บุคคลสำคัญสมัยรัตนโกสินทร์

บคุ คลสำคญั ของไทย สมยั รตั นโกสนิ ทร์ ผสู้ อน มิสวรันตภ์ รณ์ คำตำ ระดบั ช้นั ประถมศึกษำปี ท่ี 6



ย้อนรอยประวัตศิ ำสตร์ กวำ่ จะเปน็ …กรงุ เทพมหำนครฯ

Timeline กรงุ รัตนโกสินทร์ Since 2325-present

Timeline กรงุ รัตนโกสินทร์ Since 2325-present

ประวัตบิ คุ คลสำคญั พระรำชประวัติ : พระบำทสมเด็จพระพุทธยอดฟำ้ จฬุ ำโลกมหำรำช สมยั รตั นโกสินทร์ พระบำทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้ำจุฬำโลกมหำรำช ประสูติเม่ือ ปี พ.ศ. 2279 เป็นพระโอรสของหลวงพินิจอกั ษร กบั ท่ำนหญิงดำวเรือง (หยก) ท่ำนทรงมีพระ นำมเดิมวำ่ “ทองดว้ ง”เมื่อพระชนมำยไุ ด้ 26พรรษำ ไดร้ ับพระกรุณำโปรดเกลำ้ ฯ จำกสมเด็จพระเจำ้ อุทุมพร ให้เป็ น หลวงยกกระบตั ร ต่อมำภำยหลงั เสียกรุงศรี อยธุ ยำคร้ังที่ 2ท่ำนทรงรับรำชกำรใน สมเดจ็ พระเจำ้ ตำกสินมหำรำช ไดเ้ ลื่อนข้นั เป็ น พระยำยมรำช พระองค์ทรงมีพระปรีชำสำมำรถทำงกำรรบ เป็ นแม่ทพั คน สำคัญในกำรรบกับพม่ำ เขมร และลำว จนต่อมำในปี พ.ศ. 2319ได้รับ พระรำชทำนเลื่อนบรรดำศกั ด์ิเป็น“สมเดจ็ เจำ้ พระยำมหำกษตั ริยศ์ ึก” ต่อมำในวนั ท่ี 6 เมษำยน พ.ศ. 2325 สมเด็จเจำ้ พระยำมหำกษตั ริยศ์ ึก ได้ ปรำบดำภิเษก เป็ น พระบำทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ำจุฬำโลก ปฐมกษตั ริยแ์ ห่ง รำชวงศจ์ กั รี ขณะที่มีพระชนมำยไุ ด้ 46 พรรษำ

ประวัตบิ คุ คลสำคญั พระรำชประวตั ิ : พระบำทสมเด็จพระพุทธยอดฟำ้ จุฬำโลกมหำรำช สมยั รตั นโกสินทร์ ผลงานทีส่ าคญั ❖ ดา้ นการเมืองการปกครอง 1. ทรงสถาปนาราชวงศจ์ ักรี และสถาปนากรงุ รตั นโกสินทร์ขึ้นเปน็ ราชธานี 2.ทรงสรา้ งพระราชวัง และวดั พระศรรี ัตนศาสดาราม (วัดพระแกว้ ) 3.โปรดเกล้าใหช้ าระกฎหมายตราสามดวง 4. ทรงมบี ทบาทสาคัญในการสงครามปอ้ งกับประเทศ ทรงเป็นแม่ทพั ในการ ทาสงครามกบั พมา่ สงครามครง้ั สาคัญคอื สงครามเกา้ ทพั และสงครามทา่ ดนิ แดง 5. ทรงโปรดใหข้ ุดคลองนรอบกรงุ ที่เรยี กช่ือตา่ งๆกัน โดยทางตอนเหนอื เรียกว่า คลองบางลาพู ทางตอนใต้ เรียกว่าคลองโอ่งอา่ ง ทาให้กรุง รัตนโกสนิ ทร์เปน็ เหมือนเกาะทีม่ แี มน่ ้าลอ้ มรอบ เหมอื นกรุงศรีอยุธยา โปรด ใหส้ ร้างกาแพงพระนคร และสร้างป้อมปราการเรยี งรายไวโ้ ดยรอบ

❖ด้านศาสนา •1. ทรงออกกฎพระสงฆแ์ ละมาตรการตา่ งๆ เพื่อใหส้ ถาบนั สงฆอ์ ยู่ในพระธรรมวนิ ยั และมี ระเบยี บแบบแผนเหมอื นเดิม •2. โปรดเกล้าฯ ให้สงั คายนาพระไตรปิฏกและอนั เชญิ พระพทุ ธรูปในเมืองร้างตา่ งๆมาเก็บรกั ษาไว้ ในพระนครเชน่ อัญเชญิ พระศรีศากยมนุ ี จาก วหิ ารหลวงวัดมหาธาตุ สุโขทัย มาประดิษฐาน ณ วิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวราราม •3. โปรดให้กอ่ สรา้ งและปฏิสังขรณ์วัดตา่ งๆที่ สาคัญ ไดแ้ ก่ วดั สะเกศ วัดอรณุ ราชวราราม(วดั แจ้ง) วัดสุวรรณดาราราม วดั ราชบูรณะ วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม(วัดโพธ)ิ์ วัดสทุ ศั น เทพวราราม วดั ระฆงั โฆษิตาราม

❖ ด้านศิลปวัฒนธรรม 1. ทรงให้ฟื้นฟพู ระราชพิธแี ละประเพณที ี่สาคัญของกรุงศรีอยุธยา เชน่ พระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก และพระ ราชพธิ สี มโภชพระนคร แสดงใหถ้ งึ ความม่ันคงของการกอบกูร้ าชธานขี ึ้นใหม่ เป็นการสรา้ งขวญั และกาลังใจ ให้ราษฎร และเปน็ การรกั ษาพระราชพธิ โี บราณ 2. ทรงโปรดเกล้าใหฟ้ นื้ ฟูและสง่ เสริมดา้ นวรรณกรรมอยา่ งตอ่ เนื่อง ทรงพระราชนิพนธว์ รรณคดีข้ึนหลาย เรือ่ ง เชน่ รบพม่าที่ท่าดนิ แดง บทละครเรือ่ งรามเกียรติ์ และโปรดให้แปลหนงั สอื จนี เปน็ ไทย เช่น สามกก๊ 3.ทรงฟ้ืนฟแู ละวางรากฐานราชประเพณีทีส่ ูญหายไปขึน้ มาใหม่ เชน่ พระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พิธีพชื มงคล พธิ เี สกนั ต์(พธิ โี กนจกุ ) เป็นตน้

ประวัตบิ คุ คลสำคญั พระรำชประวัติ : พระบำทสมเด็จพระจลุ จอมเกลำ้ เจำ้ อยู่หวั สมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระราชโอรสใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว(รัชกาลท่ี 4)กับสมเด็จพระเทพศิริน ทราบรมราชินี ประสูติเมื่อวันท่ี 20 กันยายน พ.ศ. 2396 มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้าลงกรณ์” เสด็จข้ึนครองราชย์เมื่อมีพระชนมายุเพียง 15 พรรษา ได้รับ การสถาปนา ขึน้ เปน็ พระมหากษัตริยล์ าดับที่ 5 แหง่ ราชวงศจ์ กั รี ในสมัยรัชกาลของพระองค์ได้มีการปฏิรูปเปล่ียนแปลงบ้านเมือง เสด็จ ประพาสยุโรปถงึ 2 คร้ัง เพอ่ื เจริญสมั พนั ธไมตรีและนาความรู้สมัยใหม่กลับมา พฒั นาประเทศ นอกจากนพี้ ระองค์ยังได้รบั พระราชสมัญญานามว่า “พระปิยมหาราช” ทรงครองราชยน์ านถึง 42 ปี และเสดจ็ สวรรคต เม่ือ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 พระชนมายุ 58 พรรษา

ประวตั ิบคุ คลสำคัญ พระรำชประวัติ : พระบำทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลำ้ เจ้ำอยู่หัว สมยั รตั นโกสนิ ทร์ ❖ ดา้ นการเมอื งการปกครอง 1. ทรงปฏริ ูปการปกครอง โดยยกเลกิ จตุสดมภ์ เปล่ยี นเป็นการจดั ตงั้ กระทรวง 12 กระทรวงข้นึ มาแทน 2. ทรงปฏิรปู การปกครองส่วนภมู ิภาค ทรงยกเลิกระบบหวั เมอื ง เปลย่ี นเป็นระบบมณฑลเทศาภิบาล 3. ทรงปฏิรปู การปกครองสว่ นท้องถ่ิน โดยมีการจดั ตง้ั สขุ าภบิ าลท่าฉลอม 4. ทรงจ้างนักกฎหมายชาวฝรั่งเศสและอิตาลีมาช่วยในการร่างกฎหมายและการจัดระบบศาลเพื่อให้เป็นท่ี ยอมรับของชาติตะวันตก โดยจัดตั้งกระทรวงยตุ ธิ รรมเพือ่ เปน็ หน่วยงานรับผิดชอบโดยตรง 5. ในปี พ.ศ. 2440 พระองค์ได้เสด็จประพาสยุโรป เพื่อเป็นการผูกสัมพันธไมตรีกับประเทศมหาอานาจ และนาความเจรญิ ทางด้านวทิ ยาการสมัยใหมเ่ ข้ามาพฒั นาบา้ นเมืองให้เจริญยงิ่ ขนึ้ 6. มีการดาเนินนโยบายต่างประเทศผ่อนปรนกับชาติตะวันตก โดยยอมเสียดินแดนส่วนน้อย เพื่อป้องกัน การตกเป็นอาณานคิ มของ ประเทศฝรง่ั เศส

ประวัตบิ คุ คลสำคญั สมยั รัตนโกสนิ ทร์ ❖ ดา้ นสงั คม 1. ทรงประกาศเลกิ ทาส เพือ่ ให้คนไทยมสี ทิ ธแิ ละเสรภี าพ อย่างเท่าเทียมกนั โดยออกพระราชบญั ญัติทาส รตั นโกสนิ ทร์ศก 124 ซ่ึงในการปลดปลอ่ ยทาสให้เปน็ อสิ ระนัน้ พระองค์ทรงกระทาอยา่ งคอ่ ยเป็นคอ่ ยไป เพอ่ื ใหป้ ระชาชนไดป้ รับตัว และเรียนอยูท่ จี่ ะดารงชีวติ อยู่ ไดด้ ้วยตนเอง 2. พระองค์ทรงปฏริ ูปการศึกษา เพ่อื ตอ้ งการให้บุคคลที่ ไดร้ บั การศกึ ษาตามแผนใหมไ่ ดเ้ ข้ารับราชการ เพือ่ พัฒนา ประเทศให้เจริญกา้ วหน้า 3. ทรงปฏิรปู ประเทศใหม้ ีความทนั สมยั ทรงนาวิทยาการ ตะวันตกเข้ามาปรับปรงุ ประเทศ ท้ังทางดา้ นการสื่อสาร การคมนาคม ระบบสาธารณูปโภค ต่างๆ



ประวัตบิ ุคคลสำคญั พระรำชประวัติ: สมเด็จพระบวรรำชเจ้ำมหำสรุ สิงหนำท สมัยรตั นโกสินทร์ สมเด็จพระบวรราชเจา้ มหาสรุ สิงหนาท มพี ระนามเดมิ วา่ บุญมา เป็นพระโอรสในหลวงพนิ ิจอักษร กบั ท่านหญิง ดาวเรอื งและเป็นพระอนชุ า (นอ้ งชาย) ในพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ ยอดฟา้ จฬุ าโลกมหาราช เมอ่ื ทรงเจริญวัยได้รบั ราชการเป็น มหาดเล็กตาแหน่ง นายสุจินดา มหาดเล็กหมุ้ แพร ในสมัยรชั กาล สมเด็จพระเจา้ เอกทศั และทรงดารงตาแหนง่ พระมหาอุปราช หรอื วังหนา้ ในสมัยรชั กาลที่ 1 สมเดจ็ พระบวรราชเจา้ มหาสุรสิงหนาท ทิวงคต เม่ือ พ.ศ. 2346 พระชนมายุ 60 พรรษา

❖ ด้านการเมอื งการปกครอง พระรำชประวตั ิ: สมเดจ็ พระบวรรำชเจำ้ มหำสรุ สิงหนำท 1. ภายหลังกรุงศรีอยุธยาแตก ทรงเข้าร่วมทัพกบั พระเจ้าตากสินทเ่ี มืองจันทบุรี และมีส่วนร่วมใน การสู้รบกอบกู้บ้านเมือง และร่วมกับพระเจ้าตาก สิน ในการสถาปนากรุงธนบุรี 2. ทรงร่วมศึกสงครามปกป้องบ้านเมืองเช่น สงครามเกา้ ทัพ สงครามท่าดินแดง ร่วมกับรัชกาล ท่ี 1 3. ทรงได้รับการเลือกบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าพระยา สุรสหี ์ ปกครองเมืองพิษณุโลก 4. ทา่ นทรงมีพระปรีชาสามารถทางด้านการรบทา ศึกสงครามเป็นอย่างมาก จนพม่าเรียกพระนาม ท่านว่า “พระยาเสือ” ***ทรงร่วมรบเคียงบ่ำเคียงไหล่กบั พระเจำ้ ตำกสิน



❖ด้านศาสนา 1. ทรงส่งเสริมทางด้านพระพุทธศาสนาโปรดให้สร้างวัดหลายแห่งเช่น วัดชนะสงคราม วัดมหาธาตุ วัด เทวราชกุญชร วัดราชผาติการาม วดั บางลาพู 2. ทรงโปรดใหป้ ฏิสงั ขรณ์วัดเกา่ เชน่ วดั ปทุมคงคา วัดสุวรรณดาราม วดั สาเพง็ 3. ทรงบริจาคพระราชทรพั ย์ส่วนพระองค์ สร้างหอมณเฑียรธรรมในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โรงครัว หอ สวด โรงโขน เปน็ ตน้ เพ่ือถวายเปน็ สมบตั ขิ องพระบรมมหาราชวัง **นอกจากนี้ยังมีพระราชกรณียกิจอ่ืนๆอีกหลายประการ เช่นการสร้างพระราชวังบวรสถานมงคล กาแพงพระนคร ป้อมพระสเุ มรุ

พระมหำกษัตรยิ ไ์ ทยทุกพระองค์ ล้วนมีควำมสำคัญยิ่งในกำรพฒั นำเป็นชำตไิ ทย และดูแลประชำชนชำวไทนมำจนถงึ ปจั จุบัน

ผู้จัดทำ มสิ วรันต์ภรณ์ คำตำ กลุ่มสำระสังคมศึกษำ ศำสนำ และวฒั นธรรม โรงเรียนอสั สัมชัญหลกั สูตรภำษำองั กฤษ