ธนพงษ์ ประจักษ์ เลขที่ 1 (E-BOOK) 6/07/64

หน่วยท่ี 7 จริยธรรมกบั ความรับผดิ ชอบ และผลกระทบในการใช้คอมพวิ เตอร์และสารสนเทศ ในงานอาชีพ เน่ืองจากสงั คมเทคโนโลยสี ารสนเทศ (IT: Information Technology) และระบบสารสนเทศ (IS: Information System) ในโลกยคุ ปัจจุบนั เริ่มเขา้ มามีบทบาทเป็นอยา่ งมากในการดาํ เนินชีวติ ของมนุษยโ์ ดยเฉพาะในเชิงธุรกิจ ไม่วา่ จะเป็นเรื่องการเงินการลงทุน และการคา้ ระหวา่ งประเทศตลอดจนการศึกษาและการบริการต่างๆกต็ ามส่ิง เหล่าน้ีลว้ นแลว้ แต่อาศยั เทคโนโลยสี ารสนเทศในการอาํ นวยความสะดวกแทบท้งั สิ้นเพราะสามารถ ประหยดั เวลาประหยดั ตน้ ทนุ มีความรวดเร็วและสามารถเช่ือมน่ั ในความถูกตอ้ งแม่นยาํ ของขอ้ มลู ไดเ้ ป็นอยา่ งดี หลายองคก์ รไดย้ อมรับและใชเ้ ป็นมาตรฐานในการช้ีถึงความน่าเช่ือถือโดยเฉพาะในกลุ่มประเทศที่พฒั นาแลว้ เช่นสหรัฐอเมริกาองั กฤษกลมุ่ ประเทศในแถบยโุ รปอยา่ งไรกด็ ีความเหลื่อมล้าํ กนั ทางเทคโนโลยี ไม่วา่ จะดว้ ย ปัจจยั ใดกต็ ามทาํ ใหเ้ กิดช่องวา่ งระหวา่ งการรับรู้และการเขา้ ถึงข่าวสารของผมู้ ีขา่ วสารและผไู้ ร้ขา่ วสารหรือที่ เรียกกนั วา่ \"“ Digital Devide” ความไม่เทา่ เทียมกนั ของโอกาสในการเขา้ ถึงเทคโนโลยเี หล่าน้ีส่ง ผลถึงการ ละเมิดสิทธิต่างๆมากมายอาจจะดว้ ยความต้งั ใจหรือไม่ต้งั ใจที่จะทาํ กต็ ามส่ิงหน่ึงที่ตอ้ งทาํ ควบคูก่ นั ไปกบั การ แกป้ ัญหาคือการป้องกนั โดยการเสริมสร้างจริ ยธรรมในการใชค้ อมพิวเตอร์ส่งเสริมใหท้ ุกคนไดเ้ รียนรู้และเห็น คุณค่าของปัญหาท่ีจะเกิดข้นึ ท้งั โดยตนเองและส่วนรวม ความหมายของจริยธรรม (Ethics) จริยธรรม จากพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 หมายถึงธรรมที่เป็นขอ้ ประพฤตปฏิบตั ิ ศีลธรรมและกฎศีลธรรมจากการสัมมนาของสาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติไดส้ รุปนิยามไว้ ว่าจริ ยธรรมคือแนวทางประพฤติปฏิบัติตนเพื่อการบรรลุถึงสภาพชี วิตอันทรงคุณค่าพึงประสงค์ โดยทวั่ ไปจริยธรรมมกั อิงอยู่กบั ศาสนาท้งั น้ีเพราะคาํ สอนทางศาสนามีส่วนสร้างระบบจริยธรรมให้ สังคม แต่ท้งั น้ีไม่ไดห้ มายความว่าจริยธรรมอิงอยู่กบั หลกั คาํ สอนทางศาสนาเพียงอย่างเดียวแทท้ ี่จริง จริยธรรมหยงั่ รากอย่บู นวฒั นธรรมขนบธรรมเนียมประเพณีและโดยนยั น้ีบางท่านเรียกหลกั แห่งความ ประพฤติอนั เนื่องมาจากคาํ สอนทางศาสนาวา่ ศีลธรรมและเรียกหลกั แห่งความประพฤติอนั พฒั นามาจาก แหลง่ อื่นวา่ จริยธรรม

คาํ ว่า Ethics ในภาษาองั กฤษมี 2 ความหมายดงั น้ี ความหมายแรกคือจริยธรรม (Ethics) หมายถึงประมวลกฎหมายที่กลุ่มชนหรือสงั คมหน่ึง ๆ ยอมรับเป็น แนวควบคุมความประพฤติเพ่ือแยกแยะใหเ้ ห็นวา่ อะไรควรหรือไปกนั ไดก้ บั การบรรลุวตั ถุประสงค์ ของ กลุ่ม Ethics ที่ใชใ้ นความหมายน้ีเป็นอนั เดียวกบั จริยธรรมเช่น Medical Ethics (จริยธรรมทางการแพทย)์ ซ่ึงตรงกับความหมายของ Medical Ethics ในภาษาอังกฤษว่า The rules or principles governing the professional conduct of medical practitioners. ความหมายท่ีสองของ Ethics เป็นความหมายที่ใชใ้ นภาษา นกั ปรัชญาและ Ethics ในความหมายน้ีแปลเป็ นไทยว่าจริยศาสตร์พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ไดใ้ หค้ วามหมายของจริยศาสตร์ไวว้ า่ ปรัชญาสาขาหน่ึงวา่ ดว้ ยการแสวงหาความ ดีสูงสุดของ ชีวิตมนุษยแ์ สวงหาเกณฑใ์ นการตดั สินความประพฤติของมนุษยว์ า่ อะไรถูกอะไรผดิ หรืออะไรควรอะไร ไม่ควรคาํ วา่ จริยธรรมอาจมีผรู้ ู้ใหค้ าํ อธิบายแตกต่างกนั ออกไปตามสาขาวิชา แต่โดยสรุปแลว้ จริยธรรมก็ คือกฎเกณฑค์ วามประพฤติของมนุษยซ์ ่ึงเกิดข้ึนจากธรรมชาติของมนุษยเ์ อง ไดแ้ ก่ ความเป็นผมู้ ีปัญญา และเหตุผลหรือปรีชาญาณทาํ ใหม้ นุษยม์ ีมโนธรรมและรู้จกั ไตร่ตรองแยกแยะความดีความชว่ั , ถูก-ผิด, ควร- ไม่ควรเป็นการควบคุมตวั เองและเป็นการควบคุมกนั เองในกลุม่ หรือเป็นศีลธรรมเฉพาะกลุ่ม ความหมายของจรรยาบรรณ (Code of Conduct) จรรยาบรรณจากพจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 หมายถึงประมวลความประพฤติท่ีผู้ ประกอบอาชีพการงานแต่ละอย่างกาํ หนดข้ึนเพ่ือรักษาและส่งเสริมเกียรติคุณช่ือเสียงและฐานะของ สมาชิกอาจเขียนเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรหรือไม่ก็ไดเ้ ช่นจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ (Professional Code of Conduct) ความหมายของศีลธรรม (Moral) ศีลธรรม เป็ นศพั ท์พระพุทธศาสนาหมายถึงความประพฤติท่ีดีที่ชอบหรือธรรมในระดบั ศีลคาํ ว่า ศีลธรรมถา้ พิจารณาจากรากศพั ทภ์ าษาละติน Moralis หมายถึงหลกั ความประพฤติท่ีดีสาํ หรับบุคคลพึง ปฏิบตั ิ