 ต้องดูแลเสมือนหนึ่งเปน็ วตั ถดุ ิบต้ังต้น ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู 1 14.26 ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู ต้องเกบ็ ในบริเวณกักกัน จนกวา่ จะมีการปล่อยผ่าน ในขั้นสุดทา้ ย เมื่อปล่อยผ่านแล้วจึงย้ายไปเกบ็ ในส่วนสต็อกท่ีสามารถ นาไปจ่าย/จาหน่ายได้ ภายใต้สภาวะที่กาหนดโดยผู้ผลิต 52
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 14.27 การประเมินเพ่ือปล่อยผ่านผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รูปเพอ่ื จาหน่าย ต้องทาภายใต้ 1 เกณฑ์การควบคุมคุณภาพท่ีด-ี ดูหวั ขอ้ 17 ประกอบ 1 ผลิตภณั ฑ์เพอ่ื การส่งคืน-Rejected ผลิตภณั ฑ์จากการคืนรปู -Recovered 1 ผลิตภณั ฑ์จากการผลิตซ้า- Reprocessed และผลิตภณั ฑ์จากการ แก้งานใหม-่ Reworked 1 14.28 ผลิตภณั ฑห์ รือวตั ถุเพอื่ การส่งคืน-Rejected ต้องทาเครอื่ งหมายใหช้ ดั เจนและแยก 1 1 เก็บต่างหากในบริเวณท่ีมีการจากัด เพอื่ การส่งคืน หรือทาลายในเวลาท่ีเหมาะสม 1 โดยผู้อานาจอนุมัติใหด้ าเนนิ การได้ และต้องมีการบนั ทกึ เปน็ หลักฐาน 14.29 ผลิตภณั ฑจ์ ากการแกง้ านใหม่-Reworked ผลิตภณั ฑ์จากการคืนรปู - 1 Recovered เปน็ กรณียกเวน้ ทาได้ก็ต่อเม่ือคุณภาพของผลิตภณั ฑส์ าเร็จรูป ไม่มีผลกระทบ ต้องดาเนนิ การโดยผู้อานาจอนมุ ัติใหด้ าเนินการได้ตามท่ี กาหนดไวใ้ นข้นั ตอนการปฏบิ ตั ิงานโดยการคานงึ ถงึ ความเส่ียงที่เกย่ี วข้อง และมีการบนั ทกึ ผลิตภณั ฑ์จากการแกง้ านใหม่ต้องออกรนุ่ การผลิตใหม่ 14.30 การเติมบางส่วนหรือทั้งหมดของรุ่นการผลิตก่อนหนา้ ลงในรนุ่ การผลิต ของผลิตภณั ฑ์เดียวกัน ต้องได้รับการอนมุ ัติจากผู้อานาจอนุมัติก่อนการ ดาเนนิ การได้ ตามท่ีกาหนดไวใ้ นขัน้ ตอนการปฏบิ ตั ิงานโดยการคานงึ ถึง ความเสี่ยงท่ีเกี่ยวข้องและ ผลกระทบต่ออายขุ องผลิตภณั ฑ์ และต้องมีการบนั ทกึ 14.31 การพจิ ารณาความจาเปน็ ในการทดสอบผลิตภณั ฑจ์ ากการคืนรปู -Recovered ผลิตภณั ฑจ์ ากการผลิตซา้ - Reprocessed และผลิตภณั ฑจ์ าก การแก้งานใหม-่ Reworked ต้องทาโดยแผนกควบคุมคุณภาพ ผลิตภณั ฑ์เรยี กคืน 14.32 ผลิตภณั ฑ์เรียกคืน ต้องเก็บไวใ้ นบริเวณท่ีมีการควบคุมจนกวา่ จะมีผล การตัดสิน การตัดสินต้องทาอย่างรวดเร็วเทา่ ที่จะเปน็ ไปได้ ผลิตภณั ฑ์ส่งคืน 14.33 ผลิตภณั ฑ์ส่งคืนจากตลาดควรต้องมีการทาลาย ถา้ ผลการตรวจคุณภาพ ไม่เปน็ ที่พอใจ อาจมีการพจิ ารณาทาการเปล่ียนฉลากใหม่เพ่ือส่งไปขาย ใหม่หรือวธิ อี ืน่ ๆ ท่ีฝุายควบคุมคุณภาพได้ทาการตรวจสอบอย่างเข้มข้น ตามท่ีกาหนดไวใ้ นข้นั ตอนการปฏบิ ตั ิงาน โดยพจิ ารณาจากธรรมชาติ ของผลิตภณั ฑ์ ประวตั ิ เวลาที่ผ่านไปแล้ว ถ้ามีขอ้ สงสัยในเรอ่ื งคุณภาพ ไม่ควรดาเนนิ การต่อ การตัดสินใจอย่างไรต้องมีการจดบนั ทกึ สารเคมแี ละอาหารเลี้ยงเช้ือ 14.34 ต้องมีการบนั ทกึ การรับการเตรยี มสารเคมีและอาหารเล้ียงเชือ้ อยา่ งเปน็ ระบบ 53
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 14.35 การเตรยี มสารเคมีในหอ้ งปฏบิ ตั ิการต้องทาตามที่กาหนดไวใ้ นขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิงาน 1 และติดฉลากอย่างเหมาะสม ประกอบด้วย ความเขม้ ขน้ อายุใชง้ าน ค่าการปรบั ใหไ้ ด้ตามมาตรฐาน- Standardization Factor วนั ท่ีต้องปรบั ค่าการปรับ ใหไ้ ด้ตามมาตรฐานใหม่ ลงช่อื กากบั โดยผู้มีอานาจในการอนมุ ัติ และผู้เตรยี ม 1 14.36 ทกุ ครง้ั ที่มีการเตรียมอาหารเล้ียงเช้อื ควรต้องมีการเตรียมอาหารเลี้ยงเชอื้ ควบคุมทั้งแบบ- Positive และ Negative เพ่ือยืนยนั ความเหมาะสมของอาหาร เล้ียงเช้อื ทั้งในส่วนการเตรยี มและการนาไปใช้ ขนาดของการทดสอบควบคุมแบบ Positive ควรต้องมีขนาดเหมาะสมเพ่ือใหไ้ ด้ ความไว- Sensitivity ท่ีต้องการ สารอ้างอิงมาตรฐาน 1 14.37 ควรใช้เฉพาะสารอ้างอิงมาตรฐานท่ีเปน็ ทางการ ที่อธบิ ายไวใ้ นแต่ละคู่มือ 1 การวเิ คราะห์ อาทเิ ชน่ AOAC Reference Standard 14.38 สารอา้ งอิงมาตรฐานท่ีเปน็ ทางการ ควรใช้เฉพาะตามที่กาหนดไวใ้ นคู่มือ การวเิ คราะหเ์ ทา่ นั้น 1 14.39 สารอ้างอิงมาตรฐานที่เตรียมมาพรอ้ มใชจ้ ากผู้ผลิต ควรต้องมีการทดสอบ อนุมัติปล่อยผ่าน และตรวจเชค็ ตามช่วงเวลาเพื่อความมั่นใจในความเปน็ มาตรฐาน 14.40 สารมาตรฐานลาดับช้นั ท่ีสอง-Secondary Standards หรือ สารมาตรฐาน 1 สาหรบั ทางาน-“Working Standards ควรต้องมีการทดสอบด้วยวธิ กี าร ทดสอบที่กาหนดขึ้นมา อนุมัติปล่อยผ่าน และตรวจเชค็ ตามช่วงเวลาเพื่อ ความม่ันใจในความเปน็ มาตรฐานเช่นกนั 14.41 สารอ้างองิ มาตรฐาน ควรมีการติดฉลากท่ีเหมาะสม ดังนี้ 1 1. ช่ือสารอา้ งอิงมาตรฐาน 1 2. รนุ่ หรือ หมายเลขลอต และ หมายเลขการวเิ คราะห์ 1 3. วนั ท่ีเตรยี ม 1 4. วนั หมดอายุ 1 5. ความแรง หรอื ความเขม้ ขน้ 1 6. สภาวะการจดั เกบ็ 1 14.42 สารอ้างองิ มาตรฐานภายใน- In house Reference Standard ท่ีเตรียมเทยี บ 1 กบั สารอ้างองิ มาตรฐานท่ีเปน็ ทางการ- Official Reference Standard ต้องตรวจเชค็ ตามชว่ งเวลาเพ่ือความมั่นใจในความเปน็ มาตรฐานเชน่ กัน 14.43 สารอา้ งอิงมาตรฐานทกุ ประเภท ต้องเกบ็ และใช้อยา่ งถกู ต้อง โดยท่ี ไม่ส่งผลต่อคุณภาพของสารอา้ งองิ มาตรฐานนั้นๆ สารท่ีไมไ่ ดใ้ ช้แล้ว- Waste Material 1 14.44 ควรจดั ใหม้ ีการเก็บไวใ้ นที่เกบ็ สารท่ีไม่ได้ใช้แล้วอย่างเหมาะสม เพ่อื รอการนาไปกาจดั สารพษิ สารไวไฟ ควรเก็บแยกในที่ได้ออกแบบแยกไวต้ ่างหาก และควรปดิ สนทิ 54 ตามกฎหมาย
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 14.45 ไม่ควรเกบ็ สะสมสารท่ีไม่ได้ใชแ้ ล้ว- Waste Material ควรจดั ใหม้ ีท่ีท้ิงไว้ 1 รองรบั อย่างเหมาะสม เพอ่ื การเคล่ือนย้าย จดุ ที่รวบรวมภายนอกอาคาร และควรจดั ใหม้ ีการท้ิงอย่างปลอดภยั ถกู สุขอนามัย ในชว่ งเวลาท่ีเหมาะสม สารอ่ืนๆ - Miscellaneous 1 14.46 สารกาจดั สัตวฟ์ นั แทะ สารกาจดั แมลง การรมควนั และสารเพือ่ สุขอนามัย ต้องไม่ไหม้ ีโอกาสปะปน หรือ ปนเป้ือนกับวตั ถุดิบตั้งต้น ภาชนะบรรจุ สินค้าก่งึ สาเรจ็ รูป สินค้า/ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รูป 15. เอกสารต่างๆ *** 15.1 ระบบเอกสารท่ีดี เปน็ ส่วนสาคัญของระบบประกันคุณภาพ ดังน้ันจึงปรากฏ ใหเ้ หน็ ในทกุ มิติของการผลิตท่ีดี-GMP ระบบเอกสารที่ดี จะต้องประกอบด้วย - กาหนดข้อกาหนดสาหรับวตั ถุทกุ ประเภทท่ีใช้ในสถานที่ผลิต 1 - กาหนดระเบยี บวธิ ปี ฏบิ ตั ิงานในการผลิต การควบคุมคุณภาพ รวมไปถึง 1 ความรู้วา่ จะต้องทางานอย่างไร-Know How ของบคุ ลากรต่างๆ ที่ทาไว้ เปน็ ลายลักษณ์อักษร สามารถนามาใช้ฝึกอบรมทบทวน และสาหรบั ฝึก พนกั งานใหม่ และช่วยใหผ้ ู้มีอานาจและรบั ผิดชอบ สามารถควบคุมงาน ใหด้ าเนินไปอย่างราบร่นื และมีคุณภาพ ลดข้อผิดพลาดจากมนุษยไ์ ด้ 'Human Error 1 - ช่วยใหผ้ ู้มีอานาจและรับผิดชอบ สามารถควบคุมการไหลของขอ้ มูลที่ จาเปน็ ท้ังสองด้านจากผู้บรหิ ารลงสู่ผู้ปฏบิ ตั ิงาน และจากผู้ปฏบิ ตั ิงานไปสู่ 1 ผู้บรหิ าร ทาใหก้ ระบวนการปล่อยผ่านผลิตภณั ฑ์ มีความโปร่งใส โดยดู 1 ได้จากขอ้ มูลเชิงประจักษใ์ นระบบเอกสารท่ีได้ออกแบบไว้ - ชว่ ยใหผ้ ู้มีอานาจและรบั ผิดชอบ สามารถควบคุมการตรวจรับรองและ การตรวจสอบความถกู ต้องของทกุ กระบวนการทางานได้ อยา่ งโปรง่ ใสโดยดูได้ จากขอ้ มูลเชงิ ประจกั ษใ์ นระบบเอกสารท่ีได้ออกแบบไวต้ าม'หลักวธิ กี ารวเิ คราะห์ ทางสถติ ิ บนั ทกึ เหล่านี้สามารถตรวจสอบยอ้ นกลับ'ได้ สามารถทบทวนได้ - ชว่ ยใหผ้ ู้มีอานาจและรับผิดชอบ สามารถกระจายอานาจควบคุมดูแล'แบง่ งาน และความรบั ผิดชอบที่เหมาะสมกับบคุ ลากรในระดับต่างๆได'้ อยา่ งมีประสิทธภิ าพ สามารถบรหิ ารระบบคุณภาพ ระบบปฏบิ ตั ิการตาม'มาตรฐานสากล ' ภายใต้ 1 หลักเกณฑก์ ารผลิตที่ดีได้เปน็ อย่างดี และยัง'ส่งผลใหม้ ีระบบประกนั คุณภาพท่ีดี ซึ่งเปน็ ส่วนสาคัญของการบริหาร'ระบบคุณภาพโดยรวม ข้อมูลท่ัวไป 15.2 ระบบเอกสารที่ดีต้องออกแบบ จดั เตรียม ทบทวน และกระจายใหท้ ราบ เปน็ การทั่วไปด้วยความระมัดระวงั และสอดคล้องกบั ใบอนุญาตการผลิต และการตลาดท่ีออกใหใ้ หโ้ ดยผู้มีอานาจในระบบราชการ 55
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 15.3 ระบบเอกสารท่ีดีต้องออกแบบ อนมุ ัติ ลงลายเซ็นกากบั และทาให้ 1 ทนั สมัยอยเู่ สมอโดยผู้ท่ีมีหนา้ ท่ีรบั ผิดชอบ เอกสารในระบบทกุ ชนดิ 1 ต้องได้รับการอนุมัติก่อนท่ีจะมีการแกไ้ ข นาไปใชป้ ฏบิ ตั ิงาน และส่ือสาร ใหท้ ราบทั่วกันในองค์การ 1 15.4 ระบบเอกสารท่ีดีต้องไม่คลุมครอื ต้องมีเน้ือหา หวั เรื่อง วตั ถุประสงค์ เปน็ ปกติตามธรรมชาติของเอกสารนั้น มีความชัดเจน สามารถอา่ นได้ มีระเบยี บ ตรวจสอบ ค้นหาง่าย เอกสารท่ีผลิตข้นึ มาใหม่ต้องชดั เจนและ ได้รบั การยอมรบั และไม่มีข้อผิดพลาดที่เกดิ จากการทาซ้า หรอื จากการ ผลิตขึ้นมาจากต้นฉบบั 15.5 ระบบเอกสารท่ีดีต้องมีการทบทวน เปน็ ระยะๆและทาใหท้ นั สมัยอย่เู สมอ มีระบบควบคุมการเปล่ียนครงั้ ที่ออกเอกสารใหม-่ Revision และยกเลิก ของเดิม และการปอู งกนั ไม่ใหม้ ีการนาเอกสารของเดิมไปใช้ เอกสาร ที่ถูกยกเลิกต้องมีการเกบ็ ไวต้ ามระยะเวลาที่กาหนด- ตามกฎหมายถา้ มี 1 ระบไุ ว้ หรือระบไุ วใ้ นระบบเอกสารในคู่มือคุณภาพ 15.6 การปอู น หรอื กรอกข้อมูล ต้องชัดเจน สามารถอ่านได้ ไม่สามารถลบได้ มีช่องวา่ งเพยี งพอในการกรอก 1 15.7 การเปลี่ยนแปลงแก้ไขเอกสารต้องมีลายเซ็นกากบั และลงวนั ท่ี สามารถ 1 ยงั คงอา่ นข้อมูลเกา่ ได้ และถ้าทาได้ควรมีการแจ้งเหตุผลตามความเหมาะสม 15.8 บนั ทกึ ท้ังหลายควรมีการกรอกขอ้ มูลใหค้ รบ เพื่อใหส้ ามารถตรวจสอบขอ้ มูลย้อนหลังท่ี เก่ียวข้องกับผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตได้ ต้องเก็บอย่างนอ้ ย 1 ปี หลังจากผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตได้หมดอายลุ ง 1 15.9 ขอ้ มูลอาจเก็บลงในระบบอเิ ลคโทรนิค หรือ การถา่ ยเอกสาร หรือวธิ กี าร 1 อื่นใดท่ีได้รับการเชอ่ื ถอื ได้ ในส่วนเอกสารสูตรแม่บทต่างๆ-Master Formula และมาตรฐานการปฏบิ ตั ิงาน- Standard Operating Procedures ที่เกี่ยวขอ้ งกับระบบ ต้องมีพร้อมและถกู ต้อง มีการตรวจเช็ค ถา้ ข้อมูลเกบ็ ลงใน ระบบอิเลคโทรนิค บคุ ลากรที่มีอานาจเทา่ น้ันที่สามารถเข้าไปดูหรือ แก้ไข เอกสารในระบบ และต้องมีระบบบนั ทกึ การเปล่ียนแปลง การลบระบบต้อง สามารถจากดั การเข้าถงึ ด้วย Pass word หรือวธิ กี ารอน่ื ๆ การตรวจสอบ การปอู นข้อมูลท่ีสาคัญมากๆ ต้องสามารถตรวจสอบได้อยา่ งเปน็ อสิ ระ 15.10 บนั ทกึ การผลิตต้องสามารถปอู งกนั การคัดลอกได้ จากการคัดลอกลงในเทปแม่เหล็ก ไมโครฟลิ ม์ กระดาษพมิ พ์ หรอื อ่นื ๆ และที่สาคัญขอ้ มูลเหล่านี้ต้องสามารถ พร้อมดึงมาใช้งานได้สะดวก 56
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล เอกสารท่ีต้องการตามขอ้ กาหนด 1 ฉลาก 15.10 ฉลากที่ติดบนภาชนะบรรจุ เครอื่ งมือ หรอื อาคารสถานท่ีต้องชัดเจนไม่กากวม ตามรูปแบบท่ีองค์การกาหนด อาจใชส้ ีช่วยในการแยกสถานะ ได้แก่ สถานะกกั กนั 1 สถานะรับ สถานะคืน สถานะสะอาด 1 15.11 ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู ต้องได้รบั การแสดงเอกลักษณ์ด้วยฉลาก 1 ตามกฎหมาย และอย่างนอ้ ยต้องมีขอ้ ความดังต่อไปนี้ 1 1. ชือ่ ผลิตภณั ฑ์ 1 2. รายการสารออกฤทธส์ิ าคัญ และจานวนสุทธิ ในรปู แบบนา้ หนกั /ปรมิ าตร 1 3. หมายเลขรุน่ ท่ีออกโดยผู้ผลิต 1 4. วนั หมดอายุ 1 5. ข้อมูลแนะนาสภาวะการเก็บ การใช้งาน ข้อควรระวงั ที่จาเปน็ 6. วธิ กี ารใช้ คาเตือน ท่ีจาเปน็ 7. ชือ่ ที่อยขู่ องผู้ผลิต หรือ ช่ือองค์การ ท่ีนาเสนอสินค้าสู่ตลาด 15.12 สารอา้ งอิงมาตรฐาน ควรมีการติดฉลากและ/หรอื เอกสารเสรมิ ที่แสดง ความแรง ความเขม้ ขน้ วนั ที่ผลิต วนั หมดอายุ วนั ท่ีเปดิ ใช้ครั้งแรก สภาวะการจัดเกบ็ หมายเลขวเิ คราะห์ ตามความเหมาะสม ขอ้ กาหนดเฉพาะและการทดสอบ 1 15.13 การทดสอบที่อธบิ ายอย่ใู นระบบเอกสาร ต้องมีการตรวจรับรองและการ 1 ตรวจสอบความถกู ต้องภายใต้เครือ่ งมือและอปุ กรณอ์ านวยความสะดวก ที่กาหนดกอ่ นที่จะรบั ไวเ้ ปน็ การตรวจแบบกจิ วตั ร- Routine 15.14 ต้องจดั ใหม้ ีข้อกาหนดเฉพาะท่ีทนั สมัย สาหรบั วตั ถดุ ิบต้ังต้น วสั ดุบรรจุ สินค้าสาเรจ็ รูป ท่ีได้รับการอนมุ ัติแล้ว รวมไปถงึ การทดสอบ การตรวจ เอกลักษณ์ ปรมิ าณ ความบริสุทธิ์ และคุณภาพ ตลอดไปจนถึงข้อกาหนด เฉพาะที่ทนั สมัยของสินค้ากึ่งสาเรจ็ รปู สินค้าที่บรรจุในภาชนะขนาดใหญ่ ท่ียังไม่ได้แบง่ บรรจเุ ปน็ สินค้าสาเรจ็ รูป ต้องจัดใหม้ ีขอ้ กาหนดเฉพาะท่ี 1 ทนั สมัยสาหรับ น้า สารละลาย สารเคมี ท่ีใช้ในกระบวนการผลิตด้วยเชน่ กนั 15.15 ข้อกาหนดเฉพาะ-Specification ต้องมีการอนุมัติ ลงลายเซ็นกากับ และ ทาใหท้ นั สมัย และดูแลโดยฝุายควบคุมคุณภาพ ฝุายประกนั คุณภาพ หรอื ฝุายควบคุมเอกสาร ขอ้ กาหนดเฉพาะท่ีทนั สมัย สาหรับวตั ถดุ ิบต้ังต้น วสั ดุบรรจุ สินค้ากึง่ สาเรจ็ รูป สินค้าที่บรรจใุ นภาชนะขนาดใหญท่ ่ียัง ไม่ได้แบง่ บรรจเุ ปน็ สินค้าสาเร็จรูป และ สินค้าสาเร็จรูป –ดูรายละเอยี ด ได้ในขอ้ 15.18- 15.21 57
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 15.16 การปรับปรุงข้อกาหนดเฉพาะ-Specification ใหป้ รบั ตามความจาเปน็ เพือ่ ให้ 1 สอดคล้องกับเภสัชตารับที่ประกาศในระดับชาติ หรือ เอกสารที่เปน็ ทางการอน่ื ๆ 1 - Official Compendia 15.17 เภสัชตารับท่ีประกาศใช้ สารอา้ งองิ สเปคตรา้ อา้ งอิง- Reference Spectra 1 หรอื สารอ้างอิงอืน่ ๆ ควรมีพร้อมใช้ในหอ้ งปฏบิ ตั ิการ 1 1 ขอ้ กาหนดเฉพาะของวัตถุดิบต้ังตน้ วสั ดุบรรจุ 15.18 ข้อกาหนดเฉพาะสาหรับวตั ถดุ ิบต้ังต้น วสั ดุบรรจทุ ่ีสัมผัสกบั ผลิตภณั ฑ์ 1 โดยตรง วสั ดุบรรจทุ ี่พมิ พม์ าแล้ว ได้แก่ 1 1. ช่ือ และรหสั ภายใน 1 2. เอกสารอ้างอิง เชน่ เภสัชตารับท่ีประกาศใช้ 1 3. ข้อกาหนดคุณภาพ และข้อกาหนดเชิงปริมาณ และเกณฑก์ ารยอมรบั 1 ขอ้ กาหนดเฉพาะอาจมีการเพิ่มในส่วนดังต่อไปนี้ 1 4. ผู้ส่งมอบ และผู้ผลิตโดยตรง 5. ตัวอยา่ งส่ิงพมิ พฉ์ ลาก 1 6. วธิ กี ารสุ่มตัวอยา่ ง และทดสอบ หรือ เอกสารอา้ งอิงของวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงาน 7. สภาวะการเก็บ และ ขอ้ ควรระวงั ในการปฏบิ ตั ิงาน 1 8. ระยะเวลาในการเกบ็ สูงสุด กอ่ นท่ีจะมีการตรวจสอบซ้า 1 15.19 เอกสารท่ีใชใ้ นการอธบิ ายวธิ กี ารทดสอบ ควรกาหนดความถ่ีในการ 1 ทดสอบ และการทดสอบซา้ 1 15.20 ข้อกาหนดเฉพาะผลิตภณั ฑก์ งึ่ สาเร็จรูป และผลิตภณั ฑ์ในบรรจุขนาดใหญ่ ควรมี 1 1 การจดั ทาไว้ เหมือนกับวตั ถดุ ิบตั้งต้น หรอื ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รูปตามความเหมาะสม 1 1 ขอ้ กาหนดเฉพาะของผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู 15.21 ขอ้ กาหนดเฉพาะสาหรับผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รูป ควรประกอบด้วย 1 1. ชอ่ื ผลิตภณั ฑท์ ี่กาหนดไว้ และรหสั อ้างองิ 2. ช่ือสารออกฤทธิ์ 3. สูตรตารบั หรือ การอา้ งอิงสูตร 4. คาอธบิ ายรปู แบบยาและรายละเอียดภาชนะบรรจุ 5. วธิ กี ารสุ่มตัวอย่าง และทดสอบ หรือ เอกสารอา้ งอิงของวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงาน 6. ข้อกาหนดคุณภาพ และขอ้ กาหนดเชงิ ปรมิ าณ และเกณฑ์การยอมรบั 7. สภาวะการเกบ็ และ ข้อควรระวงั ในการปฏบิ ตั ิงาน 8. อายขุ องผลิตภณั ฑส์ าเร็จรูป เอกสารสูตรแมบ่ ท 15.22 เอกสารสูตรแม่บท-Master Formulae ต้องมีการจดั ทาสาหรับทกุ ผลิตภณั ฑ์และทกุ ขนาดผลิต 58
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 15.23 เอกสารสูตรแม่บท-Master Formulae ต้องประกอบด้วย 1. ช่ือผลิตภณั ฑแ์ ละรหสั อา้ งองิ ที่เก่ยี วกับข้อกาหนดเฉพาะของผลิตภณั ฑ์ 1 2. คาอธบิ ายรปู แบบยา ความแรง และขนาดการผลิต 1 3.รายการวตั ถดุ ิบต้ังต้นทั้งหมด จานวนท่ีใช้ 1 4. น้าหนักสุดทา้ ยที่คาดไว้ และค่าที่ยอมรับได้ 1 5. ขอ้ กาหนดของสถานที่ผลิต และเคร่ืองมือผลิตท่ีใช้ 1 6. วธิ กี ารผลิต หรอื อ้างองิ วธิ ผี ลิต การใช้เครื่องมือการ 1 ผลิตท่ีสาคัญๆ การสอบเทยี บ การกาจดั เชื้อ การล้าง 7. รายละเอยี ดลาดับขน้ั ของการผลิต 1 8. การควบคุมระหวา่ งการผลิต และหลักเกณฑก์ ารควบคุม 1 9.วธิ กี ารเกบ็ วตั ถุดิบ วตั ถุระหวา่ งการผลิต ผลิตภณั ฑ์ 1 และขอ้ กาหนด พเิ ศษในการเก็บรกั ษาในแต่ละชว่ งการผลิต 10. ข้อควรระวงั ท่ีควรสังเกต 1 วิธกี ารบรรจุ 15.24 วธิ กี ารบรรจุ ต้องได้รับการอนมุ ัติสาหรับแต่ละขนาดบรรจุ ก่อนที่จะมี การบรรจุ และจะต้องดาเนินการดังนี้ 1. ชือ่ ผลิตภณั ฑ์ 1 2. คาอธบิ ายรูปแบบยา ความแรง และวธิ ใี ช้ 1 3. ขนาดบรรจุ เปน็ ชิน้ น้าหนัก หรือปรมิ าตรในบรรจภุ ณั ฑ์สุดทา้ ย 1 4. รายการวสั ดุท่ีใชใ้ นการบรรจุทั้งหมด จานวน ชนดิ 1 ขนาด รหสั ท่ีอา้ งอิงขอ้ กาหนดเฉพาะของวสั ดุบรรจุ 5. ควรจัดใหม้ ีตัวอย่างที่ถกู ต้องไวเ้ ปน็ ตัวอยา่ ง เพอื่ 1 กาหนดขนาด ตัวพมิ พ์ และระบตุ าแหน่งการพมิ พท์ ี่ถกู ต้อง เชน่ วนั หมดอายุ 6. ควรระบขุ อ้ ควรปฏบิ ตั ิ-การสังเกตไวใ้ นขัน้ ตอนการบรรจุ เพื่อใหม้ ั่นใจวา่ ได้นาเอา 1 สิ่งที่ไม่เก่ียวข้องกับการบรรจอุ อกหมดส้ินแล้ว- Line Clearance ก่อนและหลังการบรรจทุ กุ ครง้ั 7. กาหนดรายละเอยี ดในการบรรจุ และรายละเอียด 1 สาคัญและเครอื่ งมือท่ีใช้ในการบรรจุในลาดับรองๆ ท่ีไม่อาจละเลยได้ 8. รายละเอียดการควบคุมระหวา่ งการบรรจุ เชน่ การสุ่มตัวอยา่ งและเกณฑก์ ารยอมรบั 1 บนั ทกึ การผลิต – Batch Processing Records 1 15.25 บนั ทกึ การผลิต ต้องเก็บไวท้ กุ ๆ รุน่ การผลิต การออกแบบ บนั ทกึ การผลิต 59 ควรออกแบบเพ่ือปอู งกนั ความผิดพลาด และอ้างองิ ข้อกาหนดเฉพาะ ล่าสุดท่ีได้รับการอนมุ ัติ บนั ทกึ การผลิตที่ได้จากการถา่ ยเอกสาร หรอื การพมิ พจ์ ากระบบคอมพวิ เตอร์ที่ได้รับการตรวจรบั รองความถูกต้อง จะดีกวา่ การคัดลอก- Transcribe จึงไม่แนะนาวธิ หี ลัง
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 15.26 ก่อนที่จะเรม่ิ ทาการผลิตจะต้องเอาส่ิงที่ไม่เกีย่ วขอ้ งออกใหห้ มด ต้ังแต่เอกสาร 1 วตั ถขุ องการผลิตรุ่นก่อนหน้าน้ี เครือ่ งการผลิตทกุ ชิน้ ต้องสะอาด และการตรวจน้ี 1 ต้องมีการบนั ทกึ 1 15.27 ระหวา่ งการผลิต ต้องบนั ทกึ ขอ้ มูลต่อไปนี้ 1 1. ชื่อผลิตภณั ฑ์ 1 2. รุ่นท่ีผลิต 1 3. วนั ท่ี เวลา ในแต่ละข้นั ตอน 1 4. ชื่อผู้รบั ผิดชอบในแต่ละข้ันตอน 1 5. ลายเซ็น ของผู้ปฏบิ ตั ิงาน และผู้ควบคุม 1 6. บนั ทกึ ปรมิ าณ หมายเลขรนุ่ และหมายเลขการควบคุม 1 คุณภาพของวตั ถุดิบทกุ ตัวท่ีใชแ้ ละปริมาณสารจากร่นุ กอ่ นท่ีเติมลงไป 1 7. ข้อมูลการผลิตท่ีสาคัญๆ และเคร่อื งมือหลักที่ใช้ในการผลิต 8. การควบคุมระหวา่ งผลิต และผลของการทดสอบลายเซ็นของผู้ทดสอบ 1 9. นา้ หนักของผลผลิตระหวา่ งผลิต ในแต่ข้ันตอน เทยี บกบั ขอ้ กาหนด และรายงาน ความเบี่ยงเบน การยอมรบั โดยดูจากขอ้ กาหนดการยอมรับค่า เบี่ยงเบน 1 10. บนั ทกึ ปญั หาความเบ่ียงเบนไปจากขอ้ กาหนดการยอมรบั ในเอกสารสูตร แม่บท พรอ้ มรายละเอยี ด และเซ็นกากับ 1 1 บนั ทกึ การบรรจุ – Batch Packaging Records 1 15.28 บนั ทกึ การบรรจุ ต้องเก็บไวท้ กุ ๆ ร่นุ การบรรจุ การออกแบบ บนั ทกึ การ 1 บรรจุ ควรออกแบบเพอ่ื ปอู งกันความผิดพลาด และอ้างอิงข้อกาหนด 1 เฉพาะล่าสุดที่ได้รบั การอนมุ ัติ บนั ทกึ การบรรจทุ ่ีได้จากการถ่ายเอกสาร หรอื การพมิ พจ์ ากระบบคอมพวิ เตอรท์ ี่ได้รับการตรวจรับรองความ ถกู ต้อง จะดีกวา่ การคัดลอก- Transcribe จงึ ไม่แนะนาวธิ หี ลัง 15.29 กอ่ นที่จะเร่ิมทาการบรรจุ จะต้องเอาสิ่งที่ไม่เกีย่ วข้องออกใหห้ มด ตั้งแต่ เอกสาร วตั ถขุ องการบรรจรุ นุ่ ก่อนหน้าน้ี เครอื่ งบรรจุทกุ ช้ินต้องสะอาด และการตรวจน้ีต้องมีการบนั ทกึ 15.30 ระหวา่ งการบรรจุ ต้องบนั ทกึ ข้อมูลต่อไปน้ี 1. ชื่อผลิตภณั ฑ์ รนุ่ ที่บรรจุ จานวนที่ควรบรรจไุ ด้ จานวนที่บรรจุได้จรงิ นามาเปรยี บเทยี บ กระทบยอด และรายงาน 2. วนั ที่ เวลา ในแต่ละข้ันตอนการบรรจุ 3. ชอ่ื ผู้รับผิดชอบในแต่ละขนั้ ตอนการบรรจุ 4. ลายเซ็น ของผู้ปฏบิ ตั ิงาน และผู้ควบคุม 5. บนั ทกึ การตรวจเช็คเอกลักษณ์ และตามที่กาหนดไวใ้ น คู่มือการบรรจุ รวมไปถึงการควบคุมคุณภาพระหวา่ งการบรรจุ 60
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 6. รายละเอยี ดการบรรจตุ ามท่ีกาหนดไวใ้ นคู่มือการบรรจุ 1 บนั ทกึ การบรรจทุ ี่บรรจไุ ด้และที่คืนไปในเมื่อสิ้นสุดการบรรจุในแต่ละวนั 7. ตัวอย่างวสั ดุการบรรจุท่ีพมิ พแ์ ล้ว ต้องตรวจเช็ค หมายเลข ร่นุ การผลิต วนั หมดอายุ 1 ใหถ้ กู ต้อง รวมถึงจานวนวสั ดุการบรรจทุ ี่พมิ พแ์ ล้วที่พมิ พเ์ กินความต้องการ 1 8. บนั ทกึ ปญั หาพเิ ศษ รวมไปถงึ รายละเอยี ดความเบี่ยงเบนไปจากวธิ กี ารบรรจุ พร้อมรายละเอยี ด และเซ็นกากับโดยบคุ คลากรท่ีเหมาะสม 1 9. จานวนและหมายเลขอา้ งองิ ของวสั ดุการบรรจทุ ี่พมิ พแ์ ล้ว จานวนท่ีบรรจไุ ปแล้ว และยังไม่ได้บรรจุ จานวนท่ีทาลาย หรอื คืนคลัง 1 กระทบยอด เพื่อนาไปพจิ ารณาวา่ อยใู่ นเกณฑ์ที่ยอมรับได้หรอื ไม่ 1 ระเบยี บวิธีการปฏบิ ตั งิ านมาตรฐาน- Standard Operating Procedures: SOPs 1 15.31 ระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐาน และบนั ทกึ ต่างๆท่ีได้บนั ทกึ ไว้ ต้องมีไวเ้ พือ่ 1 1. การประกอบเคร่อื งมือ และการตรวจรบั รองความถูกต้อง 1 2. เคร่อื งมือท่ีใช้ในการวเิ คราะห์ และการสอบเทยี บ 1 3. การบารุงรกั ษา การล้าง และทาความสะอาด 1 4. การตรวจติดตามสภาวะแวดล้อม 1 5. การควบคุมสัตวพ์ าหนะเช้อื โรค 1 6. การรับข้อรอ้ งเรยี น 7. การเรยี กคืน 1 8. การส่งคืน 1 15.32 จดั ใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานและบนั ทกึ สาหรับการรับวตั ถุต้ังต้น 1 วสั ดุบรรจุปฐมภมู ิ วสั ดุบรรจทุ ี่พมิ พม์ าแล้ว 1 15.33 บนั ทกึ สาหรบั การรบั วตั ถุต้ังต้น วสั ดุบรรจุปฐมภมู ิ วสั ดุบรรจุที่พมิ พ์ 1 มาแล้ว ต้องประกอบด้วย 1 1. ชือ่ วตั ถุ/สาร/ผลิตภณั ฑ์ บนภาชนะบรรจุ และเอกสารการขนส่ง 1 2. ชือ่ ภายใน และ/หรอื รหสั ถา้ แตกต่างจากไปจากข้อ 1 1 3. วนั ที่รบั ของ 1 4. ผู้จาหนา่ ย/ผู้ส่งมอบ ถ้าเปน็ ไปได้ควรระบุ ผู้ผลิตโดยตรง 5. หมายเลขร่นุ ที่ออกโดยผู้ผลิต หรอื หมายเลขอ้างองิ 6. จานวนรวมท้ังหมด และจานวนภาชนะบรรจุท่ีรบั 7. หมายเลขรุ่นท่ีออกเพ่อื การรบั 8. ข้อสังเกตที่เกีย่ วข้อง เช่น สภาพภาชนะบรรจุ 15.34 กาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานในการติดปาู ยแสดงภายใน การกกั กัน การจดั เก็บ วตั ถตุ ั้งต้น วสั ดุบรรจปุ ฐมภมู ิ วสั ดุบรรจุที่พมิ พ์ 1 61 มาแล้ว และผลิตภณั ฑ์อน่ื ๆ ตามความเหมาะสม 15.35 ระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานต้องอยใู่ นบริเวณท่ีจดุ ต่างๆ ทกุ จุดท่ี
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล จาเปน็ เช่น อยู่ท่ีเครือ่ งมือ อปุ กรณ์ทกุ ชน้ิ เพื่อความสะดวกในการใช้งาน 15.36 กาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐาน ในการสุ่มตัวอยา่ ง และ 1 ระบบุ คุ ลากรที่มีอานาจในการสุ่ม 15.37 ระเบยี บวธิ กี ารสุ่ม ต้องประกอบด้วย 1 1. วธิ ใี นการสุ่ม และแผนการสุ่ม 1 2. เครื่องมือที่ใช้ 1 3. ข้อควรระวงั ในการสุ่มที่เลี่ยงไม่ใหเ้ กิดการปนเป้ือน หรอื ทาใหค้ ุณภาพเสื่อมสลาย 1 1 4. ปรมิ าณในการสุ่ม 1 5. วธิ ใี นการแบง่ ตัวอย่างที่สุ่ม 1 6.ชนดิ ของภาชนะท่ีใช้ เช่น สาหรบั การสุ่มแบบปราศจากเชือ้ หรอื แบบทั่วๆไป 1 7. ขอ้ ควรระวงั เฉพาะ เช่น การสุ่มแก็สพษิ 15.38 กาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานในการออกหมายเลขร่นุ 1 อยา่ งเปน็ ระบบ ทาให้ วตั ถุต้ังต้น วสั ดุบรรจปุ ฐมภมู ิ วสั ดุบรรจทุ ่ีพมิ พ์ มาแล้ว และผลิตภณั ฑ์สาเร็จรปู และสารต่างๆ สามารถระบชุ นิดได้อยา่ งชดั เจน 1 15.39 ระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานในการออกหมายเลขรุ่นท่ีใชใ้ น ข้ันตอนการผลิต และขั้นตอนการบรรจตุ ้องมีความสัมพนั ธซ์ ึ่งกนั และกนั 1 15.40 ระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานในการออกหมายเลขรุ่นต้องมั่นได้วา่ จะไม่เกินการออกหมายเลขรนุ่ ซ้ากนั 1 15.41 การออกหมายเลขร่นุ จะต้องมีการบนั ทกึ ทนั ที่ในสมุดบนั ทกึ -Logbook และระบวุ นั ท่ีออกหมายเลขรุ่น ลักษณะเฉพาะ และขนาดของรุ่นที่ผลิต 1 15.42 กาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานท่ีเปน็ ลายลักษณ์อกั ษร 1 สาหรบั ทดสอบวตั ถุ และผลิตภณั ฑ์ในข้นั ตอนการผลิตต่างๆ โดยระบวุ ธิ ี 1 และเคร่ืองมือที่ใช้ ผลการทดสอบต้องมีการบนั ทกึ 1 15.43 ผลการวเิ คราะหอ์ ย่างนอ้ ยต้องประกอบด้วยข้อมูล 1.ชื่อวตั ถุ หรอื ผลิตภณั ฑ์ และรูปแบบผลิตภณั ฑ์ ถ้ามี 1 2. หมายเลขรุน่ ผู้ผลิต และ/หรือผู้จาหนา่ ย 1 3. ขอ้ กาหนดเฉพาะ และวธิ กี ารทดสอบท่ีอ้างอิง 1 4. ผลการทดสอบ รวมไปถึงข้อสังเกต การคานวณ และการ 1 อ้างองิ ช่วงการควบคุม- Limits ที่อ้างองิ จากข้อกาหนดเฉพาะ 5.วนั ท่ีและหมายเลขอ้างอิงของการทดสอบ 6.ลายเซ็นกากับของบคุ คลท่ีทาการทดสอบ 7. วนั ที่ ลายเซ็นกากับของบคุ คลท่ีทาการทวนสอบ-Verify ผลการทดสอบ 8.ขอ้ ความท่ีชดั เจนในการปล่อยผ่าน หรือ ไม่ผ่าน วนั ที่ ลายเซ็นกากบั ของบคุ คลท่ีมีอานาจที่ได้รบั มอบหมาย 62
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 15.44 ระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานที่เปน็ ลายลักษณ์อักษรในการปล่อยผ่าน หรอื 1 ไม่ผ่าน โดยเฉพาะอย่างยง่ิ การปล่อยผ่านผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รปู เพอื่ การจาหน่าย/ขาย 1 15.45 บนั ทกึ การกระจายผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รูปเพอ่ื การจาหนา่ ย/ขาย เพอ่ื ความ 1 สะดวกหากจาเปน็ ที่ต้องเรยี กคืน 15.46 บนั ทกึ การยืนยันความถกู ต้อง การสอบเทยี บ การบารุงรกั ษา การทาความสะอาด การซ่อม เครอื่ งมือสาคัญๆวนั ที่บนั ทกึ บคุ ลกรท่ีทาการนั้นๆต้องเกบ็ ไวเ้ พื่อเปน็ หลักฐาน 1 15.47 บนั ทกึ การใชเ้ ครื่องมือหลัก และ/หรอื ท่ีสาคัญต่อกระบวนการผลิต 1 สถานที่ท่ีดาเนินการผลิต ต้องมีการบนั ทกึ ตามลาดับก่อน-หลัง 1 15.48 กาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐานที่เปน็ ลายลักษณ์อักษร และความ 1 รบั ผิดชอบในการทาความสะอาด และกาจดั เชือ้ ท่ีเพยี งพอและมีรายละเอยี ด แผนการล้าง วธิ ี เคร่ืองมือที่ใช้ สารท่ีใช้ รายการ เครอื่ งมือที่ใช้ในการทาความสะอาด 1 16. การปฏบิ ตั ทิ ี่ดใี นการผลิต 16.1 พนกั งานฝุายผลิตต้องปฏบิ ตั ิงานอย่างชดั เจนตามระเบยี บวธิ กี าร 1 ปฏบิ ตั ิงานที่สอดคล้องกบั คาสั่งท่ีได้รับการอนมุ ัติในการผลิตและการทา 1 การตลาด ตามเปาู หมายการผลิตผลิตภณั ฑ์ท่ีคุณภาพตามที่กาหนดไวล้ ่วงหนา้ 16.2 การรบั การทาความสะอาด การกกั กนั การสุ่มตัวอย่าง การเกบ็ รักษา 1 การทาฉลาก การชัง่ การผลิต การบรรจุ และการกระจายสินค้า ต้อง ปฏบิ ตั ิงานอย่างชดั เจนตามระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานที่เปน็ ลายลักษณ์อักษร 1 16.3 ขอ้ เบี่ยงเบนไปจากคู่มือการปฏบิ ตั ิ หรือวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐาน ควร 1 หลีกเลี่ยง ใหไ้ ด้มากที่สุด ถา้ เกิดการเบี่ยงเบน ใหป้ ฏบิ ตั ิไปตามระเบยี บวธิ กี าร 1 ปฏบิ ตั ิงานท่ีได้อนุมัติ การอนุมัติขอ้ เบ่ียงเบนต้องบนั ทกึ โดยบคุ ลากรท่ีได้รบั มอบหมาย และการมีส่วนร่วมของแผนกควบคุมคุณภาพตามความเหมาะสม 16.4 การตรวจเชค็ และกระทบยอดปริมาณควรทาตามความจาเปน็ เพ่อื ให้ มั่นใจวา่ ไม่มีข้อแตกต่างไปจากเกณฑท์ ี่ยอมรับได้ 16.5 การผลิตผลิตภณั ฑท์ ่ีต่างชนิดกนั ไม่ควรทาพรอ้ มกนั หรือสลับกันในหอ้ ง ผลิตเดียวกัน หรอื ใช้พื้นที่เดียวกัน ยกเวน้ มีระบบปอู งกันจนทาใหไ้ ม่มี ความเสี่ยงจากการปะปนกัน หรอื การปนเปื้อนขา้ มกัน 16.6 ทกุ คร้ังท่ีมีการผลิต ต้องติดฉลากใหก้ ับวตั ถุทกุ ตัว ฉลาก และแสดง สถานะขน้ั ตอนการผลิตท่ีได้ทาไปแล้ว หมายเลขรนุ่ และชอื่ ผลิตภณั ฑ์ ท่ีได้ผลิตไปก่อนหนา้ น้ี 16.7 ไม่อนญุ าตใหผ้ ู้ท่ีไม่เก่ยี วขอ้ งเข้ามาในบริเวณผลิต 16.8 ไม่อนญุ าตใหผ้ ลิตสินค้าอื่นๆ ท่ีไม่ได้รบั อนญุ าตใหผ้ ลิตในบรเิ วณผลิต 16.9 การควบคุมคุณภาพระหวา่ งผลิต ในบรเิ วณผลิต ต้องไม่ส่งผลเสีย คุณภาพของผลิตภณั ฑ์ หรือผลิตภณั ฑอ์ ืน่ ๆ 63
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล การปอ้ งกันการปนเปื้อนข้าม และการปนเปื้อนจากแบคทเี รยี ระหว่างการผลิต 1 16.10 ต้องมีระบบปอู งกันและกาจัดฝุนในกรณที ี่มีการใช้วตั ถุดิบแหง้ และ 1 ผลิตภณั ฑ์ที่แหง้ ในการผลิต ควรจัดใหม้ ีการควบคุมอากาศ เชน่ ระบบ ปอู นอากาศ ระบบสกัดฝุนจากอากาศ ท่ีเหมาะสม 1 1 16.11 ต้องหลีกเล่ียงไม่ใหเ้ กดิ การปนเปื้อนของวตั ถุต้ังต้น หรือผลิตภณั ฑจ์ ากสารต่างๆ 1 ที่มาจากท่ีต่างๆ เชน่ เส้ือผ้าผู้ปฏบิ ตั ิงาน ผิวหนงั บาดแผลเปดิ เปน็ ต้น 1 1 16.12 มาตรการการปอู งกนั ทาได้โดยมาตรการทางเทคนคิ และมาตรการทาง 1 กฎระเบยี บและแนวทางในการปฏบิ ตั ิงานขององค์การ ต่อไปน้ี 1 1. การผลิตต้องผลิตในท่ีกาหนดไว้ และเปน็ ระบบปดิ 1 2. จดั เวลาการผลิต และการทาความสะอาด ไม่ใหซ้ ้อนทบั กนั 1 1 3. จดั ใหม้ ีหอ้ งแอร์-ล็อค หรอื ความดันหอ้ ง ระบบปอู นอากาศ และระบบ สกดั ฝุน 1 4. มีระบบปอู งกนั การปนเป้ือนจากการหมุนวนอากาศท่ีไม่ได้สกัด ความสกปรก 5. จัดใหม้ ีชุดปอู งกันเม่ือต้องทางานกับสารเคมี 1 6. จัดใหม้ ีระเบยี บวธิ ที าความสะอาด และกาจัดเชอ้ื ท่ีได้ผล 1 7. ใช้ระบบปดิ ในทกุ ส่วนการผลิต 1 8. จดั ใหม้ ีการตรวจหาสารตกค้าง-Residues 9. จดั ใหม้ ีปาู ยแสดงสถานะ การทาความสะอาด 1 16.13 จัดใหม้ ีการตรวจสอบมาตรการปอู งกนั การปนเปื้อนเปน็ ระยะๆ ตามท่ี 1 กาหนดระเบยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั ิงานมาตรฐาน 16.14 จัดใหม้ ีการตรวจสอบสภาพแวดล้อมการผลิตในบรเิ วณการผลิต เช่น การตรวจควบคุมทางจลุ ชีวะ และ ปริมาณฝุน กระบวนการผลิต 16.15 กอ่ นเรมิ่ ทาการผลิต ต้องตรวจสอบความสะอาดของเครือ่ งมือ อปุ กรณ์การผลิต ทกุ ชนิด ต้องสะอาดและปราศจากวตั ถุ วสั ดุ ของผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตกอ่ นหน้านี้ 16.16 จัดใหม้ ีการควบคุมและบนั ทกึ การควบคุมระหวา่ งการผลิต และการ ควบคุมสิ่งแวดล้อมในการผลิต 16.17 จดั ใหม้ ีระบบแสดงเตือนการล้มเหลวของเครอ่ื งมือผลิตหรอื ระบบ บริการ เช่น ระบบนา้ แก๊ส เครื่องมือการผลิตที่ใชไ้ ม่ได้ต้องนาออกจาก บริเวณการผลิต เครื่องมือการผลิตท่ีใช้แล้วต้องทาความสะอาดทนั ที และ ทาใหแ้ หง้ และปอู งกันการปนเป้ือน 16.18 เคร่ืองมือท่ีล้างทาความสะอาดแล้วต้องระบเุ วลาการล้างใหม่ ก่อนท่ีจะ นาไปใช้ โดยอาศัยข้อมูลการทดลองอ้างองิ 16.19 วสั ดุท่ีใชใ้ นการบรรจตุ ้องล้างก่อนนาไปใช้นาไปบรรจุ และปอู งกนั การ ปะปนของเศษแก้ว หรือเศษโลหะ ยกเวน้ การบรรจุโดยระบบ Blow-Fill-Seal 64
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 16.20 ขอ้ มูลปริมาณผลผลิตที่เบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานท่ีคาดไว้ ต้องมีการ 1 1 ตรวจสอบและบนั ทกึ ไว้ 1 16.21 ระบบทอ่ หรือส่วนของเครอ่ื งมือใดๆ ที่ใช้ในการถา่ ยเทสารจากจุดหนึ่ง 1 ไปอีกจดุ หนึ่งต้องมีการตรวจสอบเพื่อใหแ้ น่ใจวา่ ระบบทางานถูกต้อง 1 16.22 ทอ่ ท่ีใช้ในการส่งน้ากล่ัน หรอื น้า DI ต้องมีการทาความสะอาดและกาจดั เช้ือ 1 และมีการตรวจเชื้อ และมีมาตรการการปอู งกนั การปนเป้ือนจากเชื้อโรค 1 16.23 การชัง่ ตวง วดั บนั ทกึ และ การควบคุมเครื่องมือ และเครอ่ื งจักร ต้องมี 1 การกาหนดช่วงการใชง้ าน การสอบเทยี บ ดูแลรกั ษา เพื่อใหส้ ามารถ 1 ทางานได้ถูกต้อง มีการทาการทดสอบความถกู ต้องประจาวนั -Daily 1 Checked หรอื ก่อนการใช้งาน ต้องมีการกาหนดการสอบเทยี บครัง้ ต่อไป 1 ตามความถ่ีท่ีเหมาะสม และติดปาู ยแสดงสถานะ 16.24 การซ่อมบารุง ต้องไม่มีผลกระทบรา้ ยแรงต่อคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ 1 กระบวนการบรรจุ 1 16.25 เม่ือมีการวางโปรแกรมการบรรจุ ต้องมีแนวทางหรือมาตรการลดความ เสี่ยงจากการปนเปื้อนข้ามกัน และการปะปนระหวา่ งผลิตภณั ฑ์ต่าง 65 ชนดิ กนั เชน่ การกั้นหอ้ งแยก หรอื วธิ กี ารใดๆ ที่ปอู งกันการปนเปื้อน ข้ามกนั และการปะปนระหวา่ งผลิตภณั ฑต์ ่างชนดิ กนั ได้มีประสิทธภิ าพ 16.26 ก่อนการบรรจุ ต้องมีการจัดการสถานท่ีเพือ่ ใหม้ ั่นใจวา่ ไม่มีวสั ดุการบรรจุ ฉลาก เอกสาร ของผลิตภณั ฑ์กอ่ นหนา้ น้ีหลงเหลืออยู่ เปน็ การเคลียร์ สายการบรรจุ - Line Clearance ควรมีระเบยี บวธิ ปี ฏบิ ตั ิงาน รายการ ตรวจสอบ- Check- List และบนั ทกึ การบรรจุที่เหมาะสม 16.27 ชือ่ ผลิตภณั ฑ์ และ หมายเลขรุ่นการผลิต ควรจดั แสดงใหเ้ หน็ ตลอดสายการบรรจุ 16.28 การบรรจุ การปดิ ผนึก ต้องทาใหเ้ สร็จส้ินเรว็ ที่สุดเทา่ ที่เปน็ ไปได้ การปดิ ฉลาก ถา้ ล่าช้า ต้องมีระบบปอู งกันไม่ใหเ้ กดิ การปะปนกนั กับรุ่นการผลิตถดั ไป 16.29 การพมิ พฉ์ ลากระหวา่ งบรรจุ หรอื แยกพมิ พ์ เชน่ วนั หมดอายุ ต้องมีการ ตรวจเชค็ ความถกู ต้อง และบนั ทกึ 16.30 เมื่อมีการใช้ระบบปดิ ฉลากแบบที่มีการตัดฉลาก หรือการบรรจุด้วยมือ ต้องมีการตัดแยกฉลากเปน็ ม้วนไวก้ ่อนสาหรบั แต่ละรนุ่ การผลิต เพ่อื ปอู งกันการปะปนกัน การใชร้ ะบบอิเลคโทรนิคจะชว่ ยการปอู งกนั การ ปะปนของฉลากได้แต่อยา่ งไรกต็ ามกต็ ้องมีการตรวจเชค็ เช่นกนั ระหวา่ ง การบรรจุ ตามความถี่ท่ีเหมาะสม 16.31 การพมิ พฉ์ ลากหรือ สลักลายพมิ พบ์ นฉลาก จะต้องไม่ลบ หรอื เลือนได้ง่าย 16.32 การตรวจเชค็ ระบบการพมิ พฉ์ ลากแบบต่อเนื่องด้วยเครือ่ งคอมพวิ เตอร์ หรอื ระบบอเิ ลคโทรนิค อย่างน้อยต้องดาเนนิ การต่อไปน้ี 1. การตรวจลักษณะภายนอกท่ัวๆไปของภาชนะบรรจุ
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 2. ความเรยี บร้อยสมบรู ณ์ของภาชนะบรรจุ 1 3. ความถกู ต้องของภาชนะบรรจตุ รงกับผลิตภณั ฑท์ ี่ต้องการบรรจุ 1 4. ขอ้ ความการพมิ พเ์ พ่มิ ทบั ถูกต้อง 1 5. ระบบการตรวจสอบสายการบรรจทุ างานถกู ต้อง ตัวอย่างที่สุ่มจากสายการ 1 บรรจไุ ปแล้วไม่ควรนากลับมาคืน เพราะโอกาสนามาคืนผิดรุน่ การบรรจมุ ีสูง 1 16.33 ผลิตภณั ฑ์ที่ถูกนาไปตรวจสอบนอกเหนอื จากการทางานปกติ 1 ถ้าต้องการนากลับมาคืนในสายการผลิต ต้องได้รับการตรวจ และอนมุ ัติ โดยผู้มีหน้าที่รบั ผิดชอบ และมีการบนั ทกึ เปน็ หลักฐานในการนามาคืน 1 16.34 ในกรณที ี่มีความผิดปกติสาคัญหรอื ข้อคลาดเคล่ือนที่ผิดปกติจาก การตรวจเช็คและกระทบยอดปริมาณผลิตภณั ฑท์ ี่ยังไม่ได้บรรจุท่ีเหลือ 1 กบั วสั ดุการบรรจทุ ่ีใช้ไปและปรมิ าณผลิตภณั ฑท์ ่ีบรรจไุ ด้ ต้องมีการ ตรวจสอบจนหาเหตุผลที่พอใจ หรอื เพอื่ ใหม้ ั่นใจวา่ ไม่มีข้อแตกต่างไป 1 จากเกณฑท์ ่ียอมรับได้ ก่อนท่ีจะปล่อยผ่าน 16.35 เมื่อปดิ การบรรจุแล้ว วสั ดุการบรรจทุ ่ีถูกพมิ พห์ มายเลขรุน่ แล้วท่ีเหลือ 1 ต้องทาลายทิ้ง ส่วนวสั ดุการบรรจุท่ีไม่ถกู พมิ พ์ สามารถนาไปใช้ในรุน่ การบรรจถุ ัดไปได้ ต้องมีเอกสารคืนสามารถตรวจติดตามยอ้ นหลังได้ จงึ จะทาการคืนเขา้ สต็อกได้ 17. การปฏบิ ตั ทิ ่ีดีในการควบคุมคุณภาพ 17.1 การควบคุมคุณภาพเปน็ ส่วนหน่ึงของการผลิตที่ดี – GMP ที่เก่ียวขอ้ ง ต้ังแต่การสุ่มตัวอยา่ ง ขอ้ กาหนดเฉพาะ การทดสอบ ระบบเอกสาร และ การปล่อยผ่าน เพอื่ ใหม้ ั่นใจได้วา่ วตั ถุดิบท่ีใช้ และผลิตภณั ฑท์ ่ีปล่อยผ่าน ต้องผ่านการทดสอบ ก่อนท่ีจะนาไปใช้ และปล่อยผ่านเพ่ือการจาหนา่ ย การควบคุมคุณภาพไม่ใช่เฉพาะงานในหอ้ งปฏบิ ตั ิการ และเปน็ งาน ตัดสินใจท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั คุณภาพของผลิตภณั ฑ์ 17.2 หลักการของการควบคุมคุณภาพคือต้องเปน็ อิสระจากฝุายผลิต 17.3 องค์การ/ผู้ผลิต ต้องจัดใหม้ ีแผนกควบคุมคุณภาพ ที่มีอิสระจากแผนกอืน่ ๆ อยู่ภายใต้การบริหารจากผู้ที่มีคุณสมบตั ิและประสบการณ์เพยี งพอและได้รบั การ สนับสนุนทรพั ยากรต่างๆ อยา่ งเพยี งพอ อยา่ งน้อยต้องประกอบด้วย 1. เคร่อื งอานวยความสะดวกท่ีเพยี งพอ บคุ ลากรท่ีได้รบั การฝึก ระเบยี บ วธิ กี ารทางานท่ีได้รบั การรับรองตั้งแต่ การสุ่มตัวอยา่ ง การตรวจสอบ การทดสอบ วตั ถดุ ิบต้ังต้น ผลิตภณั ฑร์ ะหวา่ งผลิต และผลิตภณั ฑ์ที่ ยังไม่ได้แบง่ บรรจุ วสั ดุการบรรจุ และผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รปู นอกจากนี้ อาจต้องมีการตรวจติดตามสภาวะส่ิงแวดล้อมตามขอ้ กาหนด-GMP 66
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 2. ต้องมีวธิ ใี นการสุ่มตัวอย่างและสุ่มโดยเจา้ หนา้ ที่ของแผนกควบคุม 1 คุณภาพวตั ถุดิบตั้งต้น ผลิตภณั ฑ์ระหวา่ งผลิต และผลิตภณั ฑ์ที่ยังไม่ได้ แบง่ บรรจุ วสั ดุการบรรจุ และผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รปู 3. ต้องมีการตรวจรับรองและการตรวจสอบความถกู ต้องในกระบวน 1 ควบคุมคุณภาพและการวเิ คราะห์ 4. บนั ทกึ ผลต่างๆ ท่ีแสดงวา่ ต้ังแต่การสุ่มตัวอยา่ งและ การทดสอบ 1 วตั ถดุ ิบต้ังต้น ผลิตภณั ฑร์ ะหวา่ งผลิต และผลิตภณั ฑ์ที่ยังไม่ได้แบง่ บรรจุ วสั ดุการบรรจุ และผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู มีการสุ่มและ/หรอื วเิ คราะหโ์ ดย เจา้ หน้าที่ของแผนกควบคุมคุณภาพ 5. ผลิตภณั ฑส์ าเร็จรูป ต้องมีสาระสาคัญครบท้ังคุณภาพและปรมิ าณ 1 ตามท่ีได้รับอนญุ าตใหผ้ ลิตและการทาการตลาด แสดงฉลากอย่างถกู ต้อง 6. บนั ทกึ การตรวจสอบ ทดสอบของวตั ถดุ ิบต้ังต้น ผลิตภณั ฑร์ ะหวา่ ง 1 ผลิต และผลิตภณั ฑท์ ี่ยงั ไม่ได้แบง่ บรรจุ วสั ดุการบรรจุ และผลิตภณั ฑ์ 1 สาเร็จรูป เทยี บกับขอ้ กาหนดเฉพาะ การตรวจสอบต้องประกอบด้วย การทบทวนเอกสารท่ีเกยี่ วกบั การผลิต และการทดสอบค่าเบี่ยงเบนไป จากข้อกาหนดเฉพาะ 7. ทกุ ร่นุ การผลิตท่ีจะปล่อยผ่านเพอ่ื การจาหนา่ ย ต้องผ่านการทดสอบ โดยบคุ ลากรท่ีมีอานาจหน้าที่ 1 8. ต้องมีการเก็บตัวอย่างในจานวนท่ีมากพอในกรณที ่ีอาจต้องมีการ วเิ คราะหซ์ ้าในอนาคต ตัวอยา่ งที่เกบ็ ไวส้ งวนไวเ้ พอื่ การตรวจสอบ- Retained Sample ต้องอยใู่ นสภาพการบรรจแุ บบเดียวกบั ที่จาหนา่ ย ยกเวน้ เฉพาะท่ีขนาดบรรจนุ ั้นใหญม่ ากๆ 17.4 ฝุายควบคุมคุณภาพในภาพรวม ยงั ต้องมีหนา้ ที่ดังนี้ 1 1. จดั ใหม้ ีระเบยี บวธิ ที างานการควบคุมคุณภาพที่ได้รบั การรบั รองความถูกต้องมาแล้ว 2. เกบ็ รกั ษาสารมาตรฐานอ้างอิงไวใ้ หอ้ ยใู่ นสภาพท่ีดีตลอดอายุของสารมาตรฐาน 1 3. กากับดูแลเพ่อื ใหแ้ น่ใจวา่ วตั ถุ สารเคมี ผลิตภณั ฑ์ต่างๆ ติดฉลากถูกต้อง 1 4. กากบั ดูแลเพือ่ ใหแ้ นใ่ จวา่ เภสัชภณั ฑอ์ อกฤทธ-ิ์ Active Pharmaceutical 1 ingredients (API) และผลิตภณั ฑต์ ่างๆ ได้รบั การตรวจสอบติดตามคุณภาพ 5. มีส่วนรว่ มในการตรวจสอบขอ้ ร้องเรยี นท่ีเก่ียวกับคุณภาพของผลิตภณั ฑต์ ่างๆ 1 6. มีส่วนร่วมในการกากับดูแลการตรวจติดตามสภาวะส่ิงแวดล้อม 1 7. จดั ใหม้ ีระเบยี บวธิ ที างานที่เกย่ี วข้องกับงานทั้งหมดดังกล่าวเปน็ 1 ลายลักษณอ์ กั ษร และมีการบนั ทกึ อยา่ งเปน็ ระบบ 67
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล 17.5 การตรวจสอบผลิตภณั ฑต์ ่างๆ ต้องอาศัยข้อมูลปจั จัยที่เก่ยี วข้องทั้งหมด 1 มาประมวล ตั้งแต่สภาวะการผลิต ผลของการตรวจสอบผลิตภณั ฑ์ 1 ระหวา่ งผลิต เอกสารการผลิต เอกสารการบรรจุ วา่ เปน็ ไปตามข้อกาหนด ผลิตภณั ฑ์สาเร็จรปู หรอื ไม่ และผลการตรวจการบรรจผุ ลิตภณั ฑ์ 1 สาเร็จรูปท่ีอยู่ในหบี หอ่ บรรจุ 17.6 เจา้ หน้าที่ควบคุมคุณภาพต้องตรวจสอบบริเวณผลิต เพอ่ื การสุ่มตัวอยา่ ง 1 และสารวจตามความเหมาะสม 1 1 การควบคุมวตั ถุดิบต้ังตน้ ก่ึงสาเรจ็ รปู สินค้าท่ียังไมไ่ ดบ้ รรจุและผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู 17.7 การทดสอบทกุ การทดสอบ ต้องปฏบิ ตั ิตามวธิ ที ่ีได้เขยี นไวส้ าหรับทกุ สาร 1 และทกุ ผลิตภณั ฑ์ ผลการทดสอบต้องทบทวนโดยหวั หนา้ ในลาดับชั้น ถัดไป-Supervisor 1 17.8 ตัวอย่างที่สุ่มไปต้องสามารถเปน็ ตัวแทนของสาร หรอื ผลิตภณั ฑ์ท้ังร่นุ 1 17.9 การสุ่มต้องไม่ไหเ้ กิดการปนเปื้อน หรือเกิดผลรา้ ยแรงต่อคุณภาพของสาร 1 หรือ ผลิตภณั ฑ์ 1 17.10 การดูแลในระหวา่ งการสุ่มต้องปอู งกันไม่ใหเ้ กดิ การผสมปนแปกัน และ 1 การปนเป้ือนจากสารท่ีกาลังสุ่ม เคร่อื งมือที่ใชใ้ นการสุ่มต้องสะอาด และ 1 ต้องทาความสะอาดเมื่อสุ่มเสรจ็ แล้ว สารที่เปน็ อันตรายร้ายแรง หรอื สาร ออกฤทธแิ์ รง ต้องมีขอ้ ควรระวงั พเิ ศษในการสุ่มตัวอยา่ ง 1 17.11 เครอ่ื งมือในการสุ่มต้องสะอาด ถา้ จาเปน็ ต้องกาจดั เช้อื โรค และเก็บแยก จากเครือ่ งมืออ่นื ๆ 1 17.12 ภาชนะท่ีใชใ้ นการบรรจุตัวอยา่ ง ต้องมีฉลากดังนี้ 1 1. แสดงช่ือสาร และทกุ ผลิตภณั ฑ์ 2. หมายเลขรนุ่ หรือ ล็อท 68 3. จานวนภาชนะที่ใช้ในการบรรจุของแต่สาร และผลิตภณั ฑ์ 4. หมายเลขของตัวอยา่ งท่ีสุ่ม 5. วนั ท่ีและ ลายเซ็น ของผู้สุ่ม 17.13 ผลการวเิ คราะหท์ ่ีออกนอกมาตรฐานตามข้อกาหนด- Out- of -Specification ของสาร หรือผลิตภณั ฑ์ ต้องมีการตรวจสอบตามที่กาหนดในระเบยี บวธิ ี ในการปฏบิ ตั ิงานท่ีได้รบั การอนมุ ัติรับรอง และต้องเกบ็ รกั ษาบนั ทกึ นี้ไว้ ขอ้ กาหนดการทดสอบ 17.14 ผู้จัดการควบคุมคุณภาพจะต้องแนใ่ จวา่ วตั ถุต้ังต้น หรอื วสั ดุบรรจุ ท่ีใช้ในการผลิตต้องได้รับการทดสอบวา่ ตรงตามข้อกาหนดด้านเอกลักษณ์ ความแรง ความบรสิ ุทธิ์ และคุณภาพอื่นๆ ก่อนที่จะปล่อยผ่านเพอ่ื นาไปใชง้ าน 17.15 การตรวจเอกลักษณข์ องวตั ถตุ ั้งต้นจะต้องตรวจทกุ ถังตามใบรับท่ีส่งมาด้วย 17.16 วสั ดุสิ่งพมิ พก์ ารบรรจทุ กุ รนุ่ จะต้องได้รบั การตรวจตามใบรบั ท่ีส่งมาด้วย
ขอ้ กาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมิน คะแนน ผล 17.17 ในกรณีท่ีผู้ผลิต หรอื องค์การ มีการตรวจสอบความถูกต้องการวเิ คราะห์ 1 ของผู้ส่งมอบผู้ส่งมอบวตั ถุดิบอย่เู ปน็ ระยะๆ สมา่ เสมอ องค์การสามารถรบั รอง 1 ใบวเิ คราะหจ์ ากผู้ส่งมอบวตั ถุดิบได้ ใบวเิ คราะหน์ ั้นต้องเปน็ ฉบบั จริง หรอื ได้รบั 1 การรองความถูกต้องที่ไม่ใชก่ ารถา่ ยเอกสาร และต้องมีขอ้ มูลดังต่อไปนี้ 1 1. ชอ่ื และที่อยูข่ องผู้ส่งมอบวตั ถุดิบ 1 2. ลายเซ็นและชื่อผู้อนุมัติผลวเิ คราะหแ์ ละตาแหน่งและระบคุ ุณวฒุ ิ 1 3. ช่อื วตั ถดุ ิบ/วสั ดุท่ีทดสอบ 1 4. รุ่นของวตั ถดุ ิบ/วสั ดุท่ีทดสอบ 1 5. ขอ้ กาหนดเฉพาะของวตั ถดุ ิบ/วสั ดุที่ทดสอบ และวธิ กี ารทดสอบท่ีใช้ 1 6. ผลการทดสอบ 7. วนั ที่ทาการทดสอบ 1 การควบคุมการทดสอบระหวา่ งการผลิต 1 17.18 จัดใหม้ ีระบบการควบคุมการทดสอบระหวา่ งการผลิต ผลการทดสอบต้อง เกบ็ และเปน็ ส่วนหนึ่งของระบบบนั ทกึ การผลิต 1 ผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู 17.19 ในการผลิตเภสัชภณั ฑ์ทกุ รุ่นการผลิต ต้องกาหนดใหม้ ีระเบยี บวธิ กี าร 69 ปฏบิ ตั ิทางหอ้ งปฏบิ ตั ิการที่เหมาะสมและเปน็ ที่พอใจและมั่นใจได้วา่ เภสัชภณั ฑ์ทกุ รนุ่ ท่ีผลิตมีคุณภาพเปน็ ไปตามขอ้ กาหนดของผลิตภณั ฑ์ สาเรจ็ รูป กอ่ นท่ีจะมีการปล่อยผ่านเพ่ือการจาหน่าย 17.20 เภสัชภณั ฑท์ กุ รนุ่ ที่ผลิตถ้าไม่มีคุณภาพเปน็ ไปตามขอ้ กาหนดของ ผลิตภณั ฑส์ าเร็จรปู ต้องหา้ มนาไปใช้ หรือจาหนา่ ย –Rejected 17.21 การทบทวนบนั ทกึ การผลิตและการควบคุมคุณภาพเปน็ สาคัญของ กระบวนการรับรองและอนมุ ัติการปล่อยผ่านผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รูปเพื่อ การจาหน่ายถา้ มีขอ้ เบี่ยงเบนหรอื ตกกรอบไปจากข้อกาหนดของผลิตภณั ฑ์ สาเรจ็ รูป ต้องมีการตรวจสอบ ตลอดจนไปจนถงึ รนุ่ ใกล้เคียงกนั ของผลิตภณั ฑ์สาเร็จรูปดังกล่าว บนั ทกึ การตรวจสอบต้องระบุ ขอ้ สรุปที่พบและแนวทางในการติดตามแก้ปญั หาไม่ไหเ้ กิดขน้ึ อกี ต่อไป 17.22 ตัวอย่างที่เก็บไวส้ งวนไวเ้ พอื่ การตรวจสอบ-Retained/Retention Sample จากทกุ รุน่ ของผลิตภณั ฑ์สาเรจ็ รปู ต้องเก็บนับจากหลังจากวนั หมดอายุไว้ อกี 1 ปี ผลิตภณั ฑ์สาเร็จรปู ต้องเก็บในรปู แบบการบรรจุจริงเหมือนกบั ที่ นาไปจาหนา่ ย และภายใต้สภาวะเดียวกันกบั ท่ีแนะนาไว้ ในกรณที ี่ผลิต ในขนาดที่ใหญม่ าก ตัวอยา่ งท่ีเกบ็ อาจอนโุ ลมใหเ้ กบ็ ในขนาดบรรจทุ ่ี เล็กลงได้ตามความเหมาะสม ตัวอย่างสารสาคัญตั้งต้นท่ีออกฤทธิ์ ต้อง เก็บนับจากหลังจากวนั หมดอายขุ องผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รูปไวอ้ ีก 1ปี เช่นกัน สารต้ังต้นอ่นื ๆ ท่ีใช้ในการผลิตต้องเกบ็ ไวอ้ ยา่ งนอ้ ย 2 ปี จากขอ้ มูล
ข้อกาหนดตามมาตรฐาน WHO GMP การตรวจประเมนิ คะแนน ผล ความคงตัวของสารต้ังต้นอ่ืนๆ นั้นๆ จานวนตัวอยา่ งที่เก็บไวส้ งวนไว้ เพ่ือการตรวจสอบต้องสามารถทดสอบซ้าได้อย่างน้อย 2 ครงั้ การศึกษาความคงตัว 17.23 ฝุายควบคุมคุณภาพ ควรต้องมีการตรวจสอบคุณภาพและความคงตัวของ 1 ผลิตภณั ฑส์ าเรจ็ รปู ถ้ามีความจาเปน็ กค็ วรต้องมีการศึกษาความคงตัว ของวตั ถดุ ิบตั้งต้น ผลิตภณั ฑ์ระหวา่ งผลิต 17.24 ฝุายควบคุมคุณภาพมีหน้าที่ในการกาหนดวนั หมดอายุ และอายุของผลิต 1 ตามขอ้ กาหนดตามข้อมูลจากการศึกษาความคงตัว 17.25 ฝุายควบคุมคุณภาพควรจัดใหม้ ีระบบ/โปรแกรมการการศึกษาความคงตัว ที่ครอบคลุมกรณตี ่างๆ ต่อไปน้ี 1. รายละเอยี ดทั้งหมดของข้อมูลทั้งหมดของผลิตภณั ฑ์ 1 ที่เกย่ี วข้องการศึกษาความคงตัว 2. รายขอ้ มูลการทดสอบ เกณฑ์ข้อกาหนด วธิ ี อธบิ ายละเอยี ดทั้งหมดเพือ่ การ 1 ทดสอบความแรง ความบริสุทธิ์ และลักษณะทางกายภาพและ เอกสารที่ระบุ ความคงตังของผลิตภณั ฑ์ สารท่ีจะทดสอบ/การศึกษาความคงตัว 3. จดั ใหม้ ีการศึกษาความคงตัวในจานวนที่เพยี งพอสาหรบั แต่ละรุ่นการผลิต 1 4. กาหนดเวลาท่ีจะทาการศึกษาความคงตัว 1 5. กาหนดสถาวะพเิ ศษของการเก็บท่ีจะทาการศึกษาความคงตัว 1 6. กาหนดจานวนที่ต้องเก็บเพือ่ ท่ีจะทาการศึกษาความคงตัว 1 7. รายงานยอ่ และสรุปขอ้ มูล ท้ังหมดและการประเมินผลการทาการศึกษาความคงตัว 1 17.26 การศึกษาความคงตัว ควรท่ีจะต้องทากอ่ นท่ีทาการตลาด และในกรณีต่างๆ 1 ท่ีมีความสาคัญในการเปลี่ยนแปลงกระบวนการ การเปล่ียนเครื่องมือ ต่างๆ การเปล่ียนวสั ดุการบรรจุ เปน็ ต้น รวมคะแนน 507 70
แบบคาขอรับการประเมินหลักเกณฑว์ ิธีการที่ดใี นการผลติ ยาจากสมุนไพร WHO guidelines on good manufacturing practices (GMP) for herbal medicines เขียนที่.......................................... วันท่ี เดอื น พ.ศ. เรียน ประธานคณะกรรมการตรวจประเมนิ สถานทผ่ี ลิตยาแผนโบราณตามหลกั เกณฑ์ WHO GMP ดว้ ยหนว่ ยงาน...................................................................................สงั กัด...................................................... กรม.....................................................................................กระทรวง............................................................................ ต้งั อยูท่ .ี่ .......................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... โทรศัพท.์ ....................................................................................โทรสาร........................................................................ มีความประสงค์ กรณที ี่ 1. ขอใบเกียรติบตั รฯ กรณที ่ี 2. ขอการรับรองหมวดการผลิตเพิ่มเติม กรณที ่ี 3. แก้ไขรายละเอียดใบเกียรติบัตรฯฉบับเดิม กรณีที่ 4. ทดแทนใบเกยี รติบัตรฯฉบับเดมิ ทช่ี ารดุ /สญู หาย กรณีท่ี 5. ขอประเมนิ มาตรฐาน Halal พร้อมกันนไ้ี ด้แนบหลักฐานประกอบคาขอ มาพรอ้ มกับหนังสือฉบับนี้แลว้ ไดแ้ ก่ รายละเอียดตารับยาสมนุ ไพร ใช้กรณี 1. และ 2. ใบเกียรติบตั รฯฉบบั เดิม ใช้ในกรณี 3. และ 4. สาเนาใบเกียรตบิ ัตรฉบับเดิมใชก้ รณี 2. สาเนาบันทึกประจาวันเก่ียวกบั เอกสารหาย/ใบแจ้งความ ใช้ในกรณี 5. แผนผังสถานทผี่ ลิตยา ระบุมาตราสว่ นและสญั ลกั ษณใ์ หช้ ดั เจน ใชใ้ นกรณี 1. และ 2. รปู ภาพสถานทผ่ี ลิตประกอบคาบรรยาย (อนญุ าตใหบ้ นั ทกึ ภาพถา่ ยในวนั ตรวจประเมิน) ใช้ในกรณี 1. และ 2. เอกสารเพ่ิมเตมิ เพ่ือประกอบการพิจารณา คือ...................................................................................................... ประสงคใ์ ห้มกี ารตรวจประเมินสถานท่ีผลิตในวันที่...................................................................................................... ท้งั นี้หน่วยงาน.......................................................มีการผลติ ยาจากสมุนไพรเพ่อื ใช้ภายในหน่วยงานเทา่ น้ัน รวมท้ังจะไมด่ าเนินการท่ฝี า่ ฝืนพระราชบญั ญัติยา พ.ศ. 2510 จึงเรียนมาเพ่ือโปรดพิจารณาดว้ ย จะเป็นพระคุณ ลงชอื่ ................................................ () ผูอ้ านวยการโรงพยาบาล/หัวหน้ากล่มุ งานเภสชั กรรม 71
บัญชรี ายละเอียดตารับยาแผนโบราณทมี่ กี ารผลิตทงั้ หมดของหนว่ ยงานของรฐั หนว่ ยงาน............................................................................สงั กัด................................................................................ กรม.................................................................................... กระทรวง.......................................................................... บัญชรี ายชื่อตารบั ยาแผนโบราณทีม่ ีการผลติ ทั้งหมดของหน่วยงานของรัฐ ลาดบั ชอื่ ยา ส่วนประกอบสาคญั หมวดการผลิต ในตารบั ยา หมายเหตุ : หมวดการผลติ ได้แก่ 1.ยาผง 2.ยาเม็ด 3.ยานา้ ใช้ภายนอก 4. ยานา้ ใชภ้ ายใน 5. ยาแคปซูล 6. ยา รูปแบบก่ึงแขง็ (ระบวุ ่าเจลหรือครีมหรือเพสหรือข้ีผ้ึง) 7. ยาลูกกลอน 8. ยาสูดดม 9. ยาอน่ื ๆ (ลกู ประคบ หรือ รปู แบบอน่ื ๆต้องระบุให้ชดั เจน) 72
แหล่งข้อมลู จากการทบทวนเอกสารขององคก์ ารอนามยั โลกล่าสดุ 1. Good Manufacturing practices for Pharmaceutical Products 2003 2. WHO supplementary guidelines for the manufacturing of herbal medicinal Products 3. WHO Compendium on Quality assurance of Pharmaceuticals 4. Guideline for the assessment of the herbal medicines. 5. General guidelines for Methodologies on research and evaluation of Traditional medicine 6. Quality control methods for medicinal plant materials 7. Guidelines on good agricultural and collection practices for medicinal Plants 8. WHO Traditional medicine Strategy 2000-2005 เอกสารต่างๆ เหล่าน้ี มีเจตนาเพื่อให้สมาชิกองค์การอนามัยโลกนาไปพิจารณาเป็นการท่ัวไป และเปน็ ข้อกาหนดขั้นต่า เพอื่ การประกันคุณภาพและควบคุมการผลติ ยาจากสมนุ ไพร สมาชิกองค์การอนามัยโลกควรที่จะต้องพัฒน ามาตรฐานการผลิต ที่ดีของยาจากสมุนไพร ท่ี เหมาะสมกบั ประเทศของตนเอง เอกสารนี้เป็นเพียงข้อแนะนาท่ีเก่ียวกับการผลิตยาจากสมุนไพรส่วนอื่นๆ ที่เป็นการผลิตยาจาก สมุนไพรจากสตั วว์ ตั ถุ แร่ธาตุ เคมี และสารอนื่ ๆ ไมค่ รอบคลุมในเอกสารชน้ิ น้ี 73
Search
