อาการของโรค หลังจากได้รับเชื้อ 3 - 6 วัน ผู้ติดเชื้อจะเริ่มแสดงอาการป่วย ด้วยมีไข้ต่ํา ๆ อ่อนเพลีย ต่อมาอีก 1 – 2 วัน มีอาการเจ็บปาก กลืน นํ้าลายไมไ่ ด้ และไมย่ อมกนิ อาหาร เนื่องจากมตี มุ่ แดงทลี่ นิ้ เหงอื ก และ กระพุ้งแก้ม จะพบตุ่มหรือผืน่ นูนสีแดงเล็ก (มักไม่คัน) ทีฝ่ ่ามือ นิ้วมือ ฝ่าเท้า และอาจพบที่ก้นด้วย ตุ่มนี้จะกลายเป็นตุ่มพองใส บริเวณรอบ ๆ อกั เสบและแดง ตอ่ มาตมุ่ จะแตกออกเปน็ แผลหลมุ ตนื้ ๆ อาการจะทเุ ลา และหายเปน็ ปกติ ภายใน 7 - 10 วัน การดแู ลตนเองเบอื้ งตน้ โรคนี้ไม่มียารักษาโดยเฉพาะ แพทย์จะให้ยารักษาตาม อาการ เชน่ ยาลดไข้ ยาทาแกป้ วดในรายมีแผลทลี่ ิน้ หรอื กระพุง้ แกม้ ผูป้ กครองหรือผเู้ ลยี้ งดูเด็ก ควรเช็ดตวั เดก็ เพอื่ ลดไขเ้ ปน็ ระยะ และให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารอ่อน ๆ รสไม่จัด ดืม่ น้ําและ น้ําผลไม้ นอนพักผ่อนมาก ๆ ถ้าเป็นเด็กอ่อน อาจต้องป้อนนม ใหแ้ ทนการดดู จากขวด ตามปกติ โรคมักไม่รุนแรงและไม่มีอาการแทรกซ้อน แต่ เชอื้ ไวรสั บางชนิด เชน่ เอนเทอโรไวรสั 71 อาจทาํ ใหม้ อี าการรนุ แรงได้ จงึ ควรดแู ลเดก็ อยา่ งใกลช้ ดิ หากพบมไี ขส้ ูง ซมึ ไมย่ อมกนิ อาหาร หรอื ดืม่ น้ํา อาเจยี นบอ่ ย หอบ แขนขาออ่ นแรง ชัก ตอ้ งรบี พาไป โรงพยาบาลทนั ที เพราะอาจเกดิ ภาวะสมองอกั เสบ กลา้ มเนื้อหวั ใจ อกั เสบ หรือนํ้าทว่ มปอด ซงึ่ จะรนุ แรงถงึ ขั้นเสียชวี ติ ได้ สํานกั ส่ือสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสขุ ภาพ 51 กรมควบคมุ โรค
6 โรคอุจจาระรว่ ง การติดตอ่ เชื้อโรคจะเข้าสู่ร่างกายโดยการกิน อาหารหรือดื่มน้ําที่ปนเป้ ือนเชื้อโรคเข้าไป เช่น อาหารที่ปรุงสุก ๆ ดิบ ๆ อาหารที่มี แมลงวันตอม อาหารทีท่ ิง้ ค้างคืนโดยไม่ได้ แช่เย็น และไม่ได้อุ่นให้สุกอย่างท่ัวถึงก่อน นําไปกนิ อาการ ผู้ป่วยมีอาการถ่ายอุจจาระ เหลวอยา่ งนอ้ ย 3 ครงั้ หรอื ถา่ ยเปน็ นา้ํ อยา่ ง น้อย 1 ครง้ั หรอื ถา่ ยมีมกู เลอื ดหรอื มูกปนเลือด อาจมอี าเจยี นรว่ มดว้ ย หากมอี าการรนุ แรงโดยถา่ ยเปน็ นํ้าคล้ายน้ําซาวขา้ ว คราวละมาก ๆ การดแู ลตนเองเบอื้ งต้น หากผู้ป่วยเปน็ เดก็ ทีด่ ืม่ นมแม่ ให้ดมื่ นมตอ่ ได้ตามปกติ พรอ้ มป้อนสารละลายนํ้าตาลเกลอื แร่บ่อย ๆ หากผู้ป่วยเปน็ เด็กทีด่ ืม่ นมผงชง ให้ผสมนมจางลงครึง่ หนึ่งของทเี่ คยดมื่ และใหด้ มื่ สารละลายนํ้าตาลเกลอื แรส่ ลบั กนั ไป ไมค่ วรกินยาเพอื่ ใหห้ ยดุ ถ่าย เพราะจะทําให้เชือ้ โรคค้าง อยู่ในร่างกาย ซึง่ จะเปน็ อนั ตรายมากขึน้ 52 คู่มอื ความรู้สําหรบั ประชาชนและเครอื ข่าย เร่ือง...การปอ้ งกันโรคและดแู ลสุขภาพในภาวะน้ําทว่ ม
ใหผ้ ูป้ ่วยดมื่ น้ําหรอื อาหารเหลวมาก ๆ ใหด้ ืม่ สารละลาย น้ําตาลเกลอื แร่ (โอ อาร์ เอส) ผสมนํ้าตามสัดส่วนทรี่ ะบขุ า้ งซอง หรอื เตรยี มสารละลายเกลอื แร่เอง โดยผสมนํ้าตาลทราย 2 ช้อน โตะ๊ กบั เกลอื ป่นครึง่ ชอ้ นชา ละลายในนํ้าตม้ สุกทเี่ ยน็ แลว้ 1 ขวด กลม หรอื 750 ซซี ี ให้ผปู้ ่วยดมื่ บอ่ ย ๆ ทดแทนนํ้าและเกลือแรท่ ี่ สูญเสียไปจากการขับถ่าย หากดืม่ ไมห่ มดใน 1 วนั ให้เททงิ้ ล้างมือให้สะอาดด้วยน้ําสะอาดและสบู่ทุกคร้ัง ก่อน เตรียมและปรุงอาหาร ก่อนกินอาหาร และหลังการขับถา่ ย ดืม่ นํ้าทีส่ ะอาด เลอื กกนิ อาหารทสี่ ะอาด ปรงุ สุกใหม่ ๆ หรืออุน่ ให้ร้อน และเกบ็ อาหารในภาชนะ ทมี่ ิดชดิ กําจัดสิ่งปฏิกูล ขยะมูลฝอย เพอื่ ไมใ่ หเ้ ปน็ แหลง่ เพาะพนั ธขุ์ องแมลงวนั อาหารและภาชนะที่ใช้ควรทํา ความสะอาดและเก็บไว้ในที่แมลง สัตว์ นําโรคเขา้ ไมถ่ ึง หากมอี าการมากขึน้ เชน่ อาเจยี น มาก ไข้สูง ชักหรือซึมมาก ควรไปพบ แพทย์โดยเรว็ สํานกั ส่ือสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤติกรรมสขุ ภาพ 53 กรมควบคมุ โรค
7. โรคฉี่หนู โรคฉี่หนู หรอื โรคเลปโตสไปโรสิส เปน็ โรคตดิ ตอ่ จากสัตวม์ าสู่คน โดยเชอื้ จะออกมากับฉี่ของสัตว์ เช่น หนู หมู วัว ควาย แพะ แกะ และ สุนัข แล้วปนเป้ ือนในแม่นํ้า ลําคลอง พืน้ ทีท่ ีม่ ีนํ้าขังหรือพืน้ ทีช่ ืน้ แฉะ ผทู้ ีเ่ สี่ยงต่อการเปน็ โรคฉี่หนู ไดแ้ ก่ ผู้ทีล่ ุยน้ําหรอื แช่น้ํานาน ๆ ผู้ทเี่ ดิน ลยุ นํ้าทว่ ม คนงานบอ่ ปลา ชาวสวน ชาวนา คนงานขดุ ลอกทอ่ ระบายนํ้า การตดิ ตอ่ เ ชื้ อ โ ร ค ฉี่ ห นู ใ น สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม จ ะ เ ข้ า สู่ ร่างกายได้โดยการไชเข้าทางบาดแผลหรือเข้า ทางเยอื่ บุอ่อน ๆ เช่น ง่ามมอื งา่ มเทา้ เยอื่ บุตา ขณะที่แช่น้ํา กินอาหารหรือน้ําที่ปนเป้ ือนเชื้อ โรคฉี่หนู อาการ มกั เริม่ มอี าการหลงั ได้รับเชอื้ 2 – 10 วนั โดยเริม่ มีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดเมือ่ ยกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะน่องและโคนขา ต่อมาอาจมีเยือ่ บุตาแดง เจ็บคอ เบือ่ อาหาร ท้องเดิน 54 ค่มู อื ความรสู้ ําหรบั ประชาชนและเครอื ข่าย เร่อื ง...การปอ้ งกนั โรคและดแู ลสุขภาพในภาวะน้ําท่วม
หากมีอาการทีก่ ลา่ วมาหลงั จากไปแชน่ ้ํา ยํ่าโคลนมา 2 - 26 วนั (เฉลีย่ 10 วัน) ควรนึกถึงโรคนี้ ไม่ควรหายา มากินเอง ต้องรีบไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาล หรือ หน่วยแพทย์ที่ออกมาให้บริการในพื้นที่ ถ้าไม่รีบรักษา บางรายอาจมีจุดเลือดออกตามผิวหนัง ไอมีเลือดปน หรอื ตวั เหลอื ง ตาเหลอื ง ปสั สาวะน้อย ซมึ สับสน เนื่องจาก เยือ่ หุม้ สมองอกั เสบ อาจมกี ลา้ มเนื้อหวั ใจอกั เสบ และเสียชีวิตได้ การดแู ลตนเองเบอื้ งต้น หลีกเลยี่ งการแชน่ ํ้า ย่าํ โคลนนาน ๆ เมือ่ ขึน้ จากน้ําแล้ว ต้องรีบอาบน้ําชําระร่างกายให้สะอาด ซบั ใหแ้ หง้ โดยเรว็ ทีส่ ุด ควรสวมรองเท้าหรือรองเท้าบู๊ทที่เหมาะสม สามารถ ป้องกันเชอื้ โรคทอี่ ยู่นํ้าได้ หากตอ้ งลยุ น้ํา ยา่ํ โคลน เดนิ บนทชี่ นื้ แฉะ โดยเฉพาะถา้ มี บาดแผล ควรระมดั ระวังเปน็ พิเศษ กนิ อาหารทีส่ ะอาด และเกบ็ อาหารในภาชนะทีม่ ิดชิด เกบ็ กวาดขยะใส่ถงุ พลาสตกิ มดั ปากถงุ ใหแ้ น่น ไมใ่ หเ้ ปน็ แหลง่ อาหารของหนู ดูแลทีพ่ กั ให้สะอาดไมใ่ ห้เปน็ ทีอ่ าศยั ของหนู สํานักส่ือสารความเสีย่ งและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ 55 กรมควบคมุ โรค
8. โรคเมลิออยโดสิส เปน็ โรคตดิ เชอื้ แบคทเี รยี ซึง่ พบได้ ท้ังในคน และสัตว์เลีย้ งลูกด้วยนมหลาย ชนิด เชน่ แพะ แกะ หมู โค กระบอื โรคนี้ พบได้มากในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ และออสเตรเลยี ตอนเหนือ โดยเฉพาะใน ประเทศไทย มผี ปู้ ่วย 2,000 - 3,000 ราย ตอ่ ปี อบุ ตั กิ ารณข์ องโรคมากทสี่ ดุ ในภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ โดยเฉลยี่ 4.4 ต่อ 100,000 คนพบผปู้ ่วยมากในฤดฝู น อาการ ผปู้ ่วยจะมอี าการแตกตา่ งกนั มาก ตง้ั แต่ ไม่มีอาการจําเพาะ หรืออาจไม่มีอาการทาง คลินิก จนถงึ มีเนื้อตาย แผล ฝี หนองทีป่ อด ตับ หรอื มา้ ม และหรอื มีการติดเชอื้ ทางกระแสโลหติ อยา่ งรวดเรว็ พบมี อาการของโรคกลบั ซาํ้ ไดบ้ อ่ ยในกรณีทใี่ ห้ยาปฏชิ ีวนะไมน่ านพอ การดแู ลตนเองเบอื้ งต้น ควรรบี พาผ้ปู ่วยไปพบแพทยท์ ันที คนที่มีอาการของโรคเบาหวาน และแผลบาดเจ็บรุนแรง ควรหลีกเลีย่ งการสัมผสั กับดินและนํ้า เชน่ ในไรน่ าในพืน้ ทีเ่ กิดโรค ประจาํ ในพื้นที่ที่เกิดโรคประจํา หากมีแผลถลอก หรือไหม้ ซึ่ง สัมผสั กบั ดินหรือนํ้า ควรทาํ ความสะอาดทันที 56 คู่มอื ความรูส้ ําหรบั ประชาชนและเครือข่าย เร่ือง...การปอ้ งกนั โรคและดแู ลสขุ ภาพในภาวะน้ําทว่ ม
9. โรคไข้เลือดออก เป็นโรคติดต่อที่มียุงลายเป็นพาหะ ยุงลายอาศัยอยู่ในบ้านและ บรเิ วณรอบ ๆ บา้ น มกั กดั คนในเวลากลางวนั พบผปู้ ่วยโรคไขเ้ ลอื ดออก ไดท้ กุ วยั และทุกภาคของประเทศไทย อาการ - ไขส้ ูงลอย (ไข้สูงตลอดทั้งวัน) ประมาณ 2 - 7 วนั - ปวดศีรษะ ปวดเมอื่ ยตามตวั ส่วนใหญม่ อี าการหน้าแดง อาจมี จุดแดงเลก็ ๆ ตามลําตวั แขน ขา - มักมอี าการคลืน่ ไส้ อาเจยี น ปวดทอ้ ง และเบอื่ อาหาร - ต่อมาไขจ้ ะเรมิ่ ลง ในระยะนี้ต้องระวังเปน็ พเิ ศษ เพราะอาจเกิด อาการรนุ แรง โดยผปู้ ่วยจะกระสับกระส่าย มอื เท้าเย็น หรือมีเลอื ดออก ผดิ ปกติ เชน่ ถ่ายดาํ หรือไอปนเลือด อาจมภี าวะชอ็ ค และเสียชวี ิตได้ สาํ นกั ส่ือสารความเสีย่ งและพฒั นาพฤติกรรมสุขภาพ 57 กรมควบคุมโรค
การดแู ลตนเองเบอื้ งตน้ ควรรีบพาผ้ปู ่วยไปพบแพทย์ทนั ที ใช้ผ้าชุบน้ําเช็ดตัวลดไข้ กินยาลดไข้พาราเซตามอล ห้ามใช้ยาแอสไพริน เพราะจะทาํ ใหเ้ ลอื ดออกงา่ ยขึน้ ใหด้ มื่ นํ้าผลไม้ หรือนํ้าตาลเกลือแรบ่ อ่ ย ๆ ระวังอย่าให้ยุงกัดในเวลากลางวัน โดยการนอนในมุ้ง หรือทายากันยงุ กาํ จดั แหลง่ เพาะพนั ธล์ุ กู นํ้ายงุ ลายทกุ สัปดาห์ โดยปดิ ฝา ภาชนะเก็บน้ําให้สนิท ทําลายเศษวัสดุ เศษภาชนะ หรือคว่ําไว้ เก็บยางรถยนต์เกา่ อย่าให้มนี ํ้าขัง 58 คู่มือความรูส้ าํ หรบั ประชาชนและเครือขา่ ย เร่ือง...การปอ้ งกนั โรคและดูแลสุขภาพในภาวะน้ําทว่ ม
10. โรคมาลาเรยี เปน็ โรคตดิ ต่อทีม่ ียุงกน้ ปลอ่ งเปน็ พาหะ ยงุ กน้ ปลอ่ งอาศยั อย่ใู น ป่าเขาบริเวณทีม่ แี หลง่ นํ้าจืดธรรมชาติ มกั กัดคนในเวลากลางคนื อาการ - หลังได้รับเชื้อ 7 - 10 วัน จะมีอาการไข้ ปวดศีรษะ บางราย อาจมอี าการคลา้ ยไข้หวัด - ในระยะแรกอาจมีไข้สูงตลอดได้ บางรายมีอาการหนาวส่ัน หรือเป็นไข้จับสั่น ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของโรคนี้ ในรายที่มีอาการ รุนแรงอาจเสียชีวิตได้ การดูแลตนเองเบือ้ งตน้ ควรนอนในมุง้ ทายากันยุง สวมใส่เสื้อผ้าปกคลุมร่างกายให้มิดชิด เพือ่ ป้องกันไม่ ให้ยุงกดั เมือ่ เขา้ ป่า ถา้ พบวา่ มอี าการเจบ็ ปว่ ยดงั กลา่ ว ควรรบี ไปพบแพทยท์ นั ที สาํ นักส่ือสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสขุ ภาพ 59 กรมควบคุมโรค
17 การปฏบิ ตั ติ ัว หลงั น้ําลด 1. การดูแลบ้านเรอื น สิ่งของ เครอื่ งใช้ และอาหารหลังน้ําลด ภายหลงั นาํ้ ลด กอ่ นทจี่ ะกลบั มาดาํ เนินชวี ติ ตามปกติ ทกุ ครอบครวั คงต้องทําความสะอาดเสื้อผ้า เครื่องใช้ ปดั กวาด เช็ด ถูภายในบ้าน และบริเวณบ้านให้สะอาด จากน้ันตรวจสอบดูความเรียบร้อยของ อุปกรณ์ เครื่องใช้ต่าง ๆ ท้ังต่อการอุปโภคและบริโภค ให้แน่ใจว่า ปลอดภัยก่อนที่จะนํากลับมาใช้ เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้น หลังนํ้าทว่ ม เช่น - ต ร ว จ เ ช็ ค ป ล๊ั ก ไ ฟ สายไฟ เครอื่ งใชไ้ ฟฟ้าภายใน บ้านให้มั่นใจก่อนว่าสามารถ ใ ช้ ง า น ไ ด้ ป ก ติ เ ห มื อ น เ ดิ ม ห รื อ ไ ม่ แ ล ะ ป ล อ ด ภั ย ต่ อ คนในบา้ นเพยี งใด 60 ค่มู ือความรู้สาํ หรับประชาชนและเครอื ขา่ ย เร่อื ง...การปอ้ งกนั โรคและดูแลสุขภาพในภาวะน้ําทว่ ม
- อ ย่ า ดื่ ม น้ํ า ห รื อ กิ น อาหารที่เคยเก็บไว้ในระหว่าง น้ํ า ท่ ว ม ค ว ร ต้ ม แ ล ะ ป รุ ง ใ ห้ สะอาดกอ่ นทุกคร้งั - รกั ษาสภาพแวดลอ้ มบา้ น ให้สะอาด ไม่เปน็ แหล่งเพาะพันธ์ สัตว์นําโรคตา่ ง ๆ - อย่าเข้าไปในเขตที่แจ้งว่า เ ป็ น อ า ณ า บ ริ เ ว ณ อั น ต ร า ย ห ลั ง นํ้าทว่ ม เพราะอาจเปน็ อันตรายได้ - หากมีปญั หาทีไ่ ม่สามารถ ดําเนินการแก้ไขได้ ควรแจ้งและ ขอความช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่ ของรัฐ เช่น กํานัน ผู้ใหญ่บ้าน อาสาสมัคร หรือเจ้าหน้าที่อําเภอ เปน็ ต้น สาํ นักส่ือสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสขุ ภาพ 61 กรมควบคุมโรค
2. การปรบั สภาพชวี ิตสู่สภาพปกติ น้ําทว่ มไมเ่ พยี งสรา้ งความเสียหายทางดา้ นทรพั ยส์ ิน และรา่ งกาย เท่าน้ัน สภาพจิตใจก็เปน็ สิ่งทีต่ ้องเร่งฟ้ ืนฟูหลังการเกิดนํ้าท่วม เพราะ ความหดหู่ ท้อแท้ สิ้นหวัง และหมดกําลังใจย่อมเกิดขึ้นได้เสมอใน ระหว่างน้ําท่วม การได้ระบายความรู้สึกนึกคิดด้วยการพูดคุย ปรับทุกข์ กนั ในหม่สู มาชิกในบ้านและครอบครัว เพือ่ นบา้ น จงึ เปน็ สิ่งสําคญั และ ควรกระทาํ เปน็ อยา่ งยงิ่ ควรปรบั ชวี ติ ใหด้ าํ เนินไปตามสภาพปกตเิ หมอื น เดมิ เท่าทจี่ ะทาํ ได้และเปน็ ไปไดด้ ้วย 3. การระมดั ระวังโรคระบาดหลงั นํ้าท่วม การปอ้ งกันและกาํ จดั ยุงลาย เนื่องจากลูกนํ้ายุงลายอาศัยอยู่ตามภาชนะเก็บนํ้า ตลอดจน ยางรถยนต์เก่า และเศษวัสดุต่าง ๆ ทีม่ ีน้ําขัง จึงควรปิดภาชนะเก็บน้ํา ทุกชนิดให้มิดชิดอยู่เสมอ คว่าํ โอ่งน้ําและภาชนะทีไ่ ม่ใช้งานหรือเก็บไว้ ในที่ร่มและฝนไม่สาด หม่ันเก็บทําลายเศษวัสดุ และยางรถยนต์เก่า หากต้องการเก็บไว้ใช้ประโยชน์ ต้องเก็บไว้ใต้ชายคาหรือหาสิ่งปกคลุม 62 คมู่ ือความร้สู ําหรบั ประชาชนและเครือขา่ ย เร่อื ง...การปอ้ งกันโรคและดแู ลสขุ ภาพในภาวะน้ําท่วม
เพื่อป้องกันนํ้าขัง สําหรับบ่อซีเมนต์ในห้องนํ้าและห้องส้วม ให้ใส่ ทรายกําจัดลูกน้ํา (ขนาดและวิธีใช้ตามที่ระบุไว้บนฉลาก) หรือ ใส่ปลาหางนกยงู ไว้ (เฉพาะตวั ผ)ู้ จาํ นวน 2 - 10 ตวั ขึน้ อยกู่ บั ขนาดของ บอ่ หรอื หมั่นใช้สวงิ ช้อนเอาลูกนํ้าทิง้ ไปก็ได้ ยุงลายออกกัดดูดเลือดในเวลากลางวัน ต้ังแต่เช้าตรู่จนถึงเย็น และถา้ ในหอ้ งมแี สงไฟสวา่ งเพยี งพอ ยงุ ลายอาจกดั ดดู เลอื ดถงึ พลบคา่ํ การป้องกนั ตนเองไม่ให้ถูกยุงลายกัด ทาํ ได้ ดังนี้ - นอนในมงุ้ (แมจ้ ะเปน็ เวลากลางวนั ) หรือห้องที่มีมุ้งลวด หมั่นตรวจสอบว่า มุ้งลวดคงอยู่ในสภาพดี ไม่ชํารุดฉีกขาด - หลกี เลยี่ ง การอยใู่ นบรเิ วณทเี่ ปน็ มุมมดื อับลม - ไม่สวมเสื้อผ้ารัดรูป เพราะปาก ยุงสามารถเจาะผ่านเนื้อผ้าได้ การสวม เสื้อผ้าหลวม ๆ แขนยาว ขายาว จะช่วย ลดโอกาสที่ปากยุงจะมาสัมผัสผิวหนัง นอกจากนี้ ควรหลีกเลี่ยงการสวมใส่ เสื้อผ้าสีเข้ม เพราะสีเข้มจะดึงดูดยุง มากกวา่ สีออ่ น - ทายากนั ยงุ ในกรณีทมี่ คี วามจาํ เปน็ อา่ นวธิ ี ใช้และคําเตือนบนฉลาก ต้องปฏิบัติตามอย่าง เคร่งครัด ยาทากันยุงบางชนิดห้ามใช้กับเด็กอายุ ตํา่ กว่า 4 ปี - อาบนํ้าและรักษาร่างกายให้สะอาด ผู้ที่มี กลิ่นตัวแรงหรือมีอุณหภูมิของร่างกายสูงกว่าผู้อื่น จะดงึ ดูดยงุ ให้มากดั มากกว่า สํานักส่ือสารความเสีย่ งและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ 63 กรมควบคุมโรค
การปอ้ งกันและกาํ จดั ยุงกน้ ปล่อง เนื่องจากลูกนํ้ายุงก้นปล่องอาศัยอยู่ตามแหล่งนํ้าในธรรมชาติ การกาํ จดั ลกู น้ํายงุ กน้ ปลอ่ งจงึ กระทาํ ไดย้ าก การป้องกนั การตดิ เชอื้ โรค มาลาเรยี อาจทาํ ไดโ้ ดยการไมเ่ ดนิ ทางเขา้ ไปในบรเิ วณทมี่ มี าลาเรยี เปน็ โรคประจําถิน่ หากหลีกเลีย่ งไม่ได้หรือจําเป็นต้องอาศัยอยู่ในพืน้ ทีป่ ่า เขา ตอ้ งป้องกนั ตนเองไม่ให้ถกู ยุงกน้ ปลอ่ งกัด ดังนี้ - นอนในมุ้งหรือมุ้งชุบสารเคมี หรือในห้องที่มีมุ้งลวด หม่นั ตรวจสอบสภาพของม้งุ และมุ้งลวด - ไม่สวมเสื้อผ้ารัดรูป เพราะปากยุงสามารถเจาะผ่านเนื้อผ้าได้ การสวมเสื้อผา้ หลวมๆ แขนยาว ขายาว จะชว่ ยลดโอกาสทปี่ ากยงุ จะมา สัมผัสผิวหนัง นอกจากนี้ ควรหลีกเลีย่ งการสวมใส่เสื้อผา้ สีเข้ม เพราะ สีเขม้ จะดงึ ดูดยุงมากกว่าสีออ่ น - ทายากันยุงในกรณีที่มีความจําเป็น อ่าน วิธีใช้และคําเตือนบนฉลาก ต้องปฏิบัติตามอย่าง เครง่ ครดั ยาทากนั ยงุ บางชนิด..หา้ มใชก้ บั เดก็ อายนุ ้อย ตํ่ากว่า 4 ปี - ตดั หรอื เลม็ พมุ่ ไมก้ งิ่ ไมท้ อ่ี ยรู่ อบ ๆ บา้ น เพอื่ ลดแหลง่ เกาะพกั ของยงุ และชว่ ยใหล้ มพดั ผา่ นสะดวก 64 คู่มอื ความร้สู ําหรับประชาชนและเครอื ขา่ ย เร่อื ง...การปอ้ งกนั โรคและดแู ลสุขภาพในภาวะน้ําทว่ ม
การปอ้ งกันและกาํ จัดแมลงวัน การป้องกันไม่ให้มีแมลงวันมารบกวน ต้องกําจัดแหล่งอาหารของมัน ซึ่งได้แก่ ขยะ มลู ฝอยและมลู สัตว์ ทิง้ ขยะในภาชนะทมี่ ฝี าปดิ ระวงั อยา่ ใหม้ เี ศษอาหารตก หรอื ของเหลวจาก อาหารหยดเรยี่ ราดบนพนื้ หากพบขยะ เศษอาหารตา่ ง ๆ ตอ้ งเกบ็ ไปทิง้ หรอื ใชน้ ํ้าฉีดทาํ ความสะอาดทนั ที เพอื่ กาํ จดั กลิน่ ทจี่ ะดงึ ดดู ใหแ้ มลงวนั มาตอม และวางไข่ ตรวจสอบถุงขยะก่อนนํามาใช้ ว่าไม่มีรอยชํารุด ฉีกขาด และมัดปากถุงให้แน่นก่อนนําไปกําจัดอย่างถูกหลักสุขาภิบาล ต่อไป ในกรณีที่มีแมลงวันมารบกวน และตอ้ งการกาํ จดั ถา้ มจี าํ นวนน้อยกใ็ ช้ สวงิ โฉบหรอื ตดี ว้ ยไมต้ แี มลงวนั อาจใช้ กาวดกั แมลงวนั หรอื กบั ดกั แมลงวนั ทมี่ ี จําหน่ายในท้องตลาด ถ้ามีแมลงวัน จํานวนมาก อาจต้องฉีดพ่นด้วยสาร เคมี ซึ่งควรให้ผู้เชี่ยวชาญดําเนินการ เ นื่ อ ง จ า ก แ ม ล ง วั น จ ะ ดื้ อ ส า ร เ ค มี ไ ด้ รวดเรว็ นอกจากนี้ จะต้องคน้ หาแหล่ง เพาะพนั ธขุ์ องตวั ออ่ น และดาํ เนินการกาํ จดั ควบคกู่ นั ไปดว้ ยจงึ จะไดผ้ ล สํานักส่ือสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤตกิ รรมสุขภาพ 65 กรมควบคุมโรค
การปอ้ งกันโรคฉี่หนู เมื่อระดับน้ําลดลง และดําเนิ นการสํารวจ ปรับปรุงสภาพ สิ่งแวดลอ้ มทีอ่ ยูอ่ าศยั ควรปฏิบัตดิ ังนี้ - เก็บกวาดขยะใส่ถุงพลาสติก มัดปากถุงให้แน่น ไม่ให้เป็น แหลง่ อาหารของหนู และสัตว์อนื่ ๆ - สวมถุงมือยางในการเก็บกวาดบ้านเรือน ถนน และ สิ่งสาธารณะประโยชน์ - สวมรองเท้าหรือรองเท้าบู๊ทที่เหมาะสม หากต้องลุยน้ํา ย่ําโคลนหรอื เดนิ บนทีช่ ืน้ แฉะ สามารถป้องกันนํ้า และเชอื้ โรคได้ - เมอื่ เสรจ็ ภารกจิ ตอ้ งรบี อาบนํ้าชาํ ระรา่ งกายใหส้ ะอาด ซบั ให้ แหง้ โดยเร็วทีส่ ุด - รบั ประทานอาหารทสี่ ะอาด และเก็บอาหารในภาชนะทีม่ ดิ ชดิ - ดแู ลทีพ่ ักให้สะอาด ไม่ให้เปน็ ทีอ่ าศยั ของหนู - หากมีไขส้ ูง ปวดศีรษะ ปวดเมือ่ ยกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะน่อง และโคนขา - ไม่ควรซื้อยามารับประทานเอง ควรรีบไปพบแพทย์ที่ โรงพยาบาลหรอื หน่วยแพทย์ทอี่ อกมาให้บริการในพนื้ ที่ 66 คู่มอื ความรู้สําหรบั ประชาชนและเครอื ขา่ ย เร่ือง...การปอ้ งกนั โรคและดูแลสขุ ภาพในภาวะน้ําท่วม
18 ทาํ อยา่ งไร เม่อื เช้อื รา มาเยือนบา้ นหลงั น้ําลด เชื้อรา มีอยู่ทั่วไปในอากาศและ สิ่งแวดลอ้ ม เจริญเติบโตได้ดใี นสภาวะ ที่มีความชื้นสูง อากาศไม่ค่อยถ่ายเท ในภาวะนํ้าลดจึงมักพบปัญหาเชื้อรา เกิดขึ้นตามพื้นที่ต่าง ๆ เช่น ผนัง ฝ้า เพดาน พนื้ ไม้ ใตพ้ รม วอลเปเปอร์ ผนัง ด้านในของท่อแอร์ โครงผนังเครื่อง ปรับอากาศ ตู้เสื้อผ้า เสื้อผ้า หนังสือ ฟูก เตียง หมอน เครื่องหนัง ห้องน้ํา ห้องครัว เป็นต้น หากดูแล ทําความ สะอาดวัสดุเหล่านี้ไม่ดี ไม่แห้งสนิท โดยแห้งเฉพาะภายนอก อาจเก็บกัก ความชืน้ ไว้ข้างในได้ ทําให้เชือ้ ราเจริญเตบิ โตไดด้ ี ซึง่ อาจเปน็ อนั ตราย ต่อสุขภาพ บางครั้งอาจมองไม่เห็นเชื้อราด้วยตาเปล่า การสํารวจว่ามี เชอื้ ราหลงั นํ้าท่วมหรือไม่ ทาํ ได้ดังนี้ สาํ นักส่ือสารความเสีย่ งและพัฒนาพฤติกรรมสขุ ภาพ 67 กรมควบคุมโรค
1. ดดู ้วยตาเปลา่ เชน่ พ บ เ ห็ น ผ นั ง มี ร อ ย เ ป้ ือ น หรอื มีลกั ษณะราขนึ้ 2. ดมกลนิ่ กลนิ่ เชอื้ รา เป็นกลิ่นเหม็นอับทึบ หรือ เหม็นคลา้ ยกลนิ่ ดนิ การกาํ จดั เชอื้ รา ปฏบิ ตั ดิ ังนี้ 1. ผู้ที่มีโรคประจําตัวที่มีภูมิคุ้มกันผิดปกติ เช่น รับประทานยา กดภมู คิ ุ้มกัน ผปู้ ่วยโรคปอดเรือ้ รัง โรคหอบหดื เปน็ ตน้ ควรหลีกเลีย่ ง การทาํ ความสะอาด 2. ใช้หลักทิ้งสิ่งของที่ไม่สามารถกําจัดเชื้อราให้หมดไป โดยเฉพาะวัสดุที่มีรูพรุน ไม่สามารถชะล้าง หรือทําให้แห้ง เพราะจะ กลายเป็นแหล่งเพาะเชื้อราต่อไป นอกจากนี้เชื้อราที่ตายแล้ว ก่อให้ เกิดปฏิกิริยาแพ้ ถ้าเป็นสิ่งของที่ทําด้วยผ้าให้ฆ่าเชื้อ โดยการต้มให้ เดอื ดก่อนนํามาใชอ้ กี 3. รีบทําความสะอาดพื้นและ ผนงั โดยการขดั ลา้ งใหเ้ รว็ ทสี่ ุด ภายใน 24 - 48 ช่ัวโมง หลังนํ้าลด ระหว่าง ทําความสะอาดให้เปิดประตู หน้าต่าง เพือ่ ระบายอากาศและเปดิ พัดลม เพือ่ ช่วยให้แห้งโดยเร็ว ควรล้างขจัด สิ่งสกปรกออกก่อน จากน้ันขัดล้าง เพื่อกําจัดเชื้อโรคด้วยน้ํายา 0.5% 68 คูม่ ือความร้สู าํ หรบั ประชาชนและเครือข่าย เร่อื ง...การปอ้ งกันโรคและดแู ลสขุ ภาพในภาวะน้ําทว่ ม
Sodium Hypochloride หรอื ผงฟอกขาว ถา้ เปน็ การขดั ผนังปนู หรอื ผิววัสดุที่หยาบๆ ควรขัดด้วยแปลงชนิดแข็ง ถ้าไม่ใช้นํ้ายา 0.5% Sodium Hypochloride อาจผสมนํ้ายาใชเ้ อง โดยใช้ผงฟอกขาวทีใ่ ช้ ในการซกั ผา้ ตามบา้ นปรมิ าณ 1 ถ้วยตวง ผสมกับน้ํา 1 แกลลอน 4. ผทู้ าํ ความสะอาดตอ้ งสวมอปุ กรณ์ปอ้ งกันรา่ งกาย ได้แก่ - สวมหนา้ กากอนามยั ชนดิ N95 หรอื หนา้ กาก อนามัยชนิดธรรมดา 1 - 2 ผืน ปิดปากปิดจมูก เพือ่ ป้องกนั การสูดเอาเชอื้ ราเขา้ ไป - ใส่ถงุ มอื ยาง รองเทา้ บทู๊ ยาง หรอื รองเทา้ อนื่ ๆ เพอื่ ป้องกนั เชอื้ ราสัมผสั โดยเฉพาะผทู้ มี่ แี ผลทมี่ อื และเทา้ - ใส่แวน่ ปอ้ งกนั เชอื้ รากระเดน็ เขา้ ตา ควรเปน็ แวน่ ชนิด ครอบตาทีไ่ มม่ ีรรู ะบายอากาศ ถา้ หาไมไ่ ดจ้ รงิ ๆ อาจ ใช้แว่นตา และระมัดระวังสิ่งสกปรกกระเด็นเข้าตา ซึ่ ง ถ้ า สิ่ ง ส ก ป ร ก ก ร ะ เ ด็ น เ ข้ า ต า ใ ห้ รี บ ล้ า ง ต า ทั น ที ด้วยน้ํายาล้างตา หรอื นํ้าสะอาด 5. เมือ่ ขดั ลา้ งเสรจ็ แลว้ ปลอ่ ยทิง้ ไวใ้ หแ้ หง้ โดยนําอปุ กรณ์หรอื สิ่งของทเี่ คลอื่ นยา้ ยไดไ้ ปผึง่ แดดจดั ๆ หรอื ลมแรง ๆ หรอื อาจใชส้ ปอรต์ ไลท์ส่อง เพื่อช่วยให้แห้งเร็วขึ้น นอกจากนี้หากพบว่าเชื้อราฝังแน่น ตามผนัง ไม่สามารถล้างขัดออกได้ ควรเปลี่ยนใหม่ ไม่ควรทาสีทับ สําหรบั หอ้ งทมี่ เี ครอื่ งปรบั อากาศ ควรลา้ งเครอื่ งปรบั อากาศไปพรอ้ มกนั ด้วย ไม่ควรเปิดเครื่องปรับอากาศก่อนที่จะมีการทําความสะอาด หรือไมแ่ นใจว่ามีเชือ้ ราหรอื ไม่ สํานกั ส่ือสารความเสีย่ งและพฒั นาพฤติกรรมสุขภาพ 69 กรมควบคมุ โรค
ตวั อยา่ งของน้ํายาทม่ี ฤี ทธฆิ์ า่ เชอ้ื ราแบบออ่ น 1. นํ้าส้มสายชู สูตรกลั่นหรือหมักกไ็ ด้ (มีความ เข้มข้นอย่างร้อย 7%) ควรใช้ชุบกับกระดาษเช็ดถู ดี กว่าชุบกับผ้า เพราะจะได้ทิ้งเลยโดยไม่ต้องซัก หรือ อาจใส่ นํ้ าส้ มสายชูในขวดสเปรย์ ฉี ดพ่นสเปรย์ ทิง้ ไว้ 5 - 10 นาที แล้วจึงเช็ดออก จะสามารถกําจัด เชื้อราได้ในระดับที่น่าพอใจ แต่ไม่สามารถฆ่าสปอร์ เชือ้ ราได้ 2. ทที รอี อย (Tea Tree oil) ใช้ 2 ช้อนชา ผสมในน้ํา 2 ถ้วย ใส่ขวดสเปรย์ฉีดเบา ๆ บน บริเวณทีต่ ้องการทําความสะอาดแล้วเช็ด ทีเ่ หลือ เกบ็ ใส่ขวด เกบ็ ไวใ้ ชไ้ ดน้ าน ฆา่ เชอื้ ราไดห้ ลายชนิด แต่มีกลิน่ ฉุน และราคาแพง 3. สารสกัดจากเมล็ดส้ มเกรปฟรุต (Grapefruite seed extract) ใช้ 20 หยด ใส่ในน้าํ 2 ถว้ ย ใส่ขวดสเปรยฉ์ ีดเบา ๆ บนบรเิ วณทตี่ อ้ งการ แลว้ เชด็ ออกไดเ้ ลย สามารถฆา่ เชอื้ ราไดห้ ลายชนิด ไมม่ กี ลนิ่ แตม่ ีราคาแพง ตวั อยา่ งของน้ํายาทมี่ ีฤทธฆิ์ า่ เชือ้ ราแบบเข้มขน้ 1. แอลกอฮอล์ (Ethanol, Isopropanol) ใช้ที่ความเข้มข้น 60 - 90 % ควรให้ระยะสัมผัส อยา่ งน้อย 5 - 10 นาที 70 คู่มอื ความรูส้ ําหรับประชาชนและเครอื ข่าย เร่ือง...การปอ้ งกนั โรคและดูแลสขุ ภาพในภาวะน้ําทว่ ม
2. นํ้ายาซักผ้าขาว (Clorox bleach หรอื Sodium Hypochloride) ซึง่ เป็นสารประกอบของคลอรีน มีฤทธิ์ในการทําลายเชื้อราอย่างกว้างขวาง ออก ฤทธริ์ วดเร็ว และราคาถูก ใชอ้ ัตราส่วนน้ํายาซกั ผ้า ขาว 1 ส่วน ตอ่ นํ้า 10 ส่วน หา้ มผสมกบั สารอนื่ ๆ เนื่องจากสามารถเกนิ กา๊ ซทเี่ ปน็ อนั ตรายตอ่ ชวี ติ ได้ 3. ไฮโดรเจนเพอรอกไซต์ (hydrogen peroxide) ใช้ที่ความ เข้มขน้ 3 - 6 % การใช้สารนี้ต้องใชร้ ะยะเวลานานในการฆ่าเชอื้ รา สารฆ่าเชื้อราซื้อได้ที่ไหน สามารถหาซื้อได้ตามร้านค้า ร้าน ขายยา ร้านเคมีภัณฑ์ ร้านขาย อุปกรณ์เกี่ยวกับเกษตร ร้าน ขายเคมีภัณฑ์ทําความสะอาด ส ร ะ ว่ า ย นํ้ า ห้ า ง ส ร ร พ สิ น ค้ า เปน็ ตน้ ข้อควรระวัง ใ ห้ ป ฏิ บั ติ ต า ม คํ า แนะนําในการใช้สาร เคมีแต่ละชนิดอย่าง เครง่ ครดั สาํ นักส่ือสารความเสีย่ งและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ 71 กรมควบคุมโรค
19 บทสรปุ ภยั ธรรมชาติโดยเฉพาะอุทกภยั เป็นสิ่งที่ ไม่อาจหลีกเลยี่ งได้ในปจั จุบัน ซงึ่ ส่งผลกระทบ และความ เสียหายขึน้ มากมาย ได้แก่ ผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม ทีเ่ กิด จากน้ําทว่ ม เกดิ ปญั หาอปุ สรรคตอ่ การดาํ เนินชวี ติ ของผปู้ ระสบภยั สรา้ งความกดดนั เกดิ ความสญู เสียดา้ นทรพั ยส์ ิน เกดิ ความเสี่ยง ตอ่ สุขภาพขนึ้ มากมาย อยา่ งฉับพลนั รวดเรว็ ถอื เปน็ ภาวะวกิ ฤต และภาวะอนั ตราย ผลกระทบดา้ นสุขภาพของผปู้ ระสบภยั ซึง่ มกั เกิดโรคภัยไข้เจ็บ โรคตดิ ตอ่ หรือเกดิ โรคระบาดขนึ้ ประชาชนควรมีการเตรียมพร้อม ไม่ควรประมาทว่าจะไม่ เกิดนํ้าท่วม โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีประวัตินํ้าท่วมมาก่อน หรือ พนื้ ทเี่ สี่ยง การเตรยี มพรอ้ ม ได้แก่ ติดตามข่าวและสถานการณ์ น้ํ า ท่ ว ม อ ย่ า ง ส มํ่ า เ ส ม อ , ศึ ก ษ า แ ผ น ป ฏิ บั ติ ใ น ก ร ณี ฉุ ก เ ฉิ น ของชุมชน สัญญาณตา่ ง ๆ , เตรยี มนํ้าสะอาด อาหาร อาหารกระป๋อง ยาทจี่ าํ เปน็ ตา่ ง ๆ , เตรยี มอปุ กรณ์ทจี่ าํ เปน็ การเตรยี มการเกยี่ ว กับระบบไฟฟ้าในบ้าน และหากมสี ัตวเ์ ลยี้ ง ให้ เตรียมสิ่งของจําเป็น สํ า ห รั บ ก า ร ดู แ ล สั ต ว์ เ ช่ น อ า ห า ร พื้ น ที่ สํ าหรับสั ตว์ รวมท้ัง 72 คู่มอื ความรู้สําหรับประชาชนและเครือขา่ ย เร่อื ง...การปอ้ งกนั โรคและดูแลสขุ ภาพในภาวะน้ําท่วม
การป้องกันโรคทีอ่ าจเกิดจาก สัตว์สู่คน เปน็ ตน้ ก ร ม ค ว บ คุ ม โ ร ค ไ ด้ มี ม า ต ร ก า ร ใ น ก า ร ป้ อ ง กั น ควบคมุ โรคตดิ ตอ่ มใิ หเ้ กดิ การ แพร่ระบาดซํ้าเติมความเดือด รอ้ นของประชาชน และเครอื ขา่ ย โดยไดจ้ ดั ทมี เจา้ หน้าทสี่ าธารณสุข ทุกพื้นที่ที่ประสบภัยน้ําท่วม ในการดูแลสุขภาพป้องกันโรค แก่ประชาชน อีกท้ังให้การสนับสนุนยาชุดที่จําเป็นให้แก่พื้นที่ ประสบภยั ทง้ั นี้ การสื่อสารความเสี่ยงโรคและภยั สุขภาพ ซง่ึ เปน็ หนึ่งในมาตรการที่สําคัญ ในการป้องกันควบคุมโรคและภัย สุขภาพจากภาวะน้ําทว่ มขงั เพือ่ สร้างความเชือ่ ม่ัน ความรู้ สร้าง ความตระหนักในมาตรการป้องกนั โรค และลดความตนื่ ตระหนก แก่ประชาชนและเครือข่าย พร้อมทั้งให้ข้อมูลโรคและภัยสุขภาพ ที่รวดเร็ว และทันเวลา ทันต่อสถานการณ์แก่ประชาชนและ เครือข่ายเพื่อเป็นแนวทางการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมสําหรับ ประชาชนผูป้ ระสบภยั ให้ลดความเสี่ยงต่ออนั ตราย ลดการเจ็บป่วย และลดการเกิดโรคติดตอ่ ต่าง ๆ เมอื่ เกิดภัยจากนํ้าท่วมตอ่ ไป สาํ นักส่ือสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤตกิ รรมสขุ ภาพ 73 กรมควบคุมโรค
อ้างองิ 1. คู่มือประชาชน สําหรับป้องกันโรคและภัยสุขภาพที่มา กับน้ําท่วม. สํานักโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค. โรงพิมพช์ มุ นุมสหกรณ์การเกษตร, 2555. 2. คู่มือประชาชน สําหรับป้องกันโรคและภัยสุขภาพที่มา กับนํ้าท่วม. สํานักโรคติดต่อท่ัวไป กรมควบคุมโรค, สํานักงานกจิ การโรงพมิ พอ์ งคก์ ารสงเคราะหท์ หารผา่ นศกึ , 2554. 3. คู่มือประชาชน การสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมสําหรับ กรณีฉุกเฉินและพิบัติภัย: สํานักอนามัยสิ่งแวดล้อม กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข, 2552. 4. ค่มู ือ : การดแู ลและป้องกนั โรคและภยั สุขภาพจากภาวะ นํ้าท่วม : กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข, 2554. 5. นํ้าท่วม ภัยธรรมชาติใกล้ตัว : ศูนย์เตรียมความพร้อม ป้องกันภัยพบิ ตั แิ ห่งเอเชยี . 6. การดแู ลรกั ษาตนเองเบอื้ งตน้ เมอื่ ถกู งกู ดั : ผศ.นพ.สุชยั สุเทพารักษ์ ที่ปรึกษาคลินิกพิษจากสัตว์สถานเสาวภา สภากาชาดไทย 74 คมู่ อื ความรสู้ าํ หรบั ประชาชนและเครือข่าย เร่ือง...การปอ้ งกันโรคและดูแลสุขภาพในภาวะน้ําทว่ ม
สถานที่ติดต่อ แจ้งขอความช่วยเหลือกรณีฉุกเฉินได้ที่ หน่วยกู้ชีพ ฉุกเฉินนเรนทร หมายเลข 1669 (ตลอด 24 ช่ัวโมง) ขอคําแนะนําเพิม่ เตมิ หรือแจ้งการระบาดของโรคไดท้ ี่ - ศนู ย์ปฏิบัติการ กรมควบคุมโรค - โทร. 0 2590 333 , 1422 - สํานักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 1 - 12 - สํานักงานสาธารณสุขจงั หวดั - สํานักงานสาธารณสุขอาํ เภอ ในพืน้ ที่ - หน่วยแพทยช์ ่วยเหลอื ในพนื้ ที่ ฝ่ายความปลอดภัย การไฟฟ้านครหลวง 0 2256 3257 หรือ สายด่วน 1130 สํานกั ส่ือสารความเสีย่ งและพฒั นาพฤติกรรมสขุ ภาพ 75 กรมควบคุมโรค
คณะผูจ้ ัดทาํ ทปี่ รึกษา นายแพทยเ์ จษฎา โชคดํารงสุข อธบิ ดกี รมควบคุมโรค นายแพทยอ์ ษั ฎางค์ รวยอาจิณ รองอธบิ ดกี รมควบคมุ โรค นายแพทยร์ งุ่ เรอื ง กจิ ผาติ ผู้อาํ นวยการสํานักโรคตดิ ต่อทว่ั ไป นายแพทย์วชิ าญ ปาวัน ผอู้ ํานวยสํานักสื่อสารความเสี่ยงและพฒั นา พฤตกิ รรมสุขภาพ คณะผจู้ ัดทํา ดร.พาหุรตั น์ คงเมือง ทัยสุวววณ์ สํานักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ นายยศพนธ์ แก่นจันทร์ สํานักสื่อสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ นางสาวกมลวรรณ กลีบโกมทุ สํานักสื่อสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ นายธนากร ศรีอําพร สํานักสื่อสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ นายกรกฎ ดวงผาสุก สํานักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ 76 คมู่ อื ความรูส้ าํ หรับประชาชนและเครอื ขา่ ย เร่ือง...การปอ้ งกันโรคและดแู ลสุขภาพในภาวะน้ําท่วม
หมายเลขสําคัญ .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... สาํ นกั ส่ือสารความเสี่ยงและพฒั นาพฤตกิ รรมสุขภาพ 77 กรมควบคุมโรค
บันทึกช่วยจาํ .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... 78 คมู่ ือความรสู้ าํ หรับประชาชนและเครือข่าย เร่ือง...การปอ้ งกันโรคและดแู ลสขุ ภาพในภาวะน้ําทว่ ม
บันทึกช่วยจาํ .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... .......................................................................................................... สาํ นกั ส่ือสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤตกิ รรมสุขภาพ 79 กรมควบคุมโรค
Search
