Delgermoron 2 mongol hel

Аавын аяга Монголчууд аягыг амны хишиг, буян заяаны бэлгэ тэмдэг хэмээн эрхэмлэн дээдэлдэг. Монгол хүн бүр жижиг уутанд аягаа хийн биедээ авч явдаг байсан нь эрүүл ахуйн нэн ач холбогдолтой байв. Мөн гэрийн эзэн, аавын аягыг ихэд эрхэмлэнэ. Аавын аяганд цай хоолныхоо дээжийг хийдэг. Аавыг эзгүй байсан ч өдөр бүр цайны дээж хийж тавьдаг монгол ѐс бий. Хүүхэд бүр аягаа цэвэр хэрэглэж суръя. Үнэг ваар хоѐр \\үлгэр\\ Нэг эмгэн ногоо хураахаар талбай руу одохдоо дүүрэн сүүтэй ваараа нэгэн модны үзүрт орхиж гэнээ. Тэгж байтал нэг тэнэмэл үнэг мөнөөх ваарыг нь олоод харчихжээ. Улмаар шиншлэн үзээд нөгөө вааранд толгойгоо дүрэн сүүгий нь ууж гарчээ. Тэгээд толгойгоо ваарнаас мулталж чадахгүй болчихож. Аргаа барсан үнэг: - Ваар минь дээ, би тоглосон юм байхгүй юу! Одоо болно ... Минийтолгойг гаргачих гэж гуйж яджээ. Толгойгоо баахан сэгсчиж гэнэ. Болдоггүй ээ. Сүүлдээ тэр үнэг ихэд уурлан: - За яахав. Сайнаар яриад болдоггүй юм бол чамайг живүүлнэ дээ! Гээд гол руу явж оджээ. Үнэхээр ч нөгөө ваарыг мань үнэг усанд живүүлж гэнэ шүү. Харин ваар ч живж. Живэх живэхдээ үнэгийг бас л усны гүн руу авч одолгүй яахав дээ. Шүлэг цээжлээрэй Багш аа “би би” Багшаа сайн байна Цэвэрхэн бичсэн шүлгээ Багш минь сайн байна уу? Цээжээр уншъя, би би Мэнд хүргэж ѐсолж байна Шинэхэн сурсан дуугаа Сургуулийн бяцхан сурагч би чинь Шимтэн дуулъя, би би Хувцсаа цэвэрхэн өмсөөд ирлээ Багш аа багш аа би би Багш минь сайн байна уу Уншиж мэдсэн үлгэрээ Мэнд хүргэж ѐсолж байна Утгыг ярья, би би Өчигдрийн хэлснийг биелүүлээд Урлан зурсан зургаа Хувцсаа цэв цэвэрхэн өмслөө. Учрыг нь хэлье, би би А.Барто Багш аа багш аа би би Ү.Хүрэлбаатар 2 ангиУнших сэдэв №3

Аавын аяга Монголчууд аягыг амны хишиг, буян заяаны бэлгэ тэмдэг хэмээн эрхэмлэн дээдэлдэг. Монгол хүн бүр жижиг уутанд аягаа хийн биедээ авч явдаг байсан нь эрүүл ахуйн нэн ач холбогдолтой байв. Мөн гэрийн эзэн, аавын аягыг ихэд эрхэмлэнэ. Аавын аяганд цай хоолныхоо дээжийг хийдэг. Аавыг эзгүй байсан ч өдөр бүр цайны дээж хийж тавьдаг монгол ѐс бий. Хүүхэд бүр аягаа цэвэр хэрэглэж суръя. Миний аав Аав минь Аавынхаа дэрг.д суух гэж Ажлаасаа ирээд Ажлаас ир.хийг нь хүлээн. Дух.н дээр үнс.н. Аав минь Аавынхаа эн. шагн.лыг Ажлаасаа ирээд Ав.х гэж дандаа бодн . Асуус.н болг.нд хариулн. Аав минь Аливаа шинийг мэд.х гэж Ажлаасаа ирээд Аавыгаа би хүлээн. Хойм.ртоо тухл.н суун. А үсэг “АВДАР” гэдэг үгийг урлахаар “А” үсгүүд шамдав гэнэ Адил тэнцүү эрхтэй гэж Ам амандаа мэтгэлцэв Эхэндээ орсон болохоор би Эндээ л та нараас илүү гэж Тэргүүн үеийн “А”-г гайхуулахад Тэгээд бид хэрэгтэй юм уу? гэж Дараах нөхөр нь гомдов гэнэ

2 анги Унших сэдэв № 5 Алийг нь ч гомдоохгүй Хурганд явахдаа Алаг сайхан цэцгийг Цэцэг тасдав! гэж Амьтны нялх үрийг Өвөө минь захив. Айлын хөөрхөн жаалыг Хунгийн дэгдээхийг Алийг нь ч би гомдоохгүй Айлгаж үргээв! гэж Эмээ минь захив.Д.Базаррагчаа Хул даагаа цангааж орхив! гэж Аав минь захив. Айлын хүүхдүүдийг шоглов! гэж Ээж минь захив. Морио эмээллэх Морио эмээллэхийн өмнө морины нурууг арчиж, тохмыг нь гөвнө. Тохмыг нурууны нь үсийг сөргүүлэхгүй дагуулан тохно. Дараа нь эмээлээ тохож, олмоо чангална. Тэр миний найз Дугар найз минь Дутагдал гаргажээ Яах вэ, яах вэ Миний найз Ямар боловч Миний найз Дугар найздаа Дуртай тусална. Д.Давааням Хоѐр найз Хэрэм баавгай хоѐр эртний сайн найзууд юм. Энэ хоѐр намрын налгар өдрүүдэд самар түүж нөөцлөв. Өглөө самар түүх ажилдаа гарсан хоѐр найз их ядарчээ. Хэрэм хуш модны мөчир дамжин боргоцойг газар шиднэ.Баавгай боргоцойг бөөгнүүлж овоолно. Дараа нь самраа цөмж, идээг нь авч нөөцөлнө. Ажилдаа махран зүтгэсэн хоѐр хэдий ядарч байсан ч амрахыг огт хүсэхгүй байв. - Хэрэм, чи жижигхэн болохоор их ядарсан биз. Одоо амар гэж баавгай хэлэхэд хэрэм: - Хоѐул адилхан ажилласан. Харин та газраар явж, их самар түүж ядарсан байх. Одоо амар гэхэд баавгай ой модонд цуурай хадтал хүрхрэн: - Би ядраагүй л дээ. Гэхдээ хоѐулаа амаръя даа гэхэд хэрэм зөвшөөрчээ.

2 анги Унших сэдэв №6 Арслан зээр хоѐр Нэгэн өдөр арслан маш их өлсөв. Хоол хайж яваад идээшилж байгаа зээрийг олж харжээ. Тэгээд сэмхэн гэтсээр дэргэд нь очоод яг үсрэх гэтэл зээр гэнэт эргэж хараад: - Сайн байна уу? Хайрт найз минь! гэж эелдэгхнээр мэндэлжээ. Үүнийг сонсоод арслан ихэд ичиж, зээрийг барьж идэхээ болив. Тэр өлөн хоосон ходоодтой чигээрээ ой уруугаа яваад өгчээ. Зугаа үг Тугал тугал тоглоно Хурга хурга тоглоно Туул голдоо очно Хадан дээгүүр наадна Унага унага тоглоно Ишиг ишиг тоглоно Онон голдоо очно Эргэн дээгүүр наадна Ботго ботго тоглоно Борзонгийн говьдоо очно Буга Усны захад нэг буга ус ууж байгаад өөрийнхөө дүрсийг харж: - Эвэр минь үнэхээр сайхан даа. Дэлгэр сайхан салаа мөчрүүд зүг бүртээ салбарласан яасан сайхан юм бэ? Ганцхан хөл минь арай л нарийхан, тун зохимж муутай юм уу даа гэж бодож байтал нэг арслан иржээ. Буга дэгдэн харайж зугтаан, өргөн талыг туулж өтгөн ойд орж гэнэ. Ойн дундуур хар эрчээрээ харайж явтал эвэр нь модны мөчирт тээглээд арсланд гүйцэгдэн баригдах дөхжээ... Буга, үзэсгэлэнт сайхан гэж магтсан эвэр маань үнэт аминаас минь хагацуулахыг дөхлөө. Өөдгүй муугаар нь хэлсэн хөл минь үнэхээр амь аврах байсныг би мэдсэнгүй гэж гэмшжээ. Бариул Ямаа ишгэндээ шинэ байшин барив. Ишиг ирж үзээд “ Болох байлгүй дээ” гэснээр ажил дуусав. Эргэн тойронд дахин дахин явж үзэхэд нэг л зүйл ишгэнд таалагдаагүй гэнэ. “Энэ жаахан хаалганд ийм муухай бариул үзэмжгүй юм байна” гэсэн бодол төрөв. Тэгээд хаалганы бариулыг аваад хаячихжээ. Яг тэр үед ойгоос чоно гарч ирэв. Ишиг байшиндаа орох гэсэн боловч онгойлгож чадсангүй.

2 анги Унших сэдэв №7 Хэн нь эрдэмтэй вэ? Надя Катя хоѐр автобусаар явж байв. Тэр хоѐр олон ном барьжээ. Тэд хүүхдийн суудал дээр тухлан сууж явав. Автобус зогсоход нэг эмгэн урд хаалгаар орох гэж зүтгэв. Хүмүүс түүнд туслан орууллаа. Автобус цааш хөдөллөө. Эмгэн сул суудал хайн охид уруу алхангуут Надя сандран: - Эмээ, энэ хүүхдэд зориулсан суудал шүү дээ гэж чанга хэлэв. Катя найзынхаа өмнөөс ичиж, суудлаасаа босон, эмээг суулгаад: - Эмээ, уучлаарай. Манай Надя юмны учир ойлгох болоогүй байна гэлээ. Эмээ суугаад: - Та нарын ирээдүй өмнө чинь байгаа болохоор амжина гэв. Охид автобуснаас буун “Чи бичиг уншиж чаддаггүй юм уу? Чамайг сургууль чинь муу сургажээ” гэхэд “Үгүй , чамайг муу сургасан байна. Балчир нь ахмадаа хүндэтгэдэг ѐс байдгийг чи мэддэггүй юм уу? гэж удтал маргалджээ. Хэний зөв бол? Хэвтэж бүү уншаарай Минмин хүүхдийн ном унших дуртай. Хааяа орон дээр хэвтэж уншина. Аав нь: - Өчүүхэн жижиг толинд Өнгө дүрс алаглана Өглөө үүдээ нээж Үдэш аяндаа хаагдана гэв. Минмин ааваасаа учрыг асуухад: - Энэ бол хүн бүрт заяадаг эрхтэн. Хэрэв чи тун орой болтол ном уншаад байвал тэр чинь гүйцэд амрахгүй чилж өвдөнө. Ийм учраас түүнээ сайтар гамнан хайрлаж явбал зүгээрсэн дээ гэж сургамжилжээ. Минмин үүнийг сонсоод, хэлээ гаргаснаа төдхөн нүдээ аниад унтаад өгчээ. Номоо хайрлана Нугалж үрчийлгэж урахгүй Номтой нөхөрлөвөл Номоо хайрла Эрдэмтэй болдог Норгож хиртүүлж бохирдуулахгүй Номтой найзалбал Номоо хайрла Ухаантай болдог Залхуурч зүгээр суухгүй Саруул ухаантай хүн Номоо уншина Суутан болдог Дэмий гадуур тэнэхгүй Сайн эрдэмтэй хүн Номоо уншина Сайхан амьдардаг Д.Батжаргал

Өөрийгөө сорих 1. Тохирох эгшгийг нөхөж бичээрэй Шув .. ны үүр . н д . . р с . . дрээ тусг . ж болд . ггүй юм. 2. Нөхөөрэй. Гавартайгаа байхад . . . . . жаргалтай Ганьстайгаа байхад . . . . . жаргалтай 3. Шүлгийг гүйцээн бичээд, эр үгийг өнгөөр ялган будаарай. Цагаан цасан ................... ............ .......... хүрэмтэй ............ .......... хормойтой ............ .......... уул минь 4. Мойлны тухай нэг оньсого бичээрэй 5. “Уран оѐдолчны тор” үлгэрийг санаад зөв холбоорой аалз шооч шумуул ажилсаг 6. “Алийг нь ч гомдоохгүй” шүлэгт дараах хэсгийг хэн хэлсэн бэ? Хунгийн дэгдээхийг Айлгаж үргээв... а. өвөө б. эмээ в. ээж г. аав 7. Зөв бичсэн үгийн өмнөх үсгийг дугуйлаад, дарааллаар нь байрлуул. Зөв олсон бол нэгэн үг үүснэ. т. улс ө. гадас ж. чөмөгийг ө. тоногийг т. хорглоор з. улас ц. гадс р. чөмгийг с. тонгыг л. хорголоор д. Очрийн т. үзэхэд ч. харшилын н. охиноо х. Очирын х. үзхэд ө. Харшлын ш. охноо 8. Үгийн алдааг олоорой. хаалгны- ...................... татаж- Босохд - ..................... ....................... 9. үеэр тасалж бичээд авиа үсги йг тодорхойл. Ургамал, уужим, олдоц, харсан, тогтох 

Өөрийгөө сорих 1. Цэгийн оронд “ий, ы” нөхөн бичээрэй 2.Цээжилсэнээ цээжээр бичээрэй Би монгол хүн Дэгдээхий дүү минь Аргал . . утаа боргилсан ........................................................... Малчин . гэрт төрсөн би ............................................................ Атар хээр нутгаа ............................................................ Өлгий минь гэж боддог .......................................................... Цэнхэр манан суунагласан .......................................................... Алс . . барааг ширтээд ........................................................... Цэлгэр сайхан нутгаа ........................................................... Сэтгэл бахдан харахад ........................................................... Үлээж байгаа салхи нь .......................................................... Үнсээд ч байгаа юм шиг .......................................................... Өршөөлт ээж ... минь гар ......................................................... Илээд ч байгаа юм шиг ......................................................... Энэрэнгүй сайхан санагдахад Элэг зүрх минь догдолж4. Чи ямар мэргэжилтэй болох вэ? Хосгүй баяр . . нулимс ........................................................ Хоѐр нүд . . . минь бүрхдэг Чиний аав мэргэжилтэй бэ? Унасан энэ нутгаа .......................................................... Өөр . . . бие шигээ хайрлаж Чиний ээж ямар мэргэжилтэй бэ? Угаасан тунгалаг мөрнөө би .............................................................. Эх . . . сүү шиг санадаг Энэ нутагтаа би эзэн нь юм Энхрийлэлд нь өссөн хүү нь юм Ирээдүйг нь түмэнтэйгээ босголцох Их үүрэг хүлээсэн юм Ч.Чимид 3. Ямар хүүхдийг сайн хүүхэд гэх вэ? Сайн охины шинж Сайн хүүгийн шинж 1 ........................................................................................................... 2 ........................................................................................................... 3 ........................................................................................................... 4 ........................................................................................................... 5 ........................................................................................................... 6 ...........................................................................................................

................................................................ Эх орны тухай эх зохион бичээрэй 

2 анги Монгол хэл №11  Ураг төрлөө нэрлэх ѐс     2. Эцэг эх. Эмээ, өвөө, ах, эгч, нагац, авгаа бичээрэй 

Монгол гэр 2.Монгол гэрийг нэрлэж бичээрэй

Морин хуур хөгжим Эрт урьд цагт Монголын зүүн хязгаарт Хөхөө Намжил гэж нэгэн сайн эр байжээ. Тэр үнэхээр хосгүй сайхан дуулдаг байв. Гэтэл Хөхөө Намжил цэргийн албанд татагдан, монголын баруун хязгаарт очжээ. Дарга нь Хөхөө Намжилаар ажил хийлгэхийн оронд гурван жил шахам дуу дуулуулсаар байжээ. Хөхөө Намжил нэгэн сайхан гүнжтэй танилцаж гэнэ. Хөхөө Намжил цэргээс халагдан, нутаг буцах болов Гүнж нь Хөхөө Намжилд “Жонон хар” морио бэлэглэв гэнэ. Хөхөө Намжил тэр мориороо явж нутагтаа ирэхэд нь хүмүүс ихэд сонирхон, түүнээс өөр морь унахгүйд нь бас гайхдаг байжээ 2. Морин хуурын тухай ойлгосноо бичээрэй 

................................ 1. Таван хошуу малын нэрийг бичээрэй 2. Таван хошуу малын тухай бичээрэй 

Монгол хэл “Нохой” сэдэв №13 1. Нохойны нэрийг бичээрэй ........................................... ........................ ......................... 2. Юу? хэн? гэсэн асуултад хариулагдах үг олж бичээрэй 

Загас хаана унтдаг вэ? 1. Шүлэг цээжилж уран тод уншаарай 

................................................. 1. толгой 3. хошуу 2. холтос 4. мод 5. хорхой 6. далавч 7. навч 8. өд 9. бие 10. нүд 11. хөл 2.Тоншуулын тухай бичээрэй 

Асуумхай Хэн? юу? гэсэн асуултад хариулагдах үг бичээрэй 

1. Ямар ямар амьтанд очсон бэ? .................. Богширго ................ .............. ................. .............. ............ ................. . ................. .. 2. Аль нь том, аль нь жижиг вэ? 

............................. ...... ............................................ 2. Чонын хэлсэн үгийг түүж бичээрэй 

2. Хатсан алимны ундааны тухай бичээрэй 

............................................ 2. Луувангийн хулгайчийн тухай бичээрэй 

............................................ 2. Тахиа яагаад өндөглөхөө больсон тухай бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-4 ............................................ 2. Луувангийн хулгайчийн тухай бичээрэй 

2 ангиМонгол хэл № 4-4 2ангийн сурагч................................. ............................................ 2. Циркийн тухай бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-5 Ямар ямар хувцас өмсдөг тухай зураарай ............................................ 1......................... 2......................... 3......................... 4......................... 5......................... 6......................... 2. Бобикагийн хэлсэн үгийг түүж бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-6 ............................................ .............................. .......................... ......................... ........................ 2. “Шагай наадгай” шүлэг цээжээр бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-6. 1. Сүүдэр чогчиго хоѐрын тухай зураарай ............................................ 2. Сүүдэр, чогчиго хоѐрын яриаг бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-6 1.Эрүүл байхын тулд чи яах ѐстой вэ? 2. “Эрүүл ба жаргал” шүлгийг цээжээр бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4-5 ............................................ .............................................. ........................................................ 1.Чингис хааны тухай бичнэ үү. 2. Чингисийн билэг сургаалыг бичээрэй 

2 анги Монгол хэл № 4 1.Сүү сүүн бүтээгдэхүүн нэрлэнэ үү 2. “Сүү” шүлгийг цээжээр бичээрэй