[PIDST]-779_โรคติดเชื้ออาร์เอสวี RSV-Final

โรคตดิ เช้อื อาร์เอสวี RSV แพทยห์ ญงิ กิจจาวรรณ เฮงคราวิทย์ รองศาสตราจารย์(พิเศษ)นายแพทย์ ทวี โชติพทิ ยสุนนท์ ในชว่ งนป้ี ระเทศไทยเปน็ ฤดฝู นทำให้เดก็ ๆมีภำวะเจ็บปว่ ยของระบบทำงเดนิ หำยใจส่วนบน (จมกู คอ หอย) และสว่ นล่ำง (หลอดลม ปอด) สำเหตุสว่ นใหญ่เกดิ จำกเชอ้ื ไวรัส ได้แก่ เช้ือไขห้ วดั ใหญ่ (influenza), พำรำอนิ ฟเู อนซ่ำ (parainfluenza), อะดโี นไวรสั (adenovirus) ,ไรห์โนไวรสั (rhinoviruses), และท่สี ำคญั กำลังระบำดในขณะนี้คอื RSV (respiratory syncytial virus) สำหรับปีนีพ้ บกำรระบำดต้ังแต่ช่วงปลำย มถิ นุ ำยน 2561 สง่ ผลใหพ้ บผปู้ ่วยจำนวนมำก บทควำมนี้เป็นลักษณะถำมตอบเพ่ือกำรเข้ำใจได้ง่ำยขน้ึ RSV คืออะไร ? RSV คอื ไวรัสชนิดมเี ปลือกหุ้ม ช่ือเตม็ วำ่ Respiratory Syncytial Virus มีสองสำยพันธุ์ คือ RSV-A และ RSV-B เปน็ ไวรัสก่อกำรติดเช้ือทำงเดนิ หำยใจของเด็กทั่วโลก โดยเฉพำะเด็กอำยุตำ่ กวำ่ 3 ปี และ มีกำรระบำดเกือบทุกปี หลังรบั เช้ือนานเทา่ ไรจงึ มอี าการปว่ ย (ระยะฟักตัว) ? พบวำ่ หลังรบั เช้ือ RSV สำมำรถแสดงอำกำรไดเ้ ร็วที่สุดหลงั ตดิ เชอ้ื 2 วัน ช้ำที่สดุ ประมำณ 8 วัน โดยส่วนใหญ่เฉลี่ยอยู่ท่ี 4-6 วนั อาการเปน็ อยา่ งไร ? ชว่ งแรกมกั มอี ำกำรคลำ้ ยไขห้ วดั ธรรมดำเชน่ ไข้ ไอ จำม คัดจมูก น้ำมูกไหล ผ้ใู หญ่หรือเด็กโตที่ แข็งแรงดีอำกำรมักไมร่ นุ แรงและหำยไดเ้ อง แตส่ ำหรับเดก็ เล็ก (ต่ำกว่ำ 2 ป)๊ ทต่ี ดิ เชื้อครั้งแรกพบรอ้ ยละ 20- 30 ทีม่ ีอำกำรโรคลุกลำมไปทำงเดินหำยใจส่วนล่ำง (หลอดลม เน้อื ปอด) ทำให้เกิดหลอดลมใหญอ่ ักเสบ หลอดลมฝอยอกั เสบและปอดอกั เสบตำมมำได้ โดยมักแสดงอำกำรไข้สงู ไอแรง หอบเหนื่อย หำยใจมีเสยี ง หวดี หววิ หรอื เสียงครดื ครำดในลำคอ โดยเฉพำะเด็กท่ีอำยนุ อ้ ยกวำ่ 1-2 ปี เดก็ ทภ่ี มู ิคมุ้ กันไม่แข็งแรง เดก็ ที่ คลอดก่อนกำหนด โรคหัวใจ โรคปอดเร้ือรงั บำงรำยอำจมีภำวะแทรกซอ้ นเช่น หูอกั เสบ ไซนสั หรือปอด อักเสบจำกเชอื้ แบคทเี รยี ซ้ำซ้อน ซง่ึ จะมีอำกำรรุนแรงมำกขน้ึ ได้ อาการแตกต่างจากไข้หวัดธรรมดาอย่างไร ?

อำกำรไมแ่ ตกต่ำงจำกไข้หวัดธรรมดำในผู้ใหญ่หรือเด็กโต แตใ่ นเด็กเล็กเร่ิมตน้ เป็นไข้หวดั แลว้ อำจมีเชื้อลุกลำมไปทำงเดนิ หำยใจส่วนลำ่ งเปน็ ปอดอกั เสบได้ การรักษาทาอย่างไร ? ปจั จบุ นั ยงั ไมม่ ียำรกั ษำโรคตดิ เชื้อไวรสั RSV มแี คร่ ักษำตำมอำกำร เชน่ กำรให้ยำลดไข้ แก้ไอละลำย เสมหะ ในเด็กบำงรำยที่มเี สมหะเหนยี วมำก ต้องทำกำรพน่ ยำขยำยหลอดลมหรือนำ้ เกลือผ่ำนทำงออกซิเจน ละอองฝอย เคำะปอดและดูดเสมหะออก ยำปฏชิ ีวนะไมม่ ีประโยชนห์ ำกไม่มีเช้อื แบคทเี รียแทรกซ้อน หากเป็นแค่อาการหวดั จากเช้ือ RSV ให้รกั ษาตามอาการทบ่ี า้ นได้ ไมม่ คี วามจาเปน็ ตอ้ งนอนใน โรงพยาบาล การนอนในโรงพยาบาลท่เี กนิ ความจาเป็นนอกจากไมม่ ีประโยชนแ์ ล้วยงั อาจก่อผลเสีย เชน่ เกดิ การตดิ เชอ้ื อืน่ แทรกซ้อนจากโรงพยาบาล และการแพรเ่ ชอ้ื RSV ใหผ้ อู้ ืน่ ในโรงพยาบาล อาการอยา่ งไรตอ้ งนอนโรงพยาบาล ? เมือ่ ผ้ปู ่วยไข้สูง ไม่กนิ ไม่เลน่ หำยใจเรว็ กวำ่ ปกติ หำยใจมีเสยี งหวีด หงุดหงิดง่ำย หรอื เซื่องซมึ ผปู้ กครองควรจะพำมำพบแพทย์เพื่อกำรรักษำที่เหมำะสมต่อไป รู้ได้อยา่ งไรว่าลูกเราเปน็ RSV ? แพทย์สำมำรถตรวจจำกนำ้ มูก ซึ่งจะตรวจพบเชือ้ RSV เพียงรอ้ ยละ 53-96 ของผปู้ ่วยทีตดิ เชอื้ RSV กำรตรวจทำได้ในบำงโรงพยำบำลเท่ำน้ัน อยำ่ งไรกต็ ำมไมม่ ีควำมจำเป็นต้องตรวจทกุ รำยเพรำะกำรตรวจพบ หรอื ไม่พบเชอ้ื RSV ก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลงกำรรักษำ แต่ช่วยในกำรแยกผู้ปว่ ยเพือ่ ลดกำรแพร่กระจำยโรค ติดต่อได้อยา่ งไร ? ตดิ ต่อผ่ำนกำรหำยใจเอำละอองเสมหะของผูป้ ่วยที่ติดเชื้อ RSV เช่น น้ำมูก นำ้ ลำยหรือสัมผัส สง่ิ แวดลอ้ มทีป่ นเป้ือนสำรคัดหลง่ั เชน่ โต๊ะ เก้ำอ้ี ลกู บิดประตู ของเล่น ฯลฯ เชื้อ RSV สำมำรถมีชวี ติ อยู่ใน สิ่งแวดล้อมได้นำนหลำยชว่ั โมงและสำมำรถอยู่ท่มี ือของเรำไดน้ ำนประมำณ 30 นำที ดังนั้นผใู้ หญ่ทีม่ ีเด็กเลก็ ปว่ ยในบำ้ นควรล้ำงมือบ่อยๆกอ่ นสัมผสั เด็ก เป็นแลว้ เป็นอกี ได้หรอื ไม่ ? เป็นได้หลำยครัง้ เนื่องจำกไวรัส RSV มี 2 สำยพันธุ์และกลับมำเปน็ ซำ้ ได้อีกหำกรำ่ งกำยออ่ นแอ

ผ้ใู หญต่ ิดไดห้ รอื ไม่ ? ผ้ใู หญ่สำมำรถตดิ เช้ือ RSV ได้แต่อำกำรมักไม่รนุ แรงเนอ่ื งจำกมีภูมคิ ุ้มกันมำบ้ำงแล้ว แพร่กระจายโรคไดน้ านไหม ? โดยท่ัวไปผู้ปว่ ยจะแพรเ่ ช้ือได้นำน 3-8 วนั หลังมีอำกำรปว่ ยแต่อำจนำนถงึ 3-4 สัปดำห์ในเด็กเล็กหรอื เดก็ ท่ีมภี ูมิค้มุ กนั บกพรอ่ ง หายป่วยไปโรงเรียนไดไ้ หมและเรม่ิ ไปโรงเรยี นไดเ้ ม่ือไหร่ ? หำกมีอำกำรปว่ ยควรใหห้ ยดุ เรยี น หยุดไปเนอเซอร์รจ่ี นกวำ่ อำกำรจะหำย หรืออยำ่ งน้อย 5-7 วัน เพ่อื เป็นกำรป้องกนั กำรแพรเ่ ช้ือให้ผอู้ นื่ การปอ้ งกนั ทาได้อยา่ งไร ? ปจั จุบันยงั ไม่มวี ัคซีนปอ้ งกัน ไมม่ ยี ำป้องกัน จงึ ควรปอ้ งกนั กำรแพร่กระจำยของเชื้อได้ ดังนี้  ทกุ คนในบ้ำนหมัน่ ลำ้ งมือบ่อย ๆ ทง้ั มือของตนเองและลกู น้อย เพรำะกำรล้ำงมอื นอกจำกจะลดเชื้อ RSV และเช้อื อ่นื ๆที่ติดมำกบั มอื ทุกชนิด ท้งั เช้ือไวรัสและแบคทเี รยี ได้ถึงร้อยละ 70  กำรใช้แอลกอฮอลเจลถูมอื ช่วยปอ้ งกนั โรคไดบ้ ำ้ ง ยงั แนะนำใหล้ ำ้ งมือบ่อยๆไดป้ ระโยชนก์ วำ่  หลีกเลี่ยงเด็กท้งั สบำยดหี รอื ป่วยไปในทชี่ มุ ชนหรือสถำนทแ่ี ออดั  ทำควำมสะอำดบ้ำน รวมท้ังของเล่นเดก็ เป็นประจำ  หลีกเลยี่ งกำรสูบบุหรี่ ทำรกท่ีสดู ดมควนั บหุ รเี่ ขำ้ ไปมคี วำมเสี่ยงทจี่ ะติดเชอื้ ไวรัส RSV และพบอำกำร ที่รุนแรงได้มำกกว่ำ  ควรรับประทำนอำหำรที่ถกู สุขลกั ษณะ ดื่มน้ำมำกๆ และให้เด็กพักผ่อนใหเ้ พยี งพอ ไม่อยู่ในหอ้ งแอร์ ตลอดเวลำ  สำหรบั คณุ พ่อคุณแม่ หรือผูป้ กครองเม่ือบุตรหลำนมีอำกำรป่วยเปน็ ไขห้ วดั ควรแยกเด็กออกจำกเด็ก ปกติเพ่ือเปน็ กำรป้องกันกำรแพร่เชื้อ